Ballast Water een probleem?
|
|
- Adriaan Claessens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Royal Netherlands Institute for Sea Research Ballast Water een probleem? Etienne J. Brutel de la Rivière Marcel J.W. Veldhuis Royal Netherlands e Institute tute for Sea Research NIOZ is part of the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO) 1 Inhoud Waarom ballastwater? Wat is dan het probleem? Voorbeelden? Wetgeving? Oplossingen? Hoe nu verder? 2 1
2 Koninklijk NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek Onafhankelijk wetenschappelijk onderzoeksinstituut (NWO) Fundamenteel- en toegepast onderzoek 260 medewerkers, ongeveer 70 onderzoekers Wereldleidende kennis van de zee Leadpartner in Interreg project ( 40 BWT systemen getest Daarvan 7 goedgekeurd (Type Approval) 3 1. Ballastwater? 4 2
3 Trim van een schip Stuurlastig schip Koplastig schip 5 Helling van een schip 3
4 Stabiliteit van een schip 7 Is het nieuw?? Batavia:- vergaan 4 juni 1629 op weg naar Java Ballast:-bewerkte stenen voor de nieuwe waterpoort van Batavia 8 4
5 Wat is dan het probleem? bio-diversiteit, gewenst invasieve organismen, ongewenst 1 van de vier grootste bedreigingen voor de zeeën en oceanen Daarnaast: Vervuiling vanaf het land Overbevissing Aanpassing van natuurlijke omgeving 9 Gladde tanks? 10 5
6 Impact? Ecologisch Nieuwe bio-invasie iedere 9 weken Economisch 100-en miljarden euro s/jaar Europe (IEEP-Project): 11.4 miljard /year (1.8 control, 9.6 schade) Volksgezondheid Voedselvergiftiging Cholera 11 olie vervuiling vs mariene bio-invasies Olie vervuiling is zichtbaar, heeft een grote media impact en initieert politieke reactie. Over het algemeen hersteld het mileu. Bio-invasies ontstaan onopgemerkt en blijven dat enige tijd, de aantallen nemen ernorm toe en dit proces is onomkeerbaar. 12 6
7 Het loont om actie te nemen! Cijfers? 80% van alle goederen gaan over zee > 10 miljard ton balastwater / jaar Per reis 7000 verschillende organismen schepen groter, sneller en frequenter Major world shipping routes 14 7
8 Europa? Timeline of Invasions in Europe Number Decade ,032 non-inheemse soorten Regio met meest invasieve e organismen is de Midellandsezee 15 Source: Sergej Olenin Europese Zebra Mussel - Great Lakes (US) Dreissena polymorpha Infest >40% US waterways. Fouls water intake pipes of industry Costs > US$1 B to date 16 8
9 Chinese wolhandkrab Eriocheir sinensis Verspreid zich snel in de UK Ierland vanaf 2006 >500 individuen gevangen in Spanje St. Lawrence estuary, Canada en Chesapeake Bay, USA. Source: Gollasch et al. 17 Comb jelly / Amerikaanse ribkwal Mneniopsis leidyi Collapse of Black Sea fisheries 18 9
10 1730 (!) Paalworm bedreigd Amsterdam Houten dijkbeschoeiingen ernstig aangetast Vervangen door zware stenen Ernstige bedreiging houten schepen tweede huid van grenenhout Waar of niet waar? 19 Cholera, E. coli and enterococci 10
11 21 Het verhaal van de alien invader Royal Netherlands Institute for Sea Research 11
12 Royal Netherlands Institute for Sea Research Royal Netherlands Institute for Sea Research 12
13 Het NIOZ ballastwater team Royal Netherlands Institute for Sea Research Internationale actie (IMO- UN org Londen) Lozingsnorm voor ballastwater Regulation D-2: BWMC 2004 Ballast water mag bij het lossen maximaal bevatten levensvatbare org. > 50 m < 10 / m3 ibid. 10 m en 50 m < 10 / ml Toxicogenic Vibrio cholerae < 1 cfu / 100 ml Escherichia coli < 250 cfu / 100 ml Intestinal Enterococci < 100 cfu / 100 ml Bijna drinkwater!!!!! US Phase 2:1000 maal strikter!!!?! 26 13
14 Hoofdgroepen van behandelingstechnieken Mechanische behandeling Nationale autoriteit keurt goed volgens Richtlijn G8 (Type Approval) Chemische behandeling (of waar chemische producten vrij kunnen komen) IMO MEPC keurt tevens goed op van advies GESAMP volgens Procedure G9 (Basic- en Final Approval) Alternatieven? 27 ballast water treatment or waste water treatment drinking water Mechanisch Filtratie Hydro-cyclone Warmtebehandeling UV bestraling Chemisch Toevoegen van chemicalien (formaline, PERACLEAN Ocean) Opwekken door b.v. electrolyse (chloride, bromide) Ozon behandeling electro-ionization gas-supersaturation combinaties van bovengenoemde 28 14
15 NIOZ Ballastwater onderzoeksfaciliteit Fundamenteel onderzoek: biologie, chemie, ecotoxicology Geschikte test lokatie Getijdesysteem t saliniteit it it (24 30 PSU) en sediment (10 - > 100 mg/l), Ervaring vanaf test series for Certificatie door NA, >30 pilot studies Waarom onderzoek Ballast Water Treatment: Oplossing of potentiele bedreiging? Vormt of wijzigt de voedselketen Welke organismen (die-hards) Overlevings- en groeistrategieën? Zooplankton Fytoplankton Microzooplankton Bacteriën, virussen 30 15
16 Bacteria Viru ses Goedkeuring Laboratorium testen Praktijktesten Land-based testen Ship-board testen 32 16
17 Ocean Protection System OPS Land based test at NIOZ, Texel Ocean Protection System OPS Overview of the system 34 MAHLE 17
18 Ocean Protection System OPS System installed at a container vessel 35 MAHLE gefeliciteerd met TA certificaat 36 18
19 Stand van zaken benchmark: > 50 µm organismen number [average /m3] life organisms > 50 m Cl UV SEDNA Ecochlor BalPure ERMA-first Hyde-Guardian OPS AquaTricom treated discharge [day 5] delayed effects of UV 37 North Sea Ballast Water Opportunity NSBWO project Nog zo veel te leren!! Harmonizatie tussen NSR lidstaten Testen en goedkeuren van behandelapparatuur Ontwikkelen van meetapparatuur en testprotocollen, mobiel testlab. Aanbevelingen voor een lange-termijn strategie Participeren door ruim 40 partijen (overheden, onderzoeksinstellingen, bedrijven)
20 Voor- en nadelen van huidige technologien UV systeem heeft altijd tweede behandeling nodig (als gevolg van hergroei organismen) Cl systemen hebben zout- of brak water nodig en een neutralisatie stap Filtratie geeft enorme backflush om het filter te reinigen (30% van de pompcapaciteit is heel gebruikelijk -> energie) 39 Uitdaging? bestaande schepen Per jaar 1400 nieuwbouw In de periode >32 systemen per dag (!) inbouwen Europese markt van 8 miljard 40 20
21 Hoe verder? tankers, bulk carriers, dredgers, hopper barges, heavy-lift ships, floating docks grote volumes ballastwater (> 12,000 m 3 /h) geen infrastructuur voor BWT systemen (Dockwise, Smit) In-tank treatment!!! 41 Meer informatie / vragen info@nioz.nl
22 Ballastwater test station NIOZ haven 44 22
Ballast Water Management Convention 2004
Royal Netherlands Institute for Sea Research Ballast Water Management Convention 2004 Etienne J. Brutel de la Rivière Royal Netherlands Institute for Sea Research etienne@brutel.nl NIOZ is part of the
Nadere informatieKoolstofcyclus in de zee. Stefan Schouten. NIOZ is part of the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO)
Koninklijk Royal Netherlands Nederlands Institute Instituut for voor Sea Research Zeeonderzoek Koolstofcyclus in de zee Stefan Schouten NIOZ is part of the Netherlands Organisation for Scientific Research
Nadere informatieBALLASTWATERBEHANDELING uw ballast is onze zorg. André Hof, Cofely Marine & Offshore
BALLASTWATERBEHANDELING uw ballast is onze zorg Ballastwater Ballastwater wordt door schepen gebruikt voor de stabiliteit en evenwicht van het schip Grote schepen kunnen meer dan 10 miljoen liter ballastwater
Nadere informatieQ&A Ballast Water Management Conventie (BWMC) 2004
Q&A Ballast Water Management Conventie (BWMC) 2004 Introductie Vragen en antwoorden over diverse onderwerpen van de BWMC 2004. Dit document is geschreven in antwoord op vragen vanuit de doelgroep, voornamelijk
Nadere informatieTaken Federale overheid maritieme aangelegeheden en havens Permanente vorming havenbeheer Peter Claeyssens
Taken Federale overheid maritieme aangelegeheden en havens Permanente vorming havenbeheer Peter Claeyssens De missie Mobiliteit Grondstoffen Energie Producten Maritieme mobiliteit 18-02 -15 2 De missie
Nadere informatieGREEN AWARD FOUNDATION
Bijeenkomst milieu-indices voor zeeschepen Rotterdam, 16 september 2010 Karin Struijk, Deputy Managing Director A simple, recognised tool to address air quality issues in ports The link between environment
Nadere informatieKIMO Nederland en België
Bert Veerman Secretaris 21 april 2011 KIMO: Kommunenes Internasjonale Miljøorganisasjon Internationale milieu- en veiligheidsorganisatie voor lokale overheden HISTORIE Oprichting KIMO - Esbjerg 1990 4
Nadere informatieNederland: de Maritieme Wereldtop
1 Nederland: de Maritieme Wereldtop Veilig, duurzaam en economisch sterk Maritiem Cluster in de Topsector Water: Innovatiecontract en Topconsortium Kennis en Innovatie V2.0, Samenvatting, 23 december 2011
Nadere informatieQuagga s: droom of nachtmerrie? Miguel Dionisio Pires
Quagga s: droom of nachtmerrie? Miguel Dionisio Pires Slide Guido Waajen Fig 5 modified from Gulati, Dionisio Pires & Van Donk 2008 Quick scan waterkwaliteit en ecologie Volkerak-Zoommeer Experiments with
Nadere informatieVoordelen van CCM3 BWTS
1 Voordelen van CCM3 BWTS Wereldwijde diensten Hoogwaardig efficiënte behandeling Vrij van chemicaliën Zeer intelligente werking Klein formaat en compact design Eenvoudig en voordelig onderhoud Optioneel
Nadere informatiePeter Alkema beleidsadviseur Divisie Havenmeester
Peter Alkema beleidsadviseur Divisie Havenmeester Missie Veiligheid Vlotheid Milieu OESO rapport (13/5) R dam en A dam: de havens dienen het milieu en leefklimaat te verbeteren 2 SECA Noordzee en Baltic
Nadere informatieIMARES Wageningen UR. Waardekaarten Borssele. Karin van der Reijden Rapport C002/15. (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies)
Waardekaarten Borssele Karin van der Reijden Rapport C002/15 IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies) Opdrachtgever: W. van Broekhoven Postbus 59 8320 AB URK Publicatiedatum:
Nadere informatieWaterkwaliteit: Microbiologie
Waterkwaliteit: Microbiologie Prof. ir. Hans van Dijk September 28, 2009 1 Afdeling Vermelding Watermanagement onderdeel organisatie Sectie Gezondheidstechniek College 1b. Microbiologie Hoofdstuk Waterkwaliteit
Nadere informatieIn werking treden BWMC verdrag. Onderzoeks Rapport
2014 In werking treden BWMC verdrag. Onderzoeks Rapport Auteur: Henri Lubbinge Klas: M4N Opleiding: Maritiem Officier, studiejaar 4 Begeleiders: mw. Van der Velde. mr. Van der Meer Datum: 10-01-2015 Inhoudsopgave.
Nadere informatieInternationale veiligheidsrichtlijnen Hoofdstuk 6 voor binnentankschepen en terminals. Hoofdstuk 6 BEVEILIGING
Hoofdstuk 6 BEVEILIGING Binnenvaarttankers laden of lossen vaak op faciliteiten waar zeevaarttankers worden behandeld en waar dus de International Ship en Port Facility Security (ISPS) Code van toepassing
Nadere informatieIMARES Wageningen UR. Banc de Flandres. Marcel Machiels Rapportnummer C (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies)
Banc de Flandres Marcel Machiels Rapportnummer C059.14 IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies) Opdrachtgever: P. Visser en P. Kuyt Postbus 59 8320 AB URK Publicatiedatum:
Nadere informatieDe impact van de Amerikaanse ribkwal
De impact van de Amerikaanse ribkwal (Mnemiopsis leidyi) in de Zuidelijke Noordzee Sofie Vandendriessche, in naam van Lies VANSTEENBRUGGE Karl Van Ginderdeuren Lies.Vansteenbrugge@ilvo.vlaanderen.be Sofie.Vandendriessche@ilvo.vlaanderen.be
Nadere informatieHandleiding rekentool loodsgeld Instructions tariff calculator pilotage tariffs. Dutch pilots January 2016
Handleiding rekentool loodsgeld Instructions tariff calculator pilotage tariffs Dutch pilots January 2016 INLEIDING Deze brochure bevat een beknopte handleiding voor de rekentool waarmee u de loodsgeldtarieven
Nadere informatieKlimaatsverandering en de mariene omgeving, ver van ons bed?
Klimaatsverandering en de mariene omgeving, ver van ons bed? JOHAN ROBBENS Studiedag Landbouw en Klimaat 17 april 2018, Melle Impact van klimaatsverandering op de zee Verzuring van oceanen Verhoging Temperatuur
Nadere informatieKennismanagement CARMABI - Caribbean Research & Management of Biodiversity Foundation Vanaf 1955
Kennismanagement CARMABI - Caribbean Research & Management of Biodiversity Foundation Vanaf 1955 www.carmabi.org 1. Inleiding 2. Financiering 3. Kennismanagement 4. Spin-off kennismanagement INLEIDING
Nadere informatieThe power digital instruction and training Implementatie van digitale instructie en training bij wetenschappelijk Instituten van NWO-I
The power digital instruction and training Implementatie van digitale instructie en training bij wetenschappelijk Instituten van NWO-I Marcel Vervoort Centraal Arbo- en Milieufunctionaris NWO-I Veiligheidskundige,
Nadere informatieVerslag van uitgeoefende activiteiten in 2014. Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut
Verslag van uitgeoefende activiteiten in 2014 Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut UITNODIGING Bestuursleden, Ambassadeurs, Young Ambassadors, Vrienden en Donateurs: bedankt! 2 Het Hubrecht Instituut
Nadere informatieMariene virussen. Corina Brussaard NIOZ - Koninklijk Instituut voor Onderzoek der Zee & Universiteit van Amsterdam (UvA)
Mariene virussen Corina Brussaard NIOZ - Koninklijk Instituut voor Onderzoek der Zee & Universiteit van Amsterdam (UvA) Wat is een biologisch virus? 20-200 nm (miljoenste mm) diameter Bundeltje genetisch
Nadere informatieGolden mussel Limnoperna fortunei
Golden mussel Limnoperna fortunei Algemene opmerkingen: Noot 1: De horizonscan van Matthews et al. (2014) is gebaseerd op risicoscores uit het buitenland (is geen specifieke risicobeoordeling voor Nederland
Nadere informatieSALV Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij ADVIES
SALV Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij ADVIES advies naar aanleiding van de studie betreffende het opstellen van een lijst van potentiële Habitatrichtlijngebieden in het 26 maart 2010 2
Nadere informatieDictaat Zeerecht - Aanvulling 1. Waar komen al die regels vandaan?
Dictaat Zeerecht - Aanvulling 1 Waar komen al die regels vandaan? De belangrijkste organisaties die zich bezig houden met maritieme regelgeving zijn: IMO (International Maritime Organization) - Veiligheid
Nadere informatieBallastwater behandelingsinstallatie
1 Juni 2013 Mv Fjell J.G. Rooks Ballastwater behandelingsinstallatie voor mv Fjell Project member: Email Name: Jurre Rooks rooks_jurre@hotmail.com Supervisors MIWB: Name: F. Papp f.j.c.e.papp@nhl.nl G.
Nadere informatieIMARES Wageningen UR. Waardekaarten Ridens & Récifs. Marcel Machiels. Rapport C073/15. (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies)
Waardekaarten Ridens & Récifs Marcel Machiels Rapport C073/15 IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies) Opdrachtgever: Nederlandse Vissersbond T.a.v. Pieter Kuijt
Nadere informatieExoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen
Exoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen Rob Leuven i.s.m. Gerard van de Velde Rob Lenders Lezing Vissennetwerk 3 juni 2010 Instituut voor Water en Wetland Research Radboud Universiteit Nijmegen
Nadere informatieOntmanteling & Hergebruik in NL: Een gezamenlijke inspanning
Ontmanteling & Hergebruik in NL: Een gezamenlijke inspanning New emmergy 17 mei 2017 Berend Scheffers Ons energiesysteem 2 Energiesysteem Nederland 2015. Bron: NEV 2016, ECN, PBL, CBS, RVO Rol van gas
Nadere informatieNut en noodzaak van schaliegas vanuit energieperspectief
Nut en noodzaak van schaliegas vanuit energieperspectief Jeroen de Joode Schaliegasbijeenkomst provincie Noord-Brabant s-hertogenbosch, 27 september 2013 www.ecn.nl Hoofdboodschap Rol gas in NL energiesysteem
Nadere informatieGloednieuwe Europese verordening invasieve uitheemse soorten. Wat betekent dit op het terrein? Myriam Dumortier Europese Commissie DG Milieu
Gloednieuwe Europese verordening invasieve uitheemse soorten Wat betekent dit op het terrein? Myriam Dumortier Europese Commissie DG Milieu ANKONA-ontmoetingsdag Antwerpen, 14 februari 2015 Invasieve uitheemse
Nadere informatie(Kleinschalige) drinkwaterzuivering in ontwikkelingslanden
(Kleinschalige) drinkwaterzuivering in ontwikkelingslanden Uitdagingen voor de (civiel) ingenieur College Inleiding Watermanagement ir. Doris van Halem D.vanHalem@tudelft.nl 27 september 2007 1 Sectie
Nadere informatieBallastwater verdrag De IMO afspraken
Ballastwater verdrag De IMO afspraken Dick Brus Ministerie van Infrastructuur en Milieu Platform Scheepsemissies 27 januari 2012 Ballastwaterverdrag Ballastwaterverdrag is in 2004 bij de IMO tot stand
Nadere informatieHoe verder? (Bas Buchner)
Hoe verder? (Bas Buchner) 1 Het Maritiem Innovatiecontract Er wordt goed samengewerkt in projecten én er is ruimte/geld voor funderend (middel)lange termijn onderzoek. Zo ontwikkelen we de kennis en de
Nadere informatieLaat de teleurstellingen van vandaag nooit de dromen van morgen overschaduwen
22 e jaargang februari/maart 2014 No139. VAN DE REDACTIE Voor u ligt weer een nieuw exemplaar van uw clubblad Samengesteld door uw redactie en vrijwilligers die bereid waren om even een beetje van hun
Nadere informatieph-dynamiek Noordzee
Royal Netherlands Institute for Sea Research ph-dynamiek Noordzee historische metingen, inzichten en perspectief dr. Steven van Heuven (NIOZ) prof.dr. Gert-Jan Reichart (NIOZ) met bijdragen van: prof.dr.
Nadere informatieImpact INTERREG projecten
Impact INTERREG projecten INTERREG Impact Event, Madurodam Jasper Tanis, Gé Huismans, Aad van den Engel, Jesper Riske Het gebruik van cijfers en/of tekst uit deze presentatie is toegestaan, mits de bron
Nadere informatieISGINTT. (International Safety Guide for Inland Navigation Tank-barges and Terminals) Ed Wijbrands. (ISGINTT steering committee)
ISGINTT (International Safety Guide for Inland Navigation Tank-barges and Terminals) Ed Wijbrands (ISGINTT steering committee) Praktijkmiddag Binnentankvaart ISGINTT Projekt Oil Companies International
Nadere informatieNeobiota (exoten) in de Waddenzee. Samenvatting.
Neobiota (exoten) in de Waddenzee. Samenvatting. Op de 11e Trilaterale Waddenzee regeringsconferentie (Sylt, Duitsland, maart 2011) hebben de drie Waddenzee landen besloten een gezamenlijke strategie voor
Nadere informatieBiodiversiteit: kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Seminar 5 september 2012
Biodiversiteit: kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven Seminar 5 september 2012 Introductie Doel Inzichtelijk maken (financieel) economische waarde van ecosysteemdiensten en biodiversiteit voor individuele
Nadere informatieVeranderingen in de petrochemische industrie VS-Lezing. Theo Olijve 27 maart 2014
Veranderingen in de petrochemische industrie VS-Lezing Theo Olijve 27 maart 2014 Wake-up call! De Europese chemie staat voor een enorme uitdaging De chemie is een motor van de economie; die positie mogen
Nadere informatieVerslag van uitgeoefende activiteiten in Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut
Verslag van uitgeoefende activiteiten in 2015 Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut UITNODIGING Bestuursleden, Ambassadeurs, Young Ambassadors, Vrienden en Donateurs: bedankt! 2 Het Hubrecht Instituut
Nadere informatieWat Chinese studenten willen
Wat Chinese studenten willen Kansen en uitdagingen voor het Nederlandse HO in China Charles Hoedt Robert van Kan Kees Kouwenaar 2 Openingsvraag: Bent u tevreden over de bestaande relatie van uw instelling
Nadere informatieDe ingenieur in de Scheepvaartcontrole
De ingenieur in de Scheepvaartcontrole FOD Mobiliteit en Vervoer FOD Mobiliteit en Vervoer Directoraatgeneraal Maritiem Vervoer Beleidsondersteuning Directie Exploitatie, beveiliging en havenaangelegenheden
Nadere informatieChinese wolhandkrab Eriocheir sinensis
Chinese wolhandkrab Eriocheir sinensis Algemene opmerkingen: Noot 1: De horizonscan van Matthews et al. (2014) is gebaseerd op risicoscores uit het buitenland (is geen specifieke risicobeoordeling voor
Nadere informatieOffshore windenergie en de kansen voor de maritieme sector. Chris Westra General Manager
Offshore windenergie en de kansen voor de maritieme sector. Chris Westra General Manager We@Sea 1973 2012 Energie potentieel van de Noordzee Offshore windturbineparken in NL Ronde 1 2 windturbineparken
Nadere informatieEnergie uit getijstroming
Royal Netherlands Institute for Sea Research Energie uit getijstroming Janine Nauw a, Marck Smit a, Walther Lenting a, Belen Blanco b, Jurre de Vries c, Herman Ridderinkhof, Hendrik van Aken en Mathijs
Nadere informatieOerolcollege. Klepperende schelpdieren
Oerolcollege Klepperende schelpdieren Marco Barotti / Transnatural en Prof. dr ir Katja Philippart Aanvang 13:30 FOTO: Ruben Smit Producties / Yoeri van Es FOTO: https://www.marcobarotti.com/clams FOTO:
Nadere informatie9224/19 ADD 1 1 LIFE LIMITE NL
Raad van de Europese Unie Brussel, 21 mei 2019 (OR. en) 9224/19 ADD 1 LIMITE PV CONS 23 AGRI 253 PECHE 241 ONTWERPNOTULEN RAAD VAN DE EUROPESE UNIE (Landbouw en Visserij) 14 mei 2019 9224/19 ADD 1 1 INHOUDSOPGAVE
Nadere informatieAquaScope. snelle en autonome microbiologische detectie
AquaScope snelle en autonome microbiologische detectie Inhoud Introductie AquaScope Voordelen Toepassingen Werking Prestaties Slot opmerkingen Bedrijfsprofiel BioTrack BV Afsplitsing van AquaExplorer,
Nadere informatieVerzilting van zoete wateren: Verlies of winst voor de aquatische natuur?
Verzilting van zoete wateren: Verlies of winst voor de aquatische natuur? Ralf Verdonschot 26 juni 2014 ralf.verdonschot@wur.nl Inhoud 1. Wat maakt de levensgemeenschap van brakke wateren waardevol? 2.
Nadere informatiePublicatieblad van de Europese Unie COMMISSIE
10.1.2004 L 6/29 II (Besluiten waarvan de publicatie niet voorwaarde is voor de toepassing) COMMISSIE AANBEVELING VAN DE COMMISSIE van 19 december 2003 betreffende een gecoördineerd programma voor 2004
Nadere informatieInnovatiethema s. Pagina! 1 van! 5
Innovatiethema s MIT 2016 Pagina 1 van 5 Innovatiethema s MIT 2016 Innovatieve MKB-ers kunnen subsidie aanvragen binnen de MKB Innovatiestimuleringsregeling Topsectoren (MIT). Daarin zijn de volgende instrumenten
Nadere informatieMarine Training Services LLOYD S REGISTER Lloyd s Register
Voorkoming verontreiniging van de zee door Ad Bus Statutory Advisor LR Rotterdam Ballast water kan dodelijk zijn!!!! Elke 9 weken ontstaat er ergens op aarde een nieuwe soort Het probleem? Iedere dag worden
Nadere informatieBeter voor het milieu?
Beter voor het milieu? Onderzoeksrapport Begeleider: F. Papp Instelling: MIWB Plaats: West Terschelling Datum: 5-10-15 Versie: 3 Studenten: J. Bijlsma M3A1 R. Bijlsma M3A1 J. Kuipers M3A4 Afkortingen Bv:
Nadere informatieClinical Trials in Nederland 25 april 2013
Clinical Trials in Nederland 25 april 2013 Leonie Middelink * Bestuurslid NVFG Head Clinical Operations - Roche * Spreekt op persoonlijke titel Imago versus facts and figures Is de ietwat negatieve perceptie
Nadere informatieRadiotelescoop op de maan?
Netherlands Institute for Radio Astronomy Radiotelescoop op de maan? - Dr. Raymond Oonk Astronoom in de Astronomy Group (ASTRON) ASTRON is part of the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO)
Nadere informatieRESPONSIVE TO A CHANGING WORLD. Yolk Henny van Egmond Congres over het nieuwe werken 2014
RESPONSIVE TO A CHANGING WORLD Yolk Henny van Egmond Congres over het nieuwe werken 2014 Ontwikkeling en groei van binnenuit We leven niet in een tijdperk van veranderingen, maar in een verandering van
Nadere informatieAdviescomité SEA. Brussel, 11 april 2008
Directoraat-generaal: Leefmilieu EUROSTATION Blok II 2 de verdieping Victor Hortaplein, 40 bus 10 B 1060 BRUSSEL www.environment.fgov.be Secretariaat van het SEA Adviescomité : Sabine WALLENS t : + 32
Nadere informatieDe betrouwbaarheid van kleinschalige methoden voor waterzuivering Kaaij, Rachel van der
University of Groningen De betrouwbaarheid van kleinschalige methoden voor waterzuivering Kaaij, Rachel van der IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you
Nadere informatieSafe DRINKING WATER production from SURFACE WATER through MEMBRANE FILTRATION. Bart De Gusseme and Dirk De Vos
Safe DRINKING WATER production from SURFACE WATER through MEMBRANE FILTRATION Bart De Gusseme and Dirk De Vos Uitdagingen kanaalwater 3 Grove delen (> 1 mm) Bladeren Afval Kleine deeltjes (1 mm 0,1 µm)
Nadere informatieTRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 1994 Nr. 162
24 (1978) Nr. 12 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 1994 Nr. 162 A. TITEL Protocol van 1978 bij het Internationaal Verdrag ter voorkoming van verontreiniging door schepen, 1973,
Nadere informatiePedagogische gids (voor leerkrachten)
Pedagogische fiche / Het netwerk van bevaarbare waterwegen Niveau 1 Pedagogische gids (voor leerkrachten) Doelstellingen van de les: Leren van technische woordenschat over het netwerk van bevaarbare waterwegen.
Nadere informatieSeminar Aandrijftechniek voor Offshore HYBRID PROPULSION. De Graaf Aandrijvingen BV Eddo Cammeraat Directeur Eigenaar
Seminar Aandrijftechniek voor Offshore HYBRID PROPULSION De Graaf Aandrijvingen BV Eddo Cammeraat Directeur Eigenaar Introductie De Graaf Aandrijvingen BV Regelgeving Emissies Scheepvaart Principe Hybrid
Nadere informatieDuurzaam werken op zee
Sarah Smith Tropen & Tropisch Belangrijke mariene ecosystemen Mangroven Zeegras Koraal Kwetsbaarheid Tropen: de gebieden rondom de evenaar tussen de keerkringen. www. commons.wikimedia.org Tropisch klimaat:
Nadere informatiev a n b r o n t o t m o n d i n g
V i s m i g r a t i e... v a n b r o n t o t m o n d i n g vrije vismigratie van bron tot monding De Noordzee werd ooit geroemd vanwege zijn rijke visstand. Steden werden gesticht en de visserij floreerde.
Nadere informatieScheepvaart. Ronald van der A, Folkert Boersma, Jieying Ding RIVM, 1 June 2018
Scheepvaart Ronald van der A, Folkert Boersma, Jieying Ding RIVM, 1 June 2018 Luchtvervuiling door zeeschepen vanuit de ruimte gezien Wat is er te detecteren? Waar is het meetbaar? Wat is de relatie met
Nadere informatieProgramma. De Noordzee. 17 maart Eelco Leemans Stichting De. Ø Inleiding Ø Stichting De Noordzee Ø De Noordzee: ecosysteem en natuurgebieden
De Noordzee: natuurgebied of wingewest? 17 maart 2008 Eelco Leemans Stichting De De Noordzee Programma Ø Inleiding Ø Stichting De Noordzee Ø De Noordzee: ecosysteem en natuurgebieden Ø Effecten van menselijk
Nadere informatieKwetsbaarheid van watertypen binnen de Nederlandse zoete en zoute wateren voor exoten
Kwetsbaarheid van watertypen binnen de Nederlandse zoete en zoute wateren voor exoten Arjan Gittenberger GiMaRIS Marine Research, Inventory, & Strategy solutions Stichting ANEMOON in samenwerking met TPS,
Nadere informatieEuropese Territoriale Samenwerking: INTERREG-programma s 2014-2020
Europese Territoriale Samenwerking: INTERREG-programma s 2014-2020 1 INTERREG Wat is INTERREG? INTERREG-programma s zijn subsidieprogramma s die sinds 1990 de samenwerking stimuleren tussen regio s uit
Nadere informatieRPPC Q BIJEENKOMST 1. INNOVATION IS CRUCIAL PAUL SMITS 2. FOCUS BLIJFT OP DUITSLAND EMILE HOOGSTEDEN
RPPC Q1 2016 BIJEENKOMST 1. INNOVATION IS CRUCIAL PAUL SMITS 2. FOCUS BLIJFT OP DUITSLAND EMILE HOOGSTEDEN INNOVATION IS CRUCIAL MAKE IT HAPPEN Paul Smits Chief Financial Officer TOEN & NU NIEUWE WATERWEG
Nadere informatieWat zijn feiten en cijfers rond geneesmiddelenonderzoek?
Deze kaart geeft een overzicht van beschikbare feiten en geneesmiddelenonderzoek. De kaart is tot stand gekomen op basis van literatuuronderzoek, interviews en denksessies met deskundigen. Met dank aan
Nadere informatieBetrouwbaarheid onder de zwaarste omstandigheden
Waarom de W- en P-serie? Water kent verschillende toepassingen. Als drinkwater, als zwemwater, maar ook als proceswater, koeling of voor industrieel gebruik. Al deze soorten kennen eigen eisen en eigen
Nadere informatie3 december december oktober November 2009
BIJLAGE : Rapporten en studies nautische visie op veilige afstanden Geaccepteerde rapporten Naam studie Instituut Rapportnu mmer IN BEHEER BIJ RIJKSWATERSTAAT ZD Datum Nr. Status Digitaal beschikbaar Op
Nadere informatievoor de deur Mobiele opvangmiddelen voor afvalwater Opslag van afvalwater Clean Water Mobiele waterzuiver
Mobiele waterzuivering voor de deur Mobiele opvangmiddelen voor afvalwater Opslag van afvalwater Clean Water Mobiele waterzuiver ing Afvalwater zuiveren voor de deur Afvalwater zuiveren voor de deur? Niet
Nadere informatieOnderzoek naar e-gezondheidszorg in Europa: artsen moeten meer gebruik maken van ICT
IP/08/641 Brussel, 25 april 2008 Onderzoek naar e-gezondheidszorg in Europa: artsen moeten meer gebruik maken van ICT De Europese Commissie heeft vandaag de resultaten bekendgemaakt van een pan-europees
Nadere informatieWet- en regelgeving en patiëntveiligheid
Wet- en regelgeving en patiëntveiligheid GS1 Congres Els van der Wilden, MD MPH Director Healthcare Providers, GS1 Global Office 8 maart 2018 Agenda Gezondheidszorglandschap Monitor Zorggerelateerde Schade
Nadere informatie1 Partijen. 1.1 De verkoper
1 Partijen 1.1 De verkoper De partij die de brandstoftanks aanbied is Kautex, in België is deze gevestigd in Tessenderlo. Het hoofdkwartier van Kautex is gevestigd in Duitsland, Bonn. Kautex is onderdeel
Nadere informatieSectie Infectieziekten
Sectie Infectieziekten 1 December 2015 U kunt helpen de HIV / AIDS epidemie te beëindigen You can help to end the HIV / AIDS epidemic Sectie Infectieziekten Weet uw HIV status Know your HIV status by 2020
Nadere informatieVerzamelen gegevens laadtarieven
Methodologische verantwoording Verzamelen gegevens laadtarieven Raak-Pro project Intelligent Data-driven Optimalisation of EV charge infrastructure 23 maart 2016 Rick Wolbertus, Promotie onderzoeker Elektrische
Nadere informatieAdviescomité SEA. Is er al dan niet een strategische milieubeoordeling (SEA) vereist voor het ontwerp beleidsplannen mariene beschermde gebieden?
Directoraat-generaal Leefmilieu EUROSTATION Blok II 2 e verdieping Victor Hortaplein 40, bus 10 B 1060 BRUSSEL www.environment.fgov.be Secretariaat van het Adviescomité SEA: Sabine WALLENS t: + 32 2 524
Nadere informatieMnemiopsis leidyi (A. Agassiz, 1865): weldra heer en meester in de Spuikom van Oostende?
De Strandvlo 30(4) 131 Mnemiopsis leidyi (A. Agassiz, 1865): weldra heer en meester in de Spuikom van Oostende? Karen Soenen, Karen Rappé, Karl Van Ginderdeuren & Lies Vansteenbrugge Tijdens de late zomerdagen
Nadere informatieCertificering NDT personeel Aerospace industrie
Certificering NDT personeel Aerospace industrie en de rol die de NANDT Board hierbij vervult Pieter Troost (Review Board) 13/11/2018 1 Onderwerpen Introductie kwalificatie en certificatie van NDT personeel
Nadere informatienovacollege.nl/lab Analist Laborant LAB 2019/2020
novacollege.nl/lab Analist Laborant LAB 2019/2020 Ik zou wel professor in de biologie willen worden. Of Freek Vonk 2.0. Maar ik ga beginnen in een ziekenhuis; research doen naar ziektes. Hoe kan een beestje
Nadere informatieMilieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie. Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105
Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105 Presentation by Dr. Hans Bruyninckx, Executive Director, EEA
Nadere informatieSafe production of Marine plants and use of Ocean Space. 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE
Safe production of Marine plants and use of Ocean Space 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE Waarom dit project? De 2050 Challenge 2050: 10 billion people Voedsel Water
Nadere informatieBuilding effective IT demandsupply
Building effective IT demandsupply structures Gerard Wijers Director Governance and Sourcing Management Agenda» Introductie Demand-Supply» Demand-Supply bij Vopak» Demand-Supply bij van Gansewinkel» Discussie
Nadere informatieBreakthrough LNG deployment in Inland Waterway Transport. Nationaal LNG Platform Schiedam, 15 maart 2016
Breakthrough LNG deployment in Inland Waterway Transport Nationaal LNG Platform Schiedam, 15 maart 2016 Inhoud Expertise- en InnovatieCentrum Binnenvaart en LNG Breakthrough LNG deployment in Inland Waterway
Nadere informatieZeerecht GZV (1) Even voorstellen 2/13/2015 GVZ-1 1. Fokko Snoek. fsnoek@xs4all.nl. Eigenaar zeilklipper Skylge Adviseur traditionele scheepvaart
Zeerecht GZV (1) Even voorstellen Fokko Snoek Eigenaar zeilklipper Skylge Adviseur traditionele scheepvaart fsnoek@xs4all.nl Wetboek van Koophandel - Artikel 367: De kapitein, vernemende dat de vlag, waaronder
Nadere informatieEr zijn meer werkende armen dan we denken. Prof. dr. B. Merlevede, UGent
Er zijn meer werkende armen dan we denken Prof. dr. B. Merlevede, UGent Prijzen van brandstoffen in Frankrijk: + 0,13/l. 01/2018 => + 140 per jaar/15 000 km http://www.fiches-auto.fr/articles-auto/prix-des-carburants/s-1762-evolution-du-prix-du-gazole.php
Nadere informatiePROCEDURE VOOR HET BEKOMEN VAN EEN AFWIJKING TEN AANZIEN VAN HET GEBRUIK VAN WATER IN DE VOEDSELKETEN
PB 00 P 11 REV 0 2005 1/6 PROCEDURE VOOR HET BEKOMEN VAN EEN AFWIJKING TEN AANZIEN VAN HET GEBRUIK VAN WATER IN DE VOEDSELKETEN Van toepassing vanaf : 1-01-06 Opgesteld door : DG Controlebeleid Ir. A.
Nadere informatieKCPK Jubileum, Nov 1, De Waterstof Bromide. Flow Batterij. Guido Dalessi, Elestor BV
De Waterstof Bromide Flow Batterij De energie transitie paradox Dec 12 Residual load: ~13,500 MW Dec 27 Surplus: ~1,600 MW Dec 29 Residual load: ~600 MW Steep ramp changes: Prediction error Dec 1 Dec 31
Nadere informatieTRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 1992 Nr. 135
10 (1986) Nr. 2 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 1992 Nr. 135 A. TITEL Briefwisseling tussen de Nederlandse en de Britse bevoegde autoriteiten ter uitvoering van artikel 36, derde
Nadere informatieEcosysteem voedselrelaties
Ecosysteem ecologie Ecosysteem voedselrelaties Oceanen: voedselweb + energiestromen Ga naar Mypip.nl en open de oefening 3 voedselketen - voedselweb Doe de oefening en maak vervolgens de aangeleverde vragen.
Nadere informatieHaalbaarheidsstudie Walstroom Haven Zeebrugge
Haalbaarheidsstudie Walstroom Haven Zeebrugge POM West-Vlaanderen Havenbestuur Zeebrugge MBZ Studie in opdracht van MBZ en de POM West-Vlaanderen in het kader van het Interreg IVA-project ECO2PROFIT (Grensregio
Nadere informatieVEILIG DRINKWATER, OVERAL IN DE WERELD! Ideaal voor op reis, outdoor, sport, vrije tijd en alledaags leven 99.9% VAN BACTERIEN, VIRUSSEN EN MEER*...
VEILIG DRINKWATER, OVERAL IN DE WERELD! Ideaal voor op reis, outdoor, sport, vrije tijd en alledaags leven 99.9% VAN BACTERIEN, VIRUSSEN EN MEER*... GEMAKKELIJK TOEGANG TOT WATER Beekjes, sloten, rivieren
Nadere informatieTRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 1968 Nr. 1
52 (1967) Nr. 1 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 1968 Nr. 1 A. TITEL Notawisseling tussen de Nederlandse en de Keniase Regering inzake de toepassing van het op 26 september 1898
Nadere informatieOntzilting met restwarmte door middel van het Memstill-proces
Ontzilting met restwarmte door middel van het Memstill-proces Bart Kregersman 18 November, 2010 Inhoud Introductie Keppel Seghers Memstill principe Pilootinstallaties Volgende stappen Toekomstperspectief
Nadere informatieMilieueffecten van antifouling
Milieueffecten van antifouling op zoek naar milieuvriendelijke middelen voor de recreatievaart Els Smit RIVM Centrum voor Veiligheid van Stoffen en Producten Inhoud 1. Wie zijn wij 2. Toegelaten biociden
Nadere informatie