15 OKTOBER 2010: 20 STE SCHRIJF-ZE-VRIJDAG EDUCATIEF PAKKET

Transcriptie

1 15 OKTOBER 2010: 20 STE SCHRIJF-ZE-VRIJDAG EDUCATIEF PAKKET

2 INHOUDSTABEL Inhoudstabel... 2 Inleiding... 3 Argumenten voor en tegen... 4 Mensenrechten... 5 Cijfers... 7 Regionale trends... 9 Doodstraf in België Resultaten Doodstraf in Irak Doodstraf onder Saddams bewind Doodstraf na Saddam Redenen voor herinvoering Reikwijdte van de doodstraf Oneerlijke processen Doodstraf in de Verenigde Staten Recente cijfers en trends Executiemethoden Willekeur Doodstraf en ras Doodstraf en onschuld Vrijwillige doodstraf Werkvormen voor lager onderwijs Stembus Wake Wereldkaart Woorden verbinden Stellingenspel Rebus Werkvormen voor middelbaar onderwijs Stembus Stellingenspel Letters door elkaar Een rechtvaardige straf Inleefspel Quiz Wake Filmtips Contact FICHES Fiche 1: Creatief actievoeren Fiche 2: Tips opvallende acties Fiche 3: DVD FICHE 4: Zet je school in de kijker! FICHE 5: Start een jongerengroep op school! Colofon Het pakket Doodstraf is een productie van Amnesty International Vlaanderen vzw, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen, T: , F: , E: Amnesty@aivl.be; Werkten mee: Eva Berghmans, Nina Berghmans, Vicky Hennaert, Danielle Hennaert Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 2

3 INLEIDING Ophanging, vuurpeloton, steniging, onthoofding, elektrocutie, vergassing, dodelijke injectie. Het zijn zeven officiële manieren waarop vandaag de dag mensen worden gedood, met goedkeuring van de regering. Regeringen die de doodstraf toepassen, stellen dat zij op deze manier ernstige misdrijven voorkomen en het recht kunnen herstellen. Zij geloven dat de staat het recht heeft burgers te doden. Amnesty International is het daar niet mee eens. Amnesty International zegt 'nee' tegen de doodstraf. Altijd. Overal. Amnesty International is niet tegen zware straffen voor mensen die een ernstig misdrijf hebben begaan. Dat geldt voor een dronken automobilist die een kind heeft doodgereden. Dat geldt voor een verkrachter. Dat geldt voor een politieman die een verdachte heeft doodgemarteld. Maar de doodstraf gaat een stap te ver. De doodstraf is geen aanvaardbare straf. De doodstraf is een schending van een mensenrecht. Amnesty International voert al meer dan dertig jaar actie tegen de doodstraf, met resultaat. Tijdens de 20ste editie van Schrijf-ze-VRIJ-dag in Vlaanderen willen we deze uitdaging nogmaals aangaan. We voeren actie voor twee mensen die ter dood veroordeeld zijn en dreigen te zullen worden geëxecuteerd. Een van hen is Ibrahim Karim Mohammed al-qaragholi. Hij werd in oktober 2008 in Irak tot de dood veroordeeld wegens moord en ontvoering. Hij zit nu vast in de al-kadhimiya gevangenis in Bagdad op death row. Reggie Clemons werd ter dood veroordeeld voor zijn vermeende medeplichtigheid aan de moord op 2 blanke vrouwen. Reggie houdt nog steeds zijn onschuld staande. In dit educatief pakket vind je heel wat informatie over de doodstraf en educatieve werkvormen om de discussie erover aan te gaan in je klas, school of jeugdbeweging. De doodstraf blijft immers voor debat zorgen, ook in ons land. We belichten de argumenten voor en tegen de doodstraf. We duiden waarom Amnesty International ervan overtuigd is dat de doodstraf tegen de mensenrechten ingaat. We geven cijfers over de actuele stand van zaken over heel de wereld. Gelukkig is daar een positieve evolutie merkbaar: steeds meer landen schaffen de doodstraf af. Vervolgens schetsen we de geschiedenis van de doodstraf in België. Dan is het tijd om tot actie over te gaan. Als bron van inspiratie geven we je het verhaal mee van Ibrahim Hafez. We geven je concrete informatie over de twee personen voor wie we actie willen voeren. Kruip in je pen en schrijf mee, samen met tienduizenden andere jongeren in heel Vlaanderen! Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 3

4 ARGUMENTEN VOOR EN TEGEN In discussies over de doodstraf worden verschillende argumenten naar voren gebracht die pleiten voor de doodstraf. VOOR: De doodstraf zou afschrikwekkend werken. TEGEN: Wetenschappelijke onderzoeken hebben echter aangetoond dat de doodstraf niet meer afschrikt dan andere straffen. In bijvoorbeeld Amerikaanse staten waar de doodstraf is afgeschaft ligt het moordcijfer niet hoger, en vaak zelfs lager dan in staten waar de doodstraf wel bestaat. VOOR: Het zou de enige manier zijn om moordenaars en verkrachters definitief onschadelijk te maken. Feit is dat wie dood is geen misdrijven meer kan plegen. TEGEN: Dit argument is echter in strijd met een belangrijk rechtsbeginsel: een straf kan alleen betrekking hebben op een misdrijf dat is gepleegd, niet op een misdrijf dat nog gepleegd zou kunnen worden. VOOR: Het zou de enige juiste straf zijn voor ernstige misdrijven: oog om oog, tand om tand. De doodstraf dient dan maar één doel: wraak. TEGEN: Straffen dienen niet uit wraak te worden opgelegd. Een straf dient om de schuldige met harde hand te dwingen tot een verbetering van zijn gedrag, en om de samenleving te laten zien dat deze misdrijven niet worden getolereerd. Het is heel begrijpelijk dat slachtoffers of familieleden vragen om zware straffen. Voor de staat ligt dat anders. De rechter moet een juiste straf bepalen, ook al beseft hij dat het voor de slachtoffers soms niet als een genoegdoening voelt. De angst en onrust die ernstige misdrijven met zich meebrengen mogen niet worden ontkend. Maar angst is een slechte raadgever. De doodstraf is het slechtst denkbare antwoord op die angst. De doodstraf is wreed, zonder nut en onomkeerbaar. De doodstraf geeft precies het verkeerde signaal: mensen doden omdat ze gedood hebben. Angst is moeilijk uit te bannen. Maar dat is ook precies de reden waarom het recht nodig is. Een rechtsstaat straft, maar neemt nooit wraak. Nog belangrijker is dat de doodstraf in strijd is met het internationaal recht over mensenrechten. Mensenrechten zijn er altijd en voor iedereen, ook voor mensen die ernstige en verwerpelijke misdrijven gepleegd hebben. Die moeten gestraft worden, waar nodig met zware straffen. Maar de doodstraf gaat een stap te ver. De doodstraf is in strijd met de mensenrechten. Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 4

5 MENSENRECHTEN Mensenrechten zijn vastgelegd in internationale verdragen en andere documenten, die samen het internationaal recht over mensenrechten vormen. Het basisdocument voor het werk van Amnesty International is de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM). Die verklaring kwam er vlak na de Tweede Wereldoorlog, toen staten vast besloten waren om ervoor te zorgen dat de gruwelen van de oorlog zich niet zouden herhalen. In de schoot van de Verenigde Naties (VN) besloten ze om een document op te stellen dat eenieders grondrechten veilig stelt. De Verklaring werd Eleonor Roosevelt met de UVRM, 1949 ontworpen door de VN-Commissie voor de Mensenrechten en gepropageerd door Eleanor Roosevelt ( ), de weduwe van de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt. Ze werd aangenomen door de leden van de VN op 10 december De verklaring is de eerste internationale bevestiging van de universaliteit van mensenrechten. Dat wil zeggen dat mensenrechten voor iedereen gelden, overal ter wereld en zonder onderscheid. De verklaring heeft geen bindende kracht, maar heeft in de loop der jaren grote morele betekenis gekregen als de belangrijkste internationale standaard van de mensenrechten. De UVRM bestaat uit een Preambule, waarin de 'inherente waardigheid en onvervreemdbare rechten van de mens' worden erkend, en dertig artikelen. Die omvatten in totaal zestig verschillende mensenrechten. Andere verdragen hebben daar nog veertig mensenrechten aan toegevoegd. De UVRM stelt in artikel 3: 'Een ieder heeft recht op leven, vrijheid en onschendbaarheid van zijn persoon'. Dit recht op leven houdt in dat de overheid het leven moet beschermen. Maar het houdt ook in dat de overheid niet aan het leven van een persoon mag raken. Als iemand een misdrijf heeft begaan, mag en moet de overheid ervoor zorgen dat die persoon bestraft wordt. De straf moet in verhouding tot het misdrijf staan. Voor zware misdrijven kunnen zware straffen uitgesproken worden, zoals een levenslange gevangenisstraf. Daar stopt de bevoegdheid van de overheid echter. Ze mag niet beslissen over het leven van een persoon. Ze mag niet besluiten tot de doodstraf. Verder lezen we in artikel 5 van de UVRM: Niemand zal onderworpen worden aan folteringen, noch aan een wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing. Voor Amnesty is de doodstraf ontegensprekelijk een wrede, onmenselijke en onterende straf. Ook daarom kan ze niet worden toegestaan. Ook het lange verblijf op death row in de Verenigde Staten wordt door internationale gerechtshoven als een wrede, onmenselijke en onterende behandeling gezien. Veroordeelden moeten er vele jaren, soms zelfs tientallen jaren, wachten op hun executie. De UVRM is juridisch niet bindend, zoals hierboven vermeld. Maar met verwijzing naar deze Verklaring hebben hoge gerechtshoven in ondermeer Hongarije (in 1990) en Zuid-Afrika (in 1995) de doodstraf ongrondwettig verklaard. Internationaal bindend zijn wel de VN-verdragen, zoals het Internationaal Verdrag over Burgerlijke en Politieke Rechten (1966). Artikel 6 stelt dat landen die de doodstraf niet hebben afgeschaft, haar alleen voor de ernstigste misdrijven mogen opleggen. De doodstraf mag niet worden opgelegd voor misdrijven begaan door personen onder de achttien jaar en zwangere vrouwen mogen niet ter dood worden gebracht. De Algemene Vergadering van de VN heeft in 1989 het Tweede Facultatieve Protocol bij dit verdrag opgesteld, dat afschaffing van de doodstraf voorschrijft. 72 staten, waaronder België, zijn partij bij dit Protocol. Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 5

6 De VN hebben ook bepaald dat de tribunalen voor de berechting van de oorlogsmisdaden in het voormalige Joegoslavië en in Rwanda, en ook het Internationale Strafhof de doodstraf niet kunnen opleggen. Eind 2007 werd door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een resolutie aangenomen waarin wordt opgeroepen tot een wereldwijde opschorting van executies. In 2002 is door de Raad van Europa het 13de Protocol bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens aangenomen. Dit Protocol bepaalt dat de doodstraf moet worden afgeschaft, onder alle omstandigheden. Dus ook in tijden van oorlog. Alle staten die partij zijn bij het Europees Verdrag kunnen ook partij worden bij het Protocol. Ondertussen hebben 42 landen, waaronder België, het Protocol geratificeerd. Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 6

7 CIJFERS Amnesty International voert al meer dan 30 jaar actie tegen de doodstraf. Gedurende al die jaren hebben we de evoluties overal ter wereld nauw opgevolgd. De meest recente cijfergegevens van Amnesty International zijn opgetekend in het rapport Death sentences and executions Positief is dat er enorm veel vooruitgang is geboekt. In 1977 hadden nog maar 16 landen de doodstraf afgeschaft voor alle misdrijven. Eind 2009 waren dat al 95 landen. Naast die 95 landen zijn er heel wat meer landen die de doodstraf hebben afgeschaft in de praktijk, maar die hun wetgeving (nog) niet volledig hebben aangepast. Dat geeft het volgend resultaat: in 139 landen ter wereld wordt de doodstraf niet meer toegepast. In tweederde van alle landen vindt de regering met andere woorden dat geen enkele burger door de staat mag worden gedood. Zij voeren de doodstraf niet meer uit of hebben ze helemaal uit de wetgeving geschrapt. De overheden van deze landen vinden de doodstraf geen goed antwoord op ernstige criminaliteit of andere maatschappelijke problemen. Ook in Nederland en België is de doodstraf al lang geleden afgeschaft. Ondanks deze positieve evolutie zijn er toch nog landen die de doodstraf toepassen. In 2009 werden er minstens 714 mensen geëxecuteerd in 18 landen. Minstens 2001 mensen zijn ter dood veroordeeld in 56 landen. Dit zijn de cijfers die Amnesty International bekend zijn. Het werkelijke cijfer ligt ongetwijfeld hoger. 58 landen behouden de doodstraf en passen ze nog toe, meestal bij moord. Onthoofding, steniging, ophanging, dodelijke injectie, neerschieten en elektrocutie zijn de meest gangbare executiemethoden. In 2009 werden 7 mensen terechtgesteld die jonger dan 18 waren op het moment van hun misdrijf. Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 7

8 Die cijfers houden geen rekening met de duizenden executies die wellicht werden voltrokken in China. Statistieken over de doodstraf zijn er nog altijd staatsgeheim. Uit protest heeft Amnesty International besloten om dit jaar geen minimumcijfers over de doodstraf in China te publiceren. De schatting die Amnesty kan maken op basis van publiek beschikbare gegevens is een zware onderschatting van het werkelijke aantal executies en doodstraffen. Amnesty International eist meer transparantie van de Chinese overheid. In juli kwam er positief nieuws uit China, al is er nog een lange weg af te leggen: China wil minder feiten bestraffen met dood China zou minder misdaden willen bestraffen met de doodstraf. Een ontwerpversie van de Chinese strafwet zou meer de nadruk leggen op langere celstraffen, schrijft de staatsgecontroleerde Engelstalige krant China Daily. Bovendien zou de ontwerpversie stipuleren dat mensen ouder dan 70 niet meer geëxecuteerd worden. Op dit moment worden 68 misdaden bestraft met de doodstraf. Het gaat onder meer om corruptie, bedrog en drugsmokkel. In 44 gevallen gaat het om niet-gewelddadige inbreuken. Volgens mensenrechtenorganisatie Amnesty International worden in China jaarlijks meer mensen geëxecuteerd dan in alle andere landen van de wereld samen. Het is niet bekend hoeveel mensen China jaarlijks exact executeert. Amnesty International waarschuwt dat de voorgestelde hervormingen mogelijk niet zullen resulteren in een drastische daling van het aantal executies. Amnesty International wacht nog steeds op de Chinese regering om de gegevens die aantonen dat deze voorgestelde wijzigingen meer zijn dan alleen een juridisch schaamlapje waarmee men enkel misdaden die zelden met de doodstraf bestraft worden, verwijdert. De mogelijke resultaten van de geplande hervormingen kunnen moeilijk beoordeeld worden als China blijft vasthouden aan het principe dat haar executiecijfer staatsgeheim is. Amnesty International vraagt China dan ook om haar executiecijfers publiek te maken zodat er een transparante analyse van en een juist debat over de doodstraf in China kan gevoerd worden. De belangrijkste executeurs ter wereld, China buiten beschouwing gelaten, zijn Iran met minstens 388 executies, Irak met minstens 120, Saoedi-Arabië met minstens 69 en de Verenigde Staten met 52 terechtstellingen. Het afgelopen jaar werden doodstraffen vaak uitgevoerd om opponenten de mond te snoeren of om politieke agenda s te promoten in landen zoals China, Iran en Soedan. Op 8 weken tijd werden in Iran minstens 112 mensen geëxecuteerd tussen de presidentsverkiezingen van 12 juni en het aantreden van Mahmoud Ahmadinejad voor zijn tweede ambtstermijn op 5 augustus Amnesty benadrukt ook de discriminerende manier waarop de doodstraf werd toegepast in De straf werd grotendeels uitgesproken na oneerlijke rechtszaken en meestal ook tegen arme bevolkingsgroepen, minderheden en leden van etnische en religieuze gemeenschappen. Toch wijzen de cijfers van 2009 erop dat we stilaan naar een wereldwijde afschaffing evolueren. Burundi en Togo schaften vorig jaar de doodstraf af voor alle misdaden. Voor de eerste keer sinds Amnesty International doodstrafcijfers registreert, is er in 2009 geen enkele doodstraf voltrokken in Europa. Ook niet in Wit-Rusland, het enige land in Europa dat de straf blijft uitvoeren. Jammer genoeg heeft deze positieve trend zich niet verdergezet in 2010: in maart 2010 werden er twee mensen in Wit-Rusland geëxecuteerd. De VS blijft het enige land op het Amerikaanse continent, zowel in Noord- als Zuid-Amerika, dat doodstraffen uitvoert. Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 8

9 REGIONALE TRENDS In Azië zijn er waarschijnlijk duizenden executies in China uitgevoerd. De doodstraf is er staatsgeheim. Zeven andere Aziatische landen voerden executies uit: Bangladesh, Japan, Noord- Korea, Maleisië, Singapore, Thailand en Vietnam. Samen hebben zij minstens 26 mensen terechtgesteld. Afghanistan, Indonesië, Mongolië en Pakistan hebben in 2009 geen executies uitgevoerd. Het is het eerste doodstrafvrije jaar voor deze landen in de jongste jaren. In het Midden-Oosten en Noord-Afrika zijn minstens 624 executies uitgevoerd in zeven landen: Egypte, Iran, Irak, Libië, Saoedi-Arabië, Syrië en Jemen. Saoedi-Arabië en Iran hebben zeven mensen terechtgesteld die minderjarig waren op het ogenblik van hun vermeende misdaad. Executie van minderjarige daders is in strijd met het internationaal recht. Algerije, Libanon, Marokko/Westelijke Sahara en Tunesië houden vast aan een jarenlang moratorium op executies. De doodstraf staat nog in hun wetgeving, maar in de praktijk executeren ze geen mensen meer. In 2009 vonden geen executies plaats in Europa. Wit-Rusland blijft, zoals hierboven vermeld, het enige land in de regio dat de doodstraf blijft toepassen. In maart 2010 executeerde Wit-Rusland twee mensen. Twee landen in Sub-Sahara-Afrika hebben mensen terechtgesteld in 2009: Botswana en Soedan. Het grootste aantal doodstraffen dat ooit werd omgezet in gevangenisstraffen vond plaats in Kenia. De Keniaanse regering kondigde aan dat er meer dan 4000 doodstraffen zullen omgezet worden naar een gevangenisstraf. Volledige cijfergegevens vind je op Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 9

10 DOODSTRAF IN BELGIË Net als in vele andere Europese landen werd de doodstraf in België toegepast tot ver in de 19 de eeuw. De laatste Belgische executie in vredestijd vond plaats in juli In Ieper werd een boer terechtgesteld door onthoofding wegens moord. Sindsdien is de doodstraf voor misdrijven van gemeenrecht niet meer uitgevoerd. Desondanks werd de doodstraf behouden in het nieuwe Strafwetboek van 5 oktober 1867, al werden dergelijke vonnissen na de laatste executie in1863 automatisch via een genademaatregel omgezet tot levenslange dwangarbeid. De doodstraf stond dus nog wel in de wet, maar werd niet meer toegepast. Militaire gerechtshoven spraken de doodstraf nog wel uit. De doodstraf werd uitgesproken én uitgevoerd vlak na de beide wereldoorlogen. De Eerste Wereldoorlog leverde welgeteld 220 ter dood veroordelingen op, maar de meesten onder hen ontsnapten aan executie dankzij het aantekenen van beroep of vanwege een genadebesluit. Uiteindelijk fusilleerde men twaalf militairen, vier burgers en twee Duitsers. Nadien volgden nog 242 executies met de kogel in het kader van de repressie na de Tweede Wereldoorlog. Na de Tweede Wereldoorlog werd de doodstraf nog regelmatig uitgesproken door rechtbanken, ook buiten de militaire context. In 1987 werd in ons land nog 69 maal de doodstraf uitgesproken, al werd die automatisch omgezet tot een mindere straf (voornamelijk levenslang). De doodstraf werd dus niet uit de wetgeving geschrapt, waardoor België zich in negatieve zin liet opmerken in de internationale gemeenschap. Onze buurlanden hadden al lang voordien vooruitgang geboekt. De afschaffing in de strafwetgeving van Frankrijk gebeurde bijvoorbeeld al in 1981, maar ook Nederland (1982), Duitsland (1987), Luxemburg (1979) hadden intussen besloten definitief komaf te maken met de doodstraf. Uiteindelijk werd de doodstraf bij wet van 10 juli 1996 uit het Strafwetboek geschrapt. België, net als de andere landen van de Europese Unie, heeft zich sindsdien een grote pleitbezorger van de afschaffing van de doodstraf getoond, overal ter wereld. Dat België ook tijdens het huidige voorzitterschap van de Europese Unie hierop wil inzetten, mag blijken uit onderstaand artikel. Doodstraf wereldwijd afschaffen is absolute prioriteit Minister van Buitenlandse Zaken Steven Vanackere (CD&V) heeft maandag bij de opening van het EU-NGO Forum over Mensenrechten beklemtoond dat de afschaffing van de doodstraf in de wereld een 'absolute' prioriteit is voor zowel België als de Europese Unie. Het jaarlijkse seminarie met vertegenwoordigers van de Europese instellingen handelt ditmaal over de instrumenten van de Europese Unie inzake de mensenrechten en het Verdrag van Lissabon. Ook internationale experten in mensenrechten en een honderdtal deelnemers uit het middenveld nemen aan het forum deel, dat maandag en dinsdag plaatsvindt in het Egmontpaleis in Brussel. Volgens Steven Vanackere biedt de Europese campagne voor de afschaffing van de doodstraf door de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon interessante mogelijkheden voor de Europese externe actiedienst en de hoge vertegenwoordiger voor het buitenlands EU-beleid, Catherine Ashton. De baas van de Belgische diplomatie herinnerde ook aan de onaantastbaarheid van de mensenrechten in de hele wereld. Standaard, maandag 12 juli 2010 Meer informatie over de afschaffing van de doodstraf in België vind je op Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 10

11 RESULTATEN Op Schrijf-ze-VRIJdag voeren we actie voor twee terdoodveroordeelden. Haalt dat wel iets uit? zal je je misschien afvragen. Met reden, want waarom zou je brieven schrijven aan overheden die de mensenrechten schenden als die gewoon in de papiermand verdwijnen? Toegegeven, niet al onze acties hebben resultaat. We voeren bijvoorbeeld al jarenlang actie tegen de doodstraf in Irak. Nochtans moeten we regelmatig slecht nieuws melden uit dat land. Hafez Ibrahim toont een artikel over zijn vrijlating Maar we weten dat onze schrijfacties vaak wel resultaat hebben. In één op de vier gevallen kunnen we een verbetering van de situatie melden. Dus schrijven heeft zeker zin! Om je een hart onder de riem te steken, geven we je het verhaal van Ibrahim Hafez mee. Ik dank mijn leven aan Amnesty International. Nu wijd ik dat leven aan campagne voeren tegen de doodstraf en aan het verdedigen van de mensenrechten. Dat zijn de woorden van Hafez Ibrahim, een 22-jarige Jemeniet. In april 2010 ontmoette hij Amnesty onderzoeker Lamri Chirouf. Hafez is Amnesty erg dankbaar en is zeker dat Amnesty ervoor gezorgd heeft dat hij niet geëxecuteerd werd voor een misdrijf dat hij als kind zou hebben gepleegd. Hafez was 16 toen hij een trouwfeest bijwoonde in zijn thuisstad Ta izz. Sommige gasten waren gewapend. Op een gegeven moment ontstond er een gevecht, een geweer ging af en iemand werd gedood. Ibrahim werd als schuldige aangewezen. Hij werd veroordeeld tot de doodstraf, hoewel hij minderjarig was. Hij mocht geen beroep aantekenen. 2,5 jaar later kreeg onderzoeker Lamri Chirouf in het internationaal hoofdkwartier van Amnesty in Londen een SMS- je van Hafez. Het bericht luidde: Ze gaan ons executeren. Hafez Amnesty schoot onmiddellijk in actie. Activisten van Amnesty stuurden brieven aan de president van Jemen. Die reageerde onmiddellijk door de executie uit te stellen. Zo kreeg de familie van het slachtoffer de gelegenheid om na te denken over vergiffenis voor de dader. Het Jemenitische recht kent immers de mogelijkheid voor de familie om de dader van een misdrijf op een familielid te vergeven in ruil voor een bepaalde som geld of tegenprestatie. Eerst wou de familie geen vergiffenis geven. Daarop stuurde Amnesty activisten opnieuw brieven aan de President. Er kwam een nieuw uitstel. Uiteindelijk stemde de familie van het slachtoffer toch toe. Hafez is nu 22 en studeert rechten aan de Universiteit van Sana a, de hoofdstad van Jemen. Hij wil zijn leven wijden aan het verdedigen van de mensenrechten. Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 11

12 DOODSTRAF IN IRAK Irak is één van de trieste koplopers in het jaarlijkse executiecijfer wereldwijd. In 2009 voerden de Irakese autoriteiten minstens 120 executies uit, meestal op grond van vermeende terroristische activiteiten. Meer dan 900 mensen, waaronder 17 vrouwen, liepen eind 2009 het risico om onmiddellijk geëxecuteerd te worden. Hun juridische mogelijkheden zijn uitgeput. Hun doodvonnis werd door de Presidentiële Raad bekrachtigd, wat betekent dat de executie elk moment kan gebeuren. Actie tegen de doodstraf in Irak De Irakese regering is verre van transparant over haar doodstrafbeleid. Er wordt weinig informatie vrijgegeven en verschillende executies werden in het geheim uitgevoerd. Op 10 juni 2009 bijvoorbeeld werden 19 mensen, waaronder 1 vrouw, in het geheim geëxecuteerd. Slechts door een informatielek kwam de rest van de wereld dit te weten. Verschillende doodstrafvonnissen werden uitgesproken na een oneerlijk proces. Amnesty International heeft de Irakese autoriteiten al meermaals gevraagd om een onmiddellijk moratorium in te stellen op de executies en vervolgens de doodstraf af te schaffen. Op 18 december 2008 steunden maar liefst 106 landen een resolutie van de Verenigde Naties voor een moratorium op het gebruik van de doodstraf. Irak was één van de 46 landen die tegen de resolutie stemden. DOODSTRAF ONDER SADDAMS BEWIND Saddam Hoessein voerde jarenlang een dictatoriaal regime in Irak. Onder zijn wreed bewind werd de doodstraf op zeer grote schaal toegepast. De doodstraf werd zelfs ingeroepen voor activiteiten die niet als misdaad kunnen beschouwd worden. Zo werden politieke tegenstanders op deze manier uit de weg geruimd. Maar ook journalisten, kritische studenten, zakenmensen en leden van seculiere en godsdienstige organisaties werden geëxecuteerd. Anderen verdwenen spoorloos of werden koudweg afgemaakt, zonder enige vorm van proces. Amnesty International heeft nooit kunnen vaststellen hoeveel mensen jaarlijks de doodstraf kregen of geëxecuteerd werden. De Irakese autoriteiten publiceerden geen statistieken en maakten executies vaak ook niet publiek. DOODSTRAF NA SADDAM Toen de Verenigde Staten in 2003 Irak binnenvielen, kwam er een einde aan het dictatoriaal regime van Saddam Hoessein. Een groot deel van de getraumatiseerde Irakese bevolking hoopte en verwachtte dat Saddams zwanenzang zou leiden naar een nieuw hoofdstuk in hun leven. Een hoofdstuk waar mensenrechten zouden gerespecteerd en gepromoot worden. Een nieuw begin waarin marteling, moorden en de doodstraf nog enkel zouden bestaan als een slechte herinnering uit een ver verleden. De start van het nieuwe Irak leek beloftevol. Op 10 juni 2003, een maand nadat hij aan de macht kwam, besloot het hoofd van de interim Coalition Provisional Authority om de doodstraf op te schorten. In 2004 werd de CPA vervangen door de Irakese interim-regering. Deze machtswissel ging echter ook gepaard met de herinvoering van de doodstraf. Sinds 2004 heeft de Irakese regering de toepassing van de doodstraf uitgebreid. Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 12

13 REDENEN VOOR HERINVOERING De huidige Irakese regering die in 2006 aan de macht kwam, is ervan overtuigd dat de doodstraf noodzakelijk is. De doodstraf moet er voor zorgen dat het wijdverspreide geweld afneemt. Echter, sinds de herinvoering van de doodstraf is in Irak het geweld niet verminderd. Bomaanslagen door gewapende groeperingen blijven bijvoorbeeld deel uitmaken van de dagelijkse realiteit van de Irakese bevolking. Deze aanslagen worden meestal uitgevoerd door een zelfmoordcommando. De methode van deze aanslagen illustreert duidelijk dat de doodstraf hiervoor geen afschrikmiddel is en ze niet zal doen afnemen. Desondanks blijft de Irakese regering felle voorstander van de doodstraf. Een nobele uitzondering is president Jalal Talabani. Hij was jarenlang tegenstander van de doodstraf. Helaas heeft hij zijn macht om doodvonnissen al dan niet te bekrachtigen gedelegeerd aan twee afgevaardigden. De Presidentiële Raad bekrachtigt de doodstraf en voert de executie uit nadat ze door het Hof van Cassatie werd bevestigd. Irak heeft ironisch genoeg ook een minister die bevoegd is voor mensenrechten. In een interview voor een Spaanse krant in 2009 vertelde ze dat de doodstraf momenteel hoogst noodzakelijk is in Irak. Het afschaffen van de doodstraf is volgens haar nog lang niet aan de orde. Amnesty International is diep teleurgesteld dat een minister die moet instaan voor mensenrechten de doodstraf promoot. Amnesty vraagt de minister om mensenrechten op de voorgrond te plaatsen en executies als een zaak van hoogdringendheid af te schaffen. REIKWIJDTE VAN DE DOODSTRAF De Irakese Strafwet uit 1969 schrijft de doodstraf voor als straf voor een groot aantal misdaden. Moord met voorbedachten rade, het in gevaar brengen van de nationale veiligheid, schade toebrengen aan publieke eigendom en gewelddadige pogingen om de overheid af te zetten zijn enkele voorbeelden van misdaden waarvoor de doodstraf geldt. Sinds 2003 is het toepassingsgebied van de doodstraf verder uitgebreid door het invoeren van de antiterrorismewet en de totstandkoming van het Supreme Iraqi Criminal Tribunal in Dit tribunaal Strop kan de doodstraf uitspreken voor genocide, misdaden tegen de mensheid, oorlogsmisdaden en het lidmaatschap van of steun aan gewapende groeperingen. In het strafwetboek voor de Irakese interne veiligheidsdiensten (2008) en het Irakese militaire wetboek (2007) worden misdaden die gepleegd zijn door militairen, politie en andere veiligheidsdiensten bestraft met de doodstraf. Het doorspelen van staatsgeheimen en militaire plannen, sabotage en het moedwillig schade toebrengen aan transportmiddelen zijn misdrijven waarvoor de doodstraf wordt toegepast. De doodstraf wordt ook uitgesproken voor misdrijven zonder dodelijk gevolg, bijvoorbeeld ontvoeringen. ONEERLIJKE PROCESSEN Het overgrote deel van de doodvonnissen wordt uitgesproken door het Central Criminal Court of Iraq. Processen die voor dit Hof worden gevoerd, voldoen zelden aan de internationale standaarden voor een eerlijk proces. Bekentenissen worden vaak door middel van foltering verkregen. Deze bekentenissen worden vervolgens als bewijs aangevoerd tijdens het proces. De klachten van foltering worden zelden of nooit Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 13

14 onderzocht. Beklaagden kunnen ook vaak niet hun eigen advocaat kiezen. Hun advocaat wordt door het hof toegewezen als ze zelf geen advocaat kunnen betalen. De kwaliteit van deze verdediging is vaak ondermaats. Sommige advocaten weigeren zelfs om een beklaagde te verdedigen die beschuldigd werd van terrorisme uit angst voor aanslagen. Processen die voor het SICT worden gebracht, voldoen eveneens zelden aan de internationale normen voor een eerlijk proces. Politieke inmenging ondermijnt de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van dit hof. Zo werd één van de rechters tijdens het proces van Hoessein vervangen door een rechter die een groter voorstander van de doodstraf was. Het tribunaal schiet ook tekort in het bewaken van de veiligheid van betrokkenen. Verschillende advocaten, rechters en openbare aanklagers werden al door gewapende groeperingen vermoord. Volgens het internationaal recht kan de doodstraf enkel uitgevoerd worden als ze voorafgegaan werd door een finaal oordeel uitgebracht door een bekwaam hof. Dit betekent dat het verbod op foltering en andere mishandelingen, dat vastgelegd is in internationaal recht, moet gerespecteerd worden. Als een gevolg van dat verbod mag ook elke bekentenis die werd verkregen door middel van foltering of andere mishandeling niet gebruikt worden als bewijs in een proces. Volgens het internationaal recht moet er aan verschillende voorwaarden voldaan worden om een eerlijk proces te kunnen waarborgen: De beklaagde heeft het recht op een publieke hoorzitting voor een bekwaam, onpartijdig en onafhankelijk hof. De beklaagde is onschuldig tot het tegendeel is bewezen. De beklaagde heeft toegang tot een eigen gekozen advocaat. Men heeft het recht om getuigen voor de verdediging op te roepen. De hoogste standaarden voor bewijsmateriaal worden gehanteerd. Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 14

15 DOODSTRAF IN DE VERENIGDE STATEN RECENTE CIJFERS EN TRENDS De toepassing van de doodstraf in de Verenigde Staten is het laatste decennia sterk afgenomen. In het laatste decennium is het aantal veroordelingen tot de doodstraf met 60% verminderd. In Texas, de staat met de meeste executies, wordt de doodstraf ook aanzienlijk minder toegepast. In maart 2009 werd Nieuw Mexico de 15 de staat die de doodstraf afschafte. Toch blijft Amerika nog steeds één van de koplopers in het aantal executies. In 2009 werden 105 mensen ter dood veroordeeld. 52 Amerikanen werden in 2009 geëxecuteerd. 24 executies werden uitgevoerd in de staat Texas. In 2010 werden er tot en met juli 34 mensen geëxecuteerd. 15 executies zijn gepland voor de komende maanden. De houding van de publieke opinie ten aanzien van de doodstraf is ook veranderd. Dit kan te wijten zijn aan het toenemende besef dat ook onschuldige mensen ter dood kunnen veroordeeld worden. EXECUTIEMETHODEN De voornaamste executiemethode in Amerika is het gebruik van een dodelijke injectie. Alleen de staat Nebraska gebruikt deze executiemethode niet (zie tabel op volgende pagina). Sinds de eerste executie door middel van dodelijke injectie in 1982 zijn al meer dan 1000 terdoodveroordeelden op deze manier geëxecuteerd. Sommige staten gebruiken naast de dodelijke injectie ook nog andere executiemethoden. Ophanging, het vuurpeleton, vergassing en elektrocutie zijn andere executiemethoden die tot op heden nog steeds mogelijk zijn in Amerika. De dodelijke injectie wordt door voorstanders van de doodstraf vaak omschreven als een humane executiemethode. De terdoodveroordeelde krijgt een spuitje en zou geen pijn voelen. De realiteit is jammer genoeg anders. Het toedienen van een dodelijke Bed voor dodelijke injectie injectie (bestaande uit 4 inspuitingen) vraagt om medische procedures en kennis. Wanneer men geen ervaring heeft, kan men onnodig leed veroorzaken. Romell Broom, een 53-jarige Amerikaan moest geëxecuteerd worden op 15 september De beul kon echter geen bruikbare ader vinden en gaf pas op na twee uur zoeken. Broom had continu pijn. Zijn executie werd uitgesteld. Broom heeft een klacht ingediend tegen de staat Ohio. Het inzetten van medisch personeel voor het toedienen van de dodelijke injectie is problematisch. Medisch personeel heeft immers de eed van Hippocrates gezworen, waardoor men een verbintenis heeft aangegaan om mensenlevens te redden en niemand te kwetsen. In verschillende staten waar de doodstraf wordt uitgevoerd, is het medische personeel echter bij wet verplicht om aanwezig te zijn, te assisteren bij executies en soms zelfs executies uit te voeren. Ohio heeft in 2009 als eerste staat de toediening van 1 inspuiting ingevoerd. Dodelijke injectie Elektrocutie Vergassing Ophanging Vuurpeleton Alabama * Arizona a Alabama * Arkansas b Arizona a California * Delaware New Hampshire g c Oklahoma Utah * h Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 15

16 Dodelijke injectie Elektrocutie Vergassing Ophanging Vuurpeleton Arkansas b Florida * Maryland e Washington * California * Illinois j Mississippi f Colorado Kentucky k Missouri * Connecticut Oklahoma h Wyoming i Delaware c South Carolina * Florida * Tennessee d Georgia Virginia * Idaho Illinois j Indiana Kansas Kentucky k Louisiana Maryland e Mississippi f Missouri * Montana Nebraska l Nevada New Hampshire g North Carolina Ohio m Oklahoma h Oregon Pennsylvania South Carolina * South Dakota n Tennessee d Texas Utah * U.S. Military U.S. Government Virginia * Washington * Wyoming i WILLEKEUR Of iemand al dan niet de doodstraf krijgt, hangt af van allerhande factoren. Bijgevolg is er sprake van willekeur: terwijl persoon x voor bepaalde feiten veroordeeld wordt tot de doodstraf, zal persoon y voor diezelfde feiten een lichtere straf krijgen. Een greep uit die factoren: Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 16

17 Bijna niemand van de terdoodveroordeelden heeft genoeg geld voor een advocaat. Hun advocaat wordt daarom toegewezen door de rechtbank. Deze toegewezen advocaten hebben te weinig ervaring met rechtszaken waarbij de doodstraf geëist wordt, zijn overwerkt en onderbetaald. De doodstraf wordt meer geëist wanneer het slachtoffer van een moord blank is. Slechts twee procent van de personen die een misdaad hebben gepleegd waarvoor de doodstraf kan gevraagd worden, wordt ook effectief tot de doodstraf veroordeeld. Medebeklaagden krijgen vaak disproportioneel lichtere straffen. Zo kan het voorkomen dat een beklaagde de doodstraf krijgt terwijl de andere beklaagde (slechts) enkele jaren celstraf krijgt opgelegd. Het is de aanklager die beslist of hij/zij al dan niet de doodstraf zal vragen. De lokale politiek, de locatie van de misdaad, belangengroeperingen zijn enkele van de factoren die het verschil kunnen maken. Ook bestaat er een geografische willekeurigheid. Zo wordt maar liefst 80 % van de executies uitgevoerd in de zuidelijke staten van Amerika. DOODSTRAF EN RAS Sinds 1977 werd het overgrote merendeel van de terdoodveroordeelden geëxecuteerd omwille van de moord op een blank slachtoffer, hoewel de helft van alle moordslachtoffers van Afro-Amerikaanse afkomst zijn. Vanaf de aanklacht tot de veroordeling worden de Afro- Amerikaanse beklaagden slechter behandeld dan blanken. Maar ook het slachtoffer wordt omwille van zijn/haar afkomst anders behandeld. Zo lijkt het leven van een Afro-Amerikaans slachtoffer minder waard te zijn dan dat van een blank slachtoffer. De jury s bestaan in heel veel gemeenschappen bijna altijd volledig uit blanke juryleden. Troy Davis, al 15 jaar in de dodencel Een rapport van de American Bar Association concludeerde dat 1/3 de van de Afro-Amerikaanse terdoodveroordeelden in Philadelphia levenslang hadden gekregen als ze niet van Afro-Amerikaanse afkomst waren. Een studie uit 2003 door de universiteit van Maryland concludeerde dat ras een zeer belangrijke rol speelde in het veroordelen tot de doodstraf. Aanklagers vragen vaker de doodstraf aan wanneer het slachtoffer blank is. Ze vragen de doodstraf ook opmerkelijk minder aan wanneer het slachtoffer van Afro-Amerikaanse afkomst is. Een studie over de doodstraf in Connecticut uit 2007 bracht aan het licht dat Afro-Amerikaanse beklaagden drie keer meer de doodstraf kregen dan blanke beklaagden wanneer het slachtoffer blank was. DOODSTRAF EN ONSCHULD Sinds 1973 zijn meer dan 139 terdoodveroordeelden vrijgelaten omdat ze onschuldig bleken te zijn. In 2003 alleen al kwamen er 12 onschuldigen vrij. In 2009 kwamen er nog eens 9 onschuldige terdoodveroordeelden vrij. Deze 9 mensen brachten in totaal maar liefst 121 jaar onschuldig in de cel door. Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 17

18 In 2009 werd in Alabama Daniel Wade Moore eindelijk vrijgelaten. Hij werd in 2002 ter dood veroordeeld omwille van de verkrachting en moord op Karen Tipton. Hij werd in 2009 vrijgesproken toen 256 pagina s aan achtergehouden bewijsmateriaal publiek werden gemaakt. Tot op heden is er geen bewijsmateriaal dat Amerika een onschuldige persoon heeft geëxecuteerd sinds Verschillende terdoodveroordeelden zijn echter veroordeeld terwijl er grondige twijfel was over hun schuld. Denk bijvoorbeeld aan Cameron Willingham. Hij werd in 2004 geëxecuteerd omwille van moord door brandstichting. In 2009 werd door verder onderzoek de brandstichting echter betwist. De Commissie die zich over deze zaak buigt, moet nog een finaal rapport uitbrengen. Dat onschuldige mensen veroordeeld worden tot de doodstraf kan het gevolg zijn van verschillende factoren. Een slechte advocaat, discriminatie, het verkeerd interpreteren van bewijsmateriaal en de lokale druk om een moordzaak op te lossen zijn slechts enkele voorbeelden. VRIJWILLIGE DOODSTRAF Terdoodveroordeelden die niet in beroep gaan worden vaak omschreven als personen die vrijwillig voor de doodstraf kiezen. Het vrijwillig kiezen voor de doodstraf kan het resultaat zijn van verschillende factoren: Mentale of lichamelijke ziekte Schuldgevoel Religieuze overtuiging De confrontatie met de celcondities en de isolatie Niet geloven in de mogelijkheid van een beroep De wens om controle te hebben over de situatie. 11% van de executies sinds 1977 kunnen omschreven worden als vrijwillige executies. Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 18

19 WERKVORMEN VOOR LAGER ONDERWIJS STEMBUS Duur: 10 minuten Opzet: Deze oefening is geschikt als je een lesuur besteedt aan de doodstraf. Begin de les met de stembus. Elke leerling krijgt een stembiljet waarop hij/zij aankruist dat hij/zij voor of tegen de doodstraf is. Als men tegen de doodstraf is, wil dit wel zeggen dat men ervan overtuigd is dat voor geen enkele misdaad de doodstraf mag geëist worden. De leerlingen geven hun stembiljet af aan de leerkracht. De les wordt verder gezet met bijvoorbeeld een film over de doodstraf of een werkvorm uit het pakket. Op het einde van de les deelt de leerkracht opnieuw een stembiljet uit. Met een telling wordt vastgesteld of er meningen zijn veranderd tijdens de les. Dit kan vervolgens besproken worden in een klassikaal gesprek. GEBRUIK VAN DE DOODSTRAF EERSTE STEMMING IK BEN VOOR TEGEN (voor alle misdaden) GEBRUIK VAN DE DOODSTRAF TWEEDE STEMMING IK BEN VOOR TEGEN (voor alle misdaden) WAKE Duur: 1 à 2 lesuren Opzet: In Amerika wordt er geregeld een wake gehouden wanneer een executie nadert. Tegenstanders van de doodstraf verzamelen dan voor de poorten van de gevangenis en protesteren in stilte met kaarsjes en posters. Laat de leerlingen in groepjes een poster uitwerken voor één van de terdoodveroordeelden waarvoor we in het pakket schrijven. Indien er meer tijd is, kan je een wake met de leerlingen organiseren op de speelplaats. Dit kan een manier zijn om andere leerlingen te overtuigen om ook een brief te schrijven. Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 19

20 WERELDKAART Duur: 1 lesuur Opzet: Geef elke leerling een wereldkaart (of laat ze er zelf eentje afdrukken via internet). Lees de landen voor waar de doodstraf nog wordt uitgevoerd en laat de leerlingen deze landen op de kaart met dikke stift aanduiden. Bespreking in de klas. WOORDEN VERBINDEN Duur: 30 minuten Opzet: Geef de leerlingen elk een blad met onderstaande woordenreeksen. De leerlingen moeten elk woord van de linkerkolom met een woord van de rechterkolom kunnen verbinden. De oplossingen worden klassikaal besproken. Rechter Doodstraf Amnesty International Onschuldig Boete Mensenrecht Spijt Dader China Brieven Schrijf-ze-VRIJdag recht op leven berouw doet iets verkeerd tegen de doodstraf, altijd en overal niets gedaan straf spreekt straf uit dodelijke injectie hoogst aantal executies (oplossing: doodstraf dodelijke injectie; Amnesty International tegen de doodstraf; onschuldig niets gedaan; boete straf; mensenrecht recht op leven; spijt berouw; dader doet iets verkeerd; China hoogst aantal executies; brieven Schrijf-ze-VRIJdag) STELLINGENSPEL Duur: 1 lesuur Opzet: Lees een stelling voor in de klas. De leerlingen moeten zich vervolgens verspreiden in de klas. Als je akkoord bent met de stelling ga je rechts staan. Als je niet akkoord bent, ga je links staan. Tel het aantal leerlingen aan de linker- en rechterkant. Stel dan een bijvraag. Discussieer dan even met de leerlingen. Lees daarna de stelling opnieuw en kijk of het aantal voor- en tegenstanders is veranderd. Wie iemand vermoordt, verdient het niet meer zelf te leven. Bijvragen: Is de staat zelf ook geen moordenaar als ze een moordenaar (via de doodstraf) doodt? Geldt dit ook voor de persoon die iemand doodt tijdens een auto-ongeval? Als de rechtbank zegt dat je schuldig bent, dan zal dit ook wel de waarheid zijn. Daar moet je niet aan twijfelen. Bijvragen: Is iemand die werd vrijgesproken dan altijd onschuldig? Is vergissen niet menselijk? Er werden al mensen uit de dodencel gehaald die onschuldig bleken te zijn. De doodstraf is de enige straf die de pijn van de familie van het slachtoffer kan verlichten. Bijvragen: Door de doodstraf komt het slachtoffer niet terug. Welke straf zou een alternatief kunnen zijn? Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 20

21 De doodstraf is het enige middel dat misdaden als moord kan stoppen. Bijvragen: In Amerikaanse staten waar de doodstraf geldt, gebeuren er nog steeds moorden. Schrikt de doodstraf dan wel af? Welke alternatieven kan je bedenken? REBUS Duur: 1 lesuur Opzet: Geef aan elke leerling de rebus op papier. Bespreek vervolgens klassikaal de oplossing (de doodstraf is een wrede straf). Wat vinden de leerlingen van deze stelling? Zijn ze akkoord of niet? Waarom? - N S = D G =ST - V - B + WR EN +E BL = STR - FEN Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 21

22 WERKVORMEN VOOR MIDDELBAAR ONDERWIJS STEMBUS Geschikt voor alle graden van het middelbaar Duur: 10 minuten Opzet: Deze oefening is geschikt als je een lesuur besteedt aan de doodstraf. Begin de les met de stembus. Elke leerling krijgt een stembiljet waarop hij/zij aankruist dat hij/zij voor of tegen de doodstraf is. Als men tegen de doodstraf is, wil dit wel zeggen dat men ervan overtuigd is dat voor geen enkele misdaad de doodstraf mag geëist worden. De leerlingen geven hun stembiljet af aan de leerkracht. De les wordt verder gezet met bijvoorbeeld een film over de doodstraf of een werkvorm uit het pakket. Op het einde van de les deelt de leerkracht opnieuw een stembiljet uit. Met een telling wordt vastgesteld of er meningen zijn veranderd tijdens de les. Dit kan vervolgens besproken worden in een klassikaal gesprek. GEBRUIK VAN DE DOODSTRAF EERSTE STEMMING IK BEN VOOR TEGEN (voor alle misdaden) GEBRUIK VAN DE DOODSTRAF TWEEDE STEMMING IK BEN VOOR TEGEN (voor alle misdaden) STELLINGENSPEL Geschikt voor: alle graden van het middelbaar onderwijs Duur: 1 lesuur Opzet: Lees een stelling voor. Laat de leerlingen een positie innemen: voor, tegen of onbeslist. Laat van elke groep iemand aan het woord en laat de groepen op elkaar inspelen. De doodstraf is het enige middel dat misdaden als moord en verkrachting kan stoppen. De doodstraf mag enkel dienen voor de meest gruwelijke misdaden. De doodstraf schrikt mensen af om een misdaad te plegen. De doodstraf brengt het slachtoffer niet terug. In andere landen wordt de doodstraf nog toegepast. België zou ook die mogelijkheid moeten hebben. Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 22

23 Er worden ook onschuldige mensen ter dood veroordeeld. Alleen daarom zou de doodstraf al moeten afgeschaft worden. Een dodelijke injectie is geen barbaarse methode zoals steniging. Als de doodstraf via dodelijke injectie wordt toegepast, heb ik er dan ook geen probleem mee. Eén zaak is zeker: een geëxecuteerde zal nooit meer een moord plegen. De man in de straat is voor de doodstraf. De doodstraf verzacht het lijden van de familie van het slachtoffer. Het is meer humaan om mensen te doden dan hen jarenlang op te sluiten in de gevangenis. De doodstraf is discriminerend. Als iemand ter dood veroordeeld wordt, krijgt hij geen kans meer om zijn leven te beteren. Door de doodstraf te ondersteunen, zijn voorstanders eigenlijk ook voorstander van moord en zijn ze hypocriet. (Why do we kill people who kill people to show that killing is wrong? LETTERS DOOR ELKAAR Geschikt voor: eerste en tweede graad van het middelbaar onderwijs Duur: 30 minuten Opzet: De klas wordt verdeeld in teams. De leerkracht geeft aan elk team de eerste lettercombinatie. Elke lettercombinatie staat voor een manier van executie. Elk team probeert zo snel mogelijk de combinatie te ontcijferen. Ze krijgen pas een volgende combinatie als hun oplossing is goedgekeurd door de leerkracht. Het team dat als eerste alle combinaties heeft opgelost, wint! PIONGANGH (ophanging) RVONPEUULO (vuurpeloton) NGISNIGET (steniging) OOOGDFNIHNT (onthoofding) CIETUKELETRO (elektrocutie) SSAGGINREV (vergassing) JKEILEDOD TINJCEEI (dodelijke injectie) EEN RECHTVAARDIGE STRAF Geschikt voor: alle graden van het middelbaar onderwijs Duur: 1 lesuur Opzet: Is de doodstraf een mensenrechtenschending? Zijn er alternatieven voor de doodstraf? En hoe bepaal je een juiste straf voor een misdaad? Verdeel de klas in 5 groepjes. Elk groepje krijgt 2 waargebeurde verhalen. Ze moeten bepalen of de straf rechtvaardig was of niet. Indien niet, welke alternatieve straf zouden ze dan voorstellen? De groepjes brengen hun visie voor de klas. Indien er genoeg tijd is, kan dit verder opengetrokken worden naar een klassikaal gesprek. Een Chinese ondernemer lichtte meer dan investeerders op voor een totaal bedrag van 387 miljoen dollar. Straf: doodstraf Een voormalige bestuurder van Enron werd veroordeeld voor bedrijfsfraude. Deze fraude leidde tot het verlies van duizenden banen en het verdwijnen van 1 miljard dollar die bedoeld was voor pensioenen en andere voordelen. Straf: 24,5 jaar gevangenisstraf Een zestienjarige blanke student werd veroordeeld wegens poging tot inbraak. Hij is een succesvolle student die uitblinkt in sport. Hij gebruikte geen geweld en heeft geen crimineel verleden. Straf: 3 jaar in een jeugdgevangenis Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 23

24 Een negentienjarige blanke man en 2 kompanen worden veroordeeld voor roofmoord op 2 personen. De negentienjarige was betrokken maar loste niet het dodelijke schot. De schutter werd veroordeeld tot 25 jaar gevangenisstraf in ruil voor een getuigenis tegen de negentienjarige waarvan werd gedacht dat hij de aanval had beraamd. Straf: doodstraf. Een zestienjarig meisje uit Jordanië werd verkracht door haar broer en werd veroordeeld voor het onteren van haar familie. Straf: doodstraf door middel van steniging Een 25-jarige Afro-Amerikaanse vrouw zonder crimineel verleden werd veroordeeld voor de verkoop van 200 gram cocaïne. Straf: 15 jaar in de cel De familie van een 21-jarige schizofrene jongeman zocht medische hulp. Zij kregen deze hulp niet omdat ze niet de juiste verzekering hadden. De jongeman vermoordde vier jaar later 5 mensen. Straf: doodstraf Een 52-jarige blanke man werd veroordeeld voor de moord op 48 vrouwen. Bovendien werd hij ervan verdacht meer dan 70 vrouwen te hebben vermoord. In ruil voor het opbiechten van de begraafplaatsen van deze vrouwen kreeg hij niet de doodstraf. Straf: levenslange gevangenisstraf Pol Pot, leider van Cambodja ( ) voerde een verschrikkelijk bewind dat leidde tot de dood van meer dan een miljoen mensen. In 1997, op 72-jarige leeftijd, werd hij berecht voor zijn misdaden. Straf: levenslang onder huisarrest Saddam Hoessein, leider van Irak ( ), werd veroordeeld wegens misdaden tegen de menselijkheid waaronder de moord op 148 sjiieten in Dujail. Straf: dood door ophanging INLEEFSPEL Geschikt voor: alle graden van het middelbaar Duur: 1 lesuur Opzet: Verdeel de klas in groepjes van zes. Elk lid van de groep krijgt een andere rollenkaart. De groep neemt eerst de case door. Vervolgens leest elk groepslid zijn/haar rol en probeert zich in te leven aan de hand van de bijkomende vragen. Vanuit hun rol bespreken ze samen de case. Case: De 26 jarige Robert Delacroix wordt beschuldigd van aanranding van de 17 jarige Anita Delrose. Ze werd aangevallen op de parking van de bioscoop na een laatavondfilm. Ze werd beroofd, geslagen en voor dood achtergelaten. Anita stierf uiteindelijk aan een hoofdwonde, veroorzaakt door een zwaar metalen voorwerp. Anita was een goedlachse studente, een uitstekend atlete en had vele vrienden. Na een lang proces wordt Robert schuldig bevonden en wordt hij veroordeeld tot de doodstraf door middel van een dodelijke injectie. Rollen: lid van de jury familie van Anita familie van Robert iemand uit het dorp waar de moord gebeurde Robert mensenrechtenactivist Schrijf-ze-VRIJdag 2010 Educatief pakket 24