In transitie Jaarverslag 2014

Transcriptie

1 In transitie Jaarverslag 2014

2 Op de cover staat Kimberley Deenik, leraar basisonderwijs ondersteuner, Mgr. Bekkersschool, Delft. De functie is gecreëerd in een van de pilots die SBCM uitvoert in samenwerking met het Arbeidsmarktplatform Primair Onderwijs. In transitie jaarverslag 2014

3 Inhoud 3 Bestuursvisie SBCM in 2014: in transitie 7 Begeleiden naar werk 13 Creëren van werk 19 Duurzaam werken 24 Overzicht gerealiseerde SBCM-trainingen in Financieel overzicht Kengetallen SW 34 Overzicht bestuur en medewerkers in

4 4

5 Bestuursvisie 5 Investeren in een inclusieve arbeidsmarkt, sociale werkgelegenheid en human capital Veel partijen, zowel privaat als publiek, werken momenteel hard aan het realiseren van een inclusieve arbeidsmarkt. En geven zo invulling aan de banenafspraak en de Participatiewet. Ook SBCM heeft hierin een actieve rol en werkt daarvoor samen met een groot aantal landelijk partners. Met Divosa om het vakmanschap van professionals te bevorderen. Met Locus op het gebied van functiecreatie en het vastleggen van bedrijfsaanpakken en methodieken in handreikingen. Met Cedris op verschillende thema s die gerelateerd zijn aan de Wsw en de doorontwikkeling van de SW. En met tal van andere sectorfondsen. Vaak doen we dit door pilots functiecreatie uit te voeren met werkgevers in de betreffende sector. Zo ervaren zij dat de extra banen daadwerkelijk mogelijk zijn. En hoe je dat aanpakt. Zo hoeven werkgevers niet steeds opnieuw het wiel uit te vinden. Als het gaat om het creëren en behouden van werk zijn ook andere ontwikkelingen van belang. Zoals groepsdetacheringen, het overnemen van werkprocessen bij werkgevers en sociaal ondernemen. Dit zijn effectieve vormen om sociale werkgelegenheid op een grootschaliger manier te organiseren. Hiermee kan ook op een sociale manier ingespeeld worden op de voortschrijdende flexibilisering van de arbeidsmarkt. Bovendien: voor een deel van de doelgroep is het werken in groepsverband met gespecialiseerde werkleiding, de enige manier om daadwerkelijk deel te kunnen nemen aan de arbeidsmarkt. De SW is dé expert in dit soort arrangementen en werkt hierin steeds vaker samen met Social Enterprise NL. Op een grootschaliger manier sociale werkgelegenheid creëren tegen de achtergrond van de nieuwe financiële kaders van de Participatiewet is pionieren. SBCM en Cedris zetten hier op in door samen met SW-bedrijven en ondernemers kennis op te halen, door te ontwikkelen en te verspreiden. De missie van SBCM blijft óók om te investeren in de brede doelgroep zelf. Zij moeten immers als human capital hun toegevoegde waarde voor de werkgevers waarmaken. Hier mengen de klassieke A&O-fondstaken van SBCM zich met de nieuwe uitdaging, namelijk het bijdragen aan het arbeidsfit maken van de (kandidaat)werknemers én aan hun duurzame inzetbaarheid. En dan niet vanuit een zorgmodel, maar door eigen regie en het nemen van verantwoordelijkheid te stimuleren. Zoals voor iedere werknemer geldt. SBCM heeft als landelijk fonds hiervoor een goede infrastructuur en blijft die door ontwikkelen. SBCM werkt dus volop en op heel verschillende wijze samen met landelijke partners die een verantwoordelijkheid hebben en nemen in het realiseren van werk voor de doelgroep van de Participatiewet. SBCM heeft vanuit de expertise die is opgebouwd voor de Wsw veel te bieden aan professionals en werknemers. Ook de komende periode zetten we dit in om de ambitie te realiseren die we als samenleving hebben: gewoon werk voor mensen die wat extra steun nodig hebben. Ons fundament van de arbeidsmarkt. Huib van Olden Voorzitter SBCM

6 6 Ondertekening intentieverklaring Cedris, Divosa, Locus en SBCM op 5 juni 2014.

7 SBCM in 2014: in transitie 7 SBCM in 2014: in transitie In 2014 heeft SBCM stappen gezet in de transitie die gericht is op de verbreding van de doelgroep, namelijk naar de doelgroep Participatiewet, en het ook buiten de SW inzetten van de expertise van SBCM. Begin 2014 is SBCM hiervoor de samenwerking aangegaan met Cedris, Divosa en Locus. Met als resultaat dat partijen op 5 juni 2014 een intentieverklaring afsloten. Vervolgens is er gewerkt aan een gezamenlijk plan van aanpak voor 2015 Op weg naar een inclusieve arbeidsmarkt. Dit plan wordt momenteel uitgevoerd. Voor deze nieuwe ambitie is het van belang dat SBCM zich goed op de kaart zet. SBCM heeft daarom in 2014 bijgedragen aan tal van symposia en bijeenkomsten voor professionals van sociale diensten, UWV, SW-bedrijven en andere sectorfondsen. De bijdrage omvatte een breed scala aan workshops over door SBCM ontwikkelde producten. gecreëerd op de SBCM-site. Hier zijn alle producten van SBCM te vinden die nuttig zijn voor sectoren die (willen gaan) werken met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zijn er verschillende flyers gemaakt voor de SBCMproducten, zoals een overzicht met producten en activiteiten gericht op regionale werkbedrijven. Bezochten maandelijks gemiddeld bezoekers de SBCM-site. Zijn zestien digitale nieuwsbrieven verstuurd naar ruim ontvangers per nieuwsbrief. Zijn drie magazines gemaakt; elk magazine wordt naar bijna relaties verstuurd. Zijn in vrijwel ieder nummer van het SW-journaal artikelen geplaatst van SBCM. De communicatie van SBCM De verbreding naar de doelgroep van de Participatiewet en het goed op de kaart zetten van SBCM, heeft vanzelfsprekend gevolgen gehad voor de communicatie van SBCM. Zo richtte SBCM zich in 2014 op sectorfondsen, landelijke organisaties en professionals die zich bezig houden met het begeleiden van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar werk. Daarnaast blijven de SW-bedrijven belangrijk en communiceert SBCM regelmatig over de producten en activiteiten naar de sector. In 2014: Heeft SBCM contacten gelegd met andere sectorfondsen die een rol vervullen bij de uitvoering van de banenafspraak. Voor deze fondsen is een apart onderdeel

8 8 SBCM in 2014: in transitie Vakmanschap SBCM investeert al jaren in het vakmanschap van professionals in de SW. Bijvoorbeeld door het organiseren van trainingen op het gebied van functiecreatie, coachen en begeleiden en duurzame inzetbaarheid. Maar ook door het (laten) ontwikkelen van werkwijzers op thema s die van belang zijn voor het realiseren van duurzaam en zo regulier mogelijk werk voor de brede doelgroep. In toenemende mate wordt hierin samengewerkt met onder meer Divosa in het programma Vakmanschap van het ministerie van SZW. In dit programma staat het belang van methodisch werken centraal en waar mogelijk het benutten van wetenschappelijk onderbouwde kennis. Momenteel bouwen SBCM en Divosa samen aan de ParticipatieCampus: een digitale portal met e-learning modules voor professionals om zich bij te scholen op specifieke onderwerpen, zoals het omgaan met mensen met een psychische beperking. Daarnaast komt er een bibliotheek met daarin alle handreikingen en werkwijzers voor professionals in het gemeentelijk domein. Medezeggenschap in de SW Het ondersteunen van OR-en in de SW voor een kwalitatief sterke medezeggenschap. Dat is het doel van de SBCMactiviteiten op het gebied van de medezeggenschap in de SW. SBCM voert deze activiteiten uit in opdracht van het TOSW (Technisch Overleg SW). De landelijke MZSW-dag werd in juni gehouden. Het thema van de bijeenkomst was hoe de OR invloed uit kan blijven oefenen onder de Participatiewet. De zeggenschap verandert immers en daarmee de medezeggenschap. In totaal hebben 125 OR-leden deelgenomen aan de bijeenkomst. In 2014 heeft SBCM ook diverse regionale platforms van ondernemingsraden in de SW ondersteund bij het invullen van hun activiteiten. Het stimuleren van innovatieve projecten SBCM stimuleert vernieuwende activiteiten. SW-bedrijven of andere organisaties die met SW-medewerkers werken, kunnen daarom gebruikmaken van de Stimuleringsregeling innovatieve projecten. In 2014: Zijn vijf aanvragen van SW-bedrijven goedgekeurd. 1. In samenwerking met Stichting Dwarswerk heeft Sallcon Werktalent nieuwe producten ontwikkeld via de methode Design for Manufacturing with Disabled (DMWD). Deze methode (her-)ontwerpt producten en productieprocessen die rekening houden met de fysieke of verstandelijke (on)mogelijkheden van mensen met een beperking. 2. De huidige ontwikkelingen rondom de Participatiewet vergroten de noodzaak om de reguliere arbeidsmarkt toegankelijker te maken voor medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt. Social return biedt hiervoor effectieve mogelijkheden. UW Re-integratie wil samen met woningcorporaties een groei aan arbeidsplaatsen realiseren door social return structureel onderdeel te maken van hun inkoopbeleid. 3. Top Craft, het huidige SW-bedrijf van de gemeenten Oldenzaal, Losser en Dinkelland, begeleidt SW-medewerkers die van Top Craft overgaan naar de drie afzonderlijke gemeenten. De drie gemeenten hebben besloten dit proces gezamenlijk aan te pakken waarbij gebruik gemaakt wordt van de kennis en expertise van de huidige OR en een extern deskundige. 4. IJmond Werkt ontwikkelt in samenwerking met een opleidingsinstituut de cursus Natuurlijk Bomen Planten en gaat deze in een pilotgroep met circa 20 SW-medewerkers testen. Deze Groene Duurzame opleiding wordt uitgevoerd, ontwikkeld en gegeven door specialisten. De cursus wordt officieel afgesloten met een certificaat. 5. Concern voor Werk is bezorgd over de levensstijl van haar medewerkers. De voornaamste zorgen liggen op het gebied van eenzaamheid, ongezonde levensstijl, ziekteverzuim en medicijngebruik. Het lukt de medewerkers niet om zelfstandig een stap te zetten tot gedragsverandering. Concern voor Werk gaat samen met MEE IJsseloevers het project Sport4All in zetten. Dit project richt zich op jongvolwassenen met een verstandelijke of lichamelijke beperking en jongvolwassenen met een stoornis in het autisme spectrum.

9 Landelijke MZSW-dag. 9

10 10 Interview WERK-portal goed bruikbaar voor brede doelgroep Interview met Jaap Zwama, bedrijfsdirecteur Fivelingo

11 Interview 11 De Participatiewet heeft onze doelgroep verbreed met mensen die een Wajong- of bijstandsuitkering ontvangen. Voor al die uiteenlopende mensen zijn de instrumenten van de WERK-portal heel goed bruikbaar. Ons re-integratieteam gebruikt de verschillende modules om mensen aan het werk te krijgen, te houden en om ze (beter) te leren omgaan met werk en collega s. Aldus Jaap Zwama, bedrijfsdirecteur van Fivelingo. Maar we gaan ook nog een stapje verder, zo vervolgt hij. Per werksoort voegen we verschillende onderdelen samen die mensen uit de doelgroep modulair kunnen volgen. Voor de beroepsrichting schoonmaak bijvoorbeeld hebben we een vakgericht deel, een onderdeel veiligheid en een module solliciteren. Op die manier creëren we per branche een opstap naar werk, op het laagste instroomniveau. Omgekeerde leerroute Het gaat immers vaak om mensen die geen beroepsopleiding hebben gevolgd of voortijdig de school hebben verlaten. Het aardige is dat op deze manier een soort omgekeerde leerroute ontstaat: mensen gaan aan het werk in een bepaalde branche, bijvoorbeeld in de metaal, en merken dan vaak dat het toch wel handig is als je theoriekennis hebt. Zodat je bijvoorbeeld zelf de omtrek van een cirkel kunt berekenen. Wanneer zo n leervraag uit de praktijk ontstaat, voelen mensen de noodzaak van scholing veel beter. Op die manier hebben we de opleiding voor de diverse branches opgebouwd. Daarbij redeneren we enerzijds vanuit het beroep: wat heeft de werkgever nodig om de werknemer effectief in te zetten, anderzijds richten we ons ook op de persoonlijke groei van de medewerker. Nieuwe start Voor mensen met een bijstandsuitkering die bij ons instromen, geldt vaak dat ze een nieuwe start moeten maken. Dat is niet altijd het juiste moment om meteen aan een leerwerkroute te beginnen. Onder deze omstandigheden kan het raadzaam zijn om eerst intern te werken aan versterking. We kunnen de modules van de WERK-portal individueel gericht toepassen. Als iemand het de eerste keer niet begrijpt, leggen we het de volgende dag nog eens uit. Ook stimuleren we, met behulp van de WERK-portal, deelnemers om aan hun portfolio te werken. Dat biedt ook een opstapje naar de vraag wat je nog moet ontwikkelen om aan het werk te kunnen gaan. Verantwoordelijkheid nemen We verwachten van mensen dat ze zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun persoonlijke ontwikkeling. Ze kunnen buiten werktijd onze faciliteiten gebruiken. De meesten hebben geen volledige werkweek, dus op je vrije dag kun je huiswerk maken. Met de motivatie om te werken aan je zelfredzaamheid, zijn veel mensen gaan leren. Niet alleen een vak, maar ook lezen, schrijven of andere vaardigheden waar je beter van wordt. Werkafspraken Tijdens afdelingsbijeenkomsten, de toolboxmeetings, zien we hoe medewerkers groeien in hun verantwoordelijkheid. Ze krijgen bijvoorbeeld de opdracht om zich te verplaatsen in de rol van directeur van een bedrijf: wat zou je dan van je mensen vragen? Daar komen zaken uit die je verwacht van medewerkers in een reguliere baan, zoals op tijd komen, netjes kleden en zuinig zijn op de spullen van het bedrijf. Die verwachtingen hebben we vervolgens vertaald naar werkafspraken. Dat was een mooie ervaring.

12 12 Opleidingendag 2014

13 Begeleiden naar werk 13 Begeleiden naar werk Niet iedereen kan direct aan het werk. SBCM heeft daarom verschillende producten die professionals helpen bij het voorbereiden van medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt op een duurzaam werkverband. Oefenen.nl/werk verhoogt zelfredzaamheid Met de WERK-portal Oefenen.nl/werk kunnen medewerkers zich op ieder moment van de dag verder ontwikkelen en daarmee hun kansen vergroten op (en behoud van) een baan. Er zijn programma s om beter te leren lezen, schrijven, rekenen en omgaan met de computer. Maar ook programma s als Solliciteren en Aan de slag blijven. Het materiaal sluit aan op de opleidingsbehoefte en interesse van laag opgeleide volwassenen (tot mbo-1 niveau). In 2014: Maakten bijna medewerkers gebruik van de portal. Hebben 69 SW-bedrijven oefenen.nl/werk ingezet. Bestaat de portal uit circa 40 e-learningmodules Zijn er acht nieuwe e-learningmodules toegevoegd. Maken (functiegerichte) leerwegen onderdeel uit van de portal. Hiermee kunnen professionals kennis en informatie op maat aanbieden, zodat medewerkers zich kunnen voorbereiden op een nieuwe baan Hebben 14 docenttrainingen plaatsgevonden, waarvan negen incompany. Hebben in totaal 125 docenten / begeleiders deelgenomen aan de trainingen. Werkplekopleiden (WPO): het aanleren van werknemerscompetenties Met de WPO-methode kan de medewerker volgens een vaste structuur houding en gedrag aanleren in de eigen werkomgeving. In 2014: Werkten ca. 25 SW-bedrijven met WPO Is de WPO-kenniskring tweemaal bijeengekomen. In de kenniskring is WPO-compact en WPO interactief gepresenteerd en wisselden circa 14 SW-bedrijven kennis en ervaring uit over de inzet van WPO. Is de module WPO interactief geïntroduceerd, deze maakt onderdeel uit van de e-learningportal oefenen.nl/werk.

14 14 Begeleiden naar werk Opleidingendag 2014: groot aanbod korte praktijkgerichte opleidingen Tijdens de vierde SBCM-Opleidingendag werden voornamelijk korte praktijkgerichte opleidingen gericht op uitstroom, gepresenteerd. De dag had het informele karakter van een werkbijeenkomst waar vakgenoten op laagdrempelige wijze informatie en ervaringen uitwisselden van opleidingen, leermiddelen en scholing. Veel van de 170 deelnemers (van 65 verschillende organisaties) waren verrast over het grote aanbod. Opleidingsportal: opleiding en leermiddelen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt De Opleidingsportal biedt een overzicht van diverse producten om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te ontwikke len. Van opleidingen, trainingen en leermiddelen tot boeken, dvd s en e-learningprogramma s. In 2014 stonden er circa 95 opleidingen, trainingen en leer middelen op de portal. Hiervan hebben 92 gebruikers, 155 leermiddelen besteld. Lectoraat Duurzaam Werken De centrale vraag van het lectoraat is hoe mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt optimaal ondersteund kunnen worden om duurzaam te werken. De afgelopen jaren zijn hier verschillende onderzoeken naar gedaan. Deze hebben de volgende concrete producten opgeleverd: Een HBO-opleidingsmodule Functiecreatie. Samen sterk! een handreiking hoe professionals de eigen kracht van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen versterken. QuickScan organisatiecultuur met de QuickScan kunnen professionals zich in het perspectief en de positie van de werkgever verplaatsen. Om zo de match tussen kandidaat en bedrijf te optimaliseren. Het lectoraat Duurzaam Werken is verbonden aan Fontys Hogeschool, afdeling HRM en Psychologie. SBCM subsidieert het lectoraat voor een periode van vijf jaar. Per 1 mei 2015 is het lectoraat beëindigd. Quick Scan Organisatiec ultuur Een tool voor profession als om de werkgever Samen Sterk! te leren kennen Hoe mobiliseert u als professional optimaal de eigen kracht van mensen met een afstand tot de arbe idsmarkt?

15 15

16 16 Interview Linda van der Burgh, directeur van de Mgr. Bekkersschool

17 Leraren ontlasten met functiecreatie Interview 17 De sociale partners en de overheid hebben in het sociaal akkoord afgesproken dat er in extra banen gecreëerd moeten zijn voor mensen met een arbeidsbeperking, waarvan in de overheidssectoren banen in Dat betekent dat het primair onderwijs vanaf 2014 moet zorgen voor 402 extra banen per jaar. Om te verkennen op welke wijze medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt ingezet kunnen worden in het onderwijs, voeren het Arbeidsmarktplatform Primair Onderwijs en SBCM in 2014 en 2015 tien pilots met functiecreatie uit. Daarbij onderzoeken SW-organisaties, die ervaring hebben met functiecreatie, samen met schoolbesturen waar de kansen in het onderwijs liggen. De eerste ervaringen zijn positief. Twee leraar basisonderwijs ondersteuners Ik zag het als een kans voor het onderwijs om leerkrachten te ontlasten. Aan het woord is Linda van der Burgh, directeur van de Mgr. Bekkersschool in Delft, die uitlegt waarom ze mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt inzet in haar school. Inmiddels werken er twee medewerkers als leraar basisonderwijs ondersteuner. Het takenpakket van de leraar wordt steeds groter. De werkdruk neemt toe. En vanaf 1 augustus 2014 is de Wet Passend Onderwijs van kracht. Leraren moeten zich hierdoor nog meer focussen op hun kerntaak. De Mgr. Bekkersschool vond samen met SW-bedrijf Werkse! een oplossing door de SBCM-methode functiecreatie toe te passen. Het ongeschoolde werk, zoals het maken van kopieën, wordt nu overgelaten aan één van de twee medewerkers van SW-bedrijf Werkse! De school heeft voor de medewerkers twee nieuwe, bijna full-time functies gecreëerd. Uit onderzoek bleek dat 80% van de werkzaamheden van de leraren bestaat uit eenvoudige taken. Het gaat om de volgende drie categorieën: 1. Ondersteuning aan het primaire proces; 2. Begeleiding van leerlingen; 3. De schoolorganisatie. Het is niet zo dat de leraren deze taken helemaal niet meer hoeven te doen. Maar ze kunnen nu wel hulp vragen. Zo houdt de leraar meer tijd over voor de pedagogische activiteiten. En de kinderen hebben er een extra juf bij. Want zo zien zij de ondersteuner. Ze krijgen extra hulp en aandacht. Dat doet ze alleen maar goed. Goede match In zulke functies is een goede match tussen kandidaat en school erg belangrijk. Werkse! heeft een selectie gemaakt op basis van de functieprofielen en de CV s van hun medewerkers. Hierbij lag de focus op aspecten als sociaal en kunnen omgaan met kinderen. Ik heb met drie kandidaten gesproken, twee zijn er vervolgens via detachering voor een maand begonnen. Ze hebben nu een jaarcontract.

18 18

19 Creëren van werk 19 Creëren van werk Professionals werkzaam bij SW-bedrijven staan voor de taak mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te plaatsen bij reguliere werkgevers. Ook is in het sociaal akkoord afgesproken om extra banen te realiseren voor mensen met een arbeidsbeperking. Hoe kunnen werkgevers en professionals elkaar vinden om deze ambitie waar te maken? SBCM ondersteunt professionals met praktische instrumenten en activiteiten om dit te realiseren. Functiecreatie: instrument om banen te creëren Het creëren van functies voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, ofwel functiecreatie, is een aanpak om meer mensen aan het werk te krijgen bij werkgevers. In 2014 heeft SBCM rondom functiecreatie de volgende trainingen en producten gerealiseerd. gestart een bestand bij te houden van gecertificeerde jobcreators die werkzaam zijn bij een SW-bedrijf of gemeente extra banen: samenwerken met sectoren SBCM werkt samen met andere sectorfondsen om bij te dragen aan de extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking. Deze samenwerking gaat in veel gevallen om pilots functiecreatie die worden uitgevoerd door SWbedrijven bij een aantal werkgevers in de betreffende sector. Trainingen: Training functiecreatie Training tot coach bedrijfsadvies Training (financiële) waardebepaling functiecreatie Producten: Quick scan functiecreatie met deze quick scan kan een jobcreator onderzoeken wat binnen een bedrijf de mogelijkheden zijn om mensen met afstand tot de arbeidsmarkt werk te bieden. Financiële business cases functiecreatie - SBCM bracht bij acht werkgevers in kaart wat de kosten en baten van functiecreatie zijn. De resultaten zijn samengevat in een overzichtelijke publicatie. Daarnaast is een financieel model gemaakt die SW-professionals met werkgevers voor hun bedrijf kunnen invullen. Bestand gekwalificeerde jobcreators - SBCM en Locus zijn

20 20 Creëren van werk In 2014 heeft SBCM samengewerkt met de volgende sectoren: Ziekenhuizen Ziekenhuis Koningin Beatrix (SKB) en het Jeroen Bosch ziekenhuis (JBZ) zijn succesvol aan de slag gegaan met de methodiek van functiecreatie. In het SKB zijn drie medewerkers gedetacheerd voor een proefperiode van zes maanden: twee afdelingsassistenten op een verpleegafdeling en één assistent catering in het personeels- en bedrijfsrestaurant. JBZ start begin 2015 met één zorghulp op de verpleegafdeling en één gastvrouw polikliniek voor een proefperiode van drie maanden. Procesindustrie Samen met het O&O-fonds Procesindustrie, het kenniscentrum PMLF en jobcreators uit de SW, is SBCM gestart om bij tien procestechnische bedrijven de quick scan functiecreatie uit te voeren. Gemeentes, provincies en waterschappen Drie gemeenten (Delft, Doetinchem en Wijchen) en twee provincies (Drenthe en Fryslân) nemen samen met SW-bedrijven deel aan pilots functiecreatie. De Waterschappen nemen, samen met gemeenten en provincies, deel aan de leernetwerken rondom de pilots. Primair onderwijs In 2014 en 2015 voeren SBCM en het Arbeidsmarktplatform Primair Onderwijs tien pilots functiecreatie uit in het basisonderwijs. Sector Rijk A+O fonds Rijk en SBCM werken in 2014 en 2015 samen aan de duurzaamheid van dienstverbanden van mensen met een arbeidsbeperking bij het Rijk. Hiervoor gaat het Rijk gebruikmaken van de opleidings- en begeleidingsinstrumenten van SBCM. Gehandicaptenzorg In 2014 zijn SBCM en Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) het lerend netwerk VGN participeert gestart. In dit netwerk verkennen 15 organisaties in de gehandicaptenzorg en toeleidende partners, zoals

21 Creëren van werk 21 SW-bedrijven, UWV en sociale diensten, de mogelijkheden om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te plaatsen in hun organisatie. Agrarische sector SBCM werkt onder andere samen met LTO Noord en UWV om tien pilots functiecreatie uit te voeren, praktische tools in te zetten en kennis te delen. Het doel is meer mensen met een arbeidsbeperking te laten instromen in de sectoren dierhouderij, open teelten en de paddenstoelenteelt. Het versterken van de werkgeversgerichtheid Cedris en SBCM hebben samen het initiatief genomen om SW-bedrijven te faciliteren om de werkgeversgerichtheid te versterken. In 2014 is hiervoor een scan ontwikkeld waarmee SW-bedrijven inzicht krijgen in waar zij, door de ogen van de gehele organisatie, staan op dit gebied. De scan is als pilot bij twee bedrijven uitgezet. In 2015 wordt de scan geoptimaliseerd en verder uitgerold in de sector. Overnemen werkprocessen werkgevers De werkwijzer Overname werkprocessen bij werkgevers geeft SW-professionals inzicht in de kansen en risico s bij het overnemen van bedrijfsprocessen bij reguliere werkgevers. In 2014 is op basis van de handreiking een training ontwikkeld en uitgevoerd. Onbeperkt ondernemen: vele gingen u voor Op de website Onbeperkt ondernemen kunnen werkgevers en SW-bedrijven praktijkvoorbeelden vinden die weergeven wat de voordelen zijn van werken met medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt. In de filmpjes vertellen werkgevers uit verschillende sectoren waarom zij enthousiast zijn en wat het werken met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt heeft opgeleverd. In 2014 is veel aandacht besteed aan het vergroten van de bekendheid van de site met een gerichte campagne. Dit leidde tot ongeveer bezoekers per kwartaal aan de site.

22 22 Interview Interview met Remco Wijnia, directeur van DSW Rijswijk

23 Interview 23 Ziekteverzuim vergt voortdurende aandacht Het moeilijkst aan arbo- en verzuimbeleid vind ik dat het ziekteverzuim voortdurende aandacht vergt. Aldus Remco Wijnia, directeur van DSW Rijswijk. Als de verzuimcijfers op enig moment beter zijn geworden, ontstaat de neiging om er even wat minder aandacht aan te besteden, maar dat kun je je niet veroorloven. Bijvoorbeeld omdat sommige mensen zich ziekmelden terwijl ze misschien nog best kunnen werken. Daar moet je continu alert op zijn. Ook nu onze organisatie door de maatschappelijke ontwikkelingen zo in beweging is, kunnen we de aandacht niet laten verslappen. Terugkerend thema We proberen die aandacht vast te houden door er een jaarlijks terugkerend thema van te maken. Dat is ook goed voor de samenwerking met de arbodienst, zeker wanneer die net gewisseld is. We zorgen dat de dossiers op orde zijn, dat de werkplekken deugen en de RI&E tijdig wordt uitgevoerd. Dat vergt een actieve houding van de bedrijfsarts, het hoofd P&O en de personeelsconsulenten die de werkleider doorlopend helpen met de juiste adviezen op de werkplek. Ook in onze voorliedenacademie, waar we voorlieden en werkleiders regelmatig op allerlei gebied trainen, kunnen we op gezette tijden aandacht besteden aan het verzuimbeleid. Nieuwe groepen Wijnia is ook voorzitter van de projectgroep Arbodienstverlening, Vitaliteit en Gezondheidsmanagement (AVG). In die rol merkt hij dat ook andere SW-bedrijven, nu veelal in transitie vanwege de Participatiewet, moeite hebben om regelmatig aandacht te besteden aan het arbo- en verzuimbeleid. We kunnen ook nauwelijks kandidaten vinden om onze werkgroep aan te vullen. En binnen de bedrijven is het lastig om de juiste prioriteiten te stellen, zeker nu we meer mensen uit andere groepen binnenkrijgen. Onze SW ers kennen we wel, maar het is een stuk minder duidelijk hoe het verzuimbeleid uitpakt voor die nieuwe groepen, zoals re-integratiekandidaten of mensen die voor dagbesteding komen. In ons symposium op 18 juni hebben we daar ook aandacht aan besteed. Bij elkaar afkijken Met de middelen die SBCM aanreikt op het gebied van arbo en verzuim heb ik heel goede ervaringen. Bij DSW gebruiken we bijvoorbeeld graag de toolbox verzuim, die komt ook aan bod in onze voorliedenacademie. En ook de BRAVO-thema s helpen ons de nodige aandacht vast te houden. Wat ik nog mis in het pakket is een verzameling goede praktijkvoorbeelden van de verschillende bedrijven. Volgens mij kunnen we nog veel leren door bij elkaar af te kijken. Preventie werkt Wat mij betreft gaat SBCM vooral zo door, liefst ook zodanig dat we meer bij elkaar aanhaken. Op het gebied van de BRAVO-thema s bijvoorbeeld, zou het goed zijn om, samen met de arbodiensten, meer te doen aan preventie. Zodat mensen bijvoorbeeld minder alcohol gaan gebruiken, stoppen met roken. Dat kun je op verschillende manieren doen. Met een bijeenkomst in de kantine, zumba-les, de Roadshow Steffie Gezond of persoonlijke aandacht. Mensen die lekker in hun vel zitten, zijn flexibeler en ontwikkelen zich beter. Dat werkt echt zo. Je merkt dat aan zowel de medewerkerstevredenheid als de klanttevredenheid.

24 24 Duurzaam werken Duurzaam werken SBCM faciliteert SW-bedrijven niet alleen bij het plaatsen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt bij reguliere werkgevers maar ook om de plaatsing duurzaam te laten zijn. Één van de thema s is gezond en veilig werken. Kennisplein BRAVO: met weinig kosten een gezonder bedrijf Medewerkers met een gezonde leefstijl voelen zich fitter en zijn beter inzetbaar. In 2014 heeft SBCM daarom het Kennisplein BRAVO ( ontwikkeld waarop talrijke praktijkvoorbeelden uit SW-bedrijven, tips & tools en achtergrondinformatie voor een gezonde leefstijl staan. Dit kan met relatief weinig kosten en inspanning een gezonder bedrijf opleveren. Terugdringing verzuim Het ziekteverzuim in SW-bedrijven is al jaren veel hoger dan in het reguliere bedrijfsleven. Dat is slecht voor de financiële resultaten van SW-bedrijven én voor de inzetbaarheid en het imago van medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt. SBCM heeft daarom voor de periode 2014/2015 een plan van aanpak opgesteld. In 2014: Heeft SBCM voor SW-bedrijven de volgende producten ontwikkeld om het verzuim terug te dringen: Denkkader bevorderen inzetbaarheid en terugdringen verzuim. Een model met voor alle actoren de beïnvloedingsmogelijkheden om de inzetbaarheid van medewerkers te bevorderen en het ziekteverzuim te verlagen. Ontwikkeltrajecten bevorderen inzetbaarheid. Traject waarin het management van een bedrijf met ondersteuning van een externe adviseur op zoek gaan naar een goede balans tussen de corebusiness van het bedrijf en een effectieve verzuimaanpak. Vitaliteit in Beeld. Een project waarin circa 350 SW-medewerkers van vijf bedrijven een vitaliteitsscan hebben ingevuld. Op basis van de uitkomsten hebben medewerkers en werkleiding gebrainstormd over de mogelijkheden om de vitaliteit te verbeteren. Benchmark verzuim. De jaarlijkse benchmark met de verzuimgegevens van SW-bedrijven.

25 Duurzaam werken 25

26 26 Duurzaam werken Roadshow Steffie Gezond

27 Duurzaam werken 27 Roadshow Steffie Gezond De Roadshow Steffie Gezond maakt medewerkers bewust van het belang van goede voeding en beweging. Eric van der Wester laken, sectormanager Personeel, Re-integratie & Ontwikkeling van Dukdalf in Rotterdam: Door de roadshow is bij Dukdalf het gezonder leven weer op een herkenbare, praktische en leuke wijze voor medewerkers op de kaart heeft gezet. In 2014 zijn er zes roadshows bij SW-bedrijven gehouden. In 2015 worden er veertig aangeboden aan SW-bedrijven. Arbo-activiteiten SBCM heeft een aantal producten ontwikkeld om de arbeidsrisico s in een SW-bedrijf te leren herkennen en aanpakken. 1. Arbocatalogus SW Een arbocatalogus met zeven thema s: Lawaai Fysieke belasting Psychosociale Arbeidsbelasting Agressie & geweld Machineveiligheid Gevaarlijke stoffen Detachering Eind 2014 is het thema Gevaarlijke stoffen aan de arbocatalogus toegevoegd. 2. Model Risico-Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) In 2014 heeft SBCM een model RI&E ontwikkeld dat SW-bedrijven als basis kunnen gebruiken. 3. Handreiking Biologische agentia Biologische agentia zoals bacteriën, schimmels en virussen komen overal voor. In de in 2014 ontwikkelde handreiking staan de wettelijke bepalingen, een stappenplan om de risico s te beoordelen en beheersmaatregelen voor een aantal veel voorkomende werksoorten bij SW-bedrijven.

28 28 Interview Beroepsvereniging Jobcoaches Nederland Een interview met Wim Adriaansen, voorzitter van de beroepsvereniging Jobcoaches Nederland

29 Interview 29 De beroepsvereniging Jobcoaches Nederland, opgericht in 2009, heeft inmiddels 900 leden en groeit nog. Voorzitter Wim Adriaansen: De beroepsvereniging is in het leven geroepen om de kwaliteit van het vak te verhogen, te waarborgen en te blijven ontwikkelen. De aanleiding was een onderzoek uit 2008 dat een aantal verbeterpunten aandroeg. Registerjobcoach Adriaansen: Tot nu toe hebben circa 550 leden zich aangemeld voor het jobcoachregister. De registerjobcoaches die voor 1 juli 2013 in het register zijn opgenomen, zullen nog een portfolio in moeten leveren ter toetsing van hun kwaliteit. De jobcoach die voldoet aan de voorwaarden, mag zich registerjobcoach (blijven) noemen. Zo niet, geven we eventueel tips om nog aan bepaalde punten te werken. Een andere kernactiviteit van de vereniging is de erkenning van opleidingen voor jobcoaches. Drie voorgedragen opleidingen voldoen aan de kwaliteitscriteria en zijn inmiddels erkend. Nieuwe ontwikkelingen Hoe het beroep van jobcoach zich de komende jaren gaat ontwikkelen, is volgens Adriaansen moeilijk in te schatten. Het vak op zich blijft natuurlijk bestaan, want het blijft nodig om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt de begeleiding te geven die ze nodig hebben. Maar deze taak komt wel vaker bij de gemeente terecht. We hebben te maken met bijna 400 gemeenten. Sommige gemeenten pakken het heel serieus op, vragen ons ook om mee te denken. Andere gemeenten kunnen of willen er niet voldoende geld voor uittrekken. We proberen duidelijk te maken wat jobcoaches doen en wat hun toegevoegde waarde is. Maar we kunnen natuurlijk niet bij al die gemeenten aanschuiven, daarom hebben we een informatieve advertentie in het VNG-magazine geplaatst. Een andere ontwikkeling is de interne jobcoach. Werkgevers die de medewerkers zelf coachen, kunnen daar subsidie voor krijgen. Ik vind wel dat ze dan aan dezelfde criteria moeten voldoen, maar daar is in de huidige verantwoording voor de subsidie nog geen sprake van. Samenwerken met SBCM De SBCM-handreikingen (zoals Aan het werk met nieuwe collega s, Spelregels op de werkvloer, Begeleidingskaarten psychische beperking en Begeleiding op de werkvloer) kunnen heel waardevol zijn voor de werkgever, eigenlijk zou je daar standaard een exemplaar van mee moeten nemen om bij de werkgever achter te laten. Daar sta ik nu onvoldoende bij stil. We zouden meer met SBCM kunnen samenwerken op het gebied van trainingen of symposia die de jobcoach punten kunnen opleveren voor de registratie. Bijvoorbeeld: cursus functiecreatie gevolgd? Is vijf punten waard. En het is natuurlijk altijd goed om te sparren, te overleggen en met elkaar mee te blijven denken.

30 30 Onderzoek jobcoaching in de SW Onderzoek jobcoaching in de SW Voor het creëren van een duurzaam werkverband is de begeleiding van de medewerker bij de werkgever cruciaal. De jobcoach vervult hierin een centrale rol. Om in de toekomst het vakmanschap van de jobcoach te kunnen versterken, heeft SBCM in 2014 een onderzoek laten uitvoeren naar de werkzaamheden en de opleidings- en ondersteuningsbehoeften van een jobcoach. Een paar bevindingen uit het onderzoek: Driekwart van de jobcoaches werkt met een begeleidingsmethodiek. De geïnterviewde werkgevers zijn tevreden over de werkzaamheden van jobcoaches, maar werkgeversgerichtheid kan verder verbeterd worden. Ongeveer de helft van de jobcoaches weet niet zeker of ze voldoende zijn toegerust om met de nieuwe doelgroep te werken. Ook een op de drie managers van de SW-bedrijven weet niet zeker of de jobcoaches voldoende zijn toegerust. Vervolgactiviteiten: Het ondersteunen van intervisiegroepen voor jobcoaches. Een training voor jobcoaches de werkgever als klant. Begeleidingskaarten psychische beperking Deze kaarten geven snel inzicht in de gedragskenmerken van de medewerker (wat zie ik?) en hoe daar het best mee omgegaan kan worden (wat doe ik?). In 2014 is een interactieve pdf van de bestaande begeleidingskaarten gemaakt. Checklist Spelregels op de werkvloer een checklist om de ongeschreven regels op de werkvloer in kaart te brengen. Van sociaal werkbedrijf naar social firm Door de invoering van de Participatiewet per 1 januari 2015 komt de instroom in beschutte werkvormen onder druk te staan. Een relevante en actuele vraag van SW-bedrijven is dan ook: op welke wijze kunnen we de werkgelegenheid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt voor de toekomst veilig stellen? De afgelopen jaren hebben verschillende SW-bedrijven ervaring opgedaan met het privatiseren van interne werksoorten en samenwerking met private partijen. Daarom is SBCM, samen met Cedris, in 2014 gestart met het maken van een handreiking die SW-bedrijven ondersteunt in het keuze- en eventuele uitvoeringsproces hiervan. De handreiking wordt in 2015 gepubliceerd. Praktische handreikingen over werken met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt Voor veel werkgevers is werken met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt nieuw. SBCM heeft praktische instrumenten ontwikkeld die SW-professionals kunnen inzetten om werkgevers te helpen bij het werken met de nieuwe medewerkers. In 2014: Heeft SBCM voor werkgevers de volgende handreikingen ontwikkeld: Handreiking Aan het werk met nieuwe collega s een handreiking met aandachtspunten om het werkverband duurzaam te maken, inclusief praktische checklist.

31 Overzicht SBCM trainingen 31 Overzicht gerealiseerde SBCM-trainingen in 2014 Hieronder vindt u een overzicht van de trainingen die SBCM in 2014 heeft gegeven. Naam training Frequentie Totaal aantal deelnemers Basistraining functiecreatie 4 trainingen 61 deelnemers Training tot coach bedrijfsadvies 2 trainingen 19 deelnemers Training Financiële waardebepaling functiecreatie 1 training 18 deelnemers Basistraining Werken met de Stoffenmanager 6 trainingen 50 deelnemers Begeleiden en coachen 2 groepen 30 deelnemers Omgaan met agressie en geweld 3 trainingen 21 deelnemers Werken met WPO interactief 1 training 10 deelnemers Overname werkprocessen bij reguliere werkgevers 1 training 14 deelnemers WPO-kenniskring 2 trainingen 35 deelnemers Docenttraining WERK-portal 14 trainingen 125 deelnemers

32 32

33 Financieel overzicht 2014 Financieel overzicht Bedragen x euro Baten k5 k5 k5 k5 k5 Bijdrage Ministerie van SZW arbeidsmarktmiddelen Subsidies Europees Sociaal Fonds (ESF) Projectsubsidie Persoonlijk Ontwikkelings Impuls Bijdragen ESF-ondersteuning Overige baten Rente-opbrengsten Totale baten Lasten Algemeen Begeleiding en coaching Arbeidsontwikkeling Gezond en Veilig werken Kansen op de reguliere arbeidsmarkt CAO-projecten Vrijval verplichtingen voorgaande jaren Bedrijfskosten Totale lasten Exploitatiesaldo

34 34 Kengetallen SW Kengetallen SW Aantal SW-organisaties 1 eind SW-medewerkers in personen Wachtlijst SW in personen eind eind eind eind eind eind eind eind eind eind Categorie werkladder Begeleid werken % % Individueel gedetacheerd % % Extern in groep: groepsdetachering % % Extern in groep: werken op locatie % % beschermd / intern geplaatst % % test / training arbeidsinpassing % % TOTAAL % % Leeftijdsopbouw SW-medewerkers in personen Eind 2013 Eind 2011 < 25 jaar 4% 5% jaar 13% 14% jaar 20% 21% jaar 33% 34% > 55 jaar 30% 27%

35 Kengetallen SW 35 Kenmerken wachtlijst (WL) / werknemersbestand (WNB) 2 Handicap WL 2013 WL 2011 WNB 2013 WNB 2011 Lichamelijk 21% 23% 30% 32% Verstandelijk 26% 25% 35% 35% Psychisch 54% 52% 32% 30% Overig - - 3% 3% Ziekteverzuim (excl.zwangerschap) 3 SW-medewerkers Niet SW-medewerker SW-totaal ,3% 6,8% 13,3% ,9% 6,5% 13,0% ,3% 6,0% 12,3% ,3% 6,2% 12,3% ,0% 5,4% 12,2% Verdeling SW-medewerkers 4 Extern geplaatst Werken op locatie Intern geplaatst % 22% 49% % 26% 43% % 26% 42% % 25% 42% % 24% 42% 1 Cedris, branche-informatie Panteia/Research voor Beleid, WSW-statistiek SBCM Benchmark ziekteverzuim 2013 trendbreuk na 2010 door onvolledige cijfers voor die tijd 4 Cedris, brancheinformatie 2013

36 36 Bestuur en medewerkers Overzicht bestuur en medewerkers in 2014 Bestuur Voorzitter Huib van Olden VNG Vice-voorzitter Marike Langebeek FNV Overheid Bert Schriever VNG Medewerkers Secretaris Josje Lesterhuis Projectleiders Arjan van der Borst Bruno Fermin Miranda Grootscholte Paula Mensink Marion van Swaay Arie Visser John Bergman CNV Overheid Alie de Jonge CNV Overheid Ad van der Maden FNV Overheid Marike Langebeek Marleen Damen (tot ) Jan-Jaap de Haan (vanaf ) Cedris Huib van Olden Bert Schriever

37 Bestuur en medewerkers 37 John Bergman Alie de Jonge Marleen Damen Ad van der Maden Jan-Jaap de Haan

38 38 In transitie Jaarverslag 2014

39 Colofon Bijdragen aan passend, zo regulier mogelijk en duurzaam werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dàt is de missie van SBCM, A&O-fonds SW. Het fonds wordt bestuurd door de landelijke vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers in de sector: VNG, Cedris, FNV Overheid en CNV Overheid. Meer informatie over SBCM vindt u op SBCM Postbus CN Den Haag T: E: info.sbcm@caop.nl W: Ontwerp: Vormplan Design, bno Lithografie: Grafimedia Amsterdam Drukkerij: Ateagroep (SW Breda)

40