Het maximum halen uit het minimum

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het maximum halen uit het minimum"

Transcriptie

1 Het maximum halen uit het minimum Overlevingsstrategieën van mensen die moeten rondkomen met een te beperkt inkomen. Kleinhoefstraat 4, 2440 Geel +32 (0)

2 Inhoud presentatie 1. Beknopt opzet van onderzoek 2. Uitgebreid resultaten 3. Twee opgeleide ervaringsdeskundigen aan het woord Het maximum halen uit het minimum 2

3 Definitie Overlevingsstrategieën Overlevingsstrategieën zijn bewuste handelingen om zich te handhaven in moeilijke situaties en beperkingen te overstijgen. Mensen gaan diverse tactieken toepassen om de basisbehoeften op een minimaal bevredigend niveau in te lossen. Het kunnen effectieve of minder effectieve financiële strategieën zijn. vrij naar Driessens, Meert & Van Nistelrooij Het maximum halen uit het minimum 3

4 Onderzoeksvragen Welke strategieën gebruiken gezinnen om gedurende een lange periode met een te laag inkomen te moeten overleven? Wat zijn hiervan de mogelijke gevolgen? Het maximum halen uit het minimum 4

5 Onderzoeksopzet Beknopte literatuurstudie Diepte-interviews Aftoetsen van resultaten aan internationale onderzoeksliteratuur over overlevingsstrategieën Het maximum halen uit het minimum 5

6 Literatuurstudie Enkele theoretische kaders: - Meert (1997) - Engbersen (1987) - Kempson (1994) - Van Nistelrooij (2003) Het maximum halen uit het minimum 6

7 Diepte-interviews: steekproefkader De onderzoekspopulatie zijn gezinnen met kinderen die langdurig moeten rondkomen met een te laag besteedbaar inkomen. Selectievariabelen: - Man/vrouw - Landelijk/stedelijk - Werkend/niet werkend - Wel/geen beroep op hulpverleningsorganisatie - Autochtoon/allochtoon Het maximum halen uit het minimum 7

8 Respondenten gezocht Via opleiding ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting Via OCMW/CAW Via armoedeverenigingen/welzijnsschakels Het maximum halen uit het minimum 8

9 Respondenten gevonden 32 respondenten: - Man vrouw (6-26) - Landelijk stedelijk (17 15) - Werkend niet werkend (14 18) - Wel geen hulpverlening? (7-25) - Autochtoon allochtoon (1-31) Het maximum halen uit het minimum 9

10 Vijf groepen van strategieën Prioriteiten stellen Beperken van uitgaven Schulden maken Netwerken aanspreken Buiten de lijntjes kleuren Het maximum halen uit het minimum 10

11 1. Prioriteiten stellen Het kind op de eerste plaats: - Bij de dokter: sneller naar de dokter met de kinderen - Medicatie: wel voor kinderen niet voor zichzelf - Aan tafel: meer maaltijden voor de kinderen - In huis: verwarming aan als de kinderen thuis zijn - Andere domeinen: kledij, vrije tijd, school Het maximum halen uit het minimum 11

12 1. Prioriteiten stellen Gebrek aan financiële middelen zoveel mogelijk opgevangen door ouders zodat kinderen minder hinder ervaren Toch opvallend veel uithuisplaatsingen omdat de zorg voor kinderen op bepaalde momenten in leven niet gegarandeerd kan worden Uit literatuuronderzoek blijkt dat de aanwezigheid van een constante ondersteunende verzorgingsfiguur cruciaal is voor veilige hechting Onveilige hechting kan aan basis liggen van ongunstige ontwikkeling op tal van vlakken Het maximum halen uit het minimum 12

13 1. Prioriteiten stellen Ouders doen hun best om de basisbehoeften van hun kinderen te vervullen MAAR moeten hun kinderen ook vaak dingen ontzeggen Dit gaat gepaard met veel zorgen en verdriet Het maximum halen uit het minimum 13

14 1. Prioriteiten stellen Een dak boven het hoofd - Eigendom: slechts enkelen - Sociale huisvesting: voor de gelukkigen - Private huisvestingsmarkt: veel te duur en vaak ondermaats van kwaliteit Het maximum halen uit het minimum 14

15 1. Prioriteiten stellen Veel respondenten vinden hun woning niet geschikt Vaak onveilige en ongezonde woningen Armoedesituatie zou vaak minder schrijnend zijn mochten de gezinnen een sociale woning hebben Weinig keuzevrijheid Huurwaarborg obstakel Het maximum halen uit het minimum 15

16 1. Prioriteiten stellen Uit literatuuronderzoek blijken negatieve gevolgen van ondermaatse huisvesting op verschillende vlakken: - Gezondheid - Onderwijsprestaties - Onderlinge relaties Het maximum halen uit het minimum 16

17 2. Het beperken van uitgaven Dilemma gezond of betaalbaar: - Huisvesting: goedkope huisvesting is soms ongezond - Gezondheidszorg: Niet of te laat consulteren van arts Rechtstreeks naar spoed Uitstellen bezoek specialist Goedkope medische hulpmiddelen Sociale derdebetalersregeling Huisartsen rekenen geen consult Wijkgezondheidscentra Regeling voor medische kosten via OCMW of collectieve schuldenregeling Medicatie: gratis stalen, niet afhalen van voorgeschreven medicatie, generische variant, zelf experimenteren Het maximum halen uit het minimum 17

18 2. Het beperken van uitgaven - Voeding: Maaltijden overslaan Weinig variatie in menu s Weinig groenten en fruit Vervallen voeding Voeding uit containers Het maximum halen uit het minimum 18

19 2. Het beperken van uitgaven Noodgedwongen worden er keuzes gemaakt die mogelijk een negatief effect hebben op de gezondheid. Uit literatuuronderzoek blijkt dat kinderen en jongeren nog harder worden getroffen door armoede dan volwassen. Opgroeien in een ongezonde, onveilige en stresserende leefomgeving heeft een negatieve impact op kinderen (taal- en leesvaardigheid, plannen, zelfvertrouwen ). Uit literatuuronderzoek blijkt dat de gevolgen van onvoldoende, éénzijdige en/of ongezonde voeding niet te onderschatten zijn. Gezondheidsproblemen zoals ondergewicht, vermoeidheid, duizeligheid, hoofdpijn maar ook verminderde groei en cognitieve problemen kunnen voorkomen. Het maximum halen uit het minimum 19

20 2. Het beperken van uitgaven Angst om ziek te worden - Niet in te schatten kost - Bang voor doorverwijzing naar (dure) specialist of voorschrijven van dure medicatie - Hospitalisatieverzekering Respondenten die het anders aanpakken - Veel investeren in fruit en gezonde voeding - Regeling voor alle noodzakelijke medische uitgaven - Positief effect van sociale derdebetalersregeling - Gratis consult bij sommige dokters Het maximum halen uit het minimum 20

21 2. Het beperken van uitgaven Duurzaam leven - Energiebewust verwarmen: Verwarming laag of af dikke truien en lakens Deuropeningen en kieren dichtmaken Extra isoleren Op zoek naar goedkope energieleverancier Verwarmen met goedkopere alternatieven Budgetmeter - Energiebewust elektriciteit gebruiken: Weinig licht aandoen Geen onnodig licht laten branden Spaarlampen gebruiken Nachttarief gebruiken Budgetmeter Het maximum halen uit het minimum 21

22 2. Het beperken van uitgaven Spaarzaam met water: Met meerdere personen in hetzelfde badwater Spaardouchekop Hergebruiken van water om bv. te poetsen Regenwater opvangen en gebruiken Het maximum halen uit het minimum 22

23 2. Het beperken van uitgaven Consuminderen - Spullen hergebruiken Tweedehands kopen Doorkrijgen en doorgeven Tweedehandsspullen restylen Bewust omgaan met voeding Weinig vlees eten Verwerken van overschotten Zelf brood maken Eigen kippen/moestuin Het maximum halen uit het minimum 23

24 2. Het beperken van uitgaven Mobiliteit Met de fiets Te voet Met het openbaar vervoer Het maximum halen uit het minimum 24

25 2. Het beperken van uitgaven Respondent bewuste consumenten Vaak geen eigen keuze maar budgettaire noodzaak Onderscheid tussen energiezuinig leven en het ontbreken van basiscomfort Uit literatuuronderzoek blijkt dat leven in een koud huis een negatieve impact heeft op de gezondheid Zonder auto leven in een landelijke context is niet evident. Weinig keuzevrijheid wat betreft winkels, meer isolement Deze manier van leven is vaak zeer tijdsintensief (vaak naar verschillende 2 de handswinkels gaan, zelf confituur of brood maken, alle verplaatsingen met openbaar vervoer ) Het maximum halen uit het minimum 25

26 2. Het beperken van uitgaven Niet of weinig participeren - Vrije tijd en ontspanning vallen vaak als eerste weg - Vrije tijd of ontspanning enkel indien gratis of heel goedkoop - Vrije tijd of ontspanning via een organisatie (OCMW, welzijnsschakel) - Sommige ouders zoeker allerlei kanalen (ouders, hulpverlening, sparen ) om hun kinderen aan zoveel mogelijk zaken te laten participeren - Bij andere ouders is de financiële draagkracht zo beperkt dat alle extra s zoveel mogelijk worden beperkt - Vakanties met het gezin zijn zeldzaam Het maximum halen uit het minimum 26

27 2. Het beperken van uitgaven Weinig ruimte om aan het breder maatschappelijk leven te participeren Batterijen kunnen niet worden opgeladen Kinderen en ouders hebben een beperkt sociaal netwerk Terugtrekken in private sfeer Het maximum halen uit het minimum 27

28 2. Het beperken van uitgaven Efficiënt met geld omgaan - zeer bewust van duurte van het leven. Voor voeding verschillende manieren om uitgaven te beperken: - Goedkoopste winkel - Verschillende winkels - Inkopen doen in Nederland - Winkelen vlak voor sluitingstijd - Winkelen op markten - Rechtstreeks bij de boer kopen Het maximum halen uit het minimum 28

29 2. Het beperken van uitgaven - Voor de aanschaf van grotere stukken: - krijgen - doorgeven - toonzaalmodel - met lichte beschadiging - promotie - sparen - vaak neen zeggen - budgetmeter Het maximum halen uit het minimum 29

30 2. Het beperken van uitgaven - Strikt plannen: - Rekeningen via afbetalingen - Eerst alle noodzakelijke rekeningen betalen - Sparen - Studiekeuze en schoolkeuze in functie van budget - Winkelen met winkellijst, vooraf bepaald budget - Aankopen spreiden over het jaar Het maximum halen uit het minimum 30

31 2. Het beperken van uitgaven Uit literatuuronderzoek blijkt dat het leven zonder zekerheid over basisbehoeften armoede gerelateerde stress met zich meebrengt. Door een laag inkomen en weinig sociale steun kan financiële stress leiden tot psychische gezondheidsproblemen zoals depressie. Uit literatuuronderzoek blijkt dat ouders met een depressie minder geduld, gevoel en aandacht aan de dag leggen om hun kinderen op te voeden. Uit literatuuronderzoek blijkt dat financiële stress gepaard gaat met afwezigheden op het werk of het verminderd werk zoeken Het maximum halen uit het minimum 31

32 3. Schulden maken Uitstellen van betalingen - Gebeurt vaak hoeft niet tot schulden te leiden - Soms kan men achterstand niet meer wegwerken (onvoorziene omstandigheden) - Strategie om niets te betalen tot deurwaardersexploot komt - Vaak verhuizen om schulden te ontlopen Geldkrediet opnemen - Verleiding is groot - Ademruimte creëren Het maximum halen uit het minimum 32

33 3. Schulden maken Lenen bij vrienden en familie - Om korte periode te overbruggen - Om heel dringende uitgaven te bekostigen - Hiermee wordt heel omzichtig omgesprongen - Niet fijn om schulden bij vrienden of familie te hebben Het maximum halen uit het minimum 33

34 3. Schulden maken Goederen aankopen op krediet - In het verleden wel - Nu vaak -> niets aankopen waar geen geld voor is - Als maandelijkse afbetaling in het budget past doet het er niet toe dat het eindbedrag hoger uitvalt dan de feitelijke aankoopsom Het maximum halen uit het minimum 34

35 3. Schulden maken Verschillende types van schulden die in literatuur naar voor komen, vinden we ook terug in dit onderzoek Spaargeld is een buffer die een inkomensterugval tijdelijk kan opvangen. Maar net in de laagste inkomensgroepen is het zeer moeilijk om te sparen. Uit onderzoek blijkt dat mensen in armoede globaal genomen hun financiën met zorg, vaardigheid en de nodige vindingrijkheid beheren Het maximum halen uit het minimum 35

36 4. Netwerken aanspreken Opkomen voor jezelf - Rechten uitputten: netwerken aanspreken ongelijke toegang tot rechten Vaak info via lotgenoten - Mondig zijn: opkomen voor jezelf situatie uitleggen in allerlei omstandigheden afbetalingspannen regelen Het maximum halen uit het minimum 36

37 4. Netwerken aanspreken Krachten bundelen - Hulp in natura (kledij, voeding, speelgoed ) - Financiële hulp (vaak voor kinderen) - Ruilen Het maximum halen uit het minimum 37

38 4. Netwerken aanspreken Niet iedereen durft hulp te vragen Niet iedereen durft beslissingen van hulpverlener in vraag te stellen Vraagt veel energie Uit literatuuronderzoek blijkt dat iedereen (rijk of arm) maar beschikt over een beperkte bron aan energie en mensen falen in hun zelfregulatie en hun cognitieve functies verminderen als ze deze bron te veel moeten uitputten. Het maximum halen uit het minimum 38

39 4.Netwerken aanspreken Netwerken zijn heel belangrijk voor materiële en psychologische steun Ook aan onderhouden van netwerken zijn kosten verbonden Uit literatuuronderzoek blijkt dat het netwerk van mensen in armoede niet kleiner is maar dat men wel vaker ernstige gevoelens van eenzaamheid ervaart. Daarnaast blijkt dat mensen in armoede minder kunnen rekenen op steun en hulp van het netwerk. Het maximum halen uit het minimum 39

40 5. Buiten de lijntjes kleuren Extra inkomsten genereren - Zwartwerk - Extra inkomsten verzwijgen - Uitkeringsfraude Onconventionele besparingen - Van de camion gevallen - Kabeldistributie - Rode mazout Het maximum halen uit het minimum 40

41 5. Buiten de lijntjes kleuren Uit onderzoek blijkt dat diegene die reeds een job hebben, zich vaker in het informele circuit begeven dan uitkeringsgerechtigden. De voornaamste reden hiervoor is de angst om betrapt te worden en de financiële bestraffing. Een aantal zaken situeren zich in de schemerzone en een aantal zaken zijn onwettelijk. In de ganse groep van overlevingsstrategieën blijken de strategieën die niet wettelijk eerder een bijkomstig gegeven. Het maximum halen uit het minimum 41

42 Besluit Armoede tast vele aspecten van het welzijn aan Mensen in armoede blijven niet bij de pakken zitten. Ze trachten op allerlei vlakken de gevolgen van armoede te verminderen en hanteren hiervoor verschillende overlevingsstrategieën De dagelijkse strijd om te overleven vraagt veel energie Het maximum halen uit het minimum 42

Toegankelijkheid en betaalbaarheid van de Kinderopvang voor mensen in armoede. Getuigenis VVSG 02/04/2015

Toegankelijkheid en betaalbaarheid van de Kinderopvang voor mensen in armoede. Getuigenis VVSG 02/04/2015 Toegankelijkheid en betaalbaarheid van de Kinderopvang voor mensen in armoede. Getuigenis VVSG 02/04/2015 Beste iedereen, Ik ben Cynthia, opgeleide ervaringsdeskundige, en ik werk binnen TAO-Armoede. Wij

Nadere informatie

Armoede, opvoeden en gevolgen voor ontwikkeling kinderen. Hilde Kalthoff

Armoede, opvoeden en gevolgen voor ontwikkeling kinderen. Hilde Kalthoff Armoede, opvoeden en gevolgen voor ontwikkeling kinderen Hilde Kalthoff Inhoud presentatie Cijfers en risicogroepen Invloed op welbevinden Eerste jaren hersenontwikkeling, armoede en hechting Armoede,

Nadere informatie

Rondkomen van huishoudinkomen naar doelgroep

Rondkomen van huishoudinkomen naar doelgroep Hoofdstuk 16. Financiële situatie Samenvatting 16. FINANCIËLE SITUATIE In hoofdstuk 5 is aan de hand van een aantal trendvragen kort ingegaan op de financiële situatie van de inwoners van Leiden. In dit

Nadere informatie

Zelfredzaamheidsmeter Uniek cliëntnummer

Zelfredzaamheidsmeter Uniek cliëntnummer Zelfredzaamheidsmeter Uniek cliëntnummer Onderstaande zelfredzaamheidsmeter ga je invullen voor de cliënt. Het betreft tien levensdomeinen van de cliënt. Voor elk levensdomein ga je kijken in hoeverre

Nadere informatie

Armoede en kinderen: ontwikkeling, achtergronden, gevolgen Lezing voor Inspiratiesessie kinderarmoede Divosa, Amersfoort 6 juni 2017

Armoede en kinderen: ontwikkeling, achtergronden, gevolgen Lezing voor Inspiratiesessie kinderarmoede Divosa, Amersfoort 6 juni 2017 Armoede en kinderen: ontwikkeling, achtergronden, gevolgen Lezing voor Inspiratiesessie kinderarmoede Divosa, Amersfoort 6 juni 2017 Erik Snel Department of Public Administration and Sociologie (DPAS/EUR)

Nadere informatie

Hoofdstuk 10. Financiële situatie

Hoofdstuk 10. Financiële situatie Hoofdstuk 10. Financiële situatie Samenvatting In hoofdstuk 9 is aan de hand van een aantal trendvragen kort ingegaan op de financiële situatie van de inwoners van Leiden. In dit hoofdstuk is uitgebreider

Nadere informatie

Situatie 2. Situatie 1. Opdracht

Situatie 2. Situatie 1. Opdracht Budgetoefening Situering Als grootste armoedebestrijdingsorganisatie van Vlaanderen en Brussel laat Welzijnszorg niet los aan de armoedethematiek. Armoede is de dagelijkse realiteit voor 1 op 7 Belgen.

Nadere informatie

ACTIEPLAN. Auteurs: Aart van Zevenbergen Josine Strörmann

ACTIEPLAN. Auteurs: Aart van Zevenbergen Josine Strörmann ACTIEPLAN Auteurs: Aart van Zevenbergen Josine Strörmann Rotterdam, februari 2018 Schulden in Rotterdam: groot probleem, nauwelijks oplossingen >> De helft van Rotterdammers met een laag inkomen loopt

Nadere informatie

Armoede en gevolgen voor kinderen

Armoede en gevolgen voor kinderen Armoede en gevolgen voor kinderen Hilde Kalthoff Zie ook Opgroeien en opvoeden in armoede, Kalthoff 2018 Inhoud presentatie Cijfers en risicogroepen Invloed op welbevinden Armoede en opvoeden Gevolgen

Nadere informatie

Conferentie Aanpak armoede en schulden in Leiden Relatie met gezondheid: wat staat ons te doen? Irene Lottman GGD HM, 18 september 2018

Conferentie Aanpak armoede en schulden in Leiden Relatie met gezondheid: wat staat ons te doen? Irene Lottman GGD HM, 18 september 2018 Conferentie Aanpak armoede en schulden in Leiden Relatie met gezondheid: wat staat ons te doen? Irene Lottman GGD HM, 18 september 2018 Opzet Introductie GGD Hollands Midden Relatie tussen armoede, schulden

Nadere informatie

Een kinderrechtenkijk op armoede

Een kinderrechtenkijk op armoede Een kinderrechtenkijk op armoede Inspiratiedag Jeugdwerk heeft OOG voor armoede 26 september 2017 Naima Charkaoui Kinderrechtencommissariaat Kinderrechtencommissariaat Klachtenlijn Ombudsdienst: onderzoekt,

Nadere informatie

Hoofdstuk 10. Financiële situatie

Hoofdstuk 10. Financiële situatie Hoofdstuk 10. Financiële situatie Samenvatting Hfst 9. Trendvragen financiële situatie Jaarlijks worden drie trendvragen gesteld die inzicht geven in de financiële positie van de Leidenaar. De resultaten

Nadere informatie

Hoofdstuk 17. Financiële dienstverlening

Hoofdstuk 17. Financiële dienstverlening Hoofdstuk 17. Financiële dienstverlening Samenvatting In dit hoofdstuk wordt allereerst gekeken naar de bekendheid en het gebruik van vijf inkomensondersteunende regelingen, te weten: Kwijtschelding gemeentelijke

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Uit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering

Uit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering Uit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering Albert Schweitzer ziekenhuis mei 2009 pavo 0202 Inleiding Als u last heeft van een burn-out door stress op het werk kunt u de therapiegroep werkstresshantering

Nadere informatie

Het ASE-model. Bruikbaar bij de begeleiding van coeliakie patiënten? 20 en 21 mei 2014, Irene Gosselink Wetenschapswinkel Wageningen UR

Het ASE-model. Bruikbaar bij de begeleiding van coeliakie patiënten? 20 en 21 mei 2014, Irene Gosselink Wetenschapswinkel Wageningen UR Het ASE-model Bruikbaar bij de begeleiding van coeliakie patiënten? 20 en 21 mei 2014, Irene Gosselink Wetenschapswinkel Wageningen UR Inleiding Wetenschapswinkel van Wageningen UR Het project gezonde

Nadere informatie

De aanpak van armoede

De aanpak van armoede De aanpak van armoede Wat we kunnen leren van empowerment en de psychologie van de schaarste Wat werkt bij de aanpak van armoede WAT IS HET PROBLEEM? Groepen met een verhoogd armoederisico: WAT ZIJN DE

Nadere informatie

SIGNAALLIJST KINDERARMOEDE

SIGNAALLIJST KINDERARMOEDE SIGNAALLIJST KINDERARMOEDE 1 Inleiding Als hulpverlener kom je regelmatig situaties tegen waarin je signalen opneemt die erop kunnen wijzen dat een kind in een maatschappelijke kwetsbare positie verkeert.

Nadere informatie

WAT WERKT BIJ DE AANPAK VAN ARMOEDE?

WAT WERKT BIJ DE AANPAK VAN ARMOEDE? WAT WERKT BIJ DE AANPAK VAN ARMOEDE? WAT WE KUNNEN LEREN VAN EMPOWERMENT 16 MAART 2016 Werkconferentie Sint Laurensfonds: Kinderen en armoede - naar een gerichte inzet Dr. Jurriaan Omlo ROTTERDAM IS DE

Nadere informatie

Preventie van werkdruk in de bouwsector. Werknemer

Preventie van werkdruk in de bouwsector. Werknemer Preventie van werkdruk in de bouwsector Werknemer Inhoud Wat is werkdruk/stress? Welke factoren bevorderen stress op het werk? Hoe herken ik stress-symptomen bij mezelf? Signalen van een te hoge werkdruk

Nadere informatie

Zelfredzaamheidsmeter. zelf. redzaamheid

Zelfredzaamheidsmeter. zelf. redzaamheid smeter zelf redzaamheid smeter Met de zelfredzaamheidsmeter breng je de zelfredzaamheid van je cliënt in beeld. Het betreft tien levensdomeinen van de cliënt. Voor elk levensdomein ga je kijken in hoeverre

Nadere informatie

Hoofdstuk 5. Trendvragen financiële situatie

Hoofdstuk 5. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 5. Trendvragen financiële situatie Samenvatting Hfst 5. Trendvragen financiële situatie Na twee jaar van stijgende inkomens zien Leidenaren dit jaar hun inkomenspositie verslechteren. Het zijn

Nadere informatie

EAPN Assessment: Nationale Hervormingsprogramma s en Nationale Sociale Rapporten. 26 september 2012 Brussel

EAPN Assessment: Nationale Hervormingsprogramma s en Nationale Sociale Rapporten. 26 september 2012 Brussel EAPN Assessment: Nationale Hervormingsprogramma s en Nationale Sociale Rapporten 26 september 2012 Brussel 1. Europa 2020 - Minder en minder aandacht voor inclusieve groei en armoede doelstelling Economisch

Nadere informatie

Waarom arme mensen domme dingen doen

Waarom arme mensen domme dingen doen Waarom arme mensen domme dingen doen 23 december 2016 2013: Schaarste-onderzoek Financiële zorgen veroorzaken: Tunnelvisie Gebrek aan bandbreedte Nieuwe financiële zorgen Geen speelruimte Lenen Tunnelvisie

Nadere informatie

Actieplan 1 Informatie- en preventiebeleid naar de Zeelse bevolking toe op het vlak van o.m. (kinder)armoede, gezondheid, participatie

Actieplan 1 Informatie- en preventiebeleid naar de Zeelse bevolking toe op het vlak van o.m. (kinder)armoede, gezondheid, participatie DEEL ARMOEDEBESTRIJDING Actieplan 1 Informatie- en preventiebeleid naar de Zeelse bevolking toe op het vlak van o.m. (kinder)armoede, gezondheid, participatie Actie 1 : Het OCMW zorgt er, zelfstandig of

Nadere informatie

BUDGETGROEP BIZ OOST-VLAANDEREN

BUDGETGROEP BIZ OOST-VLAANDEREN BUDGETGROEP BIZ OOST-VLAANDEREN 1 Budgetgroepen BIZ (BudgetInZicht) Oost-Vlaanderen, een samenwerkingsverband tussen OCMW s, CAW s en verenigingen waar armen het woord nemen, heeft sinds enkele jaren een

Nadere informatie

Bezinning voor wie wil stilstaan bij de campagne Een toekomst zonder armoede. Om te combineren met de dvd, een infoavond of ander campagne-aanbod.

Bezinning voor wie wil stilstaan bij de campagne Een toekomst zonder armoede. Om te combineren met de dvd, een infoavond of ander campagne-aanbod. Bezinning voor wie wil stilstaan bij de campagne Een toekomst zonder armoede. Om te combineren met de dvd, een infoavond of ander campagne-aanbod. Kom en duw mee Beste begeleider, Deze korte bezinning

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornis Cluster C

Persoonlijkheidsstoornis Cluster C Persoonlijkheidsstoornis Cluster C Deze folder geeft informatie over de diagnostiek en behandeling van cluster C persoonlijkheidsstoornissen. Wat is een cluster C Persoonlijkheidsstoornis? Er bestaan verschillende

Nadere informatie

Beleidsplan Stichting FARE Almere

Beleidsplan Stichting FARE Almere Beleidsplan Stichting FARE Almere 1. Algemeen 2014 wordt het eerste volledige jaar voor de Stichting FARE Almere. Ook in 2014 ontvangt de Stichting geen enkele subsidie en zijn wij afhankelijk van particuliere

Nadere informatie

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter)

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) ndersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) De diagnose kanker kan grote impact op u en uw naaste(n) hebben. De ziekte en de behandeling kunnen niet alleen lichamelijke klachten met zich meebrengen,

Nadere informatie

COMPLEMENTAIRE ZORG EN STEUN DOOR PATIENTENVERENIGINGEN VOOR CHRONISCH ZIEKEN

COMPLEMENTAIRE ZORG EN STEUN DOOR PATIENTENVERENIGINGEN VOOR CHRONISCH ZIEKEN COMPLEMENTAIRE ZORG EN STEUN DOOR PATIENTENVERENIGINGEN VOOR CHRONISCH ZIEKEN S T U D I E N A M I D D A G P A T I E N T E N E D U C A T I E B I N N E N C H R O N I S C H E Z O R G L E U V E N 1 1 / 0 9

Nadere informatie

25 Integratie OCMWgemeente: aan vertrouwen en een sterker beleid

25 Integratie OCMWgemeente: aan vertrouwen en een sterker beleid 25 Integratie OCMWgemeente: bouwen aan vertrouwen en een sterker beleid Ellen Dierckx Coördinator dienstencentrum tewerkstelling den travoo OCMW Balen Achtergrond Aanleiding: KHK-onderzoek 2007 leefomstandigheden

Nadere informatie

Infoblad ARMOEDE IN NEDERLAND

Infoblad ARMOEDE IN NEDERLAND Steun elkaar! Infoblad ARMOEDE IN NEDERLAND Wat goed dat je een spreekbeurt, werkstuk of presentatie wilt houden over armoede in Nederland. Dat vinden wij ontzettend fijn. We helpen je graag door meer

Nadere informatie

Je eigen gevoelens. Schaamte

Je eigen gevoelens. Schaamte Je eigen gevoelens Voor ouders, partners, broers, zussen en kinderen van mensen met een ernstig drugsprobleem is het heel belangrijk om inzicht te krijgen in de problemen van het verslaafde familielid,

Nadere informatie

Laagdrempelige verenigingen: omgaan met mensen uit kansengroepen. Workshop Roeselare stadhuis donderdag 10 september

Laagdrempelige verenigingen: omgaan met mensen uit kansengroepen. Workshop Roeselare stadhuis donderdag 10 september Laagdrempelige verenigingen: omgaan met mensen uit kansengroepen Workshop Roeselare stadhuis donderdag 10 september www.demos.be Tatjana van Driessche Stafmedewerker lokale netwerken en sport Ondersteuning

Nadere informatie

Een veilige woonplek voor elke jongere! Vijf actiepunten voor lokale politieke partijen

Een veilige woonplek voor elke jongere! Vijf actiepunten voor lokale politieke partijen Een veilige woonplek voor elke jongere! Vijf actiepunten voor lokale politieke partijen Op 21 maart 2018 zijn de gemeenteraadsverkiezingen. Uw kans om lokaal mee te beslissen over de koers van uw gemeente

Nadere informatie

Psychosociale begeleiding

Psychosociale begeleiding Borstkliniek Voorkempen Psychosociale begeleiding Borstkliniek Voorkempen Sofie Eelen psychologe AZ St Jozef Malle 9-12-2008 1 Diagnose van kanker Schokkende gebeurtenis Roept verschillende gevoelens en

Nadere informatie

Bespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) 03/02/2019

Bespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) 03/02/2019 Bespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) Kristel Mulders Coördinator oncopsychologen /oncoseksuoloog Jessa Ziekenhuis 03/02/2019 Betrekken van de partner Literatuur over psycho-oncologie: In de dagdagelijkse

Nadere informatie

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter)

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) De diagnose kanker kan grote impact op u en uw naaste(n) hebben. De ziekte en de behandeling kunnen niet alleen lichamelijke klachten met zich meebrengen,

Nadere informatie

Kwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven. Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis

Kwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven. Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis Kwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis Mijn wil is sterker dan mijn grens. (Paula Niestadt) Definitie kwaliteit van leven/qol

Nadere informatie

Cijfers & Feiten. Drs Fransje Grisnich, Sociaal Planbureau Groningen. Armoede in Groningen. over

Cijfers & Feiten. Drs Fransje Grisnich, Sociaal Planbureau Groningen. Armoede in Groningen. over Cijfers & Feiten over Armoede in Groningen Drs Fransje Grisnich, Sociaal Planbureau Groningen Wat is armoede? 1. Lage inkomensgrens: leven op of onder een vastgesteld laag inkomen (CBS) Koopkrachtbenadering.

Nadere informatie

Informatie over de lastmeter

Informatie over de lastmeter Longgeneeskunde Informatie over de lastmeter www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud De lastmeter... 3 Waar kunt u terecht?... 4 Overzicht diverse hulpverleners binnen het ziekenhuis... 5 Vragen... 7 Contactgegevens...

Nadere informatie

Hoofdstuk 43. Financiële situatie

Hoofdstuk 43. Financiële situatie Stadsenquête Leiden Hoofdstuk 43. Financiële situatie Samenvatting Circa tweederde van de Leidenaren geeft aan gemakkelijk rond te komen met het huishoudinkomen, ruim een kwart komt net rond en kan moeilijk

Nadere informatie

Ouderschap strategieën van vaders en moeders met een psychische ziekte.

Ouderschap strategieën van vaders en moeders met een psychische ziekte. Bespreking artikel Ouderschap strategieën van vaders en moeders met een psychische ziekte. Auteurs: P.C. Van der Ende, MSc, J.T. van Busschbach, phd, J. Nicholson, phd, E.L.Korevaar, phd & J.van Weeghel,

Nadere informatie

De Sociale plattegrond

De Sociale plattegrond De Sociale plattegrond Sector: Armoedebestrijding Spreker: Ria Roosens (KRAS vzw) Missie en opdrachten Iedereen heeft recht op de vervulling van elementaire basisbehoeften zoals voeding en kledij. Pas

Nadere informatie

ARMOEDE VERMINDEREN/VOORKOMEN: UITDAGINGEN EN MOGELIJKHEDEN. Roeland van Geuns Meedoen is mogelijk Lelystad,

ARMOEDE VERMINDEREN/VOORKOMEN: UITDAGINGEN EN MOGELIJKHEDEN. Roeland van Geuns Meedoen is mogelijk Lelystad, ARMOEDE VERMINDEREN/VOORKOMEN: UITDAGINGEN EN MOGELIJKHEDEN Roeland van Geuns Meedoen is mogelijk Lelystad, 19-11-2014 1 INHOUD Armoede: wat is armoede en wie zijn er arm? Waarom zijn mensen arm? Effecten

Nadere informatie

Signaalkaart Jongeren

Signaalkaart Jongeren Signaalkaart Jongeren Naam: Mike de Boer Inhoudsopgave Inleiding... 3 Signaalkaart Mike... 5 Toelichting op de uitslag... 6 Pagina 2 van 8 Inleiding Op 14 maart 2014 heeft Mike de Boer de Signaalkaart

Nadere informatie

Urologie Lastmeter Inleiding Hulpverleningsmogelijkheden

Urologie Lastmeter Inleiding Hulpverleningsmogelijkheden 1/5 Urologie Lastmeter Inleiding Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling al langer geleden is. U kunt problemen ondervinden op

Nadere informatie

HUMO enquête naar de koopkracht

HUMO enquête naar de koopkracht HUMO enquête naar de koopkracht Steekproef N= 1000 respondenten representatief voor de Nederlandstalige 20-plussers (geen studenten) Methode Combinatie van telefonisch (23%; bij 65-plussers) en online

Nadere informatie

Leerdoelen en kerndoelen

Leerdoelen en kerndoelen Leerdoelen en kerndoelen De leerdoelen in de leerlijn vallen in het leerdomein Oriëntatie op jezelf en de wereld. Naast de gebruikelijke natuur en milieukerndoelen (kerndoelen 39, 40 en 41) zijn ook de

Nadere informatie

Mijn huis, mijn alles & alles voor mijn huis

Mijn huis, mijn alles & alles voor mijn huis Mijn huis, mijn alles & alles voor mijn huis ILIV, kenniscentrum, voerde een representatief onderzoek naar de impact van financiën op het thuisgeluk bij meer dan 4.000 Belgen. Een huis maakt gelukkig en

Nadere informatie

Angst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest

Angst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest Ad Kaasenbrood, psychiater/psychotherapeut Congres Een te gekke wijk, Bunnik, 8 November 2017 Psychiatrische ziekten Komen vaak voor Zijn ernstig Zijn duur Zijn complex Verhouden zich tot geestelijke gezondheid,

Nadere informatie

Aanvullende steun VERSIE WIJZIGING GOEDGEKEURD RMW GEPUBLICEERD

Aanvullende steun VERSIE WIJZIGING GOEDGEKEURD RMW GEPUBLICEERD VERSIE WIJZIGING GOEDGEKEURD RMW GEPUBLICEERD 0-24-10-2017 01-11-2017 OPNIEUW VASTGESTELD VASTSTELLING RMW GEPUBLICEERD 0 22-05-2018 18-06-2018 1 Wijziging Aanpassing tussenkomsten 25-09-2018 Artikel 1:

Nadere informatie

Resultaatgebieden zelfredzaamheidsmatrix vertaald naar te behalen resultaten

Resultaatgebieden zelfredzaamheidsmatrix vertaald naar te behalen resultaten Resultaatgebieden zelfredzaamheidsmatrix vertaald naar te behalen resultaten Rond de inkoop van individuele begeleiding is behoefte aan concreet geformuleerde resultaten die de lokale toegang (sociaal

Nadere informatie

VRAAGVERHELDERING EasyCare WELZIJN. Naam wijkbewoner / cliënt: Geboortedatum: Geboortedata gezinsleden: Datum/data vraagverheldering

VRAAGVERHELDERING EasyCare WELZIJN. Naam wijkbewoner / cliënt: Geboortedatum: Geboortedata gezinsleden: Datum/data vraagverheldering VRAAGVERHELDERING EasyCare WELZIJN Naam wijkbewoner / cliënt: Geboortedatum: Geboortedata gezinsleden: Datum/data vraagverheldering Andere aanwezige(n): Nee Ja Naam: Relatie tot cliënt: Easycare Welzijn

Nadere informatie

Nieuwsbrief april 2015

Nieuwsbrief april 2015 april 2015 Reisverslag Bert & Steven Beste mensen, Het is alweer bijna 8 weken geleden dat wij zijn teruggekomen uit Kenia. Even heen en weer. Een weekje, meer tijd konden we niet vrij krijgen. Beiden

Nadere informatie

Gezondheidspromotie. Tom Mutsaerts. bedrijfsarts. Gezondheidspromotie 1

Gezondheidspromotie. Tom Mutsaerts. bedrijfsarts. Gezondheidspromotie 1 Gezondheidspromotie Tom Mutsaerts bedrijfsarts Gezondheidspromotie 1 Gezondheidspromotie? Gezondheidspromotie 2 Gezondheidspromotie Tom Mutsaerts Bedrijfsarts Gezondheidscentrum Sweelinckplein Den Haag

Nadere informatie

Hoofdstuk 12. Financiële dienstverlening

Hoofdstuk 12. Financiële dienstverlening Hoofdstuk 12. Financiële dienstverlening Samenvatting Dit hoofdstuk behandelt de bekendheid en het gebruik van vijf Leidse inkomensondersteunende regelingen onder respondenten met een netto huishoudinkomen

Nadere informatie

Ik heb deze kaarten uitgeprint per onderwerp een kleur gekozen en geseald.

Ik heb deze kaarten uitgeprint per onderwerp een kleur gekozen en geseald. 9 thema s doelkaarten: Werken met doelkaarten (aangepast aan de leeftijd van de klant) Het doel is om met deze kaarten wensen van de klant inzichtelijke te maken. Kaarten met de verschillende levensgebieden,

Nadere informatie

6.1.1. De gezondheidstoestand

6.1.1. De gezondheidstoestand 6.1. Kernboodschap 6.1.1. De gezondheidstoestand Er is een verschuiving in het morbiditeitsprofiel in vergelijking met de gegevens over overlijden. In vergelijking met de voornaamste oorzaken van overlijden

Nadere informatie

Persoonsgericht DUS wijkgericht niet méér werken maar anders werken

Persoonsgericht DUS wijkgericht niet méér werken maar anders werken Persoonsgericht DUS wijkgericht niet méér werken maar anders werken Maria van den Muijsenbergh, huisarts Hoogleraar Gezondheidsverschillen en persoonsgerichte, integrale eerstelijnszorg Patiënte Adele

Nadere informatie

Tinnitus / oorsuizen. KNO-heelkunde. Beter voor elkaar

Tinnitus / oorsuizen. KNO-heelkunde. Beter voor elkaar Tinnitus / oorsuizen KNO-heelkunde Beter voor elkaar 2 TINNITUS / OORSUIZEN (Deze brochure is een gezamenlijk initiatief van NVVS en KNO vereniging) Inleiding U wilt meer weten over tinnitus klachten of

Nadere informatie

Advanced Therapy. Jeugd- en opvoedhulp. Ibtisam Rizkallah Charlotte Stoop

Advanced Therapy. Jeugd- en opvoedhulp. Ibtisam Rizkallah Charlotte Stoop Advanced Therapy Jeugd- en opvoedhulp Ibtisam Rizkallah Charlotte Stoop 06-44464540 026-3891964 info@advancedtherapy.nl Inhoud Jeugd en Opvoedhulp... 2 A. Hulp aan kinderen en jeugdigen... 2 B. Hulp aan

Nadere informatie

Armoede en gezondheid Dike van de Mheen

Armoede en gezondheid Dike van de Mheen Armoede en gezondheid Dike van de Mheen 10 oktober 2017 Waar gaat het over? Verschillen in gezondheid naar sociaaleconomische klasse (SEGV) Armoede, schulden en gezondheid Enkele feiten - Verschil in levensverwachting

Nadere informatie

Praktijk Groeikracht voor individuele en relatietherapie

Praktijk Groeikracht voor individuele en relatietherapie Praktijk Groeikracht voor individuele en relatietherapie www.praktijkgroeikracht.nl De kracht van EPH voor Welzijn Nieuwe Stijl dat werkt! Edward Bruijn, 2015 Scriptie, groep 36B Opleiding Ervaringsgerichte

Nadere informatie

REFERENTIEBUDGETTEN VOOR MAATSCHAPPELIJKE PARTICIPATIE

REFERENTIEBUDGETTEN VOOR MAATSCHAPPELIJKE PARTICIPATIE REFERENTIEBUDGETTEN VOOR MAATSCHAPPELIJKE PARTICIPATIE Van richtnormen voor de Kempen naar cross-nationaal vergelijkbare referentiebudgetten voor Europa Bérénice Storms Amsterdam 27 juni 2018 1 OVERZICHT

Nadere informatie

Armoede & Veerkracht: Hoe vinden mensen met weinig geld hun weg?

Armoede & Veerkracht: Hoe vinden mensen met weinig geld hun weg? Armoede & Veerkracht: Hoe vinden mensen met weinig geld hun weg? Ruim 10% van de Nederlandse bevolking leeft in armoede. Ongeveer 7% van de kinderen in de provincie Groningen groeit op in een gezin dat

Nadere informatie

Geen papieren, geen factuur? Wanneer mensen zonder papieren en mensen in moeilijke papieren in het ziekenhuis belanden

Geen papieren, geen factuur? Wanneer mensen zonder papieren en mensen in moeilijke papieren in het ziekenhuis belanden Geen papieren, geen factuur? Wanneer mensen zonder papieren en mensen in moeilijke papieren in het ziekenhuis belanden Els Vandensande Juriste; Netwerk tegen Armoede Hanne Stevens Verantwoordelijke grondrechten

Nadere informatie

Beter omgaan met STRESS. E-book

Beter omgaan met STRESS. E-book Beter omgaan met STRESS E-book In het kort - - - - - X 1. Bij stress helpt het om op een rij te zetten wat bij u spanning geeft en wat u juist energie geeft. 2. Praat er met iemand over die u vertrouwt.

Nadere informatie

Dutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae

Dutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae Dutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae 184 Welbevinden en hoofdpijn bij adolescenten: de rol van zelfregulatie In dit proefschrift is de rol van zelfregulatie processen voor het welbevinden van

Nadere informatie

Hoofdstuk 9. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 10. Financiële situatie

Hoofdstuk 9. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 10. Financiële situatie Hoofdstuk 9. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 10. Financiële situatie Samenvatting Hfst 9. Trendvragen financiële situatie Jaarlijks worden drie trendvragen gesteld die inzicht geven in de financiële

Nadere informatie

Stel je gezond weekmenu samen

Stel je gezond weekmenu samen Stel je gezond weekmenu samen Leer je maaltijden op een gezonde manier plannen Lotte De Clercq Auteur: Lotte De Clercq Coverontwerp: Lotte De Clercq ISBN: 978-94-6342-735-7 Uitgeverij mijnbestseller.nl

Nadere informatie

Hoofdstuk H 11. Financiële situatie

Hoofdstuk H 11. Financiële situatie Hoofdstuk H 11. Financiële situatie Samenvatting verslechterd. Dit wordt bevestigd door het aandeel Leidenaren dat aangeeft rond te kunnen komen met hun inkomen. Dit jaar geeft bijna tweederde van de Leidenaren

Nadere informatie

Nieuwsbrief van Stichting Wondem- november 2012- nummer 2. Dank u voor het maken waar van mijn droom.

Nieuwsbrief van Stichting Wondem- november 2012- nummer 2. Dank u voor het maken waar van mijn droom. Nieuwsbrief van Stichting Wondem- november 2012- nummer 2 Dank u voor het maken waar van mijn droom. De droom van Wondem Wondem is vijf keer in Ethiopië geweest. Toen hij daar op bezoek was, werd hij heel

Nadere informatie

WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen

WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen Tekst: Aziza Sbiti & Cha-Hsuan Liu Colofon: Deze brochure is totstandgekomen met hulp van het Inspraak Orgaan Chinezen. De inhoud

Nadere informatie

Hoofdstuk 19. Financiële situatie

Hoofdstuk 19. Financiële situatie Stadsenquête Leiden 008 Hoofdstuk 19. Financiële situatie Samenvatting Ruim tweederde van de Leidenaren geeft aan gemakkelijk rond te komen met het huishoudinkomen, bijna een kwart komt net rond en een

Nadere informatie

INHOUD. Disclaimer 7 Voorwoord 9 Dankbetuiging 13 Inleiding 14. Tot slot 208 Over de auteur Handige tips 204

INHOUD. Disclaimer 7 Voorwoord 9 Dankbetuiging 13 Inleiding 14. Tot slot 208 Over de auteur Handige tips 204 INHOUD Disclaimer 7 Voorwoord 9 Dankbetuiging 13 Inleiding 14 1 De natuurlijke staat van de mens 17 2 Het is niet jouw schuld dat je te dik bent! 19 3 De voedingsmiddelenindustrie 30 4 Wat eten we? 54

Nadere informatie

Functioneringsinstrument NAH (FINAH)

Functioneringsinstrument NAH (FINAH) Functioneringsinstrument NAH (FINAH) Meetinstrument voor het functioneren van personen met NAH op vlak van activiteiten en participatie vanuit het standpunt van de persoon met NAH en zijn/haar Versie Mantelzorger

Nadere informatie

Zijn / haar hersenletsel

Zijn / haar hersenletsel Zijn / haar hersenletsel Mijn naaste heeft moeite met het vasthouden of verdelen van zijn/haar aandacht. Mijn naaste is snel afgeleid. Mijn naaste heeft moeite om alles bij te houden/de wereld gaat zo

Nadere informatie

PREVENTIE VOOR POH-GGZ

PREVENTIE VOOR POH-GGZ PREVENTIE VOOR POH-GGZ ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. MENTALE ONDERSTEUNING DIRECT EN DICHTBIJ INDIGO BIEDT

Nadere informatie

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen?

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Familie of naaste zijn van iemand die zichzelf beschadigt kan erg moeilijk zijn. Iemand van wie je houdt doet zichzelf pijn en het lijkt alsof je niks kunt

Nadere informatie

Armoede vanuit kinderrechtenperspectief

Armoede vanuit kinderrechtenperspectief Armoede vanuit kinderrechtenperspectief Netwerkdag kinderarmoede Antwerpen Bruno Vanobbergen Kinderrechtencommissaris 24 november 2015 Bouwstenen van mijn verhaal Kinderrechten: wat ze (niet) zijn Kinderrechtencommissariaat

Nadere informatie

Pieternel van Giersbergen & Dieke de Koning EENZAAMHEID / 1

Pieternel van Giersbergen & Dieke de Koning EENZAAMHEID / 1 EENZAAMHEID Pieternel van Giersbergen & Dieke de Koning EENZAAMHEID / 1 Partners 'Aanpak eenzaamheid Hatert' EENZAAMHEID / 2 Programma Wat is eenzaamheid? Signalen Omgaan met EENZAAMHEID / 3 Wat is eenzaamheid?

Nadere informatie

Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen

Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen Symposium Consense-P Pleegzorg, trauma en hechting: de brug tussen praktijk en wetenschap 04-11-2016 Marthe Schneijderberg, orthopedagoog Maartje Boers, orthopedagoog

Nadere informatie

Persoonlijk Plan. Cliëntgegevens en looptijd persoonlijk plan. Naam cliënt. Geboortedatum cliënt. Looptijd persoonlijk plan Startdatum: Einddatum:

Persoonlijk Plan. Cliëntgegevens en looptijd persoonlijk plan. Naam cliënt. Geboortedatum cliënt. Looptijd persoonlijk plan Startdatum: Einddatum: Deel A: Voorblad A1 Cliëntgegevens en looptijd persoonlijk plan Naam cliënt Geboortedatum cliënt Looptijd persoonlijk plan Startdatum: Einddatum: A2 Handtekeningen Naam Datum Handtekening Cliënt/wettelijk

Nadere informatie

Oncologische revalidatie

Oncologische revalidatie Oncologische revalidatie Inleiding Kanker verandert uw leven van de één op de andere dag. De afdeling Revalidatie van Zuyderland Medisch Centrum Heerlen heeft een gespecialiseerd behandelteam voor mensen

Nadere informatie

ARMOEDEBELEID & MOBILITY MENTORING GEMEENTE HARDENBERG

ARMOEDEBELEID & MOBILITY MENTORING GEMEENTE HARDENBERG ARMOEDEBELEID & MOBILITY MENTORING GEMEENTE HARDENBERG BELEIDSPLAN LEVEN ZONDER GELDSTRESS 2018-2020 1. Eenvoudig en benaderbaar aanspreekpunt voor elke inwoner We hopen door het vereenvoudigen van de

Nadere informatie

WEGWIJS budget en schuldhulpverlening

WEGWIJS budget en schuldhulpverlening WEGWIJS budget en schuldhulpverlening Inhoudstafel Inleiding pg. 3 1. Eenmalig advies pg. 4 2. Budgetbegeleiding pg. 6 3. Budgetbeheer pg. 8 4. Collectieve schuldenregeling pg. 12 Wat doet het OCMW na

Nadere informatie

Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION

Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION Leven met epilepsie: Zelfmanagement Loes Leenen, MANP PhD trainee zelfmanagement Inleiding Achtergrond Zelfmanagement Zelfmanagement & Kwaliteit van leven

Nadere informatie

Hoofdstuk 31. Klimaatprogramma

Hoofdstuk 31. Klimaatprogramma Hoofdstuk 31. Klimaatprogramma Samenvatting Ruim zeven op de tien Leidenaren is van mening dat het klimaat de laatste tien jaar aan het veranderen is. Dit is iets minder dan vorig jaar. Qua belangrijkheid

Nadere informatie

Oncologie. Lastmeter

Oncologie. Lastmeter 1/5 Oncologie Lastmeter Inleiding Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling al langer geleden is.

Nadere informatie

Situering van het onderzoek

Situering van het onderzoek Opgroeien in een kansarm gezin. Kansarme ouders bevraagd over de opvoeding en ontwikkeling van hun kind Design Charles & Ray Eames - Hang it all Vitra Goedroen Juchtmans & Steven Groenez 29 april 2016

Nadere informatie

Profiel van daklozen in de vier grote. steden. Omz, UMC St Radboud Nijmegen. IVO, Rotterdam. Jorien van der Laan Sandra Boersma Judith Wolf

Profiel van daklozen in de vier grote. steden. Omz, UMC St Radboud Nijmegen. IVO, Rotterdam. Jorien van der Laan Sandra Boersma Judith Wolf Profiel van daklozen in de vier grote Omz, UMC St Radboud Nijmegen steden Resultaten uit de eerste meting van de Cohortstudie naar daklozen in de vier grote steden (Coda-G4) IVO, Rotterdam Jorien van der

Nadere informatie

Gezondheidsmonitoren jongeren en ouderen. Meta Moerman Cie Welzijn gemeente Neerijnen 19 juni 2012

Gezondheidsmonitoren jongeren en ouderen. Meta Moerman Cie Welzijn gemeente Neerijnen 19 juni 2012 Gezondheidsmonitoren jongeren en ouderen Meta Moerman Cie Welzijn gemeente Neerijnen 19 juni 2012 Wat is E-MOVO q Onderzoek onder 2 e en 4 e klassers, nu 3 e keer q Vragenlijst wordt digitaal in klas ingevuld

Nadere informatie

Checklist vraagverheldering: Leefgebieden met bijbehorende vragen

Checklist vraagverheldering: Leefgebieden met bijbehorende vragen Checklist vraagverheldering: Leefgebieden met bijbehorende vragen 1. Wonen Hoe beleeft de cliënt zijn huidige woonsituatie? Zijn er belemmeringen bij huidige woonsituatie, zo ja welke en welke beperkingen

Nadere informatie

preventie mentale ondersteuning direct en dichtbij

preventie mentale ondersteuning direct en dichtbij preventie ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. mentale ondersteuning direct en dichtbij Indigo biedt niet alleen

Nadere informatie

De Budget Ster: omgaan met je schulden

De Budget Ster: omgaan met je schulden De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE

Nadere informatie

Hoofdstuk 10. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 11. Financiële situatie

Hoofdstuk 10. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 11. Financiële situatie Hoofdstuk 10. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 11. Financiële situatie Samenvatting Hfst 10. Trendvragen financiële situatie Jaarlijks worden drie trendvragen gesteld die inzicht geven in de financiële

Nadere informatie

Schuldoverlast? U staat er niet alleen voor! De collectieve schuldenregeling Een oplossing met voordelen en plichten

Schuldoverlast? U staat er niet alleen voor! De collectieve schuldenregeling Een oplossing met voordelen en plichten Adobe Stock - BillionPhotos.com Schuldoverlast? U staat er niet alleen voor! De collectieve schuldenregeling Een oplossing met voordelen en plichten Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand

Nadere informatie