Datum initiatiefvoorstel

Transcriptie

1 Gemeenteblad Publicatiedatum * Agendapunt * Datum initiatiefvoorstel <datum indiening> Onderwerp ter instemming van het raadslid de heer van den Heuvel van D66, getiteld: De Amsterdammer wil gehoord worden en kennisnemen van de bestuurlijke reactie Met dit initiatiefvoorstel stel ik u voor het volgende besluit te nemen: Tekst van openbare besluiten wordt gepubliceerd De gemeenteraad van Amsterdam Gezien het initiatiefvoorstel van het raadslid de heer van den Heuvel van D66, getiteld: De Amsterdammer wil gehoord worden: Mede gezien de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel en de behandeling in de raadscommissie voor AZ; besluit: I. in te stemmen met genoemd initiatiefvoorstel; II. het college van burgemeester en wethouders op te dragen: 1. Een uniforme bezwaar- en beroepsprocedure op te stellen voor de hele stad; 2. In deze uniforme bezwaar- en beroepsprocedure, de informele aanpak leidend te maken in de wijze waarop met bezwaar wordt omgegaan door de gemeente Amsterdam; 3. De voorzitter van de bezwaaradviescommissie in de bezwaarprocedure onafhankelijk en extern te laten zijn. III. kennis te nemen van de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel. Wettelijke grondslag Gemeentewet art. 147a, lid 1 INLEIDING Op dit moment worden in de verschillende stadsdelen verschillende wijzen van afhandeling van bezwaar en beroep gehanteerd. Op korte termijn wordt er een nieuwe verordening behandeling van bezwaar- en beroepschriften ingesteld die voor de hele stad bepaalt hoe de afhandeling van bezwaar- en beroepschriften plaatsvindt. Dit moment biedt een uitgelezen kans om met de hele stad een stap voorwaarts te maken naar een lerende overheidsorganisatie die het mogelijk maakt om prettig contact tussen Amsterdammers en de gemeentelijke overheid plaats te laten vinden. 1

2 Het belangrijkste verschil tussen de verschillende aanpakken is de vraag door wie het bezwaar wordt afgehandeld en of deze afhandeling formeel of informeel van karakter is. Het ene stadsdeel volgt de lijn van: een interne (ambtelijke) formele bezwaarschriftencommissie. De andere stadsdelen kiezen voor een op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde methode die zowel door de rijksoverheid als door de Nationale ombudsman geadviseerd wordt: de informele methode en, mocht het daartoe komen, externe onafhankelijk voorgezeten bezwaaradviescommissies. D66 is van mening dat de bezwaaradviescommissies van de gemeente Amsterdam onafhankelijk van het stadsbestuur dient te zijn. Een adequaat adviesorgaan moet het gemeentebestuur in de heroverwegingsfase volledig vrij en onafhankelijk kunnen adviseren over genomen besluiten. Amsterdammers moeten kunnen rekenen op een eerlijke en onafhankelijke afhandeling van klachten en bewaren. D66 is van mening dat hiervoor een wijzing en verbetering van de Verordening behandeling van bezwaar- en beroepsschriften noodzakelijk is. Hogere waardering van informele bezwaar- en beroepsbehandeling Uit onderzoek blijkt dat bezwaarmakers die een informele bezwaarprocedure hebben doorlopen, gemiddeld hogere rapportcijfers geven dan bezwaarmakers die een formele procedure hebben doorlopen. Op dit moment kiezen de meeste bestuursorganen nog steeds voor een formele vormgeving van de bezwaarfase waarbij het horen van de bezwaarmaker vaak wordt opgedragen aan een, in de regel vaak ambtelijke adviescommissie, en waarbij dit horen in het laatste stadium van de bezwaarschriftenprocedure plaatsvindt. Omdat deze formele aanpak door burgers met een lager waarderingscijfer wordt gewaardeerd, rijst de vraag of de informele aanpak niet breder moet worden ingevoerd. Informele aanpak Er is sprake van een informele aanpak wanneer het bestuursorgaan een pakket aan niet juridische mogelijkheden aan burgers biedt om in direct contact te komen met de overheid. In het procesrecht van de Awb ligt het beginsel verankerd dat er moet worden gestreefd naar een zorgvuldige en aanvaarde beslissing. Het verplicht aanbieden van het horen na bezwaar was door de wetgever bedoeld om de bezwaarmaker en het bestuursorgaan te brengen tot een goed begrip van het belang van de burger bij het besluit en de gronden die mogelijkerwijs aan het bestreden besluit ten grondslag liggen 1. De informele aanpak is één van de drie manieren waarop een bestuursorgaan de bevoegdheid om bezwaarschriften af te handelen kan vormgeven. Doordat diverse overheden hun eigen keuzes maken ten aanzien van de informele afhandeling van bezwaarschriften, binnen de grenzen van de Awb, zijn er diverse beschrijvingen voor hetzelfde verschijnsel. Het gaat in alle gevallen om vormen van informeel contact, informele methode (Het WOZ-onderzoek), (het toepassen van) mediation vaardigheden (Prettig Contact), methode Overijssel (werkwijze van de provincie Overijssel), alternatief traject, tussentijds contact/informele aanpak (Ervaringen met Bezwaar), Andere aanpak (UWV en Tilburg), Een luisterend oor (Bzk, 2008) en de Bredase aanpak (Marseille, 2011). Alle methoden gaan uit van een informele aanpak. 1 2

3 De informele aanpak wordt wel opgevat als reactie op de juridisering van de bezwaarprocedure. De informele aanpak bestaat uit diverse momenten en mogelijkheden om het contact tussen bestuursorgaan en belanghebbende te laten plaatsvinden. Tot de mogelijkheden tot verbeterd contact behoren (1) het toegankelijk maken van informatie via internet, en brieven, (2) het vooraf contact opnemen bij een te verwachten negatief besluit, (3) inloopavonden, (4) flitsbezwaren, (5) bellen na ontvangst van het bezwaar (6) z.g. 'keukentafel' gesprekken, (7) informeel overleg zonder of met een onafhankelijke gespreksleider, (8) en - eventueel mediation. De informele aanpak moet niet gezien worden als één uniforme wijze van behandelen van bezwaar. Het is een groep interventies die als gemeenschappelijk kenmerk hebben, dat burgers persoonlijk worden benaderd of zelf specifieke informatie kunnen halen die betrekking heeft op hun zaak of informatie kunnen krijgen die uitleg geeft over de procedure waarmee ze geconfronteerd zullen worden als ze een bezwaar indienen. Er kunnen bij de informele aanpak diverse interventies op verschillende momenten worden ingezet. Onderzoekers van de Universiteit Tilburg hebben in 2010/11 een onderzoeksrapport geschreven met als titel Ervaringen met Bezwaar. De onderzochte bezwaarmakers ageren allen tegen een gemeentelijk besluit. De onderzoekers hebben tegelijkertijd respondenten bevraagd die bezwaar hebben gemaakt tegen een primaire beslissing. Van deze respondenten geeft 68% achteraf een negatief oordeel over de doorlopen traditionele bezwaarprocedure. 2 Prettig contact met de overheid In 2010 verscheen het rapport Prettig contact met de overheid, een onderzoek waarin de informele aanpak van zowel de primaire besluitvorming als ook de besluitvorming ten aanzien van bezwaar door 21 bestuursorganen. De onderzoekers hebben hier de gang van zaken bij 930 bezwaarprocedures in kaart gebracht 3. In totaal zijn 385 burgers bevraagd over het doorlopen van de informele bezwaarprocedure. Van deze respondenten stelt 77% stelt tevreden te zijn over de bezwaarprocedure. Gemiddeld genomen geven deze respondenten het rapportcijfer 7,2. 4 Een snellere en betere behandeling van WOZ-bezwaren In het rapport Een snellere en betere behandeling van WOZ-bezwaren (2011) wordt de formele aanpak van de bezwaarbehandeling ten aanzien van WOZ-beschikkingen vergeleken met de informele aanpak. In zes gemeenten werden in totaal belanghebbenden die bezwaar hebben gemaakt tegen een negatieve WOZbeschikking of OZB-aanslag bevraagd. 5 De helft van deze belanghebbenden heeft te maken gekregen met een formele aanpak van de bezwaarprocedure (532 personen). 2 (Ervaringen met Bezwaar, p.85). 3 (Prettig Contact, p.29) 4 (Prettig Contact, p.67). 5 (Het WOZ-onderzoek, p.8). 6 (Het WOZ-onderzoek, p.15). 7 (Ervaringen met Bezwaar) 3

4 De andere helft had een directe ervaring met een informele aanpak van de bezwaarprocedure. De respondenten waarderen de formele aanpak gemiddeld met het rapportcijfer 6, terwijl de informele aanpak wordt gewaardeerd met het rapportcijfer 7. 6 DE AMSTEDAMSE SITUATIE In Amsterdam hebben de stadsdelen Zuid, Oost, West en Nieuw-West uitgebreide en positieve ervaringen opgedaan met de informele methode, en met bezwaaradviescommissies die worden voorgezeten door onafhankelijke, externe adviescommissies. Die ervaringen geven aanleiding om door te zetten. Elk van deze stadsdelen geven aan dat de nieuwe aanpak heb hogere tevredenheidscijfers oplevert, De drie genoemde onderzoeken besteden alle drie aandacht aan de informele aanpak. Twee ervan bestuderen de informele aanpak zelf, terwijl het derde onderzoek 7 de reguliere bezwaarprocedure bestudeert en in de marge uitspraken doet over de informele aanpak. Alle drie genoemde onderzoeken, als ook de Amsterdamse situatie bevatten aanwijzingen dat burgers veel belang hechten aan zorgvuldige procedures waarin goed naar hen wordt geluisterd en waarin herkenbaar wordt ingegaan op de door hen naar voren gebrachte bezwaren. In het rapport, 'Prettig contact met de overheid' blijkt duidelijk de wens van bezwaarmakers om gehoord te willen worden. Het tonen van empathie is hierbij onontbeerlijk. In de formele aanpak ontbreekt het vaak aan deze empathie. De procedure wordt door bezwaarmakers vaak afstandelijk en als niet onpartijdig ervaren. De informele aanpak biedt de bezwaarmaker meer mogelijkheden om specifieke kenmerken van zijn situatie voor het voetlicht van het bestuursorgaan te brengen. Dit leidt iets vaker tot (gedeeltelijke) gegrond verklaring van het bezwaar. De informele aanpak heeft duidelijk meer voordelen. Dit geldt met name als het bezwaar betrekking heeft op een bejegeningkwestie, een administratieve fout of wanneer in eerste aanleg onvoldoende rekening werd gehouden met de bijzondere situatie waarin de burger verkeert. Een informele aanpak zal in deze context vaker leiden tot een burger die de uitkomst van de procedure aanvaardt. Andere neveneffecten zijn: kortere doorlooptijden, minder administratieve lasten. DE TOEKOMSTIGE SITUATIE De Awb biedt voldoende mogelijkheden de informele aanpak in te zetten. De Awb biedt de mogelijkheid minder vaak en minder snel gebruik te maken van een ambtelijke bezwaaradviescommissie. Dat past bij de wens van burgers die graag direct in contact komen met beslissingsbevoegde ambtenaren, maar ook om gehoord te worden door een onafhankelijke bezwaaradviescommissie. De bezwaren worden zoveel mogelijk in het onderlinge contact afgehandeld (Methode Overijssel). Indien de informele aanpak wordt gevolgd, blijken de uitkomsten voor de burger een grotere aanvaardbaarheid hebben. D66 vindt het wenselijk om in de gemeente Amsterdam de informele aanpak te kiezen voor de afhandeling van bezwaarschriften. De informele aanpak van de 4

5 bezwaarfase kan worden gezien als middel om de negatieve effecten van schaalvergroting en onpersoonlijke - digitale - contacten met de overheid te compenseren. Op basis van de onderhavige onderzoeken en de ervaringen met de methode Overijssel zijn vijf aanbevelingen tot stand gekomen, die ook in Amsterdam zouden moeten worden toegepast bij de afhandeling van bezwaarschriften. (1) Zorg voor een verordening die de informele aanpak voor de gehele stad Amsterdam leidend maakt in de wijze waarop bezwaar en beroep wordt afgehandeld; (2) Zorg in de verordening voor de mogelijkheid om bezwaarschriften te laten afhandelen door een bezwaaradviescommissie die wordt voorgezeten door een externe, onafhankelijke voorzitter; (3) Bevorder de verdere verspreiding van de informele aanpak van de bezwaarprocedure, ten aanzien van alle vier interventiemomenten (zie hierboven); (4) icht de aandacht van ambtenaren of medewerkers op respectvolle bejegening van burgers en de rechtsbescherming van burgers; (5) Zorg voor goede informatievoorziening aan ambtenaren en/of medewerkers die betrokken zijn bij het behandelen van bezwaarschriften; De fractie van D66 in de Amsterdamse gemeenteraad nodigt het college van B & W uit op korte termijn met een plan voor de informele aanpak ter afhandeling van beroep en bezwaarschriften te komen waarin bovengenoemde aanbevelingen zijn verwerkt. Stukken Meegestuurd <7> Ter inzage gelegd n.v.t. Het lid/de leden van de gemeenteraad van Amsterdam <8> * De sterretjes worden door de Griffie ingevuld 5

6 In te vullen door het raadslid/de fractie: 1. naam/namen van raadslid/-leden; 2. datum van indienen; 3. titel initiatiefvoorstel; 4. naam raadscommissie waarin het initiatiefvoorstel is behandeld 5. formulering besluit; 6. tekst initiatiefvoorstel; 7. eventuele meegestuurde bijlagen; 8. naam/namen van raadslid/-leden incl. initialen. 6