351 monument van de week Lourdesstraat 2a

Transcriptie

1 351 monument van de week Lourdesstraat 2a Het voormalige woonhuis van architect Noud Heerkens, sinds kort een gemeentelijk monument. Noud Heerkens ( ) was zoon van aannemer Jos Heerkens. In 1935 begon hij zijn architectenpraktijk aanvankelijk in dienst van Jos Heerkens van Bavel Aannemer, het bedrijf van zijn vader. Rond 1950 startte hij zijn eigen bureau, eerst nog in het ook door hem ontworpen pand Reinier de Graafstraat 5, maar vanaf 1957 in de Lourdesstraat, in het kantoor achter het woonhuis dat om onduidelijke redenen niet bij het monument hoort. Heerkens heeft, vooral in Tilburg, talloze woningen, scholen, zorginstellingen, bedrijfspanden en winkelhuizen gebouwd. Zijn bekendste werken zijn de kleuterschool in de Betuwestraat (1955) de villa s Wandelboslaan 74 (1960) en Vonk de Bothstraat 65 (1965), de kantoorflat Tivolistraat 20 (1964), het bedrijfsgebouw Kapitein Hatterasstraat 10 (1967) en het woonhuis met kantoor links naast deze woning dat ook pas monument is geworden. Bij het ontwerp van zijn eigen woonhuis wisselde Heerkens elementen van de wederopbouwstijl af met elementen uit de traditionalistische architectuur. Zo zien we betonnen of natuurstenen lijsten rond stalen ramen en deuren en de verticale stapeling van het woonkamerraam op de begane grond en het slaapkamerraam daar boven maar ook een getoogd slaapkamerraam en houten klossen onder het royale dakoverstek.

2 352 monument van de week Draaibrug Piushaven Naam brug Prinsenhoeven De oude brug over de Piushaven dateert uit Het was een verbinding tussen het centrum van Tilburg en de Koningshoeven en verderop Moergestel. De draaibrug wordt nog steeds handmatig opengedraaid en verkeert nog in originele staat; het staal van de brug is geklonken. Het brugdek komt bij het openen in het midden te liggen en aan beide zijden kunnen schepen langsvaren. Onduidelijk is of de plannen om een goederentram over deze brug te laten rijden uitgevoerd zijn. Een brugwachtershuisje en een brugwachterswoning completeren het ensemble. Vooral recreatievaart maakt gebruik van de brug. Iets verderop ligt sinds 2013 de nieuwe brug over de Piushaven genaamd Den Ophef, een ontwerp van John Körmeling. Nieuw en Oud liggen dicht naast elkaar. De oude brug is nog slechts voor fietsers en voetgangers toegankelijk. Het brugdek wordt soms ook gebruikt voor culturele evenementen. Zo is op dit podium enkele jaren geleden een tenniswedstrijd gespeeld. Het is te danken aan voorvechters John La Haye en Caroline Docters van Leeuwen met Stichting Thuishaven Tilburg dat de Piushaven nog bestaat. Er waren rond 1995 serieuze plannen de Piushaven te dempen. Door het organiseren van evenementen waaronder MariVin en acties met affiches als Tilburg Havenloos, Haveloos Tilburg is het tij gekeerd en is het nu een booming area van Tilburg. info:

3 353 monument van de week De Schans 33 Patronaat Petrus Donders Een rijksmonument in neorenaissancistische stijl binnen beschermd stadsgezicht Oude Heikant. Als we vanuit vanuit de nieuwbouw van Tilburg Noord het plein bij De Schans komen wanen we ons ineens in een dorpse sfeer. Door de eeuwen heen veranderde de Heikant, zoals het plein heette. Tot 1873 moest men voor kerkdiensten naar het Goirke tot er hier ook een eigen kerk met pastorie kwamen en in 1911 het patronaatsgebouw. Door de nieuwbouw rondom hing de dreiging van de sloperhamer boven deze herdgang, maar uiteindelijk is hier gekozen voor behoud. Architect Jos. Donders bouwde het patronaat in opdracht van het R.K. Kerkbestuur van de parochie Heikant. In 1913 werd het gewijd aan de uit Tilburg afkomstige Peerke Donders die toen eerbiedwaardig was verklaard. Zijn naam zien we binnen een natuurstenen omlijsting. Een replica van een door J. Custers ontworpen beeld van Peerke staat in een op de gevel aangebrachte natuurstenen nis. Het pand onder zadeldak met topgevel wordt bekroond met een natuurstenen kruis. In 1950 werd aan de achterzijde een tweelaagse uitbreiding toegevoegd voor huisvesting van een verkennersgroep. Van 1967 tot 1982 werd het patronaat gebruikt als bibliotheek en vanaf 1988 als gymnastieklokaal en kwam er een eenlaagse uitbouw bij. In 1998 kreeg het hoofdgebouw een woonfunctie.

4 354 monument van de week Voormalig Sint Lidwinaklooster c.a. Pelgrimsweg 38-40, Loudonstraat 2 De gevel van Lidwina aan de Pelgrimsweg, links de ingang van het pension, rechts, onder de kapel, de entree van het klooster. Het klooster met pension en school zijn in opdracht van de Zusters van Liefde van Jezus en Maria Moeder van Goede Bijstand uit Schijndel in 1936 gerealiseerd. Het rijksmonument is door de Eindhovense architecten M. van Beek en F. Vervest ontworpen in een traditionalistische stijl met elementen van de Delftse School. Van Beek had enkele jaren eerder ook de naburige Sacramentskerk ontworpen. We zien bakstenen gevels, rollagen met natuurstenen sluitstenen, stalen veelruits ramen, met regelmaat terugkerende topgevels en een zadeldak bedekt met romaanse pannen. De linkervleugel aan de Van Heutszstraat en een groot deel van de vleugel aan de Pelgrimsweg waren voor bejaardenbewoning bestemd; de zusters zaten aan de zijde van de Loudonstraat waar ook de Montessorischool zijn plek had. Het klooster stond in de laatste maand van de oorlog bij de bombardementen van de spoorbruggen aan de Bosscheweg midden in de frontlinie. De gasvrije kelder onder het bejaardenpension heeft toen veel mensen uit de buurt die hun woningen hadden moeten verlaten een veilig en gastvrij onderdak geboden. Toen het Elisabeth Ziekenhuis aan de Ringbaan Oost de handen vol had aan gewonde militairen werd de Montessorischool als noodhospitaal ingericht.

5 355 monument van de week St. Josephstraat 67 De voormalige verpleegstersflat (de hunkerbunker) gezien vanaf de St. Josephstraat, gebouwd in De westvleugel van de voormalige verpleegstersflat, nu in gebruik als studentenwoongebouw, is in 1953 gebouwd in opdracht van het Elisabeth Ziekenhuis naar een ontwerp van Architectenbureau Ed. Cuypers uit Amsterdam. Het pand is onlangs gemeentelijkmonument geworden. Het werd de hunkerbunker genoemd vanwege het vermeende losbandige gedrag van de bewoners en de bezoekers zo valt te lezen uit de redengevende omschrijving behorende bij het monument. We lezen nog verder: Het gebouw heeft vijf bouwlagen met bakstenen gevels en is door de details als de stalen kozijnen en ramen op de begane grond en de opvallende balustrade die de gevel bekroont zeer herkenbaar als bouwwerk uit de wederopbouwperiode. Wat de redengevende omschrijving niet vertelt is dat dit gebouw in 1953 gebouwd werd in de voortuin van het voormalige woonhuis van burgemeester van de Mortel. Dit huis, een ontwerp van architect Aug. van Spaendonck, had met zijn paleisachtige allure, zijn statige trappen en bordessen vanaf 1910 hier de straat gesierd. Achter de hoge gevel van deze verpleegstersflat kon dit monumentaal pareltje, onttrokken aan alle zicht en in alle stilte in 1982 gesloopt worden. Ook dit verhaal van Tilburg vertelt dit nieuwe monument...

6 356 monument van de week Stedekestraat Gebouwen Catalonië De gebouwen van flessenfabriek Catalonië, links nr. 46 het bedrijfsdeel en rechts nr. 48 het kantoor. De gebouwen zijn in 1900 door aannemer Mathieu Kuijpers gerealiseerd in opdracht van Henri Verbunt ( ) die hier zijn bedrijf Catalonië begon. Verbunt was een van de vier zonen van de bekende wijnhandelaar J.A. Verbunt. Deze Henri specialiseerde zich in miswijnen maar ook in strohulzen, capsules, kurken en flessen. De naam Catalonië zou gekozen zijn omdat de kurken uit Catalonië kwamen. In 1917 brandden de stropakhuizen van de fabriek volledig uit maar werden zeer snel teruggebouwd. De strohulzenfabriek bood op zijn hoogtepunt aan meer dan honderd mensen werk. Het kantoorgebouw heeft topgevels die met fraai siermetselwerk en schoorstenen met uitbundig gekruld smeedwerk beëindigd worden. Ook over de gevel van het eenlaagse bedrijfsgebouw loopt de band met siermetselwerk door. Het interieur van het kantoor en de nog aanwezige smederij is nog gaaf bewaard gebleven. In 1937 werd het bedrijf overgenomen door H.J.M. van Diessen. Zijn zonen leiden Catalonië Glasverpakkingen nog steeds. Het bedrijf is onlangs naar een andere locatie verhuisd. Er wordt nu gezocht naar een andere bestemming voor de gebouwen aan de Stedekestraat, reden waarom de Heemkundekring Tilborch onlangs voor deze geschiedrijke en architectonisch interessante gebouwen de monumentenstatus heeft aangevraagd.

7 357 monument van de week Gebouw voormalig Pauluslyceum, Wandelboslaan 1 In 1957 werd de eerste steen gelegd voor dit schoolgebouw; inmiddels is het beschermd als gemeentelijk monument. De Eindhovense architect C. H. (Kees) De Bever ( ) heeft bij het ontwerp een monumentale opzet gekozen met duidelijke hoofdvormen voor de nieuwe Rooms Katholieke H.B.S. Sint Paulus. Een langgerekte vleugel van vier bouwlagen met schilddak heeft het ingangsportaal op een bordes met brede trap boven het souterrain. De leslokalen zijn op de tweede, derde en vierde bouwlaag gesitueerd. Deze vleugel is door een transparant trappenhuis verbonden met het gymnastiekgebouw, ook met schilddak. Aan de zijde van de Ringbaan-West is een transparante verbinding met de ronde kapel met plat dak met daarop een zeshoekige daklantaarn. De gevels zijn in baksteen uitgevoerd en hebben stalen deur- en vensterkozijnen. Het geheel levert een evenwichtig en zorgvuldig gedetailleerd beeld op. Dit schoolgebouw heeft grootstedelijke allure op een prominente plek in een groenstrook bij een kruising van belangrijke ontsluitingswegen: de Ringbaan-West en de Wandelboslaan. Het benadrukt Tilburg als centrum van onderwijs. De opvallende ronde kapel is een herkenbare verwijzing naar de verzuilde samenleving uit die tijd. Het schoolgebouw wordt nu gedeeltelijk en tijdelijk gebruikt door Scholengemeenschap De Rooi Pannen.

8 358 monument van de week Bredaseweg 507 Dit woonhuis kreeg in 1947 een eigentijdse gevel van architect Jos. Bedaux. In 1926 bouwen de architecten Machen en Erbizal voor bierbrouwer F. Charbotte een landhuis aan de Bredaseweg in een jarendertig stijl. In opdracht van de nieuwe eigenaar textielfabrikant H. Jurgens verbouwt architect Bedaux in 1947 dit landhuis zo grondig dat van de oorspronkelijke opzet nauwelijks iets over gebleven is. De witgeschilderde bakstenen gevels hebben een zwarte plint. De voorgevel heeft een regelmatige indeling met openslaande tuindeuren op de begane grond. Alle vensters zijn voorzien van louvre luiken. Het terras wordt afgebakend door stoeppalen met zware kettingen. Zoals vaak bij Bedaux treffen we ook hier de ingang van het huis aan de achterzijde, zelfs voorbij de keukendeur. Bedaux verkeert bij het ontwerp van dit huis in de overgang van zijn romantische naar zijn classicistische periode waardoor dit pand een bijzondere plaats in zijn oeuvre inneemt. Het mag van de weg gezien worden en daar heeft de tuinaanleg met het grote gazon voor het huis dan ook voor gezorgd. Het pand staat niet op de gemeentelijke monumentenlijst. Jurgens liet voor zijn dochter op het naastliggend terrein aan de Reeshofweg een paar jaar later nóg een huis door Bedaux bouwen.

9 359 monument van de week Lourdesstraat 3, vm. kerktoren Samen met een voormalige ijzergieterij, pastorie en schoolgebouw aan de Betuwestraat getuigt deze toren nog van een vroeger wijdvertakt rooms-katholiek parochiecomplex. In de wijk De Hoeven werd in 1920 de 13 e Tilburgse parochie, Onze Lieve Vrouw van Lourdes genaamd, opgericht. Een leegstaande ijzergieterij werd noodkerk en aan de Hoevenseweg kwam een pastorie. In 1950 volgde een school in een barak. Rond 1960 groeide een totaalplan met meer scholen en vervolgens een nieuw eigentijds kerkgebouw met vrijstaande toren, alles rond een eveneens door de Tilburgse architect Jos. Schijvens ( ) ontworpen Lourdesplein. De kerk werd in 1965 geopend maar al in 1988 gesloten en verkocht. In 2007 brandde de kerk af, maar de 33 meter hoge toren bleef onaangetast en is nu opgenomen in een inmiddels gerealiseerd woningbouwplan, waarbij de Lourdespleinruimte verdwenen is. De beelden van Christoffel en van Maria van Lourdes zijn verhuisd naar de kerk van Broekhoven. In de huidige situatie krijgt de toren door zijn bijzondere vormgeving betekenis als een voor Tilburg uniek landmark, zichtbaar vanuit de Piushaven (zie foto) en is betekenisvol voor de buurt als herinnering aan de vroegere bebouwing. Twee nieuwe woningen worden zodanig aan de toren gesitueerd dat die, zeker vanuit het havengebied, goed zichtbaar blijft. De toren is inmiddels gemeentelijk monument geworden.

10 360 monument van de week 30 Bredaseweg 478 Tekening van het landhuisje dat onlangs gesloopt werd. Het werd gebouwd in 1911 in opdracht van textielhandelaar Dirk Hofland. Het huis is ontworpen door de Tilburgse architect Jan van der Valk. Deze keer geen foto van het pand maar een tekening. Toen wij het huis genaamd De Roshof wilden fotograferen voor publicatie in deze rubriek was er niets meer van te zien, enkel een lege plek met bomen. Het huis was gesloopt, in alle stilte, zonder enige publiciteit. Want sinds enige tijd kan onroerendgoed zonder vergunning gesloopt worden. Alleen als het om een monument gaat of het huis in beschermd stadsgezicht ligt of als cultuurhistorisch waardevol in het bestemmingsplan beschreven staat dient sloop gemeld te worden. In andere gevallen kan naar hartenlust afgebroken worden en moeten we leven met de hoop dat er mogelijk iets beters voor in de plaats komt. Zo is dat onlangs gebeurd bij een ander huis op de Bredaseweg en zo is het hier gebeurd. Het betrof interessante panden, die beide in onze ogen voor het predikaat cultuurhistorisch waardevol in aanmerking zouden komen maar nog niet zo beschreven stonden. De Heemkundekring Tilburg gaat naar aanleiding van deze incidenten bezien of er binnen bestemmingsplannen mogelijkheden zijn om deze incidenten in de toekomst te voorkomen.