Datum 29 juni 2016 Betreft Het verslag van de Raad voor Concurrentievermogen van 26 en 27 mei 2016 te Brussel

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Datum 29 juni 2016 Betreft Het verslag van de Raad voor Concurrentievermogen van 26 en 27 mei 2016 te Brussel"

Transcriptie

1 > Retouradres Postbus EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg AC Den Haag Postadres Postbus EK Den Haag Factuuradres Postbus BD Den Haag Overheidsidentificatienr Datum 29 juni 2016 Betreft Het verslag van de Raad voor Concurrentievermogen van 26 en 27 mei 2016 te Brussel Geachte Voorzitter, T (algemeen) Bijlage(n) 2 Hierbij bied ik u, mede namens de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, het verslag aan van de Raad voor Concurrentievermogen (RvC) van 26 en 27 mei jl. te Brussel. De Raad bestond uit een deel over de interne markt en industrie, een deel over ruimtevaart (26 mei) en een deel over onderzoek (27 mei). De informele lunchdiscussie op 26 mei stond in het teken van de digitale interne markt, waarbij ook telecomministers die in de ochtend de Telecomraad bijwoonden, waren uitgenodigd. Deze informele discussie werd onder het agendapunt mainstreaming kort teruggekoppeld in de Raad. Tijdens het deel over de interne markt en industrie op 26 mei bereikte de Raad een algemene oriëntatie over portabiliteit. De Commissie presenteerde de checkup van het concurrentievermogen, waarna de Raad hierover van gedachten wisselde. De Raad voerde een debat over betere regelgeving en nam conclusies aan over dit onderwerp. Op verzoek van een aantal lidstaten is door de Commissie de stand van zaken toegelicht over de herziening van de detacheringsrichtlijn. Onder het agendapunt diversen informeerde het voorzitterschap de Raad over de uitkomsten van de Quantum Europe Conferentie (17 en 18 mei), informeerden het voorzitterschap en de Commissie de Raad over de agenda voor de implementatie van de Europese interne markt op de Europese Raad in juni en daarnaast over de stand van zaken van het pakket productveiligheid en markttoezicht. Voorts informeerde Polen de Raad over de uitkomsten van de Friends of the Industry bijeenkomst van april dit jaar en gaf Luxemburg een korte uiteenzetting over een Europees project over high performance computing. Het ruimtevaartdeel van de Raad heeft op 26 mei van gedachten gewisseld over het stimuleren van het gebruik van ruimtevaartdata. Tijdens het onderzoeksdeel op 27 mei heeft de Raad conclusies aangenomen over het Zevende Kaderprogramma met een blik op de toekomst. Daarnaast heeft de Raad conclusies aangenomen over onderzoeks- en innovatievriendelijke Pagina 1 van 22

2 regelgeving en over de transitie naar een Open Science systeem. Over dit laatste onderwerp heeft de Raad ook een debat gevoerd. Onder het agendapunt diversen is de Raad geïnformeerd over de update van de ESFRI roadmap en de European Innovation Council. Daarnaast heeft het aankomende Slowaakse voorzitterschap de Raad op alle onderdelen geïnformeerd over de prioriteiten in de tweede helft van Bijgaand bied ik u tevens de reactie aan op de vragen die de leden van de SPfractie hebben gesteld bij de gelegenheid van het schriftelijk overleg met uw Kamer over de Energieraad van 6 juni 2016 in Brussel. (w.g.) H.G.J. Kamp Minister van Economische Zaken Pagina 2 van 22

3 INTERNE MARKT EN INDUSTRIE Verordening Portabiliteit Algemene oriëntatie De voorzitter sprak uit dat het bereiken van een algemene oriëntatie over het portabiliteitsvoorstel een tastbaar resultaat van de digitale interne markstrategie (DSM) zou zijn. Om die reden was het voorstel een prioriteit van het voorzitterschap. De voorzitter gaf aan dat de experts uit de lidstaten hard gewerkt hebben in constructieve sfeer en dat er veel bereikt is in relatief korte tijd. Commissaris Oettinger gaf vervolgens een uiteenzetting van het doel van het voorstel: het leven van EU-burgers die door de EU reizen makkelijker te maken. Hierbij benadrukte hij dat het niet de bedoeling is om het beginsel van territorialiteit van het auteursrecht aan te tasten, dat beginsel blijft stevig overeind. De Commissie dankte het voorzitterschap voor het harde en goede werk. Vanuit de lidstaten klonk waardering voor de totstandkoming van een evenwichtig compromis. Spanje, Frankrijk en Portugal benadrukten de bescherming van rechthebbenden een belangrijk punt te vinden bij wijzigingen van het auteursrecht. Alle lidstaten, met uitzondering van Spanje, dat zich van stemming onthield, stemden in met de algemene oriëntatie. Veel lidstaten gaven aan te hopen dat het Europees Parlement snel een positie inneemt zodat aan de triloog kan worden begonnen en dit voor consumenten gunstige voorstel spoedig in werking kan treden. Het voorzitterschap sloot af met de opmerking dat dit standpunt van de Raad hopelijk inderdaad een positief signaal is richting het Europees Parlement, dat pas recentelijk met de behandeling van het voorstel voor de verordening is begonnen. Competitiveness check-up Gedachtewisseling Sinds oktober 2015 is de zogenaamde check-up van het concurrentievermogen een vast agendapunt van de Raad. Ditmaal was de check-up gericht op de impact van digitalisering op productiviteit, met name in de dienstensector. Commissaris Bieńkowska onderstreepte in haar presentatie de verschillen in productiviteit tussen de EU en de VS. Het verschil is vooral groot in de dienstensector, goed voor 70% van de Europese economie. De Commissaris liet zien dat een belangrijke verklarende factor hiervoor kan zijn dat er in Europa minder in ICT wordt geïnvesteerd dan in de VS. Om te komen tot meer investeringen in ICT, lijkt volgens economische studies die de Commissaris aanhaalde, vooral vermindering van regelgeving van belang, opdat concurrentie wordt gestimuleerd en eenvoudiger nieuwe businessmodellen kunnen worden overgenomen. Pagina 3 van 22

4 De lidstaten onderkenden de boodschap van de Commissie en noemden onder meer interconnectiviteit en een stabiele digitale infrastructuur als belangrijke aandachtspunten. Ook vroeg een aantal lidstaten bijzondere aandacht voor de positie van het mkb en startende ondernemers. Tijdens dit agendapunt werd ook het competitiveness scoreboard geïntroduceerd. Dit scoreboard is een overzicht van indicatoren om de concurrentiekracht van de Europese lidstaten onderling en met andere globale spelers te kunnen vergelijken, en dient ter ondersteuning van de discussies over het concurrentievermogen in de Raad. Het werd door een groot aantal lidstaten verwelkomd. Mainstreaming Competitiveness Presentatie van het voorzitterschap Onder het agendapunt mainstreaming gaf de voorzitter een terugkoppeling van de informele lunch eerder die middag. Ministers van de Telecomraad en de Raad voor Concurrentievermogen spraken daar voor het eerst gezamenlijk over hoe de Digitale Interne Markt Strategie verder gebracht kan worden. Namens de Commissie presenteerde vicevoorzitter Ansip diverse recente initiatieven, met name het e-commerce pakket en de platforms mededeling. Hij noemde ook het belang van ambitie en een snel proces, en sprak daarbij zijn vertrouwen uit dat Europa wat dat betreft op de goede weg zit. Ministers onderstreepten het belang van een hoog ambitieniveau voor een tijdige en samenhangende implementatie van alle initiatieven uit de strategie, die ze als cruciaal zien voor het Europees concurrentievermogen. Het regelgevend kader moet daarvoor toekomstbestendig, simpel en duidelijk zijn. Andere kernwoorden deelden ministers ter plekke via een word cloud, die door het Nederlandse voorzitterschap online 1 beschikbaar is gemaakt. Ministers benadrukten dat het nu aan de Raad en het Europees Parlement is om deze initiatieven snel verder te brengen. De belangrijkste bevindingen van de lunch heb ik via een brief ook gedeeld met de voorzitter van de Europese Raad, Donald Tusk, met een oproep aan de Europese Raad om deze prioriteiten te ondersteunen. Deze brief is als bijlage aan dit verslag toegevoegd. Betere regelgeving Beleidsdebat en aanname Raadsconclusies Het doel van dit debat, het eerste in de Raad over dit onderwerp met eerste vicevoorzitter Timmermans, was het geven van politieke sturing aan het Betere Regelgevingsbeleid, met name aan de beleidsagenda van de Europese Commissie. Daarnaast waren door het voorzitterschap Raadsconclusies geformuleerd die betrekking hebben op vier aspecten van EU Betere Regelgeving: 1) toekomstbestendige en innovatievriendelijke regelgeving, 2) kwantificeren van de 1 Pagina 4 van 22

5 resultaten van het beleid, 3) introductie van regeldrukreductiedoelstellingen en 4) aandacht voor het mkb. Het voorzitterschap had over dit debat aangegeven zich te willen focussen op twee vragen: 1) Waar staan we met het EU Betere Regelgevingsbeleid, één jaar na de presentatie van de ambitieuze plannen van de Commissie op 19 mei 2015? 2) Hoe kunnen we ervoor zorgen dat er in het EU wetgevingsproces voldoende aandacht is voor het stimuleren van innovatie? Eerste vicevoorzitter Timmermans schetste dat er al veel in gang is gezet. Hij wees op het aanpakken van knelpunten en noemde enkele voorbeelden van vereenvoudiging van regelgeving die onder andere voor het mkb veel voordeel hebben opgeleverd. Ook zijn er volgens de Commissie organisatorisch en qua systematiek veel zaken verbeterd. Zo is het REFIT-platform gestart met een belangrijke aanjaag- en adviesrol waar het gaat om het concreet aanpakken van knelpunten in regelgeving. Daarnaast is er een nieuwe Regulatory Scrutiny Board, die met meer bevoegdheden en meer onafhankelijkheid nu ook met enkele externe leden- binnen de Commissie de kwaliteit van impact assessments van nieuwe Commissievoorstellen zal bewaken. Tot slot wees vicevoorzitter Timmermans op de nieuwe EU Betere Regelgevingsrichtsnoeren die er binnen de Commissie in alle onderdelen voor moeten zorgen dat er volgens de nieuwste inzichten wordt gewerkt aan Europese Betere Regelgeving, met name als het gaat om het voorbereiden en evalueren van wetgeving, het uitvoeren van impact assessments en consultaties. Vicevoorzitter Timmermans sprak namens de Commissie waardering uit voor de Raadsconclusies en voor het op 13 april 2016 in werking getreden Interinstitutioneel Akkoord Beter Wetgeven (IIA). Vicevoorzitter Timmermans plaatste de kanttekening dat de Raadsconclusies helaas niets zeggen over hoe de Raad invulling gaat geven aan de beloftes voor inzet die het zelf heeft afgegeven in het IIA. Het Europese Betere Regelgevingsbeleid kan volgens hem alleen slagen met steun van alle Europese instellingen. Met betrekking tot kwantificering van de effecten riep de vicevoorzitter op tot het delen van informatie over de effecten van Europese regelgeving, inclusief de effecten van implementatie, best practices en hoe ze in kaart kunnen worden gebracht. Ten aanzien van de introductie van reductiedoelstellingen wees hij erop dat er eerst gewacht moet worden op de uitkomsten van een inmiddels in gang gezette haalbaarheidsstudie. De lidstaten spraken in hun interventies waardering uit voor de Raadsconclusies, het IIA en het werk van de Commissie. De grote meerderheid van lidstaten gaf aan dat er veel goeds in gang is gezet, maar dat nog meer inzet nodig is. In dat verband werd door Finland, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Duitsland en Slowakije vooral het belang van toekomstbestendige en innovatievriendelijke regelgeving onderstreept, waarbij door veel lidstaten een sterke link werd gelegd tussen het grote economische belang van innovatie en het belang van goede regelgeving die ondernemers voldoende ruimte geeft. Een groot aantal lidstaten, waaronder Italië, Portugal, Slovenië, Letland en Litouwen ondersteunden het Pagina 5 van 22

6 verankeren van het innovatie principe binnen de Betere Regelgeving aanpak, waardoor innovatie in impact assessments en besluitvorming beter moet worden meegewogen. Veel lidstaten, zoals Finland, Tsjechië, Oostenrijk, Griekenland en Polen pleitten ook voor versterkte aandacht voor het mkb als belangrijkste doelgroep van het Europese Betere Regelgevingsbeleid, voor kwantificering van de effecten van dit beleid en voor de introductie van reductiedoelstellingen. Ook werd gewezen op het belang van digitale hulpmiddelen bij de uitvoering van het EU Betere Regelgevingsbeleid. Enkele lidstaten, waaronder Kroatië benadrukten dat de vereenvoudiging van Europese regelgeving niet ten koste mag gaan van een hoog niveau van bescherming van werknemers, het milieu, consumenten, gezondheidsbelangen en een goed functionerende interne markt en dat het uitvoeren van impact assessments geen vervanging mag zijn van politieke besluitvorming. Tot slot werd in het debat door Luxemburg, Estland, Ierland en België ook gewezen op een gevaar van te veel Betere Regelgeving; teveel consultaties en impact assessments zouden kunnen leiden tot stroperigheid. Vicevoorzitter Timmermans dankte alle lidstaten voor hun waardering en medewerking aan het beleid en zei dat hij ook bij zijn werk geïnspireerd is door goede voorbeelden uit enkele lidstaten zoals Duitsland, Denemarken, het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Gezien de tijd die een wetgevingstraject in beslag neemt zal, volgens de vicevoorzitter, vaker bezien moeten worden of bestaande regelgeving niet aangepast kan worden in plaats van met nieuwe voorstellen te komen. Naast de samenvatting van het debat noemde het voorzitterschap een positief voorbeeld van het ondersteunen van het Europese bedrijfsleven in het kader van het belang van betere regelgeving: op 18 mei organiseerde het voorzitterschap samen met de Commissie een bijeenkomst over het herstel van de disbalans tussen kwekers- en octrooirecht, waar de Commissie heeft aangekondigd een verklarende notitie te maken bij de Biotechrichtlijn. De Raadsconclusies over betere regelgeving werden hierna zonder verdere discussie aangenomen. Herziening Detacheringsrichtlijn Toelichting stand van zaken door het voorzitterschap en de Commissie Op verzoek van Polen en Hongarije was dit onderwerp op de RvC geagendeerd. Het voorzitterschap schetste de stand van zaken door aan te geven dat op 8 maart jl. de Commissie een voorstel heeft gepubliceerd om de detacheringsrichtlijn te herzien. Op 10 mei bleek dat elf nationale parlementen bezwaar hebben gemaakt tegen het voorstel. Daarmee is voldaan aan het vereiste Pagina 6 van 22

7 om de gele-kaart-procedure 2 te starten. De Europese Commissie zal het voorstel opnieuw in overweging moeten nemen om vervolgens te besluiten het voorstel te handhaven, te wijzigen of definitief in te trekken. Daarnaast gaf de voorzitter aan dat de EPSCO-raad primair verantwoordelijk is voor dit voorstel. Commissaris Thyssen gaf in haar introductie aan dat de Commissie met het voorstel het instrument van detachering van werknemers wil versterken door heldere en handhaafbare regels. Daarnaast wil de Commissie ook eerlijkheid herstellen door de loonkloof te dichten tussen werknemers die hetzelfde werk op dezelfde plaats doen. Daarnaast beoogt de Commissie met dit voorstel een gelijk speelveld tussen dienstverleners te bewerkstelligen en tegelijkertijd nationale bevoegdheden bij de loonvorming te respecteren. De Commissie heeft in de voorbereiding van het voorstel verdergaande opties terzijde gelegd en voor een bescheiden voorstel gekozen; zo blijft het bijvoorbeeld zo dat sociale premies en belastingen in het land van afkomst betaald worden en blijft er derhalve nog altijd concurrentievoordeel voor gedetacheerde werknemers uit bepaalde lidstaten. Voor sommige lidstaten gaat het voorstel niet ver genoeg, voor anderen juist te ver. De Commissie neemt de gele kaart procedure serieus en gaat het signaal dat hiermee is afgegeven analyseren. Daarbij is de Commissie graag bereid tot discussie met de sociale partners. Diverse Centraal- en Oost-Europese lidstaten namen het woord in de Raad. Zij zijn van mening dat de interne markt niet geholpen wordt met dit voorstel en dat het voorstel daarnaast niet aan de eisen van betere regelgeving voldoet. Volgens deze lidstaten worden met dit voorstel van de Commissie nieuwe belemmeringen voor de dienstensector opgeworpen. Volgens hen zijn verschillen in loon positief voor het concurrentievermogen en ook voor de consument. Verschillende van deze lidstaten riepen de Commissie dan ook op om het voorstel in te trekken, zeker gezien het signaal van diverse nationale parlementen die een gele kaart procedure in gang hebben gezet. Frankrijk en België gaven aan dat zij positief staan tegenover het voorstel van de Commissie. Zij benadrukten hierbij het van belang van duidelijke en heldere regels op dit onderwerp. Eerlijke concurrentie en bescherming van gedetacheerde werknemers zijn nodig, evenals regels die hen gelijke behandeling geven. Een groot aantal lidstaten, zowel voor- als tegenstanders van het voorstel, gaf aan uit te zien naar de discussie in de EPSCO-raad over dit onderwerp. Commissaris Thyssen reageerde met de toezegging dat de Commissie de situatie naar aanleiding van de gele kaart procedure zorgvuldig zal analyseren en dat de parlementen die bezwaar hebben gemaakt een antwoord zullen krijgen. De Commissie zal een standpunt innemen, maar dit standpunt was ten tijde van de Raad nog niet bekend. De Commissaris herhaalde de wens om hierover met elkaar in gesprek te gaan en op een goede dialoog te rekenen. Daarop sloot de 2 Bezwaar van tenminste één derde van de nationale parlementen (1 stem per kamer van een tweekamerstelsel, 2 stemmen voor een eenkamerstelsel, minimaal 19 stemmen benodigd om de procedure te starten). Pagina 7 van 22

8 voorzitter dit punt af waarbij hij aangaf dat de discussie in de EPSCO-raad zal worden voortgezet. DIVERSEN INTERNE MARKT EN INDUSTRIE De uitkomsten van de Quantum Europe Conferentie Het voorzitterschap informeerde de Raad kort over de uitkomsten van de Quantum Europe Conferentie, die op 17 en 18 mei in Amsterdam is gehouden. Tijdens de conferentie is door vertegenwoordigers uit de wetenschap en de industrie een quantummanifest 3 gepresenteerd aan Commissaris Oettinger en minister Kamp met een integrale strategie waarmee de EU tot de kopgroep kan blijven behoren. Commissaris Oettinger heeft tijdens de Conferentie een toelichting gegeven op het Flagshipprogramma dat de Europese Commissie in het kader van de strategie voor de digitale interne markt heeft aangekondigd. De agenda voor de implementatie van de Europese interne markt op de Europese Raad van juni Het voorzitterschap informeerde de Raad over de stand van zaken van de implementatie van de interne markt, in aanloop naar de Europese Raad van juni. De Europese Raad van maart 2016 heeft opgeroepen om tot een agenda te komen voor de implementatie van de interne markt. Dit moet zijn beslag krijgen tijdens de Europese Raad van juni. De Europese Commissie, vertegenwoordigd door vicevoorzitter Katainen, dankte de Raad voor de inzet voor de interne markt. Ook wees de vicevoorzitter op het belang van concurrentiekracht en het Europese Fonds voor Strategische Investeringen (EFSI). Katainen kondigde ook een mededeling van de Commissie aan over de stand van zaken ten aanzien van de Single Market Strategy, de Digital Single Market Strategy en de Capital Markets Union als input voor de Europese Raad. Deze mededeling is inmiddels verschenen 4. Uw Kamer wordt hierover zoals gebruikelijk via een BNC-fiche geïnformeerd. Katainen vroeg ook om politieke inzet van de Raad om het grote nog ongebruikte potentieel van de interne markt verder te benutten. Daarvoor riep hij op tot een ambitieuze implementatie agenda van de Europese Raad en snelle goedkeuring van de internemarktwetgeving door de Raad en het Europees Parlement. Pakket voor productveiligheid en markttoezicht Het voorzitterschap schetste de huidige stand van zaken met betrekking tot dit pakket van verordeningen. Het onderwerp is diverse malen op de Raad behandeld, maar er is een blokkerende minderheid die zich verzet tegen het verplicht stellen van een oorsprongsmarkering op alle consumentenproducten, aangezien dat volgens die landen niets toevoegt aan het doel van de betreffende verordening, namelijk het verbeteren van de productveiligheid. In maart van dit jaar hebben 11 lidstaten de Commissie een voorstel gestuurd om deze verplichte COM(2016) 361 Pagina 8 van 22

9 oorsprongsmarkering slechts op een beperkt aantal productgroepen (keramiek, schoenen, textiel en meubels) verplicht te stellen om op deze manier uit de impasse waarin de behandeling van dit pakket zich nu bevindt te komen. Italië nam mede namens de andere 10 voorstanders van verplichte oorsprongsmarkering het woord en gaf een toelichting op hun compromisvoorstel. Hierbij geeft de lidstaat aan open te staan voor andere oplossingen, maar dat het pakket niet opgesplitst kan worden. Verder benadrukte Italië daarbij de positie van het Europees Parlement, dat voorstander is van de verplichte oorsprongsmarkering en riep het de Commissie en het inkomend voorzitterschap op om dit voorstel verder te brengen. Geen van de andere lidstaten intervenieerde om een wijziging in hun positie aan te geven. De Commissie herinnerde de Raad hierop aan de uitgebreide discussie van een jaar geleden. Commissaris Bieńkowska onderstreepte het belang van het pakket maar zag zonder veranderingen in de posities van lidstaten geen mogelijkheden om het vooruit te brengen. Het voorzitterschap sloot af met conclusie dat gezien de ongewijzigde posities, het voorstel nog altijd geblokkeerd is in de Raad. Friends of the Industry Polen nam het woord om de Friends of the Industry meeting op 22 april jl. in Warsaw toe te lichten. Daar heeft een aantal lidstaten een gezamenlijke verklaring 5 ondertekend waarin het belang van de industrie wordt benadrukt en de Commissie wordt opgeroepen om een analyse van een aantal sectoren te maken om het concurrentievermogen van die sectoren te kunnen verbeteren. Daarnaast werd door een aantal lidstaten aandacht gevraagd voor de situatie van de energie-intensieve industrie. Europees Project over High Performance Computing Namens Frankrijk, Spanje en Italië nam Luxemburg het woord om de Raad te informeren over het recent gestarte belangrijk project van gemeenschappelijk belang 6 over high performance computing en big data. Het doel van dit project is de ontwikkeling van een veerkrachtige Europese HPC supply chain, het ondersteunen de European Science Cloud Game Changer en grootschalige pan- Europese pilots waarin e-infrastructuur voldoet aan de wensen van de gebruiker, om de positie van de Europese industrie en overheid te verbeteren op de mondiale markt. Het project is in lijn met de Europese prioriteit voor digitale transformatie van de Europese industrie en de digitale interne markt. Prioriteiten Slowaaks voorzitterschap Minister Žiga nam kort het woord om het werkprogramma van het Slowaakse voorzitterschap voor het deel voor de interne markt en industriedeel van de Raad toe te lichten. Hij noemde daarbij als prioriteit de interne markt, met daarin specifiek vrij verkeer van goederen en diensten. Daarnaast noemde hij de digitale Important Project of Common European Interest (IPCEI) Pagina 9 van 22

10 interne markt als prioriteit, waaronder het recent gepubliceerde E-commerce pakket met daarin aandacht voor geo-blocking en consumentenbescherming. Daarnaast zal het Slowaakse voorzitterschap aandacht geven aan de industrie en het mkb, zoals modernisering en de uitdagingen voor de energie-intensieve industrie. Als laatste gaf de minister aan dat Slowakije op het gebied van betere regelgeving wil voortbouwen op het goede werk van het Nederlandse voorzitterschap, door aandacht te besteden aan toekomstbestendige regelgeving. Naast de twee formele Raden in het najaar zal juli ook een informele Raad worden georganiseerd. De informele Raad zal een industrie-georiënteerde agenda hebben. RUIMTEVAART Het stimuleren van het gebruik van ruimtevaartdata Gedachtewisseling Na afloop van het interne markt- en industriedeel vond het ruimtevaartdeel van de Raad plaats. Het voorzitterschap wees ter inleiding van het debat, over het stimuleren van betere benutting van satellietdata, onder andere op het aan de aanwezige delegaties uitgereikte boekje met inspirerende voorbeelden op dit gebied, bijeen gebracht door een groot aantal Europese landen. Het doel van het debat was om het gebruik en de verschillende mogelijkheden van satellietdata op de kaart te zetten, om hiermee bewustwording van de mogelijkheden bij de lidstaten en de Commissie politieke sturing te kunnen geven ten behoeve van de Europese ruimtevaartstrategie waar de Commissie op dit moment aan werkt. Commissaris Bieńkowska gaf het belang van een betere benutting van ruimtevaartdata aan in de context van de grote Europese ruimtevaartprogramma s Copernicus (aardobservatie) en Galileo (satellietnavigatie) die inmiddels (gedeeltelijk) operationeel zijn. Vrijwel alle lidstaten omarmden het voorzitterschapsinitiatief en benadrukten de voordelen van een betere benutting van satellietdata en vroegen de Commissie dit onderwerp in de aangekondigde Europese ruimtevaartstrategie op te nemen. De gedachtewisseling richtte zich met name op de belemmeringen die een groter gebruik van satellietdata momenteel in de weg staan en acties om deze belemmeringen aan te pakken. Elementen die in de discussie aan bod kwamen, waren verder onder andere het stimuleren van vraagsturing, het werken met innovatieve aanbestedingen, het opzetten van pilots, het informeren en betrekken van burgers en het integreren van klassieke monitoringsmethoden met nieuwe. Ook moeten volgens het Verenigd Koninkrijk, Ierland, Denemarken, Hongarije en Letland juist de sectoren buiten de ruimtevaartsector geïnformeerd worden over de mogelijkheden die satellietdata bieden. Het werken in (regionale) space clusters werd met name door Finland als follow up actie benoemd. Daarnaast vroegen de lidstaten Duitsland, Italië en Tsjechië om aandacht voor het oplossen van technische moeilijkheden met betrekking tot de toegang tot en het gebruik Pagina 10 van 22

11 van satellietdata, het trainen van mensen die met deze data kunnen werken, alsmede voor het identificeren van knelpunten in regelgeving die een optimaal gebruik tegenhouden en de zorg voor continuïteit van de data. De Commissaris benadrukte in haar reactie dat ook de private sector betrokken moet zijn. Zij deed de expliciete toezegging dat in de komende ruimtevaartstrategie voor Europa uitgebreid aandacht zal worden besteed aan het stimuleren van de benutting van satellietdata. De voorzitter vatte het debat samen door aan te geven dat de lidstaten een betere benutting van satellietdata van groot belang vinden, dat collectieve Europese acties nodig zijn om dit verder te brengen en dat dit onderwerp zeker een plaats moet krijgen in de nieuw Europese ruimtevaartstrategie. De voorzitter sloot af door de ministers uit te nodigen voor de EU-ESA informele ministeriële bijeenkomst (30 mei, Den Haag) met als thema deze ruimtevaartstrategie, die voorafgaand aan de European Space Solutions Conferentie plaats zal vinden. DIVERSEN RUIMTEVAART Prioriteiten Slowaaks voorzitterschap Minister Žiga nam kort het woord om de prioriteiten van het Slowaakse voorzitterschap voor het deel voor het ruimtevaartdeel van de Raad toe te lichten. Hij noemde daarbij met name de komende ruimtevaartstrategie voor Europa en de kansen voor ondernemingen in nieuwe lidstaten om te participeren in Europese ruimtevaartprogramma s. ONDERZOEK Het Zevende Kaderprogramma en een blik op de toekomst: investeringen in onderzoek en innovatie voor groei, banen en het oplossen van maatschappelijke uitdagingen Aanname Raadsconclusies Het voorzitterschap verwees in zijn inleiding naar de informele bijeenkomst van onderzoeks- en innovatieministers die 27 januari jl. in Amsterdam plaatsvond. Die dag werd een constructief debat gevoerd over het belang van investeren in onderzoek en innovatie via de Europese Kaderprogramma s. Dat debat diende als basis voor de voorliggende Raadsconclusies. De conclusies benadrukken het belang van investeringen in onderzoek en innovatie. Deze investeringen hebben zeer concrete en positieve effecten op de samenleving en economie. Daarnaast onderstrepen de lidstaten met deze Raadsconclusies dat excellentie het uitgangspunt moet blijven van de EU Kaderprogramma s, evenals grensoverschrijdende samenwerking en impact. Ook is besloten dat de Commissie en de lidstaten gezamenlijk gaan werken aan manieren om de impact van deze investeringen in onderzoek en innovatie nog Pagina 11 van 22

12 beter te meten en zichtbaar te maken, onder andere in macro-economische modellen. Commissaris Moedas gaf in zijn interventie aan dat uit de cijfers in de evaluatie van het Zevende EU-Kaderprogramma (KP7) blijkt dat investeringen in onderzoek en innovatie bijdragen aan economische groei, het creëren van banen en het oplossen van maatschappelijke uitdagingen. KP7 heeft onder meer bijgedragen aan de verbeterde aanpak van ziekten als diabetes en alzheimer. Er werd bijvoorbeeld ook geïnvesteerd in robotics, in de ontwikkeling van kennis over terrorisme en over duurzame energie. Ook juichte de Commissaris het toe dat de Raadsconclusies toekomstgericht zijn. Uit deze conclusies worden lessen getrokken voor verbeteringen van het huidige programma, Horizon 2020, en toekomstige EU onderzoeks- en innovatieprogramma s. Vervolgens intervenieerden enkele lidstaten. Zij gaven aan enthousiast te zijn over de Raadsconclusies, waarbij in het bijzonder op de aandacht voor het naar elkaar toe laten groeien van onderzoeks- en innovatiebeleid in de verschillende lidstaten in Europa werd ingegaan. De conclusies werden zonder verdere opmerkingen aangenomen. Onderzoeks- en innovatievriendelijke wet- en regelgeving Aanname Raadsconclusies De voorzitter leidde het punt in waarbij benadrukt werd dat het Europees vestigings- en investeringsklimaat in een context van razendsnelle technologische ontwikkelingen vraagt om regelgeving die onderzoeks- en innovatievriendelijk is. Hierbij moet aandacht zijn voor het ontwerp en implementatie van wet- en regelgeving, het wegnemen van specifieke barrières voor innovatie en het stimuleren van samenwerking tussen verschillende stakeholders. De Raad benadrukte in de Raadsconclusies de toepassing van het Innovation Principle. Dit betekent dat er bij het maken van toekomstige regelgeving en beleid expliciet rekening wordt gehouden met de impact op onderzoek en innovatie. Ook werd het belang van toekomstbestendige en technologieneutrale wet- en regelgeving onderstreept. Daarnaast riepen de lidstaten op om instrumenten te ontwikkelen om barrières voor onderzoek en innovatie in bestaande wetgeving te adresseren. De Europese ministers omarmden in de Raadsconclusies dan ook de Innovation Deals, die op donderdag 26 mei officieel gelanceerd zijn door Commissaris Moedas en eerste vicevoorzitter Timmermans van de Europese Commissie. De Innovation Deals zijn een instrument binnen de Europese Betere Regelgeving agenda, geïnspireerd door de Nederlandse Green Deals waar goede ervaringen mee zijn opgedaan. Bedrijven, kennisinstellingen en overheden kijken samen hoe door beter begrip en verheldering van EU wet- en regelgeving barrières voor innovatie kunnen worden weggenomen. Op Europees niveau wordt gestart met een Innovation Deals-pilot op het gebied van de circulaire economie. Pagina 12 van 22

13 Tot slot is met de Raadsconclusies besloten dat er gewerkt wordt aan een Europees start-up visum voor buitenlandse start-ups ten behoeve van een aantrekkelijk vestigingsklimaat in Europa. Hiermee hoeven buitenlandse start-ups niet meer in elke lidstaat apart een visum aan te vragen. Commissaris Moedas benadrukte in zijn reactie dat het de eerste keer is dat het Innovation Principle wordt onderschreven in Raadsconclusies, hetgeen een cruciale mijlpaal vormt. Betere regelgeving is noodzakelijk voor innovatie. Hij onderstreepte eveneens dat de Innovation Deals, een Nederlandse best practice op Europees niveau, zeer concreet zullen bijdragen aan de Betere Regelgeving agenda. De conclusies werden zonder verdere opmerkingen door de Raad aangenomen. De transitie naar een open science systeem Beleidsdebat en aanname Raadsconclusies Het voorzitterschap leidde het agendapunt in en ging daarbij in op de ontwikkelingen in de wetenschap. Steeds verdergaande digitalisering en globalisering en de grotere betrokkenheid van steeds beter opgeleide en geïnformeerde burgers maakt meer openheid noodzakelijk. Het voorzitterschap stelde bovendien dat Europa leidend zou moeten zijn in een transitie naar Open Science. Ook refereerde hij naar de uitkomsten van de conferentie Open Science From vision to action, die begin april in Amsterdam plaatsvond. De wetenschappelijke gemeenschap roept organisaties en overheden op om nu actie te ondernemen. De voorliggende Raadsconclusies vormen de bijdrage van de Raad. De voorzitter benadrukte dat er weliswaar gezamenlijke doelen nodig zijn, maar dat dit niet betekent dat er één oplossing is: elke lidstaat kiest zijn eigen pad richting Open Science. Vervolgens werden de Raadsconclusies, met daarin gezamenlijke doelen en acties, aangenomen, met als belangrijkste streven onmiddellijke open access voor wetenschappelijke artikelen in Commissaris Moedas prees de Nederlandse inzet en wees op het hoge ambitieniveau van de doelen en acties in de Raadsconclusies. Hij gaf aan dat het een grote stap is dat de Raad nu heeft besloten te streven naar open access in 2020 en het verder werken aan optimaal hergebruik van onderzoeksdata. Vervolgens ging hij in op de initiatieven die de Commissie nu zal nemen, zoals in het programma Horizon 2020 en presenteerde hij het door de Commissie opgerichte Open Science Policy Platform. Het platform bestaat uit vertegenwoordigers uit de wetenschappelijke wereld die de Commissie zullen adviseren over de vervolgstappen. Commissaris Moedas had een vertegenwoordiger van dit Platform meegenomen naar de Raad om kennis te nemen van de punten die de ministers in het beleidsdebat zouden gaan inbrengen. Ten behoeve van het beleidsdebat vroeg de voorzitter zijn collega s om nu de doelen en eerste acties door middel van de aangenomen Raadsconclusies vastliggen aan te geven wat voor elke lidstaat de belangrijkste aandachtspunten Pagina 13 van 22

14 zullen zijn bij de verdere uitrol van Open Science. Lidstaten waren over het algemeen lovend over de ambitieuze doelen in de Raadsconclusies en gaven aan achter deze doelen te staan. Enkele lidstaten vroegen nog aandacht voor de noodzaak om oog te blijven houden voor legitieme belangen zoals intellectueel eigendom, privacy en veiligheid. Een aantal lidstaten noemde de weg naar meer openheid in de wetenschap zelfs revolutionair en wees op de kansen die dit biedt voor het versterken van de plaats van de wetenschap in de samenleving en het vergroten van de impact op de samenleving. Ook kan hiermee volgens een aantal lidstaten de noodzaak van het op peil houden van investeringen in wetenschap nog beter onderbouwd worden. Als belangrijke aandachtspunten in de komende jaren werden onder andere genoemd het aanpassen van de evaluatiecriteria op grond waarvan wetenschap en wetenschappers beoordeeld worden en het zorgen voor goede infrastructuur om onderzoeksdata toegankelijk en duurzaam op te slaan. Verder moeten hoge kosten tijdens de transitie naar Open Science vermeden worden. Het blijkt belangrijk om de kosten die niet naar het primaire proces (de wetenschap zelf) gaan te minimaliseren. Ten slotte is Open Science readiness van belang: Open Science werkt alleen maar als zowel onderzoekers als burgers de vaardigheden kunnen verwerven die nodig zijn om bijvoorbeeld om te kunnen gaan met grote hoeveelheden data en in bredere zin elkaars taal leren spreken. DIVERSEN ONDERZOEK ESFRI Roadmap 2016 De voorzitter van het European Strategy Forum for Research Infrastructures (ESFRI), John Womersly, presenteerde de ESFRI Roadmap 2016 aan de Raad. Naar deze Roadmap is ook verwezen in de Raadsconclusies over het Zevende Kaderprogramma. ESFRI kreeg in 2004 het mandaat van de Raad voor Concurrentievermogen om een Roadmap, een prioriteitenlijst, op te stellen met grootschalige onderzoeksfaciliteiten die van breed Europees belang zijn op alle wetenschappelijke vakgebieden en aansluiten bij de lange termijn behoeften van de Europese onderzoeksgemeenschap. Nederland stond tijdens zijn voorzitterschap in 2004 aan de wieg van de eerste gezamenlijke Europese ESFRI Roadmap van 2006, waarna updates volgden in 2008 en De ESFRI Roadmap voor grote onderzoeksfaciliteiten 2016 bevat 21 ESFRI-projecten in een vergevorderd stadium van ontwikkeling en 29 ESFRI-landmarks, die op basis van kwaliteit en rijpheid geselecteerd zijn. Commissaris Moedas benadrukte na de presentatie dat hij de Roadmap een goede selectie vindt en dat de investeringen in de onderzoeksfaciliteiten vanuit de lidstaten moeten komen. Daarvoor kunnen wel Europese fondsen gebruikt worden voor bepaalde investeringen, zoals die uit de structuurfondsen en het European Fund for Strategic Investments (EFSI). Een enkel land vroeg daarna nog het woord om het belang van de gezamenlijke Roadmap te benadrukken. Pagina 14 van 22

15 European Innovation Council Commissaris Moedas informeerde de Raad over de eerste resultaten van de publieke consultatie onder Europese stakeholders die de Commissie heeft gehouden over het voorstel van een European Innovation Council (EIC). De aanleiding voor de EIC is dat Europa heel goed presteert in het gebied van incrementele innovatie, maar nog niet op disruptieve innovatie. De vraag is hoe markt creërende innovaties in Europa beter gestimuleerd kunnen worden om zo te kunnen bijdragen aan verdere groei en banen. Op de consultatie kwamen 1000 reacties waarbij tachtig procent van de stakeholders het beeld herkent dat Europa onvoldoende markt creërende innovatie kent en dat steun voor dit type innovatie op Europees niveau nodig is. Hierbij werd gedacht aan zaken als een one stop shop voor entrepreneurs, mentoring en het ondersteunen van kansrijke start-ups. Tijdens de informele bijeenkomst van juli zal de Commissie meer informatie over de uitkomsten van de consultatie kunnen delen. Enkele lidstaten vroegen het woord en gaven aan positief te staan ten opzichte van de intentie van de Commissie. Aandachtspunten die zij de Commissie meegaven waren onder andere de Europese meerwaarde, het belang van snelheid, het betrekken van stakeholders en eenvoud. Werkprogramma Slowaaks Voorzitterschap De Slowaakse staatssecretaris Tomáš heeft aan de Raad gepresenteerd wat de prioriteiten zullen zijn voor het naderende Slowaakse voorzitterschap. Slowakije zal zich met name richten op de positie van jonge talentvolle onderzoekers en op welke wijze ondersteuning aan hen kan worden gegeven. Jonge onderzoekers kunnen bijdragen aan meer competitiviteit, sociale inclusie en economische groei. Daarnaast prioriteert Slowakije evenals de European Innovation Council, de bredere deelname in het Europese Kaderprogramma Horizon 2020 en het verbeteren van de randvoorwaarden voor onderzoek en innovatie, met name voor innovatieve en snelgroeiende bedrijven. Tijdens de informele bijeenkomst van ministers in juli zal door Slowakije de positie van jonge onderzoekers en de European Innovation Council geagendeerd worden. Pagina 15 van 22

16 BIJLAGE 1 Dear President Tusk, The global digital economy is rapidly transforming virtually every economic sector. To ensure that Europe remains a global leader, governments need to create the right conditions for a flourishing digital economy. This cannot be achieved without an integrated digital single market. The European Commission s Digital Single Market Strategy is the main tool to break down the regulatory walls between 28 different national regimes and to ensure innovation and investment. The Commission has published a significant number of the 16 announced initiatives of the strategy. As a result of this, the Netherlands Presidency organised a working lunch on 26 May 2016 during which Ministers of the Competitiveness Council and the Telecommunications Council jointly discussed the key factors that will enable timely, ambitious and efficient implementation of the strategy s initiatives. Political commitment from the highest level is essential for the relevant Councils formations to proceed ambitiously. Therefore, I would like to share the main findings of this debate with you ahead of the June European Council, which aims to adopt an agenda for the implementation of all aspects of the single market. Given the broad impact of digitisation, Ministers welcomed the opportunity to meet in a joint setting. They expressed a strong commitment to a timely and ambitious implementation of the Digital Single Market Strategy. This includes a coherent approach, as all initiatives are strongly interconnected. Ministers were explicit that there is no time to waste for Europe in readying itself for the digital age. As our global competitors will not wait for us to finalise negotiations, an integrated digital single market will be vital for Europe s global competitiveness position. Therefore, Ministers called for the implementation timeline to be fasttracked. Ministers were convinced that Europe can and should deliver ambitious results on the initiatives, based on the following horizontal conditions: (i) speedy and ambitious negotiations in the Council and with the Parliament, in order to create (ii) a coherent, simple, and future-proof borderless framework, which is (iii) innovation-enabling, digital-by-default, and based on Better Regulation principles. In addition, Ministers underlined the importance of ensuring components that are crucial for Europe s successful adaptation to a strong digital economy. These include a solid digital infrastructure, trust and security, standards, excellent digital skills of both the ICT workforce and citizens, as well as a high level of digital innovation and research. A borderless market supported by these assets will create the right environment for new and existing businesses to develop and scale up. Pagina 16 van 22

17 In conclusion, the debate showed that there is a clear sense of urgency among Ministers to join forces in order for Europe to lead in global digital innovation. The cross-cutting nature of the digital single market requires political guidance on and commitment to our common direction. Therefore, I would like to call upon the European Council to pronounce its strong commitment to a timely and ambitious implementation of the Digital Single Market Strategy based on the aforementioned elements. Yours sincerely, Henk Kamp Pagina 17 van 22

18 BIJLAGE 2 Hierbij bied ik u de reactie aan op de vragen die de leden van de SP-fractie hebben gesteld bij de gelegenheid van het schriftelijk overleg met uw Kamer over de Energieraad van 6 juni 2016 in Brussel. De leden van de SP-fractie vragen naar het standpunt van Nederland is ten aanzien van het feit dat gesteld wordt dat wijzigingen vaak niet ambitieus genoeg zijn. De leden van de SP-fractie vragen vervolgens of een en ander gelegen kan zijn in het feit dat de vorderingen op dat gebied- zoals gesteld in de tekstinderdaad ongelijk verdeelt zijn over de lidstaten en of het niet verstandiger is om eerst te bezien of er een wijze bestaat om met elkaar op een lijn te komen, in plaats dat er een scheiding ontstaat tussen verregaande koplopers en stevige achterblijvers. De leden van de SP-fractie vragen of het voortjakkeren van een aantal koplopers niet juist in zich dat de onderlinge verschillen van lidstaten alleen maar meer zullen toenemen. Het is niet geheel duidelijk waar de leden van de SP-fractie met deze vragen op doelen. Uit een deel van de vragen kan worden verondersteld dat de leden van de SP-fractie verwijzen naar het frontrunnersinitiatief. Het frontrunnersinitiatief bestaat uit meerdere projecten (Single Market Centres, Points of Single Contact, e-commerce en gereglementeerde beroepen), waarin naast Nederland 14 lidstaten met elkaar samenwerken. Deze samenwerking is een aanvulling op de Europese samenwerking tussen alle lidstaten en er is geen sprake van een scheiding tussen de lidstaten in koplopers en achterblijvers. Het platform van het frontrunnersinitiatief biedt een grote groep van lidstaten, van wisselende samenstelling, gelegenheid voor het uitwisselen van ideeën en best practices om concrete stappen op nationaal niveau te bevorderen. Op deze wijze worden de verschillen tussen lidstaten juist verkleind. De komende periode kan het platform bijvoorbeeld goed gebruikt worden om gezamenlijk vorm te geven aan aangekondigde initiatieven, zoals het dienstenpaspoort, het Single Digital Gateway en het analytisch kader voor gereglementeerde beroepen. Vervolgens kan het platform benut worden voor samenwerking bij de implementatie van de initiatieven. De leden van de SP-fractie vragen of een stijging van 1,7% van het Europese bbp of een correct werkende Europese dienstenrichtlijn leidend is voor het Nederlandse standpunt. Ook vragen de leden van de SP-fractie op welke wijze de werking van de dienstenrichtlijn is geëvalueerd en op welke wijze in kaart is gebracht in welke lidstaat een onderdeel van de richtlijn al dan niet functioneert en wat daarvan de oorzaken zijn. Een correct werkende dienstenrichtlijn, daarmee leidend tot een beter functioneren van de Europese dienstenmarkt, kan leiden tot een stijging van het Pagina 18 van 22

19 Europese bbp, volgens sommige berekeningen een stijging van 1,6%. 7 Een goed werkende dienstenrichtlijn en Europese economische groei gaan wat het kabinet betreft dan ook hand in hand. De Europese Commissie evalueert de werking van de Europese dienstenmarkt 8 en doet voorstellen ter verbetering van de werking ervan, zoals de aangekondigde initiatieven voor het dienstenpaspoort en het analytisch kader voor gereglementeerde beroepen. Ook in het Europees Semester wordt, per lidstaat afzonderlijk, de werking van de dienstenmarkt geëvalueerd en wordt met landenspecifieke aanbevelingen aangespoord tot verbeteringen. De leden van de SP-fractie vragen wat de procedure waarmee de lidstaten de Commissie in kennis moeten stellen van nieuwe of gewijzigde regelgeving op het gebied van diensten precies inhoudt en wat er vervolgens gebeurt met die kennisgeving. Ook vragen de leden van de SP-fractie wat er met de eventuele opof aanmerkingen en de gestelde vragen gebeurt. Sinds 28 december 2009 geldt een notificatieplicht aan de Commissie van bepalingen die vallen onder de reikwijdte van de Dienstenrichtlijn. Dit is ook bij de implementatie van de dienstenrichtlijn door het wetsvoorstel voor de Dienstenwet toegelicht. 9 Dit houdt in dat, wanneer de Rijksoverheid of een medeoverheid zoals een gemeente nieuwe regelgeving maakt of bestaande wet- of regelgeving wijzigt, zij moet nagaan of deze wet- en regelgeving of specifieke delen daarvan onder de reikwijdte van de Dienstenrichtlijn valt. Is dat het geval, dan zal moeten worden beoordeeld of de betreffende de bepalingen onder artikel 15 en 16 van de Dienstenrichtlijn vallen. Zo ja, dan geldt er een notificatieverplichting ingevolge artikel 15 zevende lid en artikel 39, vijfde lid in samenhang met artikel 16 van de dienstenrichtlijn. De Rijksoverheid en medeoverheden moeten de nieuwe wet- en regelgeving (of delen daarvan) notificeren bij de Europese Commissie. De notificatie loopt in Nederland via het Ministerie van Economische Zaken. De Commissie verspreidt de notificatie vervolgens via het Interne Markt Informatiesysteem (IMI) onder alle lidstaten. Indien de lidstaten of de Commissie vragen of opmerkingen hebben naar aanleiding van de notificatie, kunnen zij deze vragen of opmerkingen via IMI aan de notificerende lidstaat verzenden. De beantwoording van deze vragen of opmerkingen verloopt eveneens via IMI. Met deze reactiemogelijkheid wordt er toegezien op de rechtvaardiging van de nieuwe of gewijzigde nationale regelgeving. De leden van de SP-fractie vragen hoe de Kamers der Staten-Generaal bij deze werkwijze worden betrokken en hoe wordt voorkomen dat regels zich loszingen van democratische controle. De regelgeving die door middel van de dienstennotificatieprocedure wordt genotificeerd is tot stand gekomen volgens de gewone Nederlandse 7 Europese Commissie, The economic impact of the Services Directive: A first assessment following implementation (2012) Kamerstukken II 2007/08, 31579, nr. 3 Memorie van Toelichting, paragraaf 6.4, en paragraaf 6 van de Nota naar aanleiding van het Verslag (kamerstukken II 2008/09, nr. 6) Pagina 19 van 22

20 wetgevingsprocedures en de democratische controle daarop. Voor zover naar aanleiding van een notificatie aanpassing van de desbetreffende wet- of regelgeving wenselijk of noodzakelijk wordt geacht, zullen deze aanpassingen via de gebruikelijke wet- en regelgevingsprocedures worden doorgevoerd. Daarmee is de betrokkenheid van de Staten-Generaal, maar ook bijvoorbeeld een gemeenteraad gewaarborgd. In het voorjaar van 2016 heeft de Europese Commissie een openbare consultatie gehouden over de mogelijkheden tot verbetering van deze notificatieprocedure ("Raadpleging over het voorstel tot hervorming van de procedure voor de aanmelding door de lidstaten van nieuwe wettelijke eisen voor dienstverleners"), waarbij u de Nederlandse inbreng in deze consultatie hebt ontvangen. De leden van de SP-fractie vragen welke landen in gebreke blijven bij kennisgevingen, wat de gevolgen hiervan zijn, of er een sanctie staat op het kennisgeven van een regelgeving die al aangenomen is en of die sanctie er gaat komen. De leden van de SP-fractie stellen dezelfde vragen met betrekking tot het toetsten van evenredigheid. Ook vragen de leden van de SP-fractie op welke wijze bevordert (sic) gaat worden dat maatregelen in de toekomst precies worden aangemeld en op welke manier in kaart wordt gebracht wat de gevolgen zijn van het niet aanmelden. De leden van de SP-fractie vragen zich af of de Nederlandse vertegenwoordiging gaat pleiten voor een pas op de plaats zodat 'een doeltreffende en preventieve handhaving van de dienstenrichtlijn' in de toekomst wel mogelijk wordt. Ook vragen de leden van de SP-fractie op welke wijze Nederland gaat werken aan een werkwijze waarop (sic) te garanderen is dat nieuwe en gewijzigde nationale regelgeving niet-discriminerend, gerechtvaardigd en evenredig is binnen alle lidstaten. Ten slotte vragen de leden van de SP-fractie op welke terreinen Nederland zelf in gebreke is gebleven. De onderhavige notificatieprocedure is er op gericht te borgen dat ook bij nieuwe en gewijzigde regelgeving van lidstaten er op wordt toegezien dat de regelgeving niet-discriminerend, gerechtvaardigd en evenredig is ten opzichte van alle lidstaten. De Commissie is belast met dit toezicht en de handhaving van de werking van de procedure. In dat kader stelt de Commissie, indien zij dit nodig acht, vragen aan lidstaten - ook aan Nederland - over nieuwe of gewijzigde regelgeving. Ook is het aan de Commissie om te onderzoeken of lidstaten de relevante regelgeving hebben genotificeerd. Voor zover bekend is er geen sprake van dat specifiek één of enkele lidstaten in gebreke blijven in de uitvoering van de notificatieprocedure. Zoals aangegeven heeft de Commissie een openbare consultatie gehouden over de mogelijkheden tot verbetering van deze notificatieprocedure. In de consultatie worden de mogelijke verbeteringen voorgelegd, zoals onder andere het verbeteren van de transparantie, het verduidelijken van de verplichtingen van notificerende overheden en het introduceren van een wachttermijn. In de reactie namens Nederland, die aan uw Kamer is gezonden, is aangegeven hoe de regering deze mogelijke verbeteringen beoordeelt. Pagina 20 van 22

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 21 501-30 Raad voor Concurrentievermogen Nr. 378 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Datum 12 mei 2016 Betreft Geannoteerde Agenda voor de Raad voor Concurrentievermogen van 26 en 27 mei 2016 te Brussel

Datum 12 mei 2016 Betreft Geannoteerde Agenda voor de Raad voor Concurrentievermogen van 26 en 27 mei 2016 te Brussel > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directie Europese en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Datum 12 februari 2016 Betreft De geannoteerde agenda voor de Raad voor Concurrentievermogen van 29 februari 2016 te Brussel

Datum 12 februari 2016 Betreft De geannoteerde agenda voor de Raad voor Concurrentievermogen van 29 februari 2016 te Brussel > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Directie Europese en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 21 501-30 Raad voor Concurrentievermogen Nr. 376 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Datum 10 september 2014 Betreft Geannoteerde Agenda van de Raad voor Concurrentievermogen van 25 en 26 september 2014

Datum 10 september 2014 Betreft Geannoteerde Agenda van de Raad voor Concurrentievermogen van 25 en 26 september 2014 > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directie Europa Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

1. Algemene gegevens a) Titel voorstel De internemarktagenda voor banen, groei en investeringen uitvoeren

1. Algemene gegevens a) Titel voorstel De internemarktagenda voor banen, groei en investeringen uitvoeren Fiche 4: Mededeling De internemarktagenda voor banen, groei en investeringen uitvoeren 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel De internemarktagenda voor banen, groei en investeringen uitvoeren b) Datum

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directie Europese en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Betreft Verslag van de Raad voor Concurrentievermogen van 10 december jl.

Betreft Verslag van de Raad voor Concurrentievermogen van 10 december jl. > Retouradres Postbus 20101 2500 EC Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Binnenhof 4 2513 AA s GRAVENHAGE Bureau Europa Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den Haag Postadres

Nadere informatie

Directie Europese en Internationale Zaken Bezoekadres Postadres Overheidsidentificatienr Ons kenmerk Bijlage(n)

Directie Europese en Internationale Zaken Bezoekadres Postadres Overheidsidentificatienr Ons kenmerk Bijlage(n) > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

Datum 8 maart 2017 Betreft Verslag van de Raad voor Concurrentievermogen van 20 februari 2017

Datum 8 maart 2017 Betreft Verslag van de Raad voor Concurrentievermogen van 20 februari 2017 > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directie Europese en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 21 501-08 Milieuraad Nr. 399 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN, LANDBOUW EN INNOVATIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 538 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage. Datum 19 maart 2015 Betreft Verslag energieraad 5 maart 2015

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage. Datum 19 maart 2015 Betreft Verslag energieraad 5 maart 2015 > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directie Europese en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 21 501-31 Raad voor de Werkgelegenheid, Sociaal Beleid, Volksgezondheid en Consumentenzaken Nr. 429 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN

Nadere informatie

Bijgaand stuur ik uw Kamer het verslag van de Energieraad die op 8 juni 2015 plaatsvond in Luxemburg.

Bijgaand stuur ik uw Kamer het verslag van de Energieraad die op 8 juni 2015 plaatsvond in Luxemburg. > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Directie Europese en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag

Nadere informatie

e) Nr. impact assessment Commissie en Opinie Impact-assessment Board n.v.t.

e) Nr. impact assessment Commissie en Opinie Impact-assessment Board n.v.t. Fiche 6: Mededeling Nieuwe EU Consensus on Development 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social

Nadere informatie

Datum 10 april 2019 Verslag schriftelijk overleg over de geannoteerde agenda informele OJCS-raad 16 april 2019

Datum 10 april 2019 Verslag schriftelijk overleg over de geannoteerde agenda informele OJCS-raad 16 april 2019 >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Internationaal Beleid Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag

Nadere informatie

Eurogroep. 1. Economische situatie in de eurozone

Eurogroep. 1. Economische situatie in de eurozone Eurogroep 1. Economische situatie in de eurozone Toelichting: De Eurogroep zal van gedachten wisselen over de economische situatie in de eurozone. De groei van de economie lijkt verder aan te trekken terwijl

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 627 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

Fiche 4: Mededeling Normalisatiepakket Europese normen voor de 21e eeuw

Fiche 4: Mededeling Normalisatiepakket Europese normen voor de 21e eeuw Fiche 4: Mededeling Normalisatiepakket Europese normen voor de 21e eeuw 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Normalisatiepakket: mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 21 501-07 Raad voor Economische en Financiële Zaken Nr. 1317 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

EU-wetgevingsonderhandelingen EZK Eerste kwartaalrapportage, april 2019.

EU-wetgevingsonderhandelingen EZK Eerste kwartaalrapportage, april 2019. EU-wetgevingsonderhandelingen EZK Eerste kwartaalrapportage, april 2019. Titel Document nummer A new Boost for Jobs, Growth and Investment Meerjarig Financieel Kader 2021-2027 Horizon EU Onderzoek en Innovatie

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 29 juni 2018 Betreft Verslag Telecomraad 8 juni 2018

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 29 juni 2018 Betreft Verslag Telecomraad 8 juni 2018 > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directie Europese en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 490 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer

Nadere informatie

INFORMATIEBIJEENKOMST ESFRI ROADMAP 2016 HANS CHANG (KNAW) EN LEO LE DUC (OCW)

INFORMATIEBIJEENKOMST ESFRI ROADMAP 2016 HANS CHANG (KNAW) EN LEO LE DUC (OCW) INFORMATIEBIJEENKOMST ESFRI ROADMAP 2016 HANS CHANG (KNAW) EN LEO LE DUC (OCW) 14 november 2014 2 PROGRAMMA ESFRI Roadmap, wat is het en waar doen we het voor? Roadmap 2016 Verschillen met vorige Schets

Nadere informatie

Datum 11 mei 2017 Betreft Kamervragen van het lid Wiersma (VVD) overover kinderbijslag in het buitenland

Datum 11 mei 2017 Betreft Kamervragen van het lid Wiersma (VVD) overover kinderbijslag in het buitenland > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 21 501-30 Raad voor Concurrentievermogen Nr. 399 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 21 501-08 Milieuraad Nr. 672 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 24

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 21 501-20 Europese Raad Nr. 1358 HERDRUK 1 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 2313 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Nadere informatie

Deze ontvangt u mede namens de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Paul Blokhuis.

Deze ontvangt u mede namens de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Paul Blokhuis. 21 501-31 Raad voor de Werkgelegenheid, Sociaal Beleid, Volksgezondheid en Consumentenzaken Nr. 465 Brief van de minister voor Medische Zorg Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-30 Raad voor Concurrentievermogen Nr. 348 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Datum 18 november 2016 Betreft Geannoteerde Agenda voor de Raad voor Concurrentievermogen van 28 en 29 november 2016

Datum 18 november 2016 Betreft Geannoteerde Agenda voor de Raad voor Concurrentievermogen van 28 en 29 november 2016 > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directie Europese en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 612 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer

Nadere informatie

e) Nr. impact assessment Commissie en Opinie Impact-assessment Board Niet van toepassing

e) Nr. impact assessment Commissie en Opinie Impact-assessment Board Niet van toepassing Fiche 4: Mededeling online platforms 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 21 501-18 Raad Werkgelegenheid en Sociaal Beleid Nr. 138 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELE- GENHEID Aan de Voorzitter van de

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage. Datum 8 maart 2011

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage. Datum 8 maart 2011 > Retouradres Postbus 20101 2500 EC Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Bureau Europa Postadres Postbus 20101 2500 EC Den Haag Factuuradres

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 21 501-30 Raad voor Concurrentievermogen Nr. 147 HERDRUK 1 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der

Nadere informatie

2016D Inbreng verslag van een schriftelijk overleg

2016D Inbreng verslag van een schriftelijk overleg 2016D29992 Inbreng verslag van een schriftelijk overleg Binnen de vaste commissie voor Economische Zaken hebben de onderstaande fracties de behoefte vragen en opmerkingen voor te leggen aan de Minister

Nadere informatie

14129/15 gys/gra/hw 1 DG B 3A

14129/15 gys/gra/hw 1 DG B 3A Raad van de Europese Unie Brussel, 20 november 2015 14129/15 SOC 668 EMPL 438 ECOFIN 853 POLGEN 166 NOTA van: het secretariaat-generaal van de Raad aan: het Comité van permanente vertegenwoordigers (1e

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 1601 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Nadere informatie

Aanvullende geannoteerde agenda VTE-Raad (Energie- en Telecom) 31 mei

Aanvullende geannoteerde agenda VTE-Raad (Energie- en Telecom) 31 mei > Retouradres Postbus 20101 2500 EC Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Bureau Europa Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den Haag Postadres

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 21 501-31 Raad voor de Werkgelegenheid, Sociaal Beleid, Volksgezondheid en Consumentenzaken Nr. 412 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 21 501-02 Raad Algemene Zaken en Raad Buitenlandse Zaken Nr. 1771 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directie Europese en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Bijgaand stuur ik uw Kamer het verslag van de Energieraad die op 26 november 2015 plaatsvond in Brussel.

Bijgaand stuur ik uw Kamer het verslag van de Energieraad die op 26 november 2015 plaatsvond in Brussel. > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Directie Europese en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag

Nadere informatie

Procedure voor de benoeming van de leden van het CvdR. De procedures in de verschillende lidstaten

Procedure voor de benoeming van de leden van het CvdR. De procedures in de verschillende lidstaten Procedure voor de benoeming van de leden van het CvdR De procedures in de verschillende lidstaten SAMENVATTING In de preambule van het Verdrag betreffende de Europese Unie luidt het dat één van de doelstellingen

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Directie en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 21 501-30 Raad voor Concurrentievermogen Nr. 379 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

EU-wetgevingsonderhandelingen EZK

EU-wetgevingsonderhandelingen EZK EU-wetgevingsonderhandelingen EZK Vierde kwartaalrapportage, januari 2019. Titel Document Korte beschrijving nummer A new Boost for Jobs, Growth and Investment Meerjarig Financieel Kader 2021-2027 Horizon

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD. ter bepaling van de samenstelling van het Comité van de Regio's

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD. ter bepaling van de samenstelling van het Comité van de Regio's EUROPESE COMMISSIE Brussel, 11.6.2014 COM(2014) 226 final 2014/0128 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD ter bepaling van de samenstelling van het Comité van de Regio's NL NL TOELICHTING 1. ACHTERGROND

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Directie Europese en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Zaaknummer

Nadere informatie

Datum 21 augustus 2017 Verslag van de informele Raad voor Concurrentievermogen van 25 juli 2017

Datum 21 augustus 2017 Verslag van de informele Raad voor Concurrentievermogen van 25 juli 2017 >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA.DEN HAAG Onderzoek en Wetenschapsbeleid Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375

Nadere informatie

Datum 13 juli 2015 Betreft Beantwoording vragen inzake de Europese Strategie voor een digitale interne markt

Datum 13 juli 2015 Betreft Beantwoording vragen inzake de Europese Strategie voor een digitale interne markt > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 22 2513 AA s-gravenhage Directie Europese en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 1983 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 21 501-30 Raad voor Concurrentievermogen Nr. 278 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN, LANDBOUW EN INNOVATIE Aan de Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag..

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag.. >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag.. Internationaal Beleid Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 21 501-30 Raad voor Concurrentievermogen Nr. 418 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT Aan de Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

Fiche 4: Mededeling Betere regelgeving; betere resultaten voor een sterkere Unie

Fiche 4: Mededeling Betere regelgeving; betere resultaten voor een sterkere Unie Fiche 4: Mededeling Betere regelgeving; betere resultaten voor een sterkere Unie 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Mededeling van de Commissie aan het Europees parlement, de Europese Raad en de Raad:

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Directie en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594

Nadere informatie

Fiche 5: Mededeling Volgende stappen voor een duurzame Europese toekomst

Fiche 5: Mededeling Volgende stappen voor een duurzame Europese toekomst Fiche 5: Mededeling Volgende stappen voor een duurzame Europese toekomst 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Mededeling van de Commissie aan het Europese Parlement, de Raad, het Europees Economisch

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 565 BRIEF VAN DE MINISTER VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU Aan de Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

Hierbij gaan voor de delegaties de conclusies die de Europese Raad op bovengenoemde bijeenkomst heeft aangenomen.

Hierbij gaan voor de delegaties de conclusies die de Europese Raad op bovengenoemde bijeenkomst heeft aangenomen. Europese Raad Brussel, 14 december 2017 (OR. en) EUCO 19/1/17 REV 1 CO EUR 24 CONCL 7 BEGELEIDENDE NOTA van: het secretariaat-generaal van de Raad aan: de delegaties Betreft: Bijeenkomst van de Europese

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 32 317 JBZ-Raad Nr. 270 BRIEF VAN DE MINISTER EN STAATSSECRETARIS VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 26 november 2003 (27.11) (OR. fr) 15314/03 Interinstitutioneel dossier: 2003/0274 (COD) CULT 66 CODEC 1678

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 26 november 2003 (27.11) (OR. fr) 15314/03 Interinstitutioneel dossier: 2003/0274 (COD) CULT 66 CODEC 1678 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 26 november 2003 (27.11) (OR. fr) 15314/03 Interinstitutioneel dossier: 2003/0274 (COD) CULT 66 CODEC 1678 VOORSTEL van: de Europese Commissie d.d.: 18 november 2003

Nadere informatie

Maatregelen voor een beter evenwicht tussen werk en privéleven voor werkende ouders en mantelzorgers

Maatregelen voor een beter evenwicht tussen werk en privéleven voor werkende ouders en mantelzorgers Maatregelen voor een beter evenwicht tussen werk en privéleven voor werkende ouders en mantelzorgers Velden met een zijn verplicht. Persoonlijke gegevens In welk land bent u gevestigd? België Bulgarije

Nadere informatie

Datum 24 juni 2016 Betreft Kamervragen van het lid Omtzigt over de herziening van de IORP-richtlijn

Datum 24 juni 2016 Betreft Kamervragen van het lid Omtzigt over de herziening van de IORP-richtlijn > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

12071/18 mak/nes/cg 1 ECOMP.3.C.

12071/18 mak/nes/cg 1 ECOMP.3.C. Raad van de Europese Unie Brussel, 14 september 2018 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2018/0224(COD) 12071/18 NOTA van: aan: het voorzitterschap Nr. Comdoc.: 9865/18 + ADD 1 Betreft: RECH 372 COMPET

Nadere informatie

ANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

ANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 21.9.2018 COM(2018) 651 final ANNEX BIJLAGE bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD over de werking van Richtlijn 2011/24/EU betreffende de toepassing

Nadere informatie

België in de Europese informatiemaatschappij. Een benchmark van het bezit en het gebruik van ICT in België t.o.v. 24 Europese landen in 2006

België in de Europese informatiemaatschappij. Een benchmark van het bezit en het gebruik van ICT in België t.o.v. 24 Europese landen in 2006 België in de Europese informatiemaatschappij Een benchmark van het bezit en het gebruik van ICT in België t.o.v. 24 Europese landen in 2006 Bezit en gebruik van ICT en Internet 1 Luxemburg 2 Litouwen 3

Nadere informatie

22112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie. Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

22112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie. Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 22112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 2809 Brief van de minister van Buitenlandse Zaken Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 22 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 22 Den Haag Aan de Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 22 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.minbuza.nl Minbuza-2014.234720 Bijlage(n) fichedocument

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD. ter bepaling van de samenstelling van het Economisch en Sociaal Comité

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD. ter bepaling van de samenstelling van het Economisch en Sociaal Comité EUROPESE COMMISSIE Brussel, 11.6.2014 COM(2014) 227 final 2014/0129 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD ter bepaling van de samenstelling van het Economisch en Sociaal Comité NL NL TOELICHTING

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 1474 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BUITENLANDSE

Nadere informatie

PGI 2. Europese Raad Brussel, 19 juni 2018 (OR. en) EUCO 7/1/18 REV 1

PGI 2. Europese Raad Brussel, 19 juni 2018 (OR. en) EUCO 7/1/18 REV 1 Europese Raad Brussel, 19 juni 2018 (OR. en) Interinstitutionele dossiers: 2017/0900 (E) 2013/0900 (E) EUCO 7/1/18 REV 1 INST 92 POLGEN 23 CO EUR 8 RECHTSHANDELINGEN Betreft: BESLUIT VAN DE EUROPESE RAAD

Nadere informatie

Publicatieblad van de Europese Unie L 165 I. Wetgeving. Niet-wetgevingshandelingen. 61e jaargang. Uitgave in de Nederlandse taal. 2 juli 2018.

Publicatieblad van de Europese Unie L 165 I. Wetgeving. Niet-wetgevingshandelingen. 61e jaargang. Uitgave in de Nederlandse taal. 2 juli 2018. Publicatieblad van de Europese Unie L 165 I Uitgave in de Nederlandse taal Wetgeving 61e jaargang 2 juli 2018 Inhoud II Niet-wetgevingshandelingen BESLUITEN Besluit (EU) 2018/937 van de Europese Raad van

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 21 501-30 Raad voor Concurrentievermogen Nr. 330 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 21 501-08 Milieuraad Nr. 173 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSHUISVESTING, RUIMTELIJKE ORDENING EN MILIEUBEHEER Aan de Voorzitter van de

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 10 maart 2017 Betreft Effectieve

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2016 2017 34 211 EU-voorstel: Strategie voor een digitale eengemaakte markt 1 I VERSLAG VAN EEN NADER SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 17 mei 2017 De leden

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 21 501-02 Raad Algemene Zaken en Raad Buitenlandse Zaken Nr. 1789 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING Aan

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 2180 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 15 januari 2002 (OR. en) 14759/01 JEUN 67 SOC 510

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 15 januari 2002 (OR. en) 14759/01 JEUN 67 SOC 510 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 15 januari 2002 (OR. en) 14759/01 JEUN 67 SOC 510 WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN Betreft: Resolutie van de Raad en de vertegenwoordigers van de regeringen

Nadere informatie

Fiche 1: Mededeling stimuleren grensoverschrijdende elektronische handel

Fiche 1: Mededeling stimuleren grensoverschrijdende elektronische handel Fiche 1: Mededeling stimuleren grensoverschrijdende elektronische handel 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Mededeling van de Europese Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch

Nadere informatie

Betreft Geannoteerde agenda Informele Energieraad, 19-20 september 2011, Wroclaw (Polen)

Betreft Geannoteerde agenda Informele Energieraad, 19-20 september 2011, Wroclaw (Polen) > Retouradres Postbus 20101 2500 EC Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Bureau Europa Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den Haag Postadres

Nadere informatie

1 Hoe loopt de pilot eerlijke handelspraktijken in de agrofoodsector volgens u tot nu toe?

1 Hoe loopt de pilot eerlijke handelspraktijken in de agrofoodsector volgens u tot nu toe? > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Directie en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 542 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer

Nadere informatie

VOORLOPIGE AGENDA HET COMITÉ VAN PERMANENTE VERTEGENWOORDIGERS (2e deel) Europagebouw, Brussel 3 en 4 juli 2019 (10.00, 9.00)

VOORLOPIGE AGENDA HET COMITÉ VAN PERMANENTE VERTEGENWOORDIGERS (2e deel) Europagebouw, Brussel 3 en 4 juli 2019 (10.00, 9.00) Raad van de Europese Unie Brussel, 1 juli 2019 (OR. en) 10824/19 OJ CRP2 25 VOORLOPIGE AGENDA HET COMITÉ VAN PERMANENTE VERTEGENWOORDIGERS (2e deel) Europagebouw, Brussel 3 en 4 juli 2019 (10.00, 9.00)

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 1249 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BUITENLANDSE

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 114 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer

Nadere informatie

ENERGIEDOSSIERS tijdens het ESTSE voorzitterschap

ENERGIEDOSSIERS tijdens het ESTSE voorzitterschap ENERGIEDOSSIERS tijdens het ESTSE voorzitterschap VLEVA, MINARAAD 5 juli 2017 Jan Haers Energie-attaché AAVREU Leiegardens 2014, Your Estate Solution Energiedossiers tijdens het Estse voorzitterschap (tweede

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 21 501-20 Europese Raad Nr. 1417 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,

Nadere informatie

Bezoekadres Kenmerk Uw brief Bijlage(n) Maatschappelijke diensttijd, kansen en uitdagingen

Bezoekadres Kenmerk Uw brief Bijlage(n) Maatschappelijke diensttijd, kansen en uitdagingen > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie