Socialistisch Links. L inkse S ocialistische P artij. Teken de petitie Red de Solidariteit

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Socialistisch Links. L inkse S ocialistische P artij. Teken de petitie Red de Solidariteit www.reddesolidariteit.be"

Transcriptie

1 Socialistisch Links L inkse S ocialistische P artij maandblad van de nummer strijd 269 solidariteit socialisme steunprijs: november 2 België - Belgique PB Brussel 19 BC 4383 P2A6269 Afgiftekantoor 1190 Brussel 19 Ver. uitg. Fr. Bliki, Brusselmansln Brussel voor het behoud van de sociale zekerheid D ACTIE NODIG! G e e rt C o o l e rooms-blauwe regeringsonderhandelaars willen minstens bepaalde aspecten van de sociale zekerheid aanpakken. Omdat de overheidsinkomsten dalen door de vele cadeaus aan het patronaat (via onder meer de notionele intrestaftrek ), wordt bij de arbeiders en hun gezinnen gezocht naar middelen om dat goed te maken. De transfers van arm naar rijk worden zo verder opgedreven. Met de druk van een begrotingstekort wordt een aanval voorbereid. Het communautaire debat wordt aangewend om op basis van een verdeel-en-heerspolitiek een harder neoliberaal beleid te voeren. Diegenen die een splitsing van de sociale zekerheid eisen, doen dit niet om de sociale verworvenheden uit te breiden maar om er sneller komaf mee te maken. Het patronaat wil onder meer besparen op de pensioenen, meer flexibiliteit voor de arbeiders, beperking in de tijd van werkloosheidsuitkering, verdere privatiseringen in de gezondheidszorg, De sociale zekerheid werd afgedwongen door arbeidersstrijd en komt voort uit een traditie van collectieve strijd en organisatie. Vandaag is de sociale zekerheid al in sterke mate uitgehold. De privé-sector is aan een opmars bezig in de gezondheidszorg waardoor niet het verstrekken van zorgen, maar het maken van winst centraal komt te staan. De film Sicko van Michael Moore wordt hierdoor ook bij ons steeds meer realiteit (zie ook pagina 5). Bij de pensioenen zien we dat de hoogste 20% van de pensioenen gemiddeld 16 keer zo groot zijn als de laagste 20%, reden daarvoor is de gedeeltelijke privatisering via het uitbouwen van de tweede en derde pijler van de pensioenen. Resultaat van deze privatiseringsoperatie: vandaag zijn 23% van de gepensioneerden arm, tegenover 12% in De aanvallen op de sociale zekerheid zullen het aantal armen verder doen toenemen. Nu reeds is 15% van de Belgen arm. Onder de werkenden is dat volgens recente cijfers zo n 3%. CAP-conferentie meer duidelijkheid en verkozen structuur bayer/lanxess 3,5 miljard euro winst jobs bedreigd racisme Hoe strijden tegen racisme na het proces Van Themsche? dossier Is een wereldwijde economische crisis onafwendbaar? In Duitsland zorgden opeenvolgende aanvallen op de lonen en de sociale zekerheid er reeds voor dat bijna 10% van de werkenden onder de armoedegrens terecht kwamen. Staat ons een zelfde lot te wachten? Het zal nodig zijn om te antwoorden op de aanvallen. Er zal verzet nodig zijn van de arbeiders en hun gezinnen. De oproep voor een nationale militantenconcentratie, zoals door ABVV-voorzitter De Leeuw naar voor werd gebracht op de Antwerpse militantenbijeenkomst van 24 oktober, is een goed initiatief. Om te komen tot een echte mobilisatie, zal het nodig zijn om een duidelijk programma met argumenten naar voor te brengen waarin wordt uitgelegd wat de geplande aanvallen op de sociale zekerheid betekenen. Ook zal die militantenconcentratie moeten gezien worden als een eerste stap in het opbouwen van een krachtsverhouding om de confrontatie aan te gaan. Bovendien zal de discussie over een politiek verlengstuk niet verdwijnen. Zowat alle traditionele partijen steunden destijds het Generatiepact en laten zich nu meesleuren in een communautair opbod. Als we een partij willen die de belangen van de arbeiders en hun gezinnen actief verdedigt, zullen we zelf moeten bouwen aan zo n partij. Het Comité voor een Andere Politiek (CAP) kan daar mee een aanzet toe geven. Teken de petitie Red de Solidariteit

2 politiek RED DE SOLIDARITEIT Socialistisch Links Samen de sociale zekerheid verdedigen A n j a Deschoemacker 138 dagen na de verkiezingen escaleren de regeringsonderhandelingen opnieuw met de actie van de Franstalige burgemeesters in de Rand en de weigering van de Vlaamse overheid om die, nochtans democratisch verkozen, personen effectief te benoemen. Pessimisme is troef. De deelakkoorden die de oranjeblauwe onderhandelingspartners hebben afgesloten, tonen echter wel dat deze partijen absoluut akkoord zijn over een drastische verrechtsing van de politiek. In de media is de propaganda rond de onbetaalbaar wordende pensioenen opnieuw volop gestart en de arbeidersbeweging moet zich voorbereiden op een aanval. Het patronaat en hun politieke vertegenwoordigers zullen er alles aan doen om de tekorten in de budgetten - vooral veroorzaakt door belastingsverlagingen, de notionele intrest en de verlagingen van de patronale lasten - te laten betalen door de werkenden en hun gezinnen. Daarbij zal geprobeerd worden om structurele maatregelen erdoor te duwen. Dat bovendien gepoogd zal worden om het stakingsrecht in te perken, mag als zeker worden beschouwd. Wat komt is dus niet wat gerommel in de marge. Als ze een regering kunnen vormen, zal het gaan om maatregelen zoals in het Globaal Plan (1993). Dat plan, opgelegd door de toenmalige rooms-rode regering, voerde de gezondheidsindex en de loonnorm in, beide met een blijvend negatief effect op de koopkracht van de massa s. Om dat te doen, moet het te verwachten verzet van de arbeidersbeweging worden ingeperkt. En hoe doe je dat beter dan door een verdeel-en-heerstactiek? Het doel is daarbij niet om het land te splitsen, K a r e l Mort i e r De liberalisering van de energiemarkt werd door de traditionele partijen naar voor geschoven als een middel om de energieprijzen te verminderen en te zorgen voor een betere dienstverlening. Steve Stevaert (SP.a) stelde dat de liberalisering van de energiemarkt goed voor de mensen zou zijn en dus een socialistische maatregel. Vandaag zien we dat er van die vermindering van de energieprijzen weinig in huis is gekomen. De enigen die baat hebben bij de liberalisering van de energiemarkt, zijn maar om het sociaal zekerheidsstelsel en de loonvorming geleidelijk op te delen in twee elkaar beconcurrerende regionale stelsels om zo de neergaande druk op de lonen en de uitkeringen nog op te drijven. de aandeelhouders van de energiemaatschappijen die op de rug van de gezinnen en ondernemingen megawinsten in de wacht slepen. In 2006 maakte Electrabel een winst van 2,3 miljard euro. In plaats van toe te geven dat de liberalisering van de energiemarkt één grote mislukking is, lijkt men nu te pleiten voor een verdere liberalisering van de energiemarkt. Vorig jaar waren er huishoudens die problemen hadden om hun energierekeningen te betalen. Dit belet de energiemaatschappijen niet om opnieuw forse prijsstijgingen door te voeren. Op 1 oktober verhoogde Electrabel de prijs van Op 24 oktober kwamen op initiatief van BBTK en AC in Antwerpen zo n 250 militanten samen voor een informatievergadering over het behoud van de sociale zekerheid. In de vragen aan ABVV-voorzitter De Leeuw en ACV-topvrouw Van Laer weerklonk een vraag naar actie, maar ook naar een politiek verlengstuk voor diegenen die opkomen voor meer solidariteit. Met dank aan de delegaties van Total en Degussa Met hun initiatief voor het behoud van de federale sociale zekerheid hebben de syndicale delegaties van Total en Degussa de stilte doorbroken. In tegenstelling tot de vakbondsleidingen hebben deze delegaties een brede informatiecampagne gevoerd en nemen ze hun verantwoordelijkheid op om druk te zetten op de vakbondsleidingen om tot reële actie over te gaan. Op een ogenblik dat de politci en media spreken over dé Belgen, dé Vlamingen of de Walen, heeft de petitie Red de solidariteit de verdienste om de solidariteit van alle arbeiders voorop te stellen. Er zijn wel enkele kritieken te geven. Zo stelt de petitie: De solidariteit tussen de rijkere en armere inwoners en de solidariteit tussen rijkere en armere regio s zijn pijlers van onze Belgische samenleving. Dat is juist in zoverre men daarmee bedoelt dat alle sociale en democratische verworvenheden in België afgedwongen zijn door de gezamenlijke strijd van Vlaamse, Franstalige, Duitstalige en migrantenarbeiders. Wat betreft België als staat, kan men enkel vaststellen dat dit is opgezet als een zeer ondemocratische constructie die de belangen van de heersende elite dient en zich daarvoor heeft gespecialiseerd in de verdeel-en-heerstactiek. De steun van heel wat personaliteiten heeft het initiatief breed in de media gegooid. Dat een aantal BV s echter stelt dat België een goed land is om in te leven en dat er liefst niet te veel moet veranderen, zal bij de 15% armen in het land en al die gezinnen die moeten overleven met te lage lonen en uitkeringen op weinig overeenstemming kunnen rekenen. Wij bevechten de Vlaams-nationalistische elite die de Vlaamse arbeiders nog wat harder wil uitpersen, maar evengoed de Belgische elite van Lippens, Frère en Davignon die datzelfde wil doen in heel België. Een actieplan is nodig! In een dankwoord aan allen die hun campagne voor het behoud van de federale sociale zekerheid hebben ondersteund, schrijven de syndicale delegaties van Total en Degussa... hopelijk betekent 24 oktober voor de vakbewegingen ook de start naar meer. LSP/MAS vervoegt hen in die hoop. De petitie was goed en moet doorgaan, maar meer is nodig. Overal in Europa ligt de welvaartstaat onder vuur. Daar waar men de aanvallen kon afslaan of de gevolgen ervan beperken, gebeurde dat steeds gas met maar liefst 17%, waardoor huishoudens gemiddeld bijna 200 euro meer zullen moeten betalen voor hun gas. Het aantal mensen dat hun energierekening niet meer kan betalen, zal wellicht fors toenemen. De energieprijzen zijn immers niet de enige prijzen die door het dak gaan. Zowat alle basisgoederen zoals melk, brood zullen volgend jaar fors duurder worden. De energieprijzen zouden stijgen omwille van de internationale markt. Dat is maar een deel van het verhaal. De belangrijkste reden van het stijgen van de prijzen, is dat de energiemaatschappijen zelf de prijzen kunnen bepalen. En dan spelen met massale strijd, met betogingen, stakingen en algemene stakingen. Ook in België zal het niet volstaan om te onderhandelen. De delegaties van Total en Degussa hebben de stem van de solidariteit van alle werkenden en hun gezinnen luid doen weerklinken. Die solidariteit is één van de beste tradities van de Belgische arbeidersbeweging. Op het politieke terrein is die stem echter niet vertegenwoordigd. Het beste dat van de banden tussen de twee grote vakbonden en hun traditionele partijen nog kan worden verwacht, is dat ze de scherpste kantjes afvijlen de aanvallen tegenhouden,, doen ze al zeer lang niet meer. Het goede nieuws dat een derde van het SP.a-congres voor de linksere kandidaat-voorzitter heeft gestemd, werd onmiddellijk overstemd door de staande ovatie voor Vande Lanotte, een van de voornaamste architecten van het paarse afbraakbeleid. Hoewel we de doelstellingen van SP.a-rood een warm hart toedragen, geloven we niet dat de SP.a nog de belangen van de aandeelhouders een grote rol. Electrabel wordt in de media en door verschillende politici voorgesteld als de grote boeman die misbruik maakt van haar dominante marktpositie om de prijzen kunstmatig hoog te houden. De politici proberen op die manier hun verantwoordelijkheid te ontlopen. Zij hebben de beslissing genomen om Electrabel te privatiseren en te verkopen aan een buitenlandse multinational. Hadden ze gedacht dat de aandeelhouders van Suez geïnteresseerd zouden zijn in de problemen die mensen ondervinden om hun rekening te betalen, of dat ze met de teruggewonnen kan worden voor arbeidersverzet en socialisme. De arbeiders hebben nood aan een eigen stem, van communautaristen en unitaristen onafhankelijk, vertaald in concrete actie en een programma. LSP/MAS roept in dat kader op om CAP te vervoegen, dat zich op haar conferentie van 20 oktober tot doel heeft gesteld om een nieuwe arbeiderspartij op te bouwen. Of CAP in de komende jaren effectief de krachten kan verzamelen om die doelstelling te realiseren, is allesbehalve zeker. Dat zal in hoge mate afhangen van de strijd in de samenleving en de manier waarop CAP zich daarin kan opbouwen. Maar op dit moment is het het enige initiatief in die richting, dat bereid is werkenden, werklozen, gepensioneerden en jongeren te organiseren tegen het asociale beleid en daarbij aan groepen en individuen toelaat hun eigenheid te bewaren en een open discussie te voeren over welke standpunten CAP als geheel inneemt. Energie Liberalisering leidt tot prijsstijgingen glimlach hun extreem winstgevende kerncentrales zouden sluiten omdat die slecht zijn voor het milieu? Het opdelen van Electrabel in verschillende delen zal het probleem niet oplossen. In andere landen met meerdere grote spelers op de markt, zijn er dezelfde problemen. De enige garantie voor een betaalbare, veilige en duurzame voorziening in onze energiebehoeften is de hernationalisering van de energieproductie zodat de bevolking kan beslissen hoeveel er wordt geproduceerd, op welke manier en voor welke prijs. /electrabel/

3 Socialistisch Links CAP-conferentie brengt meer politiek duidelijkheid en verkozen structuur De conferentie van 20 oktober gaf CAP een duidelijker profiel en sterkere structuren. Na de verkiezingen van 10 juni bleek dat daar dringend nood aan was. Er is een openheid en een zoektocht naar een alternatief, maar CAP had te kampen met een weinig professionele organisatie en een vaag profiel. Politiek profiel van CAP De conferentie van 20 oktober gaf CAP een duidelijker profiel als zelfstandige politieke beweging die, in dialoog met partners, de vorming van een nieuwe arbeiderspartij (d.w.z. een partij van diegenen die leven van een loon of een uitkering en hun gezinnen wil bevorderen). CAP komt op voor het vervullen van de behoeften van iedereen door de verdediging en uitbreiding van collectieve openbare dienstverlening, en verzet zich tegen een maatschappij die enkel gericht is op winstbejag. De politiek van privatisering en liberalisering ondermijnt ons sociaal weefsel, onze leefomgeving en onze werkvoorwaarden. Een minderheid wou het profiel algemener houden: CAP als formatie die opkomt voor de vorming van een nieuwe partij en daartoe stap voor stap werkt aan een programma voor een andere maatschappij en een andere politiek, gebaseerd op de noden van de meerderheid van de bevolking. Structuur Tijdens de onderhandelingen syndicaal als op politiek vlak, in vond een waarschuwingsstaking het ontbreken van een brede arbeiderspartij. plaats van ACOD-spoor tegen de plannen rond een minimumdienstverlening. De ACOD-lei- in Antwerpen een syndicaal de- Eveneens eind oktober vond ding liet haar leden individueel bat plaats omtrent Red de solidariteit. Ook hier weerklonk de beslissen over één uur staking. Dit was geen duidelijk ordewoord. De roep naar actie vanuit de zaal, en kracht van de arbeiders ligt juist werd de vraag gesteld naar een in de collectieve actie en discussie. politieke vertegenwoordiging Er waren voor de vakbond efficiëntere methodes om een signaal toonde aan dat de karikatuur van van de arbeiders. De bijeenkomst uit te zenden, door gezamenlijke de egoïstische Vlamingen die werkonderbrekingen bijvoorbeeld. de sociale zekerheid willen splitsen, gepropageerd door de bur- In zekere zin gaf deze staking wel een treffend beeld van de huidige gerlijke Franstalige politici, heel politieke situatie. eenzijdig is. De burgerij heeft een probleem Zowel Vlaamse, Brusselse als met de huidige generatie van haar Waalse arbeiders zullen te lijden politieke personeel. Die politici hebben onder de maatregelen lijken niet in staat te zijn om de van een rooms-blauwe regering: belangen op langere termijn van besparingen in de gezondheidszorg, het schrappen van meer dan de patroons en hun systeem te Edito verdedigen. Anderzijds beschikken de arbeiders nog niet over een mogelijkheid om jongeren vanaf jobs bij de ambtenaren, de leiding om de politiek zwakke en 14 jaar in jeugdgevangenissen te verdeelde burgerij in het defensief te duwen door collectieve ac- Een nieuwe regering zal veel steken. tie. Dit gemis toont zich zowel op minder kunnen profiteren van Een ambitieus project heeft middelen nodig. Met maandelijkse vaste inkomsten kunnen we daartoe stappen vooruit zetten. We vragen voortaan 1 (of meer...) euro per maand van CAP-leden. Uiteraard zal deze norm flexibel moeten worden toegepast: de hoogte van het lidgeld mag geen rem zijn om CAP te vervoegen. Er werden ook nationale structuren verkozen: een nationaal comité met twee vertegenwoordigers per provincie en een nationaal secretariaat bestaande uit 12 leden. De werking in Brussel-Halle-Vilvoorde wordt als provincie gezien, maar leden in de Brusselse rand kunnen kiezen of ze aansluiten bij de werking in Vlaams Brabant of die in Brussel. Van de 16 kandidaten voor het nationaal comité waren er 5 vertegenwoordigers van LSP/MAS en van de 12 secretariaatsleden waren dat er 3. Tijdens de voorstelling van de kandidaten bleken er plots een aantal extra kandidaten te zijn, waaronder Lode Van Outrive, die niet aanwezig was op de conferentie. Dat leek Burgerij is politiek zwak, maar wanneer gaan de vakbonden in actie? SocialistischLinks Onze mening Ver.Uitg: Fr. Bliki, Brusselmansln 11, 1140 Brussel d o o r Peter Delsing De gesprekken over de regeringsvorming zijn bij het schrijven van dit artikel op weg om een nieuw record te vestigen. Bij gebrek aan verbeteringen op het vlak van koopkracht, werkzekerheid of gezondheidszorg zijn de politici van de patroons verplicht uit een ander vaatje te tappen. Ze hebben zich ingegraven in een communautaire stellingenoorlog. Of dit leidt tot een regimecrisis voor de burgerij zal de komende weken moeten blijken. En zelfs al komt er een regering van christen-democraten en liberalen, dan nog zal rooms-blauw een weinig stabiele regering vormen. economische groei. De budgetten dreigen jarenlang in het rood te gaan. Dit betekent besparingen van een niveau die Leterme, Reynders, etc. zich nu nog niet wensen in te beelden. En ondertussen vinden de Vlaamse liberalen dat het allemaal nog wat sneller mag gaan: beperking van de werklozensteun in de tijd, versoepeling van het ontslagrecht, meer lastenverlagingen,... Zelfs als rooms-blauw toch mislukt, zou het in een tripartite - met de sociaaldemocratie - nog moeilijker worden om programmapunten binnen te halen. De kritiek van de SP.a en de PS op dit spektakel? Veel geblaat, weinig wol. Vandenbroucke hoopt op een Vlaamse overwinning: hij vindt de asociale splitsing van het arbeidsmarktbeleid belangrijker dan de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde. Laurette Onckelinckx probeert zich op te werpen als de Jeanne d Arc van de Franstaligen, met inbegrip van superrijken als Albert Frère blijkbaar. Over de eengemaakte belangen van alle arbeiders in dit land? Geen woord. CAP moet, in de turbulente periode die zich aandient, van elke strijdbeweging gebruik maken om een echt solidaire politiek naar voren te brengen. Op de piketten, in de wijken en in de scholen. Een programma dat de rijken doet betalen zou de komende jaren een belangrijke echo kunnen vinden. vreemd na eerdere commentaren van Lode dat CAP ten dode is opgeschreven. Zijn kandidatuur werd uiteindelijk ingetrokken. Jules D Oultremont en diens Limburgse groep blijven verder samenwerken met CAP, zonder onmiddellijk in de leidinggevende structuren actief te worden. Jef Sleeckx was wel kandidaat en werd verkozen in het secretariaat. Verdere campagnes Nu een aantal problemen inzake structurering en profilering van CAP een begin van een antwoord hebben gekregen, zal het er op aankomen om via concrete campagnes te bouwen aan een politiek alternatief. In de namiddag van de conferentie werden een aantal campagnes voorgesteld. Een delegee van Total kwam de campagne voor het behoud van KORT Mechelen: Charleroi aan de Dijle? Mechelen kwam de afgelopen weken meermaals in het nieuws. Jeugdschepen Gennez werd verkozen tot nieuwe SP.a-voorzitter maar moest eerst proberen afstand te nemen van de administratieve vervolging van jonge skaters in de stad. De overlastbelasting lijkt een succes te zijn in Mechelen: te luide GSM s of te lawaaierige jongeren kunnen zo een boete krijgen! Intussen bleek de echte overlast vanuit een andere hoek te komen. Schepen Stevens van de stadslijst van burgemeester Somers moest ontslag nemen na fraude rond het contract met het signalisatiebedrijf dat verkeersborden moest leveren. Een ander bedrijf schonk euro aan de verkiezingscampagne van Stevens. Toevallig kreeg dat bedrijf heel wat bouwcontracten van de stad toegewezen. de sociale zekerheid voorstellen. Verder stelde Frans Leens een campagne voor tegen het nieuwe project voor een Europese Grondwet en tegen het neoliberale Europa. Georges Declerck had het over de campagnes tegen de sluiting van postkantoren. Andere sprekers gingen in op tal van andere initiatieven waar CAP al dan niet direct bij betrokken is. Het globale bilan van de conferentie is positief, ook al kwamen een aantal zwakheden naar voor. Er zal een sterkere structuur nodig zijn. Het is geen schande dat CAP als nieuwe beweging nog wat worstelt om daar te geraken, maar het wordt frustrerend als iedere stap vooruit zo moeilijk is. Op 20 oktober zijn een aantal stappen vooruit gezet. Nu zal het erop aankomen om die te concretiseren en in te vullen! Gentse liberalen: wat we zelf doen, doen we beter Na de corruptieschandalen bij de PS in Charleroi, moeten de Gentse liberalen gedacht hebben dat zij beter konden. Het goede bestuur van de Vlaamse regering zorgde ervoor dat minister Fientje Moerman ontslag moest nemen, nadat details uitlekten over een dubieus contract met haar liberale vriend Guy Serraes die drie keer euro kreeg voor onder meer een reeks sollicitatietips (genre eet geen look voor je gaat solliciteren of: maak nooit negatieve opmerkingen over huidige of vroegere werkgevers een tip die Rudy Aernoudt in het verkeerde keelgat was geschoten...). Voor een dergelijke som een aantal open deuren intrappen, is niet zo moeilijk. De redactie van dit blad verklaart zich bereid om voor euro een nog langere opsomming van tips te maken.

4 syndicaal Socialistisch Links Bayer/Lanxess. 3,5 miljard euro winst 379 jobs bedreigd D o o r Geert Cool Bl ijk b a a r wa r e n d e winstcijfers voor de Bayergroep n iet voldoende. In 2006 steeg de winst met 14% tot 3,5 miljard euro: een nieuw record voor de groep. Die winst werd voornamelijk gebruikt om de aandeelhouders tevreden te stellen met mooie cadeaus. Voor de arbeiders van de groep heeft de directie minder lekkers. Daar worden besparingen en afvloeiingen aangekondigd. De directie van Bayer/Lanxess wil de komende jaren de winsten verder opdrijven en wil daartoe een hard besparingsplan doorvoeren. Via outsourcing en het opsplitsen van het bedrijf wil het de arbeidsvoorwaarden en lonen aanpakken. Hierdoor worden in Antwerpen 379 jobs bedreigd. De directie goochelt wat met cijfers, maar het resultaat van de herstructureringen zou inhouden dat er bij Bayer 244 jobs verloren gaan (126 in de operatie Mustang, 66 door het opzeggen van de dienstverleningsovereenkomsten, 23 mensen moeten overstappen van Bayer naar Lanxess en 28 functies worden geoutsourced) en bij Lanxess 135 (65 jobs die geoutsourced worden, 9 moeten overstappen van Lanxess naar Bayer). Als antwoord op de patronale plannen zijn de vakbonden van Bayer/ Lanxess onmiddellijk overgegaan tot het informeren van de arbeiders en het organiseren van een aantal gerichte acties, onder meer rond de veiligheid die ook bedreigd wordt door de mogelijke outsourcing van de veiligheidsdiensten. Op een bijzondere ondernemingsraad op woensdag 17 oktober, kondigde de directie aan dat de afbouw van interventiediensten (zoals brandweer) en medische diensten zou herbekeken worden. Ook zouden arbeiders die door outsourcing getroffen worden de modaliteiten van hun arbeidsovereenkomst met Bayer of Lanxess behouden. Dat is belangrijk om de loon- en arbeidsvoorwaarden te behouden. Rond de herziening van de besparingen op de veiligheidsdiensten is het niet duidelijk hoe ver die herziening van de plannen zal gaan, maar er is bereidheid om te onderhandelen. Deze toegevingen van de directie waren belangrijk bij de opening van de onderhandelingen over de geplande herstructureringen. Het leidde ertoe dat de acties tijdelijk werden opgeschort tot de verdere onderhandelingen over andere aspecten van de herstructureringen worden gevoerd. Daarover zit het personeel immers nog met veel vragen en de onderhandelingen zouden nog maanden kunnen duren. Het is belangrijk dat de onderhandelingen van start gaan na enkele toegevingen van de directies die volgden op enkele goed georganiseerde acties, waarin de solidariteit van alle arbeiders in de verschillende Antwerpse vestigingen van Bayer en Lanxess sterk tot uiting kwam. Bovendien slaagden de vakbonden erin de winstcijfers van de groep tegenover de geplande afvloeiingen te plaatsen en ook werd de discussie open getrokken door nadruk te leggen op de bedreiging van de veiligheid. Hiermee is een eerste stap gezet in een krachtsmeting die ongetwijfeld nog enige maanden zal duren. Eerdere besparingsplannen van Bayer zijn reeds tegengehouden door het personeel, een 1. Is het personeel niet productief genoeg? in 2003 behaalde Bayer met een omzet van miljoen euro of 0,55 miljoen euro per arbeider in 2006 behaalde Bayer met 917 arbeiders een omzet van miljoen euro of 1,1 miljoen euro per arbeider Er was dus een verdubbeling van de productiviteit op 4 jaar! 2. Zijn de lonen te hoog en bijgevolg onbetaalbaar? In 2006 waren de lonen en personeelskosten goed voor 8,7% van de omzet. Dat is dus slechts een uiterst miniem deel van de omzet. Toch wordt dit argument aangehaald. Zo stelde Ulrich Koemm (topman van eerder splitsingsplan tussen Bayer en Lanxess eveneens. Telkens gebeurde dit op basis van de kracht van eengemaakt verzet en solidariteit. Daar zullen de arbeiders zich ook de komende maanden op moeten baseren! Waarom besparen op de arbeiders? Lanxess) in mei 2006 in de Gazet van Antwerpen: Een chemiearbeider in Antwerpen heeft bijna zestig dagen vakantie per jaar. Dat is te veel. In China hebben ze er hooguit 15. Blijkbaar wil de directie Chinese loon- en arbeidsvoorwaarden in Antwerpen? 3. Is de belastingsdruk te hoog? Onder meer door de notionele intrestaftrek van Verhofstadt is de reële belastingsdruk bij Bayer/ Lanxess afgenomen tot 7,8%. Als dat nog naar beneden moet, zal Bayer/Lanxess binnenkort geen belastingen betalen, maar enkel gemeenschapsmiddelen cadeau krijgen. Hoe wordt bespaard? 1. Splitsen om te besparen Een eerste manier om te besparen is door het bedrijf verder op te splitsen in Bayer en Lanxess. In november 2003 werd aangekondigd dat een aantal activiteiten zouden worden afgestoten. In december 2003 volgde een akkoord over de structuur in Antwerpen: er kwam een splitsing, maar er bleef één ondernemingsraad en één comité preventie en bescherming op het werk. Tegelijk werd een werkzekerheidsgarantie vastgelegd in een CAO, met opvallend hoge premies bij eventuele ontslagen. In deze CAO is ook bepaald dat er één technische bedrijfseenheid wordt gevormd. Deze CAO loopt tot 31 december Nu willen de directies een aantal samenwerkingsakkoorden af bouwen, er zijn momenteel een 70-tal dienstverleningscontracten tussen beide bedrijven. Deze samenwerking wordt ter discussie gesteld om sneller en doeltreffender te kunnen besparen. De hele splitsing van Lanxess uit de Bayergroep heeft dat doel: eind 2003 waren er nog arbeiders bij wat nu Lanxess is, eind juni 2007 stond de teller op Eén op de vijf jobs is verdwenen op vier jaar tijd! 2. Outsourcen om te besparen Een andere manier om goedkoper te kunnen worden, is door wat outsourcing wordt genoemd: bepaalde diensten worden niet langer intern geleverd, maar uitbesteed aan bedrijven die de diensten komen leveren (zogenaamde providers). Zo kan gewerkt worden met personeel dat voor kleine dienstverleningsbedrijfjes werkt (zonder degelijke syndicale werking of goede arbeids- en loonsvoorwaarden) en bovendien kan de flexibiliteit verder worden opgedreven. Outsourcing is een vorm van mensenhandel om te besparen op de kap van de arbeiders. 3. Besparen op de veiligheid Eén van de bedreigde diensten bij Bayer/Lanxess is de veiligheidsdienst en de medische dienst. Zoals arbeiders van deze dienst stelden in de media, is dit bijzonder gevaarlijk, niet alleen in de fabriek zelf, maar voor de volledige omgeving. Door de veiligheid uit te besteden of erop te besparen, wordt met mensenlevens gespeeld. Een chemisch bedrijf is immers een Seveso-bedrijf, geen koekjesfabriek! Maar de brandweer kost het bedrijf jaarlijks 6 miljoen euro en dat is teveel voor de winsthonger van de aandeelhouders. 4. Met minder volk meer produceren Tenslotte wil de directie de omzet op hetzelfde niveau houden, maar dan wel met minder personeel. Blijkbaar wordt erop gerekend dat de enorme toename van de productiviteit de afgelopen jaren wordt verdergezet. Met minder volk meer produceren, dat is de natte droom van aandeelhouders (en hun portemonnee), maar voor de arbeiders kan het steeds meer een nachtmerrie worden (met stress, onmenselijke druk, moeilijke arbeidsomstandigheden, ). Acties tonen solidariteit Zaterdag 22 september. Gazet van Antwerpen publiceert een artikel over het mogelijk verdwijnen van 300 jobs bij Bayer/Lanxess. De krant beschikt over gedetailleerde informatie daaromtrent. Maandag 24 september. De directie kondigt een bijzondere ondernemingsraad aan om over de geruchten te spreken. De vakbonden verspreiden een pamflet waarin duidelijkheid wordt geëist van de directie. Woensdag 26 september. De directie kondigt haar plannen aan waaruit blijkt dat 379 jobs bedreigd zijn. De vakbonden verspreiden onmiddellijk een pamflet waarin de winstcijfers van het bedrijf worden gepubliceerd, alsook de productiviteit van de arbeiders. Vrijdag 28 september. Er worden personeelsvergaderingen georganiseerd om de arbeiders in te lichten over de besparingsplannen van de directie en het verzet ertegen. Dinsdag 2 oktober. De arbeiders houden een actiedag tegen de geplande aanvallen op de veiligheid. Er werd een actie gehouden voor de centrale gebouwen van het bedrijf. Vrijdag 5 en maandag 8 oktober. Syndicale toelichtingen over de stand van zaken. Maandag 15 oktober. De arbeiders houden de toegang tot het bedrijf geblokkeerd voor onderaannemers en vrachtwagens. Woensdag 17 oktober. Naar aanleiding van de bijzondere ondernemingsraad houdt het personeel een mars tegen de afbraakpolitiek. Ruim 500 arbeiders trekken op de Scheldelaan naar een aantal naburige bedrijven, zoals Degussa, waar de vakbondsmilitanten hun solidariteit betuigen. Op de bijzondere ondernemingsraad kondigde de directie aan dat er openingen zijn inzake de outsourcing en het veiligheidspersoneel.

5 Socialistisch Links sociaal Syndicaal kort Minimale stakingsdiensten bij het spoor Na de grootste staking van het Franse spoorpersoneel sinds 1995, was er ook hier protest tegen het idee van minimumdiensten. In Frankrijk handelde de discussie ook over de pensioenen van de spoormannen en vrouwen. Sarkozy wil het personeel verdelen en bepaalde groepen één voor één aanpakken. Het grote verzet van het Franse spoorpersoneel stond in contrast met de acties bij ons. Ook hier wordt gediscussieerd over minimumdiensten bij het openbaar vervoer. Bij het spoor waren er acties aangekondigd op 26 oktober. De oproep was verwarrend: het personeel werd gevraagd om een uur het werk neer te leggen naargelang het hen uitkwam. Dat is een recept voor het ondermijnen van het collectieve aspect van stakingen, net het sterkste kenmerk van deze actievorm. Gevolg: nog voor de minimale dienstverlening wordt doorgevoerd, zien we al de minimale stakingsdiensten. Deze actie volstaat niet. Enkel door met personeel en gebruikers samen in het verzet te gaan tegen de neoliberale visie op openbaar vervoer, zal het mogelijk zijn om een verdere afbraak tegen te houden. Openbare diensten bedreigd Hetgeen nog overblijft van overheidscontrole op Belgacom zal verder verdwijnen als het van de rooms-blauwe onderhandelaars afhangt. Belgacom werd al grotendeels verkocht, waardoor de privé het al langer voor het zeggen heeft in het telecombedrijf. De gevolgen waren er ook naar: in 2006 maakte Belgacom 6,1 miljard euro winst, terwijl sinds begin jaren 1990 zowat de helft van het personeel verdween. Eerst moeten wel nog wat cadeaus geïnd worden. Belgacom zal een tussentijds dividend betalen van 170 miljoen euro. Daarvan zal zowat 91 miljoen euro in de staatskas terechtkomen. Dat moet de minder goede cijfers voor de staatskas wat compenseren. Na Belgacom zal mogelijk De Post volgen. Er is nog geen akkoord over de totale uitverkoop van De Post, maar het wordt bespreekbaar gemaakt. Wat kan nadien nog volgen. Het spoor? Sicko: Commercialisering gezondheidszorg ook bij ons een groeiend probleem! d o o r een correspondent Het horrorbeeld dat Sicko (de nieuwe film van Michael Moore) geeft van de Amerikaanse geprivatiseerde gezondheidszorg is ook bij ons steeds meer realiteit. Het debat over de privatisering van de gezondheidszorg wordt steeds meer gevoerd en intussen ligt nu reeds een grotere nadruk bij de individuele gebruikers. Overheid komt steeds minder tussen België geeft momenteel 10,1% van zijn bbp uit aan gezondheidszorg: een beperkte stijging in vergelijking met een aantal jaren geleden. Reden genoeg om meer ruimte te laten aan commerciële initiatieven. Dat dit een bedreiging vormt voor wie de zorgen het meeste nodig heeft, is evident. Zelfs Guy Peeters van de Socialistische Mutualiteiten moet erkennen: 75 % van de uitgaven in de ziekteverzekering gaat naar 10% van de populatie. Met zulke cijfers in je achterhoofd weet je dat in een geprivatiseerde markt winst staat of valt met het selecteren van de juiste risico s. Het gevolg is dat sommige risico s - chronisch zieken, ouderen - snel uit de boot zouden vallen. Een grotere impact van commerciële initiatieven leidt ertoe dat we meer moeten betalen. Dat is een tendens die nu reeds bezig is. In 1995 kwam de overheid tussen voor 78,5% van de gezondheidsuitgaven, in 2003 was dat nog 71,1%. In 2005 stond de overheid nog slechts in voor zo n 68%. Met andere woorden: het aandeel dat we zelf uit eigen zakken (al dan niet via private verzekeraars) moeten betalen is gestegen van zo n 20% tot 30% (in Frankrijk bedraagt dit 24%, in Duitsland 22% en in Zweden 15%). Bijna een derde van de kosten betalen Oostends model jongerenwerkloosheid gebaseerd op leugens d o o r Jeroen Demuynck we zelf, waardoor het solidariteitsprincipe wordt ondermijnd. Sluimerend oprukken van de private gezondheidszorg In de ziekenhuizen is er een toename van het aantal private raadplegingen dat specialisten verrichten, ook binnen de muren van het ziekenhuis. Dat zou een gevolg zijn van de onderfinanciering van de ziekenhuizen, waardoor dokters en specialisten extra middelen creëren door private praktijken op te zetten in ziekenhuizen. Alleen is de patiënt wel de dupe. Knack gaf in een artikel over klassengeneeskunde het voorbeeld van een vrouw die een afspraak vroeg bij een endocrinoloog in het UZ te Jette, waar haar werd verteld dat er een wachttijd van 5 weken was, tenzij ze een gepersonaliseerde afspraak wou, die 50 tot 60 euro zou kosten en niet integraal wordt terugbetaald (in bepaalde ziekenhuizen wordt overigens makkelijk over de 100 euro gegaan ). Resultaat van deze evoluties in de gezondheidszorg: gezondheid loopt bijna parallel met het inkomen. De verschillen inzake gezondheid en zelfs inzake de levensverwachting lopen uiteen naargelang de middelen en mogelijkheden van de bevolking. Een laaggeschoolde sterft gemiddeld drie tot vijf jaar vroeger dan een hooggeschoolde, een kind met twee werkloze ouders heeft ongeveer de helft meer kans op vroeggeboorte en zelfs dubbel zoveel kans om dood geboren te worden dan een kind met ten minste één ouder die werkt. De aanhoudende commercialisering en privatisering zal de kloof tussen arm en rijk enkel maar sterker doen toenemen. Tijd om tegen de commercie in verzet te gaan! polsslagnonprofit.blogspot.com In de voorbije maanden werd vaak verwezen naar het succes van het Oostendse model voor werklozenbegeleiding. Dit model combineert intensieve opvolging en vorming van werklozen met sancties voor de weigeraars. Nu blijkt uit cijfers van socioloog Jan Hertogen dat dit model een stuk minder succesvol is dan gepretendeerd werd. Oostende kent al lang een hoge werkloosheidsgraad, vooral laaggeschoolde jongeren raken er erg moeilijk aan de slag. Des te verwonderlijk waren dan ook de berichten dat de werkloosheid onder laaggeschoolde jongeren gedaald was met 68%. Dit werd toegedicht aan het zogenaamde Oostendse model. Dit model voorziet in een intensievere opvolging van openstaande vacatures en meer aandacht voor oriëntatiegesprekken, cursussen en opleidingen. De realiteit bleek veel minder rooskleurig dan werd beweerd, zoals socioloog Jan Hertogen ontdekte. Ten eerste werd het model vooral gebruikt om jongeren te kunnen schorsen en ze op die manier uit de werkloosheidsstatistieken te krijgen. Daarnaast werd er ook gebruik gemaakt van andere creatieve oplossingen. Zo werden jongeren die een cursus volgden, geclassificeerd als werkzoekenden in opleiding. Hierdoor verdwenen ze uit de werkloosheidscijfers zonder dat ze werk gevonden hadden. Dit is zonder meer één van de meest frappante voorbeelden van hoe politici de werkloosheidscijfers bewerken en vervormen om er beter uit Actie LBC aan avant-première Sicko in Gent Naar aanleiding van de avant-première van de film Sicko tijdens het Gents Filmfestival voerde de LBC actie aan de Kinepolis. De bediendenbond van het ACV is al een tijdje bezig rond het thema commercialisering van de gezondheidszorg. Aan de filmzaal werd een toespraak gehouden en dook een lookalike van Michael Moore op die de aanwezigen waarschuwde voor de commercialisering van de gezondheidszorg. te komen, maar het is zeker niet het enige. Arbeiders die verplicht op (brug)pensioen moeten na een herstructurering in hun bedrijf, komen bijvoorbeeld niet in de werkloosheidscijfers voor. Of er zijn ook de halftijdsen en interim-arbeiders die op zoek zijn naar een voltijdse job, terwijl ze moeten rondkomen met een laag en onzeker loon. Op deze manier voert men de druk op jongeren en werklozen in het algemeen verder op. Het beeld wordt geschetst dat overal jobs te rapen zijn en dat werklozen parasiteren. Vervolgens gaat men jongeren stimuleren (lees: onder druk zetten) om een job te vinden. Hierdoor werden in 2006 in totaal werklozen geschorst van hun uitkering. Ter vergelijking: dat is net geen 17 keer meer mensen zonder inkomen dan bij VW. Een sociaal drama zonder weerga. Om schorsing en daaraan gekoppelde armoede te vermijden, moeten werklozen gelijk welke job aanvaarden tegen gelijk welk statuut. Dit betekent ultraflexibele, onderbetaalde jobs, die niet volstaan om een deftige levensstandaard mee op te bouwen. Zelfs interimjobs tellen in het jongerenwerkplan van VDB mee als werk. Zo wordt ook de druk opgevoerd op diegenen die vandaag wel al werk hebben, om de concurrentie aan te gaan, en langer te werken tegen een lager loon. Er moet een halt toegeroepen worden aan alle onzekere en onderbetaalde nepjobs en er moet werk gemaakt worden van vaste jobs met een goed statuut. Dit zal enkel mogelijk zijn via een verregaande arbeidsherverdeling. Daarom verdedigen wij een 32- urenweek met bijkomende aanwervingen en zonder loonverlies.

6 Socialistisch Links DOSSIER Is een wereldwijde economische crisis onafwendbaar? Dossier door K r i s to f V e r s ly p e Wat voorafging... D e afgelopen jaren was de koopkrachttoename van de bevolking in de VS de basis voor de wereldwijde economische groei. Deze toename was gebaseerd op goedkope kredieten, waarmee gezinnen in combinatie met de toename van hun virtuele rijkdom (hun huis) gestimuleerd werden goedkope leningen aan te gaan. Ze kochten dus met geld dat ze nog moesten verdienen. Dat terwijl het gemiddeld reële loon van de Amerikaanse gezinnen de laatste jaren daalde. Opeenvolgende renteverhogingen brachten steeds meer gezinnen in de problemen. Sinds ongeveer een jaar ontwikkelde zich daardoor een crisis op de VS huizenmarkt. De afgelopen drie maand zorgde deze verergende crisis ervoor dat financiële instellingen die hypotheken verschaften of direct of indirect er handel mee dreven, in de problemen kwamen. Twee miljoen mensen verloren hun huis of dreigen hun huis te verliezen. Tienduizenden mensen werden ontslagen. Doordat banken plots veel hogere rentevoeten eisten voor risicovollere leningen ontstond een kredietschaarste, waardoor de crisis zich naar andere sectoren dreigde te verspreiden. Centrale banken probeerden dit te counteren door de banken honderden miljarden aan kredieten ter beschikking te stellen. te in september zijn laagste niveau sinds maart In september waren er gezinnen die hun hypotheek niet konden afbetalen, een verdubbeling t.o.v. een jaar eerder. Het vertrouwen van de Amerikaanse huizenbouwers bereikte in september dan ook zijn laagste punt sinds de metingen 22 jaar geleden begonnen. Greenspan, de voormalige voorzitter van de Fed (Amerikaanse centrale bank) stelde dat de val van de huizenprijzen groter zal zijn dan de meeste mensen verwachten en niet verbaasd te zullen zijn als de daling zich in dubbele cijfers zal uitdrukken. Volgens David Rosenberg (Meryl Lynch) kan dit oplopen tot een nooit geziene 20%. Volgens Robert Shiller (Yale University) zullen we mogelijks te maken hebben met de grootste ineenstorting van de huizenprijzen sinds The Great Depression die begon met de beurscrash in Zoiets zou uiteraard een enorme impact hebben op de economie. De huizencrisis lijkt dus aan momentum te winnen. Dit kan een sneeuwbaleffect veroorzaken als woningeigenaars nog snel hun woning willen verkopen, terwijl er nu al een overvloed aan te koop staande woningen is. Door de kredietcrisis hanteren banken wereldwijd veel strengere (en duurdere) voorwaarden om te lenen, wat volgens de ECB in het komende kwartaal enkel zal verergeren. Dit heeft niet alleen gevolgen voor gezinnen die een hypotheek willen aangaan, maar ook voor bedrijven en kan zo ook een breder effect hebben op de (wereld)economie. VS huizencrisis verdiept De huizenmarkt zakt verder weg en het einde lijkt nog niet in zicht. Het aantal verkochte huizen daalde in augustus met 6,5% tot het laagste niveau sinds het begin van die metingen in 2001, 22% lager dan een jaar eerder. De verkoopprijs die huizenbouwers vroegen lag in augustus 7,5% lager dan een jaar eerder. De bouw van nieuwe woningen bereik- VS-economie verzwakt De huizencrisis en de daaruit volgende kredietcrisis besmetten ook andere delen van de economie. De Fed gaf halverwege oktober toe dat de VS economie sinds begin september inderdaad vertraagt. Het IMF heeft zijn groeiverwachtingen voor de VS in 2008 met 0,9% naar beneden bijgesteld tot 1,9%, wat te weinig is om de werkgelegenheid op peil te houden. Nu al is een stijging van de werkloosheid merkbaar. De fabrieksorders daalden in augustus het scherpst sinds begin dit jaar (-3,3%). De huidige exporttoename van de VS is momenteel dus niet in staat koopkrachtdaling van de gezinnen te compenseren. De winst van een aantal grote banken en van o.a. bouwmateriaalproducent Caterpillar liepen alvast fors terug in het derde kwartaal. De Amerikaanse economie sputtert. De lagere rente en de slechte economische verwachtingen maken de dollar bovendien minder aantrekkelijk voor buitenlandse investeerders en zakte ze in sneltempo dieper weg dan ooit, niet allee ten opzichte van de Euro, maar ook ten opzicht van andere munten. Een verder verzwakkende VS-economie kan leiden tot dumping van de dollar door beleggers, waardoor een wereldwijde crisis enkel waarschijnlijker wordt. Renteverlaging brengt weinig soelaas De Fed verlaagde midden september o.a. de basisrente drastisch met 0,50% om zo de economie impulsen te geven. Daardoor steeg initi- eel de inflatievrees en daarmee de VS kan zich, mede daardoor, verlangetermijnrente, waaraan meestal spreiden naar andere landen. In de de hypotheekrente gekoppeld wordt OESO-landen bijvoorbeeld zijn de en hypotheken dus duurder werden woningprijzen sneller gestegen dan (!). De renteverlaging leek later toch in de VS (+70% tegen +50% sinds niet veel direct effect te hebben op 1990). In Spanje, Ierland en Grootde inflatie, waardoor die vrees wat Brittannië verdubbelden in die periverdween en de Fed in de nabije ode de prijzen en hebben de gezinnen toekomst verdere verlagingen over- bovendien veel minder financiële reweegt. Op termijn kunnen de stij- serves, wat die landen des te kwetsgende grondstofprijzen wel leiden baarder maakt. Heel wat landen zien tot groeiende inflatie. hun exportpositie door de zwakrenteverlagingen door de Fed kun- ke dollar verzwakken. De Euro zit nen ten hoogste zorgen voor een uit- bijvoorbeeld al een tijdje boven de stel van executie, aangezien ze enkel pijngrens van 1,40$/. Uiteraard kopen op krediet trachten te stimu- dreigen ook hoge grondstofprijzen leren. Maar door de daling van het hun tol te eisen en de inflatie aan te reële loon van de VS gezinnen en wakkeren. de woningprijzen, plus een al hoge Het IMF heeft dan ook de wereldschuldgraad van die gezinnen, zullen wijde groeiverwachtingen bijgesteld renteverlagingen maar een beperkt en stelde eerder dat de financiëen tijdelijk effect hebben. De moge- le crisis regeringen wereldwijd zal lijkheden van centrale banken in het dwingen substantiële veranderingen algemeen om de crisis te bezweren in hun budgetplannen te maken. Eén lijken dan ook vrij beperkt. keer raden wie ze hiervoor willen laten opdraaien. We staan mogelijks aan de voornaar een wereldwijde avond van een economische recessie. recessie? Zal de burgerij ook deze maal erin Een aantal elementen zorgen er- slagen deze voor zich uit te duwen? voor dat de crisis in de VS zich ver- Dat is niet uit te sluiten, maar de opder kan verspreiden. De strengere lossingen binnen het kapitalisme legkredietvoorwaarden werden reeds gen onvermijdelijk de kiemen voor aangehaald. De huizencrisis in de een volgende, nog grotere crisis. Brengt China redding? V olgens burgerlijke economen kan China, door het vormen van een eigen interne markt, de rol als motor van de wereldeconomie van de VS overnemen. De enorme Chinese groei is voornamelijk gebaseerd op buitenlandse investeringen, grotendeels uit de VS, om met behulp van de extreem lage lonen goedkoop producten te maken en die vanuit China te exporteren. China is zo onlosmakelijk verbonden met de VS (en Europa). Als de groei daar vertraagt kan dit niet anders dan een effect hebben op China. Wil China, in tegenstelling tot vandaag, een serieuze interne markt krijgen, moeten de lonen drastisch omhoog. Maar dat zou net de basis van haar groei (en winsten) ondermijnen. In het verleden behield China een gunstige exportpositie en hield ze haar (toen) belangrijkste afzetmarkt in stand door mee de handelstekorten van de VS (800 miljard $/jaar) te financieren. De aanhoudende daling van de dollar maakt dit onhoudbaar. Nu al zouden enkele Chinese banken in stilte diversifiëren. Als dit zich verder zet, zal China s tweede afzetmarkt (de VS) inkrimpen, zal Europa, China s belangrijkste afzetmarkt, zwaar in de klappen delen en dus ook China zelf. China kende in augustus zijn hoogste inflatie in 10 jaar (6.5%). Als dit zich verder zet zal dit ook de economische groei hinderen. Tenslotte waren er in 2006, naast massa-incidenten, industriële conflicten.

7 Socialistisch Links dossier ACHTERGROND Stagflatie: verschijningsvorm van een chronisch ziek systeem E r i c Byl S tagflatie. Het woord alleen al bezorgt burgerlijke economen en politici slapeloze nachten. Het lijkt zowat het ergste wat een economie kan overkomen. Probleem daarbij is dat er in het kapitalisme geen monetair beleid bestaat dat de pil kan vergulden. Met stagflatie bedoelt men het gelijktijdig voorkomen van inflatie, groeivertraging en oplopende werkloosheid. De term zou in 1965 voor het eerst gebruikt zijn door de Britse conservatief Iain Mac Leod. Tot dan was men ervan uitgegaan dat inflatie en toename van de werkloosheid onmogelijk gelijktijdig konden voorkomen. Voorgaande overproductiecrisissen gingen steeds gepaard met prijsdalingen, aangezien er voor de overvloed aan producten onvoldoende kopers waren. Overheidsinterventie en deficit spending Uit de grote depressie van hadden de naoorlogse toonaangevende economisten (vooral de Brit John Maynard Keynes) de les getrokken dat de overheid maar beter de (kapitalistische) economie kon bijsturen en in de hand houden. Door middel van overheidsuitgaven en deficitfinanciering (op basis van leningen) dacht men de catastrofale depressies uit het verleden te vermijden. In die na-oorlogse periode leek de dreiging van het communisme reëel. Het kapitalisme had door haar avontuur met Hitler zowat een derde van de wereld verloren. Om hun systeem te redden, waren de kapitalisten bereid tot verregaande toegevingen. Dat waren de uitzonderlijke omstandigheden waarin de ideeën van Keynes in de praktijk werden omgezet. JK Galbraith, auteur van het standaardwerk over de Grote Depressie van 29, beweerde in zijn enthousiasme dat een herhaling van 29 uitgesloten was. Hij staafde dit door erop te wijzen dat het inkomen van de 5% rijksten tussen 29 en 48 terugviel van 33% naar 20% van het totaal. Meer hadden de sociaal-democratische hervormers niet nodig om het Keynesianisme te omarmen en hun historisch gelijk uit te roepen over het achterhaalde marxisme. Recessie en inflatie Ze waren echter bedwelmd door de schijnbaar eindeloze groei en zagen het inflatiemonster niet dat werd voorbereid door de kredietinjectie. Marx had de rol van geld in de goederenomloop in een kapitalistisch systeem verklaard. Hij toonde aan dat als men twee bankbriefjes in omloop brengt, daar waar het er maar een zou mogen zijn, het extra geld wordt opgezogen door de goederen in circulatie en de prijzen overeenkomstig verdubbelen. Zolang de kapitalistische productie groeide, was er geen probleem, zodra ze echter tegen de grenzen van de markt botste, kregen we een uitbarsting van inflatie. De dollar brokkelde af, de betalingsbalans vertoonde steeds grotere tekorten en in 71 werd ook de handelsbalans deficitair. De Amerikaanse regering moest de dollar loskoppelen van het goud. Het bracht heel het monetair systeem in gevaar en ontketende voor het eerst sinds de jaren 30 een handelsoorlog. De groei van de wereldhandel viel van gemiddeld 12% per jaar naar 4% per jaar ( 73-78).Om zich te beschermen tegen de 12% waardedaling van de dollar beslisten de olieproducerende landen tot de vorming van de OPEC. De prijs voor een vat olie steeg in 74 met 136%. De fundamentele factor voor de crisis was echter de daling van de winstvoet, de hoeveelheid winst per geïnvesteerde éénheid kapitaal. De ontwikkeling van wetenschap en techniek vergen een steeds meer doorgedreven arbeidsdeling in steeds efficiëntere en duurdere productieéénheden. Dat ondermijnt de winstvoet en strookt niet met privéwinstbejag. Tijdens de crisis van viel de groei van de investeringen op jaarbasis terug van 6% naar 2% en de werkloosheid in de OESO-landen verdubbelde. Men zegt dat toenmalig FED-voorzitter Paul Volcker de stagflatie overwon. In werkelijkheid kwam er een regelrechte aanval op de lonen en arbeidscondities, gekoppeld aan vermindering van de overheidsuitgaven en het optrekken van de rentevoeten. Kortom hij besloot de stagflatie uit te zieken of meer precies ze te verhalen op de arbeiders en hun gezinnen. Groot-Brittanië werd een industriële woestijn en ook de VS en de rest van de ontwikkelde kapitalistische landen ondergingen een desindustrialisatie. Adempauze door val stalinisme is voorbij Intussen is Volckers opvolger, Alan Greenspan, ook al op pensioen. Hij verklaarde: Ik benijd mijn opvolger niet. In mijn tijd waren er veel ontwikkelingslanden die na de koude oorlog de vrije marktideologie omarmden. De lage loonkosten in die landen hadden een kostendrukkend effect. Inflatie bleef hierdoor laag en als centrale bankiers konden we de economie relatief eenvoudig stimuleren door de rente te verlagen. Die tijd is voorbij. Met het wegvallen van het stalinisme verdubbelde het aantal arbeidskrachten op wereldvlak, nam de uitbuitingsgraad fors toe en herstelde de winstvoet. Maar dat is voorbij, Greenspan verwacht nu een periode van stagflatie en onzekerheid op de financiële markten. De VS deed de voorbije 10 jaar dienst als buyer of last resort, wat je elders niet kwijt kon, kon je steeds slijten op de Amerikaanse markt. In 2005 bedroeg het tekort op de betalingsbalans liefst 805 miljard $, het begrotingstekort blijft ondanks een afname aanzienlijk en de spaarquote was in 2005 Prijzen gaan door het dak! Waarom alles duurder wordt voor het eerst sinds 1933 negatief! Ieder ander land zou in die situatie failliet zijn. Geen enkel ander land wenst echter dat de economische reus instort, uit vrees dat hij de wereldeconomie in zijn val zou meesleuren. Buitenlandse investeerders bezitten Amerikaanse staatsobligaties ter waarde van maar liefst 12 biljoen $, eigenlijk toekomstige bijdragen van de belastingsbetaler.aziatische en vooral Chinese nationale banken en kredietinstellingen zijn echter niet bereid alles te verliezen en proberen, zeker sinds de immobiliëncrisis, hun reserves te diversifiëren over andere munten. De financiering van de schuldenberg in de VS komt steeds meer in het gedrang. Als de $ instuikt, moet de VS de rentevoeten fors optrekken waardoor de consumptie zo goed als stil valt. Het zou de rest van de wereldeconomie, met inbegrip van Azië, in een neergaande spiraal meesleuren. De kenmerken van stagflatie zijn terug. De prijzen van duurzame consumptiegoederen stagneren of dalen al jaren door overproductie. Daar staat het inflatoire effect (geldontwaarding met prijsstijgend effect) tegenover van de olieprijsstijgingen, het effect ervan op de prijzen van andere grondstoffen en de fenomenale winsten van de voorbije jaren die voor een overvloed aan kapitaal hebben gezorgd. Voorlopig wordt die overvloed aan kapitaal opgeslorpt door niet-productieve beleggingen in aandelen- en obligatiespeculatie en nog steeds immobiliën. Als ook die prijzen in elkaar stuiken komt die overvloed aan kapitaal vrij en zal het een enorm inflatoir effect veroorzaken. Als daarbij als gevolg van protectionisme de toevoer van goedkope Aziatische goederen wordt afgeremd, belanden we weldra in een situatie van economische recessie gecombineerd met galopperende inflatie, kortom stagflatie. Economische recessie, gecombineerd met een galopperende inflatie van 5 tot 8% en meer, staat op de agenda, maar de juiste timing is moeilijk in te schatten. Het kan ieder moment zijn, maar het kan even goed uitgesteld worden. Hoe langer het uitstel, hoe harder de crisis zal toeslaan, net zoals het afkicken van een verslaving harder wordt met de duur ervan. Het effect op de klassenstrijd is moeilijk in te schatten. De vorige periode van stagflatie heeft een revolutionaire golf Wachtrijen in Verenigd Koninkrijk De Britse bank Northern Rock maakte de afgelopen jaren goed winst door het afsluiten en doorverhandelen van leningen, veelal hypotheekleningen. Door de kredietcrisis verdween het vertrouwen bij de investeerders en stortte hun businessmodel ineen. De centrale bank van Wereldwijd swingen de energie- en voedselprijzen de pan uit. In België zal volgens Test Aankoop een gemiddeld gezin daardoor in euro extra moeten uitgeven, prijsstijgingen voor transport niet meegerekend. De oorzaak zijn de vaak enorme prijsstijgingen van heel wat grondstoffen (koper, katoen, tarwe, steenkool,...), wat door multinationals veelal stevig doorgerekend wordt naar de klant. Er is een toenemende vraag naar grondstoffen, vooral olie. De olieproducerende landen lijken niet in staat te (willen?) zijn meer olie te produceren. Irak bijvoorbeeld produceert nu minder olie dan voor de tweede golfoorlog. Ook ontginning van andere grondstoffen wordt moeilijker. Sinds het springen van de dotcom zeepbel (2001) werd elders weggetrokken kapitaal in toenemende mate in grondstoffen belegd. Dit wordt door de huidige kredietcrisis en de val van de dollar verder versterkt waardoor vele grondstofprijzen in oktober records braken. Met de toenemende spanningen in het Midden-Oosten stijgt de olieprijs door de speculanten verder. De toenemende vraag en toenemende energieprijzen en de verwachting door speculanten dat biobrandstoffenproductie aan belang zal winnen (ten koste van voedselproductie) zorgen voor een prijstoename van de voedselgrondstoffen. Bij een crisis kunnen door het speculatieve karakter, ondanks een dalende vraag, grondstofzeepbellen ontstaan door middel van elders door kapitalisten teruggetrokken kapitaal. Versterkt door moeilijker ontginning kan dit leiden tot een periode van stagflatie. veroorzaakt die het systeem in zijn bestaan heeft bedreigd. De reserves opgebouwd in de na-oorlogse periode en de autoriteit van de sociaaldemocratie en de communistische partijen waar ze over een massabasis beschikten, hebben de beweging uiteindelijk kunnen afremmen. Het volstaat echter de overblijfselen van mei 68 de democratiseringsbeweging in het onderwijs die nog steeds niet volledig ongedaan gemaakt is of van de diverse koloniale revoluties in herinnering te brengen om het diepe impact ervan in te schatten. het Verenigd Koninkrijk, de Bank of England (BoE), sprong midden september ter hulp en stelde een onbekend bedrag, 3 miljard pond zo bleek later, ter beschikking. Daardoor ontstond paniek; de beurskoers van Northern Rock kelderde en aan hun kantoren ontstonden enorme wachtrijen, vaak tot buiten, met klanten die hun rekeningen wilden sluiten. De wachtrijen verdwenen pas op dag drie, toen de regering zich garant stelde voor het geld op de rekeningen. De laatste bankstormloop in het Verenigd Koninkrijk dateerde van 1866 (!).

8 internationaal Socialistisch Links Massabeweging in Birma. Hoe een einde maken aan de onderdrukking? G i l l e s Snoeck Na de massale acties van de afgelopen maanden, is de rust in Birma teruggekeerd. De repressie heeft de woede van de massa s tijdelijk het zwijgen opgelegd. De directe aanleiding voor de beweging was een verhoging van de benzineprijs. Ook elders gaf dit aanleiding tot protestacties en spontane bewegingen (onder meer in Iran was dit het geval). De emmer blijft overvol in Birma, de minste druppel kan hem opnieuw doen overlopen en leiden tot een nieuwe massabeweging. Het huidige tijdperk is er één van enorme onstabiliteit op wereldvlak en een algemeen ongenoegen. De kans op uitbarstingen na kleine maatregelen wordt hierdoor steeds groter. Zo zagen we het afgelopen jaar heel wat strijdbewegingen voor democratie (Nepal, Oekraïne, Georgië, Thailand, Mexico,...). Dat leidde in een aantal gevallen tot het omverwerpen van de regimes in die landen, maar er werd geen vooruitgang gerealiseerd door de regimes die in de plaats kwamen. Zo zorgde president Joesjtsjenko na zijn verkiezing voor één van de grootste ontgoochelingen in de geschiedenis van Oekraïne. De huidige campagne voor de vrijlating van Aung San Suu Kyi doet wat denken aan de campagne voor de vrijlating van Nelson Mandela destijds (ook al had Mandela duidelijker een linkser profiel). 20 Jaar later en na het einde van de apartheid, is de situatie voor de arbeiders en hun gezinnen in Zuid-Afrika echter niet bepaald beter geworden. Wat zou een machtsovername door de liberale NLD (Nationale Liga voor Democratie) van Aung San Suu Kyi betekenen in Birma? Ongetwijfeld zouden er meer democratische vrijheden zijn en pogingen om ook op sociaal vlak stappen vooruit te zetten, maar een neoliberaal beleid zou geen antwoord kunnen bieden op de werkloosheid, armoede en plundering van het land door multinationals. Het is overigens geen toeval dat de NLD de steun geniet van verschillende imperialistische mogendheden en hun instellingen. Die hopen op een regering die zich verzoent met hun belangen. Als er druk werd gezet op de militaire dictatuur, had dit overigens weinig te maken met een bezorgdheid om democratie. Integendeel, er was meer angst voor een radicalisering van de beweging. Vandaar ook de oproepen van bondgenoten van de militaire dictatuur (China bijvoorbeeld) om het proces van democratisering te versnellen. Als de beweging enkel leidt tot een machtsovername door de liberale krachten rond Aung San Suu Kyi, zal deze laatste snel een marionet in dienst van de multinationals worden. In naam van de heropbouw van het land zullen dan wellicht asociale hervormingen worden doorgevoerd. Dit zal geen oplossing bieden. Het is nodig om de arbeiders en armen in Birma te organiseren hen en een programma aan te bieden dat ingaat tegen de militaire junta, maar ook tegen een neoliberale plundering van het land. Via onafhankelijke en strijdbare vakbonden en een massale arbeiderspartij kan gestreden worden voor een nationalisatie van de bodemrijkdommen, een democratische arbeidersregering met een socialistisch programma, democratische rechten voor alle minderheden in het land en uiteindelijk een democratische socialistische federatie in Zuidoost-Azië. KORT Turkije: regionale onstabiliteit versterkt K e v i n Parslow Bloedige confrontaties tussen het Turkse leger en Koerdische strijders van de PKK (Koerdische Arbeiderspartij) rond de grens tussen Turkije en Irak, versterken de mogelijkheid van een Turkse invasie in Koerdisch gebied in Irak. Dat zou ernstige gevolgen hebben voor heel de Koerdische bevolking in de regio. Bovendien zou het de positie van het VS-imperialisme ondermijnen aangezien Bush beroep doet op Koerdische steun in Irak. Een eventuele gedeeltelijke terugtrekking van Amerikaanse troepen wordt bijzonder moeilijk indien er een Turkse inval komt. Turkije is de tweede belangrijkste militaire macht in de NAVO na de VS. Het leger beschouwt zichzelf als de verdediger van de lekenstaat en de grondwet van het land. Sinds 1960 pleegde het vier staatsgrepen tegen een democratisch verkozen regering. Telkens vond het leger dat haar positie bedreigd werd door politieke en/of economische onstabiliteit. Het prestige van het leger werd ondermijnd door de verkiezingsoverwinning van de AKP (oorspronkelijk een islamitische partij) in juli De AKP won de verkiezingen na een krachtmeting met het leger en het seculiere establishment. Om het blazoen van het leger op te poetsen, wil het de confrontatie met de PKK opdrijven. Bovendien vrezen zowel de legerleiding als de regering dat de steun voor een onafhankelijke Koerdische staat toeneemt. Wij verzetten ons tegen een invasie van Irak door de Turkse troepen en zijn voor het zelfbeschikkingsrecht van de Koerdische bevolking. Tegelijk komen we op voor een terugtrekking van de huidige bezettingstroepen uit Irak. De spanningen in de regio kunnen enkel opgelost worden op basis van eenheid van de Turkse en Koerdische arbeidersklasse en solidariteit van arbeiders in de regio. Er zal bovendien nood zijn aan democratische arbeidersorganisaties die geen enkele steun verlenen aan de kapitalistische elites in de regio. China: rijken nog rijker Terwijl de communistische partij haar 17de partijcongres hield, werd bekend dat China voortaan het tweede grootste aantal miljardairs kent, na de VS. Vorig jaar waren er 15 dollarmiljardairs, dit jaar is dat aantal al opgelopen tot 106. Tegelijk leven zo n 200 miljoen Chinezen in armoede, met minder dan 1 dollar per dag. 1 miljoen Chinese kinderen is dakloos. Verdrag van Lissabon De terugkeer van de Europese Grondwet Op 18 oktober werd een akkoord gesloten in Lissabon over een tekst voor een Europees Verdrag. Deze tekst is een ingekorte versie van de Europese Grondwet, die eerder werd afgewezen in referenda in Frankrijk en Nederland. De belangrijkste wijziging na die referenda is dat het woord grondwet taboe geworden is. Voor het overige blijft de inhoud grotendeels overeind: er komt een sterkere Europese Commissie (EC) en de structuren worden wat aangepast. Er wordt geen enkele afstand gedaan van de neoliberale inhoud van het ontwerp van de Europese Grondwet dat werd afgewezen. ECvoorzitter Barroso was opgetogen: Dit verdrag gaat de Europese Unie de middelen geven die nodig zijn om de Europese burgers concrete resultaten aan te bieden. Na de liberaliseringsoperaties in de energiesector en binnenkort de postdiensten, weten we wat dat zal betekenen. Met dit verdrag tonen de politieke leiders in Europa nogmaals hun arrogantie. Als de bevolking fout stemt in een referendum over een neoliberale grondwet, dan noemen ze die grondwet een verdrag. De bedoeling is duidelijk: Het is goed dat we het geen Grondwet noemen, dan kan niemand immers om een referendum vragen, aldus de voormalige Italiaanse premier Amato. Tijdens de onderhandelingen in Lissabon waren er zo n betogers voor een sociaal Europa. Ook de eisen van deze betogers werden van tafel geveegd door de onderhandelaars. Vanuit de EU zal meer nadruk gelegd worden op de zogenaamde flexicurity : flexibel werken, maar met sociale bescherming. De nadruk ligt uiteraard vooral op het versterken van de flexibiliteit van de werknemers. Het was dan ook niet verwonderlijk dat het VBO (Verbond van Belgische Ondernemingen) tevreden reageerde op het nieuwe EU-verdrag en de herwonnen Europese dynamiek. Jammer genoeg stelde het EVV (Europees Vakverbond) reeds dat het steun zou geven aan het verdrag omdat het een oplossing zou bieden voor de institutionele crisis. Het verwerpen van de Europese Grondwet in Nederland en Frankrijk was geen institutionele kwestie, maar een verwerpen van het neoliberale beleid waar deze Europese Unie voor staat. Wij verzetten ons tegen de projecten van de kapitalistische EU, maar ook tegen de pro-kapitalistische euro-sceptici die voor een nationalistische agenda staan.

9 Socialistisch Links lsp-mas Jongerenwerking op volle toeren! B o r i s Malarme Onze jongerencampagnes, Internationaal Verzet voor scholieren en Actief Linkse Studenten onder studenten, draaiden de afgelopen weken op volle toeren in de scholen en op de campussen. We produceerden jongerenkrantjes en voerden campagne rond milieu, wat op heel wat interesse en enthousiasme van jongeren kon rekenen. We nemen deel aan de mobilisatie naar de nationale klimaatbetoging van 8 december. Zo organiseerden we reeds verschillende meetings en acties in de aanloop naar deze betoging. Er was een lokale scholierenbetoging in Gent (zie pagina 11) op de dag dat de rooms-blauwe onderhandelaars een akkoord bereikten, waarin ze nogmaals aantoonden dat ze niet bereid zijn om de ware vervuilers - de multinationals - aan te pakken. Met dit soort kleinere acties kunnen ook de scholieren hun ongenoegen laten zien, op 8 december zullen zij wellicht vooral examens voorbereiden in plaats van te betogen. In onze campagne leggen we nadruk op collectieve oplossingen, zoals gratis en degelijk openbaar vervoer, publieke controle op de energiesector,... tegenover het argument dat iedereen individueel verantwoordelijk is. Stop de privatiseringen Hoewel de arbeiders deze rijkdom produceren, hebben ze niet de minste inspraak in de aanwending ervan. Heel de productie staat in functie van de winsthonger van een handvol kapitalisten. Dit leidt tot schrijnende tegenstellingen. Er is nood aan betaalbare en comfortabele sociale woningen, aan gratis openbaar vervoer, aan onderwijs toegankelijk voor iedereen, aan speelterreinen en recreatiecentra, aan een nationale gezondheidsdienst die gratis en publiek is. De middelen hiervoor zijn voorhanden. Op dit ogenblik gaat het echter de andere kant uit. Openbare diensten worden gerentabiliseerd en opgesplitst. De winstgevende delen worden verkocht aan de hoogste bieder, de onrendabele worden afgestoten. Er is al lang waar geen sprake meer van diensten. De marktlogica heeft ook in de openbare sector toegeslaan. Voortaan spreekt men van openbare bedrijven in afwachting van de volgende privatisering. wij 32-urenweek In de private sector richt de vrije markt een voor ravage aan. Alle verworvenheden worden afgebroken in naam van de competitiviteit. Arbeidscontracten ruimen plaats voor onderaanneming, uitzendarbeid en andere nepjobs. Een miljoen arbeiders in België wordt regelmatig geconfronteerd met werkloosheid. staan Dit heeft geleid tot de verpaupering van een deel van de arbeiders en hun gezinnen. Naast ecologie boorden we ook nog een aantal andere thema s aan. Aan zeven universiteiten hielden we een meeting met een Britse kameraad, Matt Dobson van de Socialist Students. Matt sprak er over de gevolgen van het neoliberaal onderwijsbeleid maar ook over de campagnes tegen het (vrij recent ingevoerde en reeds opnieuw verhoogde) inschrijvingsgeld. Met deze meetings wilden we onze studenten voorbereiden op de aanvallen die nu ook hier worden voorbereid. Ook onze anti-fascistische tradities houden we hoog met acties en campagnes. In Brugge organiseerden we een betoging (zie pagina 10) en in Antwerpen voeren we campagne tegen de erkenning van het neo-fascistische NSV december: winterkamp voor jongeren Het jongerenkamp van Internationaal Verzet vindt deze winter plaats, in ruime scoutslokalen in de bossen tussen Samber en Maas in de Ardennen. Een ideale omgeving voor ontspannen discussies over economie, Latijns-Amerika, Sicko, arbeidersdemocratie, de opvattingen van Lenin, onze campagnes tegen racisme of rond milieu, welk instrument om de samenleving te veranderen,... De prijs bedraagt slechts 20 euro voor 3 dagen (maaltijden en overnachtingen inbegrepen). Aarzel niet om je in te schrijven! Meer info en praktische details: 02/ of 0472/ LSP/MAS Voor arbeiderseenheid Voor socialisme De technische en wetenschappelijke mogelijkheden van de mens zijn nog nooit zo uitgebreid geweest. De jongste 50 jaar verdrievoudigde het gemiddelde inkomen per hoofd van de wereldbevolking. Er is voldoende rijkdom om iedereen een degelijke levensstandaard te garanderen. België vormt hierop geen uitzondering. Zelfs na de gouden jaren 50 en 60 bleef de totale werkelijke waarde van alles wat we samen produceren toenemen. In 96 bedroeg dit dubbel zoveel als in 83. Deze toename van de rijkdom heeft echter niet geleid tot een algemene stijging van de welvaart. Integendeel: terwijl bedrijven recordwinsten boeken en speculanten hun kapitaal vertienvoudigen, gaat de voormalige koloniale wereld gebukt onder oorlog en hongersnood, is de economie van de ex-stalinistische staten ineengestuikt en heerst in het Westen massale structurele werkloosheid. De globale stijging van de rijkdom is aan de overgrote meerderheid van de wereldbevolking voorbijgegaan. Pensioenen, werkloosheids- en ziekteuitkeringen staan op de helling door de uitholling van de sociale zekerheid. LSP/MAS is voor het volledig herstel van de index en een minimumloon van 1250 euro netto, tegen de afbraak van de sociale zekerheid en de uitholling van het arbeidscontract. Wij verzetten ons tegen iedere bedrijfssluiting omdat dit onder het kapitalisme enkel leidt tot werkloosheid en armoede. De enige maatregel die de massale werkloosheid kan oplossen is de onmiddellijke invoering van de 32-urenweek, zonder loonverlies en met evenredige aanwervingen. Een nieuwe arbeiderspartij De vakbondsleidingen hebben de kapitalistische afbraaklogica aanvaard. Ze beperken zich tot het sociaal begeleiden van de herstructureringen. Daartegenover stellen wij het strijdsyndicalisme: vechten voor iedere job en het behoud van alle verworvenheden. De arbeidersklasse heeft een partij nodig die deze strategie politiek kan en wil vertalen. Zo n partij moet openstaan voor iedereen die wil vechten tegen de sociale afbraak. Ze moet zich verzetten tegen iedere verdeling van de arbeiders, of het nu is op basis van racisme, seksisme of geloof. Dit kan het best door op te komen voor volledige gelijke rechten. Ze moet de strijd aanbinden tegen het imperialisme en vechten tegen de vernietiging van het milieu. Ze moet het zelfbeschikkingsrecht van Vlamingen, Walen en Brusselaars (Nationalistische Studentenvereniging) als officiële studentenclub aan de universiteit. We bereiden ook een campagne voor tegen seksisme. Een aantal linkse groepen probeert onder druk van de ideologie van de heersende klasse steeds meer concrete oplossingen binnen het kader van het kapitalistische systeem naar voor te brengen. Nochtans is er een openheid onder een nieuwe generatie jongeren om te strijden tegen dat kapitalisme. Er is een zoektocht naar een alternatief op dit systeem. Dat was het onderwerp van een meeting in Leuven, waarop meer dan 20 studenten aanwezig waren. In Gent sloten 7 nieuwe studenten aan bij ALS na een dergelijke meeting. Aan de ULB waren er 25 aanwezigen op een discussie over Welk socialisme in Latijns- Amerika. Meetings over Che trokken 35 studenten in Gent en 17 in Antwerpen. Sinds het begin van het nieuwe academiejaar zijn er al heel wat jongeren die de stap hebben gezet (of die overwegen) om lid te worden van LSP/MAS. Doe zoals hen en ga de discussie met ons aan om jouw energie en jouw talenten aan te wenden in de realisatie van een socialistische samenleving respecteren, zonder in de val te trappen van diegenen die de arbeiders door communautair opbod willen verzwakken (cfr. splitsing sociale zekerheid). Ze zou moeten ageren voor de nationalisatie van de sleutelsectoren van de economie onder rechtstreekse arbeiderscontrole. Revolutie Dit programma is enkel uitvoerbaar indien de arbeidersbeweging de macht uit handen neemt van de kleine minderheid van kapitalisten. De heersende klasse zal haar privileges echter niet zomaar afstaan. Het breken van de kapitalistische staat zal een revolutie vereisen. Daarom bouwen wij aan een revolutionaire marxistische partij. Arbeidersdemocratie De productie moet in functie staan van de reële behoeften van de bevolking. Ze moet georganiseerd worden via een democratisch productieplan, opgesteld en gecontroleerd door raden, samengesteld uit vertegenwoordigers van de arbeiders van het bedrijf, van de nationale vakbonden en van de arbeidersregering. Iedere functionaris moet verkozen en permanent afzetbaar zijn. Hij/zij mag niet beschikken over een hoger loon dan het gemiddelde loon van de arbeiders die hij/zij vertegenwoordigt. Op die manier kan het wanbeheer vermeden worden zoals dit in de planeconomieën in het ex-oostblok bestond. Voor socialisme en internationalisme De socialistische revolutie breekt altijd uit op het nationale vlak, maar eindigt in de internationale arena. Arbeidersdemocratie en socialistische planning kunnen niet beperkt blijven tot één land. Het isolement van Sovjet-Rusland heeft tot haar degeneratie vanaf 1924 geleid. LSP/MAS maakt deel uit van het Comité voor een Arbeidersinternationale (CWI), dat actief is op alle continenten. Onze strijd in België zien wij in het kader van een arbeidersstrijd in de hele wereld voor een socialistische maatschappij. C W I K O RT N IE U W E L E D E N s - t f r o i nd j d S c o nt a ct LSP/MAS maakt deel uit van het Committee for a Workers International, een internationale socialistische organisatie actief in meer dan 35 landen op alle continenten. Zie ook: net Twee linkse socialisten opgepakt in Nigeria Twee leden van onze zusterpartij in Nigeria, Democratic Socialist Movement (DSM), werden op 11 oktober, op vraag van de directie, opgepakt door gewapende politie aan de Obafemi Awolo University (OAU). De twee DSMleden zijn Taiwo Hassan Soweto (voorzitter van de DSM-afdeling aan de OAU) en Oletandu Dairo (mediaverantwoordelijke van de studentenvakbond). De voorzitter van de studentenvakbond zit al langer in de gevangenis. Vorig jaar verkoos de studentenvakbond, zeer tegen de zin van de directie, een radicale leiding die ingaat tegen de besparingen van de directie. Op 9 oktober was er een massaal bijgewoonde algemene vergadering van de studenten, waar werd beslist om uit protest de lessen te boycotten. De opgepakte studenten werden samen met de voorzitter van de studentenvakbond vastgehouden en zullen pas in december voor de rechter komen. Op 23 oktober protesteerden we wereldwijd aan de Nigeriaanse ambassades om de vrijlating van onze kameraden, de onmiddellijke heropening van de campus en een einde van het geweld en de criminalisering van studentenactivisten te eisen. Meer info op socialistnigeria.org Waarom ik lid werd... Vandaag werd ik officieel lid van LSP. Ik maakte eerder al vijf of zes afdelingsvergaderingen mee en werd gewillig meegesleurd naar een CAPvergadering in Gent, de CAP-conferentie van 20 oktober, de antifa-betoging in Brugge, de jongerenbetoging rond klimaat in Gent,... Ik werd een actief lid in daden, iets passiever in de discussies, maar was één en al oor voor wat werd bediscussieerd. Dit is kort samengevat de laatste vier weken die ik beleefd heb. Ik ben bijna 30. Mijn vader werkte in de textielsector die midden jaren 1990 op de fles ging in onze streek. De ellende begon, wat ook een effect heeft gehad op mij. Ik stond machteloos als jonge knaap, of dit gevoel overviel me toch. Als scholier nam ik deel aan betogingen tegen racisme en extreemrechts. Ik gruwelde tegenover de campagnes van het toenmalige Vlaams Blok met hun affiches met bokshandschoenen. De conservatieve opvattingen van mijn grootouders, die me grootbrachten, deden me rebelleren. Ik zocht al snel mijn eigen weg. Met bloed en tranen en naast een voltijdse job, haalde ik een diploma. Dat moest mij gelukkig maken. Als schoolverlater vond ik ook direct werk, vooral uitzendwerk en tijdelijke jobs, maar nooit echt een vaste stek. Dat hield ik zes jaar vol, zonder toekomst of bestaanszekerheid en iedere maand elke cent moeten draaien en keren om rond te komen. Ik werkte iedere dag, kwam moe thuis en vleidde me neer voor de televisie. Uiteindelijk heb ik de TV buitengegooid en begon ik me te verdiepen in boeken en theorieën. Ik miste echter een kameraad die me wat wegwijs kon maken in de literatuur en liep verloren in data en gebeurtenissen. Ik had geen kanaal om mijn frustraties te uiten. Vier weken geleden werd mij een helpende hand toegestoken en het vuur in mij werd terug aangewakkerd. Timothy, LSP-Gent Strijdfonds: Steun LSP/MAS! In het derde kwartaal haalden we euro financiële steun op. Dat was 100% van onze doelstelling om euro op te halen en het beste kwartaal ooit voor ons strijdfonds! In de periode van oktober tot en met december willen we opnieuw euro ophalen. We hebben middelen nodig om campagnes te kunnen voeren, tussen te komen in bewegingen, standpunten te verspreiden,... Steun ons en stort vandaag nog op rekeningnummer Contactadressen: Nationaal: PB10011, 1190 Vorst 3. Tel/fax: 02: lspmas@skynet. be Aalst: aalst@lsp-mas.be, 0477/ ; Antwerpen: antwerpen@lsp-mas. be, 0472/ ; Brugge: brugge@lsp-mas.be, 0494/ , Brussel: bxl@ lsp-mas.be, 0494/ ; Gent: 09/ , gent@lsp-mas.be; Hasselt: hasselt@lsp-mas.be; Keerbergen: keerbergen@lsp-mas.be; La Louvière; Leuven: leuven@lsp-mas.be, 0494/ ; Lokeren; Luik: liege@lsp-mas.be, 0485/ ; Mechelen: mechelen@lsp-mas.be, 0476/ ; Mons: mons@lsp-mas. be, 0477/ ; Oostende: oostende@lsp-mas.be; Sint-Niklaas: waasland@ lsp-mas.be; Turnhout: turnhout@lsp-mas.be, 0485/ ; Verviers: verviers@ lsp-mas.be; Waver: wavre@lsp-mas.be, 072/

10 10 jongeren Socialistisch Links Hoe strijden tegen racisme na de veroordeling van Hans Van Themsche? S ta n d p u n t va n Blokbuster Het zal voor velen een opluchting zijn: Hans Van Themsche was wel degelijk schuldig voor de moorden op Luna en Oulematou en de moordpoging op Songul. Bovendien ging het om een racistische moord. Dit kwam als een opluchting na een twee weken durend proces waarin het zinloze geweld van een jaar geleden uitgebreid werd opgerakeld. Het proces Van Themsche was een bewogen proces dat heel wat emoties losweekte, zowel bij de families van de slachtoffers als bij iedereen die met hen meeleefde. De immense mediatisering zorgde er voor dat velen uitkeken naar het resultaat. Wij denken dat Van Themsche terecht schuldig is bevonden aan racistische moord en vinden het belangrijk dat ook het aspect racisme duidelijk aan bod kwam in de schuldvraag. Hij schoot om kleurlingen en migranten te treffen. De verdediging van Van Themsche probeerde te pleiten dat hun cliënt ziek was, geestesgestoord of lijdend aan een vorm van autisme. Dat werd ingeroepen in een poging om Van Themsche uit de gevangenis te houden. Uiteraard is het duidelijk dat er met de huidige overbevolking en tekort aan middelen in de gevangenissen, amper enige begeleiding zal zijn voor Van Themsche. Anderzijds zou het onaanvaardbaar zijn om Van Themsche zijn straf te laten ontlopen. Maar de vraag blijft: wat gebeurt er na de gevangenisstraf? Wordt Van Themsche dan gewoon terug vrij gelaten in de samenleving (met een grote kans op hervallen)? Er zal toch iets van individuele begeleiding nodig zijn, maar dat stelt de vraag naar middelen. De families van de slachtoffers waren opgelucht met de uitspraak. De getuigenissen van Songul en de families van de slachtoffers waren moedig en gaven een belangrijk signaal: dit zinloos geweld en deze haat zijn onaanvaardbaar. Die boodschap is van belang en brengt ook discussiepunten met zich mee. Hoe kan de strijd gevoerd worden tegen racistische vooroordelen, van waar komt zinloos geweld,... Eén jaar na de verkiezingsoverwinning van Patrick Janssens en de concerten van 0110 is zo n discussie noodzakelijk. Jeugdsanctierecht: sprong naar het verleden De voorstellen om het jeugdsanctierecht repressiever te maken met een sterke nadruk op jeugdgevangenissen zijn waanzin. Dat zeggen niet alleen wij, maar ook jeugdspecialisten van de rechtbanken in dit land. Patrick Dewael (VLD) wil jongeren vanaf 14 jaar in de gevangenis kunnen opsluiten en wil daartoe extra jeugdgevangenissen. Christian Maes, jeugdspecialist bij het Gentse parket-generaal stelde in De Standaard: Dewael pleit voor een sprong naar het verleden. Het speciale jeugdrecht is ontstaan omdat bleek dat het gewone strafrecht een averechts effect had op jongeren. Die klok nu terugdraaien is gewoon waanzinnig. Alsof hij eieren wil gaan bakken in een aangebakken pan. Ik vraag mij af of Dewael ooit één jeugdinstelling bezocht heeft of ooit een jeugdspecialist heeft gesproken. België is al twee keer door de Verenigde Naties op de vingers getikt omdat wij minderjarigen vanaf 16 jaar uit handen kunnen geven en als volwassenen kunnen laten berechten. En nu pleit Dewael ervoor om die leeftijd nog verder te verlagen. De grotere nadruk op repressie zal geen antwoord bieden op de groeiende problemen onder jongeren. In plaats van iets te doen aan de oorzaken: minder begeleiding door ouders (onder meer door werkdruk) en door de scholen (door besparingen), Terwijl de media victorie kraait over de veroordeling van Van Themsche, zijn er evenzeer lovende woorden voor het repressieve asielbeleid en de vervolging van mensen-zonderpapieren. Goedkope illegale arbeiders zijn welkom om de lonen te drukken, om krotten aan te verhuren en meteen ook als zondebok voor alles wat fout gaat. Daar wordt bovendien nog eens op ingespeeld door extreem-rechts om zo de drempel voor racisme te verlagen. In die zin is het VB mee verantwoordelijk voor de gruwelijke feiten die zich in mei 2006 afspeelden in Antwerpen. Is extreem-rechts verslagen met de overwinning van Janssens? Vlak na de gemeenteraadsverkiezingen wezen we op de beperkte houdbaarheidsdatum van reclamestunts en presidentiële verkiezingscampagnes zoals die van Janssens. De onderliggende problemen bleven bestaan en zijn niet weggenomen met het huidige bestuur in Antwerpen. Integendeel, met de hoofddoekendiscussie maakte Janssens duidelijk dat hij voor een flinks beleid staat en niet voor een links beleid. Met de prestigeprojecten genre Oosterweelverbinding worden de prioriteiten nogmaals in de verf gezet: geldverslindende projecten staan vooraan op de agenda. Het beste antwoord op zinloos geweld en racisme bestaat uit een sociaal beleid: als iedereen een degelijke job zou hebben, degelijke huisvesting in een propere omgeving,... zouden er al veel problemen opgelost zijn. Zolang we echter in een andere richting gaan met een toename van de kloof tussen rijk en arm, zal er een groeiende vervreemding zijn van deze samenleving. Als er geen collectief antwoord wordt geboden, zullen sommigen in de richting van individuele oplossingen zoeken. gebrek aan ontspanningsmogelijkheden, reclamedruk om vanalles aan te schaffen,... De neoliberale politici zien jongeren steeds meer als problemen die ze het liefst zo snel mogelijk achter tralies in vergeetputten gooien. Wat de gevolgen achteraf zijn, daar liggen ze niet van wakker. VB ers op nazi-bedevaart in Duitsland en Oostenrijk Op 11 september trok een delegatie van Voorpost en de (ontbonden) oud- coll a b o r a t e u r s ve r e n ig i n g Sint-Maartensfonds naar Oostenrijk. In de delegatie bevond zich ook VB-personeelslid Sandy Neel. Die meldt in haar online dagboek dat een kleine omweg werd gemaakt om ook naar Braunau am Inn, Wunsidel en Kehlsteinhaus te gaan. Die dorpjes hebben voor neo-nazi s een belangrijke symbolische waarde. Adolf Hitler werd in Braunau am Inn geboren en woonde jarenlang in Kehlsteinhaus (waar het befaamde adelaarsnest zich bevond). In Wunsidel ligt de voormalige nazi-leider Rudolf Hess begraven en waren er reeds meermaals problemen toen neonazi s er probeerden acties te ondernemen. Front National opnieuw gesplitst Nadat FN-voorzitter Daniel Féret zich voor de rechtbank moest verantwoorden voor racisme en misbruik van middelen, lijkt het erop dat hij niet langer de controle heeft over het FN. De partij is opnieuw in twee gesplitst. Het FN beweert op te komen tegen de corruptie van de traditionele partijen en stelt dat het een einde wil maken aan de rotheid in de politieke wereld. In de praktijk zien we echter dat de voorzitter van het FN middelen van zijn partij (die voor meer dan 90% van de overheid en dus van ons belastingsgeld komen) misbruikte om zich onder meer een villa in het zuiden van Frankrijk aan te schaffen. De partij beweert op te komen voor vrije meningsuiting en democratie, maar Féret regeert zijn partij als een despoot en gebruikt daarbij een ijzeren hand. De afgelopen 20 jaar waren er in het FN verschillende pogingen om de macht te grijpen en Féret op een zijspoor te zetten. Er waren minstens 35 afsplitsingen na dergelijke pogingen. Het FN haalt niet de electorale scores van het Vlaams Belang, maar dat is niet omdat de Vlamingen meer nationalistisch en racistisch zouden zijn ingesteld. De reden ligt grotendeels bij het FN zelf dat amper over actieve militanten beschikt. De roomsblauwe partijen willen de aanvallen op sociale verworvenheden opdrijven. Dat zal ruimte geven aan het Front National om terug te keren. Als de partij actiever zou worden, zou de partij wel eens snel de electorale positie van het VB kunnen evenaren. B a p t i s t e Libois 300 anti-fascisten betogen in Brugge Op 21 oktober betoogden we in Brugge met zo n 300 anti-fascisten. In Brugge waren er de afgelopen decennia meermaals problemen met neonazi s. Vorig jaar werd een man in coma geslagen vlakbij skinheadcafé De Kastelein. Nu wilden de Vlaamse Jongeren Westland, een nieuwe generatie neo-nazi s, door Brugge betogen. De neo-nazi s kregen slechts 60 betogers op de been, tegenover 300 anti-fascisten. Er was een grote steun voor de Blokbusterbetoging en er waren ook delegaties van andere organisaties (anarchisten, Comac, Animo, CAP). De meeting na de betoging moesten we noodgedwongen op het stationsplein houden omdat de voorziene zaal niet berekend was op 300 betogers. Er waren de afgelopen weken een aantal incidenten. Als we dat willen tegenhouden, zal het nodig zijn om ons te organiseren en het anti-fascistisch verzet nu reeds te organiseren. Zoniet zullen de neo-nazi s verder gaan met hun provocaties en geweld. Deze betoging was een positieve, eerste stap om te protesteren tegen fascisme en tegen extreem-rechts geweld. We gaven een signaal dat we niet akkoord gaan met de standpunten van VJW en ook niet bij de pakken blijven zitten. We zullen Blokbuster organiseren in Brugge om de strijd tegen racisme te voeren, maar ook om te discussiëren over een alternatief op het huidige neoliberale systeem dat leidt tot armoede en verdeeldheid. D av y Steen

11 Socialistisch Links ecologie 11 Programma van Internationaal Verzet Vernietig het kapitalisme voor het de planeet vernietigt De laatste 30 jaar verhoogde de temperatuur op aarde tot het hoogste niveau ooit de laatste jaar. Volgens de VN en het rapport Stern, genoemd naar een oude econoom en hoofd van de Wereldbank, zouden er 50 miljoen ecologische vluchtelingen kunnen zijn in 2010 en 200 miljoen in 2050, veroorzaakt door de stijging van het waterpeil, de groeiende woestijnvorming, etc. Tegelijkertijd zullen het aantal catastrofes, zoals die veroorzaakt door de orkaan Katrina (die mensenlevens eiste en voor meer dan 120 miljard schade veroorzaakte), toenemen. De maatregelen die getroffen worden zijn nochtans allesbehalve voldoende. Het Kyoto-protocol dekt slechts 3% van de maatregelen die moeten genomen worden om de opwarming van de aarde tegen te gaan... en zelfs dit wordt niet nageleefd! Zij die de maatschappij besturen, het patronaat en hun politieke lakeien, doen niets om tot een echte oplossing te komen. Hun prioriteit is en blijft de maximalisatie van hun winsten en dit ten koste van de bevolking. In dit kader is het enige wat ze doen het probleem verplaatsen, zo zien ze bijvoorbeeld nucleaire energie als alternatief op fossiele brandstof. Nochtans wordt er elk jaar 7000 ton nucleair afval geproduceerd zonder dat men weet wat de toekomstige generaties moeten aanvangen met deze bergen nucleair afval. Exxon Mobil: Don t worry, be happy... Wat doen de oliemultinationals met hun immense winsten? Ze verdedigen natuurlijk hun eigen belangen. Exxon Mobil bijvoorbeeld zorgt ervoor dat het haar reputatie hoog kan houden. Het bedrijf verzette zich in 2002 reeds tegen de Intergouvernementele Groep van Experten inzake klimaat. Exxon stelde dat de voorzitter van die groep te militant was. Objectiviteit is belangrijk bij Exxon. Tussen 2000 en 2003 besteedde het bedrijf dollar aan think thanks. Die denkgroepen moesten de klimaatswijzigingen in vraag stellen. Het derde duurste onderzoek (voor een bedrag van dollar) werd uitgevoerd door het American Legislative Exchange Council. Die instelling kwam tot de conclusie dat de opwarming van de aarde ook mensenlevens kan redden! Het American Enterprise Institute publiceerde een artikel onder de titel Dont worry, be happy, goed voor een subsidie van dollar van Exxon. De hoofdprijs tenslotte voor een niet onaardig bedrag van dollar was voor het Competitive Enterprise Institute dat een studie maakte waarin het gevaar van klimaatsverandering wordt vergeleken met het gevaar van een buitenaardse aanval op onze planeet... Men moet beroep doen op het geheel van maatschappelijke productiekrachten om propere energiebronnen te ontwikkelen, wat niet in tegenstelling staat tot een verzekerde toegang tot nutsvoorzieningen voor iedereen. In dit opzicht onderscheiden wij ons van héél wat officiële ecologisten wat betreft de vraag van verantwoordelijkheid. In het algemeen gaan zij niet verder dan het bekritiseren van één of meerdere kenmerken van het kapitalistisch uitbuitingssysteem: ze zoeken niet naar de oorzaken van deze symptomen. In tegenstelling tot groeperingen zoals Greenpeace, die nochtans grondige analyses en aanklachten naar voren brengen, zoeken wij niet naar oplossingen binnen het hedendaagse systeem. Zonder het kapitalisme omver te werpen is iedere verregaande oplossing onmogelijk. Het grootste deel van de ecologische activisten heeft het over het veranderen van de mentaliteit en de gewoontes. Dit moet wel degelijk gebeuren maar het is een utopie om dit op een massale schaal te verwezenlijken zonder komaf te maken met het kapitalisme en een maatschappij te stichten die de ontplooiing van ieder individu mogelijk maakt. Héél wat van deze te veranderen gewoontes zijn immers noodzakelijke behoeften: hoe schakel je bijvoorbeeld over van een vervuilende auto naar een niet vervuilende zonder de middelen ertoe? En iedereen kent wel situaties waarbij openbaar vervoer zonder twijfel veel te duur is, slecht toegankelijk en van slechte kwaliteit? Wij komen op voor een politiek die collectieve oplossingen stimuleert (bijvoorbeeld het ontwikkelen van beter publiek transport) en voor het afschaffen van ecotaksen die de gezinnen treffen in plaats van de producenten. Aan de andere kant, zolang de traditionele media of andere middelen voor het verspreiden van ideeën in de handen blijven van de rijken die de planeet liever vervuilen dan hun aan hun winsten te raken, lijkt het ons onmogelijk om de mentaliteit op grote schaal te veranderen. Om de mentaliteit te veranderen, moet men de maatschappij veranderen. Dit kan enkel en alleen door de werkende bevolking te mobiliseren - zij die produceren maar niets te zeggen hebben tegen het systeem dat hen dag na dag uitbuit, en het omver te werpen. In deze mobilisatie en acties is het cruciaal om sociale en ecologische eisen naar voren te schuiven. Maar een politiek van lobbyen richting de elite is inefficiënt: de strijd van de arbeiders en de jongeren is onze meest krachtige wapen! De wetenschap behoort toe aan iedereen, onze planeet ook! 1. Drastische vermindering van de uitstoot van broeikasgassen! Stop de handel in emissierechten! 2. Voor de (her)nationalisatie van de energiesector onder arbeiderscontrole zonder schadeloosstelling voor de aandeelhouders! 3. Voor een massale ontwikkeling van kwaliteitsvol en gratis openbaar vervoer voor iedereen! 4. Voor de massale bouw van sociale woningen die kwaliteitsvol, betaalbaar en milieuvriendelijk zijn! 5. Het wetenschappelijk onderzoek moet uit handen van de ondernemingen! Voor de ontwikkeling van openbaar wetenschappelijk onderzoek, onafhankelijk van de aandeelhouders en de privé! Milieu en kapitalisme: vechten voor het ene, is strijden tegen het andere 1. Voor een politiek die collectieve oplossingen stimuleert, de afschaffing van zogezegde ecotaksen die enkel de gezinnen treffen! 2. Voor een geplande economie in functie van de behoeften van de bevolking dus ook respect voor het milieu en niet in functie van de winst! 3. Voor de democratische controle en het beheer van de productie door de arbeiders zelf: het patronaat heeft de arbeiders nodig, de arbeiders niet het patronaat! 4. Voor internationale solidariteit: de bescherming van de planeet moet wereldwijd plaatsvinden! 5. Voor de democratische socialistische samenleving gebaseerd op de noden en de ontplooiing van ieder individu in een gezond milieu! Kunstonderwijs: Actie aan het Vlaams ministerie van onderwijs d o o r Michael Bouchez Op 28 september was er een actie van zo n 600 studenten en personeelsleden van het kunstonderwijs aan het ministerie van onderwijs in Brussel. Ze demonstreerden voor meer middelen voor het kunstonderwijs. In het materiaal van de Actief Linkse Studenten legden we uit dat het plan-vandenbroucke voor het hoger onderwijs leidt tot besparingen. Enkel richtingen met voldoende marktwaarde blijken interessant genoeg te zijn. Andere richtingen moeten snoeien, waaronder ook het hoger kunstonderwijs. Op de actie maakten we duidelijk dat het onderwijsbeleid niet alleen het kunstonderwijs treft. Er is nood aan een gezamenlijke beweging van alle personeelsleden en studenten aan de hogescholen en universiteiten om in verzet te gaan tegen het neoliberale onderwijsbeleid en voor democratisch (hoger) onderwijs. In de toespraken lag er jammer genoeg weinig nadruk op het feit dat het neoliberale beleid van de traditionele partijen leidt tot aanvallen op het onderwijs. Ook vroegen sommige actievoerders zich af of er geen nood is aan een meer veralgemeende beweging zodat de onderwijsminister niet meer om ons heen zou kunnen. Gent: Internationaal Verzet betoogt Op 24 oktober trokken een 100-tal scholieren en jongeren door de straten van Gent om te protesteren tegen de liberalisering van de energiesector en tegen klimaatsverandering. Het kapitalisme houdt - in haar zoektocht naar steeds meer winst voor een kleine minderheid - geen rekening met de ecologische behoeften van de meerderheid van de bevolking. Het huidige systeem doet ons meer betalen voor behoeften als energie door een liberaliseringsbeleid. En dat net op een ogenblik dat controle van de gemeenschap meer dan nodig is om er voor te zorgen dat het wetenschappelijk onderzoek naar hernieuwbare energie ten volle kan gevoerd worden. Daartoe zal het overigens ook nodig zijn dat wetenschappelijk onderzoek losstaat van de grote ondernemingen, wat meer publieke middelen vereist voor onderwijs. De Gentse jongeren van Internationaal Verzet trokken door de binnenstad en passeerden onder meer aan het secretariaat van de VLD. Achteraf werden verdere plannen gesmeed om met scholieren in de Arteveldestad op te komen tegen het kapitalisme.

12 Socialistisch Links Neem een abonnement maandblad van de Linkse Socialistische Partij nummer w w w.socialisme.be s t r i j d solidariteit socialisme steunprijs: 2 Ben je de propaganda van de traditionele media beu? Wil je wel eens een andere visie lezen? Neem dan een abonnement op dit blad en stort 12 euro op Vernietig het kapitalisme... voor het de planeet vernietigt! d o o r Benoit Douchy Op 1 2 o k t o b e r k r e e g A l Gore samen met het IPCC (Intergouvernementeel Panel voor Klimaatsverandering) de Nobelprijs voor de Vrede wegens het vergroten en verspreiden van de kennis over de door de mens veroorzaakte klimaatverandering en voor het bevorderen van maatregelen om deze tegen te gaan. De film An unconvenient truth van Gore is inmiddels wereldwijd een succes geworden. Het feit dat ecologie als centraal thema naar voor kwam bij de toekenning van de Nobelprijs wijst op de aandacht die er momenteel is voor dit thema. Er is ook een groeiende eensgezindheid dat menselijke activiteiten verantwoordelijk zijn voor de opwarming van de aarde: volgens een recent rapport van het IPCC is de waarschijnlijkheid daarvan groter dan 90% (het vorige rapport uit 2001 had het nog over een waarschijnlijkheid van 66%). De gevolgen van de aanvallen op onze planeet zijn steeds beter voelbaar aan het worden. De Olympische Spelen van volgend jaar in Peking worden bedreigd door luchtvervuiling waardoor er mogelijk uitstel komt. Woestijnvorming en overstromingen zouden de komende 10 jaar 50 miljoen mensen uit hun huizen verdrijven. Bij overstromingen in Afrika de afgelopen maanden werden meer dan 1 miljoen mensen getroffen en vielen honderden doden. 4 Miljoen kinderen onder de 5 jaar sterven jaarlijks aan gevaarlijke milieuomstandigheden zoals vervuilde lucht of water of blootstelling aan chemicaliën. Tegenover deze realiteit proberen steeds meer politici zich groen op te stellen. Al Gore heeft nu meer succes dan destijds als presidentskandidaat. Nadat hij de Nobelprijs kreeg, kreeg hij zelfs felicitaties van president Bush. Iedereen is groen, maar welke oplossingen brengen de politici naar voor? Al Gore wil ons overtuigen minder energie te gebruiken. Zelf gebruikt hij 20 keer zoveel elektriciteit als de gemiddelde Amerikaan, onder meer voor een permanent verlichte oprijlaan en een verwarmd zwembad... Gore probeert die kritiek te weerleggen door te stellen dat hij CO2-neutraal leeft, dat wil zeggen dat hij voor elke ton CO2 die hij uitstoot ook investeert in bedrijven die bezig zijn met groene energie. Zelf richtte hij een investeringsmaatschappij op die investeert in groene bedrijven waarmee je vervuiling als het ware kunt afkopen. Liefst bij zijn bedrijf natuurlijk. Dit soort maatregelen zullen niets veranderen aan de wijze waarop wordt geproduceerd. De markt zal niet zorgen voor oplossingen voor de milieuproblematiek. In het huidig systeem tellen enkel de winsten en wordt niet omgekeken naar hoe die winsten worden gemaakt. In plaats van onderzoek te doen naar alternatieve en propere energie wordt bijvoorbeeld meer besteed aan reclame en lobbywerk. In de VS gaf de autosector in de eerste zes maanden van dit jaar 17,8 miljoen dollar uit aan lobbywerk, een stijging van 16%. Er zijn dus wel degelijk middelen aanwezig, maar die worden niet aangewend voor onderzoek naar milieuvriendelijke alternatieven. Alles wordt vandaag opgeofferd voor de fenomenale winsten van een kleine minderheid. Om het milieu te redden, zullen we ons tegen deze logica moeten verzetten en opkomen voor een socialistisch alternatief op het kapitalisme. Bouw met ons mee aan zo n alternatief: sluit aan! >> 8 december - 14u30 Nationale betoging! B r u s s e l Z u i d Wil je meer info? Aarzel niet om ons te contacteren Linkse Socialistische Partij Pb 10011, 1190 Vorst 3 tel/fax: 02/ Committee for a Workers International Sluit aan bij LSP/MAS dit strookje opsturen naar PB 10011, 1190 Vorst 3 Naam: Adres: Tel / Steun LSP: stort op O Wil lid worden van de LSP O Wil meer info (een discussie) O Wil uitgenodigd worden voor LSP-activiteiten in mijn buurt O wil een abonnement op Socialistisch Links O gewoon abonnement: 12 Euro /12 nummers O steunabonnement: 25 Euro/ 12 nummers Stort op rekeningnummer van Socialist Press

PERSONEELSVERGADERING ACOD UNIVERSITEIT GENT

PERSONEELSVERGADERING ACOD UNIVERSITEIT GENT PERSONEELSVERGADERING ACOD UNIVERSITEIT GENT De maatregelen in deze presentatie zijn gebaseerd op de informatie zoals ze beschikbaar was op 25 NOVEMBER 2014 Vooraf: wat is ACOD? ABVV Socialistische vakbond

Nadere informatie

Studiedienst PVDA Studie over de transfers van lonen naar winsten onder de regering-michel.

Studiedienst PVDA Studie over de transfers van lonen naar winsten onder de regering-michel. Studiedienst PVDA Studie over de transfers van lonen naar winsten onder de regering-michel. EEN TRANSFER VAN BIJNA 9 MILJARD UIT DE PORTEMONNEE VAN DE WERKENDE MENSEN NAAR DE BEDRIJFSWINSTEN. EEN VERLIES

Nadere informatie

Michiel Verbeek, januari 2013

Michiel Verbeek, januari 2013 Michiel Verbeek, januari 2013 1 2 Eens of oneens? De bankiers zijn schuldig aan de kredietcrisis. De huidige economische crisis is het gevolg van de kredietcrisis van 2008. Als een beurshandelaar voor

Nadere informatie

Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 13 oktober 2011

Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 13 oktober 2011 Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 3 oktober Grote Recessie was geen Grote Depressie Wereldhandel Aandelenmarkt 9 8 7 8 VS - S&P-5 vergelijking met crash 99 Wereld industriële

Nadere informatie

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)!

Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Vragen aangeduid met een * toetsen in het bijzonder het inzicht en toepassingsvermogen. Deze vragenreeksen zijn vrij beschikbaar.

Nadere informatie

1 140 miljard euro bij

1 140 miljard euro bij PRIVATE S.A. Page: 1+2 3 Circulation: 330835 92b4f4 1390 De Nieuwe Gazet No. of publications: 2 ECB drukt 1 140 miljard euro bij Met die som in 50 euro biljetten kan je de negen bollen van het Atomium

Nadere informatie

Belgen bevraagd

Belgen bevraagd 1 41.420 Belgen bevraagd De PVDA vroeg 41.420 Belgen hun mening over de crisis, armoede, werk, koopkracht, de toekomst van de jongeren, discriminatie & justitie, klimaat & milieu, democratie en energie.

Nadere informatie

ONS ENGAGEMENT VOOR UW TOEKOMST ONTCIJFERD

ONS ENGAGEMENT VOOR UW TOEKOMST ONTCIJFERD ONS ENGAGEMENT VOOR UW TOEKOMST ONTCIJFERD UW TOEKOMST ONTCIJFERD we creëren sociale welvaart met vier bouwstenen 1 meer jobs 2 stijgende koopkracht 3 sociale zekerheid voor iedereen 4 een toekomst voor

Nadere informatie

STATUTAIR CONGRES 2010 Definitieve versies zoals gestemd op 22/10/2010

STATUTAIR CONGRES 2010 Definitieve versies zoals gestemd op 22/10/2010 Socialisme Welvaart Gepensioneerden Bruggepensioneerden Internationaal Jongeren Militantisme Vooruitgang Leden Acties Dienstverlening België Europa Kaderleden BBTK SETCa RESOLUTIES & MOTIES STATUTAIR CONGRES

Nadere informatie

De waarheid over de notionele intrestaftrek

De waarheid over de notionele intrestaftrek De waarheid over de notionele intrestaftrek Februari 2008 Wat is de notionele intrestaftrek? Notionele intrestaftrek, een moeilijke term voor een eenvoudig principe. Vennootschappen kunnen een bepaald

Nadere informatie

Sectorwerkstuk Economie Economische crisis

Sectorwerkstuk Economie Economische crisis Sectorwerkstuk Economie Economische crisis Sectorwerkstuk door A. 2214 woorden 2 februari 2013 6,6 119 keer beoordeeld Vak Methode Economie Pincode Deelvraag 1: Wat zijn de oorzaken van de Economische

Nadere informatie

Kans op Amerikaanse dubbele dip is klein

Kans op Amerikaanse dubbele dip is klein Kans op Amerikaanse dubbele dip is klein De Verenigde Staten gaan meestal voorop bij het herstel van de wereldeconomie. Maar terwijl een gerenommeerd onderzoeksburo recent verklaarde dat de Amerikaanse

Nadere informatie

Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2

Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2 Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2 Als je moet kiezen welk plaatje je op je cijferlijst zou willen hebben,

Nadere informatie

Laat je niks wijsmaken, er is wél een andere keuze

Laat je niks wijsmaken, er is wél een andere keuze Laat je niks wijsmaken, er is wél een andere keuze Vrienden, Kameraden, Socialisten, Laat mij beginnen met jullie allemaal een gelukkig en gezond 2017 te wensen. Vandaag zijn we hier niet toevallig in

Nadere informatie

HET PUNTENSYSTEEM. Wat wil de regering doen met mijn pensioen? En hoe hierop te reageren... CSC

HET PUNTENSYSTEEM. Wat wil de regering doen met mijn pensioen? En hoe hierop te reageren... CSC 1.200 levenslang HET PUNTENSYSTEEM Wat wil de regering doen met mijn pensioen? En hoe hierop te reageren... CSC Brochure Pensioenen 2018 NL.indd 1 17/02/2018 10:44:18 Wat is het voornaamste project van

Nadere informatie

Oktober 2015. Macro & Markten. 1. Rente en conjunctuur :

Oktober 2015. Macro & Markten. 1. Rente en conjunctuur : Oktober 2015 Macro & Markten 1. Rente en conjunctuur : VS Zoals al aangegeven in ons vorig bulletin heeft de Amerikaanse centrale bank FED de beleidsrente niet verhoogd. Maar goed ook, want naderhand werden

Nadere informatie

Kenneth Wyffels 2L2 19 JAARTAAK SEI 2011-2012

Kenneth Wyffels 2L2 19 JAARTAAK SEI 2011-2012 Kenneth Wyffels 2L2 19 JAARTAAK SEI 2011-2012 April- 30/04/ 12 Artikel 1. Jean-Luc Dehaene van de CD&V kan bijna 3 miljoen euro opstrijken. Door een aantal jaar geleden een pakket aandelenopties te kopen

Nadere informatie

Werkloosheidscijfers Tijdelijke werkloosheid Faillissementen

Werkloosheidscijfers Tijdelijke werkloosheid Faillissementen De impact van de economische crisis in West Limburg Werkloosheidscijfers Tijdelijke werkloosheid Faillissementen MEI 2009 1. Werkloosheid 1.1 Niet werkende werkzoekenden Een eerste indicator die de economische

Nadere informatie

Btw-verhogingen en indexsprong... Een explosieve cocktail voor de koopkracht

Btw-verhogingen en indexsprong... Een explosieve cocktail voor de koopkracht PVDA Studiedienst Februari 2015 M. Lemonnierlaan 171 1000 Brussel http://pvda.be/pvda/studiedienst Btw-verhogingen en indexsprong... Een explosieve cocktail voor de koopkracht Volgens de regering heeft

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 vwo 2006-II

Eindexamen economie 1-2 vwo 2006-II 4 Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Een voorbeeld van een juiste berekening

Nadere informatie

De inflatie zakte in juni nog tot 1,5 punten. De daaropvolgende maanden steeg de inflatie tot 2,0 in augustus (Bron: NBB).

De inflatie zakte in juni nog tot 1,5 punten. De daaropvolgende maanden steeg de inflatie tot 2,0 in augustus (Bron: NBB). NOTARISBAROMETER VASTGOED WWW.NOTARIS.BE T3 2017 Barometer 34 MACRO-ECONOMISCH Het consumentenvertrouwen trekt sinds juli terug aan, de indicator stijgt van -2 in juni naar 2 in juli en bereikte hiermee

Nadere informatie

Goede tijden, slechte tijden. Soms zit het mee, soms zit het tegen

Goede tijden, slechte tijden. Soms zit het mee, soms zit het tegen Slides en video s op www.jooplengkeek.nl Goede tijden, slechte tijden Soms zit het mee, soms zit het tegen 1 De toegevoegde waarde De toegevoegde waarde is de verkoopprijs van een product min de ingekochte

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 vwo 2007-II

Eindexamen economie 1-2 vwo 2007-II Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 1 0,15 0,12 100% = 25%

Nadere informatie

Examen HAVO. Economie 1

Examen HAVO. Economie 1 Economie 1 Examen HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 21 juni 13.30 16.00 uur 20 00 Dit examen bestaat uit 31 vragen. Voor elk vraagnummer is aangegeven hoeveel punten met een goed

Nadere informatie

Gemiddelde hypotheekrentes in 2012 met NHG

Gemiddelde hypotheekrentes in 2012 met NHG rente rente Datum: 2 januari 2013 Terugblik renteontwikkeling 2012: de hypotheekmarkt is dood 2012 was een heel saai jaar. Er waren maar heel weinig wijzigingen in de hypotheekrentes. Je kunt wel zeggen

Nadere informatie

Naam: Nummer: HT6: Werkloosheid

Naam: Nummer: HT6: Werkloosheid Naam: Nummer: Klas: 3 ECA HT6: Werkloosheid Lkr.: R. De Wever 11 maart 2015 30 Vraag 1: (6 ptn) Leg volgende begrippen uit: a. Frictiewerkloosheid Frictiewerkloosheid is de korte periode van werkloosheid

Nadere informatie

Als de lonen dalen, dalen de loonkosten voor de producent. Hetgeen kan betekenen dat de producent niet overgaat tot mechanisatie/automatisering.

Als de lonen dalen, dalen de loonkosten voor de producent. Hetgeen kan betekenen dat de producent niet overgaat tot mechanisatie/automatisering. Top 100 vragen. De antwoorden! 1 Als de lonen stijgen, stijgen de productiekosten. De producent rekent de hogere productiekosten door in de eindprijs. Daardoor daalt de vraag naar producten. De productie

Nadere informatie

Naslagwerk Economie van Duitsland. Hoofdstuk 8: Financiële stelsel. 8.1 Overzicht

Naslagwerk Economie van Duitsland. Hoofdstuk 8: Financiële stelsel. 8.1 Overzicht Naslagwerk Economie van Duitsland 8.1 Overzicht Het Duitse bankenstelsel is anders georganiseerd dan in de meeste andere landen. Naast een centrale bank, de Bundesbank, de reguliere zaken en retailbanken

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Module 3, Welvaart in Amerika en Nederland

Samenvatting Geschiedenis Module 3, Welvaart in Amerika en Nederland Samenvatting Geschiedenis Module 3, Welvaart in Amerika en Nederland Samenvatting door een scholier 583 woorden 8 februari 2005 4,7 21 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Module 3, aantekeningen.

Nadere informatie

Vrienden, ik wil eindigen met een driedubbele oproep:

Vrienden, ik wil eindigen met een driedubbele oproep: Beste vrienden, We zijn aan het einde gekomen van een gevulde dag, met interessante sprekers. Over generaties heen en tussen generaties in, het debat voeren over solidariteit is niet evident. Maar waar

Nadere informatie

1. Wat regering en werkgevers je niet vertellen... over het Herenakkoord (afspraken rond collectieve actie)

1. Wat regering en werkgevers je niet vertellen... over het Herenakkoord (afspraken rond collectieve actie) 1. Wat regering en werkgevers je niet vertellen... over het Herenakkoord (afspraken rond collectieve actie) dat vakbonden aansprakelijk worden gesteld en gesanctioneerd kunnen worden in geval van problemen

Nadere informatie

Hoofdstuk 2: Het Taylor-Romer model

Hoofdstuk 2: Het Taylor-Romer model Hoofdstuk 2: Het Taylor-Romer model 1. Opbouw van de AV-lijn A. Relatie tussen reële bbp en rente Fragment: Belgische glansprestatie (Tijd, 31/12/2004) Bestedingen De consumptie van de gezinnen groeide

Nadere informatie

De werkloosheid op haar hoogste peil sinds het begin van de crisis

De werkloosheid op haar hoogste peil sinds het begin van de crisis Oktober 2009 De werkloosheid op haar hoogste peil sinds het begin van de crisis De werkloosheid: moet het ergste nog komen? De uitzendarbeid en het aantal openstaande betrekkingen lopen weer terug Het

Nadere informatie

De Duurzaamheid van de Euro

De Duurzaamheid van de Euro Sustainable Finance Lab : De Duurzaamheid van de Euro #susfinlab www.sustinablefinancelab.nl De euro is niet houdbaar Arjo Klamer Munten komen en gaan Gevallen munten Papiermark (Duitsland) 1914-1924 Hyperinflatie

Nadere informatie

PERSBERICHT Brussel, 20 december 2013

PERSBERICHT Brussel, 20 december 2013 PERSBERICHT Brussel, 20 december 2013 Werkgelegenheid stabiel, werkloosheid opnieuw in stijgende lijn Arbeidsmarktcijfers derde kwartaal 2013 Na het licht herstel van de arbeidsmarkt in het tweede kwartaal

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores

Vraag Antwoord Scores Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een voorbeeld van een

Nadere informatie

Twaalf grafieken over de ernst van de crisis

Twaalf grafieken over de ernst van de crisis Twaalf grafieken over de ernst van de crisis 1 Frank Knopers 26-04-2012 1x aanbevolen Voeg toe aan leesplank We hebben een aantal grafieken verzameld die duidelijk maken hoe ernstig de huidige crisis is.

Nadere informatie

Instituut voor de nationale rekeningen

Instituut voor de nationale rekeningen Instituut voor de nationale rekeningen 2015-02-17 Links: Publicatie BelgoStat Online Algemene informatie Broos herstel in 2013 na krimp in 2012 in Brussel en Wallonië; verdere groeivertraging in 2013 in

Nadere informatie

Examen HAVO - Compex. economie 1

Examen HAVO - Compex. economie 1 economie 1 Examen HAVO - Compex Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 1 Maandag 23 mei totale examentijd 2,5 uur 20 05 Vragen 1 tot en met 19 In dit deel staan de vragen waarbij de computer niet

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores

Vraag Antwoord Scores Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 altijd toekennen Bij een lagere prijs

Nadere informatie

Eindexamen economie pilot havo 2009 - I

Eindexamen economie pilot havo 2009 - I Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 ja Een voorbeeld van een juiste

Nadere informatie

Jongeren vinden moeilijker een job - Nieuwe cijfers Enquête naar de Arbeidskrachten, derde kwartaal

Jongeren vinden moeilijker een job - Nieuwe cijfers Enquête naar de Arbeidskrachten, derde kwartaal ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 5 februari 2009 Jongeren vinden moeilijker een job - Nieuwe cijfers Enquête naar de Arbeidskrachten, derde kwartaal 2008 - Het hoeft geen

Nadere informatie

Groep Wegingsfactor Prijsverandering Partieel prijsindexcijfer Woning 40% +10% 110 Voeding 30% -10% 90 Kleding 20% +20% 120 Diversen 10% +15% 115

Groep Wegingsfactor Prijsverandering Partieel prijsindexcijfer Woning 40% +10% 110 Voeding 30% -10% 90 Kleding 20% +20% 120 Diversen 10% +15% 115 Samenvatting door M. 1480 woorden 6 januari 2014 7,2 17 keer beoordeeld Vak Methode Economie Praktische economie Tijd is geld De ECB leent geld uit aan de banken. Ze rekenen daar reporente voor. Banken

Nadere informatie

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-

-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_-_- Nummer 32/2012 woensdag 19 december 2012 Wat werd er verkocht November 2012 Merk 11 2012 % 11 2011 % VOLKSWAGEN 4 339 12,11 % 4 639 11,47 % RENAULT 3 288 9,18 % 5 367 13,27 % PEUGEOT 2 872 8,01 % 3 475

Nadere informatie

Federaal Plan Armoedebestrijding. Reactie van BAPN vzw. Belgisch Platform tegen Armoede en Sociale Uitsluiting EU2020 30/11/2012

Federaal Plan Armoedebestrijding. Reactie van BAPN vzw. Belgisch Platform tegen Armoede en Sociale Uitsluiting EU2020 30/11/2012 Belgisch Platform tegen Armoede en Sociale Uitsluiting EU2020 30/11/2012 Federaal Plan Armoedebestrijding Reactie van BAPN vzw BAPN vzw Belgisch Netwerk Armoedebestrijding Vooruitgangstraat 333/6 1030

Nadere informatie

Cursusgids belastingontwijking. Onderhandelen met de Belastingdienst, u kunt het ook!

Cursusgids belastingontwijking. Onderhandelen met de Belastingdienst, u kunt het ook! Cursusgids belastingontwijking Onderhandelen met de Belastingdienst, u kunt het ook! "Belastingen, leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker". Aldus de slogan waarmee de Belastingdienst ons jarenlang

Nadere informatie

Eindexamen vwo economie II

Eindexamen vwo economie II Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat de particuliere

Nadere informatie

Persbericht. Anti-crisismaatregelen: goedkeuring van een tweede pakket maatregelen van de minister van Werk om ontslagen te vermijden

Persbericht. Anti-crisismaatregelen: goedkeuring van een tweede pakket maatregelen van de minister van Werk om ontslagen te vermijden Brussel, 30 april 2009 Persbericht Anti-crisismaatregelen: goedkeuring van een tweede pakket maatregelen van de minister van Werk om ontslagen te vermijden Vice-Eerste minister en minister van werk, Joëlle

Nadere informatie

DRASTISCHE AFBOUW VAN UW PENSIOEN

DRASTISCHE AFBOUW VAN UW PENSIOEN DRASTISCHE AFBOUW VAN UW PENSIOEN De federale regering wil de berekeningswijze voor het pensioen van de ambtenaren hervormen. Dit houdt een drastische afbouw van het ambtenarenpensioen in. En de regering

Nadere informatie

Macro-economische uitdagingen ten gevolge van de vergrijzing

Macro-economische uitdagingen ten gevolge van de vergrijzing Macro-economische uitdagingen ten gevolge van de vergrijzing Gert Peersman Universiteit Gent Seminarie VGD Accountants 3 november 2014 Dé grootste uitdaging voor de regering Alsmaar stijgende Noordzeespiegel

Nadere informatie

MAAK ASSE WEER LEEFBAAR VOOR IEDEREEN STEM RAPHAËL RAPHAËL VAN CAPPELLEN LIJSTTREKKER PVDA ASSE. asse.pvda.be

MAAK ASSE WEER LEEFBAAR VOOR IEDEREEN STEM RAPHAËL RAPHAËL VAN CAPPELLEN LIJSTTREKKER PVDA ASSE. asse.pvda.be MAAK ASSE WEER LEEFBAAR VOOR IEDEREEN SCHUD ZE WAKKER! STEM RAPHAËL RAPHAËL VAN CAPPELLEN LIJSTTREKKER PVDA ASSE asse.pvda.be 300 IDEEËN VOOR EEN GEMEENTE OP MENSENMAAT Beeld je een gemeente in waar armoede

Nadere informatie

Aan het college van burgemeester en schepenen,

Aan het college van burgemeester en schepenen, Ham, 19 september 2011 Aan het college van burgemeester en schepenen, Betreft: Schriftelijke vraag met schriftelijk antwoord over de Gemeentelijk Holding Geacht college, De Gemeentelijk Holding (verder:

Nadere informatie

Internationale varkensvleesmarkt 2012-2013

Internationale varkensvleesmarkt 2012-2013 Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt

Nadere informatie

NOVEMBER 2014 BAROMETER

NOVEMBER 2014 BAROMETER NOVEMBER 2014 BAROMETER In deze nieuwe editie van de barometer staan we stil bij de Census 2011 die afgelopen maand werd gepubliceerd door Statistics Belgium, onderdeel van de FOD Economie. We vertalen

Nadere informatie

Globalisering en gender: privatisering en liberalisering van handel in diensten onder GATS

Globalisering en gender: privatisering en liberalisering van handel in diensten onder GATS Globalisering en gender: privatisering en liberalisering van handel in diensten onder GATS door Myriam Vander Stichele (SOMO) Presentatie voor het Belgisch Sociaal Forum Brussel, 21 september 2002 1. Privatisering

Nadere informatie

Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.8 - Mei 2008-179-

Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.8 - Mei 2008-179- Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.8 - Mei 2008-179- VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN FRANK VANDENBROUCKE VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN WERK, ONDERWIJS

Nadere informatie

UIT de arbeidsmarkt

UIT de arbeidsmarkt Verandering van de werkloosheid. Vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zijn onderhevig aan continue veranderingen. Als gevolg daarvan verandert de omvang van de werkloosheid in een land ook continue. Werkloosheid

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores

Vraag Antwoord Scores Opgave 1 Hoe verdelen we de zorgkosten? 1 maximumscore 2 Stel het bbp op 100 en het totaal van de zorgkosten op 9 9 1,035 24 = 9 2,283328 = 20,55 1 100 1,0132 24 = 136,99 20,55 136,99 100% = 15% (en dat

Nadere informatie

CRB CCR SR/LVN Conclusies van de sociale gesprekspartners op basis van de documentatienota Macro economische context

CRB CCR SR/LVN Conclusies van de sociale gesprekspartners op basis van de documentatienota Macro economische context CRB 2016-0510 SR/LVN 03.02.2016 Conclusies van de sociale gesprekspartners op basis van de documentatienota Macro economische context 2 CRB 2016-0510 Overzicht groei sinds 1996 Onder invloed van de conjuncturele

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 vwo 2003-II

Eindexamen economie 1-2 vwo 2003-II 4 Antwoordmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Een voorbeeld van een juist antwoord

Nadere informatie

Langzaam maar zeker zijn ook de gevolgen van de economische krimp voor de arbeidsmarkt zichtbaar

Langzaam maar zeker zijn ook de gevolgen van de economische krimp voor de arbeidsmarkt zichtbaar In de vorige nieuwsbrief in september is geprobeerd een antwoord te geven op de vraag: wat is de invloed van de economische situatie op de arbeidsmarkt? Het antwoord op deze vraag was niet geheel eenduidig.

Nadere informatie

samenvatting een nieuwe start Ambitie 2020 welvaart creëren, welvaart verdelen

samenvatting een nieuwe start Ambitie 2020 welvaart creëren, welvaart verdelen samenvatting een nieuwe start Ambitie 2020 welvaart creëren, welvaart verdelen Verkiezingsprogramma Open Vld - Federale verkiezingen 13 juni 2010 Ambitie 2020 1. een nieuwe politiek. In 2020 heeft 1 op

Nadere informatie

Perscommuniqué. Het Federaal Planbureau evalueert de gevolgen van de duurdere dollar en de hogere olieprijzen voor de Belgische economie

Perscommuniqué. Het Federaal Planbureau evalueert de gevolgen van de duurdere dollar en de hogere olieprijzen voor de Belgische economie Federaal Planbureau Economische analyses en vooruitzichten Perscommuniqué Brussel, 15 september 2000 Het Federaal Planbureau evalueert de gevolgen van de duurdere dollar en de hogere olieprijzen voor de

Nadere informatie

Vrouwenraadinfofiche 2016

Vrouwenraadinfofiche 2016 Vrouwenraadinfofiche 2016 Drie decennia deeltijds werk en de gevolgen voor vrouwen Evolutie deeltijdse arbeid De overheid en de sociale partners zijn deeltijds werk (gebaseerd op een deeltijdse arbeidsovereenkomst)

Nadere informatie

Stijging van het aantal werkzoekende uitkeringsgerechtigde volledig werklozen maar eerste daling bij de jongeren onder 25 jaar

Stijging van het aantal werkzoekende uitkeringsgerechtigde volledig werklozen maar eerste daling bij de jongeren onder 25 jaar Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening Directie Interne en Externe Communicatie Keizerslaan, 7-9 - 1000 Brussel Tel. 02 515 42 81 www.rva.be Brussel, 8 mei Persmededeling Stijging van de volledige werkloosheid,

Nadere informatie

Eindexamen vwo economie I

Eindexamen vwo economie I Opgave 1 1 maximumscore 1 Uit het antwoord moet blijken dat de hoogte van de arbeidsinkomensquote 0,7 / 70% is. 2 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat als b 1 daalt, het inkomen na belastingheffing

Nadere informatie

Ontstellende cijfers: de 9 e armoedebarometer

Ontstellende cijfers: de 9 e armoedebarometer Ontstellende cijfers: de 9 e armoedebarometer Persconferentie Welkom door Jos Geysels, voorzitter Decenniumdoelen Ontstellende cijfers: de 9 e armoedebarometer door Michel Debruyne, coördinator Decenniumdoelen

Nadere informatie

De overheid geeft (te)veel uit? Weet u hoeveel

De overheid geeft (te)veel uit? Weet u hoeveel Page 1 of 6 Gepubliceerd op DeWereldMorgen.be (http://www.dewereldmorgen.be) De overheid geeft (te)veel uit? Weet u hoeveel en aan wat? door Phi-Rana di, 2013-11-12 15:45 Phi-Rana Er wordt vaak gezegd

Nadere informatie

Blijvende onrust op de beurs: hoe nu verder?

Blijvende onrust op de beurs: hoe nu verder? Blijvende onrust op de beurs: hoe nu verder? Zoals u waarschijnlijk weet, is de beurs nog steeds bijzonder nerveus en vooral negatief. De directe aanleiding is de tegenvallende groei in China waar wij

Nadere informatie

Volkshuisvesting naar Weens voorbeeld als antwoord op de wooncrisis

Volkshuisvesting naar Weens voorbeeld als antwoord op de wooncrisis Volkshuisvesting naar Weens voorbeeld als antwoord op de wooncrisis Studiedienst PVDA Limburg Stefanie Kerckhoven 1. De crisis op de woningmarkt... 2 1.1 Voor wie is kopen nog betaalbaar?... 2 1.2 Van

Nadere informatie

DOUBLEDIVIDEND OUTLOOK 2015 KWALITEIT ONAFHANKELIJK BETROKKEN

DOUBLEDIVIDEND OUTLOOK 2015 KWALITEIT ONAFHANKELIJK BETROKKEN DOUBLEDIVIDEND OUTLOOK 2015 KWALITEIT ONAFHANKELIJK BETROKKEN DECEMBER 2014 1. Economie VS blijg anker Het IMF verwacht een wereldwijde economische groei van 3,8% in 2015 Met een verwachte economische

Nadere informatie

Eindexamen economie vwo II

Eindexamen economie vwo II Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Voorbeelden van een

Nadere informatie

Woningmarkt in eerste kwartaal verder onder druk door scherpe financieringseisen

Woningmarkt in eerste kwartaal verder onder druk door scherpe financieringseisen Laagste verkoopaantallen sinds dieptepunt crisis Woningmarkt in eerste kwartaal verder onder druk door scherpe financieringseisen NVM wil dialoog met banken over doorgeschoten hypotheekeisen Nieuwe werkelijkheid

Nadere informatie

Veel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen

Veel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen Veel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen 1. De kwartaalcijfers van de pensioenfondsen zijn negatief. Hoe komt dat? Het algemene beeld is dat het derde kwartaal, en dan in het bijzonder de maand

Nadere informatie

Van Lieshout & Partners Nieuwsbrief 3 e kwartaal Bron: Reuters

Van Lieshout & Partners Nieuwsbrief 3 e kwartaal Bron: Reuters In onze eerste nieuwsbrief nieuwe stijl willen wij terugblikken op het afgelopen kwartaal, lichten wij ons beleggingsbeleid nader toe en uiteraard geven wij onze visie op de financiële markten. Terugblik

Nadere informatie

DE PERFECTE STORM Hoe de economische crisis de wereld overviel en vooral: hoe we eruit geraken Gert Peersman & Koen Schoors Universiteit Gent

DE PERFECTE STORM Hoe de economische crisis de wereld overviel en vooral: hoe we eruit geraken Gert Peersman & Koen Schoors Universiteit Gent DE PERFECTE STORM Hoe de economische crisis de wereld overviel en vooral: hoe we eruit geraken Gert Peersman & Koen Schoors Universiteit Gent 1 2 De Perfecte Storm Samenloop van drie crisissen die economische

Nadere informatie

Steeds meer vijftigers financieel kwetsbaar

Steeds meer vijftigers financieel kwetsbaar Maart 215 stijgt naar 91 punten Steeds meer vijftigers financieel kwetsbaar De is in het eerste kwartaal van 215 gestegen van 88 naar 91 punten. Veel huishoudens kijken positiever vooruit en verwachten

Nadere informatie

UIT De Phillips curve in het kort

UIT De Phillips curve in het kort Phillips ontdekt een verband (korte termijn). De econoom Phillips zag in de gegevens van eind jaren 50 tot eind jaren 60 een duidelijk (negatief) verband tussen werkloosheid en inflatie. Phillips stelde

Nadere informatie

A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 2 mei

A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 2 mei A D V I E S Nr. 1.559 ----------------------------- Zitting van dinsdag 2 mei 2006 ---------------------------------------- Generatiepact - Financiering gezondheidszorg x x x 2.162/6-1 Blijde Inkomstlaan,

Nadere informatie

DE PERFECTE STORM. Hoe de economische crisis de wereld overviel en vooral: hoe we eruit geraken. Gert Peersman & Koen Schoors.

DE PERFECTE STORM. Hoe de economische crisis de wereld overviel en vooral: hoe we eruit geraken. Gert Peersman & Koen Schoors. DE PERFECTE STORM Hoe de economische crisis de wereld overviel en vooral: hoe we eruit geraken Gert Peersman & Koen Schoors Universiteit Gent Beleidsseminarie eindeloopbaan 6 december 2012 De Perfecte

Nadere informatie

6.7. Praktische-opdracht door een scholier 1921 woorden 23 juni keer beoordeeld. Inhoudsopgave

6.7. Praktische-opdracht door een scholier 1921 woorden 23 juni keer beoordeeld. Inhoudsopgave Praktische-opdracht door een scholier 1921 woorden 23 juni 2005 6.7 110 keer beoordeeld Vak Economie Inhoudsopgave - Inleiding (Waarom heb ik voor dit onderwerp gekozen, hoofd- en deelvragen.) 1. Hoe komt

Nadere informatie

1. De detailhandel in Nederland

1. De detailhandel in Nederland 1 2 1. De detailhandel in Nederland De detailhandel is een belangrijke economische sector die wordt gekenmerkt door een zeer arbeidsintensief karakter. Er werken ongeveer 750.000 mensen. Het belang voor

Nadere informatie

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen. Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 vwo 2007-I

Eindexamen economie 1-2 vwo 2007-I Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 q v = 200 1,25 + 450 = 200 q a

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 vwo 2009 - I

Eindexamen economie 1-2 vwo 2009 - I Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een voorbeeld van een juiste verklaring

Nadere informatie

INLEIDING TOT DE MARXISTISCHE ECONOMIE

INLEIDING TOT DE MARXISTISCHE ECONOMIE INLEIDING TOT DE MARXISTISCHE ECONOMIE 2. Bewegingswetten van het kapitalisme Nick Deschacht Wat is het kapitalisme? Het korte antwoord was: Het kapitalisme is een productiewijze gekenmerkt door veralgemeende

Nadere informatie

Eindexamen economie 1 vwo 2007-I

Eindexamen economie 1 vwo 2007-I Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 1 Een antwoord waaruit

Nadere informatie

Eindexamen economie havo I

Eindexamen economie havo I Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat

Nadere informatie

HYPOTHEEK INDEX 2E KWARTAAL 2016

HYPOTHEEK INDEX 2E KWARTAAL 2016 HYPOTHEEK INDEX 2E KWARTAAL 2016 De Hypotheek Index geeft ieder kwartaal inzicht in het consumentengedrag op het gebied van hypotheken. De kerncijfers zijn afkomstig van De Hypotheker die met ruim 10 procent

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2017-1 juli 2017 t/m 30 september 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind september 2017 is 117,8% en is gestegen ten opzichte

Nadere informatie

Wat is de weerslag van tijdskrediet op mijn pensioen? Welke regels gelden voor tijdskrediet? Bijvoorbeeld: Je zit in halftijds tijdskrediet vanaf je

Wat is de weerslag van tijdskrediet op mijn pensioen? Welke regels gelden voor tijdskrediet? Bijvoorbeeld: Je zit in halftijds tijdskrediet vanaf je je rechten op zak Tijdskrediet Tijdskrediet is een individueel recht om je loopbaan te onderbreken, je prestaties gedurende je loopbaan te verminderen. Dit recht garandeert je dat je achteraf terug aan

Nadere informatie

Achtergrondcijfers WELZIJNSZORG VZW HUIDEVETTERSSTRAAT 165 1000 BRUSSEL 02 502 55 75 WWW.WELZIJNSZORG.BE INFO@WELZIJNSZORG.BE

Achtergrondcijfers WELZIJNSZORG VZW HUIDEVETTERSSTRAAT 165 1000 BRUSSEL 02 502 55 75 WWW.WELZIJNSZORG.BE INFO@WELZIJNSZORG.BE Achtergrondcijfers WELZIJNSZORG VZW HUIDEVETTERSSTRAAT 165 1000 BRUSSEL 02 502 55 75 WWW.WELZIJNSZORG.BE INFO@WELZIJNSZORG.BE NATIONAAL SECRETARIAAT Huidevettersstraat 165 1000 Brussel T 02 502 55 75 F

Nadere informatie

Uitkomsten kwartaal sectorrekeningen

Uitkomsten kwartaal sectorrekeningen t7 7 Uitkomsten kwartaal sectorrekeningen tweede kwartaal 28 Publicatiedatum CBS-website: 8 oktober 28 Den Haag/Heerlen Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim = nihil

Nadere informatie

E F F E C T U E E L. augustus 2011-18. Slachtoffer van eigen succes? Hilaire van den Bergh

E F F E C T U E E L. augustus 2011-18. Slachtoffer van eigen succes? Hilaire van den Bergh E F F E C T U E E L augustus 2011-18 Slachtoffer van eigen succes? Hilaire van den Bergh Hilaire van den Bergh werkt bij BCS Vermogensbeheer B.V. te Rotterdam. De inhoud van deze publicatie schrijft hij

Nadere informatie

Regionale economische vooruitzichten 2014-2019

Regionale economische vooruitzichten 2014-2019 2014/6 Regionale economische vooruitzichten 2014-2019 Dirk Hoorelbeke D/2014/3241/218 Samenvatting Dit artikel geeft een bondig overzicht van enkele resultaten uit de nieuwe Regionale economische vooruitzichten

Nadere informatie

"De financiële sector is het probleem,

De financiële sector is het probleem, 1 van 5 22-2-2019 07:44 sg.uu.nl "De financiële sector is het probleem, niet de oplossing" 6-8 minuten Investeren in een duurzamere wereld? Als het aan de aandeelhouders ligt, liever niet. Onderzoeker

Nadere informatie

Allochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010

Allochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010 FORUM Maart Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt 9-8e monitor: effecten van de economische crisis In steeg de totale werkloosheid in Nederland met % naar 26 duizend personen. Het werkloosheidspercentage

Nadere informatie

Op weg naar de sociale verkiezingen 9 en 14 mei 2012 LIJST 2

Op weg naar de sociale verkiezingen 9 en 14 mei 2012 LIJST 2 Op weg naar de sociale verkiezingen 9 en 14 mei 2012 LIJST 2 ACV omdat jij belangrijk bent! 1. ACV omdat uw einde loopbaan belangrijk is! Als we de foto hiernaast bekijken moeten we ons terecht afvragen:

Nadere informatie