Geweld: maatschappelijke tendens en probleemstelling

Transcriptie

1 Geweld: maatschappelijke tendens en probleemstelling Dra Ines Keygnaert ICRH-U(Z)Gent i.s.m. Dra A Van Parys, Prof K Roelens, Prof M Temmerman Symposium: Geweld & Hulpverlening 16 mei 2013, Jan Yperman Ziekenhuis

2 Overzicht 1. Stellingen: mythes & feiten 2. Geweldsdefinities 3. Prevalentie 4. Risicofactoren 5. Gevolgen

5 Je hebt 3 partijen bij/perspectieven op geweld: 1. Slachtoffer-> feiten: ondergaan geweldsuitingen 2. Pleger -> motief & relatie tot slachtoffer 3. Maatschappij -> context, interpretatie, reactie

6 1 Feitelijke geweldsuitingen Fysiek geweld: Slaan, trekken, duwen, schoppen Wurging Vastbinden Van de trap of uit het raam duwen Meeslepen Bedreigen of verminking met een wapen Brandwonden toebrengen Folteren Poging tot moord en moord Handel van organen, lichaamsdelen etc. Fysieke slavernij...

7 1 Feitelijke geweldsuitingen Emotioneel-psychisch geweld: Verbaal geweld Vernedering Bedreigen Opsluiting Relationeel geweld...

8 1 Feitelijke geweldsuitingen Seksueel geweld: Seksuele intimidatie (geen fysiek contact) Seksueel misbruik (fysiek contact-geen penetratie) Poging tot verkrachting (fysiek contact- poging penetratie) Verkrachting (fysiek contact-penetratie) Seksuele uitbuiting Seksueel geweld als oorlogswapen

9 1 Feitelijke geweldsuitingen Socio-economisch geweld: Op basis van gender, seksuele oriëntatie, origine, levensovertuiging, geloof,... Discriminatie en/of ontzegging van mogelijkheden en diensten Weigering van bijstand/diensten Sociale uitsluiting Weigering van wettelijke bijstand of bescherming

10 2.Geweldsvormen: afhankelijk relatie slachtofferpleger & motief Gendergerelateerd geweld Intrafamiliaal geweld Intiem partnergeweld Kindermishandeling Oudermis(be)handeling Eergerelateerd geweld Geweld tijdens de zwangerschap Schadelijke culturele praktijken,...

11 3 Geweld=misdrijf?: afhankelijk contextuele interpretatie maatschappij Op basis van interpretatie de geweldsuitingen, de motieven en relatie slachtoffer/pleger, alsook de context wordt de reactie bepaald: Misdrijf of niet Strafmaat Behandeling Bemiddeling/reïntegratie

12 Bij spreken over geweld: drievuldig perspectief in acht nemen Slachtoffers ondergaan feitelijke geweldsuitingen Plegers handelen vanuit bepaalde relaties & motieven De maatschappij interpreteert de context & bepaalt reactie -> In realiteit vaak niet zo duidelijk af te bakenen wie in welk kamp hoort, sterke interactie

14 Geweld is een volksgezondheidsprobleem op wereldvlak: iedereen kan slachtoffer worden 1/3 vrouwen wereldwijd, 1/5 in Europa 1/5 mannen : het vaakst in familiale sfeer Onafhankelijk van leeftijd, culturele, religieuze & sociale grenzen Kwetsbaarheid stijgt in afhankelijkheidspositie en crisissituaties Zien & horen van geweld is potentieel even schadelijk als zelf slachtoffer zijn

15 Geweld is een volksgezondheidsprobleem op wereldvlak: iedereen kan slachtoffer worden Kindermishandeling: Dr J. Marchand Geweld tijdens zwangerschap: A. Van Parys Oudermishandeling: Dr W. Janssens Geweld tegen zorgverleners: D. Jacques Deze ppt: fysiek, emotioneel en seksueel geweld als volwassene in Vlaanderen/België

16 Prevalentie fysiek, emo en seksueel partnergeweld Wereldwijd: 10 tot 69% lifetime partnergeweld Europa: ongeveer 30% lifetime partnergeweld Vlaanderen (Sexpert 2012): 10,2% fysiek partnergeweld ex of huidige partner 28,9% emo geweld ex of huidige partner 26,9% seksueel geweld ex partner 19,8% seksueel geweld huidige partner -> seksueel geweld voor 18 jaar -> hogere prevalentie fysiek (15,8%) en psychisch geweld (28,9%) als volwassene

17 Prevalentie fysiek, emo en seksueel partnergeweld Meer dan 200 studies tonen aan dat: Meestal beide partners gewelddadig in partnergeweld Vrouwen vaker pleger van verbaal, emotioneel en fysiek partnergeweld Mannen vaker pleger van seksueel en zwaar fysiek geweld partner- en intrafamiliaal geweld (Strauss 2009, Archer 2002, Fiebert 2004, IGVM 2010, )

18 Prevalentie seksueel geweld SG Sexpert (2012) Algemeen Vrouwen Mannen SG voor 18 16,6% (301/1825) 22,3% 10,7% SG na 18 8,1% (147/1824) 13,8% 2,4% Plegers meest ingrijpende SG voor 18: (n 314) Partner/ex Huisgenoot Professional Onbekende 12% 24,9% 5,9% 24,7% 14,8% 31,3% 1,9% 14,8% Plegers meest ingrijpende SG na 18: (n 169) Partner/ex Kennis Collega Onbekende 46,7% 17,9% 10,4% 14,2% 52,8% 17,6% 12% 12,6% 8,9% 11% 13,9% 20,4% 11,7% 20,2% 0% 23,1%

19 Vluchtelingen, asielzoekers en mensen zonder wettig verblijf hoger risico op geweld Hidden violence is a Silent Rape (BE & Nl: ) hoger risico op meervoudig geweld erg kwetsbaar voor seksueel geweld (56,6%) een vierde door professionals Senperforto (BE,GR,HU,IE,MA,NL,PO,ES: ) Grootste groep plegers & slachtoffers: -18 jaar Grootste groep plegers & slachtoffers: man Professionals ook slachtoffer & pleger (Keygnaert et al)

20 AZ-V & MZWV: Grote kwetsbaarheid voor seksueel geweld (SG: 56,6% van geweldsgevallen (188/332) (Hidden Violence is a Silent Rape, Keygnaert I, 2008)

21 In deze groep: Kwetsbaarheid jongens/mannen! (n 332) Hidden Violence is a Silent Rape, Keygnaert I, 2008 Gender pleger: 6% vrouw 73% man 21% ongekend Gender slachtoffer: 68% vrouw (226) 28% man (93) 0.6 % transgender (2) Leeftijd pleger: 13% -30 jaar 66% +30 jaar Leeftijd slachtoffer: 53% -30 jaar 40% +30 jaar Relatie pleger-slachtoffer: 31 % partner (102), 23 % professionals (87), 16 % familie,15% kennis, 12% onbekenden

22 Senperforto bevestigt dat risico op geweld hoog is in asiel- en opvangcentra in Europa (Senperforto KAP-study Keygnaert et al 2010) Vluchtelingen & MZWV: meeste kans op fysiek geweld Asielzoekers: op socio-economisch geweld Professionals: 14-19% fysiek, emo-psychisch en seksueel Seksueel geweld plegen/slachtoffer: beide kanten Bewoners verkiezen fysieke geweldpleging Professionals plegen vnl socio-economisch geweld

24 Algemene risicofactoren: op meerdere vlakken 1. Individu: Biologie, gender, gedrag, mentale gezondheid, informatie & kennis, cultuur,econ. problemen, 2. Interpersoonlijk: gender,sociaal netwerk & steun, risicoperceptie, delen van kennis & preventiestrategie 3. Organisationeel: gemeenschapsveerkracht, dienstverlening, omgevingsfactoren, 4. Maatschappelijk: economische problemen, wettelijke aspecten, algemeen preventiebeleid & respons, WEGVALLEN STRUCTUREN DOOR CRISIS OP MIN 1 VLAK

25 Risicofactoren partnergeweld Naast de algemene geweldsderminanten: -> Vrouwen: Als kind ernstig fysiek en/of seksueel geweld meegemaakt (emotioneel: beschermende factor) Als kind getuige van moeder-> vader geweld -> Mannen: Als kind ernstig emotioneel geweld meegemaakt (fysiek: beschermende factor) Als kind getuige van vader-> moeder geweld (moedervader: beschermende factor)

26 Risicofactoren seksueel geweld Naast de algemene geweldsdeterminanten: Seksueel risicogedrag Onveilige hechting Verhoogde risicoperceptie (o.m. dr peer slachtoffers) Als kind slachtoffer of getuige zijn geweest van geweld Beperkt sociaal netwerk en lage kwaliteit van sociale steun Verblijven/werken in een instelling/opvangcentrum Migratie in alle fases van migratiecyclus Beperkte verblijfsstatus Wegvallen van beschermende structuren door crisis oorlog, ramp

27 Risicofactoren op plegen geweld Naast de algemene geweldsdeterminanten: als kind geweld geweld hebben gezien of ervaren geïncorporeerde culturele praktijken laag zelfbeeld controledrang & extreme jaloersheid extreme stress in samenhang met poor coping paraphilia en/of andere psychiatrische problematieken slechte kwaliteit sociaal netwerk Verblijven in instellingen Wegvallen van beschermende structuren door crisis, oorlog, ramp

29 Gevolgen van geweld: vaak langdurig & meervoudig Mogelijke fysieke, seksuele & reproductieve gevolgen: Blauwe plekken en bloeduitstortingen Open wonden, brandwonden, blijvende fysieke beperking Ontwenningsverschijnselen Haaruitval Fysiek vertraagde ontwikkeling Chronische (extra-)genitale pijn & genitale verwondingen Urineweginfecties Recurrente vaginitis & seksuele dysfunctie SOI/SOA s HIV/Aids Onvruchtbaarheid Dood

30 Gevolgen van geweld: vaak langdurig & meervoudig Mogelijke psychische en gedragsgevolgen: Chronische pijnen Verwardheid, ontkenning, mentaal herkauwen Vermoeidheid, slaap-en ontwikkelingsstoornissen Angsten, sociale fobieën en affectieve stoornissen Ineffectieve en defensieve coping Zelfverwaarlozing, misbruik en schade Seksueel risico- en grensoverschrijdend gedrag Vroegtijdige seksuele kennis en interesse Alcohol en drugabusus Toxische stoffen inname Suicide en suicidale gedachten

31 Gevolgen van IFG: vaak langdurig en meervoudig Mogelijke socio-economische gevolgen: Stigmatisering Isolement Verstoting Werkloosheid Werkonbekwaamheid Discriminatie School verlaten of schoolachterstand (Structurele) armoede

32 Op zich kan iedereen slachtoffer worden van geweld, maar afhankelijk van een samenspel aan risicofactoren op Individueel, interpersoonlijk, organisationeel en maatschappelijk vlak, heeft de ene persoon meer kans dan de andere.

33 De gevolgen van geweld zijn vaak meervoudig en langdurig Zij kunnen zich ook op zowel individueel, interpersoonlijk, organisationeel en maatschappelijk vlak, situeren. Als die samen aangepakt worden, is de kans op herstel groter

34 Je hebt gezonde mensen nodig voor een gezonde maatschappij Afghaanse Vluchteling, Hidden Violence is a Silent Rape ICRH-Ugent

35 Goede gezondheid! Dra Keygnaert Ines Dra A Van Parys, Prof K Roelens, Prof M Temmerman Ines.keygnaert@ugent.be