LET OP: dit is een onbeheerde kopie; de inhoud kan gewijzigd zijn.

Transcriptie

1 Doel Iedere betrokkene is alert op risicofactoren voor en signalen van kindermishandeling. Bij een vermoeden van kindermishandeling nemen de betrokkenen alle stappen die nodig zijn om duidelijk te krijgen of van kindermishandeling sprake is, wat daarvan de oorzaak is en hoe deze kan worden gestopt. Is sprake van kindermishandeling dan onderneemt men alle stappen die nodig zijn om ervoor te zorgen dat deze daadwerkelijk wordt gestopt. Men handelt daarbij volgens het hieronder volgend protocol. Betrokkenen beschikken over actuele kennis over risicofactoren voor en signalen van kindermishandeling en zijn in staat om deze te herkennen. Iedere betrokkene beschikt over voldoende vaardigheden om adequaat met (vermoedens van) kindermishandeling om te gaan. Reikwijdte SEH N.B. Voor het protocol kindermishandeling met een ziekenhuisbrede reikwijdte, zie vermoeden kindermishandeling Functionaris verpleegkundige specialistische zorg SEH SEH arts arts assistent SEH Definities Kindermishandeling is elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen, ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel. Afhankelijkheid en onvrijheid De term 'ouders' in de definitie slaat niet alleen op de biologische ouders, maar ook op de stiefouders, de adoptiefouders en de pleegouders. Door de toevoeging 'andere personen tot wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat' komen ook andere volwassenen in beeld van wie het kind afhankelijk is voor aandacht, bescherming en verzorging. Dat kunnen bijvoorbeeld beroepskrachten zijn die een kind een deel van de tijd onder hun hoede hebben, zoals peuterspeelzaalleidsters, leerkrachten, groepsleiders en sporttrainers. De term 'onvrijheid' verwijst naar andere bekenden van het kind, zoals familie en buren, die misbruik maken van hun machtsoverwicht. Het protocol voor kinderen op de SEH, is toepasbaar bij kinderen van 0 tot 18 jaar. AMK = Advies Meldpunt Kindermishandeling SPUTOVAMO = vragenlijst in X-Care die wordt ingevuld indien er een vermoeden van kindermishandeling bestaat. Dossiervoering De arts maakt in het dossier van zijn patiënt zorgvuldig en objectief aantekening van (aanwijzingen voor) kindermishandeling, van de onderzoeken die met het oog daarop zijn gedaan, van de uitkomsten daarvan, van de inhoud van het overleg met collega s, andere beroepskrachten en/of instanties zoals het AMK, van het gegeven of voor het verstrekken van gegevens aan derden toestemming werd gevraagd en/of verkregen en van alle andere stappen die de arts in het kader van (het vermoeden van) kindermishandeling heeft ondernomen. Blijkt een vermoeden uiteindelijk 1 van 9

2 onterecht, dan vermeldt de arts ook dat uitdrukkelijk in het dossier. Vernietiging van gegevens over (vermoedens van) kindermishandeling uit het dossier van het kind vindt uitsluitend plaats op verzoek van het kind zelf en uitsluitend als dat de leeftijd van 16 jaar heeft bereikt en in staat kan worden geacht tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake. Goed hulpverlenerschap kan meebrengen dat de arts ouders inzage in en/of afschrift van gegevens over kindermishandeling weigert. Werkwijze bij kinderen op de SEH SEH-arts, arts-assistent en verpleegkundige de verpleegkundige vult tijdens de triage bij elk kind de verkorte vragenlijst in. Bij een vermoeden van kindermishandeling wordt direct overlegd met de dienstdoende arts op de SEH elk kind (tot 12 jaar) wordt (door ouders) uitgekleed, zodat eventuele uitwendige letsels zichtbaar zijn de SEH-arts of arts-assistent vult bij elk kind de verkorte vragenlijst in klopt het verhaal met wat je ziet? is dit een gebruikelijke plaats voor het letsel? blijft het een kloppend verhaal? zijn er adequate maatregelen getroffen? indien één van de vragen met nee is beantwoord wordt het SPUTOVAMO-formulier ingevuld en volledig lichamelijk onderzoek gedaan. De SEH-verpleegkundige is aanwezig en ondersteunt de SEH-arts of arts-assistent bij dit onderzoek. indien na het invullen van het SPUTOVAMO-formulier nog steeds een vermoeden van kindermishandeling bestaat, overlegt de SEH-arts of arts-assistent eventueel voor aanvullende informatie met de huisarts en vraagt de kindergeneeskunde in consult de ouders worden (zo mogelijk) op de hoogte gebracht. Voor aanwezigheid van het kind bij dit gesprek geldt: - kind < 12 jaar, niet bij gesprek aanwezig, tenzij jonger dan 1 jaar - kind tussen 12 en 16 jaar, overweeg aanwezigheid - kind > 16 altijd aanwezig de SEH-arts of arts assistent bespreekt met de arts van de kindergeneeskunde wat er aan de ouders is verteld en wat de bevindingen zijn bij voorkeur blijft één SEH-verpleegkundige aanwezig bij het onderzoek en de gesprekken met kind en ouders op de SEH indien na het invullen van het SPUTOVAMO-formulier geen vermoeden meer bestaat, documenteert men dit goed in het dossier alle brieven, die zijn aangemaakt van patiënten die op de Spoedeisende Hulp zijn gezien, worden automatisch naar de huisarts opgestuurd Arts-assistent kindergeneeskunde een arts-assistent kindergeneeskunde mag een consult voor een vermoeden kindermishandeling zelf uitvoeren, mits hij of zij bekwaam is. Laagdrempelig moet het gesprek en het onderzoek plaatsvinden samen met de dienstdoende kinderarts. de arts-assistent kindergeneeskunde overlegt met de SEH-arts of arts-assistent die het kind als eerste heeft gezien en de SEH-verpleegkundige over de bevindingen en symptomen van het kind en wat er aan de ouders / verzorgers is verteld. de arts-assistent kindergeneeskunde neemt opnieuw de anamnese af, onderzoekt het kind en spreekt eventueel verder aanvullend onderzoek af (aanvullende röntgendiagnostiek zie protocol radiologie) als het kind naar huis gaat wordt indien nodig een poli-afspraak gemaakt. Check of de opgegeven persoonsgegevens kloppen, draai zonodig het telefoonnummer. Vul zo mogelijk ook het BSN in. 2 van 9

3 indien het kind wordt opgenomen op de kinderafdeling is de kinderarts verantwoordelijk voor het verdere beleid en/of melding bij het AMK of Raad van Kinderbescherming (indien dit nog niet in een eerder stadium heeft plaatsgevonden) de arts-assistent kindergeneeskunde zorgt dat patiënt op de digitale lijst komt met vermoedens van kindermishandeling. Ook indien het consult alleen telefonisch was. 3 van 9

4 Kind op de SEH 1. Verkorte vragenlijst 2. Eén van de 4 vragen een nee? 3. SPUTOVAMO en oriënterend lichamelijk onderzoek Zonodig overleg/ advies huisarts/ AMK 4. Vermoeden! Kindergeneeskun de in consult 5. Volledig lichamelijk onderzoek en evt aanvullend onderzoek door kindergeneeskun de 6. Onderling overleg Vermoeden?! 7. Gesprek met ouders Overleg/ melding AMK 8. Opname / policontrole Evaluatie door werkgroep Uitleg stroomdiagram Kind op de SEH (De nummers komen overeen met de nummers in het stroomdiagram) 4 van 9

5 1. Bij alle kinderen (0 tot 18 jaar) die met letsel op de Spoedeisende Hulp komen, moet naast de normale anamnese en lichamelijk onderzoek (tot 12 jaar uitkleden) de verkorte vragenlijst worden ingevuld. Dit zijn 4 vragen die op het SEH-formulier voor kinderen zichtbaar zijn. 2. Indien op 1 van de 4 vragen met 'nee' geantwoord wordt, gaat men over tot het invullen van het Sputovamo formulier, deze wordt direct zichtbaar in X-Care. Zodra de behandelend arts of verpleegkundige signaleert dat er mogelijk sprake is van kindermishandeling, probeer een indruk te krijgen over de presentatie van de klacht of het ongeval. Bespreek het probleem met collegae; ga nooit zonder overleg over tot interventie. 3. Bij alle kinderen waar 1 of meer van de 4 vragen van de verkorte vragenlijst met 'nee' zijn beantwoord, moet het SPUTOVAMO formulier (9 W s) ingevuld worden. Welk Soort letsel (kneus, steek, brand, snij, etc.) Welke Plaats (schets op figuur) Welke zijn de Uiterlijke kenmerken (kleur, vorm, boorden, etc.) Wanneer is het ongeval gebeurd? Hoeveel Tijd geleden? Wat was de Oorzaak van het ongeval. Welke verklaring wordt er gegeven? Wie was de Veroorzaker van het ongeval? Waren er Anderen aanwezig? Wie? Welke Maatregelen werden genomen door ouders, opvoeders, anderen? Welke Oude letsels zijn er te zien. Beschrijf ze aan de hand van de Sputovamo richtlijnen. Verricht een oriënterend lichamelijk onderzoek als er een vervolgonderzoek nodig is licht dan de ouders in over de onderzoeken die op basis van de geconstateerde afwijkingen moeten worden verricht. Hierbij hoeft niet perse aangegeven te worden dat er een vermoeden voor kindermishandeling bestaat. Maak wel aan de ouders duidelijk dat verder onderzoek onderdeel is om de juiste diagnose te stellen. Bijvoorbeeld: kijken of er nog meer letsel is of dat is gebruikelijk bij zulk soort letsel. beschrijf de verzorgingstoestand van het kind, de voedings- en hydratietoestand beschrijf de gedragsobservaties van de verzorgers en het kind tijdens de kennismaking en het onderzoek beschrijf nauwkeurig alle mogelijk met mishandeling samenhangende afwijkingen. Inspecteer nauwkeurig de huid. Overleg met (arts-assistent) kindergeneeskunde over een verwijzing naar de gynaecologie als er een verdenking is van seksueel misbruik. beschrijf het ontwikkelingsniveau 4. Betrokken arts en verpleegkundige besluiten in overleg of kindermishandeling wel of niet als mogelijk oorzaak van het letsel uitgesloten kan worden. Bij twijfel, of een vermoeden van kindermishandeling wordt met de kindergeneeskunde overlegd. 5. De (arts-assistent) kindergeneeskunde verricht een volledig lichamelijk onderzoek met groeicurve. Indien nodig wordt in dit stadium of op een later tijdstip aanvullend onderzoek verricht: röntgenfoto s, skeletstatus zie kindermishandeling ( verdenking op ) - radiologie digitale of polaroidfoto van opvallende afwijkingen bloed- en urineonderzoek en maaginhoud onderzoek op intoxicaties bloedonderzoek op SOA (lues, HIV, hepatitis) kweken op SOA (in overleg met gynaecologie) kinderpsychiatrisch onderzoek dermato-venereologisch onderzoek 6. De (arts-assistent) kindergeneeskunde overlegt met alle betrokken artsen en verpleegkundigen over het vermoeden op kindermishandeling als oorzaak van het letsel. 5 van 9

6 7. Blijft er toch een vermoeden bestaan dat er sprake is van kindermishandeling dan overlegt de arts van de kindergeneeskunde met het AMK. Er moet een gesprek met de ouders/verzorgers plaatsvinden. Overleg van tevoren hoe dit met de ouders wordt besproken en wie dit gesprek gaat voeren. Het heeft de voorkeur om het gesprek door de kinderarts samen met een andere medewerker (getuige van het gesprek) te laten voeren. Betracht in het gesprek uiterste zorgvuldigheid en behandel de ouders (ondanks alles) met respect en als hoofdverantwoordelijke voor de gezondheid en zorg voor het kind. Beschuldig niet, maar uit uw bezorgdheid over het kind en de ernst van de situatie. 8. Als het vermoeden van kindermishandeling niet weerlegd kan worden moet overwogen worden of het kind met de ouders mee naar huis kan. Indien het met betrekking tot de veiligheid van het kind niet verantwoord lijkt het kind weer met de ouders/verzorgers mee naar huis te laten gaan dan moet het kind worden opgenomen. Ga ook na of eventuele andere kinderen in het gezin risico lopen. De ernst van het letsel en/of eventuele kans op herhaling indiceert de opname (naast het letsel). Probeer de problemen te inventariseren en maak een inschatting van de mate waarin het kind fysiek of psychisch bedreigd wordt. Bespreek ook of en hoe contact met een kinderpsychologe bij de ouders wordt geïntroduceerd. Aan het AMK moet gemeld worden of het kind wordt opgenomen of naar huis wordt gestuurd. Het AMK is een niet-justitiële instelling met een meld- en adviesfunctie. Het bureau neemt als daartoe een aanvraag ingediend wordt, de verdere zorg op zich wat betreft de voortgang en coördinatie van de hulpverlening buiten het ziekenhuis. De rol van het AMK kan ook alleen een adviserende zijn. Als ouders opname weigeren en opname is geïndiceerd dan wordt in overleg met het AMK de Raad van Kinderbescherming ingeschakeld. Deze raad valt onder justitie. Men richt zich tot de raad met het verzoek om een nader onderzoek en advies hoe de zorg voor het kind het meest gewaarborgd is. Indien men overweegt om het kind met de ouders mee naar huis te laten gaan, altijd de huisarts inlichten en voor het vervolg op korte termijn een poliklinische afspraak maken. Controleer voor ontslag of adres en telefoonnummer kloppen en of er een BSN beschikbaar is. Wordt na de aanvankelijk twijfel kindermishandeling als oorzaak voor het letsel uitgesloten dan dient men dit duidelijk te vermelden in de verslaglegging van de SEH (zie ook dossiervoering). De overwegingen die aan deze conclusie ten grondslag liggen, dienen duidelijk vermeld te worden. Beschrijf waarom in eerste instantie twijfel was over de oorzaak van het letsel. Het gedrag van het kind, de interactie tussen ouders/verzorgers en het kind en de informatie van buitenaf spelen hierbij een rol. Ook de aard van het letsel en het ongevalmechanisme kunnen hierbij van belang zijn. Administratie / verslaglegging Een goede verslaglegging is zeer belangrijk! Na de behandeling van kinderen op de SEH wordt de brief altijd naar de huisarts opgestuurd. Bij verdenking of constatering van kindermishandeling is het verstandig de huisarts ook telefonisch op de hoogte te stellen. Overleg met de huisarts kan u meer achtergrondinformatie over de gezinssituatie geven. Werkwijze bij zwangere met risico op kindermishandeling Stroomdiagram 6 van 9

7 Zwangere vrouw met risico op kindermishandeling Icc gynaecoloog en maatschappelijk werk Communicatie kinderarts Gesprek met aanstaande ouders Overleg/ melding AMK Registratie en dossiervoering Evaluatie door werkgroep Uitleg stroomdiagram Zwangere vrouw met risico op kindermishandeling Als men bij een zwangere een gevaar voor het ongeboren kind vermoedt, dan wordt de gynaecoloog en het medisch maatschappelijk werk in consult gevraagd. Er wordt overlegd met het AMK en zo nodig een melding gedaan. Er wordt door de gynaecologie/verloskunde geregistreerd zodat deze gegevens ook beschikbaar zijn voor de werkgroep. Werkwijze bij volwassene met intoxicatie, mishandeling of een ernstige psychiatrische stoornis. Stroomdiagram 7 van 9

8 Volwassene met intoxicatie, mishandeling of ernstige psychiatrische stoornis nee Behandeling volwassene Kinderen thuis? ja Indien bekend bij psychiatrie altijd overleg Gesprek met patiënt en partner Overleg/ melding AMK Registratie en dossiervoering Evaluatie door werkgroep Uitleg stroomdiagram Volwassene met intoxicatie, mishandeling en/of een ernstige psychiatrische stoornis Als een volwassene op de SEH wordt behandeld i.v.m. met een intoxicatie of mishandeling (bijv bij huiselijk geweld) dan moet er altijd geïnformeerd worden of de patiënt ook kinderen heeft en moet ingeschat worden of een melding bij het AMK nodig is. Indien de psychiater betrokken is bij de patiënt, weet hij vaak of er al extra zorg in het gezin is geregeld. Is dit niet het geval dan zal de psychiater inschatten of een melding aan het AMK nodig is. De psychiater overlegt rechtstreeks met het AMK (zonder tussenkomst van de kindergeneeskunde) en registreert dit overleg en een eventuele melding, zodat gegevens beschikbaar zijn voor de werkgroep. Dossiervoering: de verpleegkundige zet in het tabblad extra de melding AMK. De arts print de brief uit en legt deze in het postvak van de SEH-artsen in de stafkamer. 8 van 9

9 Algemeen De hulp, aanpak en begeleiding van een vermoeden van kindermishandeling gebeurt altijd in interdisciplinair overleg. Dit geldt ook voor de besluitvorming over het inschakelen van het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en /of de Raad voor de Kinderbescherming. Iedere casus van een vermoeden van kindermishandeling wordt geëvalueerd door de werkgroep kindermishandeling. Hiertoe worden alle ingevulde Sputovamo-formulieren en meldingen van volwassenen met intoxicatie, mishandeling en/of ernstige psychiatrische stoornis met kinderen één keer per 2 weken bekeken. Indien er dringende vragen of onduidelijkheden zijn omtrent de gang van zaken kan contact worden opgenomen met de aandachtsfunctionaris kindermishandeling. Handige telefoonnummers Arts-assistent SEH 5175 Kindergeneeskunde spoed 5291 Arts-assistent chirurgie overdag 5548 Arts-assistent chirurgie buiten kantoortijden 5108 Aandachtsfunctionaris kindermishandeling 5121, b.g.g. dienstdoende kinderarts Huisartsenpost Alkmaar Advies en Meldpunt kindermishandeling Advies en Meldpunt kindermishandeling buiten (crisisdienst bureau jeugdzorg) kantoortijden en avond / weekend Advies en Meldpunt kindermishandeling (landelijk nummer) Werkgroep kindermishandeling Mw. E. George, kinderarts Mw. S. Hovers, SEH-arts i.o. arts-assistent kindergeneeskunde Mw. E. van Leijen, SEH-verpleegkundige Dhr. K. Mol, SEH-verpleegkundige Documentverwijzing referentie naam document vindplaats [1] KNMG meldcode kindermishandeling intranet [2] kindermishandeling ( verdenking op ) - radiologie documentbeheer intranet [3] vermoeden kindermishandeling documentbeheer intranet Documentbeheer rol naam functie zorggroep/cluster/afdeling opsteller namens de werkgroep: S. Hovers SEH arts i.o. beoordelaar(s) K. Mol E. George verpleegkundige intensieve zorg SEH kinderarts, aandachtsfunctionaris kindermishandeling autorisator G. Postma D. Schakenraad afdelingsmanager SEH en acute opname afdeling medisch coördinator SEH beheerder T. Boot - Siderius teamleider intensieve zorg SEH 9 van 9