BOERDERIJEDUCATIE GELDERLAND. Actief, levensecht en belevend leren
|
|
- Nora Pauwels
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 BOERDERIJEDUCATIE GELDERLAND Actief, levensecht en belevend leren
2 ONDERWIJS OP DE BOERDERIJ Gelderse educatie-boerderijen bieden leerlingen van het basisonderwijs en voortgezet onderwijs mogelijkheden om op een unieke manier te leren en hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen. De verzorging van dieren, het melken, groenten verbouwen, kaasbereiding en eten koken zijn slechts enkele van de vele activiteiten die leerlingen op een educatieboerderij kunnen beleven en ondernemen. Onze boeren bieden de kinderen zinvolle uitdagingen en leermomenten. Zinvol omdat kinderen op de boerderij leren met al hun zintuigen. Ze leren kijken en zien hoe een vies, slijmerig kalf geboren wordt. Ze voelen de zon op de rug in februari, maar als er dan een wolk voorlangs drijft, dan voel je de wolk! Ze proeven allerlei soorten zuivel en eten groenten die ze thuis niet lusten. Ze horen de biggen tekeer gaan als ze deze willen gaan voeren. Ze ruiken voor het eerst kuilvoer. Ook biedt boerderijeducatie zinvolle leerervaringen omdat de leerlingen levensecht leren over essentiële thema s als voeding, duurzaamheid en gezondheid. Ervaring van een Leerkracht De grootste winst voor de klas is dat de kinderen op een andere manier sociaal met elkaar omgaan. Het is iets anders of je je vriendje leert kennen tijdens de rekenles of bij het buitenspelen of dat je ze leert kennen tijdens het opruimen van de poep van de koeien of met de handen in de aarde. De reacties naar elkaar toe, het enthousiasme om met elkaar in een natuurlijke omgeving te beleven dat is wat ik echt als een enorme stimulans voor mijn klas heb gezien. Uitspraak van schooldirecteur Op jeugdige leeftijd de natuur ervaren geeft voor de rest van je leven meer respect voor je natuurlijke omgeving. Ik geloof daarin. Boerderijeducatie geeft aan deze zienswijze praktisch handen en voeten. Zodat je als school, zonder veel geregel, dit aan je kinderen mee kunt geven.
3 HET KAN NIET OP! Boerderijeducatie biedt volop mogelijkheden voor leren door beleven en doen aanschouwelijk rekenonderwijs leren over de natuur en duurzaamheid wereldoriëntatie, taal en techniek het ontwikkelen van sociale vaardigheden het leren over de herkomst van ons voedsel onderzoekend, ontdekkend en ondernemend leren beweging en meewerken op de boerderij het ontwikkelen van wilskracht en doorzettingsvermogen spelenderwijs leren wat er op een boerderij gebeurt leren over verzorging het vergroten van de vitaliteit van kinderen Kortom: Boerderijeducatie is een verrijking en aanvulling van het basis- en voortgezet onderwijs door praktijkervaringen Ervaring van een kleuterjuf Het was een zeer geslaagde boerderij ochtend. Op school heb ik een woordveld met ze gemaakt en hierin hebben we opvallende en leerzame momenten nogmaals verwoord en getekend. De koeien en de kalfjes waren erg leuk, het melken van koe; Vlekje en het proeven van de warme melk. Omdat de koe ook warm is. Het schudden van de boter, die was erg lekker hoor. Het smaakte naar slagroom. Het zoeken naar de muizen. De kinderen hebben enorm veel nieuwe woorden geleerd, zo zie je maar weer dat dit veel beter beklijft dan plaatjes. BOER-EN-TAAL Boerderijeducatie heeft te maken met leren over landbouw, voedsel, duurzaamheid én met taalonderwijs. Opdracht na boerderijbezoek: maak een elfje over één van de boerderijdieren! Varken Is rose En die stinkt Wat is hij dik Gork Boerenwijsheden honger maakt rauwe bonen zoet: wie honger heeft, eet alles met smaak voor spek en bonen meedoen: niet echt meedoen, niet meetellen groeien als kool: heel hard groeien iemand knollen voor citroenen verkopen: iemand met mooie praatjes foppen peentjes zweten: heel erg zweten van angst De boerderij als ontwikkelomgeving Vanuit onderzoek weten we dat het leren en werken op een boerderij bijdraagt aan een gezonde ontwikkeling. Dat komt omdat boerderijeducatie zowel uitdaging als veiligheid biedt en uitnodigt tot verbinding. uitdaging verbinding veiligheid Eigen grenzen ontdekken Onverwachte wendingen Realities aangaan Ervaren van zinvol werk, verantwoordelijkheid Ritme, structuur, regels Passend werk, hulp beschikbaar
4 ONDERWIJSKUNDIGE ONTWIKKELINGEN Boerderijeducatie biedt op geïntegreerde en dus duurzame wijze een antwoord op diverse maatschappelijke vraagstukken. Trends in het onderwijs die raakvlakken hebben met de boerderijeducatie zijn: het verbeteren van taal- en rekenprestaties. Onderwijs op de boerderij biedt de mogelijkheid tot aanschouwelijke rekenonderwijs waardoor kinderen die baat hebben bij een realistische manier van leren ook in de klas een betere aansluiting krijgen met de rekenprogramma s. het Deltaplan bèta/techniek dat kinderen enthousiast wil krijgen en vertrouwd wil maken met natuur en techniek. De boerderij is bij uitstek de locatie waar technische kennis en vaardigheden aan bod komen. het programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling dat kinderen wil leren om bewust keuzes te maken als het gaat om duurzame ontwikkeling. de Verlengde schooldag en Brede school biedt mogelijkheden voor stimuleren van sociaal emotionele, motorische en cognitieve ontwikkeling van leerlingen en om groepsprocessen constructief te beïnvloeden. onderwijs en ondernemen. Een agrarisch productiebedrijf biedt een stimulerende context voor ondernemend leren. Uitspraken van kinderen in hun logboekjes Eén koe had zijn hoorn gebroken, en het was echt allemaal bloed. Het zag er echt heel zielig uit Het viel me op dat de een veel harder werkte dan een ander en dat iedereen iets anders leuker vindt! ( Wat heb je geleerd van je klasgenoten?) Sem en ik hadden samen met een zaag gezaagd. Met wie ik bonen geplukt heb, die plukte de bonen veel handiger, dus ging ik het ook zo doen Ik heb geleerd, dat als je gezellig babbelt, de tijd en het werk veel sneller gaat Ervaringen van boer Het melken om 7 uur met tien kinderen is gaaf. Heel stil. Heb verteld dat de melkstal het kloppend hart van het bedrijf is. Wees op de melktank en zei dit is onze spaarpot. Hier verdienen we het. Ik doe het voor en de kinderen assisteren. Anderhalf uur vliegt om. MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD Het gebrek aan beweging van kinderen en de slechte gezondheid als gevolg daarvan is een maatschappelijk probleem. Politici en wetenschappers spreken hun zorg uit over de toename van kinderen met overgewicht. Het Cito concludeert recent dat basisscholieren slechts een oppervlakkige kennis hebben van voeding en gezondheid. Boerderijeducatie draagt natuurlijk bij aan inzicht hoe ons voedsel wordt geproduceerd, onze voedselkeuze van invloed is op onze gezondheid en aan bewustwording van een gezonde leefstijl. Daarnaast biedt boerderijeducatie mogelijkheden om de kracht en vitaliteit van landbouw en platteland voor kinderen en jongeren toegankelijk te maken. Tevens versterkt het actief en levensecht leren hun eigen kracht en vitaliteit.
5 Ervaring van een ouder Op de boerderij is ze in haar element. Ze kan lekker werken, zonder zich daar heel erg druk bij te maken. Ze heeft een rustig, constant tempo: ze pakt aan wat er gedaan moet worden, zonder moeilijk te doen over de klussen. Het is zo leuk dat de boerderij een plek is waar Moniek goed kan laten zien wat ze kán. Op school heeft ze veel moeite met het leren. Dat heeft haar erg onzeker gemaakt. In het werken met de handen kan ze wel wat laten zien. DE LEERARRANGEMENTEN Boerderijeducatie Gelderland biedt iedere school een arrangement op maat via verschillende educatieve programma s op de boerderij. Wilt u een excursie naar de boerderij? Wilt u een boerderijproject met ca. 5 dagdelen leren en werken op de boerderij? Wilt u een intensief en in het curriculum geïntegreerd programma van 10 tot 20 dagdelen? Wilt u dat leerlingen actief, concreet en levensecht leren over landbouw, voeding, planten, dieren en de aarde? Wilt u dat het onderwijs op de boerderij aansluit bij de kerndoelen? Wilt u dat de boerderijeducatie gegeven wordt door professionele, goed getrainde educatieboeren? Boerderijeducatie Gelderland heeft voor iedere school een passend aanbod. De deelnemende agrarische ondernemers willen leerlingen graag een onvergetelijke leerervaring bieden op hun bedrijf. En leerkrachten de mogelijkheid geven om in de praktijk een andere kant van hun leerlingen te zien en ervaren. U kunt die vorm van boerderijeducatie kiezen die bij uw school past. Zowel in het kader van het reguliere lesprogramma als van de verlengde schooldag. REALISTISCH REKENEN Een boerderij is een rekenrijke omgeving, waarin allerlei rekensituaties zich voordoen die niet bedacht of gekunsteld zijn, maar levensecht, betekenisvol en functioneel. Onderwijs op de boerderij biedt volop natuurlijke rekenopdrachten, zoals: Schatten: Hoeveel liter melk gaat in melktank?; Hoeveel drinkt kalfje per dag?; Hoeveel meter is de afstand tot bv. weiland; Hoeveel kg is een pak stro ongeveer? Groeicurve maken van jonge dieren: wekelijks hetzelfde kalfje meten en dit in een grafiek verwerken. In stallijst jongste en oudste koe uitzoeken Opmeten van tuin 2 2 meter en zaaien: afstand tussen zaadjes 10 cm Soep, sap of stamppot maken: meten met inhoud en gewicht Oogst afwegen en uitrekenen hoeveel de tuinder krijgt per bakje aardbeien en per kg groenten en hoeveel dit in de winkel kost Melkprijs: hoeveel liter geeft een koe per dag; hoeveel krijgt boer per liter en wat kost melk in de winkel Uitspraak van PABO docent De boerderij is de meest rijke en authentieke leeromgeving die je kunt voorstellen. Kinderen leren in het echte leven op een echt bedrijf en werken samen aan zinvolle, betekenisvolle taken. Het geeft kinderen verschrikkelijk veel zelfvertrouwen en biedt veel kapstokken voor het leren in de klas. Pjotr Timmerman, docent Natuuronderwijs Hogeschool Arnhem Nijmegen
6 KERNDOELEN De leeractiviteiten op de boerderij sluiten prima aan bij de kerndoelen van het onderwijs. Ruim 1/3 van alle kerndoelen komt op de boerderij aan bod. Enkele voorbeelden: Activiteit Kerndoelen normen. Activiteit Kerndoelen Rondleiding als eerste kennismaking met het bedrijf en met de regels en gebruiken op de boerderij 37 De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en 56 De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. Koeien uit de wei halen en melken 40 De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. 41 De leerlingen leren over de bouw van planten, dieren en mensen en over de vorm en functie van hun onderdelen. Activiteit Kruiwagen uitrijden (mest/hooi/gras/kuilvoer/ ) Kerndoelen 44 De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik. 58 De leerlingen leren samen met anderen op een respectvolle manier aan bewegingsactiviteiten deelnemen, afspraken maken over het reguleren daarvan, de eigen bewegingsmogelijkheden inschatten en daarmee bij activiteiten rekening houden. Activiteit Kerndoelen Registreren van ervaringen met het weer (temperatuur, neerslag, bewolking en windrichting) 43 De leerlingen leren hoe je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. Geïnteresseerd? Voor meer informatie kijk op onze website Of stuur een naar info@boerderijeducatiegelderland.nl De Initiatiefnemers Boerderijeducatie Gelderland is een samenwerkingsverband van BoerenWijs, Klassenboeren Rijk van Nijmegen en Boerderijschool. Zij hebben de lesprogramma s ontwikkeld en hun krachten gebundeld voor meer onderwijs op de boerderij. Het initiatief wordt ondersteund door LTO Noord. Noordwest- Veluwe Stedendriehoek West-Veluwe Arnhem Achterhoek Rivierenland Nijmegen De uitgave is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van de Provincie Gelderland
Boerderijeducatie Gelderland is van start gegaan
PERSBERICHT Lochem, 4 februari 2013 Boerderijeducatie Gelderland is van start gegaan Met de start van een nieuw project, ondersteund door Rabobank Graafschap Noord, en de doorstart van een project met
Nadere informatieDe Boerderijschool: leren
De Boerderijschool: leren Bij de start van de Boerderijschool stelden we ons één doel: het onderwijs verlevendigen. We wilden dat de kinderen op een boerderij, op fietsafstand van school, van voorjaar
Nadere informatieVeel Nederlanders weten maar weinig van de land bouw. De multifunctionele
Leren Veel Nederlanders weten maar weinig van de land bouw. De multifunctionele boerderij, die zijn deuren opstelt voor bezoekers, is dan een plek waar je veel kunt opsteken. Dat geldt in nog sterkere
Nadere informatieLevende Boerderij, Lerende Kinderen
Levende Boerderij, Lerende Kinderen Beschrijving en effecten van verschillende vormen van educatie op de boerderij Inleiding Boerderijeducatie is in opkomst. Het is één van de manieren om jeugd een beter
Nadere informatieBoerderij-educatie Van welke koeien komt de chocolademelk? Zijn die dieren niet ongelukkig met zo veel in een stal? Waarom teelt u maar één soort
Boerderij-educatie Van welke koeien komt de chocolademelk? Zijn die dieren niet ongelukkig met zo veel in een stal? Waarom teelt u maar één soort bloemen? Boeren en tuinders leggen het graag uit. Zo graag
Nadere informatieBoerderijeducatie project Handleiding Leerkrachten
Boerderijeducatie project Handleiding Leerkrachten De opdrachten zijn gemaakt aan de hand van de kerndoelen voor het basisonderwijs. De kinderen werken samen in kleine groepen en doen opdrachten onder
Nadere informatieHandleiding docent Waar komt ons eten vandaan?
Waar komt ons eten vandaan? Inleiding Via de lessen van Boerderijeducatie Gooi en Vechtstreek worden leerlingen uitgenodigd kennis te maken met een boerderij in de Gooi en Vechtstreek. Er zijn totaal 15
Nadere informatieSchoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten
Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten Lessen over fruit en groente: geef leerlingen iets extra s mee! Uw school doet mee met het EU-Schoolfruitprogramma. Na
Nadere informatieEen eigen verbouwing. Omdat ik het leuk vind om te verbouwen en leuk dat elk groepje een eigen verbouwing had. 19 maart 2015, Anne Remmerswaal
Een eigen verbouwing Omdat ik het leuk vind om te verbouwen en leuk dat elk groepje een eigen verbouwing had. 19 maart 2015, Anne Remmerswaal Educatie- en Competentiestudies (ECS), Wageningen Universiteit
Nadere informatieWorkshop Smaaklessen
Workshop Smaaklessen Inhoud workshop Wat is Smaaklessen? Nieuw: Smaakmissies! Proefjescircuit Voorproefje Waarom voedseleducatie Gezond, duurzaam eten moet je net als taal en rekenen leren Weten waar je
Nadere informatieSchoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten
Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten Lessen over fruit en groente: geef leerlingen iets extra s mee! Uw school doet mee met het EU-Schoolfruitprogramma. Na
Nadere informatieHandleiding docent De koe in de kringloop
De koe in de kringloop Inleiding Via de lessen van Boerderijeducatie Gooi en Vechtstreek worden leerlingen uitgenodigd kennis te maken met een boerderij in de Gooi en Vechtstreek. Er zijn totaal 15 deelnemende
Nadere informatieSamen de Wereld Kleuren. Pedagogische visie
Samen de Wereld Kleuren Pedagogische visie 2 SWK-Kinderopvang Samen de Wereld Kleuren Samen de Wereld Kleuren SWK-Kinderopvang: Samen de Wereld Kleuren Onze kinderopvangorganisaties hebben aandacht voor
Nadere informatieBlijde Wei. Lesaanbod 2016-2017
Lesaanbod 2016-2017 Blijde Wei Les groep aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei juni juli Beestenboel 1/2 X X Kleine Beestjes 1/2 X X X In de sloot, uit de sloot 3/4 X X X Huisdieren 3/4 X X Amfibieën
Nadere informatieAlles voor een Pannenkoek
uder-amstel n-o -U me ith o Die De regio zit vol energie! 0 Aa lsmeer - Amstelve en - Groep 1 t/m 3 Energien traal 204 eu orn Informatieblad + Docentenhandleiding Alles voor een Pannenkoek www.natuurmilieuweb.nl
Nadere informatieToekomst van uw biologische boerderijwinkel.
Toekomst van uw biologische boerderijwinkel. Naam: William Ton (1604410) Docent: Rob van den Idsert Specialisatie: Concept Periode: 2015-D Datum: 27-05-2015 Toekomst van uw biologische boerderijwinkel.
Nadere informatieDe lessen LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT - GROEP 3/4
LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT - GROEP 3/4 In deze lesbrief staan vier lessen die u kunt gebruiken binnen het thema de boerderij, zuivel, koeien of de lente. De lessen duren ongeveer 35 minuten. Les 1: Het
Nadere informatieProeven doe je met je tong. Op je tong zitten allemaal smaakpapillen. Je herkent daardoor dat banaan zoet smaakt en citroen zuur.
Over de Tong Op heel veel scholen ga ik smaakproeven doen. Ook op jullie school! En jullie kunnen me daarbij helpen door aan mijn experimenten mee te doen. Als goede proefpersonen willen jullie je natuurlijk
Nadere informatieZonder dieet lekkerder in je vel!
Zonder dieet lekkerder in je vel! Vijf vragen en vijf stappen om te ontdekken hoe je jouw eetpatroon kunt veranderen en succesvol kunt afvallen. Overgewicht neemt ernstige vormen aan, veel volwassenen
Nadere informatieWaarom Wetenschap en Techniek W&T2015
Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van
Nadere informatieLeerdoelen en kerndoelen
Leerdoelen en kerndoelen De leerdoelen in de leerlijn vallen in het leerdomein Oriëntatie op jezelf en de wereld. Naast de gebruikelijke natuur en milieukerndoelen (kerndoelen 39, 40 en 41) zijn ook de
Nadere informatieLes groep sept okt nov dec jan feb mrt apr mei juni juli
Lesaanbod 2015-2016 De Enk Les groep sept okt nov dec jan feb mrt apr mei juni juli Monkie * 1-2 X X Kabouterpad * 1-2 X X X X Froeteltuin 1-2 LF! X Kleine Beestjespad * 4-5 X X X X X X X X X X X Schooltuinieren
Nadere informatieI n l e i d i n g. Deze brochure bestaat uit twee delen: 1. Een verhaal waarin Kids in Action wordt uitgelegd voor kinderen (pagina 4 t/m 10).
Leefstijlprogramma voor kinderen en jongeren met overgewicht (begeleiding door kinderarts, beweeg- & leefstijladviseur, fysiotherapeut en diëtist) Wat beweegt jou? Kids in Action 2 I n l e i d i n g Kids
Nadere informatieBezoek aan de Stadsboerderij
Bezoek aan de Stadsboerderij Begeleide activiteit voor groep 1-2 op één van de Stadsboerderijen van Den Haag. Haagse scholen kunnen deze les aanvragen via www.milieueducatiedenhaag.nl Er kan gekozen worden
Nadere informatieMet het hele gezin gezond het nieuwe jaar in
Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in LINDA AMMERLAAN KINDERVOEDINGSCOACH Inleiding Wie ben ik? Als moeder van 2 kinderen weet ik hoe lastig het is om in deze tijd je kinderen gezond te laten opgroeien.
Nadere informatieBlijde Wei. Lesaanbod
Lesaanbod 2017-2018 Blijde Wei Les groep aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei juni juli Alles voor een pannenkoek 1/2 X X Wauw, het leeft 1/2 X X Beschuit met muisjes 3/4 X X Melk 3/4 X X X Knaagdieren
Nadere informatieZelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld.
Zelfbeeld Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Een kind dat over het algemeen positief over zichzelf denkt, heeft meer zelfvertrouwen.
Nadere informatieStadswerken. Kerndoelen. Programma NMC. Groep 1 t/m 8. www.utrecht.nl/nmc
Stadswerken Kerndoelen www.utrecht.nl/nmc Programma NMC Groep 1 t/m 8 Kerndoelen nader toegelicht De NMC-programma s geven met kerndoelen over Mens en Samenleving, Natuur en Techniek en Ruimte vooral invulling
Nadere informatieSmaaklessen kan een verdieping of een verbreding zijn op de lessen die u al geeft. Smaaklessen kan ook een bestaande les vervangen.
www.smaaklessen.nl Welkom! sen zijn leuk en belangrijk, maar hoe past dit in het lescurriculum? Deze kreet is een veel gehoorde uitspraak van leerkrachten. De handleiding geeft u een beeld hoe u sen kunt
Nadere informatieKooi. Lesaanbod
Lesaanbod 2016-2017 Kooi Les groep aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei juni juli Beestenboel 1/2 X X Wauw, t leeft 1/2 X X In de sloot, uit de sloot 3/4 X X Huisdieren 3/4 X X Uitvogelen 5/6 X X Knaagdieren
Nadere informatieVoedingsbeleid ASKA. Inhoudsopgave: 1 Inleiding blz 2. 2 Doel blz 2. 3 Uitgangspunten: Wat vinden we belangrijk? blz 3
Voedingsbeleid ASKA Inhoudsopgave: 1 Inleiding blz 2 2 Doel blz 2 3 Uitgangspunten: Wat vinden we belangrijk? blz 3 4 Pedagogische basisdoelen en onze uitgangspunten blz 5 A018 Voedingsbeleid 030812 1/5
Nadere informatieOpen huis. Verrassend nieuw onderwijs voor vmbo-t/havo leerlingen
Open huis zaterdag 16 januari 10.00-13.00 uur Verrassend nieuw onderwijs voor vmbo-t/havo leerlingen Gaat uw kind vanaf augustus 2016 naar het voortgezet onderwijs? Kies dan voor de Nieuwe Thermen, een
Nadere informatieEducatief pakket 4-5 jaar
Educatief pakket 4-5 jaar Beste leerkracht Kinderen en verkeer: geen gemakkelijke combinatie. Daarom neemt de Plopsa-groep het initiatief om de verkeerskennis van kinderen bij te spijkeren via de K3-verkeersklas.
Nadere informatieHet beleidsplan cultuureducatie
Het beleidsplan cultuureducatie Beleidsplannen voor cultuureducatie kunnen variëren van 1 A4 tot een compleet beleidsplan. Belangrijk hierbij is dat het cultuureducatiebeleid onderdeel is van het schoolplan.
Nadere informatieinhoud blz. 1. Borst of fles 2. Zogen 3. De boer en zijn dieren 4. De fabriek 5. Slagroom, boter en karnemelk 6. Kaas 7. Meer zuivel 8.
Melk inhoud blz. 1. Borst of fles 3 2. Zogen 4 3. De boer en zijn dieren 5 4. De fabriek 6 5. Slagroom, boter en karnemelk 7 6. Kaas 8 7. Meer zuivel 9 8. Melkweetjes 10 9. Filmpjes 13 Pluskaarten 14 Bronnen
Nadere informatieSamen op ontdekkingsreis
Samen op ontdekkingsreis Dagopvang & Buitenschoolse opvang Ga je mee op REIS? Stichting Kids2b, de leukste kinderopvang in Noord-Groningen. Kinderen in de leeftijd van 0 tot 13 jaar ontwikkelen zich bij
Nadere informatieSmaaklessen. Smaak en eten in het basisonderwijs. Hante Meester Marlies Regelink. 17 oktober 2007
Smaaklessen Smaak en eten in het basisonderwijs Hante Meester Marlies Regelink 17 oktober 2007 Inhoud presentatie Deel 1: Waarom Smaaklessen? Wat is Smaaklessen? Hoe werkt Smaaklessen? Wie zijn betrokken?
Nadere informatieTerugzine. Samen kennis maken. Samenwerking in de groene kolom is uniek. Lezen en laten lezen! Win-win voor onderwijs en bedrijfsleven
Terugblik Meerjarenafspraak 2006-2010 Terugzine Magazine van de Groene Kennis Coöperatie met succesprojecten van de afgelopen vijf jaar Lezen en laten lezen! Gooi mij niet weg maar geef me door! Of kijk
Nadere informatieRuimte voor Talent in Gelderland Professionaliseringstrajecten Excellentie, Wetenschap en Techniek
Ruimte voor Talent in Gelderland Professionaliseringstrajecten Excellentie, Wetenschap en Techniek - Staat talentherkenning en ontwikkeling bij u op school de komende jaren op de agenda? - Wilt u een rijke
Nadere informatieVeel veld voor vlees, weinig veld voor groenten
Voeding > 3 e graad > lesmateriaal > kniptekst Sociaal vlees? Voor de leerkracht: Knip op voorhand de tekst in stukken op de lijnen. Houd de stukken tekst per titel samen. Veel veld voor vlees, weinig
Nadere informatieBlijde Wei. Lesaanbod
Lesaanbod 2018-2019 Blijde Wei Les *Schooltuinieren loopt door van februari 2019 tot oktober 2019 Gratis les Iedere groep mag zich 1x inschrijven voor een gratis les. Ieder kind mag in zijn basisschoolperiode
Nadere informatieGezond en duurzaam voedsel. Een folder ter inspiratie voor mbo-docenten
Gezond en duurzaam voedsel Een folder ter inspiratie voor mbo-docenten Aan de slag met gezond en duurzaam voedsel in het mbo Werken aan gezondheid op school loont. Het draagt bij aan betere schoolprestaties,
Nadere informatieK i n d e r b o e r d e r i j. Thema / onderwerp Voorbereiding bezoek kinderboerderij. Thema s : voeding, huisvesting, uiterlijke kenmerken.
K i n d e r b o e r d e r i j Thema / onderwerp Voorbereiding bezoek kinderboerderij. Thema s : voeding, huisvesting, uiterlijke kenmerken. Welke betekenis heeft het thema / onderwerp voor de kinderen?
Nadere informatieNieuwsbrief. Meer zorg op maat via de digitale weg. Wij kunnen de wereld niet veranderen, maar wel inzichtelijker maken. Met het oog op het volgende:
Nieuwsbrief Meer zorg op maat via de digitale weg Met het oog op het volgende: Wij kunnen de wereld niet veranderen, maar wel inzichtelijker maken. Hebben we binnenkort een geheel vernieuwde website. Natuurlijk
Nadere informatieTim zoekt de koe Zuivelopdrachten bij het voorleesboek Tim zoekt de koe
Tim zoekt de koe Zuivelopdrachten bij het voorleesboek Tim zoekt de koe www.zuivelonline.nl www.zuivelonline.nl/kids Inleiding Zuivel is volop aanwezig in het dagelijks leven van kinderen. Dagelijks eten
Nadere informatieWat weet jij over biologisch en over de bodem?
Met leuke vragen, opdrachten en experimenten voor thuis! Wat weet jij over biologisch en over de bodem? Biologisch, lekker natuurlijk! Heb je er wel eens over nagedacht dat alles wat je eet, van een plant
Nadere informatieWaar een wil is, is een Weg!
5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht
Nadere informatieWilgenhof. Lesaanbod
Lesaanbod 2016-2017 Wilgenhof Les groep aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei juni juli Alles voor een pannenkoek 1/2 X X Beestenboel 1/2 X X X Melk 3/4 X X In de sloot, uit de sloot 3/4 X X X Amfibieën
Nadere informatieDe Voorleeswedstrijd GROEP 7
De Voorleeswedstrijd GROEP 7 Wij hebben weer de voorleeswedstrijd gehad. Deze keer moest Esma tegen Daan. Daan had het boek de voetbalgoden nr. 1. Esma had het boek dagboek van een muts: zak er maar lekker
Nadere informatieMaatschappelijke waardering van Nederlandse Landbouw en Visserij
Nederlandse Landbouw en Visserij Inhoud 1 Inleiding 03 2 Samenvatting en conclusies landbouw en visserij 3 Maatschappelijke waardering landbouw 09 4 Associaties agrarische sector 13 5 Waardering en bekendheid
Nadere informatieBetaalbaar bio in 6 stappen
Betaalbaar bio in 6 stappen Biologisch eten duur? Veel mensen denken dat biologisch eten niet in hun budget past. Ik heb dat ook heel lang gedacht. Tot ik ontdekte dat je door anders boodschappen te doen
Nadere informatieInteressen: Wat vind ik leuk?
Interessen: Wat vind ik leuk? Opdracht 1: Zet een kruisje bij de punten die je leuk vindt om te doen. Omcirkel vervolgens drie punten die je het allerleukst vindt om te doen. Ik vind het leuk om iets van
Nadere informatieCoachende ouders: kinderen boeien en uitdagen
Coachende ouders: kinderen boeien en uitdagen Ouderavond Tim Post 2025 Welke afgestudeerde scholieren hebben we dan nodig? 2025 Oplossen maatschappelijke vraagstukken Omgaan grote hoeveelheden informatie
Nadere informatieIk ben de Klomp. Europees landbouwbeleid groep 5-6. De Klomp is een boer. Wel een hele aardige boer. Maar wel met een boer n accent.
De Klomp is een boer. Wel een hele aardige boer. Maar wel met een boer n accent Zo! Goedemorgen of goedemiddag, wat is t? Ik moet zo de koeien weer melken, dus... Excuus, dat ik wat stink. Ik heb het zo
Nadere informatieHet Bazzeroet journaal
Het Bazzeroet journaal juli 2015 Het is alweer zomervakantie en dus is het tijd om ons huidige thema af te gaan sluiten. Wij werken op de boerderij was voor de kinderen weer een leuke manier om de wereld
Nadere informatieEerlijk eten uit eigen regio voor iedereen
Eerlijk eten uit eigen regio voor iedereen Eerlijk eten uit eigen regio voor iedereen Stichting Landwaard maakt zich sterk voor gezond, regionaal en eerlijk eten voor iedereen. Dit doen we door in de regio
Nadere informatieACTIVITEITEN JAARPLAN 2015 KINDERDAGVERBLIJF WERELDPLEK
ACTIVITEITEN JAARPLAN 2015 KINDERDAGVERBLIJF WERELDPLEK HET ACTIVITEITEN JAARPLAN IN DE PRAKTIJK PUK & Ko Het kinderdagverblijf en de peuterspeelzaal van Kindercentrum Wereldplek werken sinds 2009 met
Nadere informatieMaaike Gilden & Josephine van den Nieuwendijk
Maaike Gilden & Josephine van den Nieuwendijk De voorstelling Ben je nu helemaal Betoeterd!? Leerlingen van groep 1 t/m 3 houden hun adem in en kijken naar Bekki en een échte insectentemmer. Ze zijn zó
Nadere informatieIch bön d r väör dich!
Ich bön d r väör dich! Wie zijn wij? NaoberzorgPunt is een vereniging van betrokken inwoners en ondernemers in Roggel. Wij zijn een netwerkorganisatie en werken samen met de huisartsenzorg, ondernemersvereniging,
Nadere informatieNieuwe schooltijden schooljaar 2012 2013
Nieuwe schooltijden schooljaar 2012 2013 Beste ouder(s), Zoals u weet gaan de schooltijden veranderen. Vorig jaar wees een enquête uit dat ongeveer 60 % van de ouders de voorkeur geeft aan een rooster
Nadere informatieLespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Lerarenhandleiding Groep 7 & 8
Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Lerarenhandleiding Groep 7 & 8 kunnen de definitie van voeding benoemen. weten wat de vier hoofdbestanddelen van voeding zijn en wat de functie
Nadere informatieInge Test 07.05.2014
Inge Test 07.05.2014 Inge Test / 07.05.2014 / Bemiddelbaarheid 2 Bemiddelbaarheidsscan Je hebt een scan gemaakt die in kaart brengt wat je kans op werk vergroot of verkleint. Verbeter je startpositie bij
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieTussenschoolse opvang
SBO DE HAAGSE BEEK Openbare speciale school voor basisonderwijs Tussenschoolse opvang Mei 2007 (versie 2) A. ALGEMEEN Alle leerlingen blijven tussen de middag op school. Tijdens het eten en het buitenspelen
Nadere informatieBoer zoekt hulp NME-les voor groep 3 en 4
Boer zoekt hulp NME-les voor groep 3 en 4 Handleiding leerkracht H Inleiding Vooraf: Op school hebben de leerlingen al nagedacht over hoe het zou zijn op de kinderboerderij. Wat zou een boer allemaal moeten
Nadere informatieLESPROGRAMMA LES 1. INTRODUCTIELES
LESPROGRAMMA LES 1. INTRODUCTIELES Inhoud In de introductieles gaat u met de leerlingen aan de slag met het thema duurzaam en eerlijk eten. Samen met de leerlingen bekijkt u drie filmpjes die uitleggen
Nadere informatieNatuur als leerschool. Sophie Sliepen
Natuur als leerschool Sophie Sliepen 1 Visie: Natuur is een onontbeerlijk middel in passend onderwijs om te komen tot een gezonde en evenwichtige ontwikkeling op cognitief en sociaal-emotioneel vlak voor
Nadere informatieKinderMoestuin. voor Junior Kookliefhebbers. Kweek je eigen groenten, kruiden en eetbare bloemen en bereid daarmee heerlijke gerechtjes
KinderMoestuin voor Junior Kookliefhebbers Kweek je eigen groenten, kruiden en eetbare bloemen en bereid daarmee heerlijke gerechtjes De KinderMoestuin is eerlijk en groen geproduceerd met respect voor
Nadere informatieBeste ouder(s)/verzorger(s),
OBS De Jagersplas Brasemermeer 23b 159 GE Zaandam 75-615 61 94 info@obsdejagersplas.nl www.obsdejagersplas.nl Beste ouder(s)/verzorger(s), Voor u ziet u informatie over de Brede school activiteiten van
Nadere informatieDe Nationale. Smaaktest 2009 Docentenhandleiding. Groep 1 t/m 4. Beste leerkracht, Tot culi, tot smaak. Wat is Smaaklessen? Wat is SchoolGruiten?
De Nationale Smaaktest 2009 Beste leerkracht, Wat is Smaaklessen? Eten doen we allemaal en elke dag. Maar wat weten we eigenlijk nog over eten? Smaaklessen is het lesprogramma over eten en smaak voor groep
Nadere informatieWaar groeit mijn eten? handleiding
Waar groeit mijn eten? handleiding Uitgave: Amsterdams NME Centrum Waar groeit mijn eten? handleiding Ontwikkeld in opdracht van Vereniging Boerenstadswens Redactie/layout: Hans Wilschut, Marijntje van
Nadere informatieSucces: jouw eigen formule Oefeningen Opgedragen aan iedereen die bereid is om te groeien
Succes: jouw eigen formule Oefeningen Opgedragen aan iedereen die bereid is om te groeien Praktijk Sterre Groenendijk Je bent welkom om dit ebook naar anderen te sturen, mits je het in zijn geheel stuurt
Nadere informatieBushcraft training voor hoogbegaafde kinderen.
2015/2016 Bushcraft training voor hoogbegaafde kinderen. Aansluiting en uitdaging weg. Ondervindt u ook vaak dat uw hoogbegaafde kind niet vanzelfsprekend makkelijk leert? Merkt u ook dat uw kind moeite
Nadere informatieNIEUWSBRIEF Montessorischool Oosterhout
Nieuwsbrief 25 schooljaar 2012-2013 10 april 2013 NIEUWSBRIEF Montessorischool Oosterhout Trekbeemd 34 4907 DP Oosterhout 0162-470581 info@montessorischooloosterhout.nl www.montessorischooloosterhout.nl
Nadere informatieWat je zaait is wat je oogst
opvoeden & persoonlijke ontwikkeling Wat je zaait is wat je oogst In de vorige Spiegelbeeld stond een artikel over een nieuwe, integrale visie op kinderen, opvoeden en persoonlijke ontwikkeling. U hebt
Nadere informatie1.1. Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving
Pedagogisch Beleidsplan 1.1. Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving Een veilige en vertrouwde omgeving is de basis van waaruit een kind zich kan gaan ontwikkelen. Het is dus belangrijk dat
Nadere informatieVoorbereiding post 2. Met de mens mee Groep 1-2-3
Voorbereiding post 2 Met de mens mee Groep 1-2-3 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 2: Met de mens mee, voor groep 1, 2 en 3. Inhoud: Algemeen Verhaal Spel Werkvel
Nadere informatieIk wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.
1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,
Nadere informatieo.b.s. De Tandem " Your talents, our future "
o.b.s. De Tandem " Your talents, our future " Werken met het talent voor de toekomst Onze leerkrachten hebben een geweldige taak: Zij mogen werken met het talent van uw kind. Zij ondersteunen, helpen,
Nadere informatieNieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,
Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik
Nadere informatieDe scholen regelen zelf het vervoer naar de locatie.
l Veel kinderen eten slecht, weten niet waar hun eten vandaan komt en hebben zo verhoogde kans op Obesitas. Met dit project gaan we met de kinderen naar de plek waar het eten vandaan komt. Groenten- en
Nadere informatieVisie (Pedagogisch werkplan)
Visie (Pedagogisch werkplan) Gastouderopvang De Krummeltjes stelt zich tot doel om een omgeving te bieden waarin kinderen kunnen opgroeien tot zelfstandige en evenwichtige mensen met respect voor anderen
Nadere informatieWij gaan naar de boerderij
THEMABOEKJE Wij gaan naar de boerderij KINDCENTRUM HET P@RK, dagopvang en peuterspeelgroep Datum: mei/juni 2014 Danique Hesselink en Ingrid Pasman Beste ouders/verzorgers De peuterspeelgroep en de peuters
Nadere informatieEvalueren van attitudes, vaardigheden en kennis in Veilig de wereld rond
van attitudes, vaardigheden en kennis in eilig de van een groeiproces van wereldoriëntatie is meer dan alleen maar het toetsen van kennis. Behalve kennis zijn ook vaardigheden en attitudes heel belangrijk,
Nadere informatieOVO Talentontwikkeling
OVO Talentontwikkeling www.stichtingovo.nl Stichting OVO: Samen werken aan talent Samen gaan wij een nog mooiere toekomst tegemoet Stichting OVO vormt het bovenschools bestuur voor acht basisscholen en
Nadere informatieLEREN LEREN WAT? HOE?
LEREN LEREN WAT? Bij leren leren ondersteunt de school je schoolse leren en biedt de school je methodieken om toe te passen in leersituaties buiten de school. HOE? Als school hebben we gekozen voor het
Nadere informatieWorkshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?
Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt
Nadere informatie...paspoort naar grenzeloos onderwijs...
OBS Waarom kiest u voor De Border? Engelse taal in elk lokaal! Wij bereiden onze leerlingen erop voor om goed te functioneren in de hedendaagse samenleving, die zowel binnen als buiten de Nederlandse grenzen
Nadere informatieIntroductie 1. Waarvoor hebben de studenten een mentor nodig? 2. Wie kan mentor worden? Iemand die:
Mentor informatie Introductie Het Mentoringprogramma is voor studenten die een begeleidingsvraag hebben. Deze begeleidingsvraag kan zeer divers van aard zijn en heeft te maken met schoolse-, persoonlijke
Nadere informatieGenieten van het echte leven
Genesis 3: 19 Tot de dag van je dood zul je zwetend het land bewerken om te kunnen leven. 1 De Hamvraag Mag ik genieten en wat is dan eigenlijk genieten? Het leven is toch vooral lol maken! X Het moet
Nadere informatieDe Schoolwerkplaats school van nu
2015 De Schoolwerkplaats school van nu Visie en uitgangspunten Manon van der Linde Ilse Overzier Marjan van Baekel- Kan 1. Waar de Schoolwerkplaats voor staat Missie Wat we willen is dat alle kinderen
Nadere informatieWerkblad. LES 5: Spijsvertering (2) www.gavoorgezond.nl GROEP 3-4
LES 5: Spijsvertering (2) Quiz: gezond eten en drinken Vraag 1: wat zijn vezels? A: Kleine deeltjes van planten en vruchten die belangrijk zijn om je darmen te laten bewegen. B: Ongezond eten zoals snoep
Nadere informatieZuivel is belangrijk. Melk is goed voor... ELK!
tweede leerjaar 2 Zuivel is belangrijk Melk is goed voor... ELK! Plaats de passende leeftijd bij elke tekening. Kies uit: 6 tot 12 jaar, 1 tot 3 jaar, 0 jaar, meer dan 60 jaar, 12 tot 18 jaar, 6 maanden
Nadere informatieWelkom in mijn Museum
Docentenhandleiding Educatieprogramma Welkom in mijn Museum Primair Onderwijs groep 3 en 4 Inhoud Het Dordrechts Museum p.3 Algemene doelstelling programma p.3 Aansluiting bij kerndoelen p.3,4 Programma:
Nadere informatieNederlands. Mondeling onderwijs
Nederlands Mondeling onderwijs - Kerndoel 1: De leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructureerd weer te geven. Gebruik
Nadere informatieEetgewoonten van schoolkinderen Vragenlijst voor kinderen
september 2003 Eetgewoonten van schoolkinderen Vragenlijst voor kinderen 630101 Hoe vul je de vragenlijst in? Beste leerling, Deze vragenlijst gaat over voeding. We willen graag weten hoe je daarover denkt.
Nadere informatieDe Klankhof t Kofschip waar iedereen tot zijn recht komt
Positionering De Klankhof en t Kofschip, Etten-Leur Kernwoorden: Je mag er zijn Vertrouwen Positief kijken naar jezelf en anderen Meervoudige intelligentie Samen de merkbelofte van De Klankhof t Kofschip:
Nadere informatieLeskist THEMA-handleiding Afhaalrestaurant Fitfood Groep 5 en 6
BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Afhaalrestaurant Fitfood Groep 5 en
Nadere informatiemaandag 11 mei inleveren! STAGE BOEK 2015 VAN.AFDELING...
maandag 11 mei inleveren! STAGE BOEK 2015 VAN.AFDELING... 1 Gegevens leerling Naam Adres Postcode Woonplaats Geboortedatum Telefoon Afdeling/leerweg Gegevens school Naam Schoolbegeleider Adres Plaats Telefoon
Nadere informatie