Communicatie & sensibilisering. Probleemanalyse & doelgroepafbakening

Transcriptie

1 Communicatie & sensibilisering Probleemanalyse & doelgroepafbakening

2 Overzicht Uitgangspunt: een planmatige aanpak STAP 1: Probleemanalyse Taak 1: het probleem identificeren Doelvraag: WAT is het probleem? Taak 2: het probleem analyseren Doelvraag: WAAROM is dit een probleem? STAP 2: Doelstellingen formuleren Taak 1: doelstellingen nivelleren Doelvraag: WAT willen we bereiken? Taak 2: doelstellingen calibreren Doelvraag: bij WIE (BINNEN DE DOELGROEP)?

3 Uitgangspunt Een planmatige aanpak

4 Effectieve gedragsbeïnvloeding Planmatige aanpak: STAP 1: Probleemanalyse STAP 2: Doelstellingen formuleren STAP 3: Methoden & technieken selecteren STAP 4: Ontwikkeling materialen STAP 5: Implementatie STAP 6: Evaluatie

5 Bijeenbrengen van relevante stakeholders Verbindingsgroep Programma Ontwikkelaars Programma Gebruikers

6 Voorbeeld: On the Road : Programma ontwikkelaars: Vlaamse overheid (verkeersveiligheid) Financieren Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) Ontwerp: open oproep -> uitbesteden Vlaamse AutomobilistenBond (VAB) Ontwerp: voorstel Programma gebruikers: Programma adopteerders: Rijscholen Verzekeringsmaatschappijen (Ethias, ) Media (Studio Brussel) Programma implementeerders: Rijinstructeurs & leraren Web-ontwikkelaars -> OTR-webpagina Adverteerders-> radio spot Programma evaluatoren : Instituut voor Mobiliteit (IMOB) & Universiteit van Maastricht (UM) Eindgebruikers: Jonge onervaren bestuurders

7 STAP 1 Probleemanalyse

8 TAAK 1: probleem IDENTIFICATIE Doelvraag: WAT is het probleem? Wie (doelgroep) doet wat (gedrag) en wanneer (context)? Epidemiologische analyse (ongevallendata)» Voldoende afbakening is nodig om tot een werkbare probleemstelling te komen!

9

10 Even ter illustratie

11 Het aantal ongevallen moet dalen bij jarigen (doelgroep: leeftijd)

12 Het aantal ongevallen moet dalen bij jarige mannen (doelgroep: geslacht)

13 Het aantal ongevallen moet dalen bij jarige mannen die een personenwagen besturen (gedrag)

14 Het aantal ongevallen moet dalen bij jarige mannen die te veel alcohol geconsumeerd hebben (gedrag) en een personenwagen besturen (gedrag) tijdens de weekendnachten (context)

15 Het aantal ongevallen moet dalen bij jarige mannen (doelgroep) die te veel alcohol geconsumeerd hebben en een personenwagen besturen (gedrag) in het gezelschap van passagiers (context) tijdens de weekendnachten (context)

16 Het aantal ongevallen moet dalen bij jarige mannen (doelgroep) die te veel alcohol geconsumeerd hebben en een personenwagen besturen (gedrag) in het gezelschap van leeftijdsgenoten als passagiers (context) tijdens de weekendnachten (context)

17 Probleemstelling jarige mannen die te veel alcohol geconsumeerd hebben tijdens de weekendnachten en die in de aanwezigheid zijn van leeftijdsgenoten als passagiers beslissen om een personenwagen te besturen.

18 Afbakening - een concreet praktijkvoorbeeld THINK! campagne (U.K.)

19 TOMORROW S ROADS: SAFER FOR EVERYONE 130 million per year EDUCATION ENGINEERING ENFORCEMENT More stringent & multifaceted driving test Road safety officer campaigns New road safety brand for broader communication VEHICLE + ENVIRONMENT ACCIDENT PREVENTION SEVERITY REDUCTION Further legislation & penalties Greater police road presence More road safety cameras Between 14 and 19 million per year

20 DEPARTMENT FOR TRANSPORT MARKETING TEAM (between 12 and 15 people) POLICY TEAM Child Road Safety Team Adult Road Safety Team DOELGROEP GEDRAG (LEEFTIJD) TEAM HEAD Campaign manager Campaign manager Campaign manager Campaign manager SPEEDING DRINK DRIVING SEATBELTS FATIGUE

21 U.K. DEPARTMENT OF TRANSPORT DRINK DRIVE 2000 ROAD SAFETY STRATEGY: Tomorrow s roads: safer for everyone SEATBELTS SPEEDING URBAN STRATEGY RURAL STRATEGY RADIO ADVERTS TV ADVERTS Always there: live with it It s 30 for a reason Don t risk it POSTERS Anticipated regret CONTEXT Vulnerability

22 Taak 2: probleem ANALYSE Doelvraag: WAAROM is dit een probleem? Welke zijn mogelijk verklarende factoren? Psychologische analyse (gedragsdeterminanten) PRECEDE-PROCEED MODEL (Green & Kreuter, 2005)

23 PRECEDE-PROCEED MODEL INTERVENTIE PROGRAMMA VERKEERS VEILIGHEID LEVENS KWALITEIT (Green & Kreuter, 2005)

24 PRECEDE-PROCEED MODEL INTERVENTIE PROGRAMMA GEDRAG Risicopopulatie Verkeers veiligheid Levens kwaliteit OMGEVING (sociaal + fysiek) (Green & Kreuter, 2005)

25 PRECEDE-PROCEED MODEL Voorbestemmende factoren INTERVENTIE PROGRAMMA Versterkende factoren GEDRAG Risicopopulatie Verkeers veiligheid Levens kwaliteit OMGEVING (sociaal + fysiek) In-staat-stellende factoren (Green & Kreuter, 2005)

26 Voorbestemmende factoren: leer-gerelateerde factoren in de individuen van de doelpopulatie die de motivatie om te veranderen faciliteren of beperken bewustzijn kennis meningen attitude

27

28 Versterkende factoren: factoren die de voortzetting van het gedrag aanmoedigen of ontmoedigen sociale steun invloed van vrienden beloning straf

29

30 In-staat-stellende factoren: factoren die het gewenste gedrag kunnen mogelijk maken of verhinderen vaardigheden financiële mogelijkheden fysieke barrières

31

32 2 gedragsverklarende uitdiepingen Risicogedrag heeft verschillende (oorzakelijke) onderliggende mechanismen

33 PRECEDE-PROCEED MODEL Voorbestemmende factoren INTERVENTIE PROGRAMMA Versterkende factoren GEDRAG Risicopopulatie Verkeers veiligheid Levens kwaliteit OMGEVING (sociaal + fysiek) In-staat-stellende factoren (Green & Kreuter, 2005)

34 James Reason (1990)

35 Human error model (Reason, 1990) Gevaarlijk handelen Onbewust Niet-intentioneel Bewust Intentioneel slips lapses mistakes mistakes violations Gebrekkige aandacht Falend geheugen Foutieve toepassing regels Misleidende ervaring Uitzondering Sabotage Vertekende Risico-acceptatie

36 2 gedragsverklarende uitdiepingen Hoe moeten we het verband zien tussen voorbestemmende, versterkende & in-staat-stellende factoren enerzijds en gedrag anderzijds?

37 PRECEDE-PROCEED MODEL Voorbestemmende factoren INTERVENTIE PROGRAMMA Versterkende factoren GEDRAG Risicopopulatie Verkeers veiligheid Levens kwaliteit OMGEVING (sociaal + fysiek) In-staat-stellende factoren (Green & Kreuter, 2005)

38 Theorie van Gepland Gedrag (Fishbein & Ajzen, 1975) Implementatie intentie

39 Ter illustratie Attitude: verwachte consequenties van gedrag (gordeldracht) Sociale druk: mening van anderen m.b.t. gedrag (snelheid) Inschatting uitvoerbaarheid: Inschatting over mogelijkheden & problemen bij gedrag (meerijden met bestuurder onder invloed alcohol)

40 STAP 2 Doelstellingen formuleren

41 Taak 1: doelstellingen NIVELLEREN Doelvraag: WAT willen we bereiken? In de lijn van de logica van het PRECEDE-PROCEED MODEL:» NIVEAU 1: Levenskwaliteit» NIVEAU 2: Verkeersveiligheid» NIVEAU 3: Veilig gedrag» NIVEAU 4: Gedragsdeterminanten: Gewenste voorbestemming Gewenste versterking Gewenste in-staat-stelling

42 Taak 1: doelstellingen NIVELLEREN SAFETY OUTCOMES INTERVENTIE PROGRAMMA Verkeers veiligheid Levens kwaliteit NIVEAU 1: VERKEERSVEILIGHEID )

43 SAFETY OUTCOMES 43

44 Taak 1: doelstellingen NIVELLEREN SAFETY PROMOTING GOALS SAFETY OUTCOMES INTERVENTIE PROGRAMMA GEDRAG risicopopulatie Verkeers veiligheid Levens kwaliteit OMGEVING (sociaal + fysiek) NIVEAU 2: GEDRAG RISICOPOPULATIE + OMGEVINGSACTOREN

45 SAFETY PROMOTING GOALS 9 gedragsdoelstellingen 1. Gebruik veiligheidsgordel 2. Gebruik kinderzitjes 3. Gebruik valhelm 4. Gebruik beschermende motorkledij. 5. Respecteren snelheidslimieten. 6. Afzien van rijden onder invloed van alcohol. 7. Afzien van rijden onder invloed van drugs. 8. Afzien van rijden onder invloed van medicijnen. 9. Afzien van rijden onder invloed van vermoeidheid. 45

46 SAFETY PROMOTING GOALS In de lijn van het S.M.A.R.T. principe moeten we het doelgedrag (i.e., gebruik kinderzitjes) verder opdelen in meer specifieke handelingen of acties. Anders gesteld, moeten we ons de volgende vraag stellen: Wat moet de doelgroep doen om een kinderzitje gepast en consistent te gebruiken? 46

47 Taak 1: doelstellingen NIVELLEREN PERFORMANCE OBJECTIVES SAFETY PROMOTING GOALS SAFETY OUTCOMES INTERVENTIE PROGRAMMA Actie 1 Actie 2 GEDRAG risicopopulatie Verkeers veiligheid Levens kwaliteit Actie 1 Actie 2 OMGEVING (sociaal + fysiek) NIVEAU 3: ACTIES

48 PERFORMANCE OBJECTIVES Om kinderzitjes gepast & consistent te gebruiken: PO1: kopen ouders een kinderzitje (2 e indien 2 auto s) PO2: houden ouders het kinderzitje steeds in de wagen PO3: passen ouders het kinderzitje aan aan de lengte van het kind PO4: vervangen ouders het kinderzitje ten gepaste tijde 48

49 Taak 1: doelstellingen NIVELLEREN PERFORMANCE OBJECTIVES SAFETY PROMOTING GOALS Voorbestemmende factoren SAFETY OUTCOMES INTERVENTIE PROGRAMMA Versterkende factoren Actie 1 Actie 2 GEDRAG risicopopulatie Verkeers veiligheid Levens kwaliteit In-staat-stellende factoren Actie 1 OMGEVING (sociaal + fysiek) Actie 2 CHANGE OBJECTIVES NIVEAU 4: GEDRAGSDETERMINANTEN

50 CHANGE OBJECTIVES PO: ouders houden het kinderzitje steeds in de wagen Welke voorbestemmende factoren zijn hier relevant? risicoperceptie Welke versterkende factoren zijn hier relevant? Welke in-staat-stellende factoren zijn hier relevant? bekwaamheid (opvangen tegenstribbelend kindgedrag)

51 CHANGE OBJECTIVES Wat moet er m.b.t. de betrokken voorbestemmende factoren veranderen opdat de doelgroep de gewenste acties onderneemt? Wat moet er m.b.t. de betrokken versterkende factoren veranderen opdat de doelgroep de gewenste acties onderneemt? Wat moet er m.b.t. de betrokken in-staatstellende factoren veranderen opdat de doelgroep de gewenste acties onderneemt?

52 CHANGE OBJECTIVES PO: Ouders houden kinderzitje steeds in de wagen Risicoperceptie RP1: Ouders erkennen hun persoonlijk risico om betrokken te raken bij een ongeval. RP2: Ouders beschrijven de veiligheidsvoordelen van een kinderzitje. GEDRAGSDETERMINANTEN Change objectives Bekwaamheid SE1: Ouders sporen kinderen aan op gepaste wijze in het kinderzitje te blijven zitten.

53 Taak 2: doelstellingen CALIBREREN Doelvraag: WAT willen we bereiken bij WIE (BINNEN DE DOELGROEP)? Ter illustratie: jarige mannen die te veel alcohol geconsumeerd hebben tijdens de weekendnachten en die in de aanwezigheid zijn van leeftijdsgenoten als passagiers beslissen om een personenwagen te besturen. Geldt dit probleem in dezelfde mate en op dezelfde wijze voor alle jarige mannen die te veel alcohol geconsumeerd hebben tijdens de weekendnachten en die in de aanwezigheid zijn van leeftijdsgenoten als passagiers?

54 waarschijnlijk niet want niet want binnen je doelgroep bestaat variatie t.o.v. het risicogedrag Transtheoretical Model of Change (Prochaska & DiClemente, 1982)

55 wat variatie creëert inzake de haalbaarheid van je doelstellingen Bewustzijn Kennis & begrip Erkenning Attitude Normen Ingeschatte zelf-effectiviteit Gedragsintenties Implementatie intenties Implementatieeffectiviteit Doelstellingen NIVEAU 4 Doelstellingen NIVEAU 3 & 2 Doelstellingen NIVEAU 2 & 1

56 en dus ook inzake de gepastheid van gedragsbeïnvloedende methoden & technieken. 56

57 Dank voor uw aandacht! Vragen?