Samenvatting Economie Lesbrief werk en vervoer

Transcriptie

1 Samenvatting Economie Lesbrief wk en vvo Samenvatting door een scholi 3081 woorden 1 juli ,4 12 ke beoordeeld Vak Methode Economie LWEO VERVOER SAMENVATTING Marktaandeel van de afzet= afzet ondneming/afzet van de totale markt x 100 Constante kosten zijn kosten die niet afhangen van productie (vb vzekingskosten) TO= totale opbrengst = omzet TK= totale kosten GTK= gemiddelde totale kosten TCK= totale konstante kosten GCK= gemiddelde constante kosten TVK= totale variabele kosten GVK= gemiddelde variabele kosten TW= totale winst P= prijs Q= afzet= vkochte hoeveelheid Omslagpunt= de totale opbrengst gelijk aan je totale kosten TW= 0 dit noemen we ook wel break even punt TO= P x Q = Totale opbrengst= prijs x afzet TK= TVK + TCK = totale kosten= totale variabele kosten + totale constante kosten Marginale opbrengst en marginale kosten Elk product vkocht boven break-event afzet levt extra winst op totdat de productiecapaciteit beikt is, dan haal je de totale maximale winst. Als de variabele kosten p product toenemen bij een hoge productie kun je niet me zeggen dat de winst maximaal is bij gebruik van de volledige productiecapaciteit. De gegeven functie van de totale kosten vandt dan Marginale analyse: Bij de vraag tot hoev de productie wordt uitgebreid, kijk je of bij het producen van een extra voorwp de extra opbrengst van dat voorwp hog is dan de extra kosten van. Ands gezegd je kijkt of de marginale opbrengst grot is dan de marginale kosten. De marginale opbrengst geeft aan welk bedrag een ondnem extra krijgt voor een extra vkocht product. Om te weten bij welke afzet een ondnem maximale totale winst behaalt, wordt bij de marginale analyse gekeken of de totale winst toeneemt als de productie met een extra eenheid product wordt uitgebreid. De totale winst stijgt zolang de marginale opbrengst van dit product grot is dan de marginale kosten. En als de marginale kosten grot wordt dan de marginale opbrengst daalt de omzet. WA= wettelijke aansprakelijkheid -> het gaat daarbij om de schade die de vzekde bij de ande weggebruiks voorzaakt. Risico-avsie= mensen zijn afkig van risico s en wapenen zich heirtegen door een vzeking af te sluiten. Pagina 1 van 6

2 Een vzeking is een oveenkomst tussen een vzekaar en een vzekde waarbij de vzekde een bedrag p maand betaalt aan de vzekaar, die in ruil hivoor de garantie geeft dat de schade aan een vzekde wordt vgoed Premie= kans op schade x de gemiddelde hoogte van de vwachte schade Voor een vzekaar is het van belang dat zich voldoende mensen aanmelden voor een vzeking zodat het risico gespreid kan worden avechtse selectie: Het kan voorkomen dat mensen met een laag risico zich niet me gaan vzeken, ze vwachten goedkop uit te zijn door de schade zelf te betalen. Het gevolg is dus dat alleen de slechte risico nog een vzeking hebben. Hidoor stijgt het gemiddelde risico en dus de uitkingen van de vzekaar -> die zal we de premie vhogen waardoor nog me mensen hun vzeking opzeggen. Dan is avechtse selectie Avechtse selectie kan worden bestreden door iedeen te vplichten zich te vzeken. Er wordt dan collectieve dwang toegepast, de goede risico s moeten zich dan vzeken, waardoor de gemiddelde premie lag blijft. Een ande mani is premiediffentiatie hibij moeten de slechte risico s me premie betalen dan de goede risico s dit komt voor bij WA autovzekingen. Moreel wangedrag of moral hazard is het immorele gedrag of slecht gedrag dat een vzekde gaat vtonen als een vzeking is afgesloten. <- tegengaan : door het instellen van eigen risico. Bij schade moet de vzekde est een bedrag zelf betalen. De schade boven dat bedrag wordt vgoed door de vzekaar.. Als de ene partij ov me informatie beschikt dan de ande partij spreken we van asymmetrische informatie. De vraag van zakelijke vliegrijzen hangt stk af van de groei van de economie en de economische samen wkingen tussen landen. Bij toistische vliegreizen spelen ande factoren een rol zoals: Prijs net als bij ande goeden en diensten wordt de vraag naar vliegreizen beïnvloed door de prijs. De daling van vliegprijzen heeft mede geleid tot een stk groeiende vraag. Stand van de economie - als de economie is goed is de vraag naar vliegreizen ook me Globalising doordat landen steeds me met elkaar vbonden raken op cultureel, economisch en politiek vlak, komen steeds me contacten tussen burgs en bedrijven. Dit beïnvloed de behoefte aan vliegvkebevolkingsomvang hoe grot de bevolking, hoe me reizigs zijn Behoefte door me vrije tijd is de behoefte aan vakanties grot. Prijzen van ande vvomiddelen als de prijs van auto/trein duurd wordt zal de vraag naar vliegreizen groeien. Reizen met de auto of de trein zijn substitutiegoeden van vliegreizen omdat ze deze kunnen vvangen. Prijzen van aanvullende goeden veel vliegreizigs parken hun auto voor lange tijd op de luchthaven. Lang parken is een complementaire goed van vliegreizen. Complementaire goeden zijn goeden die elkaar aanvullen, ze horen bij elkaar. Als de parkeprijs omhoog gaat kan de vraag naar vliegreizen dalen. Het maximale bedrag dat iemand gens voor wilt betalen noemen we betalingsbeidheid Als je mind hoeft te betalen dan je vwachtte, je zou kunnen zeggen dat ze voordeel hebben. En dit voordeel noemen we consumentensurplus. het consumentensurplus is het vschil tussen de betalingsbeidheid van de consument en de prijs die hij moet betalen het vband tussen de prijs en de gevraagde hoeveelheid kan worden wegeven met een vgelijking, de vraagfunctie. Als de prijs van een bepaalde reis daalt, zal de vraag naar stijgen. Het vband tussen de prijs en vraag is negatief vband. Bij een negatief vband reaget het gevolg( vanding van de vraag) tegengesteld op de oorzaak( vanding van de prijs) Pagina 2 van 6

3 Prijs omhoog vraag omlaag prijs omlaag vraag omhoog Vschuiving ov of langs de vraaglijn Als de prijs van een product vandt, vandt de vraaglijn niet: je krijgt een and punt op dezelfde vraaglijn. Bij een hoge prijs hoort op dezelfde vraaglijn een lage gevraagde hoeveelheid en bij een lage prijs hoort een hoge gevraagde hoeveelheid. Als de prijs vandt vindt een vschuiving ov of langs de vraaglijn plaats. Het negatieve vband tussen prijs en vraag geldt alleen ond de voorwaarde dat alle ande factoren die invloed hebben op de vraag gelijk blijven. We noemen dit cetis-paribusvoorwaarde ande factoren die van invloed zijn op de prijs zijn bijvoorbeeld de inkomens, de behoeften en de prijzen van ande producten. Als tegelijktijd met de prijs bijvoorbeeld het inkomen stijgt dan weet je niet wat met de gevraagde hoeveelheid gebeurt. Vschuiving van de vraaglijn: De vraaglijn vschuift naar rechts bij een stijging. De vraaglijn kan ook naar links vschuiven door bv inkomen daalt. Redenen voor het vschuiven van de vraaglijn: Het aantal vrags vandt de prijzen van ande goeden en diensten vanden Het inkomen van de consument vandt - de behoefte en voorkeuren van de consument vanden Het vschil tussen de prijs die een aanbied minimaal wil ontvangen en de marktprijs noemen we het producentensurplus Er is dus een positief vband tussen de prijs en de aangeboden hoeveelheid Prijs omhoog aanbod omhoog prijs omlaag - aanbod omlaag Als de prijs van een product vandt, vandt de aanbodlijn niet, je krijgt alleen een and punt op de lijn. Lage prijs lage hoeveelheid hoge prijs hoge hoeveelheid. Dat komt omdat voor producenten bij en hoge prijs me kans is op winst dan bij een lage prijs. Door de vraagfunctie en de aanbodfunctie van een product in een grafiek te tekenen kan het marktevenwicht grafisch worden afgeleid. Het snijpunt van beide lijnen is het evenwichtspunt. De gevraagde hoeveelheid is dan gelijk aan de aangeboden hoeveelheid. Je kunt op de vticale as de evenwichtsprijs aflezen en op de horizontale as de evenwichtshoeveelheid aflezen. Totale surplus is de som van consumentensurplus en het producentensurplus. Het marktevenwicht kan ook bekend worden door Qa en Qv aan elkaar gelijk te stellen. Je krijgt dan est de evenwichtsprijs. De evenwichtshoeveelheid vind je door de evenwichtsprijs in te vullen in de Qa-vgelijking of in de Qv-vgelijking. bij het marktevenwicht is het totale surplus maximaal. Het totale surplus wordt vaak gebruikt als maatstaaf voor de welvaart. Een extn effect is een gevolg van productie en/of consumptie voor de welvaart van anden dat niet in de prijs van het product is doorbekend. Het is een negatief extn effect als je auto gaat rijden en komt file je beïnvloed de and negatief. Er zijn ook positieve extne effecten, dat houdt in dat de beslissing die iemand maakt de welvaart van ande vgroot zond dat anden hivoor hoeven te betalen. Private kosten en opbrengsten: als je bij het nemen van een beslissing naast de private kosten ook rekening houdt met de negatieve extne kosten dan kijk je naar de maatschappelijke kosten. Evenzo bestaan de maatschappelijke opbrengsten uit de private opbrengsten en de positieve extne effecten. Om de extne effecten te vwken heft de ovheid belastingen.als het aantal autokilomets procentueel me afneemt dan de prijs procentueel stijgt, dan is de vraag ze prijsgevoelig of prijselastisch. De vraag neemt dan in vhouding stk af dan de prijs stijgt. Als het aantal autokilomets procentueel mind afneemt dan de prijs procentueel stijgt, dan is de vraag mind prijsgevoelig of prijsinelastisch. Een procentuele vanding kin je bekenen met de formule Procentuele vanding= nieuw-oud/ oud x 100% Pagina 3 van 6

4 De prijselasticiteit van de vraag (Ev ) kan bekend worden met de formule Ev(prijselasticiteit) =procentuele vanding van de vraag/ gevolg procentuele vanding van de prijs oorzaak bij een elasticiteit staat de oorzaak, de actie, altijd in de noem en het gevolg, de reactie, in de tell. De prijselasticiteit van de vraag levt een negatief getal op. Dit komt omdat een prijsstijging leidt tot een daling van de vraag en een prijsdaling tot een stijging van de vraag. Er is dus een negatief vband tussen de prijs(oorzaak) en de vraag ( gevolg). Een uitzonding vormen de statusgoeden. In de kunsthandel zien we soms dat een prijsstijging juist tot een toename van het aantal vrags. Een prijselasticiteit van de vraag van -0.5% betekent dat een prijsstijging van 1% een daling van de vraag voorzaakt van 0.5%. een prijselasticiteit van -3 betekent dat een prijsdaling van 1% een stijging van de vraag van 3% tot gevolg heeft. De prijselasticiteit. De prijselasticiteit van de vraag(ev) geeft aan hoe prijsgevoelig de vraag is. Er zijn vschillende mogelijkheden 1. De Ev, los van het minteken liggen tussen de 0 en 1. De vraag is dan inelastisch. De procentuele vanding van de vraag is dan klein dan de procentuele vanding van de prijs. Bijvoorbeeld een prijsstijging van 20% lijdt tot een vraagdaling van 10% 2. De Ev is nul. De vraag reaget helemaal niet op een prijsvanding. We spreken dan van een volkomen inelastische vraag. De vraag naar medicijnen is daarvan een voorbeeld. Medicijnen heb je in elk geval nodig. Een vdubbeling van de prijs zal dan geen effect hebben op de vraag naar medicijnen 3. De Ev kan, los van het minteken, grot zijn dan 1. De vraag is dan elastisch. De procentuele vanding van de is in dit geval grot dan de procentuele vanding van de prijs Bestaan substitutiegoeden(altnatieven) dan is de prijselasticiteit van de vraag hoog. Een vhoging van de prijs leidt in dit geval tot een in vhouding stke daling van de vraag omdat consumenten ovstappen op het altnatief De prijselasticiteit hangt ook af van het soort goed. Noodzakelijke goeden zoals brood en wat en klen zijn ov het algemeen mind elastisch dan ande goeden. De vraag naar deze goeden zal relatief niet veel vanden als de prijs vandt: je hebt deze goeden nodig om te kunnen leven. De vraag naar deze goeden is dus prijsinelastisch Als de vraag inelastisch is kan een prijsstijging leiden tot een hoge omzet. Dit komt omdat de daling van de gevraagde hoeveelheid in vhouding klein is dan de prijsstijging. Bij een prijselastische vraag leidt een prijsstijging tot een lage omzat. Dit komt omdat de hoeveelheiddaling in vhouding grot is dan de prijsstijging. Er bestaat een positief vband tussen het inkomen en de vraag naar een bepaald goed. Goeden waarvan je me gaat vragen als het inkomen stijgt, noemen we normale goeden. We kunnen normale goeden vdelen in primaire en luxe goeden. Primaire goeden zijn de este levensbehoeften, zoals wat, eten en kleding. Luxe goeden zijn goeden die je niet pse nodig hebt, maar die goeden maken het leven wel een stuk aangenam. Er zijn ook goeden waarvan de vraag afneemt als het inkomen stijgt dat noemen we infieure goeden. Inkomenselasticiteit Ey= procentuele vanding van de vraag/ gevolg Procentuele vanding van het inkomen oorzaak Inkomenselasticiteit Infieur goed Ey klein dan 0 Primair goed 0-1 Luxe goeden grot dan 1 Pagina 4 van 6

5 WERK samenvatting Het aanbod van arbeid bestaat uit alles mensen tussen de 15 en 65 jaar die willen, kunnen en mogen wken. Deze mensen bieden zich aan als arbeidskracht op de arbeidsmarkt. Een and woord voor het aanbod van arbeid is de boepsbevolking. Maar het aanbod van arbeid (boepsbevolking) bestaat niet alleen uit mensen die wk zoeken maar ook uit de mensen die al wk hebben, wknems en zelfstandigen. En officiële wklozen die wk zoeken staan ingeschreven bij het CWI (Centrum voor Wk en Inkomen). Naast de boepsbevolking heb je ook de nietboepsbevolking dat zijn de mensen tussen 15 en 65 jaar die niet wken en niet opzoek zijn naar wk. Dan heb je ook nog de boepsgeschikte bevolking, dat is de boepsbevolking + de niet-boepsbevolking. Een and woord voor boepsgeschikte bevolking is de potentiële boepsbevolking. Vd kun je ook het participatiegraad bekenen dat doe je zo: (Boepsbevolking / boepsgeschikte bevolking) x 100%. Ook heb je nog de p/a-ratio die beken je door het aantal psonen/arbeidsjaren x100%. Ook heb je nog de zogenaamde i/a-ratio die je bekend door de aantal inachtieven/actieven x 100%. De totale vraag naar arbeid bestaat uit wknems, zelfstandigen en openstaande vacatures. De vraag naar arbeid groeit vanwege de groei van de economie, groei van technische ontwikkelingen (producen nieuwe goeden + diensten). Maar de vraag naar arbeid daalt ook vanwege het mechanisme (me machines mind arbeids) en door hoge lonen, willen de wkgevs mind arbeids (ands moeten ze teveel loon uitbetalen). Er zijn 2 soorten markten: De Abstracte markt: geheel van vraag en aanbod zond dat een plaats os waar de vrags (kops) een aanbieds (vkops) elkaar kunnen ontmoeten. (marktplaats) De Concrete markt: een plek waar vrags en aanbieds van een of mede producten elkaar kunnen ontmoeten. (effectenbeurs, weekmarkt op marktplein). Behalve de omvang van de wkgelegenheid is ook de prijs van arbeid (loon) van belang. De hoogte van het loon is ond ande afhankelijk van de mate waarin vraag en aanbod op elkaar aansluiten. Daardoor kan het loon stijgen of dalen dat kan op de volgende mani: Loon stijgt = krappe arbeidsmarkt = vraag van arbeid is grot dan het aanbod van arbeid. Loon daalt = ruime arbeidsmarkt = vraag naar arbeid is klein dan het aanbod van arbeid. Als het loon stijgt spreek je dus van een krappe arbeidsmarkt en ook een economische groei. Als het loon daalt spreek je dus van een economische neslag. Een oveenkomst tussen wknem en wkgev is een arbeidsoveenkomst. In een arbeidsoveenkomst staan alle arbeidsvoorwaarden zwart op wit, zodar geen onduidelijkheid ov komt. Er zijn vschillende soorten arbeidsoveenkomsten: individuele arbeidsoveenkomst en collectieve arbeidsoveenkomst (CAO). Individuele arbeidsoveenkomst: is een arbeidsoveenkomst tussen 1 wkgev en 1 wknem waarbij het loon en de arbeidstijd wordt vastgelegd. Collectieve arbeidsoveenkomst (CAO): staan de rechten en plichten van de wknems en wkgevs zwart op wit. Als een wkgev een wknem in dienst neemt moeten zij zich allebei houden aan de CAO. In de CAO staan de volgende zaken: het minimale loon, aantal uren dat gewkt mag worden p week, ovuren,vakantie,pensioen en loonsvhoging. In de Cao worden afspraken gemaakt voor groepen wknems. Meestal een bedrijfstak (alle bedrijven die zich bezighouden met een zelfde soort productie, bijv. bouw). De CAO is een oveenkomst tussen de wkgevs en vakbonden (ook wel wknemsbonden genoemd, die handelt ov de CAO in het belang van de wknems) Vd staan in een individuele arbeidsoveenkomst en een CAO vschillende arbeidsvoorwaarden die kunnen we splitsen in 2 groepen namelijk primaire arbeidsvoorwaarden en secundaire arbeidsvoorwaarden. Primaire arbeidsvoorwaarden: loon en de (normale) arbeidstijd. Secundaire arbeidsvoorwaarden: alle ande arbeidsvoorwaarden denk hibij aan vakantiegelingen, duur van pauze, reiskostenvgoeding, kindopvang, scholing en auto van de zaak. Een wknem producet nu me dan een wknem 100 jaar geleden. Deze stijging van de gemiddelde productie p wknem p gewkte tijdseenheid Pagina 5 van 6

6 (bijv. p uur) noemen we stijging van de arbeidsproductiviteit. Er zijn vschillende oorzaken voor: Technische ontwikkeling: mechanising, het me gebruiken van machines en automatising, het me gebruiken van computs. Arbeidsvdeling en specialisatie: vdelen van taken zodat mensen zich steeds me gaan storten op één deel van het productie proces en zo gespecialised in worden. Scholing: mensen worden bet opgeleid, geschoold en zijn dus slimm en producen me. Door stijging van de arbeidsproductiviteit p wknem betekend dat me geproduced wordt, dus stijgen de opbrengsten. Maar omdat de opbrengsten stijgen willen de wknems loonsvhoging. Dat heet Initiële loonstijging (loonstijging die ontstaat door stijging van arbeidsproductiviteit). Je kan ook prijscompensatie krijgen dan krijgt de wknem me loon, maar kan hij niet me kopen omdat de prijzen in dezelfde vhouding stijgen. Vd kan je ook nog incidentele loonstijging krijgen, die stijging krijg je bijv. bij promotie. Incidentele loonstijging staat in tegen stelling tot prijscompensatie en initiële loonstijging niet in de CAO, omdat dit niet voor iedeen gelijk is die ande 2 wel. Incidentele loonstijging is dus loonstijging die je incidenteel krijgt en niet van te voren is afgesproken en ook meestal niet in de CAO staat. Pagina 6 van 6