ZUIDELIJKE KLANKEN MET PASCAL ROGÉ

Transcriptie

1 ZUIDELIJKE KLANKEN MET PASCAL ROGÉ Vrijdag 23 oktober zondag 25 oktober Ramón Tebar dirigent Pascal Rogé piano

2 PROGRAMMA Maurice Ravel ( ) Rapsodie espagnole ( ) I. Prélude a la nuit II. Malagueña III. Habanera IV. Feria Pianoconcert in G (1931) I. Allegramente II. Adagio assai III. Presto Pauze Maurice Ravel Alborada del gracioso (1905 / orkestratie 1918) Manuel de Falla ( ) El sombrero de tres picos (1919) Suite nr. 1 I. Introductie II. Middag III Dans van de molenaarsvrouw (Fandango) IV. De magistraat V. De druiven Suite nr. 2 I. Dans van de buren (Seguidillas) II. Dans van de molenaar (Farruca) III. Slotdans (Jota)

3 Wie neem jij mee? Een verjaardag, jubileum, bedankje of zomaar. Met dé orkestbon geef je een onvergetelijke muzikale ervaring cadeau. bestel de orkestbon op orkestbon.nl

4 Ramón Tebar dirigent Van jongs af aan is de Spaanse dirigent Ramón Tebar verknocht aan opera. Reeds op vijftienjarige leeftijd werkte hij als repetitor en later als assistent-dirigent bij de opera in zijn geboorteplaats Valencia. Al gauw leidde hij concerten en debuteerde hij in de opera met Don Pasquale van Donizetti. In Valencia volgde hij ook zijn conservatoriumopleiding die hij met onderscheiding afsloot, waarna hij diverse directieconcoursen op zijn naam zette. In korte tijd werd hij een veelgevraagd dirigent bij veel operagezelschappen en orkesten, aanvankelijk in Spanje, maar later ook in landen als Italië, Frankrijk en Rusland. Bij het Gelders Orkest was hij in september 2013 al eens te gast met een programma rond sopraan Angela Gheorghiu. In 2005 vestigde Ramón Tebar zich in Amerika. Daar werkte hij bij orkesten als het Cincinnati Symphony Orchestra en het Atlanta Symphony Orchestra. Maar ook maakte hij er furore in de opera en werd hij benoemd tot muzikaal leider bij de opera s van Cincinnati en Palm Beach. Hij begeleidde er grote zangers als Placido Domingo, Montserrat Caballé en Teresa Berganza. Zijn langlopende verbintenis met de Florida Grand Opera zet hij voort als chef-dirigent. Daarnaast is hij in maart 2015 benoemd tot vaste gastdirigent van de Opera van het Spaanse Valencia.

5 Pascal Rogé piano Pascal Rogé (1951) was nog maar 11 jaar oud toen hij werd toegelaten tot het conservatorium van Parijs. Vier jaar later won hij er de prijzen voor piano en kamermuziek. Zijn absolute doorbraak kwam toen hij in 1971 het Concours International Marguerite Long Jaques Thibaud in Parijs won. Vanaf dat moment gaf hij over de hele wereld concerten en recitals. Hij concerteerde met vrijwel alle grote Franse en Engelse orkesten, met het Montreal Symphony Orchestra en het Koninklijk Concertgebouworkest. Pascal Rogé heeft een grote voorkeur voor het opnemen van cd s: Zo kan ik proberen een ideale interpretatie te maken. Ik kan luisteren, veranderen, monteren, net als een schrijver of een schilder. Veel van zijn cd s zijn bekroond met onder meer een Edison en een Grand Prix du Disque. Zijn opnames van de pianoconcerten van Saint-Saëns en het complete pianooeuvre van Debussy worden als exemplarisch beschouwd. Tijdens één van zijn vele tournees in Japan ontmoette hij de pianiste Ami Hakuno. Zij trouwden en vormen sindsdien een spraakmakend pianoduo. Verscheidene componisten hebben het unieke samenspel van dit duo (vier handen en twee harten, zoals zij zelf hun gezamenlijke carrière betitelen) ontdekt en speciaal voor hen gecomponeerd.

6 Orkest te groot voor het aantal maten Als er, buiten Spanje zelf, één land is waar de muziek van het Iberisch schiereiland een vruchtbare voedingsbodem heeft gevonden, dan is het wel Frankrijk. Bizet riep in Carmen de Spaanse kleuren al levensecht op, maar nog overtuigender is Ravel. Zijn Spaanse kant domineert dit programma. Niet voor niets reageerde Manuel de Falla opgetogen op Ravels Rapsodie espagnole: Ze verraste me door haar Spaanse karakter. Maar hoe kon ik de subtiele echte Spaanse gerichtheid van Ravel verklaren met de wetenschap die hij me zelf had gegeven dat de enige link met mijn land was dat hij in de buurt van de grens geboren was? Ik kon al spoedig het raadsel oplossen: Ravels Spanje was een Spanje dat hij op geïdealiseerde manier had gevoeld door zijn moeder. Zij was een vrouw die bijzonder verfijnd converseerde. Ze sprak vloeiend Spaans en ik apprecieerde het vooral als ze jeugdherinneringen opriep uit de jaren die ze in Madrid had doorgebracht. Het was weliswaar een eerdere periode dan de mijne, maar sporen van mij bekende gewoonten waren gebleven. Toen pas begreep ik hoe gefascineerd haar zoon heeft moeten luisteren naar die herinneringen die ongetwijfeld geïntensiveerd worden door de extra kracht die ze kregen door de verwante zang- en dansthema s. De Rapsodie espagnole werd gecomponeerd in en is Ravels eerste groots opgezette werk voor orkest. Toch dateert een deel ervan van eerder: de Habanera was een orkestratie van een compositie voor twee piano s uit Het geheel werd op 15 maart 1908 voor het eerst uitgevoerd. Toen Francis Poulenc jaren later de componist ermee

7 complimenteerde, was Ravels reactie zuinig: hij vond de Habanera een mislukking, omdat die slecht georkestreerd zou zijn. Poulenc reageerde verbaasd, maar Ravel antwoordde: Het orkest is te groot voor het aantal maten. Verwording en inspiratie-onmacht Ravel schreef zijn twee pianoconcerten in dezelfde periode. Zelf verklaarde hij desgevraagd hierover dat het een interessante ervaring was geweest om ze tegelijkertijd vorm te geven. Het Pianoconcert in G had oorspronkelijk in de Grote Zaal van het Concertgebouw in première zullen gaan. De gebeurtenis was voorzien voor maart 1931; de componist zelf zou de solopartij vertolken. Het liep echter anders: Ravel werd ziek en de voltooiing van het werk liet op zich wachten. Uiteindelijk besloot hij het op te dragen aan Marguerite Long, die het in Parijs in première bracht. Het Pianoconcert heeft een lange wordingsgeschiedenis: Ravels vriend Gustave Samazeuilh vertelde ooit dat hij al in 1911 uitgewerkte schetsen had gezien voor een concert met Baskische invloeden. Is het toeval dat het openingsdeel van het Pianoconcert ook die Baskische sfeer verraadt? Het is niet de enige opmerkelijke inspiratiebron in het werk, want ook jazz-invloeden zijn duidelijk aanwijsbaar. Toen Ravel daar ooit naar werd gevraagd, was zijn antwoord: Wat wordt er tegenwoordig gemaakt zonder jazz-invloed? Maar het is niet het enige. In het concert vindt u ook basbegeleidingen uit de school van Bach en een melodiek die herinnert aan Mozart, aan de Mozart van het Klarinetkwintet, dat trouwens het mooiste is dat hij geschreven heeft. Over Ravels Pianoconcert was niet iedereen even goed te spreken; heel bont echter maakte de journalist het die klaagde over verwording en inspiratie-onmacht. Aubade van de joker Evenals de Habanera uit de Rapsodie espagnole is Alborada del gracioso van oorsprong een pianowerk, eentje uit een set van vijf, Miroirs. Ravel orkestreerde het werk op verzoek van impresario Sergej Diaghilev, die een ballet wilde laten uitvoeren op een drietal werken van Chabrier, Fauré en dus Ravel hij droeg Ravel op ze te orkestreren. Onder de titel Les Ménines (naar het schilderij van Velázquez) ging de cyclus zo in 1919 in première. De titel van

8 Ravels bijdrage zelf verwijst naar een muzikale ochtendgroet, in de woorden van Ravel een groot op zichzelf staand scherzo in de stijl van Chopin en Balakirev. De driekanten steek Met Albéniz, Granados en Turina ontwikkelde Manuel de Falla een nationale muziekstijl, geënt op Andalusische volksmuziek. Geboren in Cádiz studeerde De Falla in Parijs, waar hij tussen 1907 en 1914 kennismaakte met alle belangrijke componisten van dat moment. Onder wie ook Igor Stravinsky. Die bezocht de Spanjaard na diens terugkeer en hoorde toen Falla s El corregidor y La molinera. In dat verhaal laat de gouverneur een molenaar arresteren om ongehinderd diens vrouw te kunnen verleiden. Een oude volksvertelling, door Don Pedro de Alarcón omgewerkt tot een novelle. De Falla wilde deze als uitgangspunt nemen voor een komische opera, maar had daarvan moeten afzien omdat Alarcóns testament verbood de novelle als operalibretto te gebruiken. Bijgevolg werd het een farsa mimica, muzikale klucht met pantomime. Stravinsky vond dat onbevredigend en haalde samen met Diaghilev de componist over zijn pantomime uit te breiden tot een volledig ballet. Als El sombrero de tres picos ging het in 1919 in première in Londen, met kostuums en decors van Picasso. Het succes van deze Driekanten steek inspireerde Falla om twee suites eruit te destilleren. Frits de Haen

9 Masterclass: Klassiek in 1 dag, mét concert Een uniek kijkje in de keuken van een symfonieorkest Wat doet een dirigent nu eigenlijk? Of de concertmeester? Waarom zitten de slagwerkers achterin? Tijdens de masterclass Klassiek in 1 dag op dinsdag 15 december 2015 in Musis Arnhem leert u alles over de ins en outs van een symfonieorkest. Violist en verteller Wouter Schmidt neemt u mee op reis naar de wereld van klassieke muziek en bereidt u voor op een groots live concert. Tsjaikovski uitgelegd Tijdens de masterclass staat de Russische componist Tsjaikovski centraal. Wouter Schmidt vertelt u alles over de rijke maar tragische Vijfde Symfonie, vol onvervulde verlangens en angsten en over de sprookjesachtige Notenkrakersuite. Natuurlijk kijkt u ook naar de noten en luistert u verschillende muziekfragmenten. Repetitie & backstage tour Na de lunch, krijgt u een bijzonder kijkje in de keuken. U mag live de repetities bijwonen. Natuurlijk mag ook een rondleiding achter de schermen daarbij niet ontbreken. Naar het concert Kers op de taart is hét concert. Tijdens deze live uitvoering hoort en ziet u alles wat tijdens de masterclass voorbij kwam. U zult meer horen dan u denkt! De Masterclass vindt plaats op dinsdag 15 december 2015 in Musis Arnhem. Het concert zelf is later op een datum en in een zaal naar keuze. Voor meer informatie en boeken

10 Binnenkort in de concertzaal Neem een kijkje op en laat u verleiden. Graag tot ziens bij een van onze concerten! Mahlers Zesde symfonie Apeldoorn Orpheus 13 november Nijmegen De Vereeniging 14 november (met filmarrangement LUX) Arnhem Musis 15 november (met filmarrangement FOCUS) Enschede Wilminktheater 18 & 20 november Blik op Vivaldi Utrecht TivoliVredenburg 26 november Arnhem Stadhuishal 28 november Nijmegen De Vereeniging 29 november Apeldoorn Orpheus 11 december Blazers in de balzaal Epe Grote Kerk 26 november Zutphen Hanzehof 10 december

11 Steun Het Gelders Orkest en word vriend! Voor slechts 35,- een jaar lang vriendschap, en profiteer van: Gratis vrienden CD Algemene ledenvergadering mét exclusief concert (toegang gratis) Bijwonen van de orkestrepetities Vriendentafels Opera-excursie Vriendenbrief Voorrang bij abonnementen Aanmelden kan op drie manieren: De antwoordkaart bij de stand bij de concertzaal afgeven. De antwoordkaart opsturen. Frankering is niet nodig. Via de website vrienden.hetgeldersorkest.nl/word-vriend Ja, ik wil graag vriend worden Voorletters Dhr. Mevr. Naam Adres Postcode Plaats Telefoon

12 Kaarten bestelt u via Telefoon info@hetgeldersorkest.nl Heeft u ook genoten van het concert? Word dan Vriend van Het Gelders Orkest en blijf op de hoogte van nieuws en activiteiten van het orkest en de Vereniging. Kijkt u voor meer informatie op vrienden.hetgeldersorkest.nl of vraag de folder bij de stand. Tot Vriend! Ik wil graag vriend worden