Navigator Gebruikershandleiding
|
|
- Clara Eilander
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Navigator Gebruikershandleiding Stentec Software, december 2004 Handleiding versie 1.0 Wijzigingen voorbehouden
2 Inhoudsopgave 1. Introductie Over deze handleiding Over WinGPS Het nieuwe DKW2 formaat DKW Builder Naadloze kaart WinGPS 4 op uw computer 5 2. GPS De GPS-ontvanger Satellietontvangst 7 3. Kaarten Installeren van kaarten Kaartenbeheer BaZ updates automatisch verwerken Basisvaardigheden kaarten De praktijk Een virtuele reis in simulatie mode Trajecten Windvector Afstandsmeting Waypoints Importeren van waypoints Ga naar Waypoint Routes Ankerwacht Nachtscherm Logboek 19 Bijlage: Gebruikte navigatietermen en afkortingen
3 1 Introductie 1.1 Over deze handleiding Door het lezen van deze handleiding en het droog oefenen met de GPS-simulatorfunctie kunt u leren navigeren met WinGPS 4. U krijgt inzicht in GPS-navigatie, raakt op de hoogte van de mogelijkheden van het programma en leert zelf problemen oplossen. Tussendoor worden er handige tips gegeven. Ook het gebruik van hulpprogramma s, DKW Manager voor het installeren en bijwerken van DKW2 kaarten, en DKW builder voor het zelf produceren van (gescande) DKW2 kaarten, wordt beschreven. Soms leest u ergens nog te implementeren in Dit betekent dat deze functie nog niet in het programma zit, maar bij een volgende update gratis te downloaden zal zijn. Om deze handleiding kort en inzichtelijk te houden wordt voor een beschrijving van alle toetsen en schermen verwezen naar de context gevoelige helpfile onder functietoets F1. De handleiding is zo geschreven dat de deze een startende GPS-navigator volgt van voorlichting, installatie, oefenen, reisvoorbereiding, onderweg, tot en met analyse achteraf. Tips van lezers m.b.t. deze handleiding worden erg op prijs gesteld. 1.2 Over WinGPS 4 WinGPS 4 beperkt zich tot het navigeren met GPS en digitale kaarten op uw notebook of PC aan boord. Andere NMEA instrumenten zoals windmeter of autopilot worden niet ondersteund. Dit zou voor de meeste gebruikers een te complex programma opleveren. Als u hierin geïnteresseerd bent kunt u als licentiehouder voordelig upgraden naar WinGPS 4 Pro. Als licentiehouder van WinGPS 4 krijgt u van Stentec Software het recht om het programma voor navigatie op een navigatie-laptop of PC aan boord te installeren. Ook is een extra backup installatie toegestaan bijv. op uw PC thuis. Zo kunt u thuis oefenen en uw reis voorbereiden. Als u internettoegang heeft kunt u met de ingebouwde Programma Update Service moeiteloos nieuwe updates van het programma installeren en ook uw DKW1800-kaartensets (vanaf 2004) bijwerken. Deze files zijn ook op CD-ROM/USB-dongle te zetten voor later gebruik aan boord. Om illegaal kopiëren tegen te gaan dient WinGPS 4 voor gebruik eerst geactiveerd te worden. Hierbij wordt uw installatie op een systeem aangemeld bij de Stentec licentie-server op internet. Dit is eenmalig. Bij her-installatie op hetzelfde systeem is geen activatie nodig. Hetzelfde geldt voor de meeste digitale kaarten, zoals de 1800-serie en de ANWB N-NL kaartenset in DKW2 formaat. Hydrografische diensten gaan steeds meer eisen stellen aan kopieerbeveiliging. Een zelfde activatiesysteem wordt ook door Maptech gebruikt voor de BSB4 kaarten, welke ook in WinGPS 4 kunnen worden gelezen
4 1.3 Het nieuwe DKW2 formaat Voor WinGPS 4 is een speciaal nieuw DKW2 formaat gedefinieerd, waarmee de rasterkaarten alleen te gebruiken zijn op een geactiveerd systeem. De 1800-serie van 2004 is nog te converteren naar het niet beveiligde DKW formaat van WinGPS Pro 3. Verwacht wordt dat in de komende jaren alleen kopieerbeveiligde formaten zullen mogen worden uitgegeven. De conversie-optie van DKW2 naar DKW zal daarmee komen te vervallen. De 2004 edities van de Navkom kaarten van o.a. Oostzee en Noordzee worden nog in DKW2 formaat zonder activatie-vereiste uitgegeven, en met mogelijkheid tot conversie naar DKW. WinGPS 4 leest intern alleen DKW2 kaarten. DKW1800-serie en ANWB/VVV Digitale Waterkaarten worden uitgegeven in beveiligd DKW2 formaat. DKW of BSB kaarten kunnen via kaartenbeheer in WinGPS 4 worden omgezet naar DKW2 formaat. BSB4 kaarten dienen vooraf wel geactiveerd te worden via DKW Builder Met het losse programma DKW Builder kan de gebruiker zelf DKW2 kaartensets maken voor privégebruik. Bij kalibratie dient u van 2 of 3 punten op de gescande kaart de precieze coordinaten op te geven. Het eindresultaat van DKW Builder is een kaartarchiefbestand (*.chv) welke u met DKW Manager kunt installeren. Zo kunt bijv. uw stapel zeekaarten inscannen en geschikt maken voor navigatie met WinGPS 4. Als gebruiker dient u dient zelf zorg te dragen dat er geen copyright wordt geschonden. Een digitale kopie maken voor privé-gebruik is geoorloofd mits bronmateriaal- en licentiehoudergegevens duidelijk in de DKW builder worden aangegeven. In WinGPS 4 kan deze kaarteninformatie worden opgevraagd. Met de gratis DKW Builder Lite kunt u kleine kaartensets maken m.b.v. uw A4 scanner. Voor meer informatie over zelf kaarten maken wordt verwezen naar de handleiding van DKW Builder (Lite). 1.5 Naadloze kaart Alle met DKW Manager geïnstalleerde en in WinGPS 4 bij kaartenbeheer aangezette DKW2 kaarten worden naadloos met elkaar verbonden tot één grote kaart. Zoomen en schuiven is het enige wat nog nodig is. Deze kaart heeft hetzelfde kaartbeeld als dat van de originele papieren kaart, welke u waarschijnlijk ook aan boord heeft. Dit is een groot voordeel t.o.v. sommige vectorkaarten, waar symbolen en kleuren volslagen anders zijn. In plaats van of in aanvulling op de originele kaart aan boord kunt u met WinGPS 4 haarscherpe screendumps maken van met BaZ bijgewerkte kaarten, zelf inclusief uitgezette routes en gevaren trajecten. Tijdens het productieproces van DKW2 kaarten worden d.m.v. polygoonclipping alle gebieden waar geen kaart in beeld is, afgesneden, zodat u in WinGPS 4 niet op witte kaartranden of hoeken met informatie kunt varen. Dit laatste is wel het geval als u oudere DKW kaarten omzet naar DKW2. Van BSB kaarten wordt wel de daar gebruikte polygoonclipping overgenomen. Polygoonclipping wordt ook ondersteund door DKW Builder voor zelfgescande kaarten
5 1.6 WinGPS 4 op uw computer Door slimme DKW2-techniek draait WinGPS 4 zelfs nog op een oude Pentium 1 laptop met Windows 98 en 32 Mb RAM geheugen. Wel moet er enkele honderden Mb s vrij op uw harde schrijf, omdat DKW2 kaarten vanwege de kopieerbeveiling hierop geïnstalleerd moeten worden. Een CD-drive is daarom ook noodzakelijk. Een Seriële of USB-poort moet vrij zijn om een GPS aan te kunnen sluiten. U kunt er echter ook voor kiezen een BlueTooth GPS of Compact Flash GPS (via PCMCIA-slot) te gebruiken. Ook het BaZ-updaten van DKW1800-kaarten is met zo n 32 Mb systeem nog goed te doen. Een internetverbinding is hiervoor aan te raden maar niet noodzakelijk. De DKW Builder is zelfs in staat om een gescande A0 kaart om te zetten naar een heleboel 256*256 pixel tiles van het DKW2-formaat. De moderne laptop met Windows 2000/XP en groot helder beeldscherm is ideaal geschikt voor GPSnavigatie. Aansluiting van de GPS gaat meestal via de USB-poort omdat geen seriële poort meer aanwezig is. Tip! Zorg ervoor dat u altijd de nieuwste versie gebruikt, zowel aan boord als op de PC thuis. U kunt updates gratis downloaden via het menu Help / Zoek naar updates
6 2. GPS 2.1 De GPS-ontvanger Bijna ieder type GPS kunt u gebruiken met WinGPS 4. De enige eis aan de GPS-ontvanger is dat deze een uitgang heeft en signalen verzendt volgens NMEA 183-protocol, vanaf versie 1.5. Veelgebruikte GPS-typen zijn Een moderne USB GPS-Muis welke stroom trekt uit de USB poort kan direct worden aangesloten. Er is ook een seriële uitvoering voor de wat oudere laptops. Omdat een seriele kabel geen stroom kan leveren voor de GPS is de kabel gesplitst en dient voor stroom ook met de PS2 (muis/toetsenbord) poort te worden aangesloten. Voor handheld GPS en zijn bij de leverancier speciale gesplitste kabeltjes met tevens een 12 volt accu-aansluiting te verkrijgen. De 9-pins seriële stekker moet via een USB naar Serieel interface kabel aangesloten worden op de USB-poort van de PC. Voor een inbouw-gps met externe antenne kan een 3-aderig NMEA kabeltje met 9 pins seriële aansluiting worden gebruikt welke weer aangesloten kan worden op een USB naar Serieel interface-kabel. In boten met stalen of aluminium opbouw, heeft uw GPS binnen (te) weinig ontvangst. Bij of uit het raam leggen is een oplossing. Beter is het dan om een Compact Flash GPS te nemen, voorzien van een extra (magnetische) antenne, die op het dak of voordek kan worden geplaatst. De CF-GPS wordt via een PCMCIA-adapter in de zijkant van uw notebook geschoven. Ook kan een draadloze Bluetooth (BT) GPS worden gebruikt. Als in uw laptop geen BT is geïnstalleerd, kunt u een USB BT dongle gebruiken. Standaard BT heeft 10 m bereik. Houd rekening met maximaal 5 m bij vrij zicht. Wilt u ook op het voordek navigeren kies dan voor een 80/100m BlueTooth GPS. Een 80/100m BlueTooth GPS is ook voor een boot met stalen opbouw een goede oplossing. Deze BT-straling gaat makkelijk door deur-, luik- of raamopeningen. Tip! Soms kan bij opnieuw opstarten van uw PC met Windows XP/2000 de COM-poort van uw USB GPS wijzigen waardoor u geen communicatie krijgt. Gebruik dan de detectie-knop (bij Bestand/Eigenschappen/GPS) om de juiste COM-poort te vinden. Als u steeds dezelfde USBpoort gebruikt komt dit niet vaak voor. Tip! Sommige apparaten (zoals mobiele telefoons) scannen automatisch alle COM-poorten af, waardoor uw USB GPS niet gevonden kan worden. Probeer voor deze apparaten de optie automatisch detecteren uit te zetten. Tip! Als Windows XP of 2000 zelf bij opstarten de USB poorten scant, kan uw USB GPS als USB muis herkend worden, waardoor de muisscursor gaat bewegen en er vensters worden geopend. Start in dat geval uw PC op zonder GPS op een USB-poort
7 2.2 Satellietontvangst Bedenk hierbij dat een GPS het meest nauwkeurig is met vrij zicht omhoog. In ieder geval moeten altijd minimaal 3 satellieten ontvangen worden. Half vrij zicht naar voren is daarom een minimum. In een sluis of achter natte bomen kan het GPS signaal dan al snel uitvallen. Een opbouw van katoen, polyester of hout levert geen problemen op voor een handheld- of Muis- GPS. Een te korte USB GPS Muis-kabel kan worden verlengd tot maximaal 5 m.. Wilt u groter dan zijn er speciale 5 m. USB-verlengkabels verkrijgbaar met ingebouwde versterker. Als er minder dan 3 satellieten ontvangen worden kan de GPS geen positie berekenen, en is er de melding NO FIX. Bij 3 satellieten is er een zgn. 2D FIX. De nauwkeurigheid is slecht en de hoogte ontbreekt. Bij 4 of meer satellieten is er ook hoogte, dit heet een 3D Fix. De nauwkeurigheid is nu goed. Bij GlobalSat GPS en knippert het LED je bij een FIX. Bij NO FIX brandt het constant. Bij andere merken is het soms net andersom. Moderne 12- of 16-kanaals GPS-ontvangers ondersteunen ook WAAS, waarmee in de VS (WAAS), Europa (EGNOS) en ook in Japan (MSAS) de nauwkeurigheid en betrouwbaarheid te verbeteren is. Dit wordt bereikt door de atmosferische storing te corrigeren via stationaire satellieten. Volgens hetzelfde principe maar met een zendmast werkt ook DGPS, alleen dan zonder abonnement. GPS en zonder display en menu, zoals bovengenoemde muis, CF- en BT-onvangers kunnen meestal via een hulpprogramma (zoals GPSinfo van GlobalSat) worden ingesteld op WAAS. Ook zorgt WAAS ervoor dat satellieten met interne storing niet mee doen bij de positiebepaling. Zonder WAAS kan bij satellietuitval tot grote onnauwkeurigheid leiden. Deze instelling blijft behouden voor WinGPS 4, als de GPS wordt gestopt en dit hulpprogramma wordt afgesloten. Ook geeft dit hulpprogramma de vertikale (VDOP) en horizontale (HDOP) nauwkeurigheid in meters. Bij veel satellieten en met WAAS ingeschakeld is deze zelfs enkele meters. Met WAAS ingeschakeld is over het algemeen het stroomverbruik van de GPS hoger dan zonder. Voor navigatie op de PC s is dit natuurlijk veel minder van belang dan voor een PDA
8 3 Kaarten 3.1 Installeren van kaarten M.b.v. de DKW Manager kunt DKW2 kaarten installeren zoals de DKW1800-serie of Navkom DKW2 kaarten. Ook kunt hiermee deïnstalleren, activeren en bijwerken. DKW1 kaarten van WinGPS Pro 3.3 of BSB kaarten van Maptech kunt u via Kaarten/kaartenbeheer installeren in DKW2-formaat en deïnstalleren. U kunt een bestaande of nieuwe map aangeven waarin deze kaarten in kaartenbeheer worden weergegeven. 3.2 Kaartenbeheer Alle geïnstalleerde DKW2 kaarten worden aangemeld in het register van Windows. Bij opstarten van WinGPS 4, 4L, of 4 Pro wordt dit register uitgelezen en de kaarten in kaartenbeheer geplaatst. Met de optie kaartenbeheer geeft u aan welke van de geïnstalleerde kaarten u nodig heeft voor uw reis. Schakel kaarten die in meerdere sets voorkomen uit, en ook overzichtskaarten zonder kaartinformatie, zoals bijv de eerste kaarten uit alle geïnstalleerde sets van de serie (bijv ). Naar voorgrond onder de rechter muisknop geeft een lijst met alle kaarten op de plaats van de cursor. Door deze naar de voorgrond te halen kunt u ook bepalen, welke kaarten er uitgeschakeld moeten worden. Meer kaarten aanzetten dan nodig is vraagt extra processor-capaciteit. Er is soms een winst van 5 Watt te bereiken, wat voor sommige zeilers de moeite waard kan zijn. De processorcapaciteit kunt u bij Windows XP bekijken met de systeemmonitor uit systeembeheer
9 3.3 BaZ updates automatisch verwerken De BaZ Update Service is als volgt georganiseerd: Ieder jaar wordt een nieuwe editie van de 1800-serie uitgegeven door de Hydrografische Dienst. Stentec maakt van het bestand dat naar de drukker gaat van de papieren kaarten, via renderen (digitaal naar bitmap omzetten) een exacte digitale kopie in full color. Onze cartograaf verwerkt bijna wekelijks de BaZberichten tot een digitale up-to-date kaart. Met een speciaal BaZ Builder programma maakt hij een updates.package aan, waarin alle wijzigingen zitten t.o.v. de originele kaart op CD- ROM. Deze file wordt op geplaatst. Via het menu van WinGPS 4 onder kaarten/kaarten bijwerken wordt DKW Manager rechtstreeks opgestart voor het automatisch laten verwerken van de BaZ s op de DKW2 kaarten. Hierbij wordt eerste de updates.package file gedownload, en worden daarna de BaZ s verwerkt. Dit werkt alleen als u over de kaartensets van het betreffende jaar/de betreffende editie beschikt. Bij kaarten/kaartinformatie krijgt u voor een (met de linker muisknop) geselecteerde kaart alle kaartinformatie in beeld, inclusief datum laatste BaZ update en een tekst van alle verwerkte BaZ wijzigingen (per nummer). De laatste wijzigingen staan onderaan. Soms wordt met de BaZ een compleet deel van een kaart vervangen. Verplaatsingen van boeien met enkele honderden meters komen regelmatig voor. Ook worden regelmatig boeien verwijderd. Updaten van kaarten wordt daarom ten zeerste aangeraden voor u uw route uitzet en van wal steekt. Varen op de Waddenzee zonder bijgewerkte kaarten is niet verantwoord. Op de Westerschelde is het zelfs verplicht om recente kaarten aan boord te hebben. Belangrijke delen van uw bijwerkte 1800-serie kaarten, zoals havenaanlopen kunt afdrukken en meenemen aan boord. Als u geen internet op uw navigatie-laptop heeft, kunt u het updates.package-bestand via een andere internetcomputer binnenhalen met de DKW Manager of direct vanuit WinGPS 4. Deze zet u op CD-ROM, op uw memorystick of op floppies om later met de DKW manager of WinGPS 4 de BaZ s te verwerken, bijv. aan boord. Tip! Als u uw DKW1800-serie kaarten regelmatig bijwerkt kost dit per keer weinig tijd, en kan daarom zelfs vanaf boord met een mobieltje of GPRS-kaart. Selecteer in dat geval alleen de 1800-set waarop u vaart. Tip! Koop ieder jaar nieuwe 1800-serie kaarten. U kunt deze dan tot volgende jaar de nieuwe editie komt gratis updaten via internet. Veiligheid staat immers voorop
10 3.4 Basisvaardigheden kaarten Bij dubbelklikken op een bepaalde kaart, gaat deze naar 100%. Dit is de meest scherpe stand. Door vervolgens uit te zoomen worden de kaarten op 50% en 25% etc. zo scherp mogelijk getoond. Tussenliggende percentages zijn minder scherp. Met de rechter muistoets kunt een onderliggende (detail) kaart naar de voorgrond brengen. De andere kaarten blijven hier dan onder liggen. Eventueel kunt u ook een kaart naar de achtergrond plaatsen. Met de rechtermuisknop kunt u ook de kaartvolgorde herstellen, en ook de kaartrand aanzetten van een naar de voorgrond gebrachte kaart. Deze kan nuttige informatie bevatten zoals kaartprojectie, datum en soms zelfs getijdentabellen. De belangrijkste kaartgegevens kunt u ook bekijken bij het menu/kaarten/kaartinformatie. Zoveel mogelijk kaart in beeld krijgt u door de knoppenbalk uit te schakelen via menu/beeld. In- en uitzoomen kunt u dan doen met de toetsencombinatie Ctrl+ en Ctrl-. Als de knop centreren of 100% aanstaat staat het varende schip op een vaste plaats op uw scherm en de kaart beweegt er onderdoor. Deze plaats van centreren is met de rechter muisknop via zet GPS centreer positie te wijzigen, bijv. met het doel om zo veel mogelijk water voor je te hebben. Als 100% aanstaat en het schip vaart naar een andere kaart verandert de schaal, zodat de nieuwe kaart weer 100% scherp getoond wordt. Bij het invaren van een de haven wordt dan automatisch uitgezoomd naar de schaal van de betreffende detailkaart. Uiteraard is het in deze stand niet mogelijk om te zoomen of te schuiven. Als de 100% stand uit wordt gezet wordt de centreerstand aangezet, en is zoomen wel mogelijk maar schuiven niet. Pas als de centreerstand wordt uitgezet is zowel zoomen als schuiven mogelijk. Het varende schip beweegt in deze mode over een stilstaande kaart. Tip! Als u bijv. na zoomen en schuiven een onscherp kaartbeeld heeft kunt u het volgende doen: herstel de kaartvolgorde met de rechtermuisknop (indien van toepassing). Zoom in naar 100% door te dubbelklikken op het kaartdeel dat u scherp wilt zien. Zoom eventueel uit naar 50% of 25% voor meer overzicht
11 4. De Praktijk 4.1 Een virtuele reis in simulatie mode Een virtuele reis maken met WinGPS 4 is mogelijk dankzij de simulatieoptie. I.p.v. een GPS aan te sluiten wordt een NMEA183 GPS-signaal door de computer zelf aangemaakt. Zet hiervoor de GPS-cursor op een goede plek op de kaart (met de rechter muistoets). Start GPSsimulatie vanuit het menu, en stel snelheid en koers in. Als u de navigatie-informatie aandoet ziet u uw schip varen op de 100% detailkaart. Bij huidige status staat uw snelheid SOG (speed over ground) en uw koers COG (course over ground). Er wordt een vector (pijl) getekend waarvan de grootte de afstand is die in een bepaalde tijd met de huidige snelheid wordt gevaren. Deze tijd en onderverdeling in minuten is instelbaar bij bestand/eigenschappen/navigatie. Voorbeeld: 5 segmenten van 2 minuten betekent dat u over 10 minuten op de plaats bent waar nu de punt zit. Dit geldt natuurlijk alleen als u rechtuit vaart met de huidige snelheid (SOG). Als u 2 maal zo hard gaat wordt de vector 2 maal langer. Tip! Pas de tijd aan aan de schaal van de kaart. 4.2 Trajecten Uw boot laat een traject (spoor) achter op de kaart. Langs dit spoor kunt u via bestand/eigenschappen/navigatie tijdlabels zetten (bijv. om het uur) en tijdpunten (bijv. om de 10 minuten). Aan de afstand tot te punten kunt u zien hoe hard u voer. Met stroom tegen staan de punten dichter bij elkaar dan met stroom mee. Een leuke optie is het bekijken van het gevaren traject door in het menu bij trajecten trajectinformatie aan te zetten. Al u nu met de muiscursor op het traject gaat verandert deze in een bootje in de gevaren richting. Het trajectinformatie-schermpje toont trajectnaam, datum, tijd, snelheid, koers en windsterkte. Via het schuifbalkje kunt u het hele traject doorlopen. Als u op het schuifbalkje heeft geklikt kan dit ook met de pijltjestoetsen
12 4.3 Windvector Een GPS-navigatieprogramma voor zeilers en andere watersporters kan natuurlijk niet zonder een windvector. Het eerste wat u immers doet voordat u gaat varen is kijken waar de wind vandaan komt en hoe hard het waait. Als u op de kaart ziet waar de wind vandaan komt kunt u hier beter rekening mee houden met bijv. het uitzetten van een route of het zoeken van een beschutte ankerplaats. De windvector rond de GPS-cursor kunt u aanzetten door de windknop in te drukken. Getekend wordt de ware wind, welke net als uw SOG, t.o.v. de grond gedefinieerd is. In tegenstelling tot stroming wordt de wind altijd genoemd naar waar hij vandaan komt. De blauwe pijl staat daarom naar de GPScursor toe. De vector is in te stellen door opgave van de richting en Beaufort-sterkte (zoals NNW4) in het windschermpje. Ook kunt u met de muiscursor de ware wind-vector van grootte en richting veranderen. In het rood wordt, afhankelijk van de instelling in het windschermpje, het windvaantje of de schijnbare windvector getekend. Een goede manier om tijdens het varen zonder windmeter, de windvector in te stellen gaat als volgt: zet eerst de windrichting goed uit waarneming van de golven, vlaggen, etc.. Stel vervolgens de grootte zo in, dat het rode vaantje op uw scherm klopt met die boven in uw mast. Ook kan de vlag achterop uw schip worden gebruikt voor de windsnelheid op het achterdek zo te bepalen. Deze is natuurlijk lager dan bovenin de mast. Met een hand-windmeter aan boord meet u de relatieve windsterkte. Stel de ware-windvector zo in, dat de gemeten relatieve windsnelheid overeenkomt met die in het windschermpje. Als windvector zichtbaar is worden richting en kracht in Beaufort rechts op uw onderste balk getekend, zodat u niet altijd het windschermpje aan hoeft te zetten. Als de windvector zichtbaar is, en u het logboek heeft aanstaan, worden windrichting en sterkte opgeslagen bij automatische en handmatige logboekingave. Zeilers kunnen in het windschermpje een overstaghoek opgeven, en deze optie aanzetten. De overstagkoersen worden dan getoond in de GPS-cursor. Er wordt vanuit gegaan dat uw schip goed getrimd is zodat de overstaghoek over beide boegen dezelfde is
13 4.4 Afstandsmeting Met eenvoudige muisklikken kunt u een meervoudige lijn (polygoon) tijdelijk op uw digitale kaart klikken en de punten hiervan verschuiven. Tussen de punten wordt zowel afstand als koers aangegeven en bij ieder punt ook de afstand vanaf het eerste punt. Als u het eerste punt op uw schip klikt dan beweegt dit punt mee met uw schip en kunt u de afstand ervan tot vaste kaartobjecten. Deze handige functie kunt u gebruiken om snel even te kijken welke koers u moet varen, of hoeveel afstand of graden twee objecten uit elkaar liggen. Dit laatste bijv. om uw radarbeeld juist te interpreteren. Ook als routevoorbeiding is deze functie handig. Omdat de koers erbij staat en u de punten kunt verschuiven is de afstandmeetoptie in principe ook te gebruiken voor bijv een driehoekspeiling als uw GPS uitgevallen is. Tip! De afstandsmeting kunt u ook gebruiken om te bepalen wanneer u overstag moet gaan om een boei te ronden. Zet de windvector in de juiste richting en trek een lijn tussen schip en boei. Als de verschilhoek nul wordt dient u overstag te gaan
14 4.5 Waypoints Een waypoint is niets anders dan een object dat wordt gebruikt om uw weg te vinden tijdens uw reis, ofwel voor navigatie. Een waypoint kan een kerktoren zijn voor een vogel, of een boei voor een zeiler. In WinGPS 4 worden waypoints gedefinieerd als verschuifbaar icoontje afh. van het type met naam en WGS84-coördinaten. Een type is bijv. normale rode boeien. De naam van waypoints wordt alleen op de kaart getoond als u dit heeft aangegeven in het menu bij bestand/eigenschappen/navigatie. Nog te implementeren in 2005: Aan een waypoint kan ook een plaatje, geluidsbestand of tekst worden gekoppeld. Dit kan een tekstbestand zijn die met notebook opstart, een plaatje (jpg), of een geluidsbestand. Als u met de muiscursor over zo n waypoint beweegt wordt de bestandsnaam getoond. Als u er op klikt zal het bestand worden opgestart. Door invullen van een benaderingsafstand kan worden aangegeven of een waypoint benaderbaar is. Door met de muis over een benaderbaar waypoint te gaan ziet u een cirkel om het waypoint heen en de naam van het bestand dat opstart als u deze cirkel binnenvaart. Als u weer uit de cirkel vaart of erbinnen de afstand tot het waypoint afneemt wordt het benaderingsbestand weer afgesloten. Ook moet worden aangegeven tot welke groep het waypoint behoort (bijv. Boeien IJsselmeer). Groepen waypoints kunt u aan- of uitzetten via waypointbeheer. Alleen de waypointgroepen die u heeft aangevinkt in waypointbeheer, worden op de kaart getoond. Door de groepsindeling zijn ook grote aantallen waypoints eenvoudig te beheren. Deze koppeling met bestanden, het benaderbaar maken en de groepsindeling biedt interessante mogelijkheden, zoals: Haveninformatie koppelen aan haven-icoontjes zoals bij de ANWB wateralmanak Een wrakken-database beheren. Aangeven van locale vaarinformatie zoals ondieptes, al dan niet benaderbaar met waarschuwing via geluid. De namen van benaderbare waypoints, welke u opgenomen heeft in een route, laten omroepen als u de cirkel ervan binnenkomt. Automatisch luchtfoto s of toerististische informatie opstarten als deze nadert. Groepen boeien beheren en deze zelf op de juiste postie leggen als vector-elementen. Dit kunnen gewijzigde bestaande boeien zijn maar ook wedstrijdboeien
15 4.5.1 Importeren van waypoints Waypoints zijn te importeren en exporteren als compact binair bestand ( *.4wdb ), maar ook als leesbaar (ASCII) tekstbestand ( *.txt ). Mogelijk heeft u waypointlijsten in een ander textformaat. Deze kunt met Notepad, Editplus of Word of via Excell in het formaat van WinGPS 4 omzetten. Dit formaat kunt u eenvoudig bekijken door even een aantal waypoints aan te maken en deze te exporten naar een txt bestand. De coordinaten van de waypoints moeten in WGS84 worden opgegeven. Bij in- en uitvoeren van waypoints en routes moet het formaat van de coördinaten worden gekozen. D.DD Graden d D.MM * Hele graden en minuten 52d m D.N.S * Hele graden, hele minuten en seconden 52d 30m s Omrekenen met D.DD = D + M/60 + S/3600 is niet meer nodig met de juiste formaatkeuze. * nog te implementeren in Ga naar Waypoint Een bepaald waypoint kan ook actief worden gemaakt, via kaartenbeheer of met de knop GtWP (ga naar waypoint)*. Er wordt dan een lijn getekend van de bootpositie naar het waypoint. In het navigatieinformatie scherm staat het actieve waypoint, en wordt de DTG (Distance To Go) en CTS (Course To Steer) weergegeven. * nog te implementeren in
16 4.6 Routes Naast waypoints bestaan er ook routepunten. Routepunten vormen in een bepaalde volgorde een route. Uitzetten van een route kan eenvoudig door routepunten op de kaart te klikken. U begint door in het menu Routes de optie Nieuwe route te kiezen. Ook kan een routepunt op een bestaand waypoint wordt geklikt, wat dan met naam en eigenschappen wordt opgenomen in de route. Als u dat waypoint in Bewerk WP mode naderhand verschuift dan wordt de route automatisch aangepast. Rond ieder routepunt is een cirkeltje gedefinieerd, waarvan de straal (radius) kan worden opgegeven. Standaard staat deze op 50 m.. Deze afstand wordt gebruikt om een veilige weg over het water op te geven. De afstand tot de ideale routelijn wordt ook wel de Cross Track Error genoemd. Deze XTEwaarde wordt in het routeinformatieschermpje gegeven. Als in het bovenstaande geval de XTE groter wordt dan 50 m zou u in onveilig gebied kunnen komen. Het XTE-alarm gaat dan af en u krijgt aanwijzigen welke kan u op moet varen. In een speciaal XTE-venster wordt dit grafisch duidelijk aangegeven Om routes zichtbaar te maken op uw scherm dient u deze in via het menu bij routes/routebeheer aan te vinken. In routebeheer kunt u een route kiezen die u wilt wijzigen door er met de linker muisknop op te klikken. Deze wordt dan blauw. Druk dan op Bewerken. Nu kunt u de positie van routepunten met de muiscursor eenvoudig wijzigen. Als u het navigatie-info-schermpje opstart kunt u daarin een route selecteren, welke de actieve route wordt genoemd. In het invulschermpje daarondeer kunt u het actieve waypoint (of beter routepunt) selecteren hetgeen uw huidige bestemming is
17 Als voorbereiding van een reis kunt u van de te varen routes via routebeheer routetabellen afdrukken. Mocht de GPS of PC uitvallen dan heeft u toch nog voldoende info om uw route met kompas of hand- GPS langs te varen. Voor de actieve route is deze tabel ook tijdens het varen op het scherm te plotten. De routetabel bevat een lijst met routepunten, afstanden en koersen. Ook wordt uit de bij Bestand / Eigenschappen / Navigatie opgegeven waarden van gemiddelde vaarsnelheid en brandstofverbuik de verwachte aankomsttijd en brandstofverbruik bij ieder routepunt berekend. Evenals waypoints kunt u ook routes importeren en exporteren in binair (*.w4db) formaat of ASCII formaat (*.txt). Ervaar het juiste formaat door een uitgezetten route te exporteren in.txt-formaat. Zie verder bij waypoints
18 4.7 Ankerwacht Als energiebeheer geen probleem voor u is kunt u voor anker de ankerwacht-optie gebruiken. Na activeren wordt er een ankertje getekend op de plek waar voor anker ligt. U kunt nu de afstand instellen hoe ver het schip zich mag verplaatsen. Houd hierbij rekening met stroom of wind draaiingen, en de ankerlijn-/kettinglengte. WinGPS 4 waarschuwt u met geluid en beeld als uw schip meer dan de ingestelde afstand van zijn oorspronkelijke positie afwijkt. 4.8 Nachtscherm Met de nachtscherm-knop of via het menu Beeld / Nachtbeeld schakelt u het nachtscherm in, om bijvoorbeeld verblinding tegen te gaan bij avondlicht. Met de toetsen F11 en F12 kunt het nachtscherm traploos lichter of donkerder maken. De intensiteit van het nachtscherm kunt u ook aanpassen via het menu Beeld of via Menu / Eigenschappen /Navigatie
19 4.9 Logboek Als u een reis gaat maken kunt u deze volledig documenteren met de html logboek-functie van WinGPS 4. De reis kan bestaan uit verschillende routes. Voordat u op reis gaat, maakt u een nieuw logboek aan. Open dit logboek en geeft via bewerken het de juiste naam. Het logboek dat actief is, staat onderop de balk van WinGPS 4 vermeld. Voeg bij het informatieveld gegevens toe van schip, bemanning en bestemming. Geef ook de tijdseenheid van de de automatische logboek-functie op. Voor toerzeilers op de meren is om het kwartier een mooie waarde en voor een meerdaagse reis om het uur. Op deze tijdstippen wordt dan automatisch de tijd, positie, snelheid, koers en wind (indien deze aanstaat) opgeslagen in het logboek. Indien deze gegevens niet bekend zijn worden ze afgeleid uit een voorgaand tijdstip. Er staat dan een vraagteken achter. Als de GPS uitgevallen is worden de logboek gegevens hiervan in het rood geplot, net als de melding GPS uitgevallen in het navigatie-info schermpje. Als u een route start of stopt dan wordt dit vermeld in het logboek. Ook wordt automatisch vermeld wanneer en op welke afstand de routepunten gepasseerd worden. Ook is handmatige logboek-invoer mogelijk. U kunt hier tekst, plaatjes en links invoeren. De logboekinvoer wordt ook op de kaart aangegeven. Door hier op te klikken start het logboekinvoerschermpje met de opgegeven informatie. De navigatiegegevens van de handmatige invoer kunt zelf bewerken. Rechts van de logboekinvoer-regels staan de woorden: bewerk, link of verwijder. Door hierop te drukken kunt u tekst, foto s of internetlinks (URL) toevoegen. De navigatiegegevens van de automatische invoer en routepassages zijn niet te bewerken. Een actief logboek start automatisch weer op als u uw laptop weer opstart, tenzij u dit voorheen bewust heeft afgesloten. Een nieuw gestarte route wordt gewoon bijgehouden. Een afgesloten logboek kunt u gewoon weer openen en uw reis hiermee vervolgen. Ook is het te bewerken of af te drukken. Ook exporteren als html-bestand is mogelijk, waardoor het met een internetbrowser kunt openen. Het is zelfs direct op uw website te plaatsen. Ook kunt u met Word het html-bestand inlezen en het logboek verder bewerken
20 Bijlage: Gebruikte navigatietermen en afkortingen Uit het navigatie-info-scherm WP - Waypoint DTGt (Distance To Go total) - Totale nog af te leggen afstand DOG (Distance Over Ground) - Afgelegde afstand ToR (Time of Route) - Tijd verstreken tijdens route VMG (Velocity Made Good) - Snelheid in de richting van het volgende routepunt DTG (Distance To Go) - Afstand tot het volgende routepunt CTS (Course To Steer) - Koers naar het volgende routepunt TTG - Tijd die nodig is tot het volgende routepunt SOG (Speed Over Ground) - Werkelijke snelheid XTE (Cross Track Error) - Afwijking t.o.v. ideale routelijn COG (Course Over Ground) - Huidige koers (niet de kompaskoers) Uit het logboek SOG (Speed Over Ground) - Werkelijke snelheid COG (Course Over Ground) - Koers op dat moment (niet de kompaskoers) DOG (Distance Over Ground) - Afgelegde afstand Uit de route-informatietabel DOG (Distance Over Ground) - Afstand tussen twee opeenvolgende routepunten DOGt (Dist. Over Ground total) - Totale afstand vanaf het eerste routepunt COG (Course Over Ground) - Koers tussen twee opeenvolgende routepunten TTG (Time To Go) - Tijd die nodig is tussen twee routepunten TTGt (Time To Go total) - Tijd die nodig is voor de gehele route SOG (Speed Over Ground) - Gemiddelde snelheid tijdens de route
1. Doe de tablet aan en klik na het opstarten op de WinGPS app. 2. Druk op de knop Ik ga akkoord. 3. Druk op Ja als u thuis een draadloze verbinding
1. Doe de tablet aan en klik na het opstarten op de WinGPS app. 2. Druk op de knop Ik ga akkoord. 3. Druk op Ja als u thuis een draadloze verbinding heeft gemaakt en nee, als u dat niet heeft. 4. Het programma
Nadere informatieMapsource. handleiding Mapsource vs. 6.16.3 2010 www.hansenwebsites.nl
Mapsource handleiding Mapsource vs. 6.16.3 2010 www.hansenwebsites.nl Inhoud deel 1 Schermindeling Menu s Werkbalken Statusbalk tabbladen Kaartmateriaal Kaartmateriaal selecteren Kaartmateriaal verwijderen
Nadere informatieWinGPS 4 Mobile Navigator Gebruikerhandleiding versie 4.1 Stentec Software, 18 augustus 2005 Conceptversie, Wijzigingen voorbehouden
WinGPS 4 Mobile Navigator Gebruikerhandleiding versie 4.1 Stentec Software, 18 augustus 2005 Conceptversie, Wijzigingen voorbehouden WinGPS 4 Mobile Navigator is uitsluitend bedoeld als hulpmiddel voor
Nadere informatieGPS repeater. Inleiding
NASA GPS repeater Inleiding De Clipper GPS repeater wordt geleverd met 10 meter kabel, een 9 pins RS 232 connector en een 12 Volt voedingkabel. Het apparaat neemt gegevens over zoals verzonden door een
Nadere informatieHandleiding NarrowCasting
Handleiding NarrowCasting http://portal.vebe-narrowcasting.nl september 2013 1 Inhoud Inloggen 3 Dia overzicht 4 Nieuwe dia toevoegen 5 Dia bewerken 9 Dia exporteren naar toonbankkaart 11 Presentatie exporteren
Nadere informatieNaviControlCenter Document versie Juni 2011
Document versie Juni 2011 INHOUDSOPGAVE 0. Algemeen...3 0.1 Functie beschrijving...3 0.2 Product versie...3 0.3 Updates en informatie...3 0.4 Aansprakelijkheid...3 1. Instellingen...4 1.1 Verbinding...4
Nadere informatieHead Pilot v Gebruikershandleiding
Head Pilot v1.1.3 Gebruikershandleiding Inhoud 1 Installatie... 4 2 Head Pilot Gebruiken... 7 2.2 Werkbalk presentatie... 7 2.3 Profielen beheren... 13 2.3.1 Maak een profiel... 13 2.3.2 Verwijder een
Nadere informatieLegal Eagle Agenda handleiding versie 2.8 december 2007
Legal Eagle Agenda handleiding versie 2.8 december 2007 Algemeen... 2 Afspraken... 6 Synchroniseren... 6 Synchroniseren... 7 Export... 8 Filters... 9 * Er kan niet met Outlook Express gesynchroniseerd
Nadere informatieNetwerk Interfacing Data Logging.
Handleiding Netwerk Interfacing Data Logging. EduTechSoft.nl 2009-2010 H.O.Boorsma. Pagina - 2 - Netwerk Interfacing Data Logging Pagina - 3 - Inhoud Inleiding.... 4 Beschrijving van het programma....
Nadere informatieHerberekenen BaseCamp GPS routes Motorclub Zwolle en Omstreken
Herberekenen BaseCamp GPS routes Motorclub Zwolle en Omstreken 0PGERICHT 29 DECEMBER 1967 1. Route via Email binnenhalen, herberekenen en sturen naar toestel. 1.1. Van Email op de computer: Open je e-mailbox
Nadere informatieHandleiding voor installatie en gebruik van
Handleiding voor installatie en gebruik van Opticon OPN-2001 Data Collector Inhoud pakket: - OPN-2001 - USB Communicatie kabel - Neckstrap Voordat u kunt communiceren met de OPN-2001 dient u de volgende
Nadere informatieRoutes voor Sygic maken en aanpassen met ITN Converter
Routes voor Sygic maken en aanpassen met ITN Converter Er zijn veel manieren (lees: programma s) om een route te maken, maar het gemakkelijkste gaat het met ITN Converter. Hiermee kun je ook een bestaande
Nadere informatieHandleiding voor de update naar TouchSpeak 10 op Windows XP
Handleiding voor de update naar TouchSpeak 10 op Windows XP Inhoudsopgave Fase 1: maak een backup... 3 Fase 2: Installatie TouchSpeak 10 op PC... 5 Fase 3: Updaten TouchSpeak 10 op PC... 6 Fase 4: TouchSpeak
Nadere informatieSchakel in Windows 10 automatische driver update uit : Uitleg driver (her) installeren nadat Windows 10 automatisch de driver heeft geüpdatet.
Bij voorkeur de Sweex CD005 gebruiken bij de communicatie tussen Autokon voor Windows en Uw elektronische systeem. Hier komen bijna geen problemen mee voor als U de handleiding goed opvolgt. Schakel in
Nadere informatieCycloAgent v2 Handleiding
CycloAgent v2 Handleiding Inhoudsopgave Inleiding...2 De huidige MioShare-desktoptool verwijderen...2 CycloAgent installeren...4 Aanmelden...8 Uw apparaat registreren...8 De registratie van uw apparaat
Nadere informatie1 van 8 22-2-2012 20:43
1 van 8 22-2-2012 20:43 Garmin Basecamp is een gratis software programma van Garmin. Het vergelijkbaar met mapsource, echter met de nieuwe toestellen (oregon, dakota en gpsmap 62) heeft het een aantal
Nadere informatieVerkoopprijzen 2010 (exclusief Btw.)
Verkoopprijzen 2010 (exclusief Btw.) Het navigatiepakket bestaat uit: - 1 Programma CD met de navigatie software en de Chartmanager - 1 MaxPro Kaarten Dvd set (meestal 3 Dvd s) - 1 Beveiligingssleutel
Nadere informatieTIPS EN HINTS VOOR BEGINNERS. Klik nu in de Menu balk op het menu item ELEMENT. Onder het woord Element gaat er nu vervolgens nu een sub menu open
........................................ TIPS EN HINTS VOOR BEGINNERS.................................................... Nadat u WinRail 8 heeft geïnstalleerd krijgt u automatisch een leeg werkblad waarop
Nadere informatieNieuw toegevoegd: Uitleg driver (her) installeren nadat Windows 8 en Windows 8.1 automatisch de driver heeft geüpdatet.
Bij voorkeur de Sweex CD005 gebruiken bij de communicatie tussen Autokon voor Windows en Uw elektronische systeem. Hier komen bijna geen problemen mee voor als U de handleiding goed opvolgt. Nieuw toegevoegd:
Nadere informatieHandleiding Icespy MR software
Handleiding Icespy MR software Versie 4.40.04 Wij danken u voor de aanschaf van deze IceSpy producten en adviseren u om deze handleiding goed door te nemen. 2 INHOUDSOPGAVE: 1. Installeren van de software...
Nadere informatieGPS Instructie MC de Kraats. Mapsource gebruik
GPS Instructie MC de Kraats Mapsource gebruik Mapsource en City Navigator Doel programma: Maken van routes op je computer Bestaat uit: Programma waar je in werkt: Mapsource Kaartmateriaal wat je gebruikt:
Nadere informatieInnovative Growing Solutions. Datalogger DL-1. software-versie: 1.xx. Uitgifte datum: 01-09-2015 HANDLEIDING WWW.TECHGROW.NL
Innovative Growing Solutions Datalogger DL-1 software-versie: 1.xx Uitgifte datum: 01-09-2015 HANDLEIDING WWW.TECHGROW.NL DL-1 Datalogger gebruikershandleiding Bedankt voor het aanschaffen van de TechGrow
Nadere informatieVoordat u gebruik kunt maken van ZorgMail in KraamZorgCompleet, zijn een aantal instellingen nodig:
Hoofdstuk 1 ZorgMail instellen en gebruiken Vanuit KraamZorgCompleet is het voortaan mogelijk om via ZorgMail beveiligd te communiceren met andere partijen in de zorg, mits zij ook zijn aangesloten bij
Nadere informatieWilt u zelf vector kaarten maken voor uw garmin kijk dan op GPS-info.nl/custom_maps.php.
SOFTWARE > GARMIN CUSTOM MAPS Met de laatste Firmware van de Garmin Colorado, oregon en dakota kunt uzelf jpg kaarten laden in de gps. De eerste informatie stond al op GPS-info.nl/nieuws, toch heb ik een
Nadere informatiedraaimolen programmeren PC
Roboc@r draaimolen programmeren PC Draaimolen inleiding tot het programmeren Een draaimolen kom je in verschillende uitvoeringen tegen op dorpsfeesten en in pretparken. De eerste door een motor aangedreven
Nadere informatieWe beginnen met wat begrippen, zodat we weten waar we het over hebben.
1 2 We beginnen met wat begrippen, zodat we weten waar we het over hebben. 3 Er zijn 3 soorten kaartbestanden: de basis kaart (nodig om de Zūmo te laten werken), de primaire kaart en de aanvullende kaart
Nadere informatieTool Gebruikershandleiding E46 Mods
Tool Gebruikershandleiding E46 Mods Versie 1.0 Inhoudsopgave 1 Algemene informatie... 3 2 Aansluiten... 4 2.1 Opstarten en Updaten... 4 2.2 Verbinden... 8 2.2.1 Verbindingsproblemen... 9 3 Basis Informatie...
Nadere informatieNieuw toegevoegd: Uitleg driver (her) installeren nadat Windows Vista en Windows 7 automatisch de driver heeft geüpdatet.
Bij voorkeur de Sweex CD005 gebruiken bij de communicatie tussen Autokon voor Windows en Uw elektronische systeem. Hier komen bijna geen problemen mee voor als U de handleiding goed opvolgt. Nieuw toegevoegd:
Nadere informatieNorman Ad-Aware SE Plus versie 1.06 Snelle gebruikersgids
Norman Ad-Aware SE Plus versie 1.06 Snelle gebruikersgids Snelle gebruikersgids Norman Ad-Aware 1 2 augustus 2005 Inhoudsopgave: Gebruikersgids Norman Ad-Aware SE Plus... 3 Introductie... 3 Installeren
Nadere informatie811.1. Gebruiksaanwijzing WTW PC-software
811.1 Gebruiksaanwijzing WTW PC-software Inhoudsopgave 1 FUNCTIONELE SPECIFICATIES........................................................................... 1 2 INSTALLATIE.............................................................................................
Nadere informatieRoutes herberekenen. In mapsource. 2010 - www.hansenwebsites.nl 1
In mapsource 1 mapsource Open het programma mapsource om een route te bekijken en opnieuw te berekenen. Wanneer moet je herberekenen? Als het kaartmateriaal dat bij de vervaardiging van een route werd
Nadere informatieUw gebruiksaanwijzing. NAVMAN F-SERIES DESKTOP F20 http://nl.yourpdfguides.com/dref/1220726
U kunt de aanbevelingen in de handleiding, de technische gids of de installatie gids voor NAVMAN F-SERIES DESKTOP F20. U vindt de antwoorden op al uw vragen over de NAVMAN F-SERIES DESKTOP F20 in de gebruikershandleiding
Nadere informatiePDF XCHANGE EDITOR Waarom PDF XHCANGE Editor?
PDF XCHANGE EDITOR PDF XHCANGE editor is een programma om PDF bestanden te lezen en te bewerken. Deze handleiding is geschreven voor versie 5.5 van PDF XCHANGE editor. Als je een andere versie gebruikt
Nadere informatie1. Hardware Installatie...3 2. Installatie van Quasyscan...6 A. Hoe controleren of je een actieve internetverbinding hebt?...6 B.
Quasyscan 1. Hardware Installatie...3 2. Installatie van Quasyscan...6 A. Hoe controleren of je een actieve internetverbinding hebt?...6 B. Zodra er een internetverbinding tot stand is gebracht...7 C.
Nadere informatieOpzetten van een evenement
Opzetten van een evenement Inhoud Begrippenlijst... 3 Voor het evenement... 4 De wizard doorlopen:... 4 Wizard pagina: Welkom bij event-timing.nl... 4 Wizard pagina: Evenement gegevens... 4 Wizard pagina:
Nadere informatieRelease notes Swing 5.0.6 & 5.0.7
Release notes Swing 5.0.6 & 5.0.7 Copyright 2016 Swing Jive Swing is een product van ABF Research Jive Full screen weergave Swing 5 beschikt nu ook over een full screen weergave. Deze is te activeren via
Nadere informatieFtc Wenters GPS info 17 maart 2010
Agenda 1. Installeren software 2. Beschrijving GPS 3. Aanmelden FTC Wenters site 3.1. Aanmelden niet geregistreerde bezoekers 3.2. Aanmelden en inloggen voor geregistreerde bezoekers 4. Het downloaden
Nadere informatieWindows 10 melding verwijderen uit een Windows 7 PC
Windows 10 W020 Windows 10 melding verwijderen uit een Windows 7 PC Dit document beschrijft hoe U het Windows 10 notificatie-pictogram, rechts onderaan op de taakbalk van een Windows 7 computer kunt verwijderen
Nadere informatieVan oude naar nieuwe PC 1
Van oude naar nieuwe PC Dick Grooters Raadhuisstraat 296 5683 GM Best tel: 0499-392579 e-mail: d.grooters@home.nl Van oude naar nieuwe PC 1 Wat gaan we meenemen naar de nieuwe PC?...1 Voorbereidingen...2
Nadere informatieHunter CRM. POS Documentatie
Hunter CRM POS Documentatie Overzicht 1. Hoofdmenu Kassa (p. 03) 2. Artikelen toevoegen (p. 05) 3. Aangepaste artikelen (p. 08) 4. Artikelen corrigeren (p. 09) 5. Betalingen (p. 10) 6. Nota afhandeling
Nadere informatieWindows Defender. In dit hoofdstuk leert u:
7 Windows Defender Veel internetgebruikers downloaden wel eens een gratis programma van internet. Vaak realiseren zij zich niet dat sommige programma s onderdelen bevatten die informatie over de gebruikers
Nadere informatie2. Uw digitale fotocamera en de computer
67 2. Uw digitale fotocamera en de computer Fotograferen met een digitale fotocamera is vandaag de dag erg populair. Het voordeel van een digitale camera is dat u de foto s direct kunt bekijken op uw camera.
Nadere informatieWat is nieuw in deze handleiding: Dit is een nieuwe handleiding welke nieuwe functies beschrijft.
Doel Module Fronter 92 Dit document is gemaakt door Fronter Ltd fronter.com. Het document mag alleen gekopieerd of digitaal verspreid worden volgens contract of in overeenstemming met Wat is nieuw in deze
Nadere informatieVoordat u begint, controleert u alstublieft de volgende zaken:
Lees dit goed door! Middels dit stappenplan zullen wij u stap voor stap uitleggen hoe een flashcard geïnstalleerd dient te worden. Wij kiezen ervoor op een universele handleiding aan te bieden, maar elke
Nadere informatieHandleiding voor snelle installatie
Handleiding voor snelle installatie ESET NOD32 Antivirus v3.0 ESET NOD32 Antivirus biedt de beste beveiliging voor uw computer tegen kwaadaardige code. Gebouwd met de ThreatSense scanmachine, die geïntroduceerd
Nadere informatieInstallatie Handleiding Alimentatie Rekendisk. 2011 Sdu Uitgeverij / A. Koppenaal
Installatie Handleiding Alimentatie Rekendisk / A. Koppenaal I Installatie Handleiding Alimentatie Rekendisk Inhoudsopgave A Inleiding 1 B Installatie 2 C Troubleshoot 4 1 Melding:... Kan database niet
Nadere informatieINSTALLATIE HANDLEIDING
INSTALLATIE HANDLEIDING REKENSOFTWARE MatrixFrame MatrixFrame Toolbox MatrixGeo 1 / 9 SYSTEEMEISEN Werkstation met minimaal Pentium 4 processor of gelijkwaardig Beeldschermresolutie 1024x768 (XGA) Windows
Nadere informatieInstallatie & Snelstart Gids iais Wireless(draadloos) AIS Ontvanger en NMEA Server
Installatie & Snelstart Gids iais Wireless(draadloos) AIS Ontvanger en NMEA Server SNELSTART GIDS iais VR1.01 1. Introductie Hartelijk dank voor het aanschaffen van de iais Ontvanger. Het is aan te bevelen
Nadere informatieControleer voor aanvang van de installatie of alle benodigde onderdelen aanwezig zijn. In de doos dienen de volgende onderdelen aanwezig te zijn:
BT100 - Sweex Bluetooth Class II Adapter USB BT110 - Sweex Bluetooth Class I Adapter USB Inleiding Allereerst hartelijk dank voor de aanschaf van de Sweex Bluetooth Adapter. Met deze adapter kun je probleemloos
Nadere informatieHunter Retail (POS) Documentatie v1.1. Documentatie Hunter-Retail (POS) Handleiding 1.1
Hunter Retail (POS) Documentatie v1.1 Documentatie Hunter-Retail (POS) Handleiding 1.1 1 Overzicht 1. Hoofdmenu Kassa (p. 03) 2. Artikelen toevoegen (p. 05) 3. Aangepaste artikelen (p. 08) 4. Artikelen
Nadere informatieHandleiding FileZilla
Handleiding FileZilla Deze handleiding beschrijft de installatie en configuratie van FileZilla. Met dit programma is het mogelijk om bestanden van uw computer te verplaatsen naar een zogeheten (web)server.
Nadere informatieBAT BA A T VUS DIGIT A ALE FIETS VUS DIGIT A ALE FIETS TL A AS Handleiding 14301250 FietsAtlas_Manual.indd 1 26-06-2009 14:53:13
BATAVUS DIGITALE FIETSATLAS Handleiding 14301250 FietsAtlas_Manual.indd 1 26-06-2009 14:53:13 Powered by: Inhoudsopgave Welkom 1. Installeer de BATAVUS DIGITALE FIETSATLAS op uw navigatiesysteem 3. Het
Nadere informatieVoordat u begint, controleert u alstublieft de volgende zaken:
Lees dit goed door! Middels dit stappenplan zullen wij u stap voor stap uitleggen hoe een flashcard geïnstalleerd dient te worden. Wij kiezen ervoor op een universele handleiding aan te bieden, maar elke
Nadere informatieInstallatie- en gebruikershandleiding Arseus barcode scanner
Installatie- en gebruikershandleiding Arseus barcode scanner Documentversie: 1 Installatiehandleiding Vóór ingebruikname 1. Controleer of u installatierechten heeft op uw Windows-computer. Macintosh wordt
Nadere informatieInhoudsopgave: Whisper380-computerhulp.net
Versie: 2.0 Gemaakt door: Whisper380 Eigenaar: Whisper380-computerhulp Datum: 3-9-2010 Inhoudsopgave: Inhoudsopgave:... 2 Waarom een printer delen?... 3 Printer beschikbaar (delen) maken op Windows 7:...
Nadere informatiePositionering Nokia N76-1
Nokia N76-1 2007 Nokia. Alle rechten voorbehouden. Nokia, Nokia Connecting People, Nseries en N76 zijn handelsmerken of gedeponeerde handelsmerken van Nokia Corporation. Namen van andere producten en bedrijven
Nadere informatieHandleiding. ORSY-Scan 4.0
Handleiding ORSY-Scan 4.0 Auteur E-shop team Versie 1.0 Datum 2 september 2013 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding... 3 1.1 Bestellen met ORSY Scan in drie eenvoudige stappen... 3 1.2 Voordelen van de ORSY Scanner...
Nadere informatieWatcheye AIS op ipad
Watcheye AIS op ipad Deel uw NMEA / AIS informatie met uw ipad met tussenkomst van uw PC/Laptop. Het is mogelijk om de Watcheye AIS applicatie op uw ipad te koppelen met uw AIS, door de NMEA data die de
Nadere informatieHANDLEIDING INFOGRAPHIC SOFTWARE Versie 2.3 / jan 2014
HANDLEIDING INFOGRAPHIC SOFTWARE Versie 2.3 / jan 2014 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Systeemvereisten... 3 3. Installeren van de software... 4 4. Programma instellingen... 5 5. Importeren van een
Nadere informatieBoutronic Dongle driver installeren
Boutronic Dongle driver installeren Wanneer u de Boutronic USB Dongle aansluit op uw computer, zal de computer proberen deze automatisch te herkennen. Wanneer uw computer de Boutronic USB Dongle herkent,
Nadere informatie2
1 2 3 4 5 Na het openen van een bestand wordt het dit scherm zichtbaar 6 Er zijn verschillende delen te onderscheiden; de menubalk, de koppenbalk de tab bladen en de kaart 7 We gaan beginnen met het behandelen
Nadere informatieLIVECHESS QUICK SET-UP CAÏSSA
LIVECHESS QUICK SET-UP CAÏSSA MA_NED_LiveChess_Quick Set-up Caïssa_Rev1509b 1 Inhoud: DGT LiveChess... 2 Caïssa Systeem... 2 DGT Caïssa setup.... 3 BoMo... 3 BoMo batterijen... 3 Aansluiting BoMo naar
Nadere informatieInformatie gebruik Garmin ten behoeve van routes van Mc Motorass (versie juli 2014)
Informatie gebruik Garmin ten behoeve van routes van Mc Motorass (versie juli 2014) De voorrijders en overige leden van Mc Motorass. maken gebruik van navigatieapparatuur zoals Garmin. Voor het maken en
Nadere informatieIntergas Verwarming B.V. 2013 - Wijzigingen voorbehouden.
884.467-00 Intergas Verwarming B.V. 2013 - Wijzigingen voorbehouden. Intergas Verwarming BV Europark Allee 2 Postbus 6 7740 AA Coevorden t (0524) 512 345 f (0524) 516 868 e info@intergasverwarming.nl i
Nadere informatieBeschrijvings SW gebruikers handleiding (V1.1) Voor Apple Macintosh computers Voor Macintosh Computer
Annotation SW User s Guide Beschrijvings SW gebruikers handleiding (V1.1) Voor Apple Macintosh computers Voor Macintosh Computer 2011. 5 PenAndFree Co.,Ltd 0 Deze handleiding beschrijft alle functies die
Nadere informatieNavigeren met smartphone, tablet of laptop. Van basis mogelijkheden tot zeer uitgebreid Low budget of een beetje meer Eenvoudig in gebruik
Navigeren met smartphone, tablet of laptop Van basis mogelijkheden tot zeer uitgebreid Low budget of een beetje meer Eenvoudig in gebruik We bespreken vandaag systemen: minimaal geschikt voor eenvoudige
Nadere informatieNa het inloggen met de gegevens die je hebt gekregen, verschijnt het overzichtsscherm zoals hieronder:
Inhoud van de website invoeren met de ContentPublisher De inhoud van websites kan worden ingevoerd en gewijzigd met behulp van een zogenaamd Content Management Systeem (CMS). De websites van Muismedia
Nadere informatieVerwijderen onnodige files
Verwijderen onnodige files Te verwijderen bestanden Windows XP In Windows XP zijn op zich weinig bestanden te verwijderen, waardoor u relatief veel ruimte kunt besparen, XP neemt namelijk behoorlijk wat
Nadere informatieInstallatie handleiding Reinder.NET.Optac
Installatie handleiding Reinder.NET.Optac Versie : 2012.1.0.1 Inhoudsopgave 1 Systeemvereisten... 2 2 Pincode... 2 3 Licentie... 2 4 Installatie... 2 5 Eerste gebruik... 4 Titel Pagina 1 van 6 23-1-2012
Nadere informatieWindows Defender downloaden
142 Windows XP onderhoud en beveiliging voor senioren Windows Defender downloaden Windows Defender is een programma waarmee u o.a. spyware kunt opsporen en verwijderen. Dit programma wordt door kenners
Nadere informatieDick Grooters Raadhuisstraat 296 5683 GM Best tel: 0499-392579 e-mail: d.grooters@home.nl. Printen en Scannen
Dick Grooters Raadhuisstraat 296 5683 GM Best tel: 0499-392579 e-mail: d.grooters@home.nl Printen en Scannen Als een nieuwe printer wordt gekocht en onder Windows XP aangesloten zal Windows deze nieuwe
Nadere informatieFTC Wenters Edge 705 info 10 mei 2011
Inhoud 1. Bediening EDGE 705 2. Eigenschappen van de Edge 705 3. Tracks weg schrijven naar de Edge 705 3.1 Tracks weg schrijven via MapSource in.gpx formaat 3.2 Tracks weg schrijven via de verkenner in.gpx
Nadere informatieWBelectronics. Infinity USB Phoenix - Handleiding
WBelectronics Infinity USB Phoenix - Handleiding Introductie Dank u voor de aanschaf van de Infinity USB Phoenix van WB Electronics! Het installeren van de Infinity USB Phoenix geschiedt in 3 eenvoudige
Nadere informatieWelkom bij BOEKLEZER
Welkom bij BOEKLEZER Claro Boeklezer is een boek lezer die gebruikers in staat stelt om PDF bestanden te lezen of laten voorlezen met de ingebouwde schermlezer. Met deze boeklezer is het mogelijk om digitale
Nadere informatieOpladen Opmerkingen Vragen?... 11
Aanwezigheidsregistratie Release 1 2018 1 e kwartaal Model: X-9200B Inhoudsopgave Activiteiten aanmaken... 2 Hoe werkt het registratieproces?... 4 Aan de slag: Draadloos scannen met een smartphone, tablet
Nadere informatie1. Kennismaken met Impress
1. Kennismaken met Impress In deze module leert u: 1 Wat Impress is; 2 Impress starten; 3 Een nieuwe presentatie maken; 4 Instellingen van Impress wijzigen; 5 Opslaan en openen. 1 Wat is Impress? OpenOffice.org
Nadere informatieHandleiding Sens MyAir
Handleiding Sens MyAir Introductie Sens MyAir is een fijnstof sensor welke PM1, PM2.5 en PM10 meet. De data van deze sensor wordt uitgelezen door een app die u kunt installeren op uw smartphone. Deze data
Nadere informatieGoogle products. Het gebruik van Picasa 2 is gratis. Het programma is in veel verschillende talen verkrijgbaar, waaronder Nederlands.
1 Picasa 2 Picasa 2 is een foto-organizer van zoekmachinefabrikant Google. Het gratis programma bevat handige functies om uw foto's te beheren, te bewerken en te delen. Het gebruik van Picasa 2 is gratis.
Nadere informatieVan Dale Elektronisch groot woordenboek versie 4.5 activeren en licenties beheren
De nieuwste editie van dit document is altijd online beschikbaar: Activeren en beheren licenties Inhoudsopgave Van Dale Elektronisch groot woordenboek versie 4.5 activeren Automatisch activeren via internet
Nadere informatieMobile Connect & Apple
Mobile Connect & Apple Software versie 4.05.01.00 - Always Best Connected - Hoe Installeert U de Vodafone Mobile Broadband software op uw Apple computer. Index van deze handleiding: Inleiding Het installeren
Nadere informatieONSCREENKEYS 5. Windows XP / Windows Vista / Windows 7 / Windows 8
ONSCREENKEYS 5 Windows XP / Windows Vista / Windows 7 / Windows 8 [ PRODUCT BESCHRIJVING ] [ Dit vernuftige on-screen toetsenbord met virtuele muis klik mogelijkheden en spraak uitvoer maakt snel typen
Nadere informatieNederlandse versie. Inleiding. Inhoud van de verpakking. Specificaties. Aanvullende specificaties. BT200 - Sweex Bluetooth 2.0 Class II Adapter USB
BT200 - Sweex Bluetooth 2.0 Class II Adapter USB Inleiding Allereerst hartelijk dank voor de aanschaf van de Sweex Bluetooth 2.0 Adapter. Met deze adapter kun je probleemloos verbinding maken met een ander
Nadere informatieHandleiding. Opslag Online. voor Windows. Versie februari 2014
Handleiding Opslag Online voor Windows Versie februari 2014 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1. Inleiding 3 Hoofdstuk 2. Installatie 4 2.1 Systeemeisen 4 2.2 Downloaden van software 4 2.3 Installeren van de software
Nadere informatieHandleiding voor het downloaden en installeren van
Handleiding voor het downloaden en installeren van i-link Software Handleiding software i-link ver-1.0 Inhoudsopgave: Hoofdstuk 1 Downloaden van i-link Software met Windows XP of Windows Vista pagina 3
Nadere informatieIVS-Basic 4.4 IVS-Professional 4.4 IVS-PowerPoint 1.1
Handleiding IVS-Basic 4.4 IVS-Professional 4.4 IVS-PowerPoint 1.1 Toevoeging aansluiten USB Lite Base Station 1213 2 Inhoud Inhoud... 3 Het Lite Base Station aansluiten op de USB-poort... 4 Voorgeïnstalleerde
Nadere informatieGarmin BaseCamp & Garmin Zumo. Tips voor routes met routepunten Deel 1
Garmin BaseCamp & Garmin Zumo Tips voor routes met routepunten Deel Voorwoord Beste lezer, In deze handleiding krijg je informatie over het maken of bewerken van routes met routepunten. In tegenstelling
Nadere informatieMet deze module heeft u de mogelijkheid om gemakkelijk, snel en efficiënt uw documenten als naslag in Unit 4 Multivers te koppelen.
Handleiding Scan+ Introductie Met Scan+ gaat een lang gekoesterde wens voor vele gebruikers van Unit 4 Multivers in vervulling: eenvoudig koppelen van documenten in relatiebeheer of documentmanagement
Nadere informatieHandleiding Opslag Online Client voor Windows. Versie maart 2015
Handleiding Opslag Online Client voor Windows Versie maart 2015 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1. Inleiding 3 Hoofdstuk 2. Installatie 4 2.1 Systeemeisen 4 2.2 Downloaden van de software 4 2.3 Installeren van
Nadere informatieHANDLEIDING SILVERFIT MILE ROUTEMAKER
HANDLEIDING SILVERFIT MILE ROUTEMAKER In de update van de SilverFit Mile is een geheel nieuwe functie toegevoegd: de SilverFit Mile Routemaker. Via deze routemaker kunt u zelf een route samenstellen via
Nadere informatieUSB Buitenantenne. Installatie Handleiding. Versie 1.1
USB Buitenantenne Installatie Handleiding Versie 1.1 BELANGRIJK: Monteer om te beginnen de bijgeleverde antenne op de WIFI adapter. Wanneer u de WIFI adapter gebruikt zonder antenne kan deze zijn vermogen
Nadere informatieOver Kobo Desktop... 4 Kobo Desktop downloaden en installeren... 6. Kobo Desktop voor Windows installeren... 6 Kobo Desktop voor Mac installeren...
Kobo Desktop Handleiding Inhoudsopgave Over Kobo Desktop... 4 Kobo Desktop downloaden en installeren... 6 Kobo Desktop voor Windows installeren... 6 Kobo Desktop voor Mac installeren... 7 ebooks kopen
Nadere informatiemobile PhoneTools Gebruikershandleiding
mobile PhoneTools Gebruikershandleiding Inhoudsopgave Vereisten...2 Voorafgaand aan de installatie...3 mobile PhoneTools installeren...4 Installatie en configuratie mobiele telefoon...5 On line registratie...7
Nadere informatieGPS Instructie MC de Kraats. Probleemloos gebruik maken van Garmin GPS Navigatie op de motor
GPS Instructie MC de Kraats Probleemloos gebruik maken van Garmin GPS Navigatie op de motor Het gaat maar door! Al meer dan 450 routes beschikbaar! En niet alleen de routemakers zijn in de weer. We worden
Nadere informatieFuel. Handleiding voor installatie en gebruik
Fuel Handleiding voor installatie en gebruik Inhoudsopgave 1. Installatie 2. Gebruik - Windows - Linux / Apple / andere systemen - Een nieuw voertuig aanmaken - Uitgaven 3. Onderhoud - Waarschuwingen -
Nadere informatieHANDLEIDING VAN DATARECORDER SOFTWARE (FOR WS-9010)
HANDLEIDING VAN DATARECORDER SOFTWARE (FOR WS-9010) Inleiding Dit Temperatuurstation en de bijbehorende software van de datarecorder vormen een kwalitatief hoogstaand dataverwerkingsysteem. Nadat u de
Nadere informatieHandleiding Versie 3.0
Handleiding Versie 3.0 Handleiding In deze handleiding wordt de functionaliteit van het NIB programma per scherm beschreven. Eerste toegang tot het programma Als het programma wordt opgestart moet u eerst
Nadere informatieHanwell temperatuur / vocht logger handleiding
Hanwell temperatuur / vocht logger handleiding De Hanwell temperatuur / vochtigheid datalogger Hanwell Hanlog32USB software (W200) USB set up communicatie kabel Y055 Verschillende mogelijkheden: -starten
Nadere informatieHandleiding Telewerken met Windows. Inleiding. Systeemvereisten. Inhoudsopgave
Handleiding Telewerken met Windows Inhoudsopgave Inleiding Systeemvereisten Software installatie Inloggen op de portal Problemen voorkomen Probleemoplossingen Inleiding Voor medewerkers van de GGD is het
Nadere informatieVersie 4.4.3 RTD Het Dorp B.V. Juni 2009. Handleiding SeeTech Oogbesturing
Versie 4.4.3 RTD Het Dorp B.V. Juni 2009 Handleiding SeeTech Oogbesturing Technische gegevens Specificaties Processor Pentium processor met 1,5 GHz Geheugen 1 GB RAM Besturingssysteem Windows XP Aansluitingen
Nadere informatieWinGPS 4 Pro Gebruikershandleiding
WinGPS 4 Pro Gebruikershandleiding Geschreven voor versie 4.0.7.2 van 17 okt-06 wijzigingen voorbehouden Stentec Software, 7 november 2006 WinGPS 4 Pro is uitsluitend bedoeld als hulpmiddel voor navigatie
Nadere informatie