Salland: wandelen voor fijnproevers

Transcriptie

1

2 Salland: wandelen voor fijnproevers Een wereldreiziger ben ik nooit geweest en zal ik ook niet worden. Als kind vond ik Nederland al groot genoeg. Mijn ouders deden er trouwens ook alles aan om binnen de grenzen onze vakanties te vieren. Uitstapjes naar Gronau en Zwillbrock waren mijn eerste schreden over de grens. Ik kan me nog goed de sensatie herinneren van het zien van een bemoste betonnen grenspaal in het bos: buitenland. Lang bleef het daarbij. Totdat ik een vliegreis maakte naar Corsica. Het was de bedoeling om daar de Grande Randonnée tussen Ajaccio en Bastia te wandelen. Nog nooit was ik zo ver van huis geweest. Ik weet nog goed hoe ellendig ik me voelde toen ik verstrikt in de macquis-struiken de wandelgids het ravijn in slingerde. De woorden van Ed. Hoornik spookten door mijn hoofd: Langer blijf ik op reis, verder van huis sta ik stil. Heimwee dwarsboomt mijn wil. Mijn besluit stond vast: zo snel mogelijk naar huis en Nederland niet meer verlaten. Blij en opgelucht was ik toen ik, eenmaal terug in mijn vertrouwde Salland, vertrouwde plaatsnamen als Heino, Raalte en Lierderholthuis op de blauwe anwb-borden zag staan. Heel wat beter dan verzengend hete oorden als Porto-Vecchio, Aléria en Corte. Nee, ik hield van sappig groene weilanden met de roodbonte koeien en in de bossen verstopte havezates. Aan de kleuren van de luiken zag ik op welk landgoed ik wandelde of fietste en ik maakte er een sport van om zoveel mogelijk mij nog onbekende weggetjes in Salland te verkennen. 2

3 Na voor mijn studie Salland een paar jaar te hebben verruild voor het Gelderse Arnhem, woon en werk ik inmiddels al weer mijn hele leven in Salland. Dat bevalt me prima en ik ben trots en tevreden op het landschap en haar bescheiden inwoners. Nooit wordt hier hoog van de toren geblazen hoe mooi het hier is. Nee, de Sallander haalt zijn schouders op wanneer toeristen de loftrompet blazen over de aaneengesloten deken van oeroude landgoederen. Bescheidenheid is de Sallander met de paplepel ingegoten. Toch wordt het tijd om iedereen de schoonheid van Salland te laten zien. Deze wandelgids is daar een prima middel voor. De routes in deze gids zijn een staalkaart van de veelzijdigheid van het land tussen IJssel, Vecht, Regge en Schipbeek. Uiterwaarden, polders, landgoederen, coulisselandschap, heuvels en bergen, heidevelden, rivieren en beken: in Salland hebben we het allemaal! Alleen duinen en zee ontbreken, ofschoon die in het natuurdiorama op de Holterberg ook zijn te zien. Heel veel wandelplezier gewenst rondom het hart van Salland! Maarten Metz, Lierderholthuis, oktober

4 ZWOLLE ZWOLLE LAAG LAAG ZUTHEM ZUTHEM 44 WINDESHEIM WINDESHEIM LE LIERDERHOLTHUIS LIERDERHOLTHUIS HEINO HEINO CAMPING CAMPING HERXEN HERXEN RAALTE RAALTE MARIËNHEEM MARIËNHEEM WIJHE WIJHE BOERHAAR BOERHAAR 33 BROEKLAND BROEKLAND DEN DENNUL NUL OLST OLST BOSKAMP BOSKAMP 11 WESEPE WESEPE HEETEN HEETEN EIKELHOF EIKELHOF OKKENBROEK OKKENBROEK DIEPENVEEN DIEPENVEEN 22 SCHALKHAAR SCHALKHAAR DEVENTER DEVENTER LETTELE LETTELE BATHMEN BATHMEN 77 N

5 DEN HAM LEMELE LEMELERVELD 5 LUTTENBERG HELLENDOORN HAARLE NIJVERDAL Inhoud lengte pagina 1 Heeten 18 km 12 2 Diepenveen 15 km 18 3 Den Nul 8 km 24 4 Heino 21 km 30 5 Luttenberg 21 km 36 6 Hellendoorn 16 km 42 7 Bathmen 15 km 48 8 Raalte 18 km 54 9 Lettele 18 km 60 NIEUW HEETEN Olst 21 km Deventer 10 km Schalkhaar 17 km 78 RIJSSEN 13 Wijhe 24 km Nijverdal 20 km Haarle 18 km Holten 14 km 102 HOLTEN 5

6 Tussen weteringen en havezaten De omgeving van Heino is een lappendeken van landgoederen. Je ziet er pachterswoningen met rood-witte, rood-gele en blauw-witte zandloper vensters maar ook vensters die diagonaal in het rood en wit zijn geschilderd. Het zegt alles over de feodale geschiedenis van dit deel van Salland. De baronnen van landgoederen als de Colckhof, Den Alerdinck, t Nijenhuis en t Rozendael hebben tot ver in de twintigste eeuw kunnen rekenen op de trouwe inzet van hun pachters. Tegenwoordig kost het de beheerders van de landgoederen veel kunst en vliegwerk om hun bezit te bewaren voor het nageslacht.

7 Rondom Heino Lengte 21 km Start- en eindpunt Landgoed Old Heino Openbaar vervoer NS-station Heino Zwolle - Enschede ns.nl b18 Spoorwegovergang oversteken en de routebeschrijving beginnen bij b19. Bushalte Jonkman in Heino Lijn 166 Zwolle - Raalte 9292.nl Stempelpost t Hooge Huus op landgoed Old Heino oldheino.nl Horeca onderweg Restaurant Oortwijn oortwijnheino.nl Rustpunten onderweg Zus en Zo

8 a27 a old heino Topografische Dienst a35 h e i n o b11 b18 b19 b20 b21 8

9 start Restaurant t HoogeHuus op Landgoed Old Heino. Je staat met je rug naar het restaurant en gaat linksaf (gele route). a28 Rechtsaf langs de bosrand (groene route). a27 Rechtsaf (Alerdinckweg). Deze helemaal uitlopen en aan het eind, voor het kanaal, naar links (Hogeweg). Deze klinkerweg uitlopen linksaf een bospad in (Armjagersdijk). Aan het eind rechtsaf (Grote Hagenweg). Eerste weg linksaf (Zeedijk). Aan het eind linksaf (Zuthemerweg). Je komt nu in het parkbos Den Alerdinck en houdt links aan richting een duidelijk zichtbare heuvel aan de vijver (Koepelbelt). Vanaf daar rood-groene route. a27 Rechtsaf (Alerdinckweg). (Hier ben je, als het goed is, al eerder geweest.) Linksaf onder lange berceau. Aan het eind rechtsaf de verharde weg volgen langs Tolhuisje (Zuthemerweg 19). Op splitsing linksaf (Hubertsallee). Eerste pad rechtsaf het bos in (Landgoed De Colckhof van Natuurmonumenten). Geel-blauwe route volgen (weiland aan je rechterhand). a22 Rechtsaf (oprijlaan De Colckhof). Blauw-groene route volgen en na bruggetje linksaf langs een sloot. Pad uitlopen, je komt bij de Nieuwe Wetering, fietsbruggetje oversteken. Old Heino Rust en ruimte. Dat kenmerkt Landgoed Old Heino. Omringd door weilanden, prachtige landgoederen en authentieke dorpjes. Het park is ideaal voor fietsers en wandelaars. Vanaf je bungalow sta je binnen een paar minuten in de natuur. Landgoed Old Heino is dan ook een goed vertrekpunt voor een mooie wandel- of fietstocht. Op het park vindt je restaurant t Hooge Huus. De speciale aanbieding voor wandelaars kun je vinden op: salland.wandelweb.nl Zwolseweg 71a, Heino oldheino.nl 9

10 a27 a28 a24 1 a22 a15 a31 a35 a30 l i e r d e r h o lt h u i s a Topografische Dienst 10

11 a15 Linksaf langs wetering. a31 Linksaf klinkerweg (Meibergsdijk). Rechtsaf klinkerweg (Lierderholthuisweg). a30 Rechtdoor (Lierderholthuisweg). a34 Linksaf (Herenbrinksweg). a35 Rechtsaf (Nieuwe Wetering). Bij Rustpunt Zus en Zo fietsbrugje oversteken (Bornweg) en oranje-gele route volgen. b19 Rechtsaf ( t Nijenhuis), pad langs klinkerweg volgen en via de parkeerplaats en oprijlaan naar kasteel t Nijenhuis. Vlak voor de gracht naar links, aan het eind van het pad weer naar links. Na huis aan je rechterhand bij de zandweg rechtsaf (oranje-rode route). b20 Blauwe route volgen, op verharde weg naar rechts. b21 Linksaf (Woolthuisweg). Deze weg uitlopen tot in de bebouwde kom van Heino. Op splitsing met Bendijksweg naar rechts. Daarna op kruising met Paalweg linksaf. Deze uitlopen tot aan TOP Heino (Paalweg). Je loopt naar het centrum van Heino b11 Linksaf (Canadastraat). Je volgt deze weg richting de Gereformeerde Kerk. Die passeer je aan de rechterkant. Je komt nu op de Dorpsstraat. Deze uitlopen en aan het eind linksaf (Zwolseweg). Bij de rotonde rechtdoor en de gele route volgen. finish Restaurant t HoogeHuus op Landgoed Old Heino 1 Folly Romantiek op zijn best, dat is de theekoepel in de Engelse landschapstuin op De Colckhof. Dit soort bouwsels waren eind negentiende eeuw populair, ze worden ook wel folly s genoemd. Die naam komt van dwaasheid : een met opzet nutteloos bouwsel. Vooral de marmeren zuilen van dit theekoepeltje zijn aandoenlijke pogingen tot een trompe l euil : gezichtsbedrog met als doel te ver- of misleiden. 11

12 Toeristen vinden hun weg naar Holten Al ver voor de oorlog was Holten zich bewust van de bijzondere aantrekkingskracht die de Holterberg uitstraalde op mensen van buiten. Onder de inspirerende leiding van burgemeester Van der Borgh van Verwolde werd in 1929 een weg aangelegd over de Holterberg en de Sprengenberg naar Nijverdal. Deze weg is tegenwoordig bekend onder de naam Toeristenweg, hetgeen veel zo niet alles zegt over de omgeving van Holten: aantrekkelijk voor toeristen. Voor automobilisten, wielrenners, mountainbikers, paardrijders, hardlopers én natuurlijk wandelaars is de Holterberg een heus El Dorado.

13 Rondom Holten Lengte 14 km Start- en eindpunt P+R NS-station Holten Openbaar vervoer NS-station Holten Deventer - Enschede ns.nl Buslijn 58 Holten - Nijverdal Tussen maart en oktober: ieder weekend 9292.nl Horeca onderweg Café De Biester grandcafedebiester.nl t Losse Hoes hetlossehoes.nl 13

14 Topografische Dienst m27 m22 m23 m24 m49 m50 m52 m53 m61 m48 m54 m44 m45 3 m60 m43 m m47 m55 h o lt e n

15 start TOP De Holterberg m47 m55 m56 m46 m45 m43 m44 m49 m48 Loop richting restaurant Woody s Rechtsaf naar de Oude Hellendoornseweg, je passeert Buitengewoon Holten aan je linkerhand. Rechtsaf en blauwe route volgen. Rechtdoor en Pieterpad volgen. Station Holten NS Vlak voor het station rechtsaf, smal paadje parallel aan de spoordijk. Rechts aanhouden, je passeert een voormalig clubgebouw aan je rechterhand en komt uit op een parkeerplaats. Rechtsaf, Molenbelterweg, en paarse route volgen. Linksaf, Sparrenweg. Rechtsaf, Bergpad. Linksaf, Ericaweg, paarse route volgen. Verharde weg oversteken en rechtdoor. Linksaf. Rechtdoor en blauwe route volgen. Na het houten huis met opschrift Aan de jacht ontkomen eerste pad rechtsaf. Je passeert een oranje bordje van Staatsbosbeheer. Slingerpaadje over de heide volgen. Je komt uit op een zandpad en gaat dan naar rechts. Je neemt het eerste paadje linksaf en passeert weer een oranje bordje van Staatsbosbeheer. Dit paadje loopt door de heide en slingert het bos aan je rechterhand in. Op een splitsing houd je links aan. Linksaf. Linksaf langs een bankje. Rechtsaf en rechts aanhouden. Dit pad komt uit op een kruising van zandwegen. 1 Natuurdiorama In dit natuurmuseum sta je, in tegenstelling tot in het echt, wél oog in oog met een ree, das of wild zwijn. In dit museum zijn elf grote taferelen te zien met opgezette beesten. Deze diorama s zijn al meer dan 75 jaar oud en de verzameling opgezette dieren is een van de grootste van Europa. Indoor-natuur voor alle seizoenen! Daarnaast is er in het museum veel informatie te krijgen over het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug waarvan dit museum onderdeel uitmaakt. 15

16 Motieweg 2 De weg dankt haar naam aan een motie van afkeuring die begin vorige eeuw door de gemeenteraad van Holten werd ingediend tegen het voorstel van burgemeester Baron Van der Borgh van Verwolde en gemeentesecretaris Goldstein om deze, steilste weg van de Holterberg, te verharden. De burgervader was namelijk een verwoed automobiel liefhebber: er wordt zelfs beweerd dat hij de eerste automobiel-bezitter in Overijssel was. Het leek hem wel prettig wanneer hij over een verharde weg naar boven kon rijden ten einde zijn weg over de Toeristenweg, die toen overigens ook nog een zandweg was, te kunnen vervolgen. De gemeenteraadsleden vonden dit echter een veel te dure investering voor die ene automobiel die hun gemeente rijk was en keurden het voorstel af. De betreffende weg werd uiteindelijk in de jaren vijftig verhard maar daar had de burgemeester geen profijt meer van omdat hij reeds in 1944 was overleden. 16 m22 m23 m27 m24 m50 m52 m54 m53 m61 m60 m55 Recht oversteken en gele route blijven volgen. Rechtsaf. Linksaf. Op een splitsing op de hoek van het bos rechtsaf. Asfaltweg oversteken en het pad bergopwaarts volgen. Je passeert een overkapte houten bank aan je linkerhand en blijft dit pad volgen. Aan het eind rechtsaf op een splitsing. Op volgende splitsing rechtsaf. Op volgende splitsing linksaf richting schuilhut. Rechtsaf. Rechtdoor (zandpad met fietspad oversteken) en oranje route volgen. Linksaf. Rechtsaf, je komt nu op het Dagrecreatieterrein van Staatsbosbeheer. Aan het eind van de parkeerplaats linksaf, je houdt het grasveld aan je linkerhand. Rechtdoor. Linksaf, Oude Hellendoornseweg. Rechtsaf, Vossenweg. Rechtsaf, Vossenweg. Rechtsaf, je houdt de Canadese begraafplaats aan je rechterhand. Deze blauw - geel - paarse route volgen. Rechtdoor en Oude Hellendoornseweg oversteken. finish TOP De Holterberg.

17 3 Canadese Begraafplaats Je hoort er alleen het geruis van de naaldbomen. Strak in het gelid staan 1394 witte kruizen op de graven van de Canadese soldaten die hun leven gaven voor onze vrijheid. Hun moeders hebben nooit afscheid kunnen nemen van hun kinderen die in een ver en onbekend land streden voor de vrijheid van andere onbekenden. Voor de wandelaar die deze tocht in alle vrijheid heeft afgelegd is het goed om hier eens bij stil te staan. Zo vanzelfsprekend is het immers niet dat wij leven en opgroeien in een land waar inmiddels al meer dan zestig jaar geen oorlog meer is geweest. In het informatiecentrum krijg je een goed beeld van de oorlogsschermutselingen in en rondom Salland. 17

18 Colofon Uitgave: 2013 Uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig Samenstelling en fotografie: Maarten Metz, Rudi Buitenkamp en Bart van der Mark Met dank aan: Erwin Zijlstra (pagina 75), Stefan Kemper, fotoclub Salland en archief sw4d voor het beschikbaar stellen van diverse foto s. Routes, ontwerp en teksten: Maarten Metz, ontwerpbureau Lood, Raalte Opmaak: Inge Hegteler, Dingen Design Eerste druk: oktober 2013 ISBN Alles uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van fotokopie, druk, geluidsband, electronisch of op welke manier dan ook mits nadrukkelijk en duidelijk de bron wordt vermeld. De routes, beschrijvingen en kaartjes zijn met de grootst mogelijke zorg samengesteld en gecontroleerd. Nochtans geldt dat het een momentopname betreft en dat wijzigingen kunnen optreden in het landschap, openingstijden van stempelposten, vertrektijden van bus en trein of openstellingen van schouwpaden of landgoederen. De makers en uitgeverij kunnen hiervoor niet aansprakelijk worden gesteld. Opmerkingen over bovengenoemde wijzigingen kunt u sturen naar: info@gegarandeerdonregelmatig.nl GPS-tracks van de routes uit deze gids zijn gratis te downloaden op: salland.wandelweb.nl 18 Deze wandelgids is het resultaat van het vele veldwerk dat is verricht in het kader van salland.wandelweb.nl Onze dank gaat uit naar de initiatiefneemster van dit project, Maaike Heethaar, en de (financiële) ondersteuners: Sallandse Wandelvierdaagse, gemeente Raalte, gemeente Olst-Wijhe, gemeente Deventer, gemeente Hellendoorn, Waterschap Groot Salland, Salland Marketing en Recreatiegemeenschap Salland.