Colofon. Samenstelling Rekenkamercommissie

Transcriptie

1

2

3 Colofon Samenstelling Rekenkamercommissie Externe leden De heer mr. P.M.B. Schrijvers (voorzitter) De heer ir. N. op de Laak De heer drs. R.G.L. Peeters RA Raadsleden Mevrouw A.P.H. Waajen-Crins Mevrouw P.T.G.J. Beeren-Adriaans De heer H.M. Hutjens Secretariaat Rekenkamercommissie Ambtelijk secretaris De heer A.H.C. Vestjens Adres Postbus 900 Telefoonnummer Website December 2012 Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

4 Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

5 Inhoudsopgave: 1. Aanleiding en doelstelling. 2. Onderzoeksopzet en -methodiek. 3. Conclusies. 4. Aanbevelingen. Bijlagen: I Bestuurlijk hoor en wederhoor: a. Reactie college van burgemeester en wethouders van Roermond op de rapportage van de Rekenkamercommissie. b. Nawoord Rekenkamercommissie. II. Onderzoeksrapport van SeinstravandeLaar: Uitvoering op afstand; vinger aan de pols!. Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

6 Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

7 1. Aanleiding, doelstelling en centrale vraag. De Rekenkamercommissie heeft op 7 juli 2011 de gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders geïnformeerd over de start van het onderzoek naar verbonden partijen. De Rekenkamercommissie heeft een onafhankelijke positie binnen de gemeente. Dit betekent dat de Rekenkamercommissie zelf bepaalt welke onderwerpen worden onderzocht en hoe het onderzoek wordt ingericht. Zij maakt daarbij echter wel gebruik van eventuele verzoeken en suggesties van gemeenteraad, raadsfracties en derden. In dat kader doet zij ook oproepen aan alle raadsfracties om mogelijke onderzoeksonderwerpen aan te dragen. Een onderzoek verbonden partijen leek de Rekenkamercommissie zeer relevant in het kader van de veranderende rol van de overheid. De gemeentelijke overheid voert haar taken niet louter zelf uit. Steeds meer zijn (of worden) derde partijen betrokken bij het realiseren van maatschappelijke doelen (de gemeente als regisseur). In sommige gevallen worden bepaalde taken aan andere organisaties overgelaten, waarin de gemeente vervolgens een financieel en bestuurlijk belang neemt. In dit laatste geval spreken we over verbonden partijen (deelnemingen). De gemeente blijft verantwoordelijk voor de realisatie van haar beleidsdoelstellingen uit de programmabegroting. Ook vormen de uitgaven aan verbonden partijen vaak een substantieel deel van de gemeentelijke begroting. Door deze bestuurlijke en financiële belangen van gemeenten in verbonden partijen zijn de daarmee gepaard gaande potentiële risico s aanzienlijk. Het is voor een gemeenteraad daarom belangrijk nadrukkelijk vinger aan de pols te houden bij deze op afstand opererende (uitvoerings)organisaties. Alleen dan kunnen beleidsdoelstellingen doeltreffend, doelmatig en rechtmatig worden ingevuld, zodat de gemeente achteraf niet met onaangename verrassingen wordt geconfronteerd. De Rekenkamercommissie beoogt met het onderzoek naar verbonden partijen: Raadsleden (nog) beter in staat te stellen hun kaderstellende en controlerende rol ten aanzien van verbonden partijen in te vullen. Het college van B&W en de ambtelijke organisatie van de gemeente Roermond bewust te maken van de kansen in de uitvoering om meer grip te krijgen op de verbonden partijen, zodat (waar nodig) doeltreffendheid en doelmatigheid toenemen en risico s afnemen of beter beheersbaar worden. Om invulling te geven aan deze doelstellingen is het wenselijk antwoord te krijgen op de volgende centrale vraag: Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

8 Is in de gemeente Roermond sprake van afdoende doeltreffendheid, doelmatigheid en risico-beheersing rondom de door haar aangegane relaties met verbonden partijen? Onder de begrippen doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing verstaan wij het volgende: Doeltreffendheid: de mate waarin het beoogde doel wordt bereikt. Doelmatigheid: de mate waarin de ingezette middelen bijdragen aan het bereiken van het beoogde doel. Een interventie is doelmatig als de kosten in verhouding staan tot de opbrengsten. Risicobeheersing: het identificeren en classificeren van risico s en het vaststellen van beheersmaatregelen. De begrippen doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing zijn in dit onderzoek nader geconcretiseerd aan de hand van de elementen van public governance. Public governance kan als volgt worden gedefinieerd: het waarborgen van de onderlinge samenhang van de wijze van sturen, beheersen en toezicht houden van organisaties in de publieke sector, gericht op een efficiënte en effectieve realisatie van beleidsdoelstellingen, alsmede het daarover op een open wijze communiceren en verantwoording afleggen ten behoeve van de belanghebbenden. Governance omvat dus de elementen: sturen, beheersen, verantwoording en toezicht. Er wordt een positief verband verondersteld tussen de vier elementen van public governance enerzijds en de begrippen doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing anderzijds. Op het moment dat er sprake is van good public governance, kan aldus worden aangenomen dat er sprake is van afdoende doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing in de relatie tussen de gemeente Roermond en de aan haar verbonden partijen. Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

9 2. Onderzoeksopzet en -methodiek. De Rekenkamercommissie heeft dit onderzoek uit laten voeren door bureau SeinstravandeLaar. Het onderzoek is gestart met een quick scan onder alle verbonden partijen van de gemeente Roermond. Deze quick scan is uitgevoerd op basis van een documentenanalyse en een aanvullend gesprek met de Concerncontroller van de gemeente Roermond. De verbonden partijen zijn gescoord op vijf selectiecriteria1, op basis waarvan de Rekenkamercommissie tot een weloverwogen selectie van verbonden partijen voor nader onderzoek is gekomen. In deze selectie is tevens meegewogen dat er in het nader onderzoek sprake is van zowel publiekrechtelijke als privaatrechtelijke partijen, alsook verbonden partijen met een verplichtend en een vrijwillig karakter. Er zijn drie verbonden partijen geselecteerd voor de verdiepende analyse in dit onderzoek. Bij aanvang van het verdiepende onderzoek is voor alle elementen van public governance, op basis van wet- en regelgeving, beleidskaders en professionele normen, een normenkader vastgesteld. Op basis van een uitgebreide documentenanalyse en aanvullende interviews met sleutelpersonen binnen de gemeente Roermond, alsook met vertegenwoordigers van de geselecteerde verbonden partijen, zijn de drie verbonden partijen nader geanalyseerd. Het verworven onderzoeksmateriaal is bij de analyse getoetst aan het normenkader. Het normenkader fungeerde daarmee als een objectieve meetlat. Daarna heeft een tweede toetsing plaatsgevonden, waarbij de bevindingen uit de eerste toetsing zijn afgezet tegen de kernbegrippen uit de hoofdvraag: doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing. Het resultaat uit de tweede toetsing vormt de basis voor de overall conclusies van dit onderzoek. Het door SeinstravandeLaar opgestelde conceptrapport is voorgelegd aan de ambtelijke organisatie voor een controle op de juistheid van de feiten. Naar aanleiding daarvan is het rapport op enkele punten aangepast, zijn de conclusies en aanbevelingen vastgesteld en vervolgens voor een reactie voorgelegd aan het college van burgemeester en wethouders. De reactie van het college en het nawoord van de Rekenkamercommissie zijn opgenomen in bijlage I. 1 Maatschappelijk belang, financieel risicovol, politiek-bestuurlijk risicovol, politiek-bestuurlijk beïnvloedbaar en recente ontwikkelingen. Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

10 Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

11 3. Conclusies. a. Reikwijdte conclusies Het onderzoek naar de doelmatigheid, doeltreffendheid en de risicobeheersing van verbonden partijen van de gemeente Roermond, heeft zich na een quick scan onder alle twintig verbonden partijen toegespitst op de drie potentieel meest risicovolle verbonden partijen van deze gemeente; Westrom, Veiligheidsregio Limburg-Noord en Ontwikkelingsmaatschappij Midden-Limburg. In de navolgende conclusies wordt een antwoord gegeven op de vraag of, en zo ja, in hoeverre, er sprake is van afdoende doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing in de relatie van de gemeente Roermond met de aan haar verbonden partijen. Gezien het feit dat dit onderzoek zich heeft beperkt tot de verbonden partijen Westrom, Veiligheidsregio Limburg-Noord en Ontwikkelingsmaatschappij Midden-Limburg, wordt in navolgende conclusies ook slechts naar deze drie partijen verwezen. Dit laat echter onverlet dat een aantal onderliggende sub-conclusies (die treft u aan in het onderzoeksrapport van SeinstravandeLaar, hoofdstuk 6) -van meer algemene aard- op alle verbonden partijen van toepassing zijn. b. Conclusies Naar aanleiding van de beantwoording van de onderzoeksvraagstelling heeft de Rekenkamercommissie de volgende conclusies getrokken. Ten aanzien van het aspect doeltreffendheid: De mate waarin de gemeente Roermond haar beleidsdoelstellingen realiseert via deelname in verbonden partijen, is voor Westrom onomstotelijk als doeltreffend te typeren. Ook de relatie met Ontwikkelingsmaatschappij Midden-Limburg is tot op zekere hoogte doeltreffend te noemen, wegens de aantoonbare meerwaarde van deze verbonden partij voor de gemeente en de regio, echter ontbreekt het aan heldere doelstellingen vanuit Roermond ten aanzien van deze relatie. Voor wat betreft de (verplichte) deelname in de Veiligheidsregio Limburg-Noord zijn de beleidsdoelstellingen enerzijds versus de beleidsinhoudelijke prestaties anderzijds onvoldoende transparant, waardoor hierover geen definitief oordeel wordt gegeven. Ten aanzien van het aspect doelmatigheid: De mate waarin de financiële bijdrage/participatie van de gemeente Roermond opweegt tegen de daarvoor geleverde prestaties door de verbonden partij kan voor Westrom als doelmatig worden getypeerd. Voor wat betreft Veiligheidsregio Limburg-Noord en Ontwikkelingsmaatschappij Midden- Limburg is de verhouding tussen prestaties en financiën onvoldoende transparant, waardoor hierover geen definitief oordeel kan worden gevormd. Ten aanzien van het aspect risicobeheersing: Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

12 De mate waarin sprake is van afdoende risicobeheersing vanuit de gemeente Roermond in relatie tot de aan haar verbonden partijen, is als beperkt te typeren. Bovenstaande conclusies worden -zoals hierboven is aangeduid- onderbouwd middels een aantal subconclusies. Voor deze subconclusies -die door de Rekenkamercommissie eveneens onderschreven worden- verwijzen wij naar de rapportage van SeinstravandeLaar (bijlage 2, hoofdstuk 6) Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

13 4. Aanbevelingen. Op basis van de hoofd- en subconclusies komt de Rekenkamercommissie tot de volgende aanbevelingen. a. Stel een uitgewerkte beleidslijn en toetsingskader - in de vorm van een nota verbonden partijen - op, zodat de gemeenteraad haar kaderstellende en controlerende rol beter kan vervullen. Heb daarbij aandacht voor: a. een bestuurlijke visie onder welke randvoorwaarden zij wel of niet aan een verbonden partij deelneemt; b. hoe de gemeente wenst om te gaan met de aan haar verbonden partijen; c. afspraken over financiële kaders (jaarlijkse indexatie); d. afspraken over verantwoordingsmomenten (stroomlijnen planning&control-processen) en rapportage-items; e. eventuele afspraken met regiogemeenten over ambtelijke rolverdeling ten aanzien van sturing op verbonden partijen; f. de omgang met reserveposities van de verbonden partijen. b. Draag zorg voor een actueel en volledig overzicht van verbonden partijen in de paragraaf verbonden partijen in de begroting en jaarrekening. c. Ga werken met een indeling van verbonden partijen in risico-categorieën en stel deze risico-inventarisatie jaarlijks bij. Monitor jaarlijks de meest risicovolle verbonden partijen intensiever dan de minder risicovolle partijen. d. Formuleer de gemeentelijke doelstellingen met de potentieel meest risicovolle verbonden partijen specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden (SMART). e. Sluit met de meest risicovolle verbonden partijen jaarlijks prestatiecontracten of dienstverleningsovereenkomsten af, waarin de afspraken tussen gemeente en verbonden partij expliciet worden vastgelegd, waarop de prestaties worden gemonitord en waarover de verbonden partij verantwoording aflegt. f. Stel een integraal en gestructureerd contractenregister op, aangaande de met de verbonden partijen gesloten overeenkomsten en gemaakte afspraken. g. Voorkom wij-zij verhoudingen in de relatie tussen gemeentelijke organisatie en verbonden partijen. Zoek vooral naar instrumenten om de relatie te verstevigen, waarbij wel degelijk sprake kan zijn van een zakelijke Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

14 overeenkomst tussen beide. Transparantie over wensen/verwachtingen enerzijds en prestaties anderzijds kan daaraan een belangrijke bijdrage leveren. h. Vraag van de meest risicovolle verbonden partijen periodiek (bijvoorbeeld eens per twee jaar) een overzicht van haar prestaties afgezet tegen de prestaties van vergelijkbare organisaties in het land. Hierbij dienen verklaringen te worden gegeven voor de eventuele afwijkingen. i. Kijk kritisch naar de kwaliteit van de verantwoordingsrapportages van de verbonden partijen. Is sprake van risico-inventarisaties, classificaties van deze risico s en de benoeming van beheersmaatregelen? j. Stem de vergader- en planning en control cycli van de gemeente Roermond en de verbonden partijen beter op elkaar af, waardoor de gemeenteraad zich beter kan verdiepen in de materie en haar zienswijze kan formuleren. k. Blijf kritisch op rolverdeling als het gaat om invulling van bestuurlijke en toezichthoudende posities bij verbonden partijen. Zorg voor handelen conform de code voor public governance en wees alert op functiescheiding waar mogelijk. l. Zorg voor meer integraliteit en kennisdeling als het gaat om de omgang met verbonden partijen vanuit de gemeente Roermond. Periodieke afstemming tussen de verschillende contactambtenaren over thema s als opdrachtgeverschap en prestatieafspraken kan de professionaliteit verder verhogen. Handel dus niet langer sterk vanuit de beleidsinhoudelijke disciplines, maar beschouw verbonden partijen als een integraal en organisatie- breed vraagstuk. Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

15 Bijlage I a. Reactie college van burgemeester en wethouders van Roermond op de rapportage van de Rekenkamercommissie. Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

16 Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

17 uw nummer RKC/2012/13 Rekenkamercommissie van de gemeente uw datum 24 september 2012 ons nummer onze datum verzonden 2012/uit/ december 2012 Roermond de heer mr. P.IVI.B.Sclirijvers Postbus AX ROERIVIOND Inlichtingen bij sector/afdeling doorkiesnr. Dhr. W. Kaldenhoven SECR/Secretaris bijlage(n) betreffende Bestuurlijk wederhoor onderzoek Verbonden Partijen Geachte heer Schrijvers, Op 3 november 2012 heeft de Rekenkamercommissie van de gemeente Roermond (RKC) het rapport aangaande het "onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond" aan ons college voorgelegd voor wederhoor. Onderstaand ontvangt u onze reactie. In uw rapportage beschrijft u welke betekenis verbonden partijen voor de gemeente hebben bij de uitvoering van beleid waarbij u tevens een relatie legt met de ontwikkeling van de gemeente tot regisseur. Uw onderzoek is toegespitst op een drietal belangrijke verbonden partijen, te weten Westrom, Veiligheidsregio Limburg-Noord en Ontwikkelmaatschappij Midden-Limburg (OML). Aangaande de Westrom concludeert u dat het gevoerde beleid zowel doeltreffend als doelmatig is. Het beleid aangaande OML noemt u doeltreffend. Bij de Veiligheidsregio Limburg-Noord geeft u geen definitief oordeel. Zoals door u zelf aangegeven is het onderzoek medio 2011 gestart en in de tweede helft 2011 uitgevoerd. De bestuurlijke behandeling door de gemeenteraad zal naar waarschijnlijkheid begin 2013 plaatsvinden. Deze lange doorlooptijd tast de actualiteit van het onderzoek aan en vermindert de toegevoegde waarde van de conclusies en aanbevelingen. Gelijktijdig met uw onderzoek is een aantal ontwikkelingen vormgegeven die in combinatie met de conclusies en aanbevelingen uit uw onderzoek moeten worden gezien. De belangrijkste zijn: het vaststellen van de nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen door de gemeenteraad op 8 november jl.; de verdere herstructurering van de Westrom, welke mede is ingegeven door veranderende Rijksregelgeving, bestaande uit een vergaande beperking van de doelgroep en een vergaande afbouw van geldstromen; de aanstaande overgang per 1 januari 2013 van de bestaande brandweerorganisatie naar de Veiligheidsregio Limburg-Noord; de doorontwikkeling van de relatie met OML met het aanstellen van een externe Raad van Commissarissen en een relatie gebaseerd op een dienstverleningsovereenkomst. stadhuis Markt EM j Postbus AX Roermond T F Rabobank I

18 Ons nummer Pagina 2 Op basis van de door de Rel<enl<amercommissie Roermond gedane aanbevelingen kan de beheersing en de sturing van alle verbonden partijen worden verbeterd. Waar mogelijk zullen de door u gedane aanbevelingen, rekening houdend met bovengenoemde ontwikkelingen, worden overgenomen. De komende organisatieaanpassing en de financiële taakstellingen, als gevolg van de verslechterende financiële positie zullen hierbij tevens in ogenschouw genomen moeten worden. stadhuis I IVlarktSI 6041 EM Postbus AX Roermond T F Rabobank

19 Bijlage I b. Nawoord Rekenkamercommissie op de reactie van het college van burgemeester en wethouders. Naar aanleiding van de reactie van het college van burgemeester en wethouders van 4 december 2012 (nummer 2012/uit/45292). Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

20 Nawoord Rekenkamercommissie naar aanleiding van de reactie van het college van burgemeester en wethouders. Naar aanleiding van het schrijven van het college van burgemeester en wethouders van van 4 december 2012 (nummer 2012/uit/45292).) met de reactie op de conclusies en aanbevelingen van het onderzoek Verbonden Partijen merkt de Rekenkamercommissie het navolgende op: De Rekenkamercommissie heeft kennis genomen van de bestuurlijke reactie op haar rapportage. In zijn reactie geeft het college aan dat de lange doorlooptijd van het onderzoek de toegevoegde waarde van de conclusies en aanbevelingen vermindert. De Rekenkamercommissie heeft vanzelfsprekend begrip voor deze opmerking. Naar aanleiding van de ambtelijke wederhoorprocedure (waar gelijkluidende opmerkingen daaromtrent zijn gemaakt) is het rapport overigens (deels) geactualiseerd. Met deze kanttekening geeft het college toch aan dat op basis van de door de Rekenkamercommissie Roermond gedane aanbevelingen de beheersing en de sturing van alle verbonden partijen kan worden verbeterd. Waar mogelijk zullen de aanbevelingen, rekening houdend met een aantal benoemde ontwikkelingen, worden overgenomen. Deze reactie wordt vanzelfsprekend door de Rekenkamercommissie verwelkomd. Onderzoek Verbonden Partijen gemeente Roermond

21 UITVOERING OP AFSTAND; VINGER AAN DE POLS! Onderzoeksrapport betreffende de relatie tussen de gemeente Roermond en drie verbonden partijen. In welke mate is sprake van doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing? Eindrapport In opdracht van: Rekenkamercommissie Roermond SeinstravandeLaar B.V. Culemborg, oktober 2012 drs. Stan van de Laar SeinstravandeLaar B.V. - Web Post - postbus 450, 4100 AL Culemborg

22 INHOUD 1 Inleiding Aanleiding onderzoek Nadere duiding begrip en reikwijdte verbonden partijen Doelstelling en vraagstelling onderzoek Onderzoeksmethodiek Leeswijzer Quick scan: 20 verbonden partijen Vijf selectiecriteria toegepast op 20 verbonden partijen Westrom, VRLN en OML potentieel risicovol Drie verbonden partijen betrokken in nadere analyse Verdiepende analyse: Westrom Introductie Westrom: doel, taken, structuur en financiering Recente en toekomstige ontwikkelingen Het element sturen getoetst aan de normen Het element beheersen getoetst aan de normen Het element verantwoorden getoetst aan de normen Het element toezicht houden getoetst aan de normen Samenvatting en beoordeling Verdiepende analyse: Veiligheidsregio Limburg-Noord Introductie Veiligheidsregio Limburg-Noord: doel, taken, structuur en financiering Recente en toekomstige ontwikkelingen Het element sturen getoetst aan de normen Het element beheersen getoetst aan de normen Het element verantwoorden getoetst aan de normen

23 4.6 Het element toezicht houden getoetst aan de normen Samenvatting en beoordeling Verdiepende analyse: Ontwikkelingsmij. Midden-Limburg Introductie OML: doel, taken, structuur en financiering Recente en toekomstige ontwikkelingen Het element sturen getoetst aan de normen Het element beheersen getoetst aan de normen Het element verantwoorden getoetst aan de normen Het element toezicht houden getoetst aan de normen Samenvatting en beoordeling Conclusies REIKWIJDTE CONCLUSIES DOELTREFFENDHEID DOELMATIGHEID RISICOBEHEERSING Bijlagen A Quick Scan B Normenkader C Nederlandse code voor goed openbaar bestuur D Overzicht van geïnterviewde personen E Overzicht van geraadpleegde documentatie F Afkortingen overzicht

24 1 INLEIDING 1.1 AANLEIDING ONDERZOEK Verbonden partijen zijn betrokken bij, en soms vergaand bepalend voor, beleidsvorming, beleidsvoorbereiding en/of uitvoering van publieke taken. De gemeente blijft echter te allen tijde verantwoordelijk voor de realisatie van haar beleidsdoelstellingen uit de (duale) programmabegroting. Ook vormen de uitgaven aan verbonden partijen vaak een substantieel deel van de gemeentelijke begroting. Door deze bestuurlijke en financiële belangen van gemeenten in verbonden partijen zijn de daarmee gepaard gaande potentiële risico s aanzienlijk. Het is voor een gemeenteraad daarom belangrijk nadrukkelijk een vinger aan de pols te houden bij deze op afstand opererende (uitvoerings)organisaties. Alleen dan kunnen beleidsdoelstellingen doeltreffend, doelmatig en rechtmatig worden ingevuld, zodat de gemeente achteraf niet met onaangename verrassingen wordt geconfronteerd. De rekenkamercommissie (RKC) van de gemeente Roermond heeft in het licht van voorstaand gegeven besloten onderzoek te laten doen naar de doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing in de relatie tussen de gemeente Roermond en drie (van de in totaal twintig) aan haar verbonden partijen. Op basis van dit onderzoek wil de RKC een bijdrage leveren aan de verbetering van de kaderstelling ten aanzien van en controle op verbonden partijen door de gemeenteraad. Daarnaast beoogt de RKC het college van B&W en de ambtelijke organisatie van de gemeente Roermond bewust te maken van de kansen in de uitvoering om meer grip te krijgen op de verbonden partijen, zodat doeltreffendheid en doelmatigheid (waar nodig) toenemen en risico s afnemen of beter beheersbaar worden. De RKC heeft het adviesbureau SeinstravandeLaar B.V. te Culemborg, in de persoon van Stan van de Laar, opdracht gegeven het onderzoek uit te voeren. In de voorliggende rapportage zijn de resultaten van het onderzoek vastgelegd. Hierbij dient te worden opgemerkt dat het feitelijk onderzoek is verricht in het najaar De gepresenteerde feiten (aantallen en bedragen) hebben derhalve betrekking hebben op die periode. Gezien de doorlooptijd van het onderzoek hebben wij medio 2012 beleidsmatige ontwikkelingen geactualiseerd. 1.2 NADERE DUIDING BEGRIP EN REIKWIJDTE VERBONDEN PARTIJEN Voor een goed begrip van deze rapportage wordt in deze paragraaf een nadere duiding gegeven van het begrip verbonden partijen. Een verbonden partij is in het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) 1, als volgt gedefinieerd: 1 De Gemeentewet en de Provinciewet schrijven voor dat elke gemeente en elke provincie jaarlijks begrotings- en verantwoordingsstukken moet opstellen. Het BBV bevat de regelgeving daarvoor. 4

25 Een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de provincie onderscheidenlijk gemeente een bestuurlijk én financieel belang heeft. Onder de kernwoorden bestuurlijk belang en financieel belang wordt binnen het BBV het volgende verstaan: a. Bestuurlijk belang: zeggenschap, hetzij uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur hetzij uit hoofde van stemrecht. b. Financieel belang: een aan de verbonden partij ter beschikking gesteld bedrag dat niet verhaalbaar is indien de verbonden partij failliet gaat, onderscheidenlijk het bedrag waarvoor aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt. Verbonden partijen, die passen binnen de reikwijdte van voorgaande definitie, doen zich in diverse verschijningsvormen voor. Met name bestaan er verschillen tussen deze organisaties voor wat betreft de bestuurlijk-juridische vormgeving en het verplichtend of vrijwillig karakter van deze organisaties. We duiden deze verschillende verschijningsvormen hieronder nader. De juridische vorm van de verbonden partijen, en daarmee het karakter van de relatie met de gemeente, kan van publiekrechtelijke of privaatrechtelijke aard zijn. De verbonden partijen zijn op dat aspect grofweg onder te verdelen naar: a. Gemeenschappelijke regelingen in de vorm van een openbaar lichaam op grond van artikel 8 van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr). Een publiekrechtelijke vorm van samenwerking waarbij de gemeente is vertegenwoordigd in het algemeen bestuur (en eventueel het dagelijks bestuur) en zeggenschap heeft naar gelang de stemverhouding. b. Stichtingen en verenigingen. Een privaatrechtelijke vorm van samenwerking waarbij de gemeente participeert in het bestuur van een stichting of vereniging, of plaats neemt in de Raad van Toezicht of de Algemene Ledenvergadering, en zodoende invloed uitoefent. c. Deelnemingen, zoals Naamloze Vennootschap (NV) of Besloten Vennootschap (BV). Een privaatrechtelijke vorm van samenwerking waarbij de verdeling van het eigendom is gerelateerd aan het aandelenbezit. De gemeente is vertegenwoordigd in de Algemene vergadering van Aandeelhouders. Een Raad van Commissarissen kan toezicht houden op de directie van de NV of BV. Met het oog op de aanpak van complexe beleidsopgaven kan de samenwerking en relatie met de verbonden partij een verplichtend karakter hebben. Zo is bijvoorbeeld de regionale en integrale aanpak van rampenbestrijding en crisisbeheersing vastgelegd in de Wet veiligheidsregio s. Daarnaast kan de gemeente ook op vrijwillige basis, zonder dat hier een bepaalde wet aan ten grondslag ligt, bijvoorbeeld omwille van een regionale opgave of uit oogpunt van doeltreffendheid of doelmatigheid, een relatie aangaan met een verbonden partij. In dat geval is er sprake van een verbonden partij met een vrijwillig karakter. De ruimte tot kaderstelling is over het algemeen bij verbonden partijen met een vrijwillig karakter groter dan bij verplichte samenwerkingsverbanden. Met name omdat bij wettelijk verankerde samenwerking veelal ook vanuit een ander niveau, bijvoorbeeld het Rijk, kaders worden gesteld. 5

26 1.3 DOELSTELLING EN VRAAGSTELLING ONDERZOEK De RKC beoogt met het onderzoek naar verbonden partijen: a. Raadsleden (nog) beter in staat te stellen hun kader stellende en controlerende rol ten aanzien van verbonden partijen in te vullen. b. Het college van B&W en de ambtelijke organisatie van de gemeente Roermond bewust te maken van de kansen in de uitvoering om meer grip te krijgen op de verbonden partijen, zodat (waar nodig) doeltreffendheid en doelmatigheid toenemen en risico s afnemen of beter beheersbaar worden. Om invulling te geven aan deze doelstellingen is het wenselijk antwoord te krijgen op de volgende hoofdvraag: Is in de gemeente Roermond sprake van afdoende doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing rondom de door haar aangegane relaties met verbonden partijen? Onder de begrippen doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing verstaan wij het volgende: a. Doeltreffendheid: de mate waarin het beoogde doel wordt bereikt. b. Doelmatigheid: de mate waarin de ingezette middelen bijdragen aan het bereiken van het beoogde doel. Een interventie is doelmatig als de kosten in verhouding staan tot de opbrengsten. c. Risicobeheersing: het identificeren en classificeren van risico s en het vaststellen van beheersmaatregelen. De begrippen doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing zijn in dit onderzoek nader geconcretiseerd aan de hand van de elementen van public governance. Public governance kan als volgt worden gedefinieerd: het waarborgen van de onderlinge samenhang van de wijze van sturen, beheersen en toezicht houden van organisaties in de publieke sector, gericht op een efficiënte en effectieve realisatie van beleidsdoelstellingen, alsmede het daarover op een open wijze communiceren en verantwoording afleggen ten behoeve van de belanghebbenden. Governance omvat dus de elementen: sturen, beheersen, verantwoording en toezicht. Door de onderzoekers wordt er een positief verband verondersteld tussen de vier elementen van public governance enerzijds en de begrippen doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing anderzijds. Op het moment dat er sprake is van good public governance, kan aldus worden aangenomen dat er sprake is van afdoende doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing in de relatie tussen de gemeente Roermond en de aan haar verbonden partijen. De hoofdvraag wordt in dit onderzoek dus beantwoord op basis van een oordeel over de invulling van de elementen van public governance, zoals verwoord in de volgende deelvragen: 6

27 1. Hoe (intensiteit en methodiek) vindt er sturing plaats vanuit het gemeentebestuur op de aan haar verbonden partijen? 2. Hoe (intensiteit en methodiek) vindt er beheersing plaats vanuit het gemeentebestuur op de aan haar verbonden partijen? 3. Hoe (intensiteit en methodiek) vindt er verantwoording plaats vanuit de verbonden partijen aan het gemeentebestuur en binnen het gemeentebestuur van het college aan de gemeenteraad? 4. Hoe (intensiteit en methodiek) vindt er toezicht plaats vanuit het gemeentebestuur op de aan haar verbonden partijen? 1.4 ONDERZOEKSMETHODIEK Om voornoemde hoofd- en deelvragen te beantwoorden is de volgende onderzoeksmethodiek gehanteerd: a. Het onderzoek is gestart met een quick scan onder alle verbonden partijen van de gemeente Roermond. Deze quick scan is uitgevoerd op basis van een documentenanalyse en een aanvullend gesprek met de Concerncontroller van de gemeente Roermond. De verbonden partijen zijn gescoord op vijf selectiecriteria 2, op basis waarvan de RKC tot een weloverwogen selectie van verbonden partijen voor nader onderzoek is gekomen. In deze selectie is tevens meegewogen dat er in het nader onderzoek sprake is van zowel publiekrechtelijke als privaatrechtelijke partijen, alsook verbonden partijen met een verplichtend en een vrijwillig karakter. Er zijn drie verbonden partijen geselecteerd voor de verdiepende analyse in dit onderzoek. b. Bij aanvang van het verdiepende onderzoek is voor alle elementen van public governance, op basis van wet- en regelgeving, beleidskaders en professionele normen, een normenkader vastgesteld (zie bijlage B). c. Op basis van een uitgebreide documentenanalyse en aanvullende interviews met sleutelpersonen binnen de gemeente Roermond, alsook met vertegenwoordigers van de geselecteerde verbonden partijen, zijn de drie verbonden partijen nader geanalyseerd. Het verworven onderzoeksmateriaal is bij de analyse getoetst aan het normenkader. Het normenkader fungeerde daarmee als een objectieve meetlat. d. Daarna heeft een tweede toetsing plaatsgevonden, waarbij de bevindingen uit de eerste toetsing zijn afgezet tegen de kernbegrippen uit de hoofdvraag: doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing. De relatie met deze kernbegrippen is per casus weergegeven in een schema. Het resultaat uit de tweede toetsing vormt de basis voor de overall conclusies van dit onderzoek. 2 Maatschappelijk belang, financieel risicovol, politiek-bestuurlijk risicovol, politiek-bestuurlijk beïnvloedbaar en recente ontwikkelingen (zie hoofdstuk 2). 7

28 1.5 LEESWIJZER Na voorgaande verantwoording van de aanleiding voor en opzet van het onderzoek, volgt in hoofdstuk 2 het beknopt weergegeven resultaat van de quick scan. De uitgebreide resultaten van deze quick scan zijn opgenomen in bijlage A van dit rapport. In de hoofstukken 3, 4 en 5 zijn de feitelijke bevindingen per geselecteerde verbonden partij voor nader onderzoek uiteengezet. Deze bevindingen zijn conform de opbouw van het normenkader geordend naar de elementen sturen, beheersen, verantwoorden en toezicht houden. In dezelfde hoofdstukken wordt in de deelconclusie de verbinding gelegd met de begrippen: doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing. Hoofdstuk 6 bevat tot slot de overall conclusies van het onderzoek. 8

29 2 QUICK SCAN: 20 VERBONDEN PARTIJEN 2.1 VIJF SELECTIECRITERIA TOEGEPAST OP 20 VERBONDEN PARTIJEN Zoals genoemd in paragraaf 1.4 is het onderzoek gestart met een quick scan op alle verbonden partijen van de gemeente Roermond. Voor deze analyse hebben de onderzoekers zich gebaseerd op informatie uit de jaarverantwoording 2010, programmabegroting 2011 en tussentijdse bestuurlijke rapportages van de gemeente Roermond. Daarnaast zijn jaarverslagen, jaarrekeningen en statuten/gemeenschappelijke regelingen van de verbonden partijen ingezien en is een oriënterend gesprek gevoerd met de concerncontroller. Bij aanvang van het onderzoek is geconstateerd dat er verschillen bestaan tussen het overzicht van verbonden partijen als vermeld in de jaarverantwoording 2010 en de begroting De paragraaf verbonden partijen van de begroting 2011 geeft een incompleet overzicht van de relaties die de gemeente Roermond is aangegaan met verbonden partijen. In het overzicht ontbreekt een aantal partijen en tevens zijn er partijen in de lijst opgenomen waarmee de relatie inmiddels is beëindigd, of waarbij formeel gezien geen sprake is van een verbonden partij, op basis van de definitie in het BBV. Voor de quick scan is gebruik gemaakt van een opgeschoonde lijst van twintig verbonden partijen: publiekrechtelijke en privaatrechtelijke organisaties waarin de gemeente Roermond dus zowel een bestuurlijk als financieel belang heeft. Om tot een weloverwogen selectie van verbonden partijen voor de verdiepende analyse te kunnen komen, zijn al deze twintig verbonden partijen van de gemeente Roermond gescoord op de volgende vijf selectiecriteria: a. Maatschappelijk belang; b. Financieel risicovol; c. Politiek-bestuurlijk risicovol; d. Politiek-bestuurlijk beïnvloedbaar; e. Recente ontwikkelingen. De resultaten van de quick scan zijn op hoofdlijnen gepresenteerd in tabelvorm. 3 De tabel is opgebouwd aan de hand van de stoplichtmethode. Dit betekent dat wanneer het risico dat gepaard gaat met een verbonden partij groot is, het licht op rood staat; wanneer het risico minder maar zeker aanwezig is, staat het licht op oranje; wanneer het risico beperkt is, staat het licht op groen. 3 Deze tabel is opgenomen in bijlage A. De keuze voor de kleur per criterium en per verbonden partij is tekstueel bondig toegelicht en onderbouwd. 9

30 Hiernavolgende legenda verklaart de kleurkeuze per criterium nader: Tabel 1: Beoordeling aan de hand van de stoplichtmethode Maatschappelijk belang groot maatschappelijk belang redelijk maatschappelijk belang beperkt maatschappelijk belang Financieel risicovol financieel zeer risicovol financieel tamelijk risicovol beperkte financiële risico s Politiek-bestuurlijk risicovol politiek-bestuurlijk zeer risicovol politiek-bestuurlijk tamelijk risicovol beperkte politiekbestuurlijke risico s Politiek-bestuurlijk beïnvloedbaar geen/nauwelijks politiekbestuurlijke invloed politiek-bestuurlijk redelijk beïnvloedbaar grote politiek-bestuurlijke invloed Recente ontwikkelingen grote kans op optreden van forse financiële of politiek-bestuurlijke risico s als gevolg van ingrijpende ontwikkelingen kans op optreden van financiële of politiekbestuurlijke risico s als gevolg van ontwikkelingen beperkte kans op optreden van financiële of politiekbestuurlijke risico s als gevolg van ontwikkelingen Let hierbij wel dat de score enkel het risico van de gemeente Roermond in relatie tot de door haar aangegane verbonden partijen in potentie weergeeft, omdat bijvoorbeeld het financieel belang groot is, of omdat de politiek/bestuurlijke beïnvloedbaarheid beperkt is. Een rode of oranje score suggereert dus niet zonder meer dat er in de relatie tussen de gemeente Roermond en de aan haar verbonden partijen sprake zou zijn van onvoldoende doeltreffendheid, doelmatigheid of risicobeheersing of dat de manier waarop door gemeenteraad, college en ambtelijke organisatie invulling wordt gegeven aan de elementen sturen, beheersen, verantwoorden en toezicht houden niet voldoet. Of vice versa dat dit bij een groene score wel het geval zou zijn. 2.2 WESTROM, VRLN EN OML POTENTIEEL RISICOVOL Zoals de analyse van de verbonden partijen conform de vijf selectiecriteria doet blijken, zijn Westrom, Veiligheidsregio Limburg-Noord en Ontwikkelingsmaatschappij Midden-Limburg als potentieel risicovolle verbonden partijen te kwalificeren. Westrom, VRLN en OML zijn dan ook door de RKC geselecteerd voor nader onderzoek. Westrom Westrom is een openbaar lichaam op basis van de Wet gemeenschappelijke regelingen. Deze verbonden partij, met een vrijwillig karakter, voert de regelingen voor gesubsidieerde arbeid uit, onder andere namens de gemeente Roermond. Westrom vervult daarmee een belangrijke maatschappelijke functie voor deze gemeente. Naast het feit dat er aanzienlijke bedragen zijn gemoeid met de relatie tussen de gemeente en Westrom, was de toekomst voor Westrom bij de start van het onderzoek tamelijk ongewis. Het Kabinet Rutte was voornemens om de regelge- 10

31 ving met betrekking tot de onderkant van de arbeidsmarkt ingrijpend te herzien met de Wet werken naar vermogen (Wwnv). De Wet werken naar vermogen beoogt te stimuleren dat zoveel mogelijk mensen door werk in hun eigen onderhoud voorzien. De voorgenomen invoeringsdatum van deze wet was 1 januari Daarnaast waren door het kabinet forse bezuinigingen ingeboekt in deze sector. Dit alles kon een grote impact hebben op de positie en financiering van Westrom. Kortom, voldoende aanleiding voor de RKC om de relatie tussen de gemeente en deze verbonden partij aan een nadere analyse te onderwerpen, zie hoofdstuk 3. Tijdens de afronding van de rapportage echter is de Wet werken naar vermogen door de Tweede Kamer op 30 mei 2012 controversieel verklaard. Dat betekent dat de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel is stop gezet en aan het volgende kabinet wordt overgelaten. Rekening dient echter te worden gehouden met het feit dat een nieuw kabinet de sector waarschijnlijk opnieuw zal confronteren met wetsaanpassingen en forse bezuinigingen. Veiligheidsregio Limburg-Noord De gemeente Roermond draagt jaarlijks circa 2,5 miljoen bij aan de Veiligheidsregio Limburg- Noord (VRLN) omwille van de uitvoering van de brandweerzorg, geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen, rampenbestrijding en crisisbeheersing. Vanuit maatschappelijk oogpunt een zeer relevante taak waar een forse financiële bijdrage aan is gekoppeld. Deze gemeenschappelijke regeling op basis van een openbaar lichaam is gestoeld op de Wet veiligheidsregio s en kent een verplichtend karakter. Het weerstandsvermogen van de VRLN lijkt echter beperkt. Extra uitgaven als gevolg van calamiteiten of onverwachte (structurele) kosten kunnen niet vanuit de begroting of reserves gedekt worden. Een tekort kan leiden tot extra lasten voor de gemeente; een aanzienlijk financieel risico, omdat een calamiteit tot (zeer) hoge kosten kan leiden. Ook de aanstaande aanpassing van de Wet veiligheidsregio s (waaronder de verplichte regionalisering van de uitvoering van de brandweerzorg) brengt ingrijpende ontwikkelingen voor de bestuurlijke en ambtelijke organisatie met zich mee, hetgeen gepaard met financiële en personele consequenties. Ook in dit geval is er voldoende aanleiding voor de RKC om de relatie tussen de gemeente en deze verbonden partij aan een nadere analyse te onderwerpen, zie hoofdstuk 4. Ontwikkelingsmaatschappij Midden-Limburg B.V. De Besloten Vennootschap Ontwikkelingsmaatschappij Midden-Limburg (OML) heeft tot doel een bijdrage te leveren aan de regionale economische ontwikkeling van Midden-Limburg, in het bijzonder door het ontwikkelen, beheren en revitaliseren van bedrijvenconcentratiegebieden voor behoud en noodzakelijke groei van de werkgelegenheid in het gezagsgebied van de participerende gemeenten. OML geeft daarnaast invulling aan de één-loket functie bij gemeenten. Voor de deelnemende gemeenten is OML het aanspreekpunt en servicecentrum voor het bedrijfsleven. De gemeente Roermond bezit 46,3% van de aandelen van deze Besloten Vennootschap, de boekwaarde/de verkrijgingsprijs van het aandelenpakket bedraagt circa ,-. 11

32 De portefeuillehouder economische ontwikkelingen en regionale samenwerking was lid van de Raad van Commissarissen (RvC) van OML. Formeel was dit gegeven strijdig met de code corporate governance. In deze code is namelijk opgenomen dat de RvC uit onafhankelijke personen dient te bestaan. Hoewel inmiddels een onafhankelijke RvC is aangesteld, vormde dit, in combinatie met de omvang van het financiële belang, voor de RKC voldoende aanleiding om de relatie tussen de gemeente en deze verbonden partij aan een nadere analyse te onderwerpen, zie hoofdstuk DRIE VERBONDEN PARTIJEN BETROKKEN IN NADERE ANALYSE Westrom, VRLN en OML zijn onderwerp van de verdiepende analyse. In lijn met het uitgangpunt van de RKC bij de start van het onderzoek, worden met deze selectie zowel vrijwillige (Westrom, OML) als verplichte (Veiligheidsregio Limburg-Noord) verbonden partijen onderworpen aan het verdiepende onderzoek. Daarnaast is er sprake van onderzoek naar zowel publieke (Veiligheidsregio Limburg-Noord en Westrom) als private (OML) partijen. 12

33 3 VERDIEPENDE ANALYSE: WESTROM 3.0 INTRODUCTIE Dit hoofdstuk geeft voor een beter begrip van de paragrafen 3.3 en verder, eerst een uiteenzetting van doel, taken, structuur en financiering van deze verbonden partij (3.1). Ook wordt een korte doorkijk naar de toekomstige ontwikkelingen rondom Westrom gegeven (3.2). Vervolgens worden de elementen van public governance (sturen, beheersen, toezicht en verantwoorden) aan de hand van de onderzoeksbevindingen gerelateerd aan het bij ieder element behorende normenkader (3.3 tot en met 3.6). De bevindingen zoals verwoord in deze paragrafen worden tenslotte in de conclusie van dit hoofdstuk getoetst aan de begrippen doeltreffendheid, doelmatigheid en risicobeheersing (3.7). 3.1 WESTROM: DOEL, TAKEN, STRUCTUUR EN FINANCIERING Westrom is een publiekrechtelijk samenwerkingsverband op grond van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) tussen de gemeenten: Echt-Susteren, Leudal, Maasgouw, Roerdalen en Roermond. Op grond van deze gemeenschappelijke regeling is Westrom een Openbaar Lichaam, dat wil zeggen dat Westrom als zelfstandige (publiekrechtelijke) rechtspersoon in het maatschappelijk- en rechtsverkeer kan optreden Doel en taken Westrom is gericht op de gezamenlijke uitvoering van de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en de Wet werk en bijstand (Wwb), voor zover het de arbeidsinschakeling en activering betreft. Binnen deze doelstelling zorgt Westrom voor het bieden van passend werk, werkervaringsplaatsen en faciliteiten op het gebied van trainen en begeleiden van personen met een (grote) afstand tot de arbeidsmarkt in de meest brede zin van het woord Structuur: bestuur en organisatie Westrom kent op grond van de Wgr en haar gemeenschappelijke regeling de volgende bestuursorganen: algemeen bestuur, dagelijks bestuur en voorzitter. Het algemeen bestuur staat aan het hoofd van het openbaar lichaam en bestaat uit tien leden waarvoor door ieder van de raden van vijf gemeenten twee leden uit het college van burgemeester en wethouders zijn aangewezen. De voorzitter wordt door het algemeen bestuur uit zijn midden benoemd. Het dagelijks bestuur bestaat uit vijf afgevaardigden van het algemeen bestuur. Daarnaast biedt de Wgr de mogelijkheid om één of meer leden van het dagelijks bestuur aan te wijzen buiten de kring van het algemeen bestuur. Bij Westrom zijn drie externe leden aangewezen op sociaal, financieel en bedrijfskundig gebied. De gemeente Roermond wordt in het algemeen bestuur vertegenwoordigd door de portefeuillehouder werk & inkomen en sociale zaken & werkgelegenheid en de portefeuillehouder maat- 13

34 schappelijke zorg. In het dagelijks bestuur heeft de portefeuillehouder werk & inkomen en sociale zaken & arbeidsmarktbeleid zitting. Deze portefeuillehouder is tevens aangewezen als voorzitter van het algemeen en dagelijks bestuur. De uitvoeringsorganisatie Westrom kent een platte structuur. Bij Westrom wordt gewerkt vanuit een divisiestructuur. Aan het hoofd van de uitvoeringsorganisatie staat de algemeen directeur. Onderstaand figuur geeft de organisatiestructuur schematisch weer: Westrom kent naast twee stafafdelingen (Financiën & ICT en Sociale zaken), drie operationele divisies. De divisie Trajecten is belast met de uitvoering van alle detacheringen bij reguliere bedrijven, re-integratietrajecten en begeleid werken. De divisie Dienstverlening omvat de zogenoemde extern beschutte werkplaatsen bij het Bouw- en Schildersbedrijf, het Cultuur- en Civieltechnisch bedrijf en het Schoonmaak- en Facilitair bedrijf, welke eigendom zijn van Westrom. De divisie Industrie omvat tenslotte de drie industriële toeleveringsbedrijven, de drukkerij en de wasserij. Het betreft interne werkplaatsen voor cliënten met een behoorlijke arbeidsbeperking die veel begeleiding nodig hebben. 14

35 Financiering in het kader van de Wsw De financiering van Westrom bestaat uit de navolgende componenten: a. Rijkssubsidie: door iedere gemeente ,- per Wsw-werknemer (zogenaamde Standaard Eenheid). 4 b. Aanvullende bijdrage gemeenten per Wsw-werknemer: 1.000,- per SE. 5 c. Inkomsten uit arbeid per SE: 8.000,-. Sedert 1 januari 2008 wordt de rijkssubsidie niet meer zoals voorheen rechtstreeks aan het Wsw bedrijf uitgekeerd, maar aan de verantwoordelijke woongemeenten. De woongemeenten dient deze subsidie vervolgens door te zenden aan het sociale werkvoorzieningsschap. In het geval van de gemeente Roermond betrof de rijksbijdrage Wsw over 2011 ruim 15 miljoen, gebaseerd op circa 587 arbeidsplaatsen. Het algemeen bestuur van Westrom heeft op 26 november 2008 besloten om per 1 januari 2010 de gemeentelijke bijdrage Wsw per deelnemende gemeente voor vier jaren te bepalen op een vast bedrag van 1.000,- per SE. Daarnaast is besloten om op de gemeentelijke bijdrage een correctie toe te passen voor een deel van het positief exploitatieresultaat van Westrom in enig jaar. Volgens dit besluit is de helft van het positief Wsw resultaat over 2010 in mindering gebracht op de gemeentelijke bijdrage in Per saldo resulteert dit voor de gemeente Roermond in een begrote gemeentelijke bijdrage in het kader van de Wsw in 2012 van , Financiering in het kader van het participatiebudget 7 Op 10 juli 2008 heeft het algemeen bestuur besloten om zolang als deze berekening technisch mogelijk is de gemeentelijke bijdrage in het kader van de Wwb-begroting te bepalen op 18% van het Wwb-werkdeel uit het laatst bekende participatiebudget. Het participatiebudget van de gemeente Roermond voor 2011 bedroeg ,- waarvan ,- het Wwb-werkdeel betreft. Dit resulteert in een loonkostensubsidie Wwb vanuit de gemeente Roermond in 2012 van ,-, zijnde 18% van de , Exploitatieresultaat Westrom sloot het jaar 2010 af met een positief resultaat van ,-. Ondanks de recessie, die de diverse sectoren waarin Westrom actief is niet onberoerd heeft gelaten, waren de opbrengsten in 2010 in overeenstemming met de begroting. Door een terughoudend uitgavenbeleid waren de kosten aanzienlijk lager dan voorzien. 4 Een standaard-eenheid is de eenheid die overeenkomt met een arbeidsplaats van 36 uur, voor een werknemer die op grond van de (her)indicatie is ingedeeld in de arbeidshandicapcategorie matig. 5 Waarop 50% van het positief exploitatieresultaat per SE in mindering wordt gebracht. 6 Op basis van jaarrekening 2010 en 2011 bedroeg de gemeentelijke bijdrage respectievellijk ,- en ,-. 7 Het participatiebudget omvat het budget voor realiseren voorzieningen op het gebied van educatie, inburgering, taalkennis en re-integratie. 15

36 3.2 RECENTE EN TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN In 2010 heeft Westrom op meerdere fronten de samenwerking met externe partijen verder aangehaald. Zo is Westrom op 1 juli 2010 een publiek-privaat samenwerkingsverband aangegaan op schoonmaakgebied met de Risse Groep en Vebego. De toekomst is tamelijk ongewis voor Westrom, ook nu de Wet werken naar vermogen controversieel is verklaard. Recent zijn voor 2012 de doelen van Westrom voor 2012 dan ook benadrukt: Het bieden van werk aan zoveel mogelijk doelgroepmedewerkers Het realiseren van zoveel mogelijk externe plaatsingen Het realiseren van een verantwoord financieel resultaat Meer samenwerkingsverbanden met andere bedrijven/organisaties 3.3 HET ELEMENT STUREN GETOETST AAN DE NORMEN Norm A1: De gemeente Roermond heeft in haar begroting een paragraaf verbonden partijen opgenomen (artikel 9, lid 2 BBV). Conform de artikelen 15, 67 en 69 van het BBV bevat deze paragraaf in ieder geval: Het openbaar belang dat de gemeente Roermond nastreeft met de verbonden partijen. De visie op en beleidsvoornemens met de verbonden partijen in relatie tot de realisatie van de gemeentelijke doelstellingen, die zijn opgenomen in de begroting. De doelen van de gemeente Roermond per verbonden partij, welke specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden (SMART) zijn geformuleerd. De gemeente heeft in haar begroting 2011 een paragraaf verbonden partijen en participaties opgenomen. Het openbaar/maatschappelijk belang van de verbonden partij Westrom is duidelijk geformuleerd. De gemeente Roermond streeft ernaar mensen met een lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap aan een baan te helpen. Zij zijn minder productief dan andere werknemers of kunnen niet goed meekomen in het werk. Met behulp van Rijkssubsidie wil de gemeente deze mensen via Westrom helpen om toch te werken en in hun eigen onderhoud te voorzien. Daarnaast besteedt de gemeente Roermond 18% van het Participatiebudget uit aan de divisie Trajecten bij Westrom. Het betreft hier de uitvoering van re-integratietrajecten c.q. het plaatsen van Wwb-uitkeringsgerechtigden bij reguliere werkgevers en het begeleiden van personen die niet direct tot de arbeidsmarkt toe kunnen treden (activering). Dit kan komen door bijvoorbeeld fysieke of psychische klachten. De arbeidsvaardigheden worden (verder) ontwikkeld zodat uitstroom naar werk op termijn gerealiseerd kan worden. De visie op- en beleidsvoornemens met Westrom zijn slechts op hoofdlijnen uiteengezet. De gemeente Roermond heeft in voorbereiding op de herziening van het stelsel een nieuwe visie op werk en inkomen en sociale werkvoorziening opgesteld. 16