To Plank or not To plank

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "To Plank or not To plank"

Transcriptie

1 To Plank or not To plank That s the question Philippe de Rooij, traumachirurg, MMT-arts

2 Planking

3

4 Inhoud Inleiding discussie Anatomie / fractuurfysiologie Algemene aspecten wervelimmobilisatie Ideeen over nut en risico s Wetenschappelijke onderbouwing Richtlijnen (LPA7, traumaprotocollen) Discussie

5 ATLS Guidelines A - Airway + C-spine stabilization!!! B - Breathing C - Circulation D - Disability E - Environment / exposure

6 When even the New Yorker is pointing out how ridiculous our obsession with spinal immobilization can be, then maybe it is time for EMS to reevaluate this placebo.

7 Ruggenmerg Letsel Incidentie USA: Kosten USA: per / jaar USD / jaar Trauma-slachtoffers: 2-3% traumatisch wervelletsel 50% thv CWK In USA worden jaarlijks mensen op een plank geimmobiliseerd.

8 Causa Meestal hoog-energetisch trauma: val van hoogte verkeers- en bedrijfsongevallen

9 Doel wervelimmobilisatie Preventie van (iatrogeen) wervel- en ruggemergletsel tijdens extricatie en transport.

10 Anatomie

11 Indeling van wervel#: stabiel of instabiel Definitie instabiliteit: verlies van het vermogen van de wervelkolom om bij fysiologische belasting de onderlinge relatie tussen wervels te handhaven zodat geen initiële, noch later optredende neurologische uitval, ernstige deformiteit en hevige pijn ontstaan. White en Panjabi

12 AO-classificatie (Magerl) 3 groepen, ingedeeld naar traumamechanisme: Type A compressie

13 A: Compressiefracturen A3.3 # Th 1

14 AO-classificatie: Type B distractie

15 B: Distractiefractuur

16 AO-classificatie: Type C rotatie

17

18

19 Prehospitale wervel immobilisatie technieken 1) Manueel; houding stabiliseren Orthotische hulpmiddelen: Backboards Splints Nekkraag Headblocks / zandzakken, straps

20 Beoogd effect van wervelkolom immobilisatie Do no further harm Stabilisatie pijnstillend effect Optimalisatie neurologische outcome Bescherming ruggenmerg bij occulte fracturen* Patient gemakkelijk te tillen / draaien * Bij 5% van traumapatienten met CWK # wordt diagnose gemist / pas later gesteld!! (Davis 1993)

21 Nadelen Spine Board Discomfort / angst bij patient Overmatige radiologische diagnostiek 1,2 Respiratoire belemmering (te strak spinnen) 3 Rugpijn / hoofdpijn 2 Belemmering behandeling / onderzoek Druknecrose en decubitus Kosten materiaal Tijdsverlies 1.Frankel HL, Rozycki GS, Harviel JD. Indications for obtaining surveillance thoracic and lumbar spine radiographs. J Trauma. 1994; 37: March JA, Ausband SC., Brown LH. Changes in physical examination caused by use of spinal immobilization. Prehospital Emergency Care. 6(4):421-4, 2002, Oct-Dec. 3.Bauer D, Kowalski R. Effect of spinal immobilization devices on pulmonary function in the healthy, nonsmoking man. Ann Emerg Med. 1988; 17:915 8.

22 Nadelen nekkraag Luchtweg belemmering Verhoogde intracraniele druk Davies, 1996 Risico aspiratie Butman, 1996 Verminderde ademhaling Totten, 1999 Slikproblemen Houghton, 1996 Decubitus huid kaak, thorax Hewitt, 1994

23

24 Neurologisch letsel veroorzaakt vaak permanente beperkingen en heeft grote consequenties voor de kwaliteit van leven Better Safe than Sorry

25 als het traumamechanisme de dwarslaesie nog niet veroorzaakt heeft, zal manipulatie tijdens transport ook geen dwarslaesie veroorzaken Hauswald, 1998 het is nooit aangetoond dat prehospitale wervelkolomimmobilisatie invloed heeft op de neurologische outcome. Hauswald % van de traumapatienten heeft geen instabiele wervelfractuur en dus ook geen voordeel, maar wel de nadelen van de wervelplank

26

27 Het wetenschappelijke bewijs

28 Cochrane Review 2009 Objective: To quantify the effect of different methods of spinal immobilisation (including immobilisation versus no immobilisation) on mortality, neurological disability, spinal stability and adverse effects in trauma patients. Inclusion: RCT s comparing spinal immobilisation strategies in traumapatients with suspected spinal cord injury. Exclusion: Trials on healthy volunteers. Results: Possible elegible 4453 studies found. No trials meeting the inclusion criteria We found NO randomized controlled trials of spinal immobilisation strategies in trauma patients.

29 Evidence voor Spinal immobilization: Level 6

30

31 Prospectief 21 centra USA; patienten Analyse negatief voorspellende waarde van Beslisinstrument voor klinisch relevante CWK-fractuur

32 Beslisinstrument: - WEL EMV maximaal, alerte patient - GEEN midline cervicale pijnklachten - GEEN focale neurologische uitval - GEEN intoxicatie - GEEN pijnlijk, afleidend letsel

33 Totale incidentie CWK # 2,4% Resultaten: - Sensitiviteit: 99 % - Negatief voorspellende waarde: 99,9% - Specificiteit: 12,9% - Positief voorspellende waarde: 2,7%

34 Nodig: Prospectief gerandomiseerde studie WEL versus GEEN wervelkolom immobilisatie

35 P.P. de Rooij

36 Huidig protocol wervelstabilisatie Wetenschappelijke precedent Historische precedent Veronderstelling: patient met WK-letsel heeft grote kans op neurologische verslechtering zonder immobilisatie

37 Richtlijn LPA7.2 Indicatie immobilisatie wervelplank + nekkraag 1) Patient geintubeerd 2) GCS < 15 3) Traumamechanisme* + Klinische verschijnselen** DUS NIET HET TRAUMAMECHANISME OP ZICH!!

38

39 Traumamechanisme met risico op WK-letsel Hoog Energetisch Trauma Harde klap op hoofd, nek, romp en bekken Zijwaartse krachten op nek en romp Geslingerd uit / van voertuig (incl fiets, skateboard) Duik in ondiep water Acceleratie / deceleratieletsel

40 Indicatie obv klinische verschijnselen Focale neurologische uitval Pijn wervelkolom (log roll!) Niet alert / geen communicatie mogelijk Intoxicatie Afleidende pijn Verdenking schedelbasisfractuur Aangezichtsletsel Epileptisch insult (agv trauma capitis)

41 De praktijk: Unneccesary out-of-hospital use of full spinal immobilisation McHugh TP, Taylor JP Academic Emergency Medicine 1998;5: > 50% van traumapatienten zonder nekpijn of rugpijn wordt getransporteerd met volledige wervelkolom-immobilisatie

42 Paramedic use of a spinal injury clearance algorithm reduces spinal immobilization in the out-of-hospital setting. Muhr MD, Seabrook DL, Wittwer LK. Prehosp Emerg Care Jan-Mar;3(1):1-6. Clark County EMS, Washington, USA. Doel: Analyse gebruik Spinal Clearance Algorythm ter voorkoming van onnodige prehospitale wervelkolom immobilisatie VOOR Protocol wervel immobilisatie: 95% W.I. (n=303) Na Protocol wervel immobilisatie: 65% W.I. (n=293) Reductie 30 % Geen complicaties

43 De onrustige / geintoxiceerde / geagiteerde patient?? Indien verhoogd risico WK-letsel o.b.v. traumamechanisme: Indicatie wervelkolom immobilisatie eventueel sedatie voor veilig transport Gevecht in de ambulance??

44 Dwangstand Een dwangstand van nek of rug prehospitaal NIET naar neutrale positie forceren.

45 Kinderen: Zelfde protocol als voor volwassenen. Aandacht voor angst / onrust Kleine kinderen eventueel in een vacuumspalk immobiliseren

46 Conclusie Volgens huidige richtlijnen wordt zeer laagdrempelig wervelkolom immobilisatie geadviseerd. Hiervoor nauwelijks wetenschappelijk bewijs. Common sense en gevoel suggereert dat het verstandig is bij patienten met een risico op wervelkolom letsel. Wervelkolom immobilisatie kent complicaties / discomfort

47 Take Home Messages Volg de huidige richtlijnen ten aanzien van wervelkolom immobilisatie. Maak gebruik van de huidige richtlijnen om de patient te beschermen tegen onnodig, oncomfortabel en mogelijk schadelijk gebruik van de wervelplank.

48

49

CWK-Letsel. Huisartsensymposium 6 juni 2018 Dr. S.P. Knops

CWK-Letsel. Huisartsensymposium 6 juni 2018 Dr. S.P. Knops CWK-Letsel Huisartsensymposium 6 juni 2018 Dr. S.P. Knops Disclosures spreker (potentiële) belangenverstrengeling - Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven - Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

WAA BIJEENKOMST dr. RHGP van Erve, orthopedisch chirurg

WAA BIJEENKOMST dr. RHGP van Erve, orthopedisch chirurg WAA BIJEENKOMST 07-02-2018 dr. RHGP van Erve, orthopedisch chirurg WAA 07-02-2018 SECONDARY NEUROLOGICAL DETERIORATION IN TRAUMATIC SPINAL INJURY, data from medicolegal cases, NV Todd, D Skinner, J Wilson-MacDonald;

Nadere informatie

BIJLAGE 1: PROTOCOLLEN AMBULANCEZORG

BIJLAGE 1: PROTOCOLLEN AMBULANCEZORG BIJLAGE 1: PROTOCOLLEN AMBULANCEZORG Airway en CWK-immbolisatie, Breathing, Circulation, Disability en Exposure (5 protocollen) Wervelkolom indicaties fixatie en bevrijding (2 protocollen) Triage en keuze

Nadere informatie

SAMENVATTING ONDERWIJSDAG PRESHOPITALE ZORG 2-4-2015

SAMENVATTING ONDERWIJSDAG PRESHOPITALE ZORG 2-4-2015 SAMENVATTING ONDERWIJSDAG PRESHOPITALE ZORG 2-4-2015 ZIROP SBAR I-GEL CPAP- FLOWSAFE T-POD VACUUM MATRAS LUNGULTRASOUND (CAT) TOURNIQUETTE (CAT) ZiROP Afspraken (convenant) tussen OLVG (en andere ketenpartners)

Nadere informatie

Opvang van het kind met een moeilijke luchtweg

Opvang van het kind met een moeilijke luchtweg Be Aware Opvang van het kind met een moeilijke luchtweg Jan Hanot Anesthesist-Kinderintensivist MUMC+ - Waarom de nadruk op de luchtweg bij kinderen? - Kies een luchtwegalgoritme - Enkele voorbeelden A

Nadere informatie

Ketencasusbespreking. Schotverwonding rug

Ketencasusbespreking. Schotverwonding rug Ketencasusbespreking Schotverwonding rug Roderick Wouters, Jorrit Harbers Afdeling Traumachirurgie Universitair Medisch Centrum Groningen Introductie Incidentie schotverwondingen UMCG 1.2% per jaar 1 13

Nadere informatie

Maatschappelijk handelen

Maatschappelijk handelen (Ambulance) Thema : Primary Survey Opvang van de laag complexe patiënt Januari 2014 - Het controleren van de vitale functies ( bloeddruk, saturatie, hartritme) - Het toedienen van O2 opgeleide van gegevens

Nadere informatie

Doel. Definities. Indicatie. Werkwijze/beslisboom. Uniforme opvang van de trauma patiënt op de Intensive care

Doel. Definities. Indicatie. Werkwijze/beslisboom. Uniforme opvang van de trauma patiënt op de Intensive care Doel Uniforme opvang van de trauma patiënt op de Intensive care Definities Het protocol begint met hetgeen de patiënt het meest bedreigd (treat first what kills first). Treft men tijdens de opvang een

Nadere informatie

Richtlijnen voor spinale beeldvorming en interpretatie "

Richtlijnen voor spinale beeldvorming en interpretatie Richtlijnen voor spinale beeldvorming en interpretatie " acuut, chronisch, postoperatief A. Rappaport Spinale beeldvorming RX CT MRI Guidelines spinale beeldvorming Focus on medical imaging: acute lage

Nadere informatie

BIJLAGE 4: COMPREHENSIVE CLASSIFICATION VAN AO EN INJURY SEVERITY SCORE VAN STSG

BIJLAGE 4: COMPREHENSIVE CLASSIFICATION VAN AO EN INJURY SEVERITY SCORE VAN STSG BIJLAGE 4: COMPREHENSIVE CLASSIFICATION VAN AO EN INJURY SEVERITY SCORE VAN STSG Comprehensive Classification (AO) Dit schema is voornamelijk gebaseerd op de pathomorfologische karakteristieken van de

Nadere informatie

Erratum Manschap a Levensreddend handelen. Versie: 1.0, 31 december 2015

Erratum Manschap a Levensreddend handelen. Versie: 1.0, 31 december 2015 Erratum Manschap a Levensreddend handelen Versie: 1.0, 31 december 2015 Inleiding Op 1 januari 2016 is versie 3 van het Landelijke protocol levensreddend handelen door de brandweer (LPLHB 3.0) gepubliceerd.

Nadere informatie

Achtergrond. QoL bij patiënten met wervelkolom metastasen. Number of surgeries in MCH for spinal metastases

Achtergrond. QoL bij patiënten met wervelkolom metastasen. Number of surgeries in MCH for spinal metastases QoL bij patiënten met wervelkolom metastasen Godard de Ruiter, Neurochirurg Claudine Nogarede, Verpleegkundig Specialist. Neuro & revalidatie congres 2016 Number of surgeries in MCH for spinal metastases

Nadere informatie

Hoogenergetisch trauma Wervelletsels kunnen ook voorkomen na val van een paard of van een huishoudtrapje

Hoogenergetisch trauma Wervelletsels kunnen ook voorkomen na val van een paard of van een huishoudtrapje Gerian Huitema orthopedisch chirurg Komen minder vaak voor dan letsels van het perifere skelet Leiden tot aanzienlijke invaliditeit en de slechtste functionele uitkomsten (Hu et al 1996, Fisher et al 2006).

Nadere informatie

Harris(on), Jefferson of Lincoln Wie had ook alweer nekpijn? De geschiedenis zit in uw nek!

Harris(on), Jefferson of Lincoln Wie had ook alweer nekpijn? De geschiedenis zit in uw nek! Harris(on), Jefferson of Lincoln Wie had ook alweer nekpijn? De geschiedenis zit in uw nek! Kristof De Cuyper - Radiologie Karolina Kindt - Urgentiegeneeskunde 1. William Henry Harrison 1. Ring van Harris

Nadere informatie

Perifere zenuw blokkade bij een patiënt at risk voor compartiment syndroom? Lucie van Genugten 3 e jaars AIOS Anesthesiologie 7 November 2014

Perifere zenuw blokkade bij een patiënt at risk voor compartiment syndroom? Lucie van Genugten 3 e jaars AIOS Anesthesiologie 7 November 2014 Perifere zenuw blokkade bij een patiënt at risk voor compartiment syndroom? Lucie van Genugten 3 e jaars AIOS Anesthesiologie 7 November 2014 Vraag Maskeert een perifere zenuwblokkade het optreden van

Nadere informatie

Regionale verschillen in acute fase behandeling van ruggenmergletsel in Nederland. B.L. Fransen AIOS Orthopaedie

Regionale verschillen in acute fase behandeling van ruggenmergletsel in Nederland. B.L. Fransen AIOS Orthopaedie Regionale verschillen in acute fase behandeling van ruggenmergletsel in Nederland B.L. Fransen AIOS Orthopaedie 14-1-2015 Acute fase management van ruggenmergletsel (tsci) Onderkennen (mogelijk) ruggenmergletsel

Nadere informatie

Traumatisch hersenletsel. 17 mei 2016 Ella Fonteyn

Traumatisch hersenletsel. 17 mei 2016 Ella Fonteyn Traumatisch hersenletsel 17 mei 2016 Ella Fonteyn Inhoud Definities traumatisch hersenletsel Protocol SEH Gevolgen en behandeling Niet in deze presentatie: letsel wervelkolom, myelum of zenuwen Definities

Nadere informatie

Kwaliteitsindicator ZIN multitrauma; achteraf is makkelijk praten

Kwaliteitsindicator ZIN multitrauma; achteraf is makkelijk praten Kwaliteitsindicator ZIN multitrauma; achteraf is makkelijk praten Nancy ter Bogt PhD, epidemioloog 1 Danique Hesselink MSc, beleidsadviseur / onderzoeker 2 Mariska de Jongh PhD, klinisch epidemioloog 3

Nadere informatie

2010 A.J. Alkemade. Drukwerk:

2010 A.J. Alkemade. Drukwerk: 2010 A.J. Alkemade Drukwerk: www.pumba.nl Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm

Nadere informatie

The clinical efficacy of chest computed tomography in trauma patients

The clinical efficacy of chest computed tomography in trauma patients Monique Brink AP CT TRACT-studie UMC anterior-posterior computed tomography TRauma CT-studie Universitair Medisch Centrum The clinical efficacy of chest computed tomography in trauma patients Dat multidetector

Nadere informatie

Dissectie van de A. carotis door een stomp trauma. Fanny Vuik Keuze Coassistent IC

Dissectie van de A. carotis door een stomp trauma. Fanny Vuik Keuze Coassistent IC Dissectie van de A. carotis door een stomp trauma Fanny Vuik Keuze Coassistent IC 17-09-2014 Inhoud. Casus Epidemiologie Indeling Pathofysiologie Kliniek Diagnostiek Therapie Conclusie Casus Man, 32 jaar.

Nadere informatie

ABCDE methodiek Biedt een vaste volgorde van het benaderen van het slachtoffer

ABCDE methodiek Biedt een vaste volgorde van het benaderen van het slachtoffer ABCDE methodiek Biedt een vaste volgorde van het benaderen van het slachtoffer Indien een stoornis in de vitale functie wordt waargenomen direct handelen (Treat as you go) A AIRWAY AND C-SPINE (= vrije

Nadere informatie

Spinal cord injury Laura Cox Aios anesthesiologie

Spinal cord injury Laura Cox Aios anesthesiologie Spinal cord injury 26-02-2016 Laura Cox Aios anesthesiologie 5000 jaar geleden door Egyptische physicians eerste beschrijving van mogelijke neurogene shock in een patient met spinal cord injury:...he has

Nadere informatie

Geneeskundige Dagen Antwerpen. Percutane Vertebroplastiek & Kyphoplastiek

Geneeskundige Dagen Antwerpen. Percutane Vertebroplastiek & Kyphoplastiek Geneeskundige Dagen Antwerpen Percutane Vertebroplastiek & Kyphoplastiek M VOORMOLEN, MD PhD Interventionele Neuroradiologie Afdeling Radiologie Universitair Ziekenhuis Antwerpen, België Antwerpen, 11

Nadere informatie

De gestructureerde benadering van de

De gestructureerde benadering van de Trauma Opvang Volwassene De gestructureerde benadering van de trauma patiënt Primary en secondary assessment ABCDE (primary assessment) Immobilisatie traumapatiënt A airway en cervicale wervelkolom B breathing

Nadere informatie

NIEUWS TRAUMAZORGNETWERK MIDDEN-NEDERLAND MAART NUMMER Kwaliteit van onderzoek in de regio verbeteren

NIEUWS TRAUMAZORGNETWERK MIDDEN-NEDERLAND MAART NUMMER Kwaliteit van onderzoek in de regio verbeteren NIEUWS TRAUMAZORGNETWERK MIDDEN-NEDERLAND MAART NUMMER 1 2016 2 Margriet Schneider over acute zorg en het ROAZ Kwaliteit van onderzoek in de regio verbeteren 5 4 Medical Response to Major Incidents Ketenavond

Nadere informatie

Oefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit. Mariëtte de Rooij

Oefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit. Mariëtte de Rooij Oefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit Mariëtte de Rooij Inhoud Artrose en comorbiditeit Aangepaste oefentherapie bij comorbiditeit Resultaten pilot studie Voorbeeld Conclusie Randomized

Nadere informatie

COMPRESSIE- of TRACTIETHERAPIE bij ASPECIFIEKE NEKPIJN: WAT HELPT?

COMPRESSIE- of TRACTIETHERAPIE bij ASPECIFIEKE NEKPIJN: WAT HELPT? Paramedisch OnderzoekCentrum POC COMPRESSIE- of TRACTIETHERAPIE bij ASPECIFIEKE NEKPIJN: WAT HELPT? Prof.dr. Rob Oostendorp Ann Pattyn MSc Dr. Wendy Scholten-Peeters Prof.dr. William Duquet Fysiotherapie

Nadere informatie

1 e Post EAUN Meeting. Richtlijnen. Mirjam Kappert Verpleegkundig specialist Slingeland ziekenhuis

1 e Post EAUN Meeting. Richtlijnen. Mirjam Kappert Verpleegkundig specialist Slingeland ziekenhuis 1 e Post EAUN Meeting Richtlijnen Mirjam Kappert Verpleegkundig specialist Slingeland ziekenhuis Nurses guidelines Nurses guidelines Nurses guidelines Nurses guidelines Wordt herzien Planning was congres

Nadere informatie

Stabiele of instabiele wervelfractuur

Stabiele of instabiele wervelfractuur Stabiele of instabiele wervelfractuur Deze folder geeft algemene informatie over de behandeling bij een stabiele wervelfractuur (= breuk). De folder geeft aan hoe de meeste patiënten kunnen worden behandeld,

Nadere informatie

WAT ZOU JIJ DOEN? Interactieve groepsdiscussie over beslissingen op de SEH

WAT ZOU JIJ DOEN? Interactieve groepsdiscussie over beslissingen op de SEH WAT ZOU JIJ DOEN? Interactieve groepsdiscussie over beslissingen op de SEH LEREN VAN ELKAAR Op SEH grijs gebied in opvang, diagnostiek en behandeling Praktijkvariatie Ga naar govote.at Gebruik code 73

Nadere informatie

Prehospitale zorg bij kinderen: het letsel van de cervicale wervelkolom. B.M. Gerritse, anesthesioloog UMC St Radboud, Mobiel Medisch Team Nijmegen

Prehospitale zorg bij kinderen: het letsel van de cervicale wervelkolom. B.M. Gerritse, anesthesioloog UMC St Radboud, Mobiel Medisch Team Nijmegen Prehospitale zorg bij kinderen: het letsel van de cervicale wervelkolom B.M. Gerritse, anesthesioloog UMC St Radboud, Mobiel Medisch Team Nijmegen Introductie Het letsel van de cervicale wervelkolom (verder

Nadere informatie

Klinimetrie & spinal management van de CWK. Klinisch redeneren. Fysiotherapeut Manueel Therapeut Fysiotherapiewetenschapper. Doel

Klinimetrie & spinal management van de CWK. Klinisch redeneren. Fysiotherapeut Manueel Therapeut Fysiotherapiewetenschapper. Doel Thema Klinimetrie & spinal management van de CWK Klinisch redeneren Drs. Edwin de raaij Drs. François Maissan Fysiotherapeut Manueel Therapeut Fysiotherapiewetenschapper Fysiotherapeut Manueel Therapeut

Nadere informatie

Eveline Claes Co-assistentAnesthesie Dr. F. De Buck

Eveline Claes Co-assistentAnesthesie Dr. F. De Buck Eveline Claes Co-assistentAnesthesie 2011-2012 Dr. F. De Buck Anterieure spinale heelkunde Posterieure spinale fusie Discectomie voor een gehernieerde discus Laminectomie Echografie als hulpmiddel Discussie

Nadere informatie

Behandeling DVT/PE hoort NIET thuis in de eerste lijn

Behandeling DVT/PE hoort NIET thuis in de eerste lijn Behandeling DVT/PE hoort NIET thuis in de eerste lijn F.A. (Erik) Klok, MD PhD Department of Thrombosis and Hemostasis Leiden University Medical Center The Netherlands F.A.Klok@LUMC.nl Belang van tweede

Nadere informatie

CRITICAL APPRAISED TOPIC Schouderluxatie. Merel Trijzelaar Onderwijsdag 6 mei 2014

CRITICAL APPRAISED TOPIC Schouderluxatie. Merel Trijzelaar Onderwijsdag 6 mei 2014 CRITICAL APPRAISED TOPIC Schouderluxatie Merel Trijzelaar Onderwijsdag 6 mei 2014 INLEIDING 50% van alle gewrichtsluxaties op de SEH 95-97% anterieure luxatie 65% van de ziekenhuizen hebben een protocol

Nadere informatie

Opvang van patienten met licht traumatisch hoofd hersenletsel. Korné Jellema,neuroloog 8 februari 2016 Stichting MCHaaglanden en Bronvov Nebo

Opvang van patienten met licht traumatisch hoofd hersenletsel. Korné Jellema,neuroloog 8 februari 2016 Stichting MCHaaglanden en Bronvov Nebo Opvang van patienten met licht traumatisch hoofd hersenletsel Korné Jellema,neuroloog 8 februari 2016 Stichting MCHaaglanden en Bronvov Nebo Opdracht aan uw presentator Vertel iets over de acute opvang

Nadere informatie

Richtlijn Nekpijn. Jasper Bier

Richtlijn Nekpijn. Jasper Bier Richtlijn Nekpijn Jasper Bier Inhoud Doelstellingen en uitgangspunten richtlijn De richtlijn Indeling van patiënten, subgroepen en diagnostiek Een casus Interventies en behandelprofielen Waarom deze richtlijn

Nadere informatie

1 Inleiding 1 1.1 Historie 1 1.2 Classificaties van revalidatieactiviteiten 1 1.3 Organisatie 2 1.4 Epidemiologie 3 Literatuur 7

1 Inleiding 1 1.1 Historie 1 1.2 Classificaties van revalidatieactiviteiten 1 1.3 Organisatie 2 1.4 Epidemiologie 3 Literatuur 7 Inhoud Woord vooraf bij de tweede, geheel herziene druk Auteurs I III 1 Inleiding 1 1.1 Historie 1 1.2 Classificaties van revalidatieactiviteiten 1 1.3 Organisatie 2 1.4 Epidemiologie 3 Literatuur 7 DEEL

Nadere informatie

De patiënt als helpende hand in de strijd tegen infecties

De patiënt als helpende hand in de strijd tegen infecties De patiënt als helpende hand in de strijd tegen infecties Postoperatieve wondinfecties? Hoe groot is het gevaar? 1 op 20 operaties leidt tot een postoperatieve wondinfecties Staphylococus aureus is de

Nadere informatie

Rode Vlaggen. Cursus. Directe Toegankelijkheid Oefentherapie

Rode Vlaggen. Cursus. Directe Toegankelijkheid Oefentherapie Rode Vlaggen Cursus Directe Toegankelijkheid Oefentherapie Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, foto-kopie, microfilm

Nadere informatie

Evidence-Based Nursing. Bart Geurden, RN, MScN

Evidence-Based Nursing. Bart Geurden, RN, MScN Evidence-Based Nursing Bart Geurden, RN, MScN Trends in Verpleegkunde Jaren 1980: Systematisch werken Focus op proces Jaren 1990: Verpleegkundige diagnostiek Focus op taal Aandacht verschuift van proces

Nadere informatie

Protocol Traumatische wervelkolomletsels. April 2006

Protocol Traumatische wervelkolomletsels. April 2006 Protocol Traumatische wervelkolomletsels April 2006 Leden van de werkgroep: H. Schreuder (orthopeed) voorzitter R. Bartels (neurochirurg) C. Bleeker (anesthesioloog) I. de Blaauw (kinderchirurg) JP. Frölke

Nadere informatie

Behandeling van osteoporotische polsfracturen

Behandeling van osteoporotische polsfracturen Behandeling van osteoporotische polsfracturen Fragility Fracture Care Gerald Kraan Orthopedisch Chirurg Lindenhof 2014 Definitie Osteoporose systemische aandoening skelet lage botmassa toegenomen risico

Nadere informatie

Instabiele wervelfractuur

Instabiele wervelfractuur Instabiele wervelfractuur halswervels borstwervels figuur 2: bovenaanzicht wervel lendewervels staartbeen figuur 1: afbeelding wervelkolom Deze folder geeft algemene informatie over de behandeling bij

Nadere informatie

Richtlijn Nekpijn. Jasper Bier. Inhoud. Waarom deze richtlijn. Diagnosecodes. Doelstellingen. Alle interventies

Richtlijn Nekpijn. Jasper Bier. Inhoud. Waarom deze richtlijn. Diagnosecodes. Doelstellingen. Alle interventies Inhoud Richtlijn Nekpijn Jasper Bier Doelstellingen en uitgangspunten richtlijn De richtlijn Indeling van patiënten, subgroepen en diagnostiek Interventies en behandelprofielen Klinimetrie Stand van zaken

Nadere informatie

CERVICALE LETSELS EN WERVELLETSELS. Prof. dr. Hugo De Boeck AZ - VUB

CERVICALE LETSELS EN WERVELLETSELS. Prof. dr. Hugo De Boeck AZ - VUB CERVICALE LETSELS EN WERVELLETSELS Prof. dr. Hugo De Boeck AZ - VUB Brevet Acute Geneeskunde Academiejaar 2004-2005 1 WERVELKOLOM Fracturen en/of dislocaties van de wervelkolom zijn frequente letsels.

Nadere informatie

Ribfixatie bij fladderthorax Vaker doen? Vera Linssen, AIOS anesthesiologie 5 november 2015

Ribfixatie bij fladderthorax Vaker doen? Vera Linssen, AIOS anesthesiologie 5 november 2015 Ribfixatie bij fladderthorax Vaker doen? Vera Linssen, AIOS anesthesiologie 5 november 2015 Casus M: motorrijder versus ander voertuig, van motor gevlogen, helm losgeraakt I: verdenking hematothorax, hoofdwond

Nadere informatie

Zin en onzin van manueel onderzoek en behandeling bij cervicobrachialgie. Dr. G. VYNCKE

Zin en onzin van manueel onderzoek en behandeling bij cervicobrachialgie. Dr. G. VYNCKE Zin en onzin van manueel onderzoek en behandeling bij cervicobrachialgie Dr. G. VYNCKE Differentiële diagnostiek Indicatie manueel geneeskundige behandeling GEWRICHTSBLOKKERING = ARTICULAIRE DYSFUNCTIE

Nadere informatie

Victor Niemeijer Sportarts SMA Elkerliek

Victor Niemeijer Sportarts SMA Elkerliek Victor Niemeijer Sportarts SMA Elkerliek Onderzoek lage rug en heup core stability The Fifa 11 + Epidemiologie - 60-90% van alle mensen maakt een keer een episode van aspecifieke lage rugpijn door - Incidentie

Nadere informatie

Evidence based medicine proof oefentherapie voor lage rugpijn Prof. Dr. Ulrike Van Daele Vakgroep Movant opleiding Revaki

Evidence based medicine proof oefentherapie voor lage rugpijn Prof. Dr. Ulrike Van Daele Vakgroep Movant opleiding Revaki 24 oktober 2015 Evidence based medicine proof oefentherapie voor lage rugpijn Prof. Dr. Ulrike Van Daele Vakgroep Movant opleiding Revaki 2 Lifetime prevalentie LRP: 84% Prevalentie chronische LRP: 23%

Nadere informatie

Licht schedel-/hersenletsel

Licht schedel-/hersenletsel Licht schedel-/hersenletsel Nynke Doornebal Kinderarts - kinderneuroloog Martini ziekenhuis Groningen Frans Plötz Kinderarts Tergooi Blaricum Disclosure Leerdoelen De waarde en de beperkingen van de huidige

Nadere informatie

MDO september 2014 CAT: bewijs voor nimodipine bij SAB

MDO september 2014 CAT: bewijs voor nimodipine bij SAB MDO september 2014 CAT: bewijs voor nimodipine bij SAB B. J. Snel AIOS anesthesiologie Rowland MJ, Hadjipavlou G. Delayed cerebral ischemia after subarachnoid haemorrage: looking beyond vasospasm. Br J

Nadere informatie

Pneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen

Pneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen Pneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen dr.ir. Jenny T. van der Steen VU medisch centrum, EMGO+ Instituut Afdeling Verpleeghuisgeneeskunde Definitie pneumonie bij onderzoek Definitie bepaalt

Nadere informatie

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla

Nadere informatie

Complicaties bij patiënten met duizeligheid: te voorkomen? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp

Complicaties bij patiënten met duizeligheid: te voorkomen? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Complicaties bij patiënten met duizeligheid: te voorkomen? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp AANDACHTSPUNTEN Cervicogene duizeligheid: welke vormen? Frequente verwijzing FT-MT Literatuur 1994 2006 Welke ernstige

Nadere informatie

Invasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS

Invasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS Invasieve beademing bij longfibrose Liselotte Boerman, ANIOS Casus Man, 82 jaar, Opname ivm respiratoire insufficiëntie, DD: 1. Acute exacerbatie Idiopathische Pulmonale Fibrose (IPF) 2. overvulling cardiaal

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Nederlandse Samenvatting 195 NEDERLANDSE SAMENVATTING DEEL I Evaluatie van de huidige literatuur De stijgende incidentie van slokdarmkanker zal naar verwachting continueren in

Nadere informatie

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers

Nadere informatie

Pijn bij patiënten met een dwarslaesie

Pijn bij patiënten met een dwarslaesie Pijn bij patiënten met een dwarslaesie Incidentie op IC en mechanisme 26 januari 2018 Quirine Habes Casus Patient, 30 Traumatische dwarslaesie C5-C6 met central cord lesion na trauma Spondylodese en miami

Nadere informatie

Bij gebrek aan bewijs

Bij gebrek aan bewijs Bij gebrek aan bewijs kennis is macht! internet in de spreekkamer P.A. Flach Bedrijfsarts Arbo- en milieudienst RuG 09-10-2006 1 3 onderdelen 1. Wat is EBM 2. Zoeken in PubMed 3. Beoordelen van de resultaten

Nadere informatie

Stichting Landelijk Protocol Eerstehulp Verlening BASIS OPLEIDING EERSTEHULPVERLENER-LPEV

Stichting Landelijk Protocol Eerstehulp Verlening BASIS OPLEIDING EERSTEHULPVERLENER-LPEV BASIS OPLEIDING EERSTEHULPVERLENER-LPEV Vooropleiding Cursusduur : Geen, of beperkt (BHV / LEH) : Tenminste 24 uur : 8 12 personen : Praktijk examen met casuïstieken Basis : Basis : Praktisch leren omgaan

Nadere informatie

Ademhalingsfunctie: tussen proefschrift en richtlijn? Karin Postma

Ademhalingsfunctie: tussen proefschrift en richtlijn? Karin Postma Ademhalingsfunctie: tussen proefschrift en richtlijn? Karin Postma fysiotherapeut en onderzoeker Rijndam revalidatie & Erasmus MC te Rotterdam tussen proefschrift en richtlijn? Promotor: Prof.dr. H.J.

Nadere informatie

De gestructureerde benadering van de trauma patiënt

De gestructureerde benadering van de trauma patiënt Trauma Opvang Volwassene De gestructureerde benadering van de trauma patiënt Primary en secondary assessment ABCDE (primary assessment) A airway en cervicale wervelkolom B breathing en ventilatie C circulation

Nadere informatie

Dirk Ubbink. Evidence Based Surgery Workshop 2010

Dirk Ubbink. Evidence Based Surgery Workshop 2010 Dirk Ubbink Evidence Based Surgery Workshop 2010 Jaarlijks: 20.000 tijdschriften 17.000 nieuwe boeken MEDLINE: >6.700 tijdschriften jaarlijks 2 miljoen artikelen gepubliceerd 5500 publicaties per dag!

Nadere informatie

Inhoud. Trauma capitis. Trauma capitis. Trauma capitis. Casus. Casus De aanpak bij het gevallen kind

Inhoud. Trauma capitis. Trauma capitis. Trauma capitis. Casus. Casus De aanpak bij het gevallen kind De aanpak bij het gevallen kind G.J.A. Jacobs, SEH Arts KNMG, Westfriesgasthuis, Hoorn Inhoud Casuïstiek LPA 8 aan de hand van de casuïstiek NHG standaard aan de hand van casuïstiek Richtlijn NVN aan de

Nadere informatie

Nekhernia (neurologische behandeling)

Nekhernia (neurologische behandeling) Nekhernia (neurologische behandeling) U bent door uw huisarts of door een andere arts verwezen naar de afdeling Neurologie van HMC (Haaglanden Medisch Centrum) voor een afspraak bij een neuroloog. Er is

Nadere informatie

- incidentele bevinding zonder klachten - weigering van chirurgische behandeling - slechte algehele conditie waardoor chirurgie niet verantwoord is

- incidentele bevinding zonder klachten - weigering van chirurgische behandeling - slechte algehele conditie waardoor chirurgie niet verantwoord is Auteur Soort studie Aantal patiënten Lee 2013 Qurashi Systematic review 1999-2011 Systematic review 1999-2011 Radiotherapie / Chirurgie (meestal gevolgd door ) 377 Conservatief waaronder Inclusiecriteria

Nadere informatie

Vertebroplastiek behandeling. Centrumlocatie

Vertebroplastiek behandeling. Centrumlocatie Centrumlocatie Uw behandelend specialist heeft u geadviseerd om een vertebroplastiek behandeling te ondergaan. In deze folder vindt u informatie over deze behandeling. Wat is vertebroplastiek Vertebroplastiek

Nadere informatie

Samenvatting. de tijd geplaatst. De vragen die geleid hebben tot de vraagstellingen zijn besproken. Tot slot zijn de vraagstellingen geformuleerd:

Samenvatting. de tijd geplaatst. De vragen die geleid hebben tot de vraagstellingen zijn besproken. Tot slot zijn de vraagstellingen geformuleerd: Samenvatting In dit proefschrift is een groep patiënten met letsels van de thoracale en/of lumbale wervelkolom beschreven. Het is geen vergelijkend onderzoek van verschillende behandelingsmethoden. Wel

Nadere informatie

25 jaar whiplash in Nederland

25 jaar whiplash in Nederland 25 jaar whiplash in Nederland Vanuit een fysiotherapeutisch perspectief Maarten Schmitt M.Sc 1 2 Fysiotherapeut & manueeltherapeut Hoofd van de Divisie Onderwijs Stichting Opleidingen Musculoskeletale

Nadere informatie

Optimizing the initial evaluation and management of severe trauma patients Saltzherr, T.P.

Optimizing the initial evaluation and management of severe trauma patients Saltzherr, T.P. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Optimizing the initial evaluation and management of severe trauma patients Saltzherr, T.P. Link to publication Citation for published version (APA): Saltzherr, T.

Nadere informatie

Biopsychosociaal model

Biopsychosociaal model Biopsychosociaal model binnen de behandeling van whiplash-patiënten Wendy Peeters, MScMT Dr. Arianne Verhagen Prof. dr. Rob Oostendorp 1 23-03-2001 Doel presentatie State of the art wetenschappelijke evidentie

Nadere informatie

Evidence zoeken @ WWW

Evidence zoeken @ WWW Evidence zoeken @ WWW Dirk Ubbink Evidence Based Surgery 2011 Informatie Jaarlijks: >20.000 tijdschriften en boeken MEDLINE: >6.700 tijdschriften Jaarlijks 2 miljoen artikelen gepubliceerd 5500 publicaties

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra

Nadere informatie

Oppervlakteredding. Enkele medische aspecten. Programma. door Dennie Wulterkens. Medische aspecten: 1.Probleemstelling 2.

Oppervlakteredding. Enkele medische aspecten. Programma. door Dennie Wulterkens. Medische aspecten: 1.Probleemstelling 2. Oppervlakteredding Enkele medische aspecten door Dennie Wulterkens Programma Medische aspecten: 1.Probleemstelling 2.Handelend optreden 2 1 Probleemstelling Normale werking van het lichaam Abnormale omstandigheden:

Nadere informatie

Disclosure belangenverstrengeling spreker AZO-scholingsavond

Disclosure belangenverstrengeling spreker AZO-scholingsavond Disclosure belangenverstrengeling spreker AZO-scholingsavond Geen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven - Sponsoring of onderzoeksgeld - Honorarium

Nadere informatie

CHAPTER 8. Samenvatting

CHAPTER 8. Samenvatting CHAPTER 8 Samenvatting Samenvatting 8. Samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene introductie. Doel van dit proefschrift is om de kosten en effectiviteit van magnetische resonantie (MR) te evalueren indien

Nadere informatie

Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma

Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma Hans Allaart Fysiotherapeut Sport Fysiotherapeut Orthopedische Manueel Th. Dryneedling Hans Allaart Fysiotherapeut Sport Fysiotherapeut Orthopedische Manueel Th. Dryneedling Fysiotherapie na acceleratie

Nadere informatie

Vene jugularis lijn bij patiënten met risico op verhoogde ICP. Carine van Rijn

Vene jugularis lijn bij patiënten met risico op verhoogde ICP. Carine van Rijn Vene jugularis lijn bij patiënten met risico op verhoogde ICP Carine van Rijn Inleiding Verhoogde intracraniële druk zou een contra-indicatie zijn voor cannulatie van de v. jugularis interna v. subclavialijn

Nadere informatie

E.H.B.O. bij motorongevallen

E.H.B.O. bij motorongevallen E.H.B.O. bij motorongevallen Doel Inzicht in (voorkomen) ongevallen Basiskennis van EHBO bij motorongevallen Achtergrond informatie Bestuurder < 20 jaar heeft 50% meer kans op een ongeval dan bestuurder

Nadere informatie

Uitvoering van de ABCDE methode

Uitvoering van de ABCDE methode Uitvoering van de ABCDE methode Deze pagina beschrijft de uitvoering van de ABCDE methodiek. Om deze pagina goed te kunnen gebruiken, lees eerst de andere pagina's over het protocol, te beginnen bij de

Nadere informatie

Behandeling van een trigger finger. Loes van Boxmeer & Emma Wassenaar

Behandeling van een trigger finger. Loes van Boxmeer & Emma Wassenaar Behandeling van een trigger finger Loes van Boxmeer & Emma Wassenaar Overzicht Inleiding PICO Zoekstrategie & Flowchart Artikelen Chirurgie Anatomie Open vs percutaan Conclusie Inleiding Klinische symptomen

Nadere informatie

Zorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking?

Zorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking? Zorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking? Jeroen van Oostrum Hoofd Business Intelligence Center 24 november 2009 Stellingen Stelling 1: Patiëntuitkomstmaten, zoals heropnames, complicaties en patiënttevredenheid,

Nadere informatie

Resultaat : alveoli worden opengeblazen door CPAP waardoor er terug beter zuurstof kan worden opgenomen in de longen. CPAP verhoogt de po2.

Resultaat : alveoli worden opengeblazen door CPAP waardoor er terug beter zuurstof kan worden opgenomen in de longen. CPAP verhoogt de po2. Pulmodyne O2 MAX TRIO : IMMEDIATE CPAP VENTILATION in pré-hospitaal settings zoals ambulance en spoedgevallen bij bewust, spontaan ademende patiënten met acuut longoedeem, COPD en congestief hartfalen

Nadere informatie

Overbehandeling in radiotherapie. Prof. Dr. Caroline Weltens

Overbehandeling in radiotherapie. Prof. Dr. Caroline Weltens Overbehandeling in radiotherapie Prof. Dr. Caroline Weltens 29-09-2018 veilig de lokale therapie verminderen zonder de uitkomst te compromiteren Juiste balans tussen benefit en neveneffecten Bij combinatie

Nadere informatie

ZO STIJF ALS EEN PLANK

ZO STIJF ALS EEN PLANK ZO STIJF ALS EEN PLANK Een casus vanuit de ambulancewereld 28 november 2010 C. Barendsen M. de le Lijs B. Huybrechts Ambulanceverpleegkundigen GGD Amsterdam 28 november 2010 2 ACHTERGROND INHOUD ABCDE

Nadere informatie

Eisen differentiatie Traumachirurgie 2015

Eisen differentiatie Traumachirurgie 2015 Eisen differentiatie Traumachirurgie 2015 In dit document vind u de vereiste keyprocedures die behaald moeten worden aan het einde van jaar 6, de onderwijseisen en overige verplichtingen behorende bij

Nadere informatie

Beleid na een whiplashletsel. Informatie voor hulpverleners

Beleid na een whiplashletsel. Informatie voor hulpverleners Beleid na een whiplashletsel Informatie voor hulpverleners Inleiding Hierbij treft u een samenvatting aan van de regionale richtlijn met betrekking tot de diagnostiek en behandeling van patiënten met een

Nadere informatie

Traumatisch hersenletsel bij kinderen. Maayke Hunfeld

Traumatisch hersenletsel bij kinderen. Maayke Hunfeld Traumatisch hersenletsel bij kinderen Maayke Hunfeld 08-03-2017 Traumatisch (schedel)hersenletsel Definitie THL: Hersenletsel ontstaat door een oorzaak buiten het lichaam. Van buitenaf wordt een kracht

Nadere informatie

Behandeling van het acute herseninfarct

Behandeling van het acute herseninfarct Behandeling van het acute herseninfarct VPL symposium 14-03-2014 Puck Fransen, onderzoeker neurologie, Erasmus MC Inhoud Achtergrond (epidemiologie/etiologie) Behandeling endovasculaire behandeling Huidige

Nadere informatie

University Medical Center Groningen Traumatology

University Medical Center Groningen Traumatology Benn Beuker traumachirurg epidemiologie hoewel schotwonden minder vaak voorkomen dan steekwonden, is de inwerking op het weefsel vele malen ernstiger tgv holtevorming en energieoverdracht. Abdominaal letsel

Nadere informatie

Even voorstellen. Eline Bruinenberg Ariën van der Lugt Martien Hess

Even voorstellen. Eline Bruinenberg Ariën van der Lugt Martien Hess Even voorstellen Eline Bruinenberg Ariën van der Lugt Martien Hess Vroegmobiliseren op de ICU Literatuur Bedrust Mensen die zwak zijn door ziekte kunnen niet veel anders doen, dan naar bed te gaan Allen

Nadere informatie

Afdeling revalidatie. De wervelfractuur

Afdeling revalidatie. De wervelfractuur Afdeling revalidatie De wervelfractuur Deze folder geeft algemene informatie over de behandeling bij een (in)stabiele wervelfractuur. Deze folder geeft aan hoe de meeste patiënten kunnen worden behandeld,

Nadere informatie

Verpleegkundig onderzoek van het kind

Verpleegkundig onderzoek van het kind Verpleegkundig onderzoek van het kind April 2016 Conny Alewijnse Kindertijd Periode van veranderingen Verschillen ontwikkelingsstadium Andere en anders verlopende ziektebeelden Reactie op ziekte en trauma

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19021 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19021 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19021 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Rhemrev, Stephanus Jacobus Title: The non-displaced scaphoid fracture : evaluation

Nadere informatie

Veranderingen in de urgentie van contacten met de huisartsenpost

Veranderingen in de urgentie van contacten met de huisartsenpost Tabellenboek: Veranderingen in de urgentie van contacten met de huisartsenpost 2013-2016 Marleen Smits, Robert Verheij September 2017 Algemeen 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 2013 2014 2015 2016 10% 5% 0%

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33063 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tan, Melanie Title: Clinical aspects of recurrent venous thromboembolism Issue

Nadere informatie

Nekhernia. Neurologische behandeling. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl

Nekhernia. Neurologische behandeling. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl Nekhernia Neurologische behandeling Informatie voor patiënten F0998-3111 maart 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam

Nadere informatie

Patiëntenparticipatie in

Patiëntenparticipatie in Patiëntenparticipatie in Europees perspectief Marleen Kaatee Oprichter & voorzitter Patiëntenparticipatie in Europa: 1. PSC Patients Europe 2. EMA 3. ERNs, European Reference Networks Noodzaak: internationaal

Nadere informatie