Nederlandse norm NEN (nl)

Transcriptie

1 Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Nederlandse norm NEN 6961 (nl) Milieu - Ontsluiting met salpeterzuur en zoutzuur (koningswater) voor de bepaling van geselecteerde elementen in water, waterbodem, slib, slibhoudend water, luchtstof, grond en bouwstoffen Environment - Digestion with nitric acid and hydrochloric acid (aqua regia) for the determination of selected elements in water, sediment, sludge, water containing sludge, air dust, soil and building materials Vervangt NEN 6961:2001 Ontw.; NEN 6465:1992; NVN 5770:1993 ICS december 2005

2 NEN 6961 Normcommissie "Milieuanalyses" Apart from exceptions provided by the law, nothing from this publication may be duplicated and/or published by means of photocopy, microfilm, storage in computer files or otherwise, which also applies to full or partial processing, without the written consent of the Netherlands Standardization Institute. The Netherlands Standardization Institute shall, with the exclusion of any other beneficiary, collect payments owed by third parties for duplication and/or act in and out of law, where this authority is not transferred or falls by right to the Reproduction Rights Foundation. Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Nederlands Normalisatie-instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Nederlands Normalisatie-instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Although the utmost care has been taken with this publication, errors and omissions cannot be entirely excluded. The Netherlands Standardization Institute and/or the members of the committees therefore accept no liability, not even for direct or indirect damage, occurring due to or in relation with the application of publications issued by the Netherlands Standardization Institute. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Nederlands Normalisatie-instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdend met toepassing van door het Nederlands Normalisatie-instituut gepubliceerde uitgaven Nederlands Normalisatie-instituut Postbus 5059, 2600 GB Delft Telefoon (015) , Fax (015)

3 Inhoud Voorwoord Onderwerp en toepassingsgebied Normatieve verwijzingen Termen en definities Beginsel Reagentia Toestellen en hulpmiddelen Het monster Werkwijze Voorbereiding Ontsluiting in een open systeem Ontsluiting in een gesloten systeem Monsteroverbrenging Berekening Verslag...9 Bijlage A (informatief) Informatieve uitwerking van een ontsluiting in een open systeem...10 Bijlage B (informatief) Informatieve uitwerking van een ontsluiting in een gesloten systeem

4 Voorwoord Deze norm beschrijft de ontsluiting van geselecteerde elementen met salpeterzuur en zoutzuur, ook wel koningswater genoemd. Deze norm is het resultaat van project 117 "Modulaire aanpak zware metalen" dat in het kader van het Actieprogramma Normalisatie en Validatie van Milieumeetmethoden (ANVM) is uitgevoerd door het Nederlands Normalisatie-instituut, met medewerking van experts en de normsubcommissie "Anorganische parameters" [1]. Aanleiding voor de start van dit project was enerzijds de wens tot vermindering van het enorme aantal analysemethoden dat in de loop der tijd is ontstaan voor de bepaling van zware metalen (of breder: elementen). Anderzijds de wens om de ongewenste divergentie die is ontstaan tussen overeenkomstige bepalingsmethoden voor verschillende matrices weg te werken. De modulaire aanpak kenmerkt zich door het 'opknippen' van een volledige analysemethode in een aantal onderdelen, zogenoemde modules: monsterneming; monstervoorbehandeling; ontsluiting/extractie; analyse. Door deze opsplitsing is het mogelijk om per module vast te stellen voor welke elementen en welke matrix (matrices) deze module van toepassing is. Hierdoor kan per module een groter toepassingsgebied worden bereikt dan wanneer de volledige bepalingsmethode van monstername tot analyse in één norm wordt vastgelegd. De monstername en monstervoorbehandeling zijn nl. meestal erg matrixspecifiek, terwijl de ontsluiting, extractie en de analysemethode veelal op meer matrices kan worden toegepast. Om een overzicht te krijgen welke modules op moment van publicatie van deze norm voor de bepaling van een bepaald element in een bepaalde matrix toepasbaar zijn, is een aantal koepelnormen opgesteld. De koepelnormen geven daarnaast algemene informatie en informatie die kan helpen om een keuze te maken tussen verschillende methoden in het geval er meer methoden beschikbaar zijn. en de relatie met andere NEN-, EN-, en ISO-normen vervangt een tweetal eerder verschenen normen die koningswaterontsluiting beschrijven: NEN 6465:1992, Water, lucht en bodem Monstervoorbehandeling van slib, slibhoudend water, luchtstof en grond voor de bepaling van elementen met atomaire-absorptiespectrometrie Ontsluiting met salpeterzuur en zoutzuur; NVN 5770:1993, Bodem en slib Monstervoorbehandeling van grond en slib voor de bepaling van elementen met atomaire-spectrometrie Ontsluiting met salpeterzuur en zoutzuur in een microgolfoven. Binnen CEN/TC 308 "Characterisation of sludges" en ISO/TC 147 "Water quality" zijn de volgende normen gepubliceerd over koningswaterontsluiting: NEN-EN 13346, geldig voor de matrix slib; NEN-EN-ISO :2002, geldig voor de matrix water. Omdat beide normen door CEN zijn geratificeerd, zijn voor de matrices slib en water bovengenoemde normen leidend. Voor het resterende toepassingsgebied kan NEN 6961 worden gebruikt. 2

5 Daarnaast is voor de matrix grond tevens ISO 11466:1995 beschikbaar. Prestatiekenmerken Omdat er geen prestatiekenmerken beschikbaar zijn voor de ontsluiting alleen, wordt hiervoor verwezen naar de analysenormen en evt. de koepelnormen NEN 6950 t.m. NEN

6 Milieu Ontsluiting met salpeterzuur en zoutzuur (koningswater) voor de bepaling van geselecteerde elementen in water, waterbodem, slib, slibhoudend water, luchtstof, grond en bouwstoffen 1 Onderwerp en toepassingsgebied Deze norm beschrijft een methode voor ontsluiting van elementen met salpeterzuur en zoutzuur. De methode is van toepassing op water, waterbodem, slib, slibhoudend water, luchtstof, grond en bouwstoffen. Voor de matrix slib geldt NEN-EN en voor de matrix water geldt NEN-EN-ISO Voor het resterende toepassingsgebied kan NEN 6961 worden gebruikt. OPMERKING 1 NEN-EN en NEN-EN-ISO beschrijven dezelfde methode als NEN OPMERKING 2 Voor grond is tevens ISO beschikbaar. De methode voor koningswaterontsluiting is op ervaring gebaseerd: de ontsluiting is niet noodzakelijkerwijs volledig. Het resultaat is echter bruikbaar voor de meeste milieutoepassingen. De ontsluiting is geschikt voor het vrijmaken van Ag, Al, As, B, Ba, Be, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Hg, K, Mg, Mn, Mo, Na, Ni, P, Pb, Sb, Se, Sn, Sr, Tl, V en Zn. De ontsluiting is niet geschikt voor verbindingen zoals SiO 2, TiO 2 en Al 2 O 3. OPMERKING 3 De aanwezigheid van chloride in de ontsluitingsoplossing kan de toepassing van analysetechnieken beperken. De methode is algemeen toepasbaar en kan met een grote variëteit aan apparatuur worden geïmplementeerd mits (i) de verhouding in de ontsluitingsoplossing niet wordt gewijzigd, (ii) de ontsluitingstemperatuur bekend is en (iii) de ontsluitingsduur in overeenstemming is met de ontsluitingstemperatuur zoals weergegeven in deze norm. Dit zijn de methodebepaalde aspecten in deze norm. In bijlage A staat een uitwerking gegeven van deze norm voor een open ontsluiting. In bijlage B staat een uitwerking gegeven voor een gesloten ontsluiting. Beide uitwerkingen zijn slechts informatief van aard. 2 Normatieve verwijzingen De volgende documenten waarnaar is verwezen zijn onmisbaar voor de toepassing van dit document. Bij gedateerde verwijzingen is alleen de aangehaalde versie van toepassing. Bij ongedateerde verwijzingen is de laatste versie van het document (met inbegrip van wijzigingsbladen) waarnaar is verwezen van toepassing. NEN 5719:1999 NVN 5720:2000 NEN 6950:2005 NEN 6951:2005 Bodem Voorbehandeling van waterbodemmonsters Bodem Waterbodem Onderzoeksstrategie bij verkennend onderzoek Bodem Koepelnorm voor de bepaling van geselecteerde elementen in bodem, waterbodem en (zuiverings)slib Lucht Koepelnorm voor de bepaling van geselecteerde elementen in buitenlucht NEN 6952:2005 Vaste grond-, steenachtige bouwmaterialen en afvalstoffen Koepelnorm voor de bepaling van geselecteerde elementen in vaste grond-, steenachtige bouwmaterialen, afvalstoffen en eluaten 4

7 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft Ja, ik bestel ex. nl Milieu - Ontsluiting met salpeterzuur en zoutzuur (koningswater) voor de bepaling van geselecteerde elementen in water, waterbodem, slib, slibhoudend water, luchtstof, grond en bouwstoffen T (015) F (015) Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2018, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: LEREN, WERKEN EN GROEIEN MET NEN preview