brengt natuur én techniek tot leven

Transcriptie

1 Natuur en techniek Geschikt voor Het digibord brengt natuur én techniek tot leven

2 Woord vooraf Bent u al klaar voor natuur én techniek? s Morgens na het opstaan onder de warme douche, daarna ontbijt met een gekookt ei, snel tandenpoetsen en de hond uitlaten. Nog voordat de dag echt begint, komen we al in aanraking met natuur en techniek. Want waar komt het warme water uit de kraan vandaan? Waarom is tandenpoetsen zo belangrijk? Hoe komt de spin, die we uit het slaapkamerraam zien, eigenlijk aan eten? Juist kinderen houden zich bezig met dit soort vragen. Er valt ook nog zoveel te onderzoeken, te maken en te laten zien! NatuNiek, een unieke methode voor natuur én techniek, zet u en uw leerlingen op het goede spoor. NatuNiek is de eerste methode in het basisonderwijs waarin techniek evenveel aandacht krijgt als natuur. Zo leren de kinderen natuurlijke processen onderzoeken én gaan ze zelf actief aan de slag met techniekwerkstukken. Met NatuNiek bent u helemaal klaar voor natuur én techniek. Het is een complete methode met lesmaterialen voor groep 3 t/m 8, multimediale ondersteuning via de cd-rom én een eigen website met uitgebreide toepassingsmogelijkheden. De unieke combinatie van thema s en projecten zorgt ervoor dat u en uw leerlingen heel uitdagend en afwisselend met de leerstof kunnen werken. Bovendien heeft NatuNiek een uitgekiend taalbeleid. In deze brochure vertellen we u meer over onze unieke methode; hoe NatuNiek is opgebouwd en hoe u er straks makkelijk mee kunt werken. Met de aanvraagkaart in deze brochure kunt u direct een zichtzending aanvragen. Namens de auteurs en het projectteam, Mirjam Kamphuis uitgever

3 Inhoud 1 Uitgangspunten 4-5 Natuur en techniek volgens de nieuwe kerndoelen NatuNiek is doen De leerlijn vaardigheden Concentrische opbouw Doeltreffend taalbeleid Passende ICT Een unieke kwismeester Geschikt voor combinatiegroepen Meer afwisseling en differentiatie 2 Thema s en projecten 6-7 De thema s De projecten 3 Taalbeleid 8-9 Begripsleren Schooltaalwoorden Luisteren en lezen Samenwerkend leren 4 Organisatie Groep 3 en 4 Groep 5 t/m 8 Afwisselende werkvormen Combinatiegroepen 5 Een thema uitgelicht Materiaal

4 Uitgangspunten Natuur en techniek volgens de nieuwe kerndoelen NatuNiek is volledig afgestemd op de nieuwe kerndoelen, waarin techniek een duidelijke plaats krijgt binnen de natuurlessen. NatuNiek voldoet uiteraard ook aan de domeinbeschrijving van het CITO. NatuNiek is doen NatuNiek is niet alleen de eerste methode waarin techniek evenveel aandacht krijgt als natuur. NatuNiek is uniek door het uitgangspunt: doen! De leerlingen van groep 3 t/m 8 gaan met NatuNiek zelf actief op onderzoek uit. Ze kijken, doen, voelen... en staan stil bij al die dingen die soms zo vanzelfsprekend lijken. Want hoe werkt de versnelling van je fiets eigenlijk en wat gebeurt er in je lichaam als je hebt gegeten? NatuNiek prikkelt en activeert; de methode daagt uw leerlingen uit om op onderzoek te gaan in hun eigen, directe omgeving. De leerlijn vaardigheden NatuNiek leert kinderen natuurlijke verschijnselen onderzoeken, techniekwerkstukken maken én presenteren. De vaardigheid onderzoeken bij de natuurthema s bestaat uit waarnemen en vragen stellen, het uitvoeren van een echt onderzoekje en vervolgens analyseren en een conclusie trekken. Bij de techniekthema s ontwerpen en maken de leerlingen zelf een werkstuk. Bij dit proces speelt een doordachte, probleemoplossende aanpak een grote rol. Niet alleen het eindproduct of het resultaat telt, maar juist ook de ontdekkende weg ernaar toe. De vaardigheid presenteren sluit hier goed op aan. Zo kunnen de leerlingen hun werkstukken aan elkaar laten zien en uitleggen hoe ze tot het ontwerp en de oplossingen zijn gekomen. Concentrische opbouw NatuNiek kent een doorgaande lijn van groep 3 t/m 8. De methode is concentrisch opgebouwd rond vier natuur- en vier techniekthema s. Per leerjaar biedt NatuNiek de leerlingen twee natuur- en twee techniekthema s aan. Na twee jaar herhaalt de methode de thema s en diept ze verder uit. In groep 3, 5 en 7 en in groep 4, 6 en 8 werken de leerlingen dus aan dezelfde thema s. Op deze manier komt ieder thema drie keer aan bod. Doeltreffend taalbeleid Taal kan voor sommige leerlingen een drempel zijn bij het volgen van natuur- en technieklessen. Daarom besteedt NatuNiek veel aandacht aan taal. De methode kent een consistente lijn voor het leren van specifieke begrippen en geeft uitleg over dagelijkse woorden die een struikelblok kunnen vormen. NatuNiek bevat veel aanwijzingen voor lezen en samenwerkend leren. Alle teksten sluiten aan op het leesniveau van de jaargroep en voldoen aan de CLIB-normen. 4

5 Een unieke kwismeester Vanaf groep 5 oefenen leerlingen aan het eind van iedere les de leerstof met de kwismeester. Eén leerling stelt de vraag en de ander geeft het antwoord. Deze opzet bevordert niet alleen het samenwerkend leren, maar zorgt er ook voor dat de leerstof beter wordt opgenomen en onthouden. Daarnaast worden de vaardigheden voor de projecten in de kwismeester toegelicht. Er staat bijvoorbeeld in hoe ze een maquette moeten maken, hoe ze een interview moeten afnemen, maar ook hoe ze een tentoonstelling moeten inrichten. Passende ICT Software is een geïntegreerd onderdeel van NatuNiek. De methode heeft een handige cd-rom en een actieve methodesite. Op de cd-rom staan verhelderende animaties bij de begrippen en (bewegende) beelden, de teksten uit het leerlingenboek, de daarbij horende opdrachten en oefentoetsen. Alle kinderen kunnen met de cd-rom werken, want door de gesproken teksten missen leerlingen met leesproblemen niets. Op de cd-rom staan tevens video-opnamen van een jongen (of meisje) die de verschillende proeven uitvoert. Als u een keer geen tijd heeft om de proef zelf uit te voeren, kunt u de leerlingen in elk geval naar de video laten kijken. Alle video s worden ook op een aparte DVD geleverd. De website van NatuNiek ( biedt veel aanvullende informatie. Op de methodesite staan onder andere internetopdrachten, achtergrondinformatie voor ouders en etra ondersteuning voor de leerkracht. Geschikt voor combinatiegroepen Zelfstandig werken speelt een belangrijke rol binnen NatuNiek. De lesmaterialen en de lesopbouw zijn er perfect op afgestemd. Dankzij de heldere opbouw en verwijzingen, de opdrachten, het antwoordenboek, de kwismeester én de cd-rom kunnen de leerlingen zelf aan de slag. Door dit accent op zelfstandig werken is NatuNiek uitermate geschikt voor combinatiegroepen. Na een leerkrachtgebonden les volgt een les zelfstandig werken. Bovendien begint en eindigt elke leerkrachtgebonden les met een moment van zelfstandig werken. In een combinatiegroep heeft u dan tijd voor instructie aan de andere groep. Meer afwisseling en differentiatie Natuurlijk kunt u ook op NatuNiek rekenen voor verschillende werkvormen en differentiatiemogelijkheden. NatuNiek biedt kijklessen, zelfstandig werklessen, projectlessen en toetslessen. Deze afwisseling houdt de leerlingen bij de les en geeft u de ruimte om, waar nodig, hulp te bieden. NatuNiek biedt u ook volop mogelijkheden om in te spelen op de niveauverschillen (in aanleg, interesse, taalbeheersing of ICT-vaardigheden) binnen uw groep. Zo zijn er aanvullende opdrachten en etra verrijkingsopdrachten voor snelle leerlingen en speciale werkbladen met lastige begrippen voor kinderen die meer moeite hebben met de leerstof. Bovendien biedt de cd-rom nog een uitgebreide uitleg van de behandelde begrippen en allerlei aanvullende oefeningen. 5

6 Thema s en projecten De combinatie van thema s en projecten binnen NatuNiek is werkelijk uniek. Bij de thema s maken de leerlingen eerst op een aansprekende manier kennis met begrippen en processen uit de natuur of de techniek. Tijdens de projecten brengen ze deze inzichten vervolgens zélf in de praktijk. Met de vaardigheden onderzoeken, werkstukken maken en presenteren maakt NatuNiek zich echt waar als een uitdagende doe-methode. Voor de leerlingen is deze actieve aanpak spannend en stimulerend. NatuNiek biedt de lesstof in thema s aan die passen bij de kerndoelen, CITO-domeinen én bij de belevingswereld van kinderen. Elk thema van NatuNiek start met een introductiepagina. Na de thematische lessen kunnen de leerlingen uit twee projecten kiezen. De leerlingen kunnen hierbij kiezen voor het onderwerp, maar ook voor de vaardigheid. De leerlingen werken het project in groepjes uit. De projecten sluiten altijd aan bij het thema, maar ze belichten het onderwerp vanaf een andere kant. De thema s De volgende thema s komen in NatuNiek aan bod: Thema Groep Thematitel Inhoud 1 3, 5 en 7 Leven Leven van mensen, planten en dieren 2 3, 5 en 7 Omgeving Natuurkunde en techniek 3 3, 5 en 7 Zintuigen Zintuigen bij mensen en dieren 4 3, 5 en 7 Techniek om je heen Techniek in contructies 5 4, 6 en 8 Gezondheid Verzorging van je lichaam 6 4, 6 en 8 Beweging Hefbomen, tandwielen en machines 7 4, 6 en 8 Planten en dieren Waar en hoe leven planten en dieren 8 4, 6 en 8 Techniek helpt jou Techniek als hulpmiddel in jouw leven 6

7 De projecten In het leerlingenboek staat heel helder de introductie op het project en wat de leerlingen gaan doen als ze voor het project kiezen. In het werkschrift staat een handige standaardpagina voor het werken met projecten. Op deze pagina noteren de leerlingen hun keuze. Vervolgens lichten ze hun keuze kort toe en schrijven ze de namen van de andere groepsleden op. Op dit blad evalueren de leerlingen na afloop ook het groepswerk en het eindproduct. NatuNiek biedt in de groepsmap praktische kopieerbladen en een overzichtelijke lijst met materialen voor de projecten. Deze materialen zijn vaak thuis of op school te vinden. Op de kopieerbladen staat stap voor stap beschreven wat de leerlingen moeten gaan doen. NatuNiek heeft de leerlijn vaardigheden opgenomen in de kwismeester. Per project vinden de leerlingen hier een pagina voor het onderzoeken en een pagina voor de vorm van presenteren. Tijdens het zelfstandig werken aan de projecten, bijvoorbeeld bij het doen van een onderzoekje of het bouwen van een maquette, biedt de kwismeester de leerlingen houvast. Aan het eind van het project kunt u het resultaat heel praktisch beoordelen met behulp van een kopieerblad in de groepsmap. THEMA S EN PROJECTEN overzicht Les 1 Les 2 Les 3 Les 4 Les 5 Les 6 Les 7 Les 8 Zelfstandig werken Zelfstandig werken Zelfstandig werken Zelfstandig werken Leerkrachtgebonden Leerkrachtgebonden Leerkrachtgebonden Leerkrachtgebonden Kijkles Werkles Kijkles Werkles Samenvatting en toetsles Projectles 1 Projectles 2 Projectles 3 7

8 Taalbeleid Taal kan voor sommige leerlingen een drempel zijn bij het volgen van de lessen natuur en techniek. Daarom heeft NatuNiek een duidelijk herkenbaar taalbeleid. Dat betekent bijvoorbeeld naast gerichte aandacht voor begrippen ook systematische aandacht voor schooltaalwoorden. Begripsleren NatuNiek staat uitgebreid stil bij specifieke begrippen als elektriciteit en wervelkolom. Deze begrippen worden herkenbaar omschreven in het leerlingenboek. Bovendien vindt u in de handleiding heldere aanwijzingen voor het bespreken ervan. Daarnaast geeft de cd-rom een uitgebreide toelichting bij de begrippen, onder meer aan de hand van animaties. Schooltaalwoorden NatuNiek besteedt ook systematisch aandacht aan schooltaalwoorden: gewone maar lastige woorden die voor de leerlingen een struikelblok kunnen vormen bij het volgen van de les. Dit zijn woorden als conclusie, argument of tabel, en uitdrukkingen die voor kinderen niet altijd even logisch of begrijpelijk zijn. Moeilijk taalgebruik is binnen NatuNiek bewust beperkt. Maar soms is vermijden niet mogelijk of niet wenselijk; kinderen moeten er immers ook iets bij leren. In de handleiding staat per les een toelichting op de gebruikte lastige woorden. Voor de leerlingen biedt NatuNiek per thema een woordenschatblad. Dit blad kunt u gebruiken bij de preteaching van leerlingen die dat nodig hebben. 8

9 Luisteren en lezen Natuniek is een natuur en techniek methode voor alle kinderen. Leerlingen die niet zo goed kunnen lezen, kunnen ook met de methode aan de slag. De teksten in het leerlingenboek houden rekening met de leesniveaus en CLIB-normen. Alle teksten zijn bovendien mee te lezen en te beluisteren op de cd-rom. Samenwerkend leren Samenwerkend leren is belangrijk voor de taalontwikkeling van kinderen én het vergroot het begrip van en het inzicht in de leerstof. Met NatuNiek gaan de leerlingen dan ook vaak in groepjes aan het werk: samen op onderzoek uit, een muurkrant maken, een spel ontwerpen of een quiz doen. NatuNiek geeft u aanwijzingen en de leerling krijgt duidelijke tips via de kwismeester. Samenwerken is immers iets wat de leerlingen moeten leren.

10 Organisatie Groep 3 en 4 NatuNiek bevat voor groep 3 lesmateriaal voor vier thema s (van elk drie lesuren van 50 minuten). Hiermee neemt het programma twaalf lesuren in beslag. In de handleiding staan nog allerlei suggesties en kopieerbladen om de thema s uit te breiden. Uw leerlingen werken met een eigen werkschrift en de lessen worden verder aangevuld met kopieerbladen. In groep 4 maken de leerlingen kennis met de andere vier thema s van NatuNiek. Een thema is daarbij opgebouwd uit drie lesuren. Bij elk thema is er een project van drie uur. Het aantal lesuren per jaar komt daarmee op 24. Vanaf groep 4 werken de leerlingen met een eigen leerlingenboek. Groep 5 t/m 8 NatuNiek bevat vanaf groep 5 materiaal voor 32 lessen. Voor de leerlingen is er een leerlingenboek, een werkschrift en een antwoordenboek. Vanaf groep 5 heeft NatuNiek bovendien een kwismeester voor elk leerjaar. Daarnaast worden alle lessen van groepen 5 t/m 8 ondersteund met een cd-rom. Als leerkracht krijgt u vanaf groep 5 een handige groepsmap met achtergrondinformatie. NatuNiek biedt de leerlingen kijklessen, werklessen, projectlessen en toetslessen. Afwisselende werkvormen De kijkles De eerste les is altijd een kijkles. Dit is een leerkrachtgebonden les en het kijken heeft betrekking op de proef die uw leerlingen gaan zien of doen. Deze proef wordt klassikaal nabesproken. Het leerlingenboek biedt de theoretische achtergrond en ondersteunend beeld. Daarna maken de leerlingen de opdrachten in het werkschrift. De leerlingen sluiten de les af met een kwis uit de kwismeester. Leerkrachtgebonden les Instap Zelfstandig werken 5 min. Kern van de les Leerkrachtgebonden 35 min. Verwerken Zelfstandig werken 10 min. De werkles Na elke kijkles volgt een werkles. Een werkles begint met een korte leerkrachtgebonden introductie. Daarna werken de leerlingen zelfstandig. Ze lezen teksten in het leerlingenboek en maken de bijbehorende opdrachten in het werkschrift. De les sluiten ze in tweetallen af met de kwismeester. Zelfstandige werkles Instap Kern van de les Verwerken Leerkrachtgebonden Zelfstandig werken Leerkrachtgebonden 5 min. 35 min. 10 min. 10

11 De toetsles Evaluatie en toetsing zijn vanaf groep 5 volledig opgenomen in de organisatiestructuur van NatuNiek. Elke vijfde themales is een toetsles. Eerst nemen de leerlingen zelf de samenvatting van het thema door. Aanvullend geeft de leerkracht een korte toelichting op de behandelde stof. Daarna begint de toets. Toetsen en antwoordbladen zijn als kopieerbladen opgenomen in de groepsmap. De leerlingen kunnen zich ook op een toets voorbereiden door op de computer de interactieve toets (Test jezelf) te maken. De projectles Na de toetsles volgen de projectlessen. Tijdens een projectles gaan de leerlingen in groepjes aan het werk. Ze doen een onderzoek bij de natuurthema s en verwerken de resultaten. Of ze maken een techniekwerkstuk. Elke les sluit u af met een korte klassikale nabespreking. Combinatiegroepen NatuNiek is uitermate geschikt voor combinatiegroepen. Elk thema is opgebouwd uit vier lessen, waarvan de eerste en de derde leerkrachtgebonden zijn. Deze lessen beginnen en eindigen met een moment van zelfstandig werken. U heeft als leerkracht dus tijdens elke les de gelegenheid uw aandacht te verleggen naar de andere groep. In het volgende schema staat als voorbeeld de combinatieklas 5-6: Groep 5 Groep 6 les 1 leerkrachtgebonden instaples zelfstandig werken les 2 zelfstandig werken les 1 leerkrachtgebonden les 3 leerkrachtgebonden les 2 zelfstandig werken les 4 zelfstandig werken les 3 leerkrachtgebonden toets zelfstandig werken les 4 zelfstandig werken project leerkrachtgebonden toets zelfstandig werken project zelfstandig werken project leerkrachtgebonden project zelfstandig werken project zelfstandig werken les 1 leerkrachtgebonden project zelfstandig werken 11

12 Een thema uitgelicht Openingspagina natuur Een prikkelende openingstekst. Instapopdracht voor een combinatiegroep. 12 Aan de themakleur herkennen Deze foto verwijst naar de leerlingen het thema. de facultatieve milieules. Cartoon met link naar het thema.

13 Leerlingen weten vanaf het begin waar een les over gaat. Lesnummer en soort les. De groene balk geeft de verplichte oefenstof uit het werkschrift aan. De paarse balken verwijzen naar etra oefenstof op de cd-rom of naar de kwismeester. Deze balk structureert het boek overzichtelijk voor de leerlingen. In elke les leren de leerlingen maimaal 5 begrippen. De begrippen staan ook op de cd-rom met beelden en animaties. Kijkles natuur 13

14 Leerlingen weten vanaf het begin De groene balk geeft de verplichte oefen- waar een les over gaat. stof uit het werkschrift aan. De paarse balken verwijzen naar etra oefenstof op Lesnummer en soort les. In elke les leren de leerlingen maimaal 5 begrippen. De begrippen staan ook op de cd-rom met beelden en animaties. 14 de cd-rom of naar de kwismeester. Deze balk structureert het boek overzichtelijk voor de leerlingen. Kijkles techniek

15 Lesnummer en soort les. Leerlingen bekijken de foto aan de hand van de opdracht uit het werkschrift. Deze balk structureert het boek overzichtelijk voor de leerlingen. Verwijzing naar opdrachten in het werkschrift. Werkles techniek 15

16 Een afsluitende themaplaat. Lesnummer en soort les. 16 Het behandelde natuur- of techniekthema Samenvatting duidelijk in beeld. Begrippen die getoetst Foto s verduidelijken Verwijzing naar het onderdeel: worden staan vetgedrukt. de begrippen. Test jezelf, op de cd-rom. Toetsles techniek

17 Prikkelende tekst om leerlingen te enthousiasmeren voor dit project. Verwijzing naar werkschrift en kwismeester. Prikkelende tekst om leerlingen te Projectnummers en soort les. Tips voor de leerlingen om de projecten goed te enthousiasmeren voor dit project. Project techniek Tips voor de leerlingen om de Project natuur projecten goed te laten verlopen. laten verlopen. Verwijzing naar werkschrift en kwismeester. Aanpakgedrag bedenken en terugkijken. 17

18 Materiaal Leerlingenboek De leerlingen werken vanaf groep 4 met een leerlingenboek. In het boek begint elk thema met twee openingspagina s. Deze pagina s bieden een korte introductie én een vooruitblik op de lesstof. Elk hoofdstuk wordt afgesloten met een samenvatting. Werkschrift Het werkschrift loopt parallel aan het leerlingenboek. De opdrachten zijn duidelijk opgebouwd van makkelijk naar moeilijk, van vaardigheid naar inzicht en het gebruikte beeldmateriaal sluit aan bij het leerlingenboek. Het werkschrift is daardoor heel herkenbaar voor uw leerlingen. Antwoordenboek Om het zelfstandig werken te bevorderen zijn de antwoorden van de vragen in het werkschrift opgenomen in een speciaal antwoordenboek. Hiermee kunnen de leerlingen zelfstandig hun werk nakijken. Kwismeester Vanaf groep 5 heeft NatuNiek voor elk leerjaar een kwismeester. Dit is een opzetboek waarin vragen over de les staan. Met deze kwisvragen overhoren de leerlingen elkaar in tweetallen. Op deze manier worden álle leerlingen actief betrokken bij het afsluiten van de les. Daarnaast worden de vaardigheden voor de projecten in de kwismeester uitgelegd. Hierdoor kunnen de leerlingen ook zelfstandig werken aan de projecten. Cd-rom/DVD Alle lessen van de groepen 5 t/m 8 worden ondersteund met een cd-rom. Dankzij deze cd-rom kunnen de leerlingen op verschillende manieren zelfstandig met de lesstof aan de slag: begrippen: uitleg in tekst, beeld en geluid van alle behandelde begrippen lezen en luisteren: alle teksten uit het leerlingenboek meelezen en beluisteren opdrachten maken: interactief vragen beantwoorden met directe feedback test jezelf: de perfecte voorbereiding op de toetsles Op de cd-rom staan tevens video-opnamen van een jongen (of meisje) die de verschillende proeven uitvoert. Deze opnamen worden ook op dvd geleverd. Groepsmap Vanaf groep 5 krijgt u een groepsmap met de algemene inleiding van de methode en kopieerbladen voor toetsen, woordenschatoefeningen, de projecten en etra opdrachten. Voor groep 3 en 4 zitten de kopieerbladen in de handleiding. 18

19 Geschikt voor Het digibord Handleiding Digitaal schoolbord In uw handleiding staan heldere lesbeschrijvingen én een NatuNiek is speciaal geschikt gemaakt voor het digitale school- toelichting op de inhoud en de gehanteerde begrippen. In één bord. Daarmee heeft u alles wat u nodig heeft voor het digitale oogopslag doorziet u de opbouw van de les. In de handleiding schoolbord en kunt u eenvoudig instructielessen geven. Naast vindt u praktische aanwijzingen voor de proeven. Voor de het reguliere materiaal bevat het etra toepassingen om het groepen 3 en 4 staan ook kopieerbladen in de handleiding. digitale schoolbord optimaal te benutten, zoals instructiefilmpjes, vergrotingen, links én zelfs de antwoorden als u die wilt laten zien. Het materiaal is toepasbaar op verschillende typen digitale schoolborden. Gemakkelijk en betaalbaar. Methodesite - De methodesite biedt veel aanvullende informatie. Niet alleen voor de leerlingen maar ook voor uzelf en de ouders. Leerlingen vinden op de site etra opdrachten. Leerkrachten kunnen er terecht voor het laatste methodenieuws. De ouders krijgen inzicht in de methode waarmee hun kinderen werken. De materialen voor groep 3 t/m 8 groep antwoordenboek kwismeester groepsmap ict (cd-rom en dvd) leerlingenboek werkschrift handleiding methodesite 19

20 Natuur en techniek NatuNiek NatuNiek is doen! NatuNiek leert leerlingen onderzoeken, ontwerpen en presenteren NatuNiek heeft aandacht voor taal NatuNiek heeft geïntegreerde software brengt natuur én techniek tot leven Informatielijn T (0575) F (0575) E info.bao@thiememeulenhoff.nl ThiemeMeulenhoff Basisonderwijs Postbus AA Zutphen