M08 NHG-Standaard Schouderklachten (versie 4.0) NHG-Werkgroep Schouderklachten 11
|
|
- Joost Moens
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 M08 (versie 4.0) NHG-Werkgroep Schouderklachten BELANGRIJKSTE WIJZIGINGEN De indeling in 3 typen schouderklachten is aangepast om aan te sluiten bij de door orthopeden, fysio- en oefentherapeuten gebruikte terminologie (zie driedeling bij kernboodschappen). De plaats van echografie van de schouder is verduidelijkt: overweeg echografie bij patiënten met subacromiaal pijnsyndroom, waarbij na 3 maanden nog klachten bestaan, ondanks conservatieve behandeling (analgetica, corticosteroïd-injectie, oefentherapie). KERNBOODSCHAPPEN Tracht de klachten te onderscheiden in de volgende driedeling: 1. Subacromiaal pijnsyndroom (SAPS): pijn en/of bewegingsbeperking van het abductie traject. 2. Glenohumerale gewrichtsklachten: naast pijn en/of beperking van de abductie ook sprake van pijn en beperking van de exorotatie. 3. Overige schouderklachten. Behandel SAPS en glenohumerale klachten stapsgewijs: geef voorlichting en adviezen schrijf zo nodig analgetica voor opties bij onvoldoende vermindering van de klachten na 1 à 2 weken analgeticagebruik: verlenging van de behandeling met analgetica, lokale injectie met een corticosteroïd of verwijzing voor oefentherapie. Overweeg beeldvormend onderzoek indien klachten langer dan 3 maanden aanhouden ondanks conservatieve behandeling. Echografie bij SAPS en een röntgenfoto bij twijfel over de diagnose bij glenohumerale klachten. 1 De werkgroep bestond uit: Damen GJ, Koel G, Kuijpers T, Ottenheijm RP, Schellingerhout JM, Van den Donk M, Winters JC, Wittenberg J. (derde herziening). Huisarts Wet 2019;..(..):.-.. Deze standaard en de wetenschappelijke verantwoording zijn geactualiseerd ten opzichte van de vorige versie (Huisarts Wet 2008:51(11): ). (M08) Pagina 1 van 12
2 30 35 Inbreng van de patiënt De NHG-Standaarden geven richtlijnen voor het handelen van de huisarts; de rol van de huisarts staat dan ook centraal. Daarbij geldt echter altijd dat factoren van de kant van de patiënt het beleid mede bepalen. Om praktische redenen komt dit uitgangspunt niet telkens opnieuw in de richtlijn aan de orde, maar wordt het hier expliciet vermeld. De huisarts stelt waar mogelijk het beleid vast in samenspraak met de patiënt, met inachtneming van diens specifieke omstandigheden en met erkenning van diens eigen verantwoordelijkheid, waarbij adequate voorlichting een voorwaarde is. Afweging door de huisarts 40 Het persoonlijk inzicht van de huisarts is uiteraard bij alle richtlijnen een belangrijk aspect. Afweging van de relevante factoren in de concrete situatie zal beredeneerd afwijken van het hierna beschreven beleid kunnen rechtvaardigen. Dat laat onverlet dat deze standaard bedoeld is om te fungeren als maat en houvast. Delegeren van taken NHG-Standaarden bevatten richtlijnen voor huisartsen. Dit betekent niet dat de huisarts alle genoemde taken persoonlijk moet verrichten. Sommige taken kunnen worden gedelegeerd aan de praktijkassistente, praktijkondersteuner of praktijkverpleegkundige, mits zij worden ondersteund door duidelijke werkafspraken waarin wordt vastgelegd in welke situaties de huisarts moet worden geraadpleegd, en mits de huisarts toeziet op de kwaliteit. Omdat de feitelijke keuze van de te delegeren taken sterk afhankelijk is van de lokale situatie, bevatten de standaarden daarvoor geen concrete aanbevelingen. Evenmin bevatten standaarden gedetailleerde aanwijzingen over de beoordeling van het spoedeisende karakter van een hulpvraag als de patiënt zich telefonisch meldt bij de triagist tijdens avond-, nacht- en weekenddiensten of bij de praktijkassistente tijdens praktijkuren. Meer gedetailleerde informatie hierover is te vinden in de NHG-TriageWijzer. Ook bij telefonische spoedbeoordeling geldt dat de huisarts verantwoordelijk blijft en moet toezien op de kwaliteit. 55 (M08) Pagina 2 van 12
3 INLEIDING Scope Deze NHG-Standaard geeft richtlijnen voor diagnostiek en behandeling van schouderklachten. Onder schouderklachten verstaan we pijn van de schouder/bovenarm met of zonder bewegingsbeperking, waarbij het gebied begrensd wordt door de basis van de nek, de schouderbladen en de elleboog. 1 Buiten de scope Buiten het bestek van de standaard vallen: Schouderklachten met verdenking op luxatie of fractuur. Schouderklachten als gevolg van zeldzame oorzaken: maligniteit, diafragmaprikkeling, systemische ziekten, (centraal) neurologische aandoeningen en cardiale aandoeningen. ACHTERGRONDEN EPIDEMIOLOGIE Schouderklachten komen frequent voor. De incidentie van schouderklachten in de Nederlandse huisartsenpraktijk bedraagt ongeveer 35 nieuwe episoden per 1000 patiënten per jaar. De jaarprevalentie in de huisartsenpraktijk bedraagt 3,1%. De prevalentie in de algemene bevolking is veel hoger (5-47%); slechts 40% van de patiënten met schouderklachten bezoekt met deze klachten de huisarts. De incidentie en prevalentie nemen toe met de leeftijd en zijn vanaf de puberteit hoger bij vrouwen dan bij mannen. 2 BELOOP Schouderklachten hebben dikwijls een recidiverend en langdurig beloop, en kunnen vooral in de acute fase nadelige gevolgen hebben voor het dagelijks functioneren en de nachtrust. De mate waarin de klachten het dagelijks functioneren beperken, hangt vooral samen met de ernst van de pijn bij bewegen en met nachtelijke pijn. Van alle patiënten die in verband met schouderklachten de huisarts bezoeken, geeft na 6 weken ongeveer 30% aan hersteld te zijn, oplopend tot 50% na 6 maanden en 60% na een jaar. Ongeveer de helft van patiënten met schouderklachten bezoekt de huisarts maar één keer voor deze klacht ETIOLOGIE Er bestaat nog onduidelijkheid over de oorsprong van schouderklachten. Zie voor de meest gangbare theorieën hierover noot 4. 4 PROGNOSE Prognostische factoren De prognose van schouderklachten is ongunstiger wanneer de klachten bij het eerste consult al langdurig bestaan of als hevige pijn op de voorgrond staat, en wanneer er sprake is van bijkomende nekpijn. Andere ongunstige prognostische factoren zijn: somatisatie en een slechte algemene gezondheid. 5 De volgende werk-gerelateerde factoren lijken een negatieve invloed op het herstel te hebben: werkloosheid, fysieke belasting, weinig zelf mogen beslissen en moeilijke taken hebben op het werk. 6 Ziekteverzuim Het ziekteverzuim bij mensen met schouderklachten ligt rond de 30%. 7 (M08) Pagina 3 van 12
4 INDELING VAN SCHOUDERKLACHTEN Met behulp van anamnese en lichamelijk onderzoek of andere diagnostische tests is door de huisarts doorgaans niet precies vast te stellen wat de oorzaak van de schouderklachten is of welke structuur is aangedaan. Op grond van het klinisch beeld zijn er echter wel drie typen klachten te onderscheiden: 8 1. Subacromiaal pijnsyndroom (SAPS) Pijn, meestal unilateraal, gelokaliseerd rond het acromion en/of de bovenarm die verergert tijdens het heffen van de arm (pijn en/of bewegingsbeperking van het abductie traject). SAPS omvat subacromiale bursitis, (calcificerende) tendinopathie, (partiële dikte of volledige dikte) ruptuur van een of meerdere rotatorcuff pezen of ruptuur van de lange kop van de bicepspees. SAPS is veruit de meest voorkomende vorm van schouderklachten (70-80%). Traumatische beschadigingen van de rotatorcuff komen het meest frequent voor in de leeftijd tot 35 jaar. De kans op niet-traumatische rupturen neemt sterk toe met de leeftijd. Aandoeningen van de subacromiale structuren komen met name voor in de leeftijd van 35 tot 75 jaar. 2. Glenohumerale gewrichtsklachten Pijn en beperking van de abductie in combinatie met pijn en beperking van de exorotatie. Meest voorkomend zijn: frozen shoulder en artrose. Frozen shoulder komt het meest frequent voor in de leeftijdscategorie van 40 tot 60 jaar, terwijl artrose een beeld is dat vooral gezien wordt bij patiënten boven de 60 jaar. 3. Overige schouderklachten Hieronder vallen: schouderklachten met bijkomende nekklachten (functiestoornissen van de cervicale wervelkolom of cervicothoracale overgang) aandoeningen van het acromio- of sternoclaviculaire gewricht (bijvoorbeeld artrose); instabiliteit van het glenohumerale gewricht. In de praktijk blijkt het niet altijd mogelijk de drie typen schouderklachten van elkaar te onderscheiden en kunnen meerdere problemen naast elkaar bestaan. Er is onvoldoende wetenschappelijk bewijs dat er op basis van anamnese en lichamelijk onderzoek een meer gedetailleerde indeling in diagnostische groepen mogelijk is, die consequenties heeft voor het beleid van de huisarts. (M08) Pagina 4 van 12
5 145 RICHTLIJNEN DIAGNOSTIEK Breng de aanleiding, het type en de ernst van de schouderklacht in kaart, mede om bij eventuele vervolgconsulten het beloop te kunnen beoordelen ANAMNESE Vraag naar: - duur, wijze van ontstaan en beloop van de klachten; - voorafgaand trauma; - ernst van de pijn en ervaren hinder: verstoring van de nachtrust, liggen op de aangedane kant, mate van belemmering in het dagelijks functioneren, thuis, op het werk (bijvoorbeeld verzuim); - zelfzorg en overige behandelingen tot nu toe; - schouderklachten in het verleden: beloop, behandeling en resultaat behandeling; - relatie van de klachten met de arbeidssituatie (invloed van klachten op het werk of andersom), contact met de bedrijfsarts. Probeer een indruk te krijgen van de locatie van de schouderklachten. Vraag naar: - lokalisatie van de pijn, uitstraling in de arm; - pijnlijke beperking bij het bewegen van de bovenarm in één of meerdere richtingen; - gevoel van instabiliteit; - bijkomende nekklachten. LICHAMELIJK ONDERZOEK Laat het bovenlichaam ontbloten zodanig dat de schouder- en nekregio goed te zien is. Inspectie - Laat de plaats van de pijn aanwijzen en inspecteer het pijnlijke gebied. - Let op vorm- en standsverandering (atrofie van de schouderspieren, afwijkende stand van de scapula). - Vergelijk altijd met de andere zijde. Bewegingsonderzoek van de schouder 9 Doe de volgende testen en vergelijk daarbij altijd met de andere zijde: - actieve abductie: laat de gestrekte en gesupineerde arm (duim naar buiten) zijwaarts heffen tot naast het hoofd (beperking of pijn in (een deel van) het abductietraject); - passieve abductie: omvat de arm ter hoogte van de elleboog en til de gestrekte en gesupineerde arm op tot naast het hoofd (beperking of pijn in (een deel van) het abductietraject); - passieve exorotatie: omvat de onderarm ter hoogte van de pols, fixeer de elleboog tegen het lichaam en roteer de 90 gebogen arm naar buiten (beperking of pijn in het exorotatietraject). Specifieke testen We bevelen geen specifieke testen aan bij het lichamelijk onderzoek (bijvoorbeeld Hawkins-Kennedytest, Neer-test en Jobe-test). De interbeoordelaar betrouwbaarheid van deze testen is laag en/of de uitkomst heeft geen consequenties voor het beleid. 10 AC-gewricht Palpeer het het AC-gewricht en let daarbij op pijn en verbreding van het gewricht. Cervicale wervelkolom en cervicothoracale overgang Doe de volgende actieve testen van de nek. Let op pijn en bewegingsbeperking: (M08) Pagina 5 van 12
6 195 - actieve anteflexie - retroflexie - rotatie - lateroflexie naar links en rechts AANVULLEND ONDERZOEK Echografie Echografie wordt niet aanbevolen in de eerste drie maanden van een eerste episode van niettraumatische schouderklachten. 11 Afwijkingen op een echogram komen ook voor bij mensen zonder schouderklachten, met name op oudere leeftijd. De meerderheid van de patiënten < 40 jaar heeft geen echografisch aantoonbare afwijking en bij patiënten > 70 jaar heeft de uitslag van de echografie meestal geen consequenties voor de behandeling. Overweeg echografie bij klachten die na 3 maanden nog persisteren ondanks adequate conservatieve behandeling (analgetica, injectie, oefentherapie). Vraag echografie aan (vanwege de betrouwbaarheid bij voorkeur op een radiologische afdeling) om meer duidelijkheid te krijgen over de diagnose/oorzaak, met name om vast te stellen of er een ruptuur of calcificaties te zien zijn. 12 Röntgenfoto Overweeg een röntgenfoto bij persisterende glenohumerale schouderklachten na 3 maanden en twijfel over de diagnose (wel of niet artrose) EVALUATIE Zeldzame, soms ernstige oorzaken van schouderklachten Wees alert op zeldzame, soms ernstige oorzaken van schouderklachten (zie Tabel 1) en verwijs zo nodig. Deze standaard gaat niet in op de diagnostiek en behandeling van deze oorzaken van schouderklachten. Indeling schouderklachten Stel in eerste instantie de diagnose schouderklachten op basis van anamnese en lichamelijk onderzoek en hanteer de volgende driedeling: 1. Subacromiaal pijnsyndroom (SAPS): pijn en/of bewegingsbeperking in het abductietraject 2. Glenohumerale gewrichtsklachten: pijn en beperking zowel bij abductie als bij exorotatie, waarbij de exorotatie een grotere beperking geeft 3. Overige schouderklachten: schouderklachten met bijkomende nekklachten: er is sprake van nekpijn in rust, pijn bij het bewegen van de nek en/of een bewegingsbeperking bij oriënterend onderzoek van de cervicale wervelkolom aandoeningen van het acromio- of sternoclaviculaire gewricht (bijvoorbeeld artrose) instabiliteit van het glenohumerale gewricht Beoordeel of werkgerelateerde factoren het beloop mede beïnvloeden en of de klachten van invloed zijn op het functioneren op het werk. Men spreekt van een werkgerelateerde aandoening als er een (vermoede) causale relatie bestaat tussen werkfactoren en de schouderklacht (invloed van werk op (M08) Pagina 6 van 12
7 klachten), en van een arbeidsrelevante klacht indien de klachten het functioneren op het werk beïnvloeden (invloed van klachten op werk) Uitslag echografie: cuff ruptuur en calcificerende tendinopathie Indien met echografie een ruptuur of calcificaties (calcificerende tendinopathie) worden gezien dan kan dit consequenties hebben voor het beleid (zie Consultatie/Verwijzing). Alle overige echografische diagnosen hebben geen consequenties voor het beleid. 4 Tabel 1 Differentiaal diagnose en bijbehorende kenmerken van zeldzame, soms ernstige oorzaken van schouderklachten Houd rekening met een ernstige oorzaak bij verschijnselen die niet passen in het normale beeld en beloop van schouderklachten. Exacte richtlijnen hiervoor zijn niet te geven, maar de meest voorkomende signalen en de daarbij behorende differentiaal diagnostische aandoeningen zijn: Aandoening Risicofactoren / kenmerken Infectie of ontsteking, zoals ernstige en/of persisterende klachten septische artritis dubbelzijdige schouderklachten polymyalgia rheumatica lichamelijke klachten elders cholecystitis koorts malaise of gewichtsverlies verhoogde CRP of BSE Metastasen ernstige en/of persisterende klachten lichamelijke klachten elders malaise of gewichtsverlies Cervicaal radiculair syndroom heftige uitstralende pijn tintelingen in de arm of hand, samenhangend met nekbewegingen of verminderde kracht van arm- of handspieren. Neuralgische amyotrofie heftige zenuwpijn in de schouderregio, arm en/of hand met (link naar brochure zeldzame soms gevoelsstoornissen, gevolgd door een parese of ziekten) paralyse van de spieren op deze plaatsen zoals bijvoorbeeld een scapula alata pneumonie dyspneu angina pectoris pijn op de borst acuut coronair syndroom Reumatoïde artritis gewrichtsklachten elders reumatoïde artritis in de voorgeschiedenis tekenen van synovitis zoals warmte of koorts (M08) Pagina 7 van 12
8 RICHTLIJNEN BELEID subacromiaal pijnsyndroom en glenohumerale klachten De behandeling van schouderklachten is voor subacromiaal pijnsyndroom en glenohumerale klachten hetzelfde, tenzij anders aangegeven. Stapsgewijze behandeling 1. Geef voorlichting en adviezen (zie Voorlichting en adviezen). 2. Schrijf zo nodig bij (ernstige) schouderpijn analgetica voor (zie medicamenteuze behandeling). 3. Overweeg, indien de klachten na 1 tot 2 weken analgeticagebruik onvoldoende verminderen: verlenging van de behandeling met analgetica of de volgende stap in het stappenplan; lokale injectie met een corticosteroïd (bij ernstige pijn); verwijzing voor oefentherapie (bij (dreigend) disfunctioneren). VOORLICHTING EN ADVIEZEN Aard van de aandoening Leg uit dat: niet-traumatische schouderklachten worden veroorzaakt door belasting, veroudering of een ontsteking van één van de structuren van de schouder, dat een exacte plaats niet met zekerheid is aan te wijzen en dat dit voor de therapie geen consequenties heeft. het beloop moeilijk te voorspellen is. Het herstelproces kan enkele weken tot vaak maanden of zelfs langer dan een jaar duren. Mate van activiteit Adviseer: vanaf het allereerste moment actief te blijven om de mobiliteit te bewaren en om de conditie van de schoudermusculatuur op peil te houden; een stapsgewijze aanpak in acht te nemen: o pas bij acute ernstige pijn de dagelijkse activiteiten voor een korte tijd aan; o strikte rust wordt ontraden tenzij minimale bewegingen ernstige pijn veroorzaken; o breid daarna de activiteiten (huishouden, werk, hobby) geleidelijk en stapsgewijs uit en wacht niet tot de pijn geheel verdwenen is. Behandeling Geef informatie over: de verschillende mogelijkheden om de pijn, de bewegingsbeperkingen en het herstel te beïnvloeden: actief blijven, analgetica, lokale injecties met corticosteroïden en oefentherapie. Leg uit dat van geen van deze behandelingen vaststaat dat ze op de lange duur het natuurlijke beloop in belangrijke mate beïnvloeden; andere mogelijke maatregelen zoals lokale applicatie met warmte, koude of NSAID-gel en het uitvoeren van eenvoudige oefeningen (bijvoorbeeld slingeren). 13 Deze interventies zijn echter onvoldoende onderzocht om een gefundeerde uitspraak te kunnen doen over positieve of negatieve effecten. Arbeidssituatie Adviseer, als er (mogelijk) een relatie is met de arbeidssituatie of bij werkverzuim, contact op te nemen met de bedrijfsarts, indien dat nog niet is gebeurd (zie Consultatie/ verwijzing). (M08) Pagina 8 van 12
9 Thuisarts Bied voorlichtingsmateriaal aan en verwijs naar de informatie over schouderklachten op De informatie op Thuisarts.nl is gebaseerd op deze NHG-Standaard. MEDICAMENTEUZE BEHANDELING Analgetica Schrijf analgetica (paracetamol, NSAID) voor bij (ernstige) schouderpijn. Schrijf de analgetica voor conform het stappenplan, zoals beschreven in de NHG-Standaard Pijn. Lokale injectie met corticosteroïd Bespreek de mogelijkheid van een lokale injectie met een corticosteroïd indien de (ernstige) schouderpijn ondanks adviezen en 1 tot 2 weken analgeticagebruik onvoldoende is verminderd. 14,15 Lokalisatie Het type schouderklacht bepaalt de plaats van de lokale injectie. Geef bij subacromiaal pijnsyndroom een injectie in de subacromiale ruimte 14, en bij glenohumerale gewrichtsklachten een injectie intraarticulair glenohumeraal 15. Zie praktische uitvoering. Dosering Neem voor een injectie 1 ml triamcinolonacetonide 40 mg/ml, eventueel in combinatie met 1-10 ml lidocaïne 10 mg/ml. 16 Praktische uitvoering Subacromiaal: gebruik een naald van minimaal 5 cm en breng deze in circa 2 cm onder het midden van de laterale rand van het acromion; voer op tot ruim onder het acromion [link instructiefilmpje]; Glenohumeraal (intra-articulair): gebruik een naald van minimaal 5 cm en breng deze in circa 2 cm mediaal van de dorsolaterale hoek van het acromion en vervolgens 2 cm caudaal van de spina scapula (soft spot); voer op in de richting van de processus coracoideus tot de humeruskop [link instructiefilmpje]; Er kan worden volstaan met een anatomisch geleide injectie (echogeleiding is niet nodig) Figuur. Anatomie schouder Overige informatie en adviezen Informeer de patiënt over de kans op bijwerkingen, waarvan de meest voorkomende zijn: enkele dagen meer pijn, opvliegers en soms vaginaal bloedverlies. In de dagen na de injectie is absolute rust of het dragen van een mitella niet nodig. Adviseer de patiënt de arm te blijven bewegen (zie Voorlichting). (M08) Pagina 9 van 12
10 Bij personen met diabetes mellitus kan de bloedsuikerspiegel 3-10 dagen na de injectie verhoogd zijn. Zie de bijlage Beleid bij gebruik van corticosteroiden bij de NHG-Standaard Diabetes Mellitus type Herhaling injectie De injectie kan desgewenst na 2 tot 4 weken worden herhaald. Het is niet te verwachten dat meer dan twee injecties bij één episode van schouderklachten effectief zijn. Corticosteroïdinjectie voorafgaand aan oefentherapie Een corticosteroïdinjectie voorafgaand aan een verwijzing voor oefentherapie wordt niet aanbevolen. In individuele gevallen kan bij patiënten met veel pijn een injectie overwogen worden om de drempel om te starten met oefentherapie te verlagen. 18, NIET-MEDICAMENTEUZE BEHANDELING Oefentherapie Bespreek de mogelijkheid van oefentherapie bij patiënten met schouderklachten en (dreigend) disfunctioneren, indien de schouderklachten ondanks adviezen en een à twee weken analgeticagebruik onvoldoende zijn verminderd. 20,21,22 CONTROLE De frequentie van de controles hangt af van de ernst van de klachten, de verwachte noodzaak tot evaluatie en bijstelling van de ingestelde behandeling en de behoefte van de patiënt. Instrueer de patiënt terug te komen in de volgende gevallen: als ernstige pijn niet afneemt na één à twee weken; bij koorts na een injectie; als de klachten na twee tot vier weken onvoldoende zijn verminderd met analgetica of na corticosteroïd-injectie; als de klachten onvoldoende zijn verminderd na oefentherapie. Aandachtspunten bij de controle zijn: Effect behandeling: vraag naar de effectiviteit van eventuele behandelingen, bijwerkingen en de invloed ervan op het dagelijks functioneren. Pas zo nodig de behandeling aan. Beloop: vervolg het beloop aan de hand van de pijn en de mate van (dis)functioneren. Herhaal, indien de klachten niet verbeteren, anamnese en lichamelijk onderzoek. Blijf alert op aanwijzingen voor een andere oorzaak van de klachten, vooral bij aanwezigheid van kenmerken zoals beschreven in tabel 1 en bij een onverklaarbaar langdurig of progressief beloop. Beeldvormend onderzoek: Overweeg beeldvormend onderzoek indien (ernstige) klachten langer dan 3 maanden aanhouden ondanks adequate conservatieve behandeling (analgetica, injectie, oefentherapie). Echografie bij subacromiaal pijnsyndroom en een röntgenfoto bij twijfel over de diagnose bij glenohumerale klachten. Voorlichting: Geef zo nodig opnieuw voorlichting over het vaak langdurige beloop van schouderklachten. Herstelbelemmerende factoren: Inventariseer herstelbelemmerende factoren in de omstandigheden of het gedrag van de patiënt: veel pijnklachten, langdurige klachten op het moment van het eerste consult, bijkomende nekklachten, provocerende werkgerelateerde factoren (fysieke belasting, weinig zelf mogen beslissen, moeilijke taken), werkloosheid, psychosociale factoren. (M08) Pagina 10 van 12
11 395 Arbeidssituatie: vraag, indien van toepassing, naar arbeidsverzuim, contacten met de bedrijfsarts en naar eventuele belemmerende factoren voor werkhervatting CONSULTATIE/VERWIJZING Lokale omstandigheden en persoonlijke ervaring van huisarts en patiënt zullen in de dagelijkse praktijk richting geven aan het verwijsbeleid. Verwijzing voor oefentherapie Overleg met de patiënt de mogelijkheid van verwijzing binnen de eerste lijn voor oefentherapie bij (dreigend) disfunctioneren. Verwijzing voor shockwavetherapie (eerste lijn) Shockwavetherapie (door fysiotherapeut) kan worden overwogen bij patiënten met schouderklachten die berusten op calcificerende tendinopathie die onvoldoende reageren op oefentherapie en/of een corticosteroïdinjectie. 23 Shockwavetherapie is niet geïndiceerd bij patiënten met schouderklachten zonder calcificaties. 24 Verwijzing naar de tweede lijn Volledige dikte of partiële dikte ruptuur van de rotator cuff Overleg met de patiënt de mogelijkheid van verwijzing naar de tweede lijn bij: Patiënten jonger dan 50 jaar (of actieve 50+ ers) met een volledige dikte ruptuur. Oudere patiënten worden meestal niet meer geopereerd omdat de pees te degeneratief is. Bovendien lijkt een operatie bij patiënten > 50 jaar niet effectiever te zijn dan conservatieve behandeling. 25 Patiënten jonger dan 35 jaar met een partiële dikte ruptuur die vanwege werk of sport (op hoog niveau) sterk afhankelijk zijn van een goede schouderfunctie. 25 Persisterende calcificerende tendinopathie Overleg met de patiënt de mogelijkheid van verwijzing naar de tweede lijn bij patiënten met een calcificerende tendinopathie die onvoldoende reageert op oefentherapie, injectie (en eventueel eerstelijns shockwavetherapie). In de tweede lijn kan hoogenergetische shockwave therapie of barbotage worden toegepast. 22 Persisterende klachten Overweeg verwijzing naar de tweede lijn bij patiënten die ondanks adequate behandeling klachten of belemmeringen blijven houden. Bedrijfsarts Adviseer de patiënt contact op te nemen met de bedrijfsarts of neem zelf contact op (indien de patiënt daar toestemming voor geeft) indien: 26 o er langdurige uitval is of wordt verwacht; o er belemmeringen zijn voor de uitvoering van het werk vanwege de klachten; o de klachten (mede) zijn ontstaan of in stand worden gehouden door het werk. Geen verwijzing Verwijs niet voor dry needling, acupuntuur, kinesiotaping, manuele therapie of fysiotechnische applicaties. Bij deze therapieën is de werkzaamheid bij schouderklachten onvoldoende aangetoond. Daarnaast zijn er zeldzame maar ernstige risico s verbonden (pneumothorax, geringe bloedingen, hepatitis door vuile naalden met name in endemische gebieden) aan de invasieve therapieën (acupunctuur, dry needling). 27,28,29, (M08) Pagina 11 van 12
12 RICHTLIJNEN BELEID overige schouderklachten Schouderklachten met bijkomende nekklachten Overweeg functiestoornissen van de cervicale wervelkolom of cervicothoracale overgang te laten behandelen door een fysio- of oefentherapeut, omdat deze klachten kunnen bijdragen aan het ontstaan en onderhouden van de schouderklachten. Aandoeningen van het acromio-claviculaire gewricht 31 Wacht bij geïsoleerde klachten van het acromioclaviculaire gewricht in de initiële fase het natuurlijk beloop af, zo nodig aangevuld met analgetica. Overweeg een lokale corticosteroïdinjectie als de klachten aanhouden ondanks rust en analgetica. Praktische uitvoering en dosering Neem voor een injectie in het acromio-claviculaire gewricht 1 ml triamcinolonacetonide 10 mg/ml. Gebruik een 20 tot 25 mm naald en breng deze in de gewrichtsspleet in (circa 2,5 cm mediaal van het laterale uiteinde van het acromion); injecteer in craniocaudale richting. Deze injectie is lastig uit te voeren. Instabiliteit van het glenohumerale gewricht 32 Overweeg bij subluxatie oefentherapie van de rotator cuff spieren. Indien de klachten niet afnemen, kan een operatieve ingreep door de orthopedisch chirurg overwogen worden. ORGANISATIE VAN DE ZORG Bij patiënten met chronische schouderklachten is het belangrijk dat de zorg tussen de verschillende behandelaren wordt afgestemd om te voorkomen dat verschillende behandelingen naast elkaar plaatsvinden of patiënten langdurig uitvallen uit het arbeidsproces. Punten waarover lokaal of regionaal afspraken gemaakt kunnen worden, zijn: diagnostiek en behandeling, werkhervatting, samenwerking en communicatie (bijvoorbeeld over verwijzen en terugverwijzen, onderlinge uitwisseling van informatie en over de begeleiding van en voorlichting aan patiënten). In verschillende regio s bestaat er de mogelijkheid om een kaderhuisarts bewegingsapparaat te consulteren voor (advies omtrent) diagnostiek en behandeling. Ook bestaan er verschillende fysiotherapeutische schoudernetwerken (verenigd in Schoudernetwerken Nederland). (M08) Pagina 12 van 12
De waarde van echografisch diagnostisch onderzoek. Marc Weyts, huisarts-echografist April 2018
De waarde van echografisch diagnostisch onderzoek Marc Weyts, huisarts-echografist April 2018 Geen Geen Geen Geen NHG standaard schouderklachten (2 e heriene versie 2008) Eenvoudig, pragmatisch en stapsgewijs
Nadere informatieNVAB Richtlijn Klachten aan Arm, Nek of Schouder. Werk en KANS. 11-5-2015 Hoge School Leiden. Dr. Leo. A.M. Elders
NVAB Richtlijn Klachten aan Arm, Nek of Schouder 1 11-5-2015 Hoge School Leiden Dr. Leo. A.M. Elders Werk en KANS Tel: 06-55741585 E-mail: info@nvka.nl Inhoud presentatie Schouderklachten /SAPS Epidemiologie
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Vaardigheid schouderonderzoek. Schoudersklachten: Vaardigheid schouderonderzoek. 1. Toelichting. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur
Schoudersklachten: 1. Toelichting Deze verdiepingsmodule is gebaseerd op de NHG Standaard van oktober 2008 (tweede herziening). De anatomie van de schouder is globaal wel bekend bij de huisarts. Veelal
Nadere informatieSchouderpathologie voorde huisarts
Schouderpathologie voorde huisarts Linda Cervenka Ellen de Wit Ron Onstenk April 2012 Schouderklachten?? Nekklachten Radiculaire klachten CTS Infectieus Polymyalgia Schouder/POB klachten Gecombineerd Schouder
Nadere informatie(potentiële) belangenverstrengeling
Disclosure belangen Leo Elders (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Eerst anatomie kennen, dan injecteren. Eerst anatomie kennen, dan injecteren. 1. Toelichting. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur
1. Toelichting Deze verdiepingsmodule is gebaseerd op de NHG Standaard M08 Schouderklachten van oktober 2008 (tweede herziening). De anatomie van de schouder is globaal wel bekend bij de huisarts. Veelal
Nadere informatieNHG-Standaard Schouderklachten
NHG-Standaard Schouderklachten Tweede herziening Winters JC, Van der Windt DAWM, Spinnewijn WEM, De Jongh AC, Van der Heijden GJMG, Buis PAJ, Boeke AJP, Feleus A, Geraets JJXR. Huisarts Wet 2008:51(11):555-65.
Nadere informatieToetsstation. Schouderklachten
Toetsstation Schouderklachten Algemene gegevens Classificatiecode(s) L08, L92 Doelstelling Toetsen of de kandidaat in staat is de gegevens te verzamelen die nodig zijn voor de diagnostiek bij een patiënt
Nadere informatieHelder en transparant aan de patiënt en aan de mede- en vervolgbehandelaars, de oorzaak en gevolgen van de aandoening en de keuzemogelijkheden van
Helder en transparant aan de patiënt en aan de mede- en vervolgbehandelaars, de oorzaak en gevolgen van de aandoening en de keuzemogelijkheden van behandeling uit te leggen. Eenduidige terminologie tussen
Nadere informatieNiet alles is Subacromiaal Pijnsyndroom
Niet alles is Subacromiaal Pijnsyndroom Diagnose & behandeling van schouderklachten in de 1 e en 2 e lijn Bursitis Disclosuresheet belangen spreker Geen potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieScoringslijst voor de praktijk
Stichting Verenigde Universitaire Huisartsopleidingen Domus Medica, Postbus 20072, 3502 LB UTRECHT tel. (030) 280 60 90; fax (030) 280 60 99 internet: www.svuh.nl Scoringslijst voor de praktijk 2. SCHOUDERKLACHTEN
Nadere informatieRegionalisatie Haarlem
Regionalisatie Haarlem Verwijsstructuur Sportgezondheidszorgketen Haarlem (VSG7699) Schouderklachten Uitgangspunten obv multidisciplinaire richtlijn Sub Acromiaal Pijn Syndroom 2013 1. Diverse zorgverleners
Nadere informatieDUO-dagen Injectie-technieken Orthopedisch chirurgen IJsselland Ziekenhuis
DUO-dagen 2016 Injectie-technieken Orthopedisch chirurgen IJsselland Ziekenhuis Disclosures Disclosure belangen sprekers orthopedie: Presentatie: injectie technieken Geen potentiële belangenverstrengeling
Nadere informatieArthroscopische subacromiale decompressie van de schouder (Neerplastiek) Inleiding
Arthroscopische subacromiale decompressie van de schouder (Neerplastiek) Inleiding Uw behandelend arts heeft u geadviseerd om uw schouderklachten operatief te behandelen met behulp van een kijkoperatie
Nadere informatieOrthopedie Arthroscopische subacromiale decompressie van de schouder (Neerplastiek)
Orthopedie Arthroscopische subacromiale decompressie van de schouder (Neerplastiek) Inleiding Uw orthopedisch chirurg heeft u geadviseerd om uw schouderklachten operatief te behandelen met behulp van een
Nadere informatieArthroscopische neerplastiek. Orthopedie
Arthroscopische neerplastiek Orthopedie Inhoudsopgave Inleiding...4 De schouder...4 Behandeling...6 Diagnose en onderzoek...6 De operatie...7 Mogelijke complicatie...8 Anesthesie (verdoving)...9 De eerste
Nadere informatieSCHOUDERKLACHTEN HUISARTS- OPLEIDING. Versie maart 2001. Docentendeel
SCHOUDERKLACHTEN Versie maart 2001 Docentendeel HUISARTS- OPLEIDING Algemene gegevens Dit onderwijsprogramma is ontwikkeld door de staf van de afdeling Huisartsopleiding van de Vrije Universiteit ten behoeve
Nadere informatieToetsstation. Injectie schouder
Toetsstation Injectie schouder Alg lgeme mene gegevens Classificatiecode(s) L92, L31, L55 Doelstelling Toetsen of de kandidaat in staat is - enkele voor injectie relevante structuren op het schouderfantoom
Nadere informatieLichamelijk onderzoek
Hoofdstuk 3 Lichamelijk onderzoek Het lichamelijk onderzoek omvat de volgende onderdelen: -- inspectie in rust -- passief en actief uitgevoerd onderzoek naar de beweeglijkheid van de cervicale wervelkolom,
Nadere informatieIs het wel een carpaal tunnel syndroom? Cathelijne Gorter de Vries Neuroloog 30-03-2016
Is het wel een carpaal tunnel syndroom? Cathelijne Gorter de Vries Neuroloog 30-03-2016 Disclosures spreker (potentiële) belangenverstrengeling geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieSchouderoperatie. oefeningen en richtlijnen. Paramedische afdeling
Paramedische afdeling Schouderoperatie oefeningen en richtlijnen Inleiding U heeft van uw behandelend arts te horen gekregen dat u een operatie krijgt aan uw schouder. Het doel van de operatie is het wegnemen
Nadere informatieFase 1: Verwijzing, aanmelding en initiële hypothese. Screening. Hypothese: Er is mogelijk sprake van liespijn als gevolg van rode vlaggen.
Stroomdiagram Liespijn Onderstaand stroomdiagram kan worden gebruikt voor het diagnostisch proces, bij patiënten met liespijn. Hierbij wordt de nadruk gelegd op artrogene problematiek. Niet atrogene aandoeningen
Nadere informatieBehandeling kalkafzetting in de schouder
Behandeling kalkafzetting in de schouder Barbotage tendinosis calcarea Ziekenhuis Gelderse Vallei In overleg met uw behandelend arts heeft u een verwijzing gekregen voor een behandeling van uw schouderklachten
Nadere informatiesnijlijn snijlijn Hebt u nog vragen? Artrose in de schouder Maak meer wetenschappelijk onderzoek mogelijk Wat is artrose?
Schouderartrose Artrose in de schouder Bij schouderartrose is er sprake van slijtage in het schoudergewricht. Pijn in de schouder, voortdurend aanwezig of alleen als u uw arm wilt bewegen, kan wijzen op
Nadere informatieRotator cuff scheur. De meeste scheuren treden op in de supraspinatus maar andere delen van de pees kunnen ook zijn aangedaan.
Rotator Cuff Scheur Rotator cuff scheur Inleiding Een rotator cuff scheur is een vaak voorkomende oorzaak van pijn en ongemak in de schouder bij een volwassene. De rotator cuff bestaat uit 4 spieren en
Nadere informatieSchouderdecompressie en/of behandeling cuff ruptuur
Schouderdecompressie en/of behandeling cuff ruptuur Uw behandelend arts heeft u geadviseerd uw schouderklachten operatief te behandelen. U hebt klachten in uw schouder en bovenarm die ontstaan door het
Nadere informatieConclusies Orthopedie
Conclusies Orthopedie Grote interdokter variatie, bij vrijwel gelijke incidentie GC Marne is bovengemiddeld duur voor Z&Z : 8% duurder Hoge kosten orthopedie wordt veroorzaakt door: 34% meer verwijzingen
Nadere informatieSchouderprothese. Orthopedie. Oorzaken van de klachten. Artrose. Reuma. Fracturen. Onherstelbare rotator cuff-scheuren. Anatomie van de schouder
Orthopedie Schouderprothese Bij slijtage van de schouder kan het schoudergewricht worden vervangen door een prothese. Wat zijn de oorzaken van de klachten en welke soorten prothesen kunnen worden ingezet.
Nadere informatieImpingement van de schouder
Impingement van de schouder anatomie pathofysiologie diagnostiek behandeling conclusie Peer Poelmann Anatomie Ossaal Musculair Gewricht Anatomie Ossaal Musculair Gewricht posterieur zij aanzicht Anatomie
Nadere informatievoer eventueel de ULTT uit voor de plexus brachialis en n. medianus (uitsluittest)
Diagnostisch proces Anamnese/lichamelijk onderzoek screenen op rode vlaggen rode vlaggen: vermoeden van ernstige pathologie (nekpijn graad IV) geen rode vlaggen huisarts of verwijzend specialist Vaststellen
Nadere informatieTenniselleboog (Epicondylitis Lateralis)
Tenniselleboog (Epicondylitis Lateralis) TENNISELLEBOOG (EPICONDYLITIS LATERALIS) WAT IS EEN TENNISELLEBOOG? Een tenniselleboog is een veel voorkomende aandoening. Een tenniselleboog is een degeneratieve
Nadere informatieSchouderoperatie. oefeningen en richtlijnen. Paramedische Ziekenhuiszorg. Het schoudergewricht
Paramedische Ziekenhuiszorg Schouderoperatie oefeningen en richtlijnen U heeft met uw behandelend arts besproken dat u een operatie krijgt aan uw schouder. Het doel van de operatie is het wegnemen of het
Nadere informatieLuxaties van schouder elleboog en vingers. Compagnonscursus 2012
Luxaties van schouder elleboog en vingers Compagnonscursus 2012 De schouder - Epidemiologie Meest gedisloceerde gewricht: NL 2000/jaar op SEH 45% van alle luxaties betreffen schouder 44% in de leeftijdsgroep
Nadere informatieWAT TE DOEN NA DE PRIK? Maurits Sietsma, Oscar Dorrestijn
WAT TE DOEN NA DE PRIK? Maurits Sietsma, Oscar Dorrestijn Overzicht voordracht Inleiding: definities en anatomie Wat te doen voor de prik? Wanneer een prik? Na de prik Verwijzing orthopedie Overige injecties
Nadere informatieEerste bijeenkomst 2014 van het Schouder Netwerk Twente. 3 Juni 2014, Saxion Hogeschool Enschede.
Eerste bijeenkomst 2014 van het Schouder Netwerk Twente. 3 Juni 2014, Saxion Hogeschool Enschede. AGENDA 03-06-2014; F 1.09. 17:30 18:30 uur: ontvangst, mededelingen bestuur. 18:30 19:15 uur: Inhoud theorie;
Nadere informatieRotator cuff scheur. Orthopedie
Rotator cuff scheur Orthopedie Inhoudsopgave Rotator cuff scheur...4 Oorzaken...4 Klachten...5 Diagnose en onderzoek...5 De behandeling...6 De operatie...6 Na de operatie...7 Complicaties...8 Contact...9
Nadere informatiePATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE. Schouder impingement. (Inklemming schouder)
PATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE Schouder impingement (Inklemming schouder) Algemeen Er is bij u schouder impingement vastgesteld. Aan de hand van deze folder krijgt u informatie over de schouder, de oorzaak,
Nadere informatieMultidisciplinaire richtlijn aspecifieke KANS. Inzicht in beloop van beperkingen en verzuim
Multidisciplinaire richtlijn aspecifieke KANS Inzicht in beloop van beperkingen en verzuim 28 februari 2015, Utrecht Anita Feleus Kenniscentrum Zorginnovatie Hogeschool Rotterdam Samenwerking richtlijn
Nadere informatieAspecifieke klachten aan arm, nek en/of schouder 1
Aspecifieke klachten aan arm, nek en/of schouder 1 blijven? In de linkerkolom vindt u de verschillende onderwerpen die in deze folder behandeld worden. Door te klikken op deze items gaat u direct naar
Nadere informatieLieven De Wilde, MD, PhD Alexander Van Tongel, MD Department of Orthopedic Surgery Gent University Hospital
Klinisch onderzoek van de schouder Lieven De Wilde, MD, PhD Alexander Van Tongel, MD Department of Orthopedic Surgery Gent University Hospital Klinisch onderzoek van de schouder 12 stappen Stap 1: Anamnese
Nadere informatieIncidentie en prognostische factoren van postoperatieve frozen shoulder na schouderoperaties. Rinco Koorevaar
Incidentie en prognostische factoren van postoperatieve frozen shoulder na schouderoperaties Rinco Koorevaar Doel van schouderoperaties: afname pijn toename functie goede stabiliteit geen complicaties
Nadere informatieSAPS. Orthopedie. alle aandacht. Subacromiaal pijnsyndroom
SAPS Subacromiaal pijnsyndroom Orthopedie alle aandacht Schouderpijn bij bovenhoofds bewegen. (Sub-Acromiaal Pijn Syndroom (SAPS), voorheen: impingement syndroom) Inleiding Het sub-acromiaal pijnsyndroom
Nadere informatieTendinopathie Chronische peesklachten
Tendinopathie Chronische peesklachten Orthopedisch Centrum Máxima Uw specialist heeft bij u een tendinopathie vastgesteld U leest in deze brochure: wat is tendinopathie; hoe ontstaat tendinopathie; wat
Nadere informatiePATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE
PATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE Artrose in de schouder Algemeen Er is bij u artrose in uw schouder vastgesteld. Aan de hand van deze folder krijgt u informatie over de diagnose artrose, de gevolgen en behandeling
Nadere informatieInleiding 1 Koos van Nugteren Evolutie 1 Anatomie 1 Bewegingen van de schouder 7 Het schouderdak 8 Pathologie 8 Literatuur 11
Lijst van auteurs XI Inleiding 1 Evolutie 1 Anatomie 1 Bewegingen van de schouder 7 Het schouderdak 8 Pathologie 8 Literatuur 11 1 Hevige pijn in de rechterschouder bij een 20- jarige vrouw, geleidelijk
Nadere informatieGonartrosis; degeneratieve knieproblemen Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant. Aanleiding. Doelstelling. Definitie
Gonartrosis; degeneratieve knieproblemen Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Aanleiding Veel patiënten met degeneratieve knieproblemen zijn daarmee niet bekend bij de huisarts; inschatting
Nadere informatieArtrose in de schouder
Artrose in de schouder Bij schouderartrose is er sprake van slijtage in het schoudergewricht. Pijn in de schouder, voortdurend aanwezig of alleen als u uw arm wilt bewegen, kan wijzen op artrose. Bijkomende
Nadere informatieKlinisch redeneren. Programma 10-6-2010
Klinisch redeneren bij schouderklachten Fysio4deel, 28 mei 2010 dr. A de Gast orthopedisch chirurg Diakonessen Ziekenhuis Utrecht/Zeist Programma Anatomie en biomechanica 15.00 tot 16.1515 uur Koffie/thee
Nadere informatieSubacromiaal pijnsyndroom (SAPS)
Subacromiaal pijnsyndroom (SAPS) U heeft schouderklachten, passend bij het subacromiaal pijnsyndroom. Deze folder geeft informatie over de aandoening en behandeling. Aandoening Bij bovenhandse sporters
Nadere informatieDiagnostiek aan de schoudergordel. Model orthopedische geneeskunde ( James Cyriax) (Dos winkel)
Diagnostiek aan de schoudergordel Model orthopedische geneeskunde ( James Cyriax) (Dos winkel) Doorsnede art. humeri bicepspees, loopt door bovenkant van kapsel en voorkomt inklemming van kapsel in gewrichtsspleet
Nadere informatieSchouderproblemen te boven Rotator Cuff Laesies. R Corveleijn Orthopedisch Chirurg
Schouderproblemen te boven Rotator Cuff Laesies R Corveleijn Orthopedisch Chirurg M. Supraspinatus M. Infraspinatus M. Subscapularis M. Teres minor Rotatorcuff Functie rotatorcuff Mobiliteit elevatie rotaties
Nadere informatieLumbaal radiculair syndroom ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE Lumbaal radiculair syndroom Inleiding maart 2017 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Zie de werkafspraak Lumbaal radiculair syndroom De huidige werkgroep bestaat
Nadere informatieSymptomen. Onderzoek. Conservatieve therapie
Rotator Cuff Scheur De rotator cuff is de naam van het manchet dat wordt gevormd door vier spieren en pezen rond het schoudergewricht. De rotator cuff maakt de schouderbewegingen mogelijk en zorgt ook
Nadere informatieInjecties in en rondom grote gewrichten. Bas Knobben Orthopedisch chirurg
Injecties in en rondom grote gewrichten Bas Knobben Orthopedisch chirurg Injecties, waarom? Pijnafname Ontstekingsremmend Diagnosticum Waar injecteren? Bursa Peesschede Gewricht Op de pijnlijke plek? Wat
Nadere informatieRugpoli in Enschede. Lucille Dorresteijn, Neuroloog Marleen Wijnstra, Physician assistant
Rugpoli in Enschede Lucille Dorresteijn, Neuroloog Marleen Wijnstra, Physician assistant Stellingen Bij een langer bestaand LRS is een MRI van de LWK aangewezen Ik (huisarts) verwijs nu zelf voor een MRI
Nadere informatieUpdate schouderpathologie 2013
Update schouderpathologie 2013 Symposium orthopedie Sint-Truiden 30 november 2013 Echografie: Sherpa van de eerste lijn Stefaan Verhamme Symposium orthopedie: update schouderchirurgie 2013 Anatomie Beenderige
Nadere informatieSAMENVATTING. Schouder pijn na een beroerte.
SAMENVATTING Schouder pijn na een beroerte. Schouderpijn na een beroerte is een veelvoorkomend bijverschijnsel bij patiënten met een hemiplegie (halfzijdige verlamming) en het voorkomen ervan wordt geschat
Nadere informatieOefeningen en adviezen na een schouderoperatie
Oefeningen en adviezen na een schouderoperatie FYSIOTHERAPIE Voelt beter U bent recent geopereerd aan uw schouder. Deze folder geeft u informatie over wat u na de operatie kunt doen om uw herstel te bespoedigen
Nadere informatieDe schouder. Dirk van Oostveen Orthopaedisch chirurg. Jeroen Bosch Ziekenhuis Orthopedie en Traumatologie s-hertogenbosch
De schouder Dirk van Oostveen Orthopaedisch chirurg Jeroen Bosch Ziekenhuis Orthopedie en Traumatologie s-hertogenbosch DE Schouder? Aandoeningen Traumatologische afwijkingen fracturen Instabiliteit
Nadere informatiePATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE
PATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE Frozen Shoulder Algemeen Er is bij u een frozen shoulder vastgesteld. Aan de hand van deze folder krijgt u informatie over de schouder, de klachten, de oorzaak, risicofactoren
Nadere informatieDoorbewegen van de schouder onder narcose. afdeling Fysiotherapie
00 Doorbewegen van de schouder onder narcose afdeling Fysiotherapie 1 Wat is 'doorbewegen van de schouder onder narcose'? Doorbewegen van de schouder wil zeggen dat een gespecialiseerd fysiotherapeut,
Nadere informatieReturn to sport. Kasper Janssen, topsportarts Ton de Haan, huisarts
Return to sport Kasper Janssen, topsportarts Ton de Haan, huisarts Clinic 15 november 2017 Casus Jongen, 16 jaar, basketballer op spreekuur Tegen muur getrapt Kan niet belasten LO: veel drukpijn mediale
Nadere informatieArtrose in de schouder
Afdeling: Onderwerp: Orthopedie Bij schouderartrose is er sprake van slijtage in het schoudergewricht. Pijn in de schouder, voortdurend aanwezig of alleen als u uw arm wilt bewegen, kan wijzen op artrose.
Nadere informatieBehandeling kalkafzetting in de schouder
Behandeling kalkafzetting in de schouder Barbotage tendinosis calcarea Ziekenhuis Gelderse Vallei In overleg met uw behandelend arts heeft u een verwijzing gekregen voor een behandeling van uw schouderklachten
Nadere informatieSchouderdecompressie
Schouderdecompressie Open schouder decompressie. Uw behandelend arts heeft u geadviseerd uw schouderklachten operatief te behandelen. Uw klachten ontstaan door inklemming van een pees (supraspinatuspees)
Nadere informatieLezing : Frozen Shoulder Voorstel Fysiotherapeutische behandelrichtlijn bij Capsulitis Adhaesiva
Lezing : Frozen Shoulder Voorstel Fysiotherapeutische behandelrichtlijn bij Capsulitis Adhaesiva H.M. Vermeulen, R. Schuitemaker, K.M.C. Hekman, D.H. van der Burg, F. Struyf. De SNN- Praktijkrichtlijn
Nadere informatieArthrose in de schouder
Arthrose in de schouder Orthopedie alle aandacht Arthrose in de schouder Inleiding Bij schouderartrose is er sprake van slijtage in het schoudergewricht. Pijn in de schouder, voortdurend aanwezig of alleen
Nadere informatieSchouderoperatie. Cuff repair. Het schoudergewricht
Schouderoperatie Cuff repair In overleg met de orthopedisch chirurg hebt u besloten tot een schouderoperatie. In deze brochure leest u meer over de ingreep evenals de zorg voor en na de operatie. Het schoudergewricht
Nadere informatieSchouderprothese. De schouder
Schouderprothese De schouder De schouder is een van de meest beweeglijke gewrichten in ons lichaam. Het schoudergewricht verbindt de bovenarm met de romp. Het is een kogelgewricht waarbij de bol (humeruskop)
Nadere informatieRichtlijn Nekpijn. Jasper Bier
Richtlijn Nekpijn Jasper Bier Inhoud Doelstellingen en uitgangspunten richtlijn De richtlijn Indeling van patiënten, subgroepen en diagnostiek Een casus Interventies en behandelprofielen Waarom deze richtlijn
Nadere informatieRichtlijn Nekpijn. Jasper Bier. Inhoud. Waarom deze richtlijn. Diagnosecodes. Doelstellingen. Alle interventies
Inhoud Richtlijn Nekpijn Jasper Bier Doelstellingen en uitgangspunten richtlijn De richtlijn Indeling van patiënten, subgroepen en diagnostiek Interventies en behandelprofielen Klinimetrie Stand van zaken
Nadere informatieDe reumatoloog. Ziekenhuis Gelderse Vallei
De reumatoloog Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Reumatische ziekten 3 Artritis 3 Bindweefselziekten of systeemziekten 3 Artrose 3 Weke delen-reuma 3 Pijnsyndromen 4 De reumatoloog 4 Onderzoek
Nadere informatieCHAPTER. Samenvatting
CHAPTER 9 Samenvatting CHAPTER 9 Klachten aan pols en hand komen veel voor; bij 9 tot 12.5% van de Nederlandse volwassenen. Niet alle mensen bezoeken de huisarts voor pols- of handklachten. De huisarts
Nadere informatieKlachten Arm Nek én Schouders. WGH Oerlemans Neuroloog Meander Medisch Centrum
Klachten Arm Nek én Schouders WGH Oerlemans Neuroloog Meander Medisch Centrum TOELICHTING Neuroloog in Meander Medisch Centrum Amersfoort Lid Werkgroep Pijn NVN Bestuurslid Nederlandse Vereniging voor
Nadere informatieDiagnostiek Kliniek: anamnese: aard letsel (hoogenergetisch?), pre-existente afwijkingen, aard en tijdsduur zwelling, belastbaarheid
T-III Acuut enkelletsel Inleiding Het inversietrauma van de enkel is met een geschatte incidentie van 425.000 gevallen per jaar in Nederland waarschijnlijk het meest voorkomende letsel van het bewegingsapparaat.
Nadere informatieSchouderprothese wegens artrose. Poli Orthopedie
00 Schouderprothese wegens artrose Poli Orthopedie 1 Binnenkort krijgt u een schouderprothese in verband met slijtage (artrose). Deze folder kan u helpen zich goed op de operatie voor te bereiden. De bouw
Nadere informatieWat is artrose? Hoe ontstaat artrose? Klachten Diagnostiek Behandeling Adviezen Medicijnen Operaties...
Artrose van de knie Inhoudsopgave Wat is artrose?... 1 Hoe ontstaat artrose?... 1 Klachten... 2 Diagnostiek... 2 Behandeling... 2 Adviezen... 2 Medicijnen... 3 Operaties... 3 Comfortabel leven met artrose
Nadere informatieSchouderoperatie wegens inklemming
Paramedische Ziekenhuiszorg Schouderoperatie wegens inklemming oefeningen en richtlijnen Inleiding Werking van de schouder De bovenarm eindigt bovenaan met een bol, dit is de schouderkop. Deze schouderkop
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn
Nadere informatieArthrose in de schouder. Orthopedie
Arthrose in de schouder Orthopedie Arthrose in de schouder Inleiding Bij schouderartrose is er sprake van slijtage in het schoudergewricht. Pijn in de schouder, voortdurend aanwezig of alleen als u uw
Nadere informatiePATIËNTENFOLDER Orthopedie Reversed schouderprothese
PATIËNTENFOLDER Orthopedie Reversed schouderprothese Inleiding Binnenkort wordt u geopereerd aan uw schouder, waarbij de orthopedisch chirurg uw schoudergewricht vervangt door een kunstgewricht. Deze
Nadere informatieIngeklemde zenuw in de pols. Carpal tunnel syndroom
Ingeklemde zenuw in de pols Carpal tunnel syndroom Inhoudsopgave Wat is het carpal tunnel syndroom... 1 Waardoor wordt het veroorzaakt... 2 Klachten... 2 Diagnose... 3 Behandeling... 3 Tot slot... 5 Wat
Nadere informatieLeeftijd Prim aire frozen shoulder ~ ~ 0 M ~ ~ N ~ 00 ~ ~ ~ N~~~~M~COOMI.C')~ ~~~'<'"""NNNN. Aantall)a1ienten
Beeldvormend onderzoek Lippmann Kessel (1981) vond dat de diagnose frozen shoulder gereserveerd dient te worden voor patiënten die spontaan pijn krijgen in de schouder, gepaard gaande met een toenemende
Nadere informatieORTHOPEDISCH CENTRUM TURNHOUT
ORTHOPEDISCH CENTRUM TURNHOUT HIGHLIGHTS NEWSLETTER 10 SEPTEMBER 2018 WWW.TURNHOUT-ORTHOPEDIE.BE Interne werking Groei van het OCT Het Orthopedisch Centrum Turnhout (OCT) kent een gestage groei van haar
Nadere informatieZorgSaam Ziekenhuis ZorgSaam Ziekenhuis ZorgSaam Ziekenhuis frozen shoulder
frozen shoulder 1 Inleiding De term frozen shoulder werd voor het eerst beschreven door de Amerikaanse chirurg Ernest Codman in 1934. De aandoening wordt zeer frequent beschreven in de medische literatuur
Nadere informatieHevige pijn ter hoogte van de schoudertop als gevolg van een forse schouderduw, bij een 23-jarige topvoetballer
9 2 Hevige pijn ter hoogte van de schoudertop als gevolg van een forse schouderduw, bij een 23-jarige topvoetballer Dos Winkel en Koos van Nugteren Introductie Het verhaal van een topvoetballer met acute
Nadere informatiePolymyalgia reumatica (PMR), niet altijd wat het lijkt. C. De Gendt
Polymyalgia reumatica (PMR), niet altijd wat het lijkt C. De Gendt Diagnose In 1964 moest US Supreme Court rechter Potter Stewart, gewiekst met woorden, toegeven dat een definitie van harde pornogafie
Nadere informatiede schouder Hoofdstuk 7 M.J. van der Veen en A.C. de Jongh 76 hoofdstuk 7
H07** 07-10-2009 12:30 Pagina 76 Hoofdstuk 7 de schouder M.J. van der Veen en A.C. de Jongh Ω 1 Inleiding Casus 1 De heer Oudgeest, zojuist 50 jaar geworden, klaagt over al maanden bestaande schouderpijn
Nadere informatieEen 68-jarige vrouw meldt zich met een recidief van hevige, rechtszijdige kniepijn
15 2 Een 68-jarige vrouw meldt zich met een recidief van hevige, rechtszijdige kniepijn Koos van Nugteren Samenvatting De knie-endoprothese wordt vrijwel altijd geïmplanteerd bij personen met ernstige
Nadere informatieHaperende vinger (trigger finger) Behandeling door de plastisch chirurg
Haperende vinger (trigger finger) Behandeling door de plastisch chirurg Inleiding De plastisch chirurg heeft met u besproken dat u behandeld wordt aan uw haperende vinger, ook wel trigger finger genoemd.
Nadere informatieSchouder- instabiliteit
Schouder- instabiliteit Inhoudsopgave Inleiding... 1 Het schoudergewricht... 1 Oorzaken... 1 Diagnostiek... 2 Behandeling... 2 Opname... 2 Na ontslag... 2 Tot slot... 3 Inleiding Uw orthopedisch chirurg
Nadere informatieBarbotage (needling) behandeling in de schouder
Barbotage (needling) behandeling in de schouder Inleiding en afspraak In samenspraak met uw orthopeed heeft u besloten een barbotage behandeling te ondergaan. Tijdens deze behandeling worden de kalkafzettingen
Nadere informatieDe knie van diagnostiek naar behandeling
De knie van diagnostiek naar behandeling Marienke van Middelkoop Afdeling Huisartsgeneeskunde, Erasmus MC Rotterdam Knieklachten In 2012: 6.4% in fysiotherapie praktijk 13.7 per 1000 patiënten per jaar
Nadere informatieBursitis, tendinitis en enthesitis/enthesopathie
Reumatologie Bursitis, tendinitis en enthesitis/enthesopathie i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Inleiding De reumatoloog heeft de diagnose bursitis, tendinitis of enthesitis/enthesopathie bij
Nadere informatieAnatomische schouderprothese
Anatomische schouderprothese Inhoud Inleiding 3 Het schoudergewricht 3 Normaal schoudergewricht 3 Versleten schoudergewricht 4 De operatie 4 Verwachtingen en risico s 5 Verwachtingen 5 Risico s 6 Na de
Nadere informatieZorgSaam Ziekenhuis ZorgSaam Ziekenhuis ZorgSaam Ziekenhuis Rotator Cuff Scheur
Rotator Cuff Scheur 1 Beschrijving De rotator cuff is de naam van het manchet dat wordt gevormd door vier spieren en pezen rond het schoudergewricht. De rotator cuff maakt de schouderbewegingen mogelijk
Nadere informatieOrthopedie Schouderoperatie open of scopische Neerplastiek met of zonder cuff repair
Inleiding Orthopedie Schouderoperatie open of scopische Neerplastiek met of zonder cuff repair Uw orthopedisch chirurg heeft u geadviseerd om een schouderoperatie te ondergaan. Het doel van de operatie
Nadere informatieSchouderprothese. Orthopedie. Operatieve ingreep. Inleiding
Orthopedie Schouderprothese Operatieve ingreep Inleiding U heeft in overleg met uw behandelend arts besloten dat er bij u een schouderoperatie gaat plaatsvinden. Tijdens deze ingreep wordt uw beschadigde
Nadere informatieSchouderprothese. Orthopedie ORTH versie 1 pagina 1/5
Schouderprothese In overleg met de orthopedisch chirurg hebt u besloten tot het plaatsen van een schouderprothese. In deze brochure leest u meer over de operatie evenals de zorg voor en na de operatie.
Nadere informatieInformatie. Schouderoperatie
Informatie Schouderoperatie Inleiding In overleg met de orthopedisch chirurg heeft u besloten om uw schouder te laten opereren. Voor deze operatie verblijft u gemiddeld 1 of 2 dagen in het ziekenhuis (de
Nadere informatie