Jaarrekening de patiënt prominent.

Transcriptie

1 Jaarrekening 2008 de patiënt prominent

2 Projectcode Jaarverantwoording 2008 Versie Vastgesteld Datum 18 mei 2009 Opsteller Erasmus MC Beheerder Erasmus MC Opdrachtgever Raad van Bestuur, Erasmus MC Jaarrekening 2008

3 INHOUDSOPGAVE Pagina 5.1 Jaarrekening Geconsolideerde balans per 31 december Geconsolideerde resultatenrekening over Geconsolideerd kasstroomoverzicht over Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december Mutatieoverzicht immateriële vaste activa (geconsolideerd) Mutatieoverzicht materiële vaste activa (geconsolideerd) Specificatie ultimo boekjaar onderhanden projecten (geconsolideerd) Overzicht langlopende leningen (geconsolideerd) Toelichting op de geconsolideerde resultatenrekening over Enkelvoudige balans per 31 december Enkelvoudige resultatenrekening over Grondslagen van waardering en resultaatbepaling enkelvoudige jaarrekening Toelichting op de enkelvoudige balans per 31 december Mutatieoverzicht materiële vaste activa (enkelvoudig) Specificatie ultimo boekjaar onderhanden projecten (enkelvoudig) Overzicht langlopende leningen (enkelvoudig) Toelichting op de enkelvoudige resultatenrekening over Overige gegevens Vaststelling en goedkeuring jaarrekening Resultaatbestemming Gebeurtenissen na balansdatum Ondertekening door bestuurders en toezichthouders Accountantsverklaring 83

4 5.1 JAARREKENING In dit verslag staan alle bedragen * 1.000,- tenzij anders vermeld

5 - geconsolideerd 5.1 JAARREKENING GECONSOLIDEERDE BALANS per 31 december 2008 ACTIVA Ref. 31-dec dec-07 Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden en onderhanden werk projecten EMF Onderhanden werk uit hoofde van DBC's Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa Ref. 31-dec dec-07 PASSIVA Eigen vermogen 9 Kapitaal Collectief gefinancierd gebonden vermogen Niet collectief gefinancierd vrij vermogen Totaal eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Schulden uit hoofde van financieringsoverschot Overige kortlopende schulden en overlopende passiva Totaal passiva

6 - geconsolideerd GECONSOLIDEERDE RESULTATENREKENING OVER 2008 BEDRIJFSOPBRENGSTEN: Ref Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en/of subsidie DBC opbrengsten B-segment Rijksbijdrage Niet gebudgetteerde zorgprestaties Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten BEDRIJFSLASTEN: Personeelskosten Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten BEDRIJFSRESULTAAT Financiële baten en lasten RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSVOERING Buitengewone baten en lasten Belastingen Aandeel derden in groepsresultaat RESULTAAT BOEKJAAR RESULTAATBESTEMMING Het resultaat is als volgt verdeeld: Reserve aanvaardbare kosten Reserves O&O Reserves ibmg Reserve deelnemingen Bestemmingsreserve afschrijving inventaris Bestemmingsreserve instandhoudingsinvesteringen Bestemmingsreserve Revolving Fund Bestemmingsreserve overige

7 - geconsolideerd GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat Aanpassingen voor : - afschrijvingen mutaties eigen vermogen mutaties egalisatierekeningen mutaties voorzieningen Veranderingen in vlottende middelen: - voorraden onderhanden werk DBC's vorderingen effecten vorderingen/schulden uit hoofde van financieringstekort respectievelijk -overschot kortlopende schulden (excl. schulden aan kredietinstellingen) Kasstroom uit bedrijfsoperaties Financiële baten Financiële lasten Buitengewoon resultaat Belastingen/aandeel derden in groepsresultaat Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen immateriële vaste activa Investeringen materiële vaste activa Desinvesteringen materiële vaste activa Investeringen deelnemingen en/of samenwerkingsverbanden Mutatie leningen u/g Overige investeringen in financiële vaste activa Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Nieuw opgenomen leningen Aflossing langlopende schulden Mutatie vooruitontvangen investeringssubsidies Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie geldmiddelen (inclusief kortlopende schulden aan kredietinstellingen)

8 - geconsolideerd GRONDSLAGEN VAN WAARDERING EN RESULTAATBEPALING Algemeen Consolidatie, samenvoeging / integratie De geconsolideerde jaarrekening is opgemaakt door consolidatie van de totaalcijfers van Erasmus MC met de geconsolideerde cijfers van de groepsmaatschappijen van Erasmus MC Holding BV en van Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten BV volgens de methode van integrale consolidatie, waarbij het minderheidsbelang van derden afzonderlijk tot uitdrukking is gebracht. Groepsmaatschappijen zijn deelnemingen waarin het Erasmus MC een meerderheidsbelang heeft, of waarin op een andere wijze een beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend. In de geconsolideerde jaarrekening zijn de onderlinge schulden, vorderingen en transacties geëlimineerd, evenals binnen de groep gemaakte resultaten. In de enkelvoudige balans zijn de deelnemingen opgenomen tegen de zichtbare intrinsieke waarde. Consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening zijn tevens opgenomen de vennootschappen die tot de groep behoren. Dit betreft de volgende vennootschappen: Erasmus MC Holding BV met de volgende dochtermaatschappijen: - Academie voor Medisch Specialisten B.V., Utrecht (33,33%) - Cavadis B.V., Rotterdam (14,34%) - CMDz B.V., Rotterdam (100%) - CoroNative B.V., Rotterdam (81,1%) - Erasmus Hematology Research B.V., Rotterdam (100%) - Erasmus Pharma B.V., Rotterdam (100%) - Harbour Antibodies B.V., Rotterdam (52,2%) - IMTA B.V., Rotterdam (100%) - Medical Oncology Research B.V., Rotterdam (100%) - MI&EUR B.V., Rotterdam (100%) - SCURON B.V., Rotterdam (100%) - Skyline Diagnostics B.V., Rotterdam (24,82%) - Sophia Kindergeneeskunde B.V., Rotterdam (100%) - Therosteon B.V., Rotterdam (37,83%) - Thoraxcentrum Research B.V., Rotterdam (100%) - ViroNative B.V., Rotterdam (100%) Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten B.V. (100%) met de volgende dochtermaatschappijen: - Stichting Zorgservices, Rotterdam (100%) - Travel Clinic Havenziekenhuis B.V., Rotterdam (50%) Grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de Regeling verslaggeving WTZi en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Grondslagen enkelvoudige jaarrekening De grondslagen van waardering en van resultaatbepaling voor de enkelvoudige jaarrekening zijn gelijk aan die voor de geconsolideerde jaarrekening. Vergelijking met voorgaand jaar De grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van voorgaand jaar, met uitzondering van hierna genoemde stelselwijzigingen. Stelselwijziging De egalisatierekening afschrijvingen instandhoudingsinvesteringen is als gevolg van een wijziging in RJ655 per 1 januari 2008 gerubriceerd als een afzonderlijke bestemmingsreserve onder het collectief gefinancierd eigen vermogen. Het saldo van de op grond van de bekostigingssystematiek in de subsidie toegekende bedragen voor afschrijvingen en de werkelijke afschrijvingen op instandhoudingsinvesteringen wordt jaarlijks toegevoegd of onttrokken aan de bestemmingsreserve egalisatie afschrijvingen. Toevoegingen en/of onttrekkingen aan de bestemmingsreserve egalisatie afschrijvingen worden verantwoord via de resultatenrekening. De vergelijkende cijfers over 2007 zijn aangepast. 7

9 - geconsolideerd Invloed stelselwijzigingen op vermogen en resultaat De stelselwijziging is rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen per 1 januari Als gevolg van de stelselwijziging neemt het vermogen toe met 83,9 miljoen en neemt het exploitatieresultaat toe met 12,9 miljoen omdat de werkelijke afschrijvingen lager zijn dan het budget. De toename van het vermogen is als volgt te specificeren: Stelselwijzigingen effect aangepaste cijfers conform jaarrekening eigen vermogen egalisatierekeningen langlopende schulden kortlopende schulden Totaal De mutaties kunnen als volgt worden gerecapituleerd: Stelselwijzigingen eigen egalisatie- langlopende kortlopende vermogen rekeningen schulden schulden reserve deelnemingen egal.reserve vooruitontv. kapitaalslasten egal.reserve instandhoudingsinvesteringen investeringssubsidies à fonds perdu Totaal De investeringssubsidies à fonds perdu betreft door het Ministerie van OC&W ter beschikking gestelde restsaldo van middelen ten behoeve van de tot 1 januari 1988 aangeschafte materiële vaste activa. In de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving zijn specifieke regels opgenomen voor overheidssubsidies en andere vormen van overheidssteun (RJ274). De egalisatierekening afschrijvingen à fonds perdu gefinancierde activa voldoet aan de definitie van een investeringssubsidie en hiervoor geldt dat RJ274 van toepassing is. De egalisatierekening is een investeringssubsidie die als vooruitontvangen bedrag onder de overlopende passiva dient te worden verwerkt (het bedrag kan zowel een langlopend als een kortlopend karakter hebben) Grondslagen van waardering van activa en passiva Activa en passiva Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. Toelichtingen op posten in de balans, winst- en verliesrekening en kasstroomoverzicht zijn in de jaarrekening genummerd. Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa zijn gewaardeerd tegen verkrijgingswaarde, onder aftrek van lineaire afschrijvingen. De gehanteerde afschrijvingspercentages zijn vermeld in het verloopoverzicht van de immateriële vaste activa. Materiële vaste activa De WTZi- en WMG-gefinancierde materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen aanschaffings- of vervaardigingskosten, tot een maximum van de goedgekeurde investering, onder aftrek van lineaire afschrijvingen tenzij deze nu reeds voorzienbaar afwijken van de economische levensduur. De overige materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschaffings- of vervaardigingskosten verminderd met een lineaire afschrijving gebaseerd op verwachte economische levensduur, of tegen lagere bedrijfswaarde. De gehanteerde afschrijvingspercentages zijn vermeld in het verloopoverzicht van de materiële vaste activa. Financiële vaste activa 8

10 - geconsolideerd Het aandeel in de BV s is opgenomen tegen de netto vermogenswaarde. Deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens de nettovermogens-waardemethode. Invloed van betekenis wordt in ieder geval verondersteld aanwezig te zijn bij het kunnen uitbrengen van 20% of meer van de stemrechten. De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming. Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Indien en voor zover Erasmus MC in deze situatie geheel of gedeeltelijk garant staat voor de schulden van de deelneming, dan wel het stellige voornemen heeft de deelneming tot betaling van haar schulden in staat te stellen, wordt een voorziening getroffen. De eerste waardering van gekochte deelnemingen is gebaseerd op de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva op het moment van acquisitie. Voor de vervolgwaardering worden, uitgaande van de waarden bij eerste waardering, de grondslagen toegepast die gelden voor deze jaarrekening. Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Indien sprake is van een duurzame waardevermindering vindt waardering plaats tegen deze lagere waarde; afwaardering vindt plaats ten laste van de winst- en verliesrekening. De overige financiële vaste activa worden gewaardeerd op nominale waarde, verminderd met een eventuele voorziening voor oninbaarheid. Bijzondere waardeverminderingen van vaste activa Door de Groep wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat een vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief vastgesteld. Indien het niet mogelijk is de realiseerbare waarde voor het individuele actief te bepalen, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort. Van een bijzondere waardevermindering is sprake als de boekwaarde van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde; de realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde. Voorraden De voorraden worden gewaardeerd tegen verrekenprijzen, welke gebaseerd zijn op de actuele inkoopprijzen, rekening houdende met eventuele incourantheid Onderhanden Werk uit hoofde van EMF-projecten Het onderhanden werk uit hoofde van projecten in opdracht van derden wordt gewaardeerd tegen de vervaardigingprijs, zijnde directe materiaal- en arbeidskosten, direct toerekenbaar uitbesteed werk en overige externe kosten inclusief een opslag voor aan de productie gerelateerde indirecte vaste en variabele kosten. Op de post onderhanden projecten zijn de gedeclareerde termijnen en vooruitontvangen betalingen in mindering gebracht. Gedeclareerde termijnen die de waardering van een individueel project overtreffen worden als passiefpost onder de kortlopende schulden opgenomen. De resultaten op projecten of deelprojecten worden verantwoord in het jaar van oplevering. Voorzieningen voor verwachte verliezen worden genomen in de periode waarin komt vast te staan dat er sprake is van verliesgevende projecten, en worden in mindering gebracht op de post onderhanden projecten. Onderhanden werk DBC's Onder onderhanden werk worden de in uitvoering zijnde DBC s verantwoord tegen landelijke kostprijs van de verrichtingen verhoogd met het verrekenpercentage, waarvan op balansdatum nog geen voltooiing heeft plaatsgevonden. Resultaat op deze DBC s wordt toegerekend aan het boekjaar naar rato van de verrichte prestaties. Verliezen op onderhanden werk wordt genomen zodra deze voorzienbaar zijn. Vorderingen Handelsvorderingen worden opgenomen tegen de reële waarde van de tegenprestatie, gewoonlijk de nominale waarde. Als de ontvangst van de vordering is uitgesteld op grond van een verlengde overeengekomen betalingstermijn wordt de reële waarde bepaald aan de hand van de contante waarde van de verwachte ontvangsten. Het verschil tussen de reële waarde en nominale waarde wordt over de periode tot de verwachte ontvangst als rentebate verwerkt. De voorziening dubieuze debiteuren is bepaald op basis van ramingen omtrent de inbaarheid mede gebaseerd op een ouderdomsanalyse. 9

11 - geconsolideerd Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Transacties in vreemde valuta Transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de wisselkoers die geldt op de transactiedatum. Monetaire activa en verplichtingen die op de balansdatum in vreemde valuta luiden, worden omgerekend naar de functionele valuta tegen de op die datum geldende wisselkoers. Valutaomrekeningsverschillen die ontstaan bij omrekening, worden verantwoord in de winst- en verliesrekening. Niet-monetaire activa en verplichtingen die luiden in vreemde valuta en die tegen kostprijs zijn gewaardeerd, worden omgerekend naar de functionele valuta tegen historische wisselkoersen. Eigen vermogen De mutaties in het eigen vermogen zijn gebaseerd op de bestemming van de resultaten. Voorzieningen (algemeen) Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de contante waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen. Wanneer verplichtingen naar verwachting door een derde zullen worden vergoed, wordt deze vergoeding als een actief in de balans opgenomen indien het waarschijnlijk is dat deze vergoeding zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting. Langlopende schulden Langlopende schulden worden gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De eerste waardering bestaat uit het ontvangen bedrag, rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt samen met de verschuldigde rentevergoeding zodanig bepaald dat de effectieve rente gedurende de looptijd van de schulden in de winst- en verliesrekening wordt verwerkt. Kortlopende schulden De kortlopende schulden in de balans zijn gewaardeerd op de nominale waarde. Schulden uit hoofde van financieringsoverschot Het saldo van het financieringsoverschot is bepaald door het verschil te bepalen tussen het wettelijk budget aanvaardbare kosten en de gedeclareerde vergoedingen ter dekking van het wettelijk budget Grondslagen van resultaatbepaling Algemeen Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar, en na eliminatie van transacties binnen de Groep. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd. Eventuele verliezen worden in aanmerking genomen in het jaar waarin deze voorzienbaar zijn. De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop deze betrekking hebben, uitgaande van de historische kosten. Opbrengsten Het onder de baten opgenomen WMG-budget patiëntenzorg is berekend conform de NZa-richtlijnen. De overige opbrengsten zijn gebaseerd op aan derden gefactureerde of doorberekende bedragen voor geleverde goederen en diensten, onder aftrek van eventuele omzetbelasting en kortingen. Kosten De kosten worden bepaald op historische basis en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. De afschrijvingen op materiële vaste activa worden gebaseerd op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode op basis van de geschatte economische levensduur. 10

12 - geconsolideerd Pensioenlasten Niet alle groepsmaatschappijen hebben werknemers in dienst. De rechtspersonen waar dit wel het geval is zijn aangesloten bij de Stichting Pensioenfonds ABP of PGGM. De pensioenregeling van de Stichting Bedrijfspensioenfonds ABP en PGGM betreft een toegezegd-pensioenregeling. Hieronder wordt een regeling verstaan waarbij werknemers een pensioen wordt toegezegd waarvan de hoogte afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. Het Erasmus MC zal voldoen aan bijdragen voor hogere toekomstige premies. Indien het pensioenfonds een tekort heeft rust er geen verdere verplichting bij het Erasmus MC om het tekort aan te zuiveren. Op grond van paragraaf 310 RJ 271 kan deze regeling in de jaarrekening worden verwerkt als een toegezegde-bijdrageregeling. Voor toegezegde-bijdrageregelingen worden de premies verantwoord als personeelskosten als deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien deze tot een terugstorting leiden of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Financiële baten en lasten Rentebaten en rentelasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen. Resultaat deelnemingen Betreft het resultaat van de bedrijven waarin door Erasmus MC wordt deelgenomen Grondslagen van segmentering In de jaarrekening wordt overeenkomstig de Richtlijn Zorginstellingen een segmentatie van de resultatenrekening gemaakt in de volgende segmenten Erasmus MC - zorg en Erasmus MC - O&O. 11

13 - geconsolideerd TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS ACTIVA 1. Immateriële vaste activa De specificatie is als volgt : 31-dec dec-07 Goodwill Totaal immateriële vaste activa Het verloop van de immateriële activa in het verslagjaar is als volgt weer te geven : Boekwaarde per 1 januari Bij: investeringen Af: afschrijvingen Boekwaarde per 31 december Deze post heeft betrekking op de goodwill die betaald is aan specialisten van Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten BV. Dit bedrag wordt afgeschreven over een periode van 10 jaar, zijnde de terugverdientijd van de investeringen. Voor een nadere specificatie van het verloop van de immateriële vaste activa per activagroep wordt verwezen naar het mutatieoverzicht onder Materiële vaste activa De specificatie is als volgt : 31-dec dec-07 Grond Terreinvoorzieningen Gebouwen Semi permanente gebouwen Verbouwingen Installaties Onderhanden projecten Trekkingsrechten Instandhouding Inventaris Automatisering Totaal materiële vaste activa Het verloop van de materiële activa in het verslagjaar is als volgt weer te geven : Boekwaarde per 1 januari Bij: investeringen Af: afschrijvingen Af: desinvesteringen Boekwaarde per 31 december Voor een nadere specificatie van het verloop van de immateriële vaste activa per activagroep wordt verwezen naar het mutatieoverzicht onder en

14 - geconsolideerd TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS ACTIVA Wijziging bekostiging kapitaallasten en aanpassing Regeling verslaggeving WTZi en Richtlijn 655 Zorginstellingen Met de brieven van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) van 13 juni 2007 (kenmerk CZ/TSZ/ ) en 9 juli 2007 (kenmerk MC-U ) en de wijziging van het Uitvoeringsbesluit WTZi van 13 december 2007 zijn belangrijke wijzigingen in de regelgeving rondom zorgvastgoed en de bekostiging van vaste activa aangekondigd. Per 1 januari 2008 is het bouwregime voor ziekenhuizen afgeschaft; hierdoor ontstaat meer vrijheid in bouwen, maar tevens zal de garantie van het Ministerie van VWS op de vergoeding van afschrijvingen en rentelasten vervallen, naar verwachting met ingang van boekjaar Het risico van de dekking van kapitaallasten van het vastgoed ligt daardoor geheel bij de zorginstellingen. Richtlijn 655 Zorginstellingen is begin 2009 en met ingang van boekjaar 2009 aangepast aan het vervallen van het bouwregime en de voorgenomen wijzigingen in de bekostiging van de kapitaallasten van het vastgoed. Door de wijziging van de bekostigingssystematiek komt een einde aan verwerking en waardering van vaste activa (met name vastgoed) op grond van de bekostigingsvoorschriften. De verwerking en waardering van vaste activa zal in de toekomst volledig volgens de algemene verslaggevingsregels van Titel 9 Boek 2 BW en de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving plaatsvinden. Immateriële vaste activa Onder de immateriële vaste activa kunnen tot en met 2006 posten zijn opgenomen die door het vervallen van de integrale vergoeding voor afschrijvingslasten niet langer voor verwerking in de balans in aanmerking komen. Posten als bouwrente, plankosten en enkele overige posten zijn toegevoegd aan de materiële vaste activa, voor zover zij hiervoor in aanmerking komen. Materiële vaste activa Het vervallen van het stelsel van bekostiging waarbij een integrale vergoeding voor de werkelijke afschrijvingskosten van vaste activa was opgenomen, kan ook gevolgen hebben voor de waardering van de materiële vaste activa. Het vervallen van het stelsel van bekostiging kan worden aangemerkt als een aanwijzing voor de aanwezigheid van een bijzondere waardevermindering overeenkomstig hoofdstuk 121 Bijzondere waardeverminderingen van vaste activa. Door de onzekerheid over de toekomstige bekostigingssystematiek is het nog niet mogelijk om vast te stellen of sprake is van een bijzondere waardevermindering ultimo Vanwege de landelijke onzekerheden over de hoogte van de toekomstige opbrengsten en het ontbreken van een uniform kader van ervaringsnormen voor bijvoorbeeld een bedrijfswaardeberekening is, overeenkomstig RL 655 Zorginstellingen, de boekwaarde van de Materiële vaste activa ad 616 miljoen per 31 december 2008 ongewijzigd. De werkelijke waarde is echter niet eenduidig te bepalen en kan van de boekwaarde afwijken. In samenhang met het niet aanpassen van de boekwaarde van de (instandhoudings)investeringen, zijn ook de waarderingen van de egalisatiereserve afschrijving instandhouding met een saldo ad 83 miljoen per 31 december 2008 (opgenomen onder het eigen vermogen) en de onder de langlopende schulden opgenomen post "vooruitontvangen investeringssubsidies" (saldo per 31 december miljoen) niet aangepast. Op pagina 24 en verder zijn specificaties opgenomen van het verloop per soort activa. De specificatie van de projecten in uitvoering wordt toegelicht op pagina 30. Investeringen in het kader van nieuwbouw en 'overlevingsprojecten' bedragen in ,4 Miljoen. Deze investeringen worden bekostigd uit de gereserveerde PBA-middelen plus het nieuwbouwkader DHAZ. Aan instandhoudingsprojecten die nog vallen onder de oude meldingsregeling kleine werken is in ,2 miljoen besteed. In het kader van DHAZ-instandhouding is in ,3 miljoen besteed. Aan projecten in het Korte Termijn Huisvestingsplan O&O is in ,4 miljoen uitgegeven. Met betrekking tot nieuwbouw- en instandhoudingsprojecten is op balansdatum voor ruim 34,5 miljoen opgedragen waarvoor nog werkzaamheden moeten worden gedaan en facturen voor moeten worden ontvangen. 13

15 - geconsolideerd TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS ACTIVA 3. Financiële vaste activa De specificatie is als volgt : 31-dec dec-07 Deelnemingen Overige vorderingen Totaal financiële vaste activa Het verloop van de financiële vaste activa is als volgt : Boekwaarde per 1 januari Bij: kapitaalstortingen Bij: verstrekte leningen Af: ontvangen aflossing leningen Af: kapitaalonttrekking Bij/Af: waardeveranderingen Boekwaarde per 31 december Deelnemingen: Saldo per Kapitaal- Resultaat Saldo per 01-jan-08 stortingen deelnemingen 31-dec-08 Cavadis B.V. (14,34%) 3 3 Erasmus Biomedical Fund B.V. (34,24%) Therosteon B.V. (37,83%) Academie voor Medisch Specialisten B.V. (33,33%) 6 6 Skyline Diagnostics B.V. (24,82%) De kapitaalstortingen van Therosteon B.V. en Academie voor Medisch Specialisten B.V. betreffen het aandeel in het oprichtingskapitaal van de betreffende vennootschappen. De kapitaalstorting in het Erasmus Biomedical Fund B.V. betreft het investeringsbedrag dat door het Erasmus MC wordt gefinancierd. Verder bevat de post deelnemingen 1 prioriteitsaandeel EMCARE B.V. te Rotterdam, waaraan het recht wordt ontleend jaarlijks het beleidsplan en de begroting van de voorgenomen relatie en samenwerking tussen de vennootschap en het Kenniscentrum AKB, onderdeel van het Erasmus MC, vast te stellen. Overige vorderingen: Hieronder begrepen zijn o.a. een vordering van inzake Biotempt BV. Een vordering van op River Diagnostics BV, aflossing vindt plaats voor 1 januari het rentepercentage bedraagt 0%. Er zijn geen zekerheden gesteld. Een vordering van op Emcare BV, aflossing vindt plaats in 4 jaarlijkse termijnen van Het rentepercentage is 0%. Er zijn geen zekerheden gesteld. Een vordering van van Thoraxcentrum Research BV. Het rentepercentage is 3,25% per jaar. Omtrent aflossing en zekerheden zijn geen afspraken gemaakt. Een vordering op de verkochte deelneming Crosslinks BV van Deze heeft betrekking op de verkoopsom, met een looptijd van 3 jaar tegen 5% rente. In 2008 heeft de eerste aflossing ( ) plaatsgevonden. 14

16 - geconsolideerd TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS ACTIVA 4. Voorraden en onderhanden werk projecten EMF De specificatie is als volgt : 31-dec dec-07 Medische- en hulpmiddelen Apotheek Onderhanden werk inzake EMF-onderzoek Totaal voorraden Toelichting: - Onderhanden werk inzake EMF-onderzoek kostprijs Af: gefactureerde/ontvangen bedragen Af: voorziening Totaal onderhanden werk inzake EMF-onderzoek Onderhanden werk uit hoofde van DBC's De specificatie is als volgt : 31-dec dec-07 Onderhanden werk DBC's A-segment Onderhanden werk DBC's B-segment Af: ontvangen voorschotten A-segment Totaal onderhanden werk uit DBC's De waardering van het onderhanden werk uit hoofde van de DBC-systematiek. Tot en met 2006 waren zowel de aan de per balansdatum openstaande DBC s gekoppelde verrichtingen als de per balansdatum nog niet gekoppelde verrichtingen gewaardeerd tegen de landelijk bepaalde (gemiddelde) kostprijzen verhoogd met het verrekenpercentage ten tijde van de opening van de betreffende DBC. Met ingang van 2007 is alleen rekening gehouden met de openstaande DBC's per ultimo boekjaar. De niet gekoppelde verrichtingen zijn niet meer meegenomen aangezien niet bekend is welke DBC's hieraan gekoppeld zijn en de uiterste termijn waar binnen de DBC's gedeclareerd moet zijn, niet gerealiseerd kan worden. 6. Vorderingen en overlopende activa De specificatie is als volgt : 31-dec dec-07 Vorderingen op debiteuren Overige vorderingen: Vooruitbetaalde bedragen Nog te ontvangen bedragen Overige overlopende activa Totaal vorderingen en overlopende activa Voorziening dubieuze posten. Aan het eind van het boekjaar is wegens geraamde oninbaarheid van debiteuren een voorziening gevormd van 5,0 miljoen, waarvan 4,5 miljoen betrekking heeft op debiteuren patiëntenzorg en 0,5 miljoen overige debiteuren. In 2007 waren deze bedragen als volgt, 6,7 miljoen in totaal, waarvan 5,4 miljoen betrekking heeft op debiteuren patiëntenzorg en 1,3 miljoen overige debiteuren. 15

17 - geconsolideerd TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS ACTIVA 7. Nog in tarieven te verrekenen financieringsoverschot en/of tekort t/m totaal Saldo per 1 januari Financieringsverschil boekjaar Correcties voorgaande jaren Betalingen/ontvangsten Sub-totaal mutatie boekjaar Saldo per 31 december Stadium van vaststelling (per erkenning): C C A a= interne berekening b= overeenstemming met zorgverzekeraars c= definitieve vaststelling NZa Specificatie financieringsverschil in het boekjaar Wettelijk budget aanvaardbare kosten Kassiersfunctie inzake Nederlandse groeistichting Vergoedingen ter dekking van het wettelijk budget: Academische component Opbrengsten DBC A-segment inclusief toeslagen Honorarium specialisten in loondienst Kapitaalslasten DBC B-segment Overige opbrengsten Correctie dekking voorgaand jaar Nog te factureren DBC A-segment Onderhanden werk DBC A-segment Afrekening lumpsum DBC's B-segment uit januari Overige mutaties Totaal financieringsverschil Liquide middelen De specificatie is als volgt : 31-dec dec-07 Bankrekeningen Deposito's Kassen Totaal liquide middelen De liquide middelen staan ter vrije beschikking van het Erasmus MC. 16

18 - geconsolideerd TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS PASSIVA 9. Eigen vermogen Het eigen vermogen bestaat uit de volgende componenten: 31-dec dec-07 Kapitaal Collectief gefinancierd gebonden vermogen Niet collectief gefinancierd vrij vermogen Totaal eigen vermogen Kapitaal Saldo per Resultaat- Overige Saldo per Het verloop is als volgt weer te geven: 01-jan-08 bestemming mutaties 31-dec-08 Kapitaal Collectief gefinancierd gebonden vermogen Saldo per Resultaat- Overige Saldo per Het verloop is als volgt weer te geven: 01-jan-08 bestemming mutaties 31-dec-08 Reserve aanvaardbare kosten: Reserve aanvaardbare kosten/saldo budget onderwijs en onderzoek Afdelingsreserves Bestemmingsreserves: Instandhoudingsinvesteringen Vooruitontvangen kapitaalslasten OCW Reserve afschrijving inventaris Bestemmingsfondsen: Erasmus MC - revolving fund Overige Totaal collectief gefinancierd gebonden vermogen Instandhoudingsinvesteringen: Tot en met 2003 werd jaarlijks een niet geïndexeerd investeringsbudget voor instandhoudingsinvesteringen toegekend van 2,3 miljoen voor zogenaamde kleine werken. De dotatie betreffende afschrijvings- en rentevergoeding vloeit voort uit deze toekenning en zal op enig moment stoppen. Tevens worden hieronder middelen gereserveerd ten behoeve van het korte termijn huisvestingsplan O&O. Onttrekkingen zijn de werkelijke afschrijvings- en rentelasten van geactiveerde bouwprojecten. Vooruitontvangen kapitaalslasten OCW: Egalisatiereserves worden toegepast in situaties waarbij t.b.v. investeringen bedragen worden ontvangen in een ander tempo en ritme dan het betreffende afschrijvingsregime. Ook komt het voor dat bedragen t.b.v. het betreffende investeringskader op grond van planning vooruit worden ontvangen in relatie tot het moment van daadwerkelijke investeren en activeren (bijvoorbeeld bouwmiddelen). In 2008 heeft evenals in 2007 een met het oog op toekomstige ontwikkelingen een noodzakelijk geachte, versnelde dotatie plaatsgevonden van 5,0 miljoen. Deze dotatie is aanvullend op het reguliere dotatieschema en stond gepland voor Erasmus MC - revolving fund: Jaarlijks wordt een bedrag gereserveerd ter stimulering van patiëntgebonden onderzoek, onder meer ter voorbereiding voor de aanvraag van extern gefinancierde Ontwikkelingsgeneeskundeprojecten. Tevens wordt uit deze bestemmingsreserve het Erasmus MC-aandeel in doelmatigheidsonderzoeken bekostigd. Ook wordt via deze reserve zorgonderzoek bekostigd. Het gehele saldo van het revolving fund heeft via de Commissie Patiëntgebonden Onderzoek reeds volledig bestemming verkregen. 17

19 - geconsolideerd TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS PASSIVA 9.3. Niet collectief gefinancierd vrij vermogen Saldo per Resultaat- Overige Saldo per Het verloop is als volgt weer te geven: 01-jan-08 bestemming mutaties 31-dec-08 Algemene reserve Bestemmingsfondsen Reserve deelnemingen Totaal niet-collectief gefinancierd vrij vermogen Bestemmingsfondsen: De bestemmingsfondsen betreffen reserveringen bestemd voor niet WTZi gedekte aanpassingen in de uitrusting van het Erasmus MC, vervanging van apparatuur en informatienetwerk. Reserve deelnemingen; Dit betreft de intrinsieke waarde van de vennootschappen, waarin het Erasmus MC deelneemt. Aan de reserve deelnemingen is toegevoegd het exploitatieresultaat dat in de deelnemingen is behaald, verminderd met het door deelnemingen uitgekeerd dividend. Het uitgekeerd dividend is toegevoegd aan de afdelingsreserve. 10. Voorzieningen Saldo per Dotatie Onttrekking Saldo per Het verloop is als volgt weer te geven: 01-jan dec-08 Sociaal beleid Egalisatievoorziening onderhoud Voorziening bouwrisico's Totaal voorzieningen Toelichting in welke mate (het totaal van) de voorzieningen als langlopend moet worden beschouwd: 31-dec-08 Kortlopend deel van de voorzieningen (< 1 jr.) Langlopend deel van de voorzieningen (> 1 jr.) Hiervan langlopend (> 5 jaar) Onderverdeling Voorziening voor sociaal beleid Saldo per Dotatie Onttrekking Saldo per 01-jan dec-08 Wachtgelden Liftetime variant VUT Reorganisatie Jubileumvoorziening Arbeidsongeschiktheid en overige Totaal

20 - geconsolideerd TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS PASSIVA Toelichting per categorie voorziening: Sociaal beleid: De voorziening voor Sociaal beleid is bedoeld ter dekking van toekomstige uitgaven in het kader van wachtgelden, outplacement, seniorenbeleid, VUT-uitkeringen 60-jarigen, afvloeiingsregelingen, salaris- en pensioengaranties en dergelijke. In 2005 is gestart met een reorganisatietraject binnen het Erasmus MC, waarvoor een reorganisatievoorziening is gevormd. De basis van deze voorziening zijn de geschatte afvloeiingskosten van personeel uit hoofde van het sociaal plan, alsmede de kosten van begeleiding en uitvoering van dat plan. Deze voorziening is in 2008 verder toegenomen als gevolg van het feit dat meer afdelingen betrokken zijn bij het Ruimte voor Nieuwtraject. In 2008 hebben onttrekkingen plaatsgevonden als gevolg van beëindiging van dienstverbanden. Het Erasmus MC is eigenrisicodrager voor wachtgelden. De voorziening voor wachtgelden is bepaald volgens de statische methode, waarbij de omvang wordt bepaald door het berekenen van de verplichtingen inzake lopende wachtgelden op balansdatum. Onder Sociaal Beleid is een jubileumvoorziening opgenomen. Dit betreft een voorziening voor toekomstig uit te keren jubileumgratificaties aan het personeel op grond van de huidige personeelsregelingen. Bij de berekening is rekening gehouden met een blijfkans van het personeel. Onder dit hoofd is ook opgenomen de voorziening voor arbeidsongeschiktheid, voor bestaande verplichtingen. Dit is voor het in de toekomst doorbetalen van salaris aan personeelsleden die op balansdatum arbeidsongeschikt zijn, voor zover deze kosten niet verzekerd zijn. Vanaf 1 juli 2004 is het Erasmus MC eigen risicodrager geworden voor het bovenwettelijke deel van de WAO. De voorziening hiervoor is op de vereiste hoogte gebracht en bepaald volgens de statische methode. Eveneens als in 2006 en 2007 is het Erasmus MC 2008 eigen risicodrager gebleven. De VUT-60 voorziening heeft als doel financieren van het ouderenbeleid binnen het Erasmus MC. In 2008 hebben er voor 2,2 miljoen onttrekking plaatsgevonden. Conform de regeling overeengekomen in de CAO is de VUT-voorziening per ultimo 2008 weer op het vereiste niveau gebracht. In de CAO is overeengekomen dat de VUT-voorziening een percentage is van de jaarlijkse personeelskosten. De lifetime variant is in 2008 gestegen met 0,1 miljoen, deze stijging is toe te schrijven aan een herrekening van de voorziening met de juiste parameters. Egalisatievoorziening onderhoud: Onder dit hoofd zijn ook verantwoord de middelen uit: - de (oude) PBA-systematiek en de (nieuwe) DHAZ-systematiek voor onderhoud van gebouwen; - de rijksbijdrage O&O voor de renovatie van de hoogbouw faculteitsgebouw. De egalisatievoorziening onderhoud is bedoeld om de kosten van periodieke, meerjarig en geplande onderhoudsuitgaven gelijkmatig over de jaren te verdelen. De benodigde bedragen van zowel de O&O als de Zorg bekostigde gebouwen worden gebaseerd op een lange termijn onderhoudsplanning. Voorziening bouwrisico's In 2007 en 2008 is gebleken dat op een aantal bouwprojecten onvoorziene extra kosten gemaakt moeten worden als gevolg van asbestsanering en extra begeleidingskosten door deze vertraging. Met deze extra activiteiten is een bedrag gemoeid van 12 miljoen in 2007 en 2 miljoen in In verband met het gewijzigde beleid inzake de bekostiging van Materiële Vaste Activa is besloten deze voorlopige overschrijding reeds te voorzien. In overleg met de adviseurs van de Directie Huisvesting zal worden onderzocht of deze overschrijding alsnog kan worden geclaimd bij college Bouw, daarnaast zal men er alles aan doen om de overschrijding te reduceren in het verdere traject. 19