Visie: Je DNA sequencen wordt routineklus
|
|
- Oscar Simons
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Life sciences, CSR Visie: Je DNA sequencen wordt routineklus Intro Een nieuw tijdperk is aangebroken: dat van het dollargenoom (waarin een volledig genoom kan gesequenced worden voor dollar)! Het is een belangrijke mijlpaal voor de geneeskunde waar onze experts Yves Moreau en Pol Van Dorpe elk vanuit hun eigen domein aan meewerken. Moreau buigt zich over de massa data die het met zich meebrengt terwijl Van Dorpe chiptechnologie inzet om DNA-sequencers goedkoper en efficiënter te maken. Een genetisch paspoort voor iedereen? In elke cel van je lichaam zitten 23 paar chromosomen. Deze bestaan uit DNA dat de code bevat waarin al onze erfelijke eigenschappen zijn vastgelegd. Die code bestaat uit zo n 3 miljard letters of baseparen. Moreau: Binnen afzienbare tijd wordt het bepalen van iemands erfelijke code zo normaal als het maken van een CT-scan. Elk kind krijgt dan bij de geboorte zijn of haar genetisch paspoort mee. Het wordt de basis voor een gezond leven: ben ik gevoelig voor bepaalde ziektes en hoe kan ik deze voorkomen? Welke medicatie werkt het best bij mij? Enz. AEn ook al ligt je genetische code vast, toch kan je in je leven meerdere keren gesequenced worden. Van Dorpe: DNA-sequencing zal zo nauwkeurig worden dat je in een bloedstaal op zoek kan gaan naar zeldzaam DNA, bv. dat van tumorcellen of zelfs van virussen. Op het vlak van tumorcellen kan je twee soorten DNA terugvinden in het bloed: DNA van circulating tumorcellen (die zijn losgekomen van de oorspronkelijke tumor en zich via het bloed verspreiden), en cell-free DNA (afkomstig van afstervende tumorcellen). Hieruit kan je heel veel leren. Je kan bijvoorbeeld al te weten komen (1) dat je een tumor hebt, (2) welke de primaire tumor is (dus waar hij zou moeten zitten) allemaal zonder scans/operaties en (3) kan de DNA-analyse je ook al vertellen welke specifieke behandeling aangewezen is. We spreken hier van een liquid biopsy, een biopsie van de tumor zonder in de tumor te moeten snijden, maar enkel door bloedanalyse. Naast de genetische info van je eigen cellen, bevat je lichaam nog ander DNA dat interessant kan zijn voor je gezondheid: dat van de bacteriën in je lichaam. Naar schatting zitten er 10 keer meer bacteriën in ons lichaam dan dat we cellen hebben. En maar goed ook, want er zijn steeds meer aanwijzingen dat deze bacteriepopulatie mede onze gezondheid bepaalt. Vandaar ook dat een genetische analyse van je darmflora uiterst interessant kan zijn om je gezondheid bij te sturen. 1/5
2 Moreau: Wat technologie betreft, maken we een enorme evolutie door die het dollar genoom binnen handbereik brengt. Maar natuurlijk is er ook een maatschappelijke kant aan dit alles. Wanneer is het verantwoord om een genetische test te doen? Wanneer en hoe licht je dokter je in over je genetische afwijkingen? Of kies je ervoor om geen genetisch paspoort te laten maken? Dat zijn allemaal vragen waar ethici zich momenteel over buigen. Terabytes aan data Yves Moreau maakt deel uit van de imec - KU Leuven STADIUS onderzoeksgroep, een groep van het vroegere iminds (nu geïntegreerd in imec). Hij houdt zich specifiek bezig met data-analyse voor het opsporen van zeldzame genetische ziektes. Moreau: Wij ontwikkelen algoritmes waardoor je uit de 3 miljard letters van je genetische code kan afleiden of je leidt aan een zeldzame genetische ziekte. Er bestaan ongeveer zeldzame ziektes die 4 tot 8% van de bevolking treffen. Als je op jonge leeftijd kan bepalen aan welke specifieke ziekte een kind lijdt, is het gemakkelijker voor de familie om hier mee om te gaan. Ze weten dan hoe de ziekte zal evolueren en of de kans bestaat dat een volgend kind deze afwijking ook zal hebben. Uiteindelijk kunnen onderzoekers op basis van de afwijkende genetische code ook inzicht krijgen in het mechanisme achter de ziekte en zo betere behandelingen ontwikkelen dollar voor een genoom lijkt misschien nog veel, maar dat is het niet als je de kosten zou optellen van alle testen en doktersbezoeken die vroeger nodig waren in de zoektocht naar een juiste diagnose van een zeldzame ziekte. Om nog maar te zwijgen van de lijdensweg die de familie doormaakt door niet te weten wat er met hun kind aan de hand is. Het bepalen van de genetische code is nu nog geen routineklus, maar wat als het dat wel wordt? Moreau: We gaan een explosie aan data zien. En dat wordt ook een van de belangrijkste uitdagingen: hoe gaan we die terabytes aan data veilig opslaan tegen een aanvaardbare kost, en hoe gaan we ze analyseren en interpreteren? In 2016 werkten we in onze onderzoeksgroep vooral aan oplossingen om te bepalen welke verschillen in erfelijke code tussen individuen (zo n 3 miljoen verschillen op de 3 miljard baseparen) van belang zijn en welke niet. Welke verschillen zijn de oorzaak van ziektes? Met onze algoritmes kunnen we mutaties bepalen die mogelijk de oorzaak zijn van een bepaalde ziekte. Dokters kunnen hier dan verder mee aan de slag. Hoe meer genetische data kunnen verzameld worden, hoe meer dokters kunnen leren over bepaalde ziektes en therapieën. Moreau: We bekeken het voorbije jaar ook hoe genetische info op een veilige manier kan worden gedeeld. Alles in één centrale databank bewaren, is geen goed idee wegens gevaar voor hacken. Daarom ontwikkelden we een model waarin data lokaal opgeslagen worden, maar wel van overal kunnen worden geraadpleegd. Zo kan een dokter de genetische data opvragen van alle patiënten ter wereld met een bepaalde ziekte, maar krijgt hij geen toegang tot een individueel genoom met persoonsgegevens. 2/5
3 Van dollar naar 100 dollar voor een genoom? Wetenschappers zijn in de wolken met het dollar genoom, maar voor de gewone mens lijkt dit nog erg veel. Zeker als deze kost (nog) niet terugbetaald wordt door het ziekenfonds. Maar hoe kunnen we de kost van een genetisch paspoort nog verder verlagen? Voor het antwoord op die vraag kunnen we terecht bij Pol Van Dorpe; hij heeft een leidende rol in imecs onderzoeksgroep die fotonicaoplossingen maakt voor life science toepassingen. Van Dorpe: Die dollar is relatief. Dat is momenteel de kost om een volledig genoom te laten sequencen (op voorwaarde dat je een DNA-sequencer een jaar lang continu kan laten werken zodat de kost daalt). Maar de kostprijs van de toestellen is aan het dalen; bovendien neemt ook de hoeveelheid DNA die je per uur kan analyseren de throughput toe. Wij gebruiken onze expertise in nanofotonica, CMOS-sensoren, integratie en chipproductie om die toestellen te verbeteren, en werken daarvoor samen met verschillende grote spelers. Zo heeft Pacific Biosciences de kostprijs van zijn toestel met 50% kunnen verminderen en genereren hun chips 7x meer informatie, dankzij onze samenwerking. Naast het verlagen van de kostprijs van de toestellen en het verhogen van de throughput, zie je ook een evolutie naar long reads waarbij lange stukken DNA kunnen worden afgelezen. Dit in vergelijking met vroegere technieken waarbij het DNA werd opgesplitst in kleine stukjes, vermeerderd werd, en dan uitgelezen. Het voordeel van long reads is dat je veel preciezer en sneller de volledige genetische kaart van een persoon kan samenstellen. Ook laat het toe om structurele variaties op te sporen. Dit zijn stukken code die meermaals herhaald worden in het genoom op specifieke plaatsen. Afwijkingen in dit patroon kunnen ook tot gezondheidsproblemen leiden. Er zijn verschillende technologieën op de markt en ook toestellen in alle maten en vormen van grote DNA-sequencers zoals die van Pacific Biosciences tot kleine handheld devices zoals de MinION van Oxford Nanopore Technologies. Er zullen verschillende technologieën naast elkaar bestaan, elk voor een andere specifieke markt. Kleine draagbare toestellen kunnen belangrijk zijn als je bijvoorbeeld ebola wil onderzoeken in afgelegen gebieden, terwijl de grotere toestellen nuttig zijn als je snel en nauwkeurig volledige genetische kaarten wil maken. Chiptechnologie is van bijzonder belang om deze systemen compacter, sneller en goedkoper te maken. 3/5
4 Biografie Yves Moreau Yves Moreau is Professor bij imec - KU Leuven - STADIUS. Hij behaalde zijn PhD aan KU Leuven ESAT-SCD in Van 1998 tot 2005 was hij postdoctoraal onderzoeker (FWO-Vlaanderen) en assistent-professor bij ESAT-SCD, en hield hij zich bezig met bio-informatica onderzoek. Sinds 2004 is hij professor bij ESAT-SCD en coördineert SymBioSys, het KU Leuven Center for Computational Systems Biology. Hij is ook de programmadirecteur van de Master in Bioinformatica. Hij verricht onderzoek naar ICTmethodes voor het ontdekken van genen voor diagnose van ziektes. Hij doceert verschillende bio-informatica cursussen, met focus op probabilistische modellen voor computerbiologie. Hij is ook medeoprichter van twee spin-offs van de universiteit: Data4s, nu onderdeel van Norkom Technologies, gespecialiseerd in datamining voor de bankwereld, en Cartagenia, gespecialiseerd in IT-oplossingen voor klinische genetische diagnose. 4/5
5 Biografie Pol Van Dorpe Pol Van Dorpe behaalde zijn PhD aan de faculteit ingenieurswetenschappen van KU Leuven voor zijn onderzoek naar spintronica. Van 2006 tot 2012 was hij postdoctoraal onderzoeker (FWO) bij imec en werkte hij op nanofotonica, plasmonica voor biosensoren en energy harvesting. Tijdens deze periode werkte hij enige tijd aan de Stanford University en zette hij samenwerkingen op met gerenommeerde onderzoekers in dit domein. Hij publiceerde meer dan 100 peer-reviewed papers in belangrijke journals en werd meer dan 5000 keer geciteerd. Sinds 2012 is hij deeltijds geassocieerd professor aan het Fysica departement van KU Leuven en is hij principal member of staff bij het life sciences departement van imec. Zijn onderzoek richt zich voornamelijk op het toepassen van geïntegreerde fotonicaconcepten voor nieuwe toepassingen in de life sciences. 5/5
Hoe kijken we naar het DNA van een patiënt?
Hoe kijken we naar het DNA van een patiënt? Ies Nijman UMC Utrecht Dept of Genetics, Centre for Molecular Medicine Center for Personalized Cancer Treatment (CPCT), Hartwig Medical Foundation 1994 DNA sequenties,
Nadere informatieLiquid biopsy, een nieuwe tool voor kankerspecialisten
Smart Health, Life sciences Liquid biopsy, een nieuwe tool voor kankerspecialisten Eind augustus verzamelden meer dan 240 kankerspecialisten in Leuven voor een symposium over liquid biopsies, een nieuwe
Nadere informatieVoorbij het 1000$ Genoom van diagnostiek naar screening
Voorbij het 1000$ Genoom van diagnostiek naar screening Rolf Sijmons Afdeling Genetica Op weg naar het 1000$ Genoom Een gen codeert voor 1 of (meestal) meerdere eiwitten Al ons DNA samen is ons GENOOM
Nadere informatieEen smartwatch om patiënten sneller van plaats A naar B te brengen
Editie februari 2017 imec.icon Een smartwatch om patiënten sneller van plaats A naar B te brengen Onderzoekers van imec ontwikkelden, samen met enkele bedrijven en ziekenhuizen, zelflerende planningsalgoritmes
Nadere informatiePatiënten Informatie Brochure Erfelijkheidsonderzoek: Exoom Sequencing
2 Patiënten Informatie Brochure Erfelijkheidsonderzoek: Exoom Sequencing Algemene informatie Exoom Sequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over
Nadere informatieDe waarde van DNA. Center for Molecular Medicine Hartwig Medical Foundation. UMC Utrecht Amsterdam
De waarde van DNA Prof dr ir Edwin Cuppen Hoogleraar Humane Genetica Directeur Center for Molecular Medicine Hartwig Medical Foundation UMC Utrecht Amsterdam Wat is DNA? DeoxyriboNucleic Acid (Desoxyribonucleïnezuur)
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek: Exoomsequencing
Erfelijkheidsonderzoek: Exoomsequencing Exoomsequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over dit onderzoek. De volgende onderwerpen komen aan bod:
Nadere informatieInformatie over Exoom sequencing
Informatie over Exoom sequencing Exoom sequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over dit onderzoek. De volgende onderwerpen komen aan bod: Om de
Nadere informatieUitgebreide genentest (exoom sequencing) naar oorzaak cardiomyopathie
& Kindercardiologie Uitgebreide genentest (exoom sequencing) naar oorzaak cardiomyopathie Informatie voor ouders Uw klinisch geneticus (erfelijkheidsarts) / dokter heeft voorgesteld om uitgebreid onderzoek
Nadere informatieEen grote stap in een kleine wereld: een lensvrije fluorescentiemicroscoop
Editie oktober 2018 Silicon Photonics, Life sciences, Academic Excellence, Government funded research Een grote stap in een kleine wereld: een lensvrije fluorescentiemicroscoop Bij het woord microscoop
Nadere informatieBrochure Een igene Paspoort: iets voor mij? Leer meer over jouw eigen genen
Brochure Een igene Paspoort: iets voor mij? Leer meer over jouw eigen genen Een igene Paspoort: iets voor mij? De belangrijkste overwegingen en achtergronden op een rijtje Bij igene zijn we gefascineerd
Nadere informatieDeze optische antenne kan toveren met licht
Editie Best of 2016 Photonics, Smart Health, Quantum computing, Sensor solutions for IoT, Photovoltaics Deze optische antenne kan toveren met licht Onderzoekers van imec en KU Leuven maakten een optische
Nadere informatieMaster in de ingenieurs - wetenschappen: wiskundige ingenieurstechnieken
LEUVEN t Master in de ingenieurs - wetenschappen: wiskundige ingenieurstechnieken Faculteit Ingenieurswetenschappen De steeds toenemende computercapaciteit voor de verwerking van metingen, de opslag van
Nadere informatieInformatiebrief met toestemmingsformulier voor kinderen van jaar bij opname in het Prinses Máxima Centrum
Informatiebrief met toestemmingsformulier voor kinderen van 12-16 jaar bij opname in het Prinses Máxima Centrum Beste, Samen met je ouder(s)/verzorger(s) heb je een gesprek gehad met je behandelend arts
Nadere informatieBert Gyselinckx, Programmadirecteur draadloze autonome sensorsystemen Katrien Marent, Corporate Communications Director
Genezen met chips Bert Gyselinckx, Programmadirecteur draadloze autonome sensorsystemen Katrien Marent, Corporate Communications Director Chips zijn ook in de geneeskunde niet meer weg te denken. Pacemakers,
Nadere informatieAutomatisering van NGS processen Ewart de Bruijn. Hubrecht Institute
Automatisering van NGS processen Ewart de Bruijn Hubrecht Institute Wie zijn we De Cuppen groep op het Hubrecht Instituut De Cuppen groep houdt zich bezig met het ontdekken en in kaart brengen van de variaties
Nadere informatieDankzij chiptechnologie worden medische toestellen kleiner, sneller en goedkoper
Editie juli 2017 Dankzij chiptechnologie worden medische toestellen kleiner, sneller en goedkoper Dankzij chiptechnologie worden complexe instrumenten en data-analyses goedkoper en kunnen gezondheidsmetingen
Nadere informatieOnderzoeksgroep Neurodegeneratieve Hersenziekten
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK NAAR DE ROL VAN GENETICA IN JONGDEMENTIE: FAMILIES, MUTATIES EN GENETISCHE TESTEN. Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica,
Nadere informatieInformatiebrief voor de patiënt
Informatiebrief voor de patiënt Informatiebrief over de studie naar Geachte mevrouw / mijnheer, Uw arts vermoedt dat u de ziekte sinustrombose heeft. Op dit moment wordt er wetenschappelijk onderzoek gedaan
Nadere informatieAfsluitende les. Leerlingenhandleiding. DNA-onderzoek en gentherapie
Afsluitende les Leerlingenhandleiding DNA-onderzoek en gentherapie Inleiding In de afsluitende les DNA-onderzoek en gentherapie zul je aan de hand van een aantal vragen een persoonlijke en kritische blik
Nadere informatie100-plus onderzoek: wel oud maar niet dement. informatiefolder
100-plus onderzoek: wel oud maar niet dement informatiefolder 1 Juist u, de 100-plusser die niet dement is Bent u ouder dan 100 jaar en helemaal helder, of kent u misschien iemand voor wie dit opgaat?
Nadere informatieGebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. Geen bezwaar?
Gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs Geen bezwaar? 1 U bezoekt een van de Santeon ziekenhuizen voor onderzoek en/of behandeling. In een ziekenhuis
Nadere informatieMitochondriële ziekten
Mitochondriële ziekten Erfelijkheid NCMD Het Nijmeegs Centrum voor Mitochondriële Ziekten is een internationaal centrum voor patiëntenzorg, diagnostiek en onderzoek bij mensen met een stoornis in de mitochondriële
Nadere informatieWat zijn polyq ziektes?
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Zijn er genetische verbanden tussen neurodegeneratieve ziektes?
Nadere informatieInformatiebrief D-dimer and AP-FXIII in CVT studie, versie 1.2 3 november 2011. D-dimer en AP-FXIII in de diagnostiek van sinustrombose
Informatiebrief voor de patiënt in tweede instantie Informatiebrief over de studie naar Geachte mevrouw / mijnheer, Op het moment dat u deze brief leest bent u herstellende van klachten waarvoor u werd
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek: Exoomsequencing bij erfelijke slechthorendheid
Erfelijkheidsonderzoek: Exoomsequencing bij erfelijke slechthorendheid Exoomsequencing is een techniek voor erfelijkheidsonderzoek, die kan worden gebruikt om de oorzaak van erfelijke slechthorendheid
Nadere informatieGebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs Geen bezwaar?
Gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs Geen bezwaar? U bezoekt VU medisch centrum (VUmc) voor onderzoek en/of behandeling. In een ziekenhuis
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek resterend lichaamsmateriaal. Informatie en keuzevrijheid
Wetenschappelijk onderzoek resterend lichaamsmateriaal Informatie en keuzevrijheid Waarover gaat deze folder? Soms neemt een arts of verpleegkundige bij u wat lichaamsmateriaal af. Het ziekenhuis waar
Nadere informatieOmgaan met genomische informatie als wetenschapper
Omgaan met genomische informatie als wetenschapper Prof. Yves Moreau K.U.Leuven SymBioSys Center for Computational Biology Stelling Het dient maatschappelijk aangemoedigd te worden dat genomische data
Nadere informatieGebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs
Gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs Geen bezwaar? Inleiding U bezoekt Medisch Spectrum Twente (MST) voor onderzoek en / of behandeling. In
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING 213 Primaire ciliaire dyskinesie (PCD) is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij de trilharen die de luchtwegen bekleden niet goed werken. Trilharen hebben als functie om het
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Wetenschappelijk onderzoek met uw resterend lichaamsmateriaal. Geen bezwaar?
PATIËNTEN INFORMATIE Wetenschappelijk onderzoek met uw resterend lichaamsmateriaal Geen bezwaar? Waarover gaat deze folder? Soms neemt een arts of verpleegkundige bij u wat lichaamsmateriaal af. Het ziekenhuis
Nadere informatieNaar High Throughput DNA data analyse
Naar High Throughput DNA data analyse Laboratorium automatisering seminar Jan-Peter Nap Hanze University Groningen 8/10/10 1 van 24 gisteren CLC bio, a comprehensive platform for NGS analysis nu: Super-scale
Nadere informatieGenen & embryo s. Wat kan, wat mag, wat willen we? René Fransen
Genen & embryo s Wat kan, wat mag, wat willen we? René Fransen Genen en embryo s Deze lezing: Introductie genen en gentechnologie Meer gentechnologie: crispr/cas9 Genetische modificatie van embryo s Drie-ouder
Nadere informatieBrochure ExomeScan. Whole Exome Sequencing. Achtergrond
Brochure Whole Exome Sequencing De laatste jaren is er een schat aan informatie gepubliceerd over de genetische achtergrond van overerfbare en somatische aandoeningen. In grootschalige Next Generation
Nadere informatieGezondheid. ziekte, hygiëne en medicijnen. mbo
Gezondheid ziekte, hygiëne en medicijnen mbo Microben zijn onlosmakelijk verbonden met je gezondheid. In de gezondheidszorg wordt dagelijks strijd geleverd met microben. Verplegers en doktersassistenten
Nadere informatieNader gebruik afgenomen lichaamsmateriaal
Nader gebruik afgenomen lichaamsmateriaal Patiëntenvoorlichting afdelingen KCL, MML en pathologie. Nader gebruik Soms neemt een arts of verpleegkundige bij u wat lichaamsmateriaal voor onderzoek af. Soms
Nadere informatieWat is een genetische test?
12 Wat is een genetische test? Aangepaste informatie van folders geproduceerd door Guy s and St Thomas Hospital en Londen Genetic Knowledge Park, aangepast volgens hun kwaliteitsnormen. Januari 2008 Gest
Nadere informatieEen mens is voor 50% genetisch identiek aan een banaan.
Een mens is voor 50% genetisch identiek aan een banaan. Qu3 / DNABAR Noorderlicht 2010 Voorwoord 3 Dit boekje is een initiatief van de afdeling Genetica van het Universitair Medisch Centrum Groningen.
Nadere informatieGenetische testen en gezondheid
Genetische testen en gezondheid Genetische testen en gezondheid We hebben allemaal een unieke combinatie van genen van onze ouders geërfd. Onze unieke combinatie van genen en de invloed van onze omgeving
Nadere informatieNootdorp, 30 augustus Onderwerp: Toelichting Jaarrekening Toelichting Jaarrekening 2016
Nootdorp, 30 augustus 2017 Onderwerp: Toelichting Jaarrekening 2016 Toelichting Jaarrekening 2016 Toelichting uitgaven Bestuurskosten: Bezoek Rett conferentie Wenen, printer consumables, diverse vergaderingen
Nadere informatieNIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie
NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie Waarom NIPT? In België kunnen alle zwangere vrouwen -indien gewenst- het risico dat de foetus het
Nadere informatieProgeria berooft kinderen over de hele wereld van het leven
OMSLAG (COVER) Focus op een geneesmiddel BINNENKANT LINKERPANEEL (INSIDE LEFT PANEL) Wat is Progeria? Progeria, ook gekend onder de naam Hutchinson-Gilford Progeria Syndroom (HGPS), is een zeldzame, fatale
Nadere informatieAn Steegen over CMOS en beyond-cmos
Editie januari 2018 Semiconductor technology & processing An Steegen over CMOS en beyond-cmos We hebben nieuwe concepten nodig voor onze computers, geheugens en netwerken An Steegen, Executive Vice President
Nadere informatieROSCAN Huidkanker Biobank
Kanker Instituut Uw behandelend arts in het Erasmus MC heeft u geïnformeerd over het bestaan van de ROSCAN Biobank. Hij/zij heeft u al het een en ander uitgelegd. Wij vragen u vriendelijk om mee te doen
Nadere informatieNieuwe behandeling voor MS: doelgericht en met veel minder bijwerkingen
Gezondheid Nieuwe behandeling voor MS: doelgericht en met veel minder bijwerkingen Er zit een nieuwe behandeling voor multiple sclerose (MS) in de pijplijn: door lichaamseigen cellen te behandelen met
Nadere informatieNaar een persoonlijke behandeling van kanker
Naar een persoonlijke behandeling van kanker We weten tegenwoordig ongelooflijk veel meer over hoe kanker werkt, maar helaas heeft dat nog niet geleid tot grote veranderingen in de manier waarop we kanker
Nadere informatieRol van erfelijkheid bij ILD:
Rol van erfelijkheid bij ILD: van wetenschap naar klinische toepassing Interstitiële longaandoeningen(ild), zoals bijvoorbeeld sarcoïdose en longfibrose, zijn zeldzame aandoeningen. Deze ziektes komen
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Afdeling. Klinische Pathologie
PATIËNTEN INFORMATIE Afdeling Klinische Pathologie Waarover gaat deze folder en waarover niet? Soms neemt een arts bij u wat lichaamsmateriaal af, bijvoorbeeld: een klein stukje uit uw huid, uw borstklier,
Nadere informatieBrochure ExomeScan. Whole Exome Sequencing. Achtergrond
Brochure Whole Exome Sequencing De laatste jaren is er een schat aan informatie gepubliceerd over de genetische achtergrond van overerfbare en somatische aandoeningen. In grootschalige Next Generation
Nadere informatieCover Page. Author: Slieker, Roderick Title: Charting the dynamic methylome across the human lifespan Issue Date:
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45888 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Slieker, Roderick Title: Charting the dynamic methylome across the human lifespan
Nadere informatieALZHEIMER DEMENTIE: EEN GENETISCH INZICHT IN DE BIOLOGIE VAN DE ZIEKTE
ALZHEIMER DEMENTIE: EEN GENETISCH INZICHT IN DE BIOLOGIE VAN DE ZIEKTE Prof. Dr. Christine Van Broeckhoven PhD DSc Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Departement voor Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium
Nadere informatieBorst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen
Borst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen In onze bevolking heeft iedere vrouw een risico van ongeveer 10% om in de loop van haar leven borstkanker te krijgen en 1,5% om eierstokkanker
Nadere informatieDocentenhandleiding. Niveau: expert. Lees de taal van de tumor Organisatieniveaus
Docentenhandleiding Niveau: expert Lees de taal van de tumor Organisatieniveaus Ontwikkeld door het Cancer Genomics Centre in samenwerking met het Freudenthal Instituut voor Didactiek van Wiskunde en Natuurwetenschappen
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek. met uw resterend lichaamsmateriaal; geen bezwaar?
Wetenschappelijk onderzoek met uw resterend lichaamsmateriaal; geen bezwaar? Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Bron: De tekst van deze folder is afkomstig van de Nederlandse
Nadere informatieHet bewaren van lichaamsmateriaal door Pathologie laboratoria.
Het bewaren van lichaamsmateriaal door Pathologie laboratoria. Waarover gaat deze folder en waarover niet? 1. Soms neemt een arts bij u wat lichaamsmateriaal af, bijvoorbeeld: - een klein stukje uit uw
Nadere informatieWetenschappelijkOnderzoekin het Expertisecentrum. Tom J de Koning
WetenschappelijkOnderzoekin het Expertisecentrum Tom J de Koning Afdeling Neurologie, Genetica en Kindergeneeskunde Universitair Medisch Centrum Groningen Waaromdoenwe wetenschappelijk onderzoek? Academische
Nadere informatieInformatiebrief met toestemmingsformulier voor kinderen van jaar bij opname in het Prinses Máxima Centrum
Informatiebrief met toestemmingsformulier voor kinderen van 12-16 jaar bij opname in het Prinses Máxima Centrum Beste, Je komt in het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie omdat er verdenking is
Nadere informatieImec zoekt partners om chronische ziekten te bestrijden
Smart Health, Life sciences Imec zoekt partners om chronische ziekten te bestrijden Imec lanceert onderzoeksprogramma imec.ichange om op basis van sensoren en data science een digitale coach te ontwikkelen
Nadere informatieOntwikkeling van genezende medicijnen tegen ouderdomsgerelateerde ziekten. Ad W. van Gorp, oprichter en CEO
Ontwikkeling van genezende medicijnen tegen ouderdomsgerelateerde ziekten Ad W. van Gorp, oprichter en CEO Agenda 1. Historie 2. Strategie 3. Projecten 10/28/2013 2 Historie Spin off bedrijf van het Hubrecht
Nadere informatieWaarom vallen geen struikelblok hoeft te zijn
Editie oktober 2017 Smart Health, imec.livinglabs, CSR Waarom vallen geen struikelblok hoeft te zijn De Fall Risk Scale: een efficiënte, betaalbare tool voor valpreventie bij ouderen. Intro Elke seconde
Nadere informatieOrigami voor cellen: zelfvouwende 3D-celgrijpers voor betere signaalopname
Life sciences Origami voor cellen: zelfvouwende 3D-celgrijpers voor betere signaalopname Imec ontwikkelt zelfvouwende microgrijpers ( grippers ) die zich als een schelp rond cellen vouwen voor een beter
Nadere informatieFotonica op chip laat dokters dromen
Photonics Fotonica op chip laat dokters dromen Dankzij chiptechnologie en fotonica kan je ultrakleine spectrometers, cytometers en microscopen maken. Maak kleine structuren op chip die met licht overweg
Nadere informatieVisie: Samenspel tussen chip- en digitale technologieën cruciaal voor het Internet of Things
Editie januari 2017 Internet of Things, Data science and data security Visie: Samenspel tussen chip- en digitale technologieën cruciaal voor het Internet of Things Intro Om het intuïtieve Internet of Things
Nadere informatieEen nieuwe onderzoekslijn Organen op Chips Menselijke ziektemodellen op chips Introductie, Anja van de Stolpe
Minisymposium KNAW Een nieuwe onderzoekslijn Organen op Chips Menselijke ziektemodellen op chips Introductie, Anja van de Stolpe Wat is een Orgaan- of menselijk ziektemodel -op-een chip? Is het een stukje
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Analyse van chromosomale afwijkingen in gastrointestinale tumoren In het ontstaan van kanker spelen vele moleculaire processen een rol. Deze processen worden in gang gezet door
Nadere informatieWat is een genetische test?
12 Wat is een genetische test? Aangepaste informatie van folders geproduceerd door Guy s and St Thomas Hospital en Londen Genetic Knowledge Park, aangepast volgens hun kwaliteitsnormen. Juli 2008 Vertaald
Nadere informatieVisie: Een duurzaam energiesysteem dankzij hernieuwbare energie en ICT
Editie januari 2017 Smart Energy Visie: Een duurzaam energiesysteem dankzij hernieuwbare energie en ICT Intro Jef Poortmans en Matthias Strobbe timmeren aan het nieuwe energienet. Poortmans maakt een nieuwe
Nadere informatieVan Gasthuis tot Gasthuisberg
Van Gasthuis tot Gasthuisberg Van Gast naar Gastheer Jan Peers Van Gast naar Gastheer 1080 Oprichting gasthuis Sint Pieter Evolutie olv Gasthuiszusters naar hospitaal 1222 naar huidige site St Pieter 1426
Nadere informatieWerkstuk Biologie Hersenkanker/tumor
Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor Werkstuk door een scholier 1349 woorden 19 oktober 2003 6 70 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding: Mijn werkstuk gaat over hersentumoren. Ik heb het gekozen omdat
Nadere informatieDominante Overerving. Informatie voor patiënten en hun familie. Illustraties: Rebecca J Kent www.rebeccajkent.com rebecca@rebeccajkent.
12 Dominante Overerving Aangepaste informatie van folders geproduceerd door Guy s and St Thomas Hospital en Londen Genetic Knowledge Park, aangepast volgens hun kwaliteitsnormen. Juli 2008 Vertaald door
Nadere informatieHet verhaal van ZvH en kanker
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Wat is het verband tussen de Ziekte van Huntington en kanker? Volgens
Nadere informatieKanker in de familie.
Inhoud workshop Kanker in de familie. Dr. Margreet Ausems klinisch geneticus UMCU Introductie Verwachtingen deelnemers Achtergrondinformatie (cijfers!) Hoe ontstaat kanker? Erfelijke kanker en erfelijkheidsonderzoek
Nadere informatieSensor zoekt veeleisende toepassing
Editie februari 2019 Semiconductor technology & processing, Silicon Photonics Sensor zoekt veeleisende toepassing Micro-optomechanische sensoren (MOMS) zijn stralingshard en combineren een groot bereik
Nadere informatieNederlandse samenvatting. Tweede primaire tumoren en excessieve sterfte na retinoblastoom
Nederlandse samenvatting Tweede primaire tumoren en excessieve sterfte na retinoblastoom Retinoblastoom is een kwaadaardige oogtumor die ontstaat in het netvlies. Deze vorm van oogkanker is zeer zeldzaam
Nadere informatieGenetische basis principes
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Het genetisch 'grijze gebied' van de ziekte van Huntington: wat
Nadere informatieHet Grote Open Science / Open Access / Open Data StellingenSpel
Het Grote Open Science / Open Access / Open Data StellingenSpel Najaarstweedaagse 8 november 2018 Het Grote Open Science Open Access Open Data StellingenSpel We moeten rekening houden met de expertise
Nadere informatieGezocht: life science bedrijven die biofotonica willen uitproberen
Photonics, Life sciences, Smart Health, Government funded research, imec.ic-link Gezocht: life science bedrijven die biofotonica willen uitproberen Imec en LioniX bouwen samen met 13 andere Europese partners
Nadere informatieWie is leidend of lijdend?
Organisatie Medische Technologie en ICT Wie is leidend of lijdend? Martijn Schasfoort Manager Zorg en Informatie Technologie Deze presentatie. Het betreft ervaringen uit Máxima Medisch Centrum Cultuur
Nadere informatieZo maak je materialen die zelf pijn voelen
Editie mei 2018 Flexible electronics, Photonics, Sensor solutions for IoT, imec Ghent Zo maak je materialen die zelf pijn voelen CMST, een imec onderzoeksgroep aan de universiteit Gent, maakt dunne folies
Nadere informatieMIJN EERSTE VIER DAGEN
MIJN EERSTE VIER DAGEN DAG 1 Mijn eerste kreetje DAG 2 Mijn eerste badje DAG 3 Mijn eerste knuffel DAG 4 Mijn eerste bloedprikje Beste ouder, Het eerste kreetje, het eerste bad, de eerste knuffel,... het
Nadere informatieRecessieve Overerving
12 Recessieve Overerving Aangepaste informatie van folders geproduceerd door Guy s and St Thomas Hospital en Londen Genetic Knowledge Park, aangepast volgens hun kwaliteitsnormen. Juli 2008 Vertaald door
Nadere informatieRisicoberekening voor TRISOMIE 21 in het eerste trimester
Risico op trisomie 21 Centrum Menselijke Erfelijkheid Risicoberekening voor TRISOMIE 21 in het eerste trimester Hoewel de meeste baby s gezond zijn, heeft elke baby een kleine kans op een lichamelijke
Nadere informatieHoe word je leraar aardrijkskunde, biologie, chemie, fysica, informatica of wiskunde?
Hoe word je leraar aardrijkskunde, biologie, chemie, fysica, informatica of wiskunde? FACULTEIT WETENSCHAPPEN SLO natuurwetenschappen, SLO wiskunde wet.kuleuven.be/studenten/slo Kies ik voor aardrijkskunde,
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
2 NEDERLANDSE SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN In gezonde personen is er een goede balans tussen cellen die delen en cellen die doodgaan. In sommige gevallen wordt deze balans verstoord en delen cellen
Nadere informatieDe geschiedenis van PBT2
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Prana Biotech publiceert de data van het effect van PBT2 in ziekte
Nadere informatieOmschakelen: verschillen in het ZvH gen beïnvloeden start symptomen De storm voorspellen
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Omschakelen: verschillen in het ZvH gen beïnvloeden start symptomen
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38737 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Goeij, Bart E.C.G. de Title: Antibody-drug conjugates in cancer Issue Date: 2016-04-13
Nadere informatieAfsluitende les. Leerlingenhandleiding. De Reizende DNA Rechter
Afsluitende les Leerlingenhandleiding De Reizende DNA Rechter Dossier HER2 cellijn Achtergrond informatie Mevrouw X is een borstkankerpatiënt. Voor onderzoek zijn bij haar tumorcellen afgenomen en op kweek
Nadere informatiePROJECT Duurzaam fokken van Cavalier King Charles Spaniels
PROJECT Duurzaam fokken van Cavalier King Charles Spaniels Arnold Jacques @2013 Na de uitzending (2008) Zal de Kynologie nooit meer dezelfde zijn! Het gevolg van de uitzending was PANIEK De gevolgen van
Nadere informatieUNMASKING CIRCULATING TUMOR CELLS. Joost Swennenhuis
UNMASKING CIRCULATING TUMOR CELLS Joost Swennenhuis PARANYMPHS Arjan Tibbe Frank van der Linden 6/7/18 2 INHOUD Circulerende Tumor Cellen 6/7/18 3 INHOUD Circulerende Tumor Cellen Prof. Leon terstappen?
Nadere informatieKunnen we meten of we gelukkig zijn?
Editie november 2018 Smart Health, Wearables Kunnen we meten of we gelukkig zijn? Psychiaters van het Universitair Psychiatrisch Centrum van de KU Leuven en ingenieurs van imec bundelen hun kennis om de
Nadere informatieNIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie
NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie Waarom NIPT? In België kunnen alle zwangere vrouwen -indien gewenst- het risico dat de foetus het
Nadere informatieiedereen GENiaal van de genetica Zondag 31 augustus om 10 uur Cultuurcentrum Scharpoord
iedereen GENiaal van de genetica Zondag 31 augustus om 10 uur Cultuurcentrum Scharpoord iedereen GENiaal de essentie van de genetica Zondag 31 augustus om 10 uur Koen Devriendt: Een DNA-test voor elke
Nadere informatieInformatiebrochure. Zijn er gezondheidsrisico s verbonden aan het repetitief koppen van de bal?
Informatiebrochure Zijn er gezondheidsrisico s verbonden aan het repetitief koppen van de bal? KU Leuven Departement Bewegingswetenschappen Onderzoeksgroep Bewegingscontrole en Neuroplasticiteit Beste
Nadere informatienaar sporen Forensisch expert worden
Speuren B naar sporen Forensisch expert worden 3. Vaststellen identiteit Deze les ga je je verdiepen in één specifiek forensisch onderzoeksgebied. Je wordt als het ware zelf een beetje forensisch expert.
Nadere informatieMedical technology for the future of healthcare
Medical technology for the future of healthcare Delft Health Initiative Delft Research Initiatives Delft Research Initiatives Energie, Gezondheid, Infrastructuren & Mobiliteit, en Leefomgeving Gezond oud
Nadere informatieBorstkankeropsporing in de beleids- en beheerscyclus van gemeenten en OCMW s (BBC)
Borstkankeropsporing in de beleids- en beheerscyclus van gemeenten en OCMW s (BBC) Borstkankeropsporing in de BBC Situering Het Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker is een initiatief van de Vlaamse
Nadere informatieMitose is een ander woord voor gewone celdeling. Door gewone celdeling blijft het aantal chromosomen in lichaamscellen gelijk (46 chromosomen).
Samenvatting door M. 1493 woorden 28 februari 2014 5 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Genotype en fenotype Veel eigenschappen zijne erfelijk. Je hebt deze eigenschappen geërfd van
Nadere informatie