Het Erwinia Team heet u van harte welkom!

Transcriptie

1 Het Erwinia Team heet u van harte welkom! Doretta Boomsma Kees Kristelijn Tom van Tent Becking Henk Velvis Opening Het spoorboekje 20:00 Opening 20:05 Het Deltaplan 20:10 Detectie & Epidemiologie 20:20 Initiële besmetting 20:50 Pauze 21:05 De teelt 21:35 Bewaring 21:45 Discussie & vragen 22:30 Afsluiting 1

2 Financiële schade Gemiddelde schade over de jaren : 22 M 5 5,9 Deklassering Afkeuring Aankoop nieuw pootgoed 5 0,8 5,3 Schade handelsbedrijven Imago schade Bron: LEI, 2008 Waarom? Project Bacterie vrije pootgoedteelt DOEL Onderzoek naar verschillende risico factoren Resultaat Meer onderzoek nodig naar: Initiële besmetting Verspreiding Teeltmaatregelen 2

3 Het Deltaplan Wetenschappelijk onderzoek Toegepast onderzoek Praktijk onderzoek Financiering 50% NAO/HBAG = /jr 50% PA = /jr 3

4 Organisatie Upt Hiddema Jan Gottschall Samenstelling stuurgroep (LTO Werkgroep Pootaardappelen, voorzitter) (NAO, secretaris) Erik Greve (PA, lid) Jan Hoogland (LTO, lid) Daniëlle Kroes (KAVB, lid) Hans Schollaart (EL&I, lid) Rudolf Visser (NAO, lid) Henk van de Woude (NAO, lid) Jan Hoogland Henk vd Haar Samenstelling projectcommissie (LTO, voorzitter) (NAK, secretaris) Jan Aalbers (KWS, lid) Maria Bergsma-Vlami (EL&I, lid) Sjefke Allefs (Agrico, lid) Ge van den Bovenkamp (NAK, lid) Tjalling Douma (Agrico, lid) Jan van der Wolf (WUR-PRI, lid) Harm Steenhuis (HZPC, lid) Joop van Doorn (WUR-PPO, lid) Jelle Bruin (LTO, lid) Doretta Boomsma (Erwinia Team) Henk Folkers (Averis, lid) Henk Velvis (Erwinia Team) Maurice Kuijlen (Meijer, lid) Kees Kristelijn (Erwinia Team) Onderzoek Detectie & Epidemiologie Initiële besmetting Wetenschappelijk onderzoek Versmering Bewaring Toegepast onderzoek Praktijk onderzoek 4

5 Detectie & Epidemiologie Ken uw vijand Naamgeving Zwartbeen Erwinia carotovora ssp. atroseptica (Eca) Nu: Pectobacterium atrosepticum (Pa) Stengelnatrot Erwinia chrysanthemi (Ech) Nu: Dickeya dianthicola en -solani (Ds) Bacterienatrot Erwinia carotovora ssp. carotovora (Ecc) Nu: Pectobacterium carotovorum ssp. carotovorum (Pcc) 5

6 Detectie & Epidemiologie knolmonster naveleinde DNA-extractie 6

7 schil basis midden top schil basis midden top schil basis midden top % knollen Maar!. ook als er géén Erwinia in het naveleinde zit Alleen vpcc Dickeya + vpcc Alleen Dickeya spp Festien Kondor Seresta Vacuümtoets dagen bij 25 o C 4 2 Monster uit partij 3 Knollen aftellen in pools Water toevoegen en in Henkovac 7

8 Vacuümtoets Normaal Vacuum Naveleinde uitslag Ongecrusht Gecrusht Gecrusht +PEB veld OBJECT rij/plant datum Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc 203 Seresta - groot jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet 38,24 Undet 205 Kuroda - klein jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet 207 Seresta - groot jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet 211 Seresta - klein jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet 211 Seresta - klein jun Undet Undet 32,92 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet 211 Seresta - klein jun Undet Undet Undet Undet 31,01 Undet Undet 27,74 39,96 Undet 29,85 Undet 213 Seresta - klein jun Undet Undet Undet Undet 30,69 Undet Undet 28,49 Undet Undet 26,24 Undet 216 Kuroda - groot jun Undet Undet Undet Undet 29,01 Undet Undet 27,23 Undet Undet 20,52 36, Seresta - groot jun Undet Undet Undet Undet 27,09 Undet Undet 23,70 Undet Undet 21,12 Undet 218 Seresta - groot jun Undet 27,65 Undet Undet 28,89 Undet Undet 26,73 Undet Undet 23,03 Undet 224 Seresta - groot jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet 225 Kuroda - groot jul Undet Undet Undet Undet 24,96 Undet Undet 25,42 Undet Undet 21,61 Undet 228 Seresta - klein jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet 228 Seresta - klein jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet 38,94 Undet Undet 39,68 Undet 229 Seresta - groot jun Undet Undet Undet Undet 28,84 Undet Undet 28,07 Undet Undet 22,52 Undet 229 Seresta - groot jun Undet Undet Undet Undet 31,65 Undet Undet 31,91 Undet Undet 26,03 Undet 229 Seresta - groot jul Undet 35,17 31,41 Undet 23,37 Undet Undet 23,29 Undet Undet 23,02 Undet 229 Seresta - groot jun Undet 33,43 28,40 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet 230 Kuroda - klein jun Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet 232 Seresta - klein jul Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet Undet 233 Kuroda - groot jun Undet 28,69 28,59 Undet 24,35 Undet Undet 22,69 Undet Undet 20,98 38, Seresta - groot jun Undet 32,80 34,00 Undet 24,82 Undet Undet 24,65 Undet Undet 25,32 Undet Ziekteverloop 8

9 Ziekteverloop Ziekteverloop 9

10 START Detectie & Epidemiologie Erwinia kan overal in de knol zitten. Alleen het naveleinde steken geeft een onderschatting van de besmetting Het ziekte verloop in het veld lijkt per type Erwinia te verschillen De groep vpcc laat zich in het veld later zien dan Ds Een vervroeging van de teelt kan bijdragen aan vermindering van het vpcc probleem Als uit een toets blijkt dat zowel Ds als vpcc aanwezig zijn dan is de kans op symptoomplanten in de nateelt het grootst Een test van het uitgangsmateriaal kan bijdragen aan het verminderen van Erwinia problemen Meten = Weten = Kans op minder Erwinia Initiële besmetting 10

11 Introductie routes Introductie via mens of machines Initiële besmetting Monitoring partijen vanaf miniknollen Verspreiding van Erwinia Overleving Erwinia in besmette percelen 11

12 Monitoring Mini 11 partijen 08V en 09V gevolgd (Kondor en Spunta) Monsters in alle stadia teeltcyclus Pootmachines Grond Onkruiden Stengels/blad/wortels Loofklappers Rooimachines Knollen (najaar/voorjaar) Sorteerders/leesbanden Verloop besmettingen knollen 12

13 Types Erwinia s Welke Erwinia types komen voor in de geoogste partijen knollen? Waar 1 e besmettingen? Eerste besmettingen veelal al in het 1 e of 2 e jaar. 13

14 Herkomst knolbesmetting Zijn de knolbesmettingen te herleiden tot besmettingen in het voortraject? Verspreiding Verspreiding van Erwinia vanuit zieke planten In 2011 en 2012 proefvelden verspreiding van besmette naar flankerende schone rijen (mini s). 14

15 Verspreiding Verspreiding van Erwinia vanuit zieke planten In 2011 en 2012 proefvelden verspreiding van besmette naar flankerende schone rijen (mini s). Verspreiding door aerosolen In 2010 luchtmonsters tijdens klappen in veldjes met Ds en vpcc besmetting. 15

16 Overleving Overleving in percelen met zware Erwinia besmetting in het voorafgaande jaar Mini-planten tussen volggewas Volggewas Grond Onkruiden AardappelopslagMini-planten Jaar Volggewas Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc 2009 Gras Mais Gras Kool Wintertarwe Mais Kool Suikerbiet = Dickeya (Ds) = vpcc 0 = geen Erwinia Initiële besmetting Eerste introductie Erwinia besmetting niet evident toe te schrijven aan besmette machines Waarnemingen monitoring en flankerend onderzoek wijzen op introductie o.m. via de lucht Herkomst besmettingen in aantal gevallen nog steeds niet duidelijk Overleving gedurende een vruchtwisselingsperiode in grond en via tussengewassen of onkruiden niet waarschijnlijk Conclusies stemmen overeen met die van internationaal onderzoek 16

17 Initiële besmetting Consequent doortoetsen vanaf 1 e veldgeneratie Partijen met besmetting consequent verwijderen ( trap van boven schoonvegen ) Probeer besmettingsroutes te doorbreken (b.v. spuiten tegen insecten; niet loofklappen) Verkorting afkapsysteem Op termijn: stammenteelt 1 e 4 e jaars ruimtelijk scheiden van overige teelt Er zijn meer invalspoorten dan werd aangenomen PAUZE 17

18 Teelt & Versmering Sorteren Geen onderzoek Teeltcyclus Sorteren Voor kiemen Voorkiemen: Kiem onderzoek Voorkiem methode Bewaren Bewaren Poten Poten: Drogen of niet Maatsortering Oogst Veld periode Oogst Rooimethoden Loof doding Veldperiode: Bemesting Ontsmetten bij oogst Loofdoding: Selectie Zwadrooien Methoden Versmering Voorkiemen In 2009 en 2011 Zwaar besmette partijen laten kiemen en vaststellen of Erwinia in de kiem zit 18

19 Voorkiem methode In 2009 Zwaar besmette partijen op verschillende manieren voorgekiemd Statistisch geen verschil. Voorkiem methode 19

20 Maatsortering In 2009 en 2010 totaal 3 proefvelden met 7 besmette partijen van diverse rassen Tussen groot en klein statistisch geen verschil. Maatsortering Foto van verschillende maten 20

21 Ras effecten? Bron: ILVO Voor het poten Slechts en klein deel van aardappelkiemen (bij een zwaar besmette partij) bevat Erwinia. De beste methode van voorkiemen kan per ras verschillen. De gebruikte maatsortering had geen invloed in de opkomst. Het aantastingsverloop werd niet beïnvloed door de grootte van de knollen. In de nateelt van de grote knollen werd meer Erwinia gevonden 21

22 Voor het poten Weinig Erwinia in kiemen gevonden Voorkom kiembreuk Stem de beste methode van voorkiemen af met handelshuis ga niet voor een ingesleten gewoonte, maar optimaliseer Uit besmette grote knollen kan meer Erwinia lekken dan uit kleine knollen gebruik geen grote maat Een goed begin is het halve werk Bemesting In 2009 en 2010 vier bemestingstrappen aangelegd in 2 rassen Beide jaren statistisch geen verschil tussen bemestingsvarianten in expressie 22

23 Bemesting In 2010 en 2011 nateelt van de bemestings trappen aangelegd Beide jaren statistisch geen verschil tussen bemestingsvarianten in maskering Verspreiding via contact In 2009 en 2010 onderzocht wat de versmering uit een besmette strook in de praktijk kan veroorzaken 23

24 Verspreiding via contact Veldperiode De hoogte van de bemesting heeft geen invloed op het ziekteverloop in het veld. Ook is er geen invloed op het aantal planten dat symptomen laat zien. In de nateelt werden geen effecten gezien die duiden op maskering. Het maakt niet uit hoe je door je gewas gaat, kans op versmeren is er altijd. 24

25 Veldperiode Beschadiging/aantasting van het gewas maakt de toegang voor Erwinia gemakkelijk. Voorkom dit!! Bemest evenwichtig en denk daarbij niet alleen aan NPK, maar gehele complex van elementen. Blijf uit het gewas, zeker als het nat/vochtig is!!! Spuitpaden systeem heeft voordeel dat minder gewas beschadigd raakt en vrijstaand water geen kans heeft. Bestrijdt insecten effectief en op de juiste manier. Elke fout in de teelt wordt door Erwinia afgestraft Loofdoding Aardappelloof 1 ha = liter water 25

26 Loofdoding Monitoring loofdoding Pieken bij loofklappen en dochterknollen na rooien 26

27 Loofdoding Loofdoding Op basis van meerjarig onderzoek is de beste optie voor loofdoding: volveldsspuiten en vervolgens na ca. 5 7 dagen klappen. In monitoring veel positieve monsters bij loofdoding en oogst In percelen met besmet loof wordt ook veel besmette nateelt gevonden Na loofdoding kan tot 3 weken nadien nog besmette loofresten worden gevonden 27

28 Loofdoding Zorg dat het gewas tijdig afrijpt. Minder blad bij de loofdoding zorgt voor minder risico s op besmettingen Niet alle besmettingen in planten zijn te zien. Ga er dus vanuit dat alle percelen besmet zouden kunnen zijn en reinig en ontsmet na elk perceel. Veel blad tussen de ruggen is een risico voor verspreiding via diverse routes Klappen in een fris gewas zorgt voor veel open invalspoorten. Hiermee wordt het voor o.a. aerosolen erg gemakkelijk gemaakt LOOFKLAPPEN IS EEN RISICO!!! Oogst Teler 1 (2010) Voor poten Voor rooien Na inschuren Navel Schil Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pool-01 Undet 34,92 34,39 Undet Undet Undet Pool-01 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-01 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-02 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-02 Undet 37,37 Undet Undet Undet Undet Pool-02 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-03 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-03 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-03 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-04 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-04 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-04 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-05 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-05 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-05 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-06 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-06 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-06 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-07 Undet Undet Undet Undet Undet 34,02 Pool-07 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-07 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-08 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-08 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-08 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-09 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-10 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Navel Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Monitoring Start in 2010 Spunta S Schil Navel Schil Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pool-09 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-10 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-11 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-12 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-13 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-14 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-15 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-16 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-17 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-18 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-19 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-20 Undet Undet Undet Undet Undet Undet 28

29 Oogst Teler 1 (2011) Voor rooien Uit kipper Na inschuren Perc. Navel Schil Navel Schil Navel Schil Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc P-01 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-02 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-03 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-04 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-05 Undet Undet 32,87 Undet Undet Undet P-06 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-07 Undet Undet 28,98 Undet Undet Undet P-08 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-09 Undet 38,79 Undet Undet Undet Undet P-10 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-01 Undet Undet 36,77 Undet Undet Undet P-02 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-03 Undet Undet 35,11 Undet Undet Undet P-04 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-05 Undet Undet 28,38 Undet Undet Undet P-06 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-07 Undet Undet 29,96 Undet Undet Undet P-08 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-09 Undet Undet 28,68 Undet Undet Undet P-10 Undet Undet 28,85 Undet Undet Undet P-01 Undet Undet 29,58 Undet Undet 24,35 P-02 Undet Undet 36,33 Undet Undet 39,83 P-03 Undet Undet 26,04 Undet Undet Undet P-04 Undet Undet 34,19 Undet Undet Undet P-05 Undet Undet 34,34 Undet Undet Undet P-06 Undet Undet 33,89 Undet Undet 27,34 P-07 Undet Undet 31,11 Undet Undet Undet P-08 Undet Undet 32,98 Undet Undet Undet P-09 Undet Undet 29,56 Undet Undet Undet P-10 Undet Undet 25,96 Undet Undet 38,44 P 7 Navel Schil Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc P-01 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-02 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-03 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-04 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-05 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-06 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-07 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-08 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-09 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-10 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Navel Schil Navel Schil Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc P-01 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-01 Undet Undet Undet Undet Undet 33,39 P-02 Undet Undet 30,40 Undet Undet Undet P-02 Undet Undet Undet Undet Undet 26,87 P-03 Undet Undet 29,25 Undet Undet Undet P-03 Undet Undet 36,22 Undet Undet 29,25 P-04 Undet Undet Undet Undet Undet 35,42 P-04 Undet Undet 28,37 Undet Undet 39,22 P-05 Undet Undet 38,95 Undet Undet Undet P-05 Undet Undet 35,39 Undet Undet Undet P-06 Undet 33,81 Undet Undet Undet Undet P-06 Undet Undet 36,31 Undet Undet 31,25 P-07 Undet Undet 32,33 Undet Undet Undet P-07 Undet Undet 27,71 Undet Undet 30,72 P-08 Undet Undet 35,23 Undet Undet 31,75 P-08 Undet Undet 33,73 Undet Undet 35,19 P-09 Undet Undet Undet Undet Undet Undet P-09 Undet Undet 28,60 Undet Undet Undet P-10 Undet 34,03 35,26 Undet Undet Undet P-10 Undet Undet 22,22 Undet Undet 25,51 P 6 Oogst Teler 2 (2011) Voor rooien Uit kipper Na inschuren Navel Schil Navel Schil Navel Schil Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pa Ds vpcc Pool-01 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-01 Undet Undet Undet Undet Undet 33,41 Pool-01 Undet Undet Undet Undet Undet 39,26 Pool-02 Undet Undet 33,86 Undet Undet Undet Pool-02 Undet Undet 37,01 Undet Undet 32,63 Pool-02 Undet Undet 32,25 Undet Undet Undet Pool-03 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-03 Undet Undet 36,37 Undet Undet Undet Pool-03 Undet Undet 36,40 Undet Undet Undet Pool-04 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-04 Undet Undet 35,04 Undet Undet 34,81 Pool-04 Undet Undet 37,07 Undet Undet 32,73 Pool-05 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-05 Undet Undet 33,99 Undet Undet Undet Pool-05 Undet Undet 29,15 Undet Undet 24,23 Pool-06 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-06 Undet Undet Undet Undet Undet 30,48 Pool-06 Undet Undet 32,93 Undet Undet 33,62 Pool-07 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-07 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-07 Undet Undet 38,22 Undet Undet 29,85 Pool-08 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-08 Undet Undet Undet Undet Undet 32,40 Pool-08 Undet Undet 31,13 Undet Undet Undet Pool-09 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-09 Undet Undet 31,06 Undet Undet Undet Pool-09 Undet Undet 33,16 Undet Undet Undet Pool-10 Undet Undet Undet Undet Undet Undet Pool-10 Undet Undet 29,12 Undet Undet Undet Pool-10 Undet Undet 32,52 Undet Undet Undet Monitoring Start in 2011 Kondor S 29

30 Oogst Bij monstername op rooimachines besmettingen gevonden op de rooimat, maar ook op de leestafel Er is een groot verschil tussen monsters die met de hand zijn gerooid en daar waar machines hun intrede doen. Door rooimachine vindt 1e versmering plaats Na inschuren wordt toename gevonden van besmetting Een schone partij kan in 1 teeltseizoen volledig besmet raken Monitoring TV Besmette monsters per bedrijf in het teeltjaar 2010 [in %] met gemarkeerd de bovenen onder gemiddelde bedrijven. 30

31 Oogst Bij de oogst kan versmering optreden door: Beschadiging van knollen Versmering vanuit rotte moederknollen Versmering van rotte dochterknollen Versmering van partij naar partij Oogst van schone naar vuile partijen Maak zoveel mogelijk gebruik van reinigen en ontsmetten van machines Rooi zonder beschadigingen Vermijd moederknollen BEDRIJFSHYGIENE IS NOODZAAK!!! Bewaring Bron: ILVO 31

32 Bewaring Kernvraag: wat gebeurt er met Erwinia nadat de knollen geoogst zijn? Opname van versmeerde Erwinia in de schil Drogen in het zwad Effect van verschillende droogregimes Opname Erwinia in de schil Hoe snel dringt Erwinia de knol binnen? Knollen, na aanbrengen van een Erwinia besmetting, uitwendig ontsmet of gedroogd Telling van het aantal Dickeya bacteriën in de schil, met of zonder ontsmetten of drogen van de knollen. 32

33 Zwadrooien Kun je door drogen in het zwad versmeerde Erwinia kwijtraken? In zwad gerooide knollen gedompeld in suspensie rotte knolresten. In de loop van de tijd Erwinia s geteld (Ds en vpcc) Zwadrooien Kun je door drogen in het zwad versmeerde Erwinia kwijtraken? In 2012 de in het zwad gedroogde knollen uitgepoot in het veld. Aantasting beoordeeld 33

34 Effect droogregimes Kun je door langer te drogen de schilbesmetting reduceren? Partijen knollen, waarin besmettingshaard rotte knollen, onderworpen aan verschillende droogregimes Na drie maand met PCR de schilbesmetting van knollen rondom de besmettingshaard bepaald. Wel uitbreiding van rot! Bewaring Erwinia dringt snel de schil van pas gerooide knollen binnen Bij snel ontsmetten of drogen (ook in het zwad) wordt de uitwendig aanwezige besmetting sterk gereduceerd Drogen of ontsmetten heeft geen effect op het aantal reeds in de schil opgenomen bacteriën In het volgend seizoen manifesteert de versmering zich nog steeds door aantasting in het veld Onder vochtige omstandigheden blijft ook de uitwendige besmetting nog langere tijd hoog, en kan rot zich uitbreiden. Drogen blijft belangrijk!! 34

35 Bewaring Een goede en snelle droging is vereist Zwadrooien en daarna voldoende laten drogen kan helpen uitwendige besmetting te verminderen Ontsmetten is een alternatief voor drogen, maar werkt ook alleen uitwendig (in de toekomst wellicht bacteriofagen?) Na het inschuren moet eerst vrij vocht weggeblazen worden, voordat wondheling kan starten Zorg dat de bewaring/kisten schoon en ontsmet zijn Binnen=Binnen; Goed drogen is een must Kortom Dweil niet met de kraan open. Start schoon en blijf schoon!! Pakket van samenhangende maatregelen nodig: Maximaal 4 veldgeneraties Ruimtelijke scheiding Optimale mini productie Kies beste voorkiemsysteem Verminderde N-gift Alleen vroegtijdig selecteren Spuitpadensysteem Spuiten, evt. later klappen Rooi zonder beschadiging Rooien direct in kisten Drogen, drogen,.. Vanaf 1 e jaar toetsen Eerst lezen en dan sorteren Bedrijfshygiëne 35