Voorjaar Nieuwsbrief. Stichting Behoud Hoogaars. Vaar je mee naar Sail Amsterdam? zie blz: 5

Transcriptie

1 Voorjaar 2015 Nieuwsbrief Stichting Behoud Hoogaars Vaar je mee naar Sail Amsterdam? zie blz: 5

2 Inhoud Vanuit het bestuur / vanuit de redactie Jubileum agenda met oa. Sail Amsterdam Kraan Machinist tegen wil en dank Winter in Vlissingen Laatste loodjes voor de Boreas Nieuwe bootsman TH49 Sledehelling Visserij van toen naar nu premiere Michiel de Ruijter Informatie Donateur vaardagen blz. 3 blz. 4-5 blz. 6 blz. 7 blz. 8-9 blz. 10 blz. 11 blz blz. 14 blz. 15 blz. 16 Redactie adres: Zuidwal CH Arnemuiden info@hoogaars.nl Redactie: Rian Coumou, Aleid Rosink, Caroline Taal, Alexander Lie Kwie Vincent van Dijk, Alex Paardekooper Wim vd Berge fotoredactie Bijdrage foto s van Wim vd Berge, Gaston Timmerman Gastredactie Tineke Appelo Mart Sturm Colofon De Nieuwsbrief is een publicatie van de Stichting Behoud Hoogaars en wordt toegestuurd aan alle donateurs en relaties. Bijdragen van: Drukker: Zoeteweij, Yerseke Verzending: Weerwerk, Middelburg Van de redactie Tineke Appelo heeft ons als redactielid verlaten, hoe leuk is het dan dat ze als gastschrijver haar kwaliteiten nog kan laten zien. Dank je Tineke voor je inzet in de afgelopen nieuwsbrief jaren. Met veel plezier verwelkomen wij twee nieuwe medewerkers bij de SBH. Vincent en Alex zijn direct bereid gevonden om ons te versterken bij het schrijven van de nieuwsbrief. Op de voorpagina een prachtige tekening van Piet Bruijns, hij kwam ons tegen bij Water-rAnt in Antwerpen waar wij in passende kleding de mossels promoten. Hij heeft daar spontaan zijn eigen impressie van getekend in de stijl van Henri Seghers. Henri is bekend van zijn tekeningen uit het boek De Antwerpse Knots van Jules van Beylen. Kijk ook eens op zijn website Verder is deze editie weer overvol. Met een activiteitenagenda, donateursdagen, weetjes, interviews en prachtige foto s. Wij wensen u veel kijk en leesplezier De Redactie

3 Vanuit het bestuur Van harte gefeliciteerd! We bestaan dit jaar alweer 25 jaar. Een heugelijk feit dat we graag samen met u willen vieren. Opgericht in mei 1990 is de SBH begonnen met een klein aantal medewerkers. In de oprichtingsakte werd toen al opgenomen dat we statutair gevestigd zijn in Arnemuiden. Doelstelling was om de hoogaars en de hengst niet te vergeten. Niet eens de bedoeling om schepen in eigendom te hebben, te varen, evenementen te organiseren. Wel om de scheepsbouw en de visserij van weleer te documenteren. Voor later. Later nu! 25 jaar later. Bereikt is er erg veel in die 25 jaar. Reeds in 1990 wordt de YE 36 in eigendom verkregen. Een pracht schip. Samen met de provincie Zeeland en overige instellingen en een klein groepje medewerkers wordt de YE 36 anno 1900 ingezet bij evenementen, varen met scholieren, sponsorvaartochten en als provinciaal Jacht. De hoogaars wordt weer bekend in Zeeland. In 1997 komt de jachthoogaars Alcyon in ons bezit. De hengst TH 49 volgt weldra. De laatste twee schepen zijn niet in een goede conditie. Met financiële hulp van de Europese Unie, de provincie Zeeland, diverse fondsen en uiteraard de inzet van onze medewerkers worden deze twee schepen totaal gerestaureerd. Een hele klus waardoor er veel waardering ontstaat voor het harde werken. We zijn bekend in Zeeland en ver daarbuiten. Door de uitbreiding van de vloot neemt ook het aantal medewerkers toe. De vele taken worden gedaan door ruim 130 vrijwilligers die op vele vlakken bezig zijn. We hadden geen vaste stek. Restauraties werden op diverse plaatsen uitgevoerd. Laatstelijk in de Timmerfabriek te Vlissingen. Op zoek naar een passende huisvesting komt de werf in Arnemuiden in zicht. Na de aankoop door de gemeente Middelburg gaan we aan de slag met de inventarisatie van al hetgeen nog aanwezig is. En dat is erg veel. Prachtige gereedschappen worden geconserveerd en gedocumenteerd. Samen met de gemeente Middelburg wordt er een restauratieplan opgemaakt voor de opstallen en het terrein. Een werkende historische werf is het doel. Plaats voor onze SBH en ook zijn de faciliteiten te gebruiken voor andere historische schepen. In 2007 is er de opening. De werf wordt geëxploiteerd door een aparte stichting, de Stichting Historische Scheepswerf C.A. Meerman. De bedoeling is dat de twee stichtingen in een geheel samengaan. De SBH werkt daar graag aan mee. Niet alleen grote schepen maar ook de kleinere groeien in aantal. De hollandse boot Botje, bijboot van de TH 49 wordt gebouwd in Vlissingen. De peilboot Luctor et Emergo, een schouw, komt weer terug naar Zeeland en geadopteerd door het waterschap Scheldestromen. Als laatste is door een team van medewerkers een tweede hollandse boot, de 2 gebroeders, gerestaureerd. We kunnen allemaal trots zijn met de behaalde resultaten in de afgelopen 25 jaar. Een felicitatie waard. Dit jaar zijn er talloze activiteiten. Kom er naar toe, doe mee en geniet. In deze nieuwsbrief leest u er van alles over. Ook op onze website en via facebook kunt u nadere informatie vinden. We starten op 16 mei in Arnemuiden. We gaan terugkijken, maar zeker ook vooruitkijken. Hoe verder de komende 25 jaar. Wat gaan we doen, hoe gaan we het doen. Samen. Met vele spelers de toekomst van het maritieme erfgoed bepalen, inkaderen. Een beleidsplan voor de komende 5 jaar zal weldra, en op basis van de input die we krijgen op 16 mei, het licht gaan zien. We ontwikkelen de website verder zodat eenvoudig een schip geboekt kan worden om te genieten van een heerlijke vaartocht. We gaan aan de slag (en zijn eigenlijk al druk bezig) met de historie over de visserij. Materialen worden gemaakt voor de botvisserij, oester en mosselcultuur, garnalenvisserij etc. Om er mee te vissen, om het te tonen aan het publiek hoe dat vroeger ging. Op 16 mei gaat ook de steekhengst Boreas te water. Een restauratie project dat in korte tijd is uitgevoerd door onze medewerkers onder leiding van Peter Schouten. Een huzarenstuk. Trots zijn we dat we deze laatste steekhengst hebben kunnen bewaren, hebben gerestaureerd zodat het schip weer ingezet kan worden. We zien u graag op 16 mei aanstaande rond uur in Arnemuiden voor de tewaterlating van de Boreas en een hele middag van informatie, schepen en meer. En om het glas te heffen op onze 25 jarige verjaardag. Jan Scherpenhuijsen 3

4 De jubileum agenda In dit feestelijk jaar zijn er tal van evenementen en bijeenkomsten waar we aan mee doen. Voor een ieder wat wils. Dus kom en geniet mee van dit feestelijk jaar. 16 mei Arnemuiden Deze zaterdag staat in het teken van terugkijken en vooruitkijken. In de morgen is er een netwerkbijeenkomst voor bedrijven en overheden. We gaan kijken hoe we de komende tijd verder gaan met het fraaie Zeeuwse maritieme erfgoed. Om uur gaan we beginnen met de tewaterlating van de steekhengst Boreas. Na een intensieve periode van restauratie in de grote loods op de werf in Arnemuiden gaat ze te water. En dat gaan we doen met de ook inmiddels gerestaureerde sledehelling op de werf. Twee unieke objecten die in gebruik worden genomen. Kom samen met ons daarop het glas heffen. Samen met onze beschermheer de commissaris van de Koning Han Polman. Na de tewaterlating blijft het gehele werfterrein en de opstallen open voor een ieder tot uur. Al onze schepen zijn te bezichtigen. We varen ermee. Er zijn gastschepen aanwezig en te bezichtigen. We gaan vis bakken, er is een smid, we gaan touwslaan, er is muziek, heuse Hoogaarssoep, netten boeten, kuiperij, aanlanden van vis, uitleg botvisserij en nog veel meer. Kom genieten en ervaar wat er in de afgelopen 25 jaar gerealiseerd is. 6 en 7 juni Middelburg In dit weekend is Middelburg gevuld met zangkoren. Die te horen zijn op vele plaatsen in de stad. Daarnaast is er op zaterdag de jaarlijkse watersportdag die dit jaar georganiseerd wordt door de watersport vereniging de Arne. De koren gaan ook op onze schepen zingen in de haven van Middelburg. Onze kleine schepen botje en de 2 gebroeders zullen er ook zijn voor de jeugd. Op de walkant is ook weer van alles te doen en te luisteren. Combineer een bezoek aan Middelburg, luister naar de fraaie optredens van de koren en bezoek onze schepen. 4 en 5 juli Burghsluis Op zaterdag en zondag zijn we te gast bij de watersportvereniging Burghsluis. Deze viert ook haar jubileum. En op zondag is er de finish van de tour de France op Neeltje Jans. Wij zijn er uiteraard met onze schepen. Ook andere historische schepen zullen afmeren. We gaan er een mooie maritiem evenement van maken. En niet alleen met zeilschepen. Naar verwachting zal ook de historische stoomsleepboot Hercules aanwezig zijn. Ook op de wal is er veel te zien en te beleven. Op zondag gaan we met de schepen nabij Neeltje Jans varen. En zo mooi te zijn voor opnames tijdens de finish van de tour de France en de hele wereld ons fraaie erfgoed kan zien. 15 tot en met 18 juli Zierikzee en Veere De jaarlijkse H.W. van Loon Hardzeildagen gaan dan beginnen. Op 15 juli varen we van Veere naar Zierikzee om daar in de loop van de middag te arriveren in de historische oude haven in het stadscentrum. Samen met de rederijkerskamer en de Stichting Stadshaven Zierikzee gaan we een historisch tafereel opvoeren. Met aanvoer van vis, muziek, toneel en meer. Donderdag komen er nog meer schepen naar Zierikzee en gaan we traditioneel genieten van mosselen. Vrijdag is er de aanbrengtocht naar Veere. En op zaterdag de HW van Loon Hardzeildag. En deze dag gaan we terug in de tijd. Terug naar de eerste hardzeildag in augustus We verwelkomen Hendrik Willem van Loon, Frits Philips en de burgemeester Buys Ballot. De deelnemers gekleed in kleding anno De prijsuitreiking weer voor het verplaatste stadhuis van Veere. De Stoomsleepboot Hercules zal er ook zijn. Maritieme markt, muziek, vis en nog veel meer. Heerlijke dagen gaan het worden

5 juli Veere De SBH is in 1990 opgericht. We zijn dus 25 jaar. Maar er zijn meer 25 jarigen dit jaar. Op deze dag kunnen mensen die geboren zijn in 1990 zich aanmelden om te gaan varen met onze schepen. En dan ook ALLE schepen. Dus: YE 36, TH 49, Alcyon, Boreas, Botje, 2 Gebroeders en de Luctor et Emergo. Fraai ze samen bijeen te zien. Mooi ze te zien varen en helemaal super als 25 jarige om aan boord te zijn. En voor iedereen die niet in 1990 geboren is. Die kunnen komen kijken. Naar die fraaie schepen. Maar ook gaan we deze dag de kunst in breed verband ten toon stellen. Hedendaagse kunst, wat oudere kunst. We zoeken breed de raakvlakken met onze schepen en de kunst. Beloofd erg fraai te worden en dat voor iedereen. De 25 jarigen kunnen zich nu al aanmelden via info@ hoogaars.nl Anderen kunnen deze dag gewoon komen genieten tot en met 25 augustus. Sail Amsterdam We gaan weer deelnemen aan sail Amsterdam. De YE 36 en de Alcyon gaan erheen. Samen met de Windroos, de Jetty, d n Bruinen en de Jan Korneel varen we naar Amsterdam. Vertrek uit Veere en opvarend naar Amsterdam. En omdat we 25 jaar bestaan kunnen donateurs een deel van een dag meevaren naar en van Amsterdam. De definitieve op- en afstaplaatsen gaan we nog bekend maken. Volg dat dus via onze website. Maar als je mee wilt, meld je alvast aan via info@hoogaars.nl 12 september Zierikzee Culinair is HET thema deze dag in Zierikzee. Rondom de havens ontstaan er spontaan terrassen, fraai aangekleed. In een historische niet te evenaren sfeer. Komt zitten en geniet. Samen met de stichting Museumhaven Zierikzee gaan we speciaal voor u de ingrediënten voor de diverse gerechten aanvoeren met onze schepen. Vis, oesters, mosselen, garnalen, kokkels en nog veel meer. Zo vanuit de zee naar de keukens. Waar chef koks de meest heerlijke gerechten gaan maken. Een ware smul dag dus. En waarom niet. 25, 26 en 27 september Antwerpen Water-rAnt wordt deze dagen georganiseerd. Bij het MAS, in de oudste dokken van Antwerpen. Een fraaie plaats waar naar verwachting zo een 80 verschillende schepen te zien zullen zijn. Waaronder onze schepen natuurlijk en ook van onze zusterorganisaties. We gaan uitleggen hoe de botvisserij ging vroeger, en de mossel- en oestervisserij. Passend gekleed. Er is muziek, er is eten en drinken uiteraard. Diverse thema s zijn er deze dagen. Kijk voor meer informatie daarover op water-rant/ 4 oktober Middelburg De maandelijkse Kunst en cultuur route is er deze dag in Middelburg. Talrijke galerieën zijn open door de hele stad.. En onze schepen gaan er aan mee doen. Op de kade en op onze schepen zal kunst worden gemaakt en ten toon worden gesteld. Onze schepen zullen varen en liggen nabij de Kinderdijk in Middelburg. Ook voor kinderen zal er veel te doen zijn en kunnen ze hun creativiteit tonen. Uitnodiging Beste lezer, een keur aan activiteiten. Een druk, maar o zo fraai jaar staat er voor de boeg. U bent dan ook van harte welkom om te komen kijken, ervaren en mee te doen. Tot straks!! Volg nadere details en definitieve locaties en tijdstippen van deze activiteiten via onze website 5

6 Kraanmachinist tegen wil en dank Interview met de heer Polderman, beheerder van de Scheldekraan. door Vincent van Dijk Caroline en ik begeven ons naar de krachtpatser die in staat is om zware objecten zoals een Hoogaars in en uit het water te halen. In de verte zien we de Scheldekraan al tegen de blauwe lucht afgetekend staan, een enorm staketsel van staal en ijzer, de contouren van een monster. Met zijn hoogte van 40 meter en een tonnage van bijna 100 ton met recht een kolos die de wijde omgeving domineert. Op een winderige hoekje langs het water wacht de beheerder van de kraan, de heer Polderman, ons op. Zodra het toegangshek naar de kraan is ontsloten begint hij meteen te vertellen. Als jongeman was Polderman begin jaren zeventig gaan werken bij het bedrijf van de voormalige Schelde. Er was daar nogal wat personeelsverloop en na enige tijd hadden ze een kraanmachinist nodig. Je moet je voorstellen dat er in die jaren een stuk of 13 van die dingen stonden. En toen wezen ze mij aan om op een er van te gaan werken. Want zo ging dat in die tijd, eigenlijk had ik er helemaal geen zin in, maar ik moest. Even kijkt hij omhoog de kraan in. Ik heb dat werk een paar jaar gedaan, veel geleerd en best een goede tijd gehad. Maar uiteindelijk wou ik weg bij de Schelde, teveel bazen hè. Ik ben daarna gaan werken bij de Kerncentrale. Ze zochten iemand met mijn expertise en ik heb daar een aantal jaren met veel plezier gewerkt. Intussen krijgen we de gelegenheid om via de open trap naar de top van de kraan te klimmen. Caroline grijpt die kans met beide handen aan, ikzelf keer halverwege om, zulke grote hoogtes hebben nu eenmaal niet mijn voorkeur. Ik loop wat rond aan de voet van het gevaarte en zie met hoeveel zorg en precisie alles is gerestaureerd en hoe goed het wordt onderhouden. En wat moet het s avonds een prachtig gezicht zijn als het geheel staat uitgelicht in het schijnsel van de recent opgestelde schijnwerpers. De kraan is 65 jaar oud en heeft tot ongeveer de eeuwwisseling actief dienst gedaan. Daarna is hij ontmanteld en heeft vervolgens een aantal jaren liggen verroesten in een hoek van het Scheldeterrein. Net op tijd is de kraan door lokaal initiatief en met behulp van subsidie uit Europa en van de gemeente Vlissingen van de ondergang gered. Terug op de grond vertelt Caroline enthousiast over de mooie foto s die ze heeft kunnen maken. Je hebt echt wat gemist, het is een magnifiek uitzicht en ik heb zelfs even in de bestuurdersstoel kunnen zitten. Polderman vervolgt zijn verhaal. Toen ze me vroegen of ik het beheer van de Scheldekraan op me wilde nemen had ik opnieuw reserves. Wat mee speelde was dat een heldere organisatie ontbrak. Er was een Stichting Behoud Scheldekraan, maar daarnaast ook een Stichting Behoud Maritiem Erfgoed welke ook een rol voor zichzelf zag in het beheer. Maar uiteindelijk kwam het allemaal goed. De gemeente Vlissingen als eigenaar van de kraan trok de zaken naar zich toe en gaf mij in persoon de taak om de kraan te beheren. En ik moet zeggen, dat werkt tot nu toe perfect. Ik krijg alle vrijheid om de zaken te regelen op de manier zoals ik vind dat het moet, wel steeds in goed overleg met de gemeente. De betrokkenheid en passie die ik toch echt voel bij het behoud van dit stuk techniek uit het verleden, komen in zo n omgeving wat mij betreft het beste tot hun recht. Hoeveel tijd er al met al in gaat zitten? Dat wisselt. Ik doe het ook niet alleen, we zijn met zijn drieën, waaronder mijn zoon. Zij zijn aangestoken door hetzelfde virus en steken er naast hun normale werk, ook best veel tijd in. Daarnaast is er natuurlijk de uitstekende samenwerking met de Stichting Behoud Hoogaarzen en haar medewerkers. Het in- en uitkranen van de verschillende hoogaarzen behoort tenslotte tot de regelmatig terugkerende hoogtepunten in het werk. Zo n schip weegt ruim 16 ton en de kraan moet flink aan de bak om dat gewicht te hijsen, iedere keer weer een plezier om te doen en te zien. Als ik ooit stop? Geen nood, dan staat mijn zoon klaar om het over te nemen

7 Winter in Vlissingen door Mart Sturm Alweer voor het derde jaar op rij overwintert de Alcyon in de Machinefabriek in Vlissingen, volgens kenners de beste methode om een houten schip zo lang mogelijk in topconditie te houden. Ook voor de onderhoudsploeg de meest aangename manier om in de wintermaanden onderhoud te plegen aan de oude dame : droog, uit de wind, en als de temperatuur het toelaat lakken. De wat kleinere delen zoals rondhouten, zwaarden, luiken, vlonders en blokken worden in de (verwarmde) container al eerder behandeld en klaargemaakt voor het nieuwe vaarseizoen. Het eerste jaar waren we het enige schip dat overwinterde, inmiddels hebben we gezelschap gekregen van de Nieuwe Zorg (Zeeuwse Schouw) in aanbouw, en ook de Betje staat in de machinefabriek voor een grondige opknapbeurt. Het onderhoud aan de Alcyon beperkt zich dit jaar tot het schuren en lakken van de romp en de bovenbouw. Tevens een nieuwe laag anti-fouling. De beschadigde snoes (tijdens de opnamen van de film Michiel de Ruyter) wordt vervangen, en er komt een nieuw grootzeil (dermate gescheurd tijdens de Blue Peter dat reparatie niet meer mogelijk was). Inspectie van de motor toonde aan dat de warmtewisselaar lekte, hiervan zijn de pakkingen vervangen, zodat we er weer een poosje tegen kunnen zonder problemen. Er is ook besloten om alle vallen en de dirk te vervangen (afgelopen seizoen hebben we de piekeval moeten repareren). Het touwwerk is inmiddels geleverd, zodat we de komende weken aan de slag kunnen met splitsen en inscheren van de vallen. Last but not least gaat ook de gescheurde en verbleekte wimpel vervangen worden. Het scheerhoutje van de wimpel heeft hier een zeer eigenzinnige rol in gespeeld: door te verdwijnen... en toen Bart op zijn doortastende wijze al een nieuwe had gemaakt onverwacht weer te voorschijn te komen. De Alcyon heeft nu als enige hoogaars een reserve scheerhout! De vorig jaar vernieuwde masttop heeft het goed gehouden en het nieuwe beslag is perfect op zijn plaats gebleven. Aan het einde van de giek is het beslag waar het grootzeil aan bevestigd is, vervangen. Deze winterperiode is ook gebruikt om de electrische kabels die op het vlak lagen en door loosgaten getrokken waren, om te leggen in aangebrachte pijpen boven het vlak. Wind weder en leveringen dienende gaat de Alcyon in de week voor Pasen weer in het water. Tot slot wil ik alle medewerkers bedanken voor hun inzet en enthousiasme waardoor het zo plezierig is om s winters in een koude loods ver weg van de werf in Arnemuiden de Alcyon weer zo op te knappen, dat de kuifeenden in het Veerse Meer zich in de romp kunnen spiegelen en zien of hun kuif wel goed zit. Bedankt Arend, Bart, Harm, Jan, Klaas en Krijn

8 Voortgang van de Boreas Het gaat snel met de bouw! De meeste spanten zijn nu geplaatst. Als laatste het soldatengat. De teersoep staat op een elektrisch plaatje, teer smeren, kranten plakken, schroeven met vet klaarleggen. Plank met teer en al tegen het schip: hier en daar een kelderwindje...schroeven één voor één erin, kelderwind weg. Hier een schaafje, daar een schuurtje, een beetje kaarsvet, een klapje op z n kop en hoera het schip is dicht! Dit wordt gevierd met soldatenbier en pannenkoeken. werk houden we het wel uit. Voorbereidingen voor het breeuwen worden gemaakt: naden krabben, uitspoelen met thinner en Peter kan gaan breeuwen. Marinus heeft een vaste hand, hij gaat de naden afplakken, primeren en kitten. De komende tijd wordt het schuren en aan de binnenkant de teer-en kit resten wegkrabben, wat wordt het hout dan mooi! Er arriveert een enorme doos, de Vetus motor. Weg, middeleeuws karakter! Ook voor de motor inbouw hebben we een deskundige: Willem Hamelink kan dit precisiewerk. En aan Sjaak Oosterling heeft hij een goeie bij dit karwei. Dolf Tabachnik heeft koperen nagels gesmeed en een kop eraan geklonken, die worden nu geplaatst in het boeisel. Eén man houdt de nagel tegen en aan de binnenkant slaat Dolf er een mooie kop aan. Met de hele crew wordt de oude mast Waar zie je dat nog? De mastkoker staat van de Triton naar buiten gesleept, we blijven Zeeuwen! Het is droog, dus buien de motorfundatie ligt er ook al in. ten wordt gezaagd en geschaafd, want hij moet op maat (kleiner) gemaakt Ondertussen is het wel erg koud in de worden voor de Boreas. Zo gaat het loods! Met een bakje koffie en hard De restauratie van de Boreas wordt mede mogenlijk gemaakt door: door Tineke Appelo voort met veel plezier en inzet en de enthousiaste leiding van Peter Schouten. In de timmerwerkplaats is ook niet stil gezeten: Theo en Willem maken de zwaarden en het roer. Hans Loeve en Kees Sanderse zetten halfrond messing band om het zwaard. Stug materiaal, moeilijk om te boren, het komt piekfijn in orde. De smid Rhett Eekels is ingeseind voor het beslag. En Gerrit Zomer kijkt mee. De buikdenning wordt erin gefrot door Hans Priester, die ook de scheepshelling in orde maakt. Timmerwerk aan het vooronder: en maar weer Owatrollen, een combinatie van lak en olie. Mooi allemaal, maar krijgen we ooit weer zo n mooi project? Ik ben bang voor een zwart gat! Eén troost: 16 mei tewaterlating, we kunnen er dan mee gaan varen.

9 Jos Boone Watersport

10 Nieuwe bootsman voor de TH49 Bezoek aan de Meermanwerf en interview Arnoud de Leeuw door Vincent van Dijk We hebben een afspraak met Arnoud de Leeuw op de werf in Arnemuiden, maar eerst wil ik deze voor mij nieuwe locatie wat beter verkennen. Het is druk en er wordt gewerkt. Het gonst van de activiteit, maar de sfeer oogt uiterst relaxt. Er is veel ruimte voor gezelligheid onder de merendeels in kleine groepjes opererende klussers. Men is ook zichtbaar verheugd met de belangstelling van buiten en ik heb direct van meerdere kanten aanspraak. Zeker aan een nieuwkomer als ik ben, willen de mannen wel een en ander vertellen over wat er allemaal te zien en te doen is op de werf en zijn functionele gebouwen. Ondanks waarschuwingen als ie eenmaal begint weet hij van geen ophouden - beland ik in het kader van een korte rondleiding bij Hans Loeve. Hans is al een oudgediende met veel ervaring, hij werkt in de bouwloods aan de Twee Gebroeders, ook wel bekend als de Lekje, een overnaadse Jol afkomstig ergens uit het stroomgebied van de Lek. Een nog te gebruiken restant van het oude casco voldoet om de term restauratie te mogen gebruiken, maar verder moet het ding van scratch af opgebouwd worden. En dan brandt Hans los. In minder dan 10 minuten krijg ik meer te horen dan ik kan onthouden over wat er allemaal komt kijken bij zo n klus. Zo ongeveer alles is of wordt vervangen. Veelal traditioneel werk, zoals het buigen van de Frans eiken planken in het brandkot met water en vuur, maar ook minder orthodox zoals de bijzondere manier waarop de spanten en knieën moesten worden aangebracht. We vervolgen de kennismaking met Arnoud, de nieuwe bootsman van de Tholen 49. Hij is nog niet heel lang actief bij de Stichting, maar kan terugkijken op een bijzondere herinnering aan de Hengst waar hij nu het onderhoud voor coördineert. In 2011 ben ik bij de Stichting gekomen en direct in opleiding gegaan voor de matencursus. Want behalve voor onderhoudswerk aan dit cultuurhistorisch erfgoed heb ik ook belangstelling om er daadwerkelijk mee te varen. Als ik moet kiezen zou ik niet weten wat ik het liefste doe, gelukkig kan het allebei. En waarom nu juist dit schip? Met de Tholen 49 heb ik een heel bijzondere band. Ooit was het schip gebouwd rond in eigendom van mijn familie. Mijn vader kocht het als hobbyjacht in ik was toen 3 jaar oud- in Roosendaal van Hendrik Schot, die had er nog mee gevist. Er zat nogal wat achterstallig onderhoud aan, er waren delen rot, zo bleek nadat we de dikke laag teer die erop zat hadden afgekrabd. Gangen, wrangen en potdeksel moesten worden vernieuwd. In 1960 is er door van Duivendijk op Tholen een kajuit op gezet en tot ongeveer 1980 heb ik met mijn ouders vele mooie tochten gemaakt door heel Nederland. Daarna is het schip verkocht aan twee Duitsers en zijn we het uit het oog verloren. Tot het begin deze eeuw weer opdook in de haven van Kats, de SBH had toen het beheer al. Ik werkte destijds bij Shell als proces generator en al vóór mijn pensionering in 2014 was ik aan het nadenken over wat ik daarna nog eens zou kunnen aanpakken. Wat ik nu voor de Stichting doe past daar perfect in. Mijn technische achtergrond helpt daarbij. En natuurlijk is er Theo die voor mij de bootsman van de Tholen 49 was, hij geldt voor mij nog steeds als vraagbaak waar nodig. Het schip trof ik overigens in goede staat van onderhoud aan en afgelopen winter konden de werkzaamheden beperkt blijven tot een paar kleine zaken. Piet Stroo, Joke Bienefelt, Jos Hoogstrate, Roel Wolf vormen met mij het onderhouds team dit jaar. Op 31 maart gaat het schip de helling op voor het aanbrengen van nieuwe antifouling en een beetje lak hier en daar, ook de anodeblokken moeten vervangen worden. Half april moet het dan het water in om plaats te maken voor de Yerseke 36. Op 1 en 2 mei liggen we voor tijdens de Vierwervendag, terwijl we natuurlijk ook present zullen zijn op het jubileumfeest op 16 mei. Of ik ambitie heb om ooit zelf schipper te worden? Dat weet ik echt niet, eerst maar eens een paar jaar mee als gewone maat, daarna zien we wel verder

11 Sledehelling in ere hersteld Winterwerk door Hans Priester Mensen die werken in de aannemerij zijn volhouders. Zo ook Hans Priester die jarenlang gewerkt heeft in de aannemerij. En dat merk je. Dat zie je. Dat voel je. Hierdoor was Hans Priester dé man om de sledehelling gereed te maken. Want bij de oplevering van de werf was de sledehelling nog niet gereed. Een project dat niet zo makkelijk is. Een project voor doorzetters. Hans Priester dus. Want Hans heeft vijf winters lang gewerkt aan dit project op de Meerman werf. Om de unieke sledehelling weer werkend te krijgen. In oude luister! Want vroeger waren er enkel sledehellingen. Op de foto zie je de TH 49 op de karhelling, met daar voor het touwwerk van de sledehelling. Met deze sledehelling kunnen we kleine en middelgrote platbodemschepen op het droge trekken voor onderhoud en restauratie, wat vooral voor (houten) schepen een belangrijke voorziening is. Het werk aan een schip op de helling is voor het publiek altijd een boeiend schouwspel. Het project is alsvolgt aangepakt: Van de sledehelling is een schaal model gemaakt, die op de werf te zien is. Dit schaalmodel is aan de hand van de tekeningen van Han Reijnhout gemaakt. Voor een deel van de helling is hout, wat niet meer nodig was en vrij kwam bij het demonteren van de de fuik van de oude veerboot Vlissingen-Breskens, verwerkt. Zo ook de steigerpalen en remmingwerk. Tijdens de sanering en renovatie van de werf is er door gemeente Middelburg al een start gemaakt door een betonnen helling als basis aan te leggen. In het beton is staal verwerkt waar later de sokkels en het dwarshout op gemonteerd zijn. In het onderwaterdeel van de 35 meter lange helling is staal, azobehout en grenen verwerkt. Via een vast blok en een los blok is 150 meter touw ingeschoren. Een haak gesmeed door Jan Knolle komt aan het schip. Het touw sla je vervolgens om de kaapstander die met mankracht bediend wordt. Zo glijd het schip gesteund door een kimbalk het droge op. Een kimbalk wat is dat nu weer, dit is een balk wat vlak naast de slede ligt en waar het schip op leunt. Daardoor ligt het schip iets scheef. Zo ontstaat er meer balans en voorkomen we dat een schip van de helling af kukelt. Hans Priester is het hele traject van 5 jaar aangegaan, in eerste instantie veel gesteund door Co Ruissen. Na het overlijden van Co gevolgd door vele medewerkers. door Caroline Taal De sledehelling ligt nu dik in de vaseline en zal voor 1 mei nog getest worden door een van onze kleinere schepen op en af de helling te laten glijden. Zo wordt definitief getest ter voorberieding op de tewaterlating van de steekhengst Boreas. Iedereen is van harte welkom om het werk wat onder leiding van Hans Priester is gemaakt te bewonderen. Daarnaast kan je op 16 mei, tussen en uur, zelfs zien hoe de helling werkt wanneer deze gebruikt wordt om de Boreas te water te laten Goed uitgekiend mannen, de stichting 25 jaar en een nieuw schip van de nieuwe Sledehelling! 11

12 Een kistje, een slee en een boezeroen. Wat hebben deze voorwerpen met de historische schepen van de Stichting Behoud Hoogaars te maken? door Aleid Rosink en Caroline Taal Wij weten allemaal dat het leven van de vissers rond 1900 echt geen grapje was, het was hard werken onder soms barre omstandigheden. Maar kunnen de kinderen en jongeren van nu zich dat voorstellen? Wij onderhouden als Stichting met hart en ziel het varend erfgoed en staan op een punt de beleving van vroegere tijden compleet te maken. De schepen van de SBH nemen namelijk regelmatig deel aan maritieme manifestaties. Ze trekken daarbij veel bekijks. Er wordt met passie over de schepen en hun oorsprong verteld. Voor een groep enthousiastelingen was het moment daar om de verbeelding te laten spreken en te kijken hoe deze beleving van vroegere tijden kan worden laten zien aan het publiek. Deze groep heeft flink de schouders eronder gezet en hebben diverse projecten opgepakt om bezoekers te laten zien hoe vroeger op de schepen werd gewerkt. Op deze manier wordt de historie tastbaarder en spreekt meer tot ieders verbeelding. Een kistje, een mand, een slee en een net. Ze werden vroeger gebruikt bij de botvisserij. En onze TH49 heeft ooit dienst gedaan om in de Zeeuwse wateren op bot te vissen. Twee zeer enthousiaste vrijwilligers, Willem Hamelink en Hans Loeve, zijn begonnen met het eerste project: de botvisserij. Ondersteund door deskundigen met tips en trucs. Willem vertelt dat er nu een botkistje is nagemaakt, zoals deze destijds werden gemaakt door de werf v. Duivendijk in Tholen en dat er door een mandenvlechter uit Strijen, Wim van Wingerden, gewerkt wordt aan een mand (ligben) van 1 meter diameter en 60 cm hoog. Het net van 40 meter lang is afkomstig van museum de Meestoof uit Tholen. Met dank aan Bonnie Joose. De netten welke door de vissers werden gebruikt bestonden uit meerdere soortgelijke panelen en hadden een totale lengte tot wel 1000 meter. Veel informatie over de botvisserij is te vinden in het boek: de Hengst, de botvisserij en de mosselvangst in Zeeland en Vlaanderen van de hand van Jules van Beylen met illustraties o.a. van Han Reijnhout. Om op bot te vissen werd het net verzwaard met lood en werd over (zand) platen uit geroeid. Bij afnemend tij werd de bot met de hand geraapt en in het botkistje gedaan. Dit rapen was een heel werk omdat de botjes uit het zand moesten worden losgekrabt en dan met de vlakke hand onder de buik uit het zand worden gelicht, anders gingen ze dood. Een botkistje, met gaten aan de zijkant voor het water, werd gebruikt om de geraapte botjes in te leggen. De inhoud van het kistje werd verzameld in manden (ligben). De ligben werd in ondiep water gelegd zodat de botjes in leven bleven. Een ligben is een grote mand met vier kruislings over de bovenrand verdeelde hengsels. De manden werden dan naar het schip vervoerd om te worden geleegd in een kaar of bun. De slikslee werd gebruikt om het net weer binnen te halen. Voor bezoekers om, naast onze mooie schepen te bezichtigen, ook te kunnen voelen, ruiken, proeven en zien hoe ze vroeger gebruikt werden is toch een beleving op zich. Maar ze laten het niet alleen bij de botvisserij. Willem vertelt dat het volgende project de mosselvisserij zal zijn.

13 Inspiratie! Tekening van Han Reijnhout en een oude foto van vissers en hun kleding. Voor de kleding is Caroline aan de slag gegaan, op zoek naar patronen en de originele pilo stof voor de broeken. Caroline steekt van wal Toen het eenmaal bekend werd wat ik ging doen, kreeg ik hulp van alle kanten. Mensen brachten stoffen, maakte een patroon om te gebruiken. En op dit moment wordt er volop gebreid aan de visserstruien, onder andere door een dame die ik ontmoet heb bij het breien van de Zeeuwse deken, georganiseerd door Atelier Jaffari uit Arnemuiden en het Zeeuws Museum Café, wie wil kan elke woensdag middag een oud vissers patroon komen breien in dit gezellige Cafe. waar een op het land en op het water spectakel georganiseerd was door Watererfgoed Vlaanderen. Het hele gebeuren speelde zich af rond Ten tijde van Napoleon en de strijd om de Schelde. Ik heb toen kleding gehuurt. Het was geweldig om zo terug te gaan in de tijd. Het jaar daarna voeren we met twee schepen naar 400 jaar Maassluis. De schepen lagen laag in het water door het getij, om de bezoekers te lokken kreeg ik het gevoel dat wij met onze polo s niet de juiste aandacht trokken. Daar is het begonnen om voor de kleding te gaan zorgen dat past bij onze vloot. Ja ga maar na, twee vissers en een jacht Hoe kom je op het idee om aan deze klus uitvoering betekend ook diverse kleding. Het hoort natuurlijk te passen bij te beginnen? het schip en haar functie. We zijn nu Inmiddels twee jaar geleden is de SBH bezig om op de TH49 en YE36 met twee schepen naar Lillo getogen, -de visserij uitvoeringen- te zorgen voor 1 bemanningslid met een jasje, pet en boezeroen, 1 bemanningslid met boezeroen en visserstrui en 1 bemanningslid in boezeroen en 1 dame in Zeeuwse dracht. We zijn al aardig op weg. Mocht u dit lezen en nog kleding, petten een hoed of bretels hebben liggen mag dat op de werf worden afgeleverd. De tryout in Antwerpen was al een groot succes. Kijk maar op dit voorblad, inspiratie voor iedereen! En hoe zit het dan met de Alcyon? Voor de Alcyon mag je qua kleding heel anders denken, meer van chic, rose, charleston, blauw colbert en witte broek, zie je het al voor je? De dame met een parasolletje, geweldig toch! Dit zal ons volgend traject worden. Zegt ze stralend!

14 Premiere Michiel de Ruijter Wie 27 januari richting Cinecity Vlissingen loopt, kan het niet ontgaan! Op de meer dan levensgrote affiche lijkt het of Michiel de Ruyter op ons afstapt. Aan zijn arm een beeldschone vrouw, die in niets lijkt op de Anna van Gelder die we kennen van de schilderijen. Het oog wil ook wat! Het wordt nog mooier: op de premièredag zien we een grote groep SBH mannen in de weer. De Peilboot en de Hollandse boten zijn naar het plein voor de Cinecity getrailerd en worden opgetuigd. Binnen komen we de bekende SBH attributen tegen: zeilen, rollen touw, vaten, manden, alles om in 17e eeuwse maritieme sfeer te komen. De samenwerking met de filmcrew en de SBH was intensief, de kleine scheepjes en ook de YE 36 en de TH 49 kwamen geregeld in beeld. Was je man en zonder bril of horloge dan kreeg je een figurantenrol. Dat hebben ze geweten, urenlang zwaar gewond liggen kermen, steeds maar weer met een mand vis over de kade kuieren van Zierikzee ( in de film Amsterdam) De verwachtingen waren dan ook hoog gespannen toen we over de Perzische tapijten en flitslicht naar binnen paradeerden. Daar leek het op s lands zeemagazijn. In zaal 1 waren plaatsen gereserveerd voor de prominenten. Niet prominent hadden wij ook wel een mooie plaats. Daar kwam de eerste zeeslag: het kanongebulder was wel héél realistisch. Graag had ik mijn zakje drop geruild voor oordopjes. De zeelieden moeten in die tijd hartstikke doof geweest zijn. Nog 6 zeeslagen te gaan. Veel krakend hout, bloed en splinters. door Tineke Appelo Indrukwekkend de begrafenisstoet op de Dam, nooit eerder volgenden zoveel mensen een begrafenis. Aan de katafalk hingen de wapenschilden van Michiel. Als dank voor geweldige inzet van de SBH kregen wij zo n schild cadeau. Nu te zien in de etalage van Verschoor in de Walstraat, straks in ons clubhuis. Het was een geweldige belevenis, we waren wel een beetje verdrietig, dat na al het geposeer van de SBH mannen en het heen en weer zeilen, ze één tiende seconde in beeld waren, of helemaal niet. Als je nou slim bent..ga je gewoon nog een keer! Weet u dat... Wij altijd kleding uit de visserstijd kunnen gebruiken? Denk aan petten, bretel, boezeroen, beuk of rok. Versturen of afleveren graag op Zuidwal CH te Arnemuiden U kunt één of meerdere schepen van de reserveren voor een vaartocht. Daarmee bezorgt u uw gezelschap een uniek avontuur en steunt u de met het behoud van deze prachtige oude platbodems. De film Apestreken waar ons schip het Botje in figureert op 10 juni in première gaat! Wij een feestdag houden speciaal voor mensen die in 1990 geboren zijn! zie blz 5 in dit blad. De print versie van dit blad is altijd zwart/wit. Wilt u deze en eerdere edities in kleur zien? Ga dan naar Al de activiteiten van wordt mede mogelijk gemaakt door de Provincie Zeeland

15 Informatie SBH Zuidwal 63, 4341 CH Arnemuiden telefoon : IBAN NL87INGB BIC INGBNL2A internetsite : info@hoogaars.nl Donateurs Donateurs zijn hard nodig om de activiteiten van de Stichting financieel mogelijk te maken. Bij een donatie van 22 of meer ontvangen donateurs het blad CONSENT en Nieuwsbrieven. Ook kan elke donateur op een van de donateurdagen meevaren op een van de schepen van de Stichting. Donateurdagen worden aangekondigd in deze nieuwsbrief. Nieuwe donateurs kunnen zich aanmelden via ons secretariaat, telefonisch, schriftelijk of per via info@hoogaars.nl Beschermheer van de SBH Commissaris van de Koning in Zeeland, de heer J.M.M. (Han) Polman Bestuur Beleidssector: Voorzitter: Jan Scherpenhuijsen Vicevoorzitter: Bart Bouwmeester Penningmeester, Hans Kole Secretaris: René de Haas Bestuur Werkgroepsector: Boeken en varen: Sjaak Oosterling Onderhoud en restauratie: Ruud Dreesman Publiciteit en communicatie: Alexander Lie Kwie Vrijwilligersbeleid en documentatie: Gaston Timmerman Word Vrijwilliger Regelmatig is de SBH op zoek naar nieuwe vrijwilligers, die met hun kwaliteiten kunnen bijdragen aan: - schippers en maten - restauratie en onderhoud - promotie activiteiten met evenementenkraam - publicaties, zoals Nieuwsbrief, documentatie, website en overige werkzaamheden Aanmelden is mogelijk via info@hooogaars.nl of Wil je leren zeilen op een platbodem en als maat of schipper meezeilen? Wij hebben een zomer training programma. Elke donderdag vanaf en uur, in de zomermaanden van mei tot september. Dinsdag of donderdag middag staat in de planning. Informatie en opgeven via info@hooogaars.nl of Heeft u affiniteit met houtbewerken of oude ambachten? Kom eens een dagje kijken op de werf. En ervaar hoe gemotiveerd en gezellig ons team van vrijwilligers is. Werkzaamheden zoals: meten, zagen, schaven, schuren, lijmen, schroeven, breeuwen, verven en vooral iets willen bijdragen aan en iets willen leren over de bouw van dit soort klassieke schepen. Informatie en opgeven via info@hooogaars.nl of

16 Het vaar seizoen 2015 gaat weer beginnen. En nodigen wij u als donateur van harte uit weer mee te varen en te genieten van de fraaie schepen. Dankzij uw bijdrage kunnen we weer het noodzakelijke onderhoud uitvoeren om het Zeeuws erfgoed varend te houden. Per donateur mag er maximaal 1 introducé mee. Introducé betaald 10,00 Aanmelden vooraf per bij Kees Sanderse keessanderse@planet.nl of telefoon De data zijn als volgt: zaterdag YE vrijdag TH zondag Alcyon woensdag YE woensdag TH zondag Alcyon zaterdag YE woensdag TH zondag Alcyon zondag YE woensdag TH zaterdag Alcyon