LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING

Transcriptie

1 LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING Naam: Benjamin Van Steyvrt Campus Heverlee Hertgstraat Heverlee Tel Vakkencmbinatie: Nederlands - aardrijkskunde Stagebegeleider DLO: An Steegen Schl: Kninklijk Atheneum 2 Ring Onderwijsvrm: ASO Richting: 4 methde talen Klas: 4ECTAm Lkaal: A304 Aantal leerlingen: 26 Les gegeven dr: Benjamin Van Steyvrt Vak: Aardrijkskunde Onderwerp: Afrika Vakmentr: Sven Raes Datum/Data: 05 mei 2014 Lesuur/-uren: 8 e lesuur (15u25-14u15) BEGINSITUATIE Situering in de lessenreeks starten deze les met een nieuw thema, nl. Afrika. Tijdens deze les zullen de leerlingen vlgende aspecten van Afrika bestuderen: het kaartbeeld de reliëfcntrasten de klimaat- en vegetatieznes de bevlkingsspreiding behandelen vlgende les(sen): Afrika reginaal: regi s in Afrika de Maghreblanden Nadien wrdt er gestart met een nieuw hfdstuk, namelijk een wereld vl tegenstellingen. Relevante vrkennis (en/f kennis die ng niet aanwezig is) kunnen/kennen: de atlas p een efficiënte manier gebruiken; p een klimatgram temperatuur- en neerslaggegevens aflezen; relevante infrmatie uit brnnen halen; verschillen tussen klimaten verwrden dr kenmerken van de elementen te vergelijken; enkele verschillende reliëfgebieden in de wereld typeren en benemen. hebben eveneens geleerd m dr analyse van infrmatiebrnnen de cntinenten en ceanen, de belangrijkste reliëfeenheden en rivieren, de belangrijkste staten en de grte blkken p een kaart aan te duiden, te benemen en als parate kennis te gebruiken: de leerlingen kunnen Afrika dus reeds situeren, aangezien deze deel uitmaakt van belangrijke wereldblkken en staten. Belevings- en ervaringswereld & Actualiteit hren in de media vaak nieuws ver Afrika, denk maar aan het recent uitgebrken ebla, de armede en nderveding, Er zijn k heel wat tv-prgramma s waar de leerlingen al enige kennis hebben pgedaan ver Afrika: Dr. Livingstne, Vranckx in Niemandsland, Reizen Waes, Als leden van een multiculturele samenleving, kan het zijn dat de leerlingen vrienden f kennissen hebben van Afrikaanse rigine f misschien zijn ze zelf wel afkmstig uit dit cntinent. Leerniveau van de klasgrep, klassfeer, hebben een middenmaats ASO-niveau, met hier en daar enkele psitieve en negatieve uitschieters. Qua klassfeer valt er in geen enkele klas iets negatiefs p te merken, maar de leerlingen zijn niet altijd even makkelijk te mtiveren en kunnen sms wat rumerig zijn.

2 DIDACTISCHE VERANTWOORDING Structuurprincipe: de les wrdt duidelijk nderverdeeld in 4 delen. Het aanschuwelijkheidsprincipe: er wrdt gebruik gemaakt van figuren, maar k van ft s en beeldfragmenten. Op deze manier wrdt het denken van de leerlingen ndersteunt f bijgestuurt. Activiteitsprincipe: de leerlingen zeken in grep p in hun atlas. Ok andere taken zals het interpreteren van beelden en aflezen van tabellen kmen aan bd. Deze activiteiten meten de leerlingen stimuleren, met het g p een actieve deelname aan de les. De leerkracht is de begeleider en stimulatr. Mtivatieprincipe: vanaf de lesinstap wrdt er getracht de leerlingen te mtiveren en de interesse aan te wakkeren. Er wrdt gestart met een filmpje uit Dr. Livingstne. Het mtiveren beperkt zich niet enkel tt de instapfase, aangezien het hier m een grepswerk gaat. Het geleidelijkheidsprincipe: in deze les gaat men van gemakkelijke naar meilijke leerstf. Er kmen per nderdeel steeds meer brnnen aan te pas m de efeningen naar behren p te lssen. EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN Situering in de eindtermen: ET 01 p kaarten aanduiden en benemen: cntinenten en ceanen de belangrijkste reliëfeenheden en rivieren de belangrijkste staten natuurlijke en menselijke aardrijkskundige entiteiten GO!, leerplan Aardrijkskunde 2 e graad ASO, Brussel, september, Afrika Synptisch kaartbeeld 34. de leerlingen kunnen de belangrijkste fysisch-gegrafische en sci-ecnmische elementen aanduiden p een vereenvudigde kaart van Afrika en benemen. ALGEMEEN LESDOEL Wat zijn de belangrijkste fysisch-gegrafische en sci-ecnmische elementen van Afrika? SCHOOLAGENDA Deel 3: Afrika (werkbladen blz. 1 t.e.m. 10) BRONNEN COOLSAET, D., GOETHALS, D., VERMEIREN, T., Terranva 4, De Beck, Antwerpen, GOYVAERTS, E., & VERSPAGEN, F., Meridiaan 4, Plantyn, Mechelen, NEYTS, R., TIBAU, G., VAN BROECK, C., VAN CLEEMPUT, A., VERSTAPPEN, H., Gegenie 4, De Beck, Antwerpen, RAES, S., Cursus aardrijkskunde 4 ASO, X, Leuven, VIER, Dr. Livingstne: de prlg, 15 april LEERMIDDELEN & MEDIA Niet vergeten: Werkbladen Lkaal bevat: Krijtbrd Leerlingen vrzien: / Crrectiesleutels Atlas Krijt Smartbard Magneten PwerPint Atlas

3 Leerdelen Lesfasen & timing Didactisch lesntwerp KRACHTIGE LEEROMGEVING Onderwijs- en leeractiviteiten Media Leerinhud Instapfase 5 krijgen een filmpje te zien uit het prgramma Dr. Livingstne, waar Martin Heylen en Philippe Geubels apart rndtrekken dr Afrika: PPT FILMPJE Wie kent het prgramma? Waar gaat het ver? Philippe Geubels is ng nit buiten Eurpa p reis geweest en staat niet meteen te springen m dr Afrika te trekken. Martin Heylen en Philippe Geubels trekken apart rnd dr Afrika: Philippe start in het nrden (Egypte), Martin in het zuiden (Zuid-Afrika) en treffen elkaar in Ujiji. Wat weet Philippe Geubels ver Afrika? Welke vrrdelen heeft Geubels? In Dr. Livingstne ntdekken Heylen en Geubels Afrika elk p hun eigen manier. Vandaag gaan k wij Afrika ntdekken p nze eigen manier: via een grepswerk. We gaan dan k prberen m wat meer te weten te kmen ver het cntinent dan Philippe Geubels en kijken f zijn vrrdelen klppen. vliegtuigen die niet in rde zijn, beesten en insecten, ziektes (malaria, ), het land Rwanda, rlgen, de Sahara, kunnen de evenaar en de keerkringen aanduiden p de kaart van Afrika. Lesfase 2 7 A. Kaartbeeld krijgen een staatkundige kaart van Afrika. Deze kaart vrmt de leidraad drheen dit nderdeel. PPT WB ATLAS kunnen de grenzen en eilanden van Afrika benemen aan de hand van INDIVIDUELE OPDRACHT + VERBETERING Allereerst duiden de leerlingen de evenaar en keerkringen aan p de evenaar. Ze krijgen hier een minuut vr. Nadien wrdt dit klassikaal verbeterd en wrden er enkele besluiten gevrmd:

4 de atlas. kunnen de afstand tussen het meest nrdelijke en zuidelijke punt van Afrika berekenen. kunnen de afstand tussen het meest stelijke en westelijke punt van Afrika berekenen. Duid vlgende breedtelijnen aan p de kaart: de evenaar (rd) de kreeftskeerkring (gren KKK) de steenbkskeerkring (gren SKK) Wat valt je p nu je, na het aanduiden van de breedtelijnen, naar de ligging van Afrika kijkt? In welk halfrnd ligt het grtste gedeelte van Afrika? DUOWERK + VERBETERING gaan nu p zek naar de aangeduide grenzen en eilanden p de kaart. Dit den ze met behulp van de atlas. Ze werken per twee en krijgen hier een drietal minuten vr. Nadien wrdt alles verlpen. Afrika situeert zich zeer symmetrisch t..v. de evenaar. Bijgevlg ligt een grt deel van Afrika tussen beide keerkringen, d.w.z. de trpen. nrdelijk (f stelijk) halfrnd Afrika wrdt van Eurpa gescheiden dr: a b de Straat van Gibraltar de Middellandse Zee Afrika en Azië wrden verbnden dr: c het Suez-kanaal Behalve Madagaskar ntdek je slecht enkele andere eilandengrepen: d e f Canarische eilanden Kaapverdië/ Kaapverdische eilanden Cmren Vr de vlgende pdracht wrdt de klasgrep pgedeeld in twee ngeveer gelijke grepen: het ene deel berekent de afstand tussen Dakar en Hafun. De andere leerlingen berekenen de afstand tussen Tunis en Kaapstad. mgen samenwerken met hun buur en gebruiken hun atlas. De afstand tussen het meest westelijke punt 7 425km

5 (Dakar) en meest stelijke punt (Hafun) is? De afstand tussen het meest nrdelijke punt (Tunis) en het meest zuidelijke punt (Kaapstad) is? 7 875km Lesvergang hebben in het vrgaande deel het kaartbeeld van het cntinent Afrika bestudeerd en de belangrijkste grenzen en eilanden gesitueerd. Er wrdt nu ver gegaan naar het vlgende nderdeel: reliëfcntrasten. kunnen de beschrijvingen bij de crrecte hgtezne plaatsen. Lesfase 3 6 B. Reliëfcntrasten krijgen een natuurkundige kaart van Afrika en enkele afbeeldingen van de Grte Slenk. Deze brnnen vrmen de leidraad drheen dit nderdeel. PPT WB BRONNEN ATLAS B. Reliëfcntrasten kunnen het weststprfiel van Afrika aanvullen aan de hand van de atlas. kunnen aan de hand van hun atlas en de gegeven brnnen aantnen f de gegeven stellingen al dan niet crrect zien. kunnen de futieve stellingen aanpassen. INDIVIDUELE OPDRACHT + VERBETERING krijgen enkele beschrijven met betrekking tt de hgteznes. Aan hen m de beschrijvingen bij de crrecte hgtezne te plaatsen. Dit den ze dr de fysische kaart van Afrika in de atlas te bestuderen. Nadien wrdt alles verlpen. Hggebergten vinden we.a. in de Sahara en het zijn geïsleerde bergen tussen de plateaus. Grte meren zals het Victriameer en restmeren zals het Tsjaadmeer. Beperkt zich tt een smalle strk aan de kusten. De hgste bergen kmen vr in het sten: de Mt. Kenya en de Kilimanjar. Hier dmineren uitgestrekte plateaulandschappen met uitgestrekte ingezakte gebieden f bekkens. hgland middelland laagland hgland middelland

6 KLASSIKALE OPDRACHTEN krijgen een west-stprfiel van Afrika, dat zich situeert nabij de evenaar. Aan de hand van de atlas vullen de leerlingen in elke rechthek de juiste benaming in. Dit gebeurt klassikaal. Schrijf p nderstaande west-stprfiel van Afrika in elke rechthek de juiste naam. V.l.n.r. Atlantische Oceaan Cngbekken Ruwenzri Victriameer Munt Kenya Indische Oceaan Na het invullen van het west-stprfiel, krijgen de leerlingen enkele uitspraken. meten aan de hand van de extra afbeeldingen met betrekking tt de Grte Slenk rdelen f de uitspraken al dan niet crrect zijn. Indien de uitspraak niet klpt, meten de nderstreepte wrden wrden aangepast. In West-Afrika hebben enrme inwendige krachten barsten den ntstaan in de aardkrst. De Slenk begint bij Mzambique en lpt verder dr via Ethipië, de Rde Zee tt Libann. In de slenk treffen we talrijke meren en vulkanen aan. De vulkanische grnden in de buurt zijn zeer nvruchtbaar. F: West-Afrika! Ost-Afrika J J F: nvruchtbaar! vruchtbaar De laatste pdracht van dit nderdeel, is het aanduiden van de Grte Slenk p het weststprfiel van Afrika. De leerkracht duidt een leerlingen aan die de Grte Slenk kmt aanduiden p het smartbard. Duid de Grte Slenk aan p het weststprfiel van Afrika. Het gebied rnd het Victriameer.

7 hebben in het vrgaande deel de reliëfcntrasten van Afrika bestudeerd. Er wrdt nu ver gegaan naar het vlgende nderdeel: klimaaten vegetatieznes. kunnen aan de hand van ft s en klimatgrammen de plantengrei verklaren. kunnen enkele vrbeelden geven wat betreft de relatie klimaatplantengrei Lesfase 4 6 C. Klimaat- en vegetatieznes krijgen een klimaat- en vegetatiekaart van Afrika, enkele klimatgrammen en ft s. Deze brnnen vrmen de leidraad drheen dit nderdeel. DUOWERK + VERBETERING dienen de klimaattypes, klimatgrammen, vegetatieznes en ft s p de crrecte plaats in te vullen. Dit kunnen ze dr het brnmateriaal en de hun atlas te raadplegen. Dit den de leerlingen per 2 en ze krijgen hier 3 minuten vr. Nadien vlgt de verbetering en wrden er besluiten getrkken. PPT WB BRONNEN ATLAS C. Klimaat- en vegetatieznes Vul de tabel in aan de hand van je atlas en het brnmateriaal. rnd de evenaar verder weg van de evenaar ng verder weg van de evenaar Middellandse zee + kusten Kaapstad warm altijd nat 3 trpisch regenwud 1 warm met nat seizen + gematigd drg 2 savanne + pen savanne 3 warm altijd drg 1 westijn 4 warmgematigd met natte winter 4 hardbladige vegetatie - 2 Wat is er z bijznder aan de klimaatverdeling die Afrika bezit? Van wat zijn de verschillen in vegetatie een gevlg? De klimaatgebieden ten nrden en ten zuiden van de evenaar zijn elkaars spiegelbeeld. De verschillende in vegetatie zijn een gevlg van neerslagverschillen. KLASSIKALE OPDRACHTEN krijgen een afbeelding met daarp de

8 uitleg ver zenitale regels en passaatwinden. Zij dienen het bijhrende tekstje aan te vullen f zaken te schrappen waar ndig aan de hand van de afbeelding. Dit gebeurt klassikaal. Wanneer de zn ldrecht p een plaats schijnt, verrzaakt de hitte een sterke?. De pstijgende lucht KOELT AF / WARMT OP met de hgte en?. Z ntstaan er zenitale regens in de trpische zne. Op een hgte van +? km is de lucht sterk AFGEKOELD / OPGEWARMD, DAALT / STIJGT ze langzaam en verplaatst ze zich naar het nrden en het zuiden. Aan de keerkringen naderen de luchtstrmen het aardppervlak en kerer ze als passaatwinden terug naar?. Wanneer de zn ldrecht p een plaats schijnt, verrzaakt de hitte een sterke verdamping. De pstijgende lucht KOELT AF / WARMT OP met de hgte en cndenseert. Z ntstaan er zenitale regens in de trpische zne. Op een hgte van + 16 km is de lucht sterk AFGEKOELD / OPGEWARMD, DAALT / STIJGT ze langzaam en verplaatst ze zich naar het nrden en het zuiden. Aan de keerkringen naderen de luchtstrmen het aardppervlak en kerer ze als passaatwinden terug naar de evenaarszne. Nadat de leerlingen de werkblaadjes van dit nderdeel vlledig ingevuld hebben, kan er gestart wrden met het vlgende deel: bevlkingsspreiding kunnen aan de hand van ft s afleiden welke vedingsgewassen er zijn in een bepaalde klimaatstreek. kunnen aan de hand van brnnen de gevlgen van een warme drge zmer vr de aardappelgst en een veehuder psmmen. Lesfase 5 6 D. Bevlkingsspreiding krijgen deze keer heel wat brnnen: een tabel, afbeeldingen, kaarten, Deze brnnen vrmen de leidraad drheen dit nderdeel. KLASSIKALE OPDRACHTEN meten vr de eerste reeks vragen en pdrachten gebruik maken van figuren 19 en 23. Nadien trekken ze aan de hand van hun antwrden een cnclusie. Dit gebeurt klassikaal. ttale bevlking ppervlakte bevlkingsdichtheid PPT WB BRONNEN ATLAS D. Bevlkingsspreiding 906 miljen inwners 30,3 miljen km 2 30 inwners/km 2 De bevlkingsdichtheid bewijst dat de

9 kunnen het juiste wereldprduct plaatsen bij het juiste land. De bevlkingsdichtheid bewijst dat de bevlking REGELMATIG / ONREGELMATIG verspreid is. dichtbevlkte streken (praktisch) nbewnbare streken Wat is een lgische verklaring vr deze bevlkingsspreiding? bevlking REGELMATIG / ONREGELMATIG verspreid is. Glf van Guinee & de waterrijke vallei van de Benden-Nijl. De Sahara, de Namib en de Kalahari Aanwezigheid van water. meten vr deze reeks vragen en pdrachten gebruik maken van figuren 21 en 22. Ok het tekstje uit Terranva 4 helpt hen een eind verder. Afrika is een cntinent met het hgste cijfer vr de bevlkingsgrei, nl.? % Orzaken vr deze sterke grei zijn: gebrtecijfers zijn er HOOG / LAAG sterftecijfers zijn er DALEND / STIJGEND Waarm zijn de Afrikaanse gezinnen z kinderrijk? Wat is de reden dat het sterftecijfer p deze wijze evlueert? 2,4% (tename van 23 miljen mensen per jaar + verdubbelingstijd van 29 jaar) gebrtecijfers zijn er HOOG / LAAG sterftecijfers zijn er DALEND / STIJGEND Kinderen zijn tekmstige (gedkpe) arbeidskrachten vr p het platteland f als sci-ecnmische hulp vr de uderen. Veel meer medische hulp en ziektebestrijding (malaria, aids, ). meten vr deze vragen gebruik maken van figuur 20. Nadien meten zij de bekmen antwrden interpreteren m enkele erbarmelijke leefmstandigheden p te smmen. De Sahara verdeelt Afrika in twee delen: Ten nrden:? Ten zuiden:? Blank Afrika Sub Sahara Afrika / Zwart Afrika Sm enkele rzaken van deze erbarmelijke leefmstandigheden p. Sterke bevlkingsgrei, lage schling, ecnmische achterstand etnische

10 rlgen, zwakke en ngunstige handel met de westerse wereld, braindrain, Synthese De leerkracht verlpt het lesschema van vandaag. PPT Deel 3: Afrika kaartbeeld reliëfcntrasten klimaat- en vegetatieznes bevlkingsspreiding