Worstelen met verduurzamen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Worstelen met verduurzamen"

Transcriptie

1

2 Worstelen met verduurzamen De aanpak van Tiwos René Scherpenisse Bestuurder 4 april 2019

3 Even voorstellen - Tiwos, Tilburgse woonstichting - Middelgrote wooncorporatie, 8000 vhe - Voormalig gemeentelijk woningbedrijf - Werkzaam in volksbuurten Tilburg - Sociaal, dichtbij, gedreven - Voorraad op orde - Financieel stevig

4 Waar het mee begon : onderzoek RIGO naar integrale woonlasten in sociale sector - Schokeffect: ruim 40% heeft te hoge lasten - (Bijna) volledig woonlastengestuurd : - In prestatieafspraken: 4000 woningen naar label B - In periode Aandeel Tiwos: 1000 woningen, in gerealiseerd - Sectorafspraak 2021 halen we

5 Groeiend besef - Oa nav bezoeken Jan Rotmans aan Tilburg - Niet alleen woonlasten tellen - Meer ambitie gevraagd - Tiwos één van de vijf deelnemers Stroomversnelling - Experimenteren met Nul op de Meter - Maatschappelijke rol

6 Le Sage ten Broekstraat

7

8 Ervaringen - Nul op de meter kán - Maar.. - (nog veel te) hoge kosten - Enorme overlast bewoners - Installaties (erg) kwetsbaar - Lage temperatuur luchtverwarming wennen - Bediening onvoldragen

9 Conclusies - Alleen kleinschalig toepassen - Bijdragen aan innovatie - Op voorwaarde dat kwaliteit op peil komt - En kosten sterk dalen - Vooralsnog geen optie bij bestaande woningen - In nieuwbouw in principe standaard - Met EPV redelijke business case

10 Zonnepanelen - De afdeling laaghangend fruit. - Na succesvolle pilot (intensief persoonlijk benaderen) - Voor alle bewoners van geschikte woningen - (meestal) pakketje 6 panelen - Gemiddeld besparing 25 euro - Verhoging servicekosten 15 euro

11 En nu. - Nieuwe prestatieafspraken: in periode alle slechte labels weg - Nieuwe opgave: in 2050 CO2-neutraal - Dus: komende? Jaar: van het gas af - Op zoek naar nieuwe installaties/warmtebron - Kleinschalig experimenteren: 3 woningen vrijgemaakt - Tegelijk is nietsdoen geen optie: sterk inzetten op isoleren

12 Warmte - Na oorspronkelijke laaghangend fruit-euforie - Teruggekomen van plan om wijkje 400 woningen aan te sluiten - Teveel onzekerheden : - Aansluitkosten niet inzichtelijk: wie betaalt wat? - (Sommige) bewoners gaan meer betalen - Onduidelijkheid tariefstelling naar de toekomst (koppeling aan gas) - Verduurzaming van de bron? - (Meer autonome) alternatieven komen in zicht - Conclusie: bij (zoveel) twijfel niet inhalen

13 Route naar CO2-neutraal: Vestia Martin Roders, Programmamanager Duurzaamheid Vestia

14 Context Vestia: Grootste corporatie (ca vhe s) Grootschalige productie woningen Toen Koploper op duurzaamheid (ZWWC, Kassenwarmte, WKO, )

15 Context Vestia: Nu Grote saneringscorporatie ( vhe s) Harde financiële randvoorwaarden (sanering, rendement, VHHA) Partner in de stad, kerngemeentes: Den Haag, Rotterdam, Delft, Zoetermeer

16

17

18 Doelstelling: CO2-neutraal in 2050 Wat gaan we doen?

19 Bron: Rotterdam Aardgasvrij, 2017

20

21 Werkelijk vs. Theoretisch verbruik

22 Woningaanpassing: ca p/j

23 Bezit in beeld

24 Ervaringen kerngemeentes

25 Den Haag Energienetwerk Strategisch Energietransitie Plan Proeftuin Bouwlust/Vrederust Zoeken naar juiste timing communicatie

26 Delft Warmtenet hoogbouwzone, Geothermie TUD en/of LdM Inzet Startmotor (Samsom) Onafhankelijk netbeheer Goede governance

27 Rotterdam Warmtenet met concessies Rotterdam Aardgasvrij 2050 Rotterdams klimaatakkoord Gebiedsaanpak: kansrijke gebieden benoemd

28 Zoetermeer Palenstein aardgasvrij; overige wijken n.t.b. Onderzoek lokale WKO Goede governance gemeente/corporaties

29 Ervaringen Focus op beperkt aantal wijken Meer volkshuisvestelijke opgaven dan energietransitie Definieer duidelijk welke woningen in wijkaanpak horen Gemeente/overheid belangrijke rol in creëren draagvlak

30 Ontwikkelpunte n Kosten vs duurzaamheid vs opbrengsten Warmtenet: wie zet eerste stap? Kan de bouw de opgave aan? Open warmtenet? Kostenverdeling voor warmteoplossingen in wijken?

31 Vragen?

Duurzaamheidsaanpak en de Stroomversnelling. Chris Faro Beleidsadviseur Tiwos

Duurzaamheidsaanpak en de Stroomversnelling. Chris Faro Beleidsadviseur Tiwos Duurzaamheidsaanpak en de Stroomversnelling Chris Faro Beleidsadviseur Tiwos Visie Tiwos: betaalbaarheid centraal! Tiwos staat voor betaalbare woonlasten (huur en energie), comfortkeuze is voor rekening

Nadere informatie

Welkom Samen naar een klimaatneutraal Mariahoeve

Welkom Samen naar een klimaatneutraal Mariahoeve Welkom Samen naar een klimaatneutraal Mariahoeve 1 29 maart 2018 Deze presentatie Doel bijeenkomst: toelichten en dialoog Ambities gemeente Den Haag Waarom Mariahoeve als pilotwijk Wat willen we bereiken

Nadere informatie

Naar een duurzame woningportefeuille. Guido van de Wijgert Programmamanager Duurzaamheid 8 november 2018

Naar een duurzame woningportefeuille. Guido van de Wijgert Programmamanager Duurzaamheid 8 november 2018 Naar een duurzame woningportefeuille Guido van de Wijgert Programmamanager Duurzaamheid 8 november 2018 Agenda Inleiding Duurzaamheid binnen Staedion Naar een strategische aanpak We zijn nog niet klaar..

Nadere informatie

29 November Kennisfestival: Samen op weg naar een breed gedragen energietransitie workshop duurzame warmte bestaande woningen dr.

29 November Kennisfestival: Samen op weg naar een breed gedragen energietransitie workshop duurzame warmte bestaande woningen dr. Copernicus Institute of Sustainable Development Kennisfestival: Samen op weg naar een breed gedragen energietransitie workshop duurzame warmte bestaande woningen dr. Robert Harmsen 29 November 2018 Klimaatakkoord

Nadere informatie

DUURZAME WARMTEVOORZIENING

DUURZAME WARMTEVOORZIENING DUURZAME WARMTEVOORZIENING Wijk van de Toekomst Xandra van Lipzig Pauline Tiecken ledenvergadering Zuidoost 20190423 Locatie: wijkcentrum De Stolp, Violierenplein 101. 24/4/19 Inhoud Verzoek om scenario

Nadere informatie

Van Energiebesparen naar CO2-neutraal

Van Energiebesparen naar CO2-neutraal 17 mei 2017, SP Eindhoven Van Energiebesparen naar CO2-neutraal Kans en bedreigingen in de huursector Jaap van Leeuwen (Woonbond) Klimaatontwikkeling: Gemiddelde temperatuur in 2017 tov gemiddelde 1950-1980

Nadere informatie

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden - Woerden: duurzaamheid tot in de haarvaten van de samenleving - Het klimaatakkoord

Nadere informatie

zoeken naar een bestuurlijke visie op de energietransitie

zoeken naar een bestuurlijke visie op de energietransitie zoeken naar een bestuurlijke visie op de energietransitie Seminar All Electric Woningen Institute for Business Research Arnhem, 2 november 2017 Leon Bobbe, directievoorzitter De Key perspectief aanpak

Nadere informatie

ENERGIETRANSITIE NAAR GASLOZE WIJKEN

ENERGIETRANSITIE NAAR GASLOZE WIJKEN ENERGIETRANSITIE NAAR GASLOZE WIJKEN 1 WIE IS ATRIVÉ? Adviesbureau op het gebied van Wonen Woningcorporaties & gemeente/overheid Duurzaamheid: -Proces- en projectmanagement Grootschalige uitrol (zonnepanelen),

Nadere informatie

Energietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad. Hier komt tekst Joop Oude Lohuis. Utrecht.nl

Energietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad. Hier komt tekst Joop Oude Lohuis. Utrecht.nl Energietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad Hier komt tekst Joop Oude Lohuis Hier 22 mei komt 2017 ook tekst Van Globaal Doel naar Lokaal aan de Slag Klimaatakkoord Parijs In 2050

Nadere informatie

Earth is calling Twente Aanpak Samen naar Nijverheid aardgasvrij

Earth is calling Twente Aanpak Samen naar Nijverheid aardgasvrij Earth is calling Twente Aanpak Samen naar Nijverheid aardgasvrij 6 december 2018 The Gallery Enschede Aanpak Samen naar Nijverheid aardgasvrij Proces Warmteplannen Eric Kouters Pioneering Warmteplan wijk

Nadere informatie

Position Paper voor het Rondetafelgesprek over het Ontwerp-Klimaatakkoord de tafel Gebouwde Omgeving

Position Paper voor het Rondetafelgesprek over het Ontwerp-Klimaatakkoord de tafel Gebouwde Omgeving Position Paper voor het Rondetafelgesprek over het Ontwerp-Klimaatakkoord de tafel Gebouwde Omgeving 25 maart 2019 Pagina 2 van 5 Ingrijpende veranderingen voor het Nederlandse energienet De energietransitie

Nadere informatie

Rabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres

Rabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres Samen op weg naar een klimaatneutraal Den Haag Rabin Baldewsingh wethouder duurzaamheid gemeente Den Haag 27 juni SBR congres Den Haag Ambitie Den Haag klimaatneutraal in 2040 CO 2 -emissie reduceren door:

Nadere informatie

Gemeentelijk vastgoedmanagement

Gemeentelijk vastgoedmanagement Gemeentelijk vastgoedmanagement 12 september Meppel 14 september Rotterdam 19 september Utrecht (chefs) *** 26 september Eindhoven 27 september Alkmaar Doel van de dag Uitwisselen kennis en ervaring Bespreken

Nadere informatie

CORPORATIES: ZONNESTROOM EN

CORPORATIES: ZONNESTROOM EN CORPORATIES: ZONNESTROOM EN -- FINANCIERING Solar Solutions International, 22 maart 2017 Bart Jansen Atrivé WIE IS ATRIVÉ? Adviesbureau op het gebied van Wonen Woningcorporaties & gemeente/overheid Duurzaamheid:

Nadere informatie

De rol van geothermie in de verduurzaming van het vastgoed. 8 mei 2019 Saskia Hagedoorn

De rol van geothermie in de verduurzaming van het vastgoed. 8 mei 2019 Saskia Hagedoorn De rol van geothermie in de verduurzaming van het vastgoed 8 mei 2019 Saskia Hagedoorn Profiel Hydreco Geomec Lange termijn betrokken operator Financiële deelname in projecten Geothermie is corebusiness

Nadere informatie

Aardgasvrij én democratisch? Dag van de Lokale Democratie, 16 november 2018

Aardgasvrij én democratisch? Dag van de Lokale Democratie, 16 november 2018 Aardgasvrij én democratisch? Dag van de Lokale Democratie, 16 november 2018 Merel Ooms, Saskia Buitelaar (Platform31), Angelina Scalzo (gemeente Haarlem) Wat gaan we doen? Nederland naar aardgasvrije wijken

Nadere informatie

Regionale structuren, energieloketten en aardgasvrij

Regionale structuren, energieloketten en aardgasvrij Regionale structuren, energieloketten en aardgasvrij Op weg naar een aardgasvrije toekomst Utrecht, 27 maart 2018 Inhoud - Opdracht en aanpak - Context - Opbrengsten gesprekken - Stellingen - Scenario

Nadere informatie

Ypenburg 100% duurzame warmte

Ypenburg 100% duurzame warmte Ypenburg 100% duurzame warmte Verkenning van de mogelijkheden Rotterdam, 13 november 2018 Edward.pfeiffer@rhdhv.com 06-52 01 86 58 Doelstelling van de verkenning Eneco en de Stichting Hernieuwbare Warmte

Nadere informatie

Energietransitie. 13 april 2018

Energietransitie. 13 april 2018 1 Welkom! Energietransitie 2 13 april 2018 3 2030 zonder Gronings aardgas 2040 of 2030 een klimaat neutrale stad. 2030 geen aardgas meer uit Groningen. Totaal 250.000 woningen, 30.000 bedrijfs- en nutspanden.

Nadere informatie

Prestatie afspraken doorrekenen m.b.v. PICO. Voorbeeld Haarlem in 20 min.

Prestatie afspraken doorrekenen m.b.v. PICO. Voorbeeld Haarlem in 20 min. Prestatie afspraken doorrekenen m.b.v. PICO Voorbeeld Haarlem in 20 min. De aanleiding & vraag Een gemeente maakt prestatieafspraken met alle betrokken partijen over de te realiseren energiebesparings-

Nadere informatie

Marktverkenning warmtenet Schiedam. Doorpakken met aardgasvrije wijken

Marktverkenning warmtenet Schiedam. Doorpakken met aardgasvrije wijken Marktverkenning warmtenet Schiedam Doorpakken met aardgasvrije wijken 6 december 2018 Intentieovereenkomst GNDW 10 april 2018 Schiedam Groenoord Ca 4800 woningen Veel hoogbouw LoN ligt langs de A20 60%

Nadere informatie

VERSNELLING DUURZAAMHEIDS- PROGRAMMA

VERSNELLING DUURZAAMHEIDS- PROGRAMMA VERSNELLING DUURZAAMHEIDS- PROGRAMMA Raadsmarkt 9 maart 2017 Margreet van der Woude Programma manager Duurzaamheid 2 Beantwoording Raad De Raad heeft aangedrongen op versnelde uitvoering toen het Duurzaamheidsprogramma

Nadere informatie

Nul-op-de-Meter. Waardevolle ontwikkeling voor ontwikkelaars. Stroomversnelling

Nul-op-de-Meter. Waardevolle ontwikkeling voor ontwikkelaars. Stroomversnelling Nul-op-de-Meter Waardevolle ontwikkeling voor ontwikkelaars Dr. Ivo J. Opstelten Lector Nieuwe Energie in de Stad Expert PIAF Wonen Hogeschool Utrecht Stroomversnelling Wat betekend COP21/Parijs voor Energieambities

Nadere informatie

Verduurzaming 39 woningen Seringenlaan

Verduurzaming 39 woningen Seringenlaan Verduurzaming 39 woningen Seringenlaan Duurzaamheid Voor huurders: Beperking van energie voor een aangenaam binnenklimaat. Betaalbare woonlasten. Maatschappelijk: Zorgen voor een leefbare en duurzame woonomgeving.

Nadere informatie

Programma uur Start rondleiding (in 3 groepen) uur Einde rondleiding & hapje en drankje

Programma uur Start rondleiding (in 3 groepen) uur Einde rondleiding & hapje en drankje OPSLAG OPWEKKING BESPARING 13.30 uur Inleiding 13.50 uur De techniek 14.10 uur Bewonersbegeleiding- en communicatie/ bewustwording 14.25 uur Monitoring 14.40 uur Pauze 14.50 uur Energiequiz Programma 15.00

Nadere informatie

De Rijswijkse Situatie. Beeldvormende sessie gemeenteraad Rijswijk 13 november Mark Bal

De Rijswijkse Situatie. Beeldvormende sessie gemeenteraad Rijswijk 13 november Mark Bal De Rijswijkse Situatie Beeldvormende sessie gemeenteraad Rijswijk 13 november Mark Bal Opzet 1. Ontwikkeling Energievisie Rijswijk 2. Rol / positie gemeenteraad 3. Financiële regelingen 1 Beelden energievisie

Nadere informatie

Statenwarmte/BES. Presentatie resultaten actieonderzoek. Deze versie is voor internet enigszins aangepast. Tom Egyedi. Stat4nWarmt4.

Statenwarmte/BES. Presentatie resultaten actieonderzoek. Deze versie is voor internet enigszins aangepast. Tom Egyedi. Stat4nWarmt4. Statenwarmte/BES Presentatie resultaten actieonderzoek Tom Egyedi 17 april 2019 Deze versie is voor internet enigszins aangepast. 1 Agenda 1. Achtergrond onderzoek Statenwarmte 2. Opzet en activiteiten

Nadere informatie

Haarlem aardgasvrij Margreet van der Woude Team Duurzaamheid - Gemeente Haarlem Januari Garenkokerskwartier

Haarlem aardgasvrij Margreet van der Woude Team Duurzaamheid - Gemeente Haarlem Januari Garenkokerskwartier Haarlem aardgasvrij 2040 Margreet van der Woude Team Duurzaamheid - Gemeente Haarlem Milieu@Haarlem.nl Januari 2018 @ Garenkokerskwartier 2 Aardgasvrij wonen Aardgasvrij wonen. Waarom? Haarlem Aardgasvrij

Nadere informatie

BETAALBARE ENERGIETRANSITIE

BETAALBARE ENERGIETRANSITIE BETAALBARE ENERGIETRANSITIE De praktijk (van Alwel) Seminar Aenergie, 20 September 2018 DE PRAKTIJK VAN ALWEL Alwel Karo van Dongen Succes - Moerwijkzicht Worsteling - Deelplan 5 - Pilot Baai En hoe verder?

Nadere informatie

Energietransitie bij Renovatie

Energietransitie bij Renovatie Energietransitie bij Renovatie Ir. Frans de Haas de Haas & Partners Studiedag Energietransitie bij Renovatie, naar de passief bouwen standaard? 9 oktober 2008 Inhoud 1981 Inhoud 1984 Inhoud 1997 Inhoud

Nadere informatie

Agenda. Strategie Cogas en speerpunten. Stadsverwarming Windmolenbroek. Toekomstige ontwikkelingen Cogas op gebied van warmtenetten

Agenda. Strategie Cogas en speerpunten. Stadsverwarming Windmolenbroek. Toekomstige ontwikkelingen Cogas op gebied van warmtenetten Stadsverwarming Windmolenbroek Agenda Strategie Cogas en speerpunten Stadsverwarming Windmolenbroek Toekomstige ontwikkelingen Cogas op gebied van warmtenetten 1 Cogas staat voor verduurzaming Strategie

Nadere informatie

Kansenstudie Aardgasloos Purmerend

Kansenstudie Aardgasloos Purmerend Kansenstudie Aardgasloos Purmerend 6 december 2016 Friso Waagmeester Peter Heijboer Transitie naar aardgasloos 1. Aanleiding en achtergronden 2. De Opgave van Purmerend 3. Scenario-analyses 4. Conclusies

Nadere informatie

ENERGIECAFÉ. Aardgasvrije wijken 28 januari 2019

ENERGIECAFÉ. Aardgasvrije wijken 28 januari 2019 ENERGIECAFÉ Aardgasvrije wijken 28 januari 2019 AGENDA Inleiding Presentatie Eline van den Ende (HVC) Aanvullende informatie Peter Verheggen (Gemeente Zoetermeer) Discussietafels Afsluiting DEZo Burgerinitiatief,

Nadere informatie

Klimaatakkoord: Kijkje in de keuken. Ingrid Giebels

Klimaatakkoord: Kijkje in de keuken. Ingrid Giebels Klimaatakkoord: Kijkje in de keuken Ingrid Giebels 1-11-2018 Voor wie? Regio, gemeenten, woningbouwcorporaties in Noord-Holland Voor wat? Aardgasvrij, en energiebesparing Hoe? Faciliteren, aanjagen en

Nadere informatie

Het Duurzaam Dataplatform voor gemeenten

Het Duurzaam Dataplatform voor gemeenten Het Duurzaam Dataplatform voor gemeenten Met datagedreven inzicht naar een CO 2 neutrale gebouwde omgeving 101100 010100101111 00111001110 011011011101 101100101110 00111001110 110110111000 010100101 Inzicht

Nadere informatie

Presentatie De Groene Draad over duurzaamheid. 20 november 2018

Presentatie De Groene Draad over duurzaamheid. 20 november 2018 Presentatie De Groene Draad over duurzaamheid 20 november 2018 Quiz Wat betekent duurzaamheid eigenlijk? A Ontwikkeling zonder economie, milieu en mensen te schaden B Zo weinig mogelijk dure producten

Nadere informatie

Den Haag klimaat neutrale energie:

Den Haag klimaat neutrale energie: Den Haag klimaat neutrale energie: 2050: Akkoord Parijs: 1,5 tot 2 graden 2040: Ambitie Den Haag 2030: Klimaatakkoord CO2 uitstoot met klimaatverandering als gevolg Aardgaswinning in Groningen 1 Energiegebruik

Nadere informatie

Aardgasvrije nieuwbouw

Aardgasvrije nieuwbouw Aardgasvrije nieuwbouw Het kan, nu alleen nog doen Peter-Paul Smoor/Wienand van Dijk 02-10-2017 Doel van vandaag Komen tot commitment voor een gezamenlijke aanpak om z.s.m. aardgasvrije nieuwbouw te realiseren

Nadere informatie

met lage temperatuur warmtebron Kennisgroep lage temperatuur warmtenetten

met lage temperatuur warmtebron Kennisgroep lage temperatuur warmtenetten Effectieve Kostenefficiënte of woonlasten of woonlastenefficiënte efficiënte aardgasvrije aardgasloze oplossingen wijken met lage temperatuur warmtebron Kennisgroep lage temperatuur warmtenetten Algemene

Nadere informatie

WELKOM Routekaart CO2 neutraal

WELKOM Routekaart CO2 neutraal WELKOM Routekaart CO2 neutraal 8 februari 2018 Ronald Franken (Aedes) Robert Arts (Thuis) Jeffrey Mennen (Stroomversnelling) Ronald Franken Adviseur Duurzaamheid en Energiebesparing Aedes Vragen vooraf?

Nadere informatie

Groeiplan voor warmte. een initiatief van provincies, gemeenten en sector

Groeiplan voor warmte. een initiatief van provincies, gemeenten en sector Groeiplan voor warmte een initiatief van provincies, gemeenten en sector 27 november 2015 De Provincies Gelderland, Zuid-Holland, Noord-Holland, en Limburg, Metropoolregio Rotterdam Den Haag, de Gemeenten

Nadere informatie

OnderhoudNL hoort thuis in de Startmotor. Bernard Wientjes:

OnderhoudNL hoort thuis in de Startmotor. Bernard Wientjes: 6 ONDERHOUDNL Bernard Wientjes: OnderhoudNL hoort thuis in de Startmotor DELFT - OnderhoudNL neemt sinds kort deel aan de Startmotor, een werkgroep van de Klimaattafel Gebouwde Omgeving. Deze werkgroep

Nadere informatie

PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF

PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF De Eshof op weg naar energie neutraal! = woningen Eshof naar nul op de meter = Inhoud 1. Ambitie: naar meest duurzame wijk van Elst? 2. Meten is weten: per wijk per

Nadere informatie

Utrecht maakt een punt van Aardgasvrij

Utrecht maakt een punt van Aardgasvrij Utrecht maakt een punt van Aardgasvrij AANLEIDING Klimaatakkoord Parijs In 2050 is onze energievoorziening CO2-neutraal Energieagenda Nederland Reductie van het gebruik van fossiele energie, tot dichtbij

Nadere informatie

De gemeentelijke opgave: Het vliegwiel op gang brengen. Duurzaam Verwarmd

De gemeentelijke opgave: Het vliegwiel op gang brengen. Duurzaam Verwarmd De gemeentelijke opgave: Het vliegwiel op gang brengen Duurzaam Verwarmd 6-3-2019 # Hoe dan: Vliegwiel ET op gang 1. Startmotor op gang brengen: corporatiewoningen op warmtenetten 2. Gemeentelijke strategie

Nadere informatie

Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld

Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld Duurzaamheidsmonitor 2017 De duurzaamheidsmonitor is vernieuwd. De hoeveelheid data is flink gecondenseerd en meer beeldend vormgegeven ten behoeve van de leesbaarheid.

Nadere informatie

Gebouwde Omgeving. Joop oude Lohuis, Leonie Jansen, Annemie Loozen

Gebouwde Omgeving. Joop oude Lohuis, Leonie Jansen, Annemie Loozen Gebouwde Omgeving Joop oude Lohuis, Leonie Jansen, Annemie Loozen Citaten Regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst Nationaal klimaat- en energieakkoord met doelstellingen voor lange termijn (2030) Per regio

Nadere informatie

Duurzaamheidsagenda Informatiebijeenkomst INTERREG project VvE s nul op de meter ready

Duurzaamheidsagenda Informatiebijeenkomst INTERREG project VvE s nul op de meter ready Duurzaamheidsagenda 2015-2018 Informatiebijeenkomst INTERREG project VvE s nul op de meter ready Welkom Programma Inleiding gemeente Capelle aan den IJssel Toelichting programma naar een duurzame VvE Vragen

Nadere informatie

Subsidieaanvraag Proeftuin Geothermie in de bestaande wijk

Subsidieaanvraag Proeftuin Geothermie in de bestaande wijk Subsidieaanvraag Proeftuin Geothermie in de bestaande wijk 1 Wijkaanpak energietransitie Meerwijk 1.1 Bestuurlijke steun Op 25 juni 2018 heeft het college het uitvoeringsplan Wijkaanpak energietransitie

Nadere informatie

Zou u bijgaande brief willen doorsturen naar uw fracties? De brief bevat aanbevelingen voor de verkiezingsprogramma s van de partijen in uw gemeente.

Zou u bijgaande brief willen doorsturen naar uw fracties? De brief bevat aanbevelingen voor de verkiezingsprogramma s van de partijen in uw gemeente. From: Lugt, Arjen van der Sent: donderdag 17 augustus 2017 8:56:15 To: OW-Info Cc: Subject: FW: energiebesparing in de huursector als onderwerp in uw verkiezingsprogramma Attachments: Brief 16082017

Nadere informatie

GEN Methodiek kansrijk aanbod. Tools voor energieneutrale gebiedsontwikkeling op gebouwniveau

GEN Methodiek kansrijk aanbod. Tools voor energieneutrale gebiedsontwikkeling op gebouwniveau GEN Methodiek kansrijk aanbod Tools voor energieneutrale gebiedsontwikkeling op gebouwniveau Methodiek kansrijk aanbod (Mka) Centrale begrippen Energieneutraal en laagste woonlasten Grootschalig werken

Nadere informatie

De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen.

De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen. De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen. Inhoud De warmtemarkt Warmtevraag woningen Warmtemarkt voor woningen Gasdistributie en CV ketel Elektriciteitsdistributie

Nadere informatie

Omdat er veel vragen over binnenkomen bij de VNG hebben we deze hieronder geplaatst en van een antwoord voorzien.

Omdat er veel vragen over binnenkomen bij de VNG hebben we deze hieronder geplaatst en van een antwoord voorzien. MEMO Onderwerp : Vragen en antwoorden op de Gaswet in de Chw Van : Maarten Engelberts, Richard van Vliet Aan : Tweede Kamer Datum : 12 december 2018 Op 13 december is het debat over de Transitiewet. Voluit

Nadere informatie

Geothermie in de gebouwde omgeving

Geothermie in de gebouwde omgeving Geothermie in de gebouwde omgeving Ans van den Bosch Plv. Directeur Warmte en Ondergrond Programma manager Duurzame Warmte Onderwerpen 1. Klimaatakkoord 2. Geothermie in de gebouwde omgeving 3. Beleid

Nadere informatie

Haags Warmtebedrijf Tussenrapportage 12 maart 2014

Haags Warmtebedrijf Tussenrapportage 12 maart 2014 Haags Warmtebedrijf Tussenrapportage 12 maart 2014 Waar staan we? Plan van aanpak 12 november 2013 vastgesteld Vooronderzoeken in volle gang: Vooronderzoek gesprekken Eneco en E.on Technische visie toekomstig

Nadere informatie

en uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018

en uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018 Energie-infrastructuur: overzicht en uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018 Indeling De drie fasen van ordening en regulering infrastructuur Nederland doorvoerland Wat is de opgave? Investeringen

Nadere informatie

Regelgeving: een jungle?

Regelgeving: een jungle? Elektriciteitswet 1998 Gefundeerd op het traditionele systeem Grootschalige productie, transport naar passieve consumenten Kosten van transport collectief gemaakt Project Stroom: - integratie gas en elektriciteitswet

Nadere informatie

22 november 2017, Early Bird Meeting Westerbork Routekaart naar CO2-neutraal RVO door W/E en Woonbond

22 november 2017, Early Bird Meeting Westerbork Routekaart naar CO2-neutraal RVO door W/E en Woonbond 22 november 2017, Early Bird Meeting Westerbork Routekaart naar CO2-neutraal RVO door W/E en Woonbond Jaap van Leeuwen (Woonbond) Thijs Kurstjens (W/E adviseurs) Energiecoaches in Drenthe Twee parallelle

Nadere informatie

Route naar een aardgasvrije wijk. Marjo Kroese, Procesbegeleider aardgasvrije wijken, Klimaatverbond Nederland

Route naar een aardgasvrije wijk. Marjo Kroese, Procesbegeleider aardgasvrije wijken, Klimaatverbond Nederland Route naar een aardgasvrije wijk Marjo Kroese, Procesbegeleider aardgasvrije wijken, Klimaatverbond Nederland Waarom aardgasvrij? Klimaat / broeikasproblematiek Groningse aardbevingen Onafhankelijkheid

Nadere informatie

SEMINAR Zonne-energie voor woningbouwcorporaties

SEMINAR Zonne-energie voor woningbouwcorporaties SEMINAR Zonne-energie voor woningbouwcorporaties Gastheer: Bart Jansen, Atrivé i.s.m. Aedes vereniging van woningcorporaties Programma: 15.30-15.45 Energietrends voor corporaties Bart Jansen, Atrivé 15.45-16.00

Nadere informatie

Aardgasvrij Voorhof-Oost Delft. Jan Willem Schild, Woonbron Ronald Dijkgraaf, Gemeente Delft

Aardgasvrij Voorhof-Oost Delft. Jan Willem Schild, Woonbron Ronald Dijkgraaf, Gemeente Delft Aardgasvrij Voorhof-Oost Delft Jan Willem Schild, Woonbron Ronald Dijkgraaf, Gemeente Delft 22 juni 2017 Inhoud 1. Wat is Voorhof Oost 2. Stand van zaken eind 2016 3. De (Regie)rol van de gemeente, wat

Nadere informatie

4 oktober Utrecht

4 oktober Utrecht 4 oktober 2017 Utrecht 1 Waarom een RES? 1. Verantwoordelijkheid energietransitie wordt voor een belangrijk deel bij gemeenten gelegd. Maar ze hebben beperkte grip. 2. Praten over energietransitie betekent

Nadere informatie

Duurzame energie. Leveranciersdag Rijk 27 november 2015. Piet Glas

Duurzame energie. Leveranciersdag Rijk 27 november 2015. Piet Glas Duurzame energie Leveranciersdag Rijk 27 november 2015 Piet Glas P.Glas@mindef.nl Categoriemanager Energie Frans van Beek frans.beek@minbzk.nl BZK - DG Organisatie Bedrijfsvoering Rijk Opzet workshop 1.

Nadere informatie

Verduurzaming bestaande gebouwde omgeving

Verduurzaming bestaande gebouwde omgeving NOABERSCHAP Verduurzaming bestaande gebouwde omgeving Duurzame energie is een kwestie van ordenen, maar ook van keuzes maken. Verduurzaming gebouwde Omgeving 1 Verduurzamen gebouwde omgeving & Cogas Business

Nadere informatie

Naar een klimaatneutrale energievoorziening voor Eindhoven

Naar een klimaatneutrale energievoorziening voor Eindhoven Naar een klimaatneutrale energievoorziening voor Eindhoven Marnix Vlot voorzitter 040energie marnix.vlot@040energie.nl 1 Website Jan. 2014 2 040energie kenmerken Doel: help inwoners van Eindhoven hun energiegebruik

Nadere informatie

Overzicht (klik op de icoontjes voor meer informatie)

Overzicht (klik op de icoontjes voor meer informatie) Overzicht (klik op de icoontjes voor meer informatie) Infographic deel 1: haalbaar portefeuille plan 1. Creeer bewustwording over het onderwerp CO2 neutraal 2. Werk met data die je hebt over je eigen bezit

Nadere informatie

Nom voor VvE s: uitkomsten van een jaar experimenteren

Nom voor VvE s: uitkomsten van een jaar experimenteren Nom voor VvE s: uitkomsten van een jaar experimenteren Wie zijn wij? Onafhankelijke aanjagers van de bouwsector in opdracht van Min. BZK Programma Energiesprong (sinds 2010) onder Platform31 (semi-overheid)

Nadere informatie

DUURZAAMHEID & ENERGIENEUTRALITEIT

DUURZAAMHEID & ENERGIENEUTRALITEIT DUURZAAMHEID & ENERGIENEUTRALITEIT Introductie Raad 6 juni 2018 Jack van t Ende Xandra van Lipzig Ineke Lijnema 7/6/18 Agenda Context duurzaamheid Energietransitie: waar hebben we het over in Apeldoorn?

Nadere informatie

Kosten Warmte in Meerwijk Haarlem wordt steeds gasvrijer

Kosten Warmte in Meerwijk Haarlem wordt steeds gasvrijer 29-01-2019 Klankbordgroep Meerwijk Wienand van Dijk Kosten Warmte in Meerwijk Haarlem wordt steeds gasvrijer Wat betekent het klimaatakkoord voor ons? Energie strategie Transitie Visie Warmte Eind 2019

Nadere informatie

Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat.

Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat. Informatie avond: Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat. Door: Buurteam Bunders-West Programma Opening Wat is onze opgave bij aardgasloos wonen? De toepassing en werking van de technische

Nadere informatie

Verwachtingen over de warmte van de toekomst

Verwachtingen over de warmte van de toekomst Verwachtingen over de warmte van de toekomst Van de toekomstige warmtevoorziening vragen Nederlanders vooral dat deze betaalbaar, betrouwbaar, duurzaam en veilig is. Een meerderheid (66,7%) vindt lage

Nadere informatie

Financiering, zo geregeld. Thomas Dekker - Rabobank

Financiering, zo geregeld. Thomas Dekker - Rabobank Financiering, zo geregeld Thomas Dekker - Rabobank 09-10-2018 Woningmarkt vs. Energielabel Financieringsopties Klimaatakkoord en alternatieve financieringsvormen Om te beginnen Stijging woningwaarde Kans

Nadere informatie

Advies. Bewoners Advies Groep. Begroting 2014

Advies. Bewoners Advies Groep. Begroting 2014 Advies Bewoners Advies Groep Begroting 2014 November 2013 Het advies in hoofdlijn: 1. De ambitie van Nijestee moet vooral gericht zijn op de kerntaken, goede en betaalbare huisvesting voor de doelgroep

Nadere informatie

Wordt wonen in Oisterwijk een luxe? Pro-Plein Wonen

Wordt wonen in Oisterwijk een luxe? Pro-Plein Wonen Wordt wonen in Oisterwijk een luxe? Pro-Plein Wonen Frenkel Beerens Adviseur wonen 7 maart 2018 Inhoud Woningmarkt (5 min) Woonvisie (10 min) Onderzoek locaties sociale huur (5 min) WONINGMARKT Economische

Nadere informatie

Duurzame woningen Over Morgen werkt voor woningcorporaties

Duurzame woningen Over Morgen werkt voor woningcorporaties Duurzame woningen Over Morgen werkt voor woningcorporaties Het is tijd De druk op onze leefomgeving neemt toe. Met dezelfde ruimte willen we steeds meer doen. Je weet dat het de hoogste tijd is om in beweging

Nadere informatie

Financieringsoplossingen voor duurzame ambities. Caspar Boendermaker, 22 april 2014, Breukelen

Financieringsoplossingen voor duurzame ambities. Caspar Boendermaker, 22 april 2014, Breukelen Financieringsoplossingen voor duurzame ambities Caspar Boendermaker, 22 april 2014, Breukelen Opbouw Financiering corporatie sector Verduurzaming Financiering verduurzaming Geschiedenis Gemeentelijke Credietbank

Nadere informatie

Energiesprong Nul op de meter. Waarom zou je dat willen? Is het haalbaar? Alleen voor hele milieubewuste mensen? Wat is het precies?

Energiesprong Nul op de meter. Waarom zou je dat willen? Is het haalbaar? Alleen voor hele milieubewuste mensen? Wat is het precies? Energiesprong Nul op de meter Waarom zou je dat willen? Is het haalbaar? Alleen voor hele milieubewuste mensen? Wat is het precies? Energiesprong Waarom zou je dat willen? omdat de buitenschil lek en tochtig

Nadere informatie

Handvatten voor het omgevingsplan. Staalkaarten

Handvatten voor het omgevingsplan. Staalkaarten Handvatten voor het omgevingsplan Staalkaarten Een staalkaart: Geen blauwdruk! Inspiratiebron voor het opstellen van een omgevingsplan: Selectief Samenhangend Representatief De eerste tranche: 4 staalkaarten

Nadere informatie

Klankbordgroep aardgasvrij wonen

Klankbordgroep aardgasvrij wonen Klankbordgroep aardgasvrij wonen 1 e bijeenkomst klankbordgroep: Delen plan voor de komende periode Input vragen op het stappenplan Maandag 11 maart 2019 Programma 19.30 uur: Aftrap met korte terugblik

Nadere informatie

LEKKER WARM ZONDER AARDGAS? vers. 3,1

LEKKER WARM ZONDER AARDGAS? vers. 3,1 LEKKER WARM ZONDER AARDGAS? vers. 3,1 DOEL VAN DEZE AVOND IS: Informatie geven over: hoe we onze huizen in de toekomst duurzaam kunnen verwarmen én horen welke vragen er bij u leven over deze overgang

Nadere informatie

Warmte(levering) van de toekomst. Jeroen Roos (BuildDesk, business unit Gebiedsontwikkeling) Jeroen Roos Utrecht, 21 september 2010

Warmte(levering) van de toekomst. Jeroen Roos (BuildDesk, business unit Gebiedsontwikkeling) Jeroen Roos Utrecht, 21 september 2010 Warmte(levering) van de toekomst (BuildDesk, business unit Gebiedsontwikkeling) Ontwikkelingen nieuwbouw met effect op warmtevraag 2 Regelgeving: stapsgewijze EPC-verlaging (-> 0,6 -> 0,4 -> energieneutraal)

Nadere informatie

Energie besparing en woning verbetering voor VvE s. sparen in grote stappen of in 1 x naar Nul op de meter

Energie besparing en woning verbetering voor VvE s. sparen in grote stappen of in 1 x naar Nul op de meter Energie besparing en woning verbetering voor VvE s sparen in grote stappen of in 1 x naar Nul op de meter Onderzoek doen en experimenteren met als doel: Mensen prettig laten wonen, leven en werken Experiment:

Nadere informatie

Programma Aardgasvrije Wijken

Programma Aardgasvrije Wijken Programma 13.30 Inloop 14.00 Welkom en opening door wethouder duurzaamheid van de gemeente Hilversum 14.15 Over het nationale programma Aardgasvrije Wijken door Jos van Dalen 14.30 Het Smart Energy Cities

Nadere informatie

Jaarplan Energie Verantwoorde Glastuinbouw: morgen groeit vandaag

Jaarplan Energie Verantwoorde Glastuinbouw: morgen groeit vandaag Jaarplan 2019 - Energie Verantwoorde Glastuinbouw: morgen groeit vandaag Nederlandse glastuinbouwbedrijven dragen in grote mate bij aan het verminderen van de CO2-uitstoot. Het komende decennium wordt

Nadere informatie

WG terrein Fossielvrij. Tauw- Mirjam Pronk Atrivé- Aleida Verheus

WG terrein Fossielvrij. Tauw- Mirjam Pronk Atrivé- Aleida Verheus WG terrein Fossielvrij Tauw- Mirjam Pronk Atrivé- Aleida Verheus Wie zijn wij? - Duurzame leefomgeving: nieuw bedrijventerrein tot aardgasvrije wijken - Energietransitie onderdeel van duurzame ontwikkeling

Nadere informatie

Transitieopgave in het kader van de Regionale Energiestrategie. Regio West Friesland

Transitieopgave in het kader van de Regionale Energiestrategie. Regio West Friesland Transitieopgave in het kader van de Regionale Energiestrategie Regio West Friesland 7-2-2019 Voor wie? Regio, gemeenten, woningbouwcorporaties in Noord-Holland Voor wat? Aardgasvrij, en energiebesparing

Nadere informatie

DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG

DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG Introductie Jon van Diepen Register Energie Adviseur (rea) Afgestudeerd in Business of Energy Systems (TopTech/TU Delft) Achtergrond: ICT / Financieel Analist Interessegebied:

Nadere informatie

Geothermie. traditioneel energiebedrijf?

Geothermie. traditioneel energiebedrijf? 31 maart 2010 T&A Survey Congres Geothermie Duurzame bron voor een traditioneel energiebedrijf? Hugo Buis Agenda Duurzame visie & ambities Waarom kiest Eneco voor Geothermie? Stand van zaken Markten Pro

Nadere informatie

Warmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst

Warmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst Warmtetransitie en het nieuwe kabinet Nico Hoogervorst 24 november 2017 Regeerakkoord Rutte III (2017 - ) Opmerkelijk: Lange formatie Klimaat-minister op EZ Duurzaam = klimaatbescherming Milieubescherming

Nadere informatie

Aquathermie. Warmte en koude uit water. KNW Najaarscongres 2018

Aquathermie. Warmte en koude uit water. KNW Najaarscongres 2018 Aquathermie Warmte en koude uit water KNW Najaarscongres 2018 Wie zitten er in de zaal? Programma - Introductie aquathermie en stand van zaken - Door: Barry Scholten - IF Technology - Handreiking aquathermie

Nadere informatie

SMART ENERGY SMART ENERGY CITIES SMART ENERGY CITIZENS SAMEN WERKEN AAN ENERGIE- NEUTRALE & AARDGASVRIJE WIJKEN

SMART ENERGY SMART ENERGY CITIES SMART ENERGY CITIZENS SAMEN WERKEN AAN ENERGIE- NEUTRALE & AARDGASVRIJE WIJKEN SMART ENERGY SMART ENERGY CITIES SMART ENERGY CITIZENS SAMEN WERKEN AAN ENERGIE- NEUTRALE & AARDGASVRIJE WIJKEN PROGRAMMA SMART ENERGY CITIES Energie opgave gebouwde omgeving Verschillende stakeholders

Nadere informatie

Bewonerscommunicatie bij nul-op-de-meter. Martin van Briemen Doris de Bruijn Team Bewoners in NOM - Stroomversnelling

Bewonerscommunicatie bij nul-op-de-meter. Martin van Briemen Doris de Bruijn Team Bewoners in NOM - Stroomversnelling Bewonerscommunicatie bij nul-op-de-meter Martin van Briemen Doris de Bruijn Team Bewoners in NOM - Stroomversnelling 1 The do s en don ts van nul-op-de-meter volgens bewoners Binnen Stroomversnelling zijn

Nadere informatie

Statenkwartier aardgasloos: Warmte Initiatief Statenkwartier WISH

Statenkwartier aardgasloos: Warmte Initiatief Statenkwartier WISH Statenkwartier aardgasloos: Warmte Initiatief Statenkwartier WISH Buurtenergie Statenkwartier (BES): de duurzame kraamkamer van het Statenkwartier 27 mei 2018, Tom Egyedi Nederland wil van het aardgas

Nadere informatie

VisieDuurzame Warmte/Koude

VisieDuurzame Warmte/Koude VisieDuurzame Warmte/Koude Teun Bokhoven Voorzitter Versterkingrolvan Duurzame Warmte/Koudealsonderdeelvan de EU doelstelling : De is de Nederlandse overkoepelende samenwerkingsorganisatie voor de duurzame

Nadere informatie

Inleiding Gebiedsenergie. Balanceren tussen milieu, woonlasten en haalbaarheid

Inleiding Gebiedsenergie. Balanceren tussen milieu, woonlasten en haalbaarheid Inleiding Gebiedsenergie Balanceren tussen milieu, woonlasten en haalbaarheid bpd ontwikkeling Focus - Woonconcept- en gebiedsontwikkeling - Betrekken klanten en stakeholders - Nieuwe samenwerkingsvormen

Nadere informatie

Beleid dat warmte uitstraalt. Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties

Beleid dat warmte uitstraalt. Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties Beleid dat warmte uitstraalt Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties Doelen rijksoverheid voor 2020 Tempo energiebesparing 2 % per jaar Aandeel duurzaam in totale

Nadere informatie

Hoe woon jij? Bewust worden van duurzaamheid

Hoe woon jij? Bewust worden van duurzaamheid Hoe woon jij? Bewust worden van duurzaamheid #VanGasLos 7 december 2017 Even voorstellen Duurzaamheid als basisprincipe vanuit corporatieperspectief. Dilemma s Uitdagingen Duurzaamheid als basisprincipe

Nadere informatie