Bij Heinz moet het puur, transparant en eerlijk. Peter boterman en hans boswinkel:

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bij Heinz moet het puur, transparant en eerlijk. Peter boterman en hans boswinkel:"

Transcriptie

1 oktober 2012 Peter boterman en hans boswinkel: Bij Heinz moet het puur, transparant en eerlijk Ledenmagazine van Trots op de mentaliteit in Noordoost-overijssel Proson maakt het verschil rijksoverheid werkt verpilling in de hand door verouderde regelgeving vliegende start Service2fruit Actie Stem Twents bewaakt politieke diversiteit AkZo wil relatie met Arnhem intensiveren CAh wil fysiek kenniscentrum ontwikkelen

2 Middelpunt Heinz Heinz investeert de komende jaren fors. In Nijmegen opent in een onderzoekslocatie voor heel Europa. In Zeist wordt uitgebreid met een centrale hub voor de Europese supplychain. Uitgangspunt blijft het bedienen van lokale markten met eerlijke en lokale producten. 10 Het DNA van Noordoost-Overijssel Ondernemers zijn hier bereid om elkaar te helpen. We kunnen trots zijn op deze mentaliteit. Er zijn allerlei projecten om mensen aan het werk te houden en je ziet in de samenwerking mooie dingen ontstaan. Dat zegt Nel Ezendam over haar regio 14 Noordoost-Overijssel. Groot Zevert Even buiten Beltrum staat de mestvergister van Groot Zevert en liggen enkele proefopstellingen voor de productie van eendenkroos. Het bedrijf werkt aan nieuwe verdienmodellen en een duurzame toekomst. Achterhaalde regelgeving zit de ambities echter wel 22 eens in de weg. AKZO Peter de Haan is de nieuwe locatiedirecteur van AkzoNobel. Hij wil laten zien dat het bedrijf nog steeds sterk betrokken is bij Arnhem en haar inwoners. We waren een beetje uit beeld aan het raken. Maar niet alleen onze geschiedenis is sterk verbonden met de stad, maar ook onze toekomst. 28 Nieuws 4 De Drive: Nadja Renkema 19 Column Andries Greiner 21 Column Bernard Wientjes 21 In het Middelpunt: Walter Willems 25 Uitslag verkiezingen wisselend ontvangen door ondernemers 26 Nieuwe leden 33 Agenda 34 Column Martin Stor 35 CAH zoekt naar coöperatief ondernemerschap 36 Colofon 42 Jan Smit ontvangt wandbord met bataljonsschilden 42 Samenwerken en vernieuwen In dit oktobernummer vindt u inspirerende voorbeelden van ondernemers die innoveren en naar nieuwe samenwerkingsmogelijkheden zoeken. Hopelijk geeft het lezen van de verhalen u even een time out en een positieve impuls om uw eigen uitdagingen, die u vast dagelijks tegenkomt, opnieuw met energie aan te pakken. Neem een bedrijf als Heinz, dat het Europese hoofdkwartier in Zeist uitbreidt met een centrale hub voor de Europese supplychain én in Nijmegen in het voorjaar van 2013 een onderzoekslocatie voor heel Europa opent. Ook bijzonder is het verhaal over mestvergister Groot Zevert, winnaar van o.a. de Achterhoekse innovatieprijs. Het bedrijf werkt aan nieuwe verdienmodellen en een duurzame toekomst en stuit daarbij heel herkenbaar- op belemmerende wetgeving, maar gebruikt de tijd door andere bedrijven aan te trekken en kennis te combineren. Ook Akzo is een mooi voorbeeld van een onderneming, dat samenwerking zoekt en investeert in duurzaamheid. Niet voor niets hebben zij de eerste plaats veroverd in de supersector Chemie in de prestigieuze Dow Jones Sustainability World Indexes (DJSI). Stuk voor stuk bedrijven met durf en visie, waar we als vereniging trots op zijn ze in ons midden te hebben. Meer inspirerende voorbeelden van duurzaam ondernemen en innovaties van het Nederlandse bedrijfsleven, groot én klein, vindt u op de website www. ondernemendgroen.nl, een initiatief van VNO-NCW, MKB Nederland en LTO Nederland. Per sector of thema ontdekt u hoeveel er door het bedrijfsleven wordt ondernomen, samengewerkt en bereikt, al dan niet via Green Deals. Via de LinkedIn groep en Twitter kunt u ontwikkelingen volgen of erover meepraten. Dat kan natuurlijk ook door het bezoeken van bijeenkomsten van VNO-NCW in uw regio of daarbuiten. De kans bestaat dat u verrassende persoonlijke contacten legt. U kunt uw eigen verhaal delen met een collega-lid en nieuwe inspiratie opdoen. Wie weet, is dat eerste contact aanleiding tot een duurzame vernieuwing in uw bedrijf of van een van uw producten. Dat is mooi. Want het is mijn ervaring dat samenwerken en ideeën uitwisselen op welk niveau dan ook, de sleutel is tot vele succesvolle innovaties. Tineke Bakker-van Ingen Voorzitter VNO-NCW Midden Middelpunt oktober

3 Nieuws uit de regio Indrukwekkende cruiseschepen bij Meyer Werft Op 12 september bracht VNO-NCW Twente een bezoek aan de Meyer Werft in Papenburg, de grootste cruiseschepenbouwer ter wereld. Met Duitse degelijkheid en 7% van de omzet aan herinvestering worden jaarlijks drie megaschepen afgeleverd aan internationale klanten. De rondleiding over de werf is even indrukwekkend als ontzagwekkend. Na het bezoek aan de werf zette de groep koers richting het Groningse vestingstadje Bourtange voor een gezamenlijke maaltijd. Tijdens de terugreis bespraken de leden de eerste verrassende exitpolls van de verkiezingen, met voor de meeste ondernemers een goede uitslag. Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie Op 1 oktober 2012 heeft Jaco Uittenbogaard, voorzitter Provinciaal bestuur VNO-NCW Utrecht, ingesproken op de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie Uittenbogaard werd daarbij bijgestaan door Peter Ewalts, Kamer van Koophandel Midden Nederland. Vanaf 2010 zijn VNO-NCW Utrecht en VNO-NCW Eemland bezig met de voorontwerpen van de structuurvisie. Het belang van de ondernemers staat in deze zienswijzen voorop. tijd, sterker maken wat sterk is en dat moet het huidige bedrijfsleven zijn. Mijn betoog van vanmorgen was wederom een steuntje in de rug voor de provincie. Economie moet hoog op de agenda staan en dan niet alleen in de theoretische zin van het woord, aldus Uittenbogaard. VNO-NCW Utrecht en VNO-NCW Eemland houden het dossier ruimte voor u nauwlettend in de gaten. Ondernemers aan tafel Donderdagmiddag 8 november organiseert VNO-NCW Rivierenland samen met de Koninklijke Metaalunie en RCT Rivierenland Ondernemerstafel Rivierenland Zoekt u kansen om te vernieuwen? Weet u dat samenwerking werkt? Vindt u ook, dat juist in deze tijd daadkracht nodig is, zodat u geïnspireerd en vol energie aan de slag kan met nieuwe ideeën en innovaties. Wij willen er alles aan doen om die vernieuwde daadkracht mogelijk te maken. Let op: deze meeting is alleen bedoeld voor ondernemers uit de agrosector, de bouwsector, de foodsector, sector transport en logistiek en de maakindustrie. 3e Prijs VNO-NCW IJsseldelta bij Flynth Veerkracht Trofee Ledennieuws Middelpunt EDV Consortium wint eerste Achterhoek InnovatiePrijs De Achterhoek InnovatiePrijs 2012 is tijdens een bijzondere ACT-bijeenkomst in de DRU uitgereikt aan EDV-Consortium, de ontwikkelaar en producent van eendenkroos. VNO-NCW Achterhoek-lid Groot-Zevert in Beltrum is partner in het project. Tijdens de bijeenkomst prees Bernard Wientjes (VNO-NCW) de kracht van juist het MKB om te innoveren. Lees het verslag van de bijeenkomst op Beerze Bulten en Foreco genomineerd voor beste familiebedrijf Op 5 oktober 2012 is voor de tweede keer de verkiezing Beste familiebedrijf van het jaar gehouden. Initiatiefnemer Centrum van het Familiebedrijf organiseerde deze verkiezing in samenwerking met de Adviesgroep Familiebedrijven van BDO Accountants & Adviseurs en ondernemersmagazine De Zaak. Eerder zijn drie regionale verkiezingen gehouden, waarvan in totaal elf genomineerden hebben deelgenomen aan de finale, waaronder twee leden van VNO-NCW Midden: Beerze Bulten en Foreco. De landelijke titel Beste familiebedrijf is gewonnen door Weemen Drukwerk & Communicatie. In april van dit jaar heeft VNO-NCW Utrecht samen met VNO-NCW Eemland, MKB Midden, Metaalunie, Bouwend Nederland, EVO, TLN en de beide KvK s in het werkgebied de handen ineen geslagen en een gezamenlijke reactie gegeven op de structuurvisie. Hoofdlijn in deze reactie was de regierol van de provincie. We hebben vandaag gevraagd of de p rovincie de handschoen op kan pakken, zegt Uittenbogaard. Het is van groot belang dat we nu, in deze Ontmoetingsdag Ondernemend Aanbesteden in Utrecht Op donderdag 22 november 2012 vindt in het Fulco Theater in IJsselstein een unieke ontmoeting plaats tussen markt, overheid en corporaties met de titel Ondernemend Aanbesteden. Tijdens deze bijeenkomst staat het ontmoeten van opdrachtgevers en nemers uit de provincie Utrecht centraal. U krijgt inzicht in overheidsprojecten in 2013 van enkele grote opdrachtgevers in de provincie. Bent u werkzaam in de B&U-bouw of GWW-bouw, bij de overheid of een woningcorporatie en heeft u behoefte aan een dialoog over trends in aanbesteden, inzicht in marktvolume en in onderling contact, schrijft u zich dan in via Deelname is kosteloos. Met medewerking van Elco Brinkman, Bob Duindam en Jacqueline Schlangen, met workshops, projectpresentaties én netwerkborrel. Themabijeenkomst Wilt u zelf meepraten over en met de provincie? Op 4 december 2012 organiseren VNO-NCW Utrecht en VNO-NCW Eemland een bijeenkomst met als thema: De positie van Utrecht in Nederland en internationaal. Deze bijeenkomst vindt plaats in het nieuwe provinciehuis. Noteert u deze datum alvast in uw agenda? Nu inschrijven voor Innovatieprijs Noord-Veluwe 2012 In navolging van de Achterhoek gaat het Veluws Centrum voor Technologie in samenwerking met VNO-NCW Noord-Veluwe een innovatieprijs uitreiken. Een jury, samengesteld uit ondernemers en deskundige en onafhankelijke specialisten, beoordeelt de inzendingen. Vervolgens kiezen de aanwezigen tijdens een speciale bijeenkomst op maandagmiddag 3 december in Wezep uit de drie door de jury voorgeselecteerde bedrijven de winnaar. Deze ontvangt de Innovatieprijs Noord- Veluwe Inschrijven voor de Innovatieprijs kan nog tot 15 november. Kijk voor meer informatie op of Half september organiseerde Flynth (voorheen GIBO) voor de 7e keer de Flynth Veerkracht Trofee, een bungyroeiwedstrijd voor bestuurders en ondernemers, waarbij de opbrengst voor een goed doel is. Dit jaar was dat de Voedselbank Zwolle. In de haven van het Maagjesbolwerk werd geroeid met een in 1948 gebouwde marinesloep, die door een stichting in de vaart gehouden wordt. In totaal 9 teams van 8 roeiers en een stuurman/-vrouw roeiden in deze sloep, die met een elastiek aan de kade verbonden was. De winnaar was het team dat met de nodige veerkracht de grootste afstand aflegde De felbegeerde begeerde eerste prijs ging voor het derde achtereenvolgende jaar naar het team van B&W Zwolle. Op de tweede plaats eindigde de ING Bank. VNO-NCW IJsseldelta moest genoegen nemen met de derde plek. Henk Anema, voorzitter VNO-NCW Valleiregio: In de Valleiregio werken we op allerlei fronten aan verbetering van de samenwerking tussen overheid, onderwijs en ondernemers, bijvoorbeeld door het platform Onderwijs en Arbeidsmarkt (POA) te evalueren en te verbeteren. Belangrijk voor de toekomst van ondernemingen! Besseling initieert project Roltrappers Het project Roltrappers vond eind september voor de tweede keer plaats. Het project is opgestart door chauffeurs van vervoersbedrijf Besseling en biedt mensen die afhankelijk zijn van een rolstoel en daardoor weinig in de buitenlucht komen, een heerlijk uitje aan per elektrisch ondersteunde rolstoelfiets. De prachtige fietstocht voerde door de Amersfoortse binnenstad en Eemhaven. Onderweg werd koffie met gebak aangeboden. Zo hebben in 2012 ruim 75 ouderen van een heerlijke fietstocht genoten. Dit alles krijgen zij kosteloos aangeboden dankzij de vrijwillige donaties van vele personeelsleden van Besseling en van sponsoren zoals o.a. Besseling Vervoert, Pallas Athene, DierenPark Amersfoort en dims. Leertouwer Ondernemer van het jaar Barneveld Het Barneveldse bedrijf Leertouwer b.v. heeft de titel onderneming/ondernemer van het jaar 2012 gewonnen. De bekendmaking gebeurde tijdens een feestelijke avond die was georganiseerd door Business Events in het Schaffelaartheater in Barneveld. Onder applaus van de ruim 600 aanwezigen en onder toeziend oog van presentator Humberto Tan ontving directeur René van der Boon de Business Award uit handen van burgermeester Asje van Dijk. Leertouwer, lid van VNO-NCW Valleiregio, ontving de prijs in de categorie Industrie en dienstverlening. Middelpunt oktober

4 Foto: Jan Ezendam Foto: Roel Kleinpenning Nieuws uit de regio Fitte start verenigingsseizoen VNO-NCW IJsseldelta Een betere start van het nieuwe verenigingsjaar konden de leden van VNO-NCW IJsseldelta zich niet wensen: op 7 september jl. werd het seizoen geopend met een bezoek aan Uitverkochte Miljoenennota-bijeenkomsten De bijeenkomsten over de Miljoenennota, die in vijf regio s van VNO-NCW Midden werden georganiseerd, werden zonder uitzondering goed bezocht. In de Stedendriehoek vond de bijeenkomst traditiegetrouw plaats in de balzaal van Paleis Het Loo in Apeldoorn. Ditmaal werd de bijeenkomst georganiseerd in samenwerking met ABN-Amro en was naast Helmer Vossers Joop Wijn als spreker aangetrokken. Deze bijeenkomst zorgt sinds enkele jaren voor een inspirerende aftrap van het nieuwe verenigingsjaar van VNO-NCW Stedendriehoek. In de Achterhoek organiseerden de Rabobanken Graafschap Midden en Graafschap Zuid, VNO-NCW Achterhoek en Regio Achterhoek samen de Prinsjesnight, een succesvolle avond à la De Wereld Draait Door in de DRU Cultuurfabriek. Het thema was Innovatie in Food & Agri, Zorg en Vrijetijdseconomie In het Schaffelaartheater in Barneveld schoven ruim 130 ondernemers aan bij het Prinsjesdagontbijt. Arend Jan Boekestijn, schrijver, columnist en voormalig Tweede Kamerlid, gaf zijn visie op de toekomst. Hoewel veel ondernemers de gevolgen van de crisis nog dagelijks ondervinden, wist Boekestijn een positief scenario te schetsen. In Flevoland werd voor de twaalfde keer het Miljoenennota-ontbijt in Almere gehouden. De Bedrijfskring Almere en VNO-NCW MKB Flevoland organiseerden dit studio fit20 in Zwolle. Gastheer David Kuperus, eigenaar van fit20 en Personal Trainer, had een leuke formule bedacht om de leden te laten kennismaken met de filosofie en werkwijze van zijn bedrijf. Voorzitter Jacco Vonhof opende de bijeenkomst. Het ledental van VNO-NCW IJsseldelta is vanaf 1 juli gestegen met maar liefst 13 leden. Een mooie score, die naar meer smaakt, aldus de voorzitter. De activiteiten van VNO-NCW IJsseldelta richten zich momenteel op de regionale investeringsagenda en het ondernemerscongres op : de economische monitor van de regio Zwolle wordt gepresenteerd tijdens een groot congres waar de regio Zwolle zijn bescheidenheid zal afleggen en meer naar buiten zal treden. jaar de bijeenkomst in samenwerking met de Rabobank. Zo n 300 ondernemers kwamen naar het Topsportcentrum Almere, waar sprekers Ben Scholten, wethouder Economische Ontwikkeling van de gemeente Almere en Hans Bliek, President van Athlon Car Lease de schone taak op zich namen om de Miljoenennota onder de loep te nemen. Congresstad Zwolle heeft op dinsdag 18 september in samenwerking met VNO-NCW in de regio s IJsseldelta, Noordoost-Overijssel en Noord-Veluwe voor de derde keer het Prinsjesdagcongres georganiseerd in Zwolle, dit jaar in de IJsselhallen in Zwolle. Onder de ruim 130 aanwezigen waren colleges van B&W uit Zwolle, Kampen, Olst-Wijhe en Dalfsen, ondernemers uit de regio en besturen van de onderwijsinstellingen. Bernard Wientjes, voorzitter VNO- NCW, tijdens de uitreiking van de eerste Achterhoek InnovatiePrijs: Onze industriële positie kan alleen maar behouden en versterkt worden door innovatie, door samenwerking tussen bedrijven onderling en door samenwerking met de technische hogescholen en universiteiten. Het is ongelofelijk hoe dat hier in de regio gestalte krijgt. Foto: Jan Ezendam Ambassadeprijs 2012 VNO-NCW, MKB-Nederland en Fenedex vragen medewerking van het internationale bedrijfsleven voor de Ambassadeprijs Bent u enthousiast over de ondersteuning die uw bedrijf in de afgelopen 2 jaar kreeg van een Nederlandse ambassade of van een consulaat in het buitenland? Nomineer deze post dan nu voor de Ambassadeprijs In januari 2013 zullen Fenedex, VNO-NCW en MKB Nederland voor de 15de keer de Ambassadeprijs uitreiken aan de beste Nederlandse ambassade of consulaat in het buitenland. De selectie van de winnaar gebeurt op basis van de mening van het exporterend bedrijfsleven. Ook u kunt dus meebepalen wie de winnaar wordt. Het invullen van de enquête kost nog geen 5 minuten tijd en de gegevens zullen vertrouwelijk worden behandeld. Insturen kan tot 9 november Geslaagde bijeenkomst Dienstencentrum Beveiliging Utrecht Dienstencentrum Beveiliging Utrecht stelde begin september haar deuren open voor de leden van VNO-NCW Utrecht. Jan Lavèn, programmamanager Veilig Ondernemen KBVU, informeerde de leden over een zeer ambitieus project cameratoezicht, dat in 2004 in de gemeente Utrecht is gestart. Inmiddels is het project uitgegroeid tot een voorbeeld van landelijk uit te rollen beveiligingsprojecten. Naast een toezichtkamer binnen het pand is er ruimte gemaakt voor een zogenoemd Field Lab. Hier worden diverse innovatieve ideeën bedacht en gemaakt. TNO is een belangrijke partner. Men kan denken aan bijvoorbeeld cameratoezicht met geluid, zodat de toezichthouder eerder weet wanneer er iets aan de hand is. Vaak ziet de persoon die de camera s bekijkt pas dat er iets gaande is als er bijvoorbeeld omstanders bij staan. Nu kan met behulp van een driedimensionaal geluid gehoord worden wanneer er waar iets niet in de haak is, zegt Laven. Het oriëntatievermogen neemt toe wanneer er een zintuig extra ingeschakeld kan worden. Bij hoge uitzondering mochten de leden van VNO-NCW Utrecht een kijkje nemen in de toezichtkamer, zodat duidelijk is wat daar gebeurt. Rob Eradus, voorzitter VNO-NCW Utrecht, sloot de bijeenkomst af met een aantal mededelingen. De bijeenkomst van de maand november in het provinciehuis is verplaatst naar 4 december. De bijeenkomst in februari heeft als thema alternatieve kredietverlening gekregen. De ongedwongen netwerkborrel na afloop werd goed verzorgd door Sodexo. Wij zijn Sodexo zeer erkentelijk hiervoor. Ledennieuws Dutch PR Award voor Pors de Ridder PR Eind september vond de uitreiking van de prestigeuze Dutch PR Award plaats. Pors de Ridder PR, het bureau van eigenaar Peter Pors, heeft deze prijs in de wacht gesleept. Dit gebeurde met de campagne Leev, een serie biologische producten die via de supermarkt te koop zijn. Peter Pors is bestuurslid van VNO-NCW Valleiregio. Middelpunt Sturen op cijfers met het ondernemersdashboard Naar aanleiding van vragen uit de markt heeft Visser & Visser Accountants-Belastingadviseurs een nieuwe manier van ondernemen ontwikkeld met behulp van het ondernemersdashboard. Iedere dag vraagt de actualiteit om weloverwogen beslissingen en stappen. Toch ondernemen veel ondernemers nog op basis van gevoel, intuïtie en aannames. Het dashboard ontsluit zowel financiële als operationele informatie en combineert dit in één dashboard. Zo heeft de ondernemer in één oogopslag inzicht in cijfers als omzet, kosten, winst, cashflow, voorraadpositie en tal van andere kerncijfers. Stuurinformatie die omgezet moet worden in acties om zo de controle en koers van de organisatie te bewaken. MVO certificaat voor De Groot Vroomshoop De Groot Vroomshoop is trots op de behaalde certificering van de MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) prestatieladder niveau 3. Het certificaat werd ontvangen uit handen van Corina de Vries van DNV (Det Norske Veritas). Loyall ICT Group neemt New Release over Na een korte periode van strategische aftastingen heeft Loyall ICT Group de bedrijfsactiviteiten van New Release in Deventer overgenomen. Met de doorstart van New Release verwezelijkt Loyall ICT Group, met vestigingen in Zwolle en Rotterdam, de volgende stap in haar groeistrategie. Met deze overname versterkt Loyall ICT Group haar hosted services activiteiten (cloud computing, Het Nieuwe Werken) en voegt een zeer ervaren kernteam gespecialiseerde medewerkers aan haar bedrijfsactiviteiten toe. Middelpunt oktober

5 Nieuws uit de regio verenigingsnieuws Middelpunt Vergroot koopkracht met zonnepanelen De eerste bijeenkomst van het nieuwe verenigingsseizoen van VNO-NCW Eemland en VNO-NCW Valleiregio stond in het teken van zonnepanelen en een bezoek aan technisch dienstverlener Unica in Hoevelaken. Voorzitter van de regio Eemland, Loek de Rooij, heette een ieder van harte welkom bij deze sessie. De heer ir. drs. Mark Workum van de Technische Universiteit startte het programma met een inleiding met de prikkelende titel: Zonnepanelen, vergeet CO2, het gaat om koopkracht! Workum stelt dat jaarlijks de koopkracht in Nederland tot een bedrag van 1,5 miljard euro kan toenemen als we massaal zonnepanelen op onze daken leggen. De heer ing. Ivo Olde Meule, vestigingsdirecteur van Unica Hoevelaken, vervolgde met een korte presentatie over de geschiedenis van Unica. Inspirerende ledenbijeenkomst bij Qurius Zaltbommel Op donderdag 6 september werden leden van VNO-NCW Rivierenland ontvangen in het prachtige Inspirience Centre van Qurius. De eerste bijeenkomst van het nieuwe verenigingsjaar werd door Joris Nelissen, voorzitter VNO-NCW Rivierenland, geopend met speciale aandacht voor het Regionaal Sociaal Akkoord en aandacht voor de politieke issues rondom de Tweede Kamerverkiezingen en het belang van Europa door Karin Kuiper (VNO-NCW landelijk). Vervolgens kreeg Leen Zevenbergen van Qurius het woord. Hij wist met zijn presentatie de 60 ondernemers in de zaal ademloos te boeien. Centraal stond duurzaamheid en zijn nieuwste boek: Geslaagde bijeenkomst bij Bruinsma Kantoor Efficiency Op donderdag 12 september jl. werden de leden van VNO-NCW Noordoost-Overijssel hartelijk ontvangen door de heer en mevrouw Bruinsma, eigenaren van Bruinsma Kantoor Efficiency, in het prachtige nieuwe pand aan de Stelling in Hardenberg dat ze in juni 2011 hebben betrokken. Na de opening door voorzitter Jur Zandbergen was het de beurt aan vijf aanwezige nieuwe leden om zich op de zeepkist te presenteren. Hotze Bruinsma leidde vervolgens de leden rond door het bedrijf en de historie ervan, dat van een klein winkeltje in kantoorartikelen is uitgegroeid tot een bedrijf dat een totaalconcept biedt aan bedrijven. Van paperclip tot cloud computing en online support. Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen heeft Bruinsma hoog in het vaandel. De bijeenkomst eindigde bij de Wok Inn aan de overkant, sinds kort lid van VNO-NCW Noordoost-Overijssel. Eigenaar Wengin Qiu vertelde over zijn komst naar Nederland vanuit China en over zijn ondernemerschap. Naast het bedrijf Al sinds 1933 bestaat de organisatie, destijds onder een andere naam en wat kleiner dan nu. Vooral na 1980 groeide Unica. Het resultaat is het huidige Unica: een landelijk werkend allround technisch dienstverlener op het gebied van duurzame oplossingen. Deze verschillende duurzame energie- mogelijkheden passeren de revue. Tot slot legde Michiel de Jong, directeur van De Stroomplantage, in begrijpelijke taal uit wat een zonnepaneel doet. Een helder verhaal over wat er precies nodig is en wat de opbrengsten zijn. De Stroomplantage heeft zonnepanelen op het dak van Unica gemonteerd, dus is een aantal leden het dak op geklommen om met eigen ogen de voordelen van deze energievoorziening te bekijken. De bijeenkomst werd afgesloten met een goedverzorgde netwerkborrel. Wij danken Ivo Olde Meulen van Unica, Michiel de Jong van De Stroomplantage en Mark Workum hartelijk voor hun informatieve bijdragen aan deze bijeenkomst en een speciale dank aan Unica voor de gastvrijheid. the Speed of Passion. Naast de 3 P s van Profit, People en Planet voegt de heer Zevenbergen de 4e P van Passion toe. Zonder passie is implementeren van duurzaamheid in het bedrijf niet mogelijk. Na afloop bedankte Joris Nelissen Leen Zevenbergen voor zijn boeiende presentatie en de gastvrijheid van Qurius. Voor alle ondernemers lag zijn nieuwste boek klaar om mee naar huis te nemen. Vervolgens werd tijdens een heerlijke lunch volop nagepraat over de inspirerende bijeenkomst en werden tips uitgewisseld om duurzaamheid toe te passen in de eigen organisatie. in Hardenberg heeft hij ook nog een restaurant in Kampen. Een heerlijk wokbuffet stond klaar voor de leden en er was gelegenheid om uitgebreid te netwerken. Met een opkomst van ruim 55% van de leden van VNO-NCW Noordoost- Overijssel een goede start van het nieuwe seizoen. Onvoldoende voorbereiding bedrijfsleven op IBAN In het DNBulletin waarschuwt De Nederlandsche Bank (DNB) het bedrijfsleven voor te weinig aandacht voor het nieuwe betalingssysteem IBAN. Het bedrijfsleven weet weliswaar van de overstap op IBAN, maar bereidt zich hier nog onvoldoende op voor. IBAN is het langere internationale bankrekeningnummer dat uiterlijk per 1 februari 2014 is ingevoerd. De urgentie om stappen te zetten wordt onvoldoende gevoeld en de kennis ten aanzien van de benodigde acties blijkt laag. Deze conclusie kan worden getrokken op basis van een meting drie maanden na het begin van de campagne overopiban. Deze campagne informeert bedrijven over de komst van het langere rekeningnummer en spoort bedrijven aan om hun bedrijfsvoering tijdig IBAN-proof te maken. Deze conclusie is verontrustend. Vanaf 1 februari 2014 kan namelijk alleen nog gebruik worden gemaakt van IBAN als rekeningnummer en zijn bovendien alleen de nieuwe standaarden voor overschrijvingen en incasso s geldig. Iedereen in Europa betaalt dan op dezelfde manier: met IBAN als rekeningnummer en met betaalmiddelen die voor binnenlandse en grensoverschrijdende betalingen gelijk zijn. Voorlichtingsbijeenkomst VNO-NCW over IBAN/SEPA Op dinsdag 20 november 2012 organiseren VNO-NCW en Leerzame bijeenkomst over opleiden en trainen Op 27 september vond de bijeenkomst Trainen of Ploeteren voor leden van VNO-NCW Midden plaats. Geïnteresseerde leden waren in Arnhem aanwezig om twee onderwerpen te bespreken: de mogelijkheden van belastingvoordelen als werknemers trainingen volgen en de keuze van trainers en trainingbureaus. Een slechte keuze leidt tot geploeter in plaats van trainen. Martje Keijser, fiscaal jurist van Loyens en Loeff besprak de Wet Vermindering Afdracht Loonbelasting. In deze wet zijn faciliteiten in de loonbelasting beschreven, die maken dat onder voorwaarden minder loonbelasting hoeft te worden afgedragen. Deze mogelijkheden zijn door de wetgever gecreëerd om de kenniseconomie te stimuleren en de werkloosheid terug te dringen door te BESTUREN, BELEIDSGROEP EN BUREAU stimuleren dat arbeidsplaatsen worden opengesteld. Uit de presentatie bleek dat de mogelijkheden van de Wet Vermindering Afdracht Loonbelasting zeer ruim zijn. In de belastingplannen voor 2013 zijn een aantal voorstellen opgenomen voor wijzigingen in genoemde wet. Loyens & Loeff kan u uitvoerig informeren over de mogelijkheden en de voorgestelde wijzigingen. Gegevens per 15 juli 2012 MKB-Nederland, in samenwerking met De Nederlandsche Bank en VNO-NCW Midden, de voorlichtingsbijeenkomst inzake IBAN/SEPA: het nieuwe betalingsverkeer! Locatie: Bilderberg Hotel t Speulderbos in Garderen, Tijd: uur uur. Alle leden van VNO-NCW Midden hebben inmiddels digitaal een uitnodiging voor de bijeenkomst ontvangen. Kijk voor alle informatie in de digitale agenda op Voorbeeldgedrag Avantage training en advies is het bureau van Peter Reijers. In een dynamisch verhaal ging hij in op de keuzemomenten van een werkgever bij de inkoop van trainingen. Zijn oproep aan werkgevers is om goed zicht te hebben op vragen als waarom en met welk doel werknemers getraind worden. Daarbij is voorbeeldgedrag van de leidinggevende en de wijze waarop de training wordt ingebed in het management en de visie van de ondernemer van doorslaggevend succes voor het effect van de trainingen. Immers, u wilt voorkomen dat trainingen ontaarden in ploeteren. Ook met Avantage training en advies kunt u vrijblijvend contact opnemen voor meer informatie. Erratum Vertegenwoordigingenoverzicht VERTEGENWOORDIGINGENOVERZICHT 2012 Invloedrijk werkgeversnetwerk In het Vertegenwoordigingenoverzicht , dat u bij het vorige nummer van Middelpunt heeft ontvangen, is per abuis de naam van ir. F.A. Atema genoemd bij het Comité van Toezicht EPD Oost-Nederland. Onze vertegewoordiger in dit comité is echter: drs. J.D. Wilton. Middelpunt oktober

6 Middelpunt Heinz investeert in centrum voor onderzoek en productie & logistiek We mogen ons soms best wat meer op de borst kloppen Het gaat goed met Heinz, ook in Nederland waar het bedrijf de komende jaren fors investeert. In Nijmegen opent in het voorjaar van 2013 een onderzoekslocatie voor heel Europa. Het hoofdkwartier in Zeist wordt uitgebreid met een centrale hub voor de Europese supplychain. Uitgangspunt blijft het bedienen van lokale markten met eerlijke en lokale producten. Wie in Nederland aan Heinz denkt, denkt aan ketchup. Vreemd is dat niet, maar het bedrijf voert een veelheid aan merken. Venz, De Ruijter, Brinta, Honig, Roosvicee, Karvan Cévitam, Wijko allemaal Heinz. Ook in andere landen is het bedrijf goed voor vele merknamen die niets te maken hebben met die saus waarmee het allemaal begon. Ziener Heinz is goed voor een jaarlijkse wereldwijde omzet van 11 miljard dollar. Het is een multinational in food. Wie echter het Europese hoofdkantoor in Zeist betreedt, beseft al snel dat het de historie in ere houdt. De geest van de oprichter, Henry J. Heinz, is alom aanwezig. Dit bedrijf is altijd zelfstandig gebleven, vertelt Bas Boswinkel, managing director Benelux. Het draait hier om continuïteit en kwaliteit. We zitten na 143 jaar Heinz pas aan onze zesde CEO. De kernwaarden zijn ongewijzigd. Henry John Heinz was de grondlegger van kwaliteit in voeding en pionier in sociaal ondernemerschap. Zijn uitspraken zijn nog steeds een inspiratie. To do a common thing uncommonly well brings success.`quality is to a product, what character is to a man. Het zijn maar twee van zijn vele statements, maar ze karakteriseren de man en dit bedrijf. Nu wordt het maatschappelijk Hans Boswinkel en Peter Boterman: Onze grootste concurrenten zijn de huismerken. verantwoord ondernemen genoemd, wij hebben het al bijna anderhalve eeuw tot onze core verheven. Onze eerste fabrieken hadden daktuinen, nagelstudio s, rijtuigen die werknemers vervoerden Heinz was medegrondlegger van de US Pure Food and Drug Act 1(1906). Hij was recalcitrant en een ziener, zijn tijd ver vooruit. Genen Dat zie je nog steeds terug, vult Peter Boterman, communicatiedirecteur en verantwoordelijk voor de categorie ketchup in Europa, aan. We geloven in local for local. We voeren regionale merken, afgestemd op regionale markten. Het moet hier puur, transparant en eerlijk. Het gebruik van natuurlijke grondstoffen staat voorop, of het nu om hagelslag, siroop, pap, soep of ketchup gaat. We gebruiken waar mogelijk minder suiker, gecertificeerde cacao, kijken waar het gezonder of meer verantwoord kan. Misschien is dat niet het eerste waar je aan denkt bij een groot Amerikaans bedrijf, maar het behoort echt tot onze intrinsieke waarde. Het zit in onze genen, misschien dat we het daarom te weinig gebruiken in onze concerncommunicatie. We mogen daar best wat trotser op zijn. Prijsdruk Als bedrijf in voedingsmiddelen is Heinz minder gevoelig voor conjunctuurschommelingen dan ondernemingen in andere branches. Tegelijkertijd ervaart het de druk van stijgende prijzen van grondstoffen. Bovendien is het voor de afzet afhankelijk van grote supermarktketens die sterk prijsbepalend zijn, en van de sympathie van de consument. Boswinkel. Onze grootste concurrenten zijn eigenlijk de huismerken. We geloven in local for local Wij winnen het met sterke merken, snellere innovatie en betere kwaliteit waardoor we het verschil in prijs rechtvaardigen. We moeten bij de topmerken horen, nummer één of twee zijn met onze producten binnen een breed portfolio. Wil je op de Foto s: Aldo Allessi schappen blijven en de noodzakelijke prijsverhogingen kunnen blijven doorvoeren, dan moet je schaalgrootte hebben en interessant zijn voor de consument. Grote bedrijven als Heinz kunnen dat, de kleinere krijgen het steeds moeilijker. Het klopt dat de markt van grondstoffen zeer volatiel is en prijzen gemiddeld stijgen. Daar zit dus druk, maar wij doen geen concessies aan kwaliteit en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Bovendien horen dat soort waarden gewoonweg bij A-merken, in ieder geval bij die van Heinz. Innovatie In Nijmegen verreist momenteel een nieuw centrum waar Heinz haar Europees onderzoek concentreert. Daar Middelpunt oktober

7 Middelpunt VAN AMBITIE NAAR IMPACT Resultaten die tellen op basis van kennis en inzichten MAGIS MARKETING & RESEARCH MAGIS Opent uw ogen! T: komen zo n 150 productontwikkelaars en kwaliteitsmensen te werken. Buiten Amerika is het de grootste investering in research in de geschiedenis van het bedrijf. Er komen laboratoria, pilotplants, ruimtes voor consumenten, keukens, proeflokalen Boterman: Het wordt transparant en internationaal. Door de Europese research bijeen te brengen in een open innovatie-omgeving, waarin we samenwerken met wetenschappelijke instellingen, andere sectoren, leveranciers en afnemers, ontstaat een uniek geheel. De voordelen worden gehaald uit schaalvergroting en het bijeenbrengen van kennis, de focus blijft uiteindelijk op regionale markten. Bij vernieuwing denk je overigens al snel aan nieuwe producten, vult Boswinkel aan. Maar hoe mooi het ook is om met een succesvolle marktintroductie te komen, het is effectiever daar niet te veel op in te zetten. Stap voor stap bestaande producten verbeteren levert uiteindelijk vaak meer op. Bovendien is het veiliger omdat je dichter bij je kern blijft. Innovaties als de top down ketchupfles, de nieuwe getailleerde vorm van de flessen Karvan Cévitam die nu veel beter in de hand liggen en dertig procent minder suiker in de hagelslag leveren ons veel op in kwaliteit en rendement. Dat wil niet zeggen dat je niet jaarlijks één of twee nieuwe producten moet lanceren, maar als je het alleen aan de marketeers over zou laten, dan zou daar al snel meer focus op komen te liggen. Talent Het researchcentrum is niet de enige investering die Heinz op korte termijn doet. Op het hoofdkantoor worden binnenkort zo n 150 nieuwe werkplekken ingericht. Zeist wordt de supplychain hub van Heinz in Europa. Ook hierbij is de filosofie het toevoegen van efficiency door het combineren van schaal en expertise, in dit geval op het gebied van planning van productie, inkoop en logistiek, aldus Boterman. Een belangrijk bijkomend voordeel van deze ontwikkelingen is ook onze positie op de arbeidsmarkt. Als Amerikaans bedrijf zijn we primair omzetgedreven. Maar daarbinnen is er een enorme vrijheid om doelstellingen te realiseren. We hebben een jonge, energieke populatie, die prachtig werk doet. Een nieuw state of the art onderzoekscentrum en nieuwe supplychain hub onderstrepen dat en trekken nieuw talent. Middelpunt oktober

8 Middelpunt Regio Noordoost- Overijssel zoekt gezamenlijk naar economische impulsen Hoewel de gemeente Twenterand (Vriezenveen en Vroomshoop) ook aansluiting hadden kunnen vinden bij Twente, is zij aangesloten bij de regio Noordoost-Overijssel van VNO-NCW, waar ook het Vechtdal (Ommen, Hardenberg en Dalfsen) onderdeel vanuit maakt. De samenwerking komt voort uit de geschiedenis, toen de toenmalige Industriekring Noordoost Overijssel (IKNO) hetzelfde gebied bestreek. Rekeninghoudend met de macht van de getallen sloot deze industriekring zich in 2000 aan bij VNO-NCW. Want hoe konden zij anders hun boodschap in Den Haag krijgen? Nel Ezendam, die ook bij de IKNO al manager was, is nu ook regiomanager van dit gebied. Hoewel ze haar functie zelf liever omschrijft als verbindingsofficier, aanjager en bewakingscamera. Ik signaleer items die ondernemers bezighouden en kijk wat ik daarmee kan en of we eventueel iets op poten kunnen zetten. Ik wil partijen bij elkaar brengen die het vervolgens kunnen gaan uitvoeren. Ook kijk ik goed, als een bewakingscamera, of de besluiten die genomen worden wel in het belang zijn van de ondernemers. Het lobbydossier vanuit haar gebied is goed gevuld. De regio heeft twaalf speerpunten opgesteld om zich sterk voor te maken, maar op dit moment gaat vooral veel aandacht naar de infrastructuur. De N36 is de belangrijkste ader van dit gebied, legt Ezendam uit. en dit is echt een punt van zorg. De N36 loopt vanaf de A35 bij Almelo (met als stoorzender de gelijkvloerse kruising bij Beerze) tot de Witte Paal en gaat dan verder als de Verlengde N36. De weg eindigt echter bij een rotonde op de N48 en daar kun je links en rechts af. Maar wij hadden graag Willy Pigge en Nel Ezendam rechtdoor gewild naar Zwolle. De regio lobbyt flink om het maximale eruit te halen, voor de snelheid, veiligheid en doorstroming in de regio. Ondertussen wordt, dankzij de lobby, wel de N340 al aangepast, van Ommen tot de aansluiting op de A28 bij Hessenpoort (Zwolle). Stokpaardje Om de regio een economische impuls te geven, wordt ook gekeken naar het toerisme en recreatie. Dit is een belangrijke sector in de regio, die we nu zien teruglopen. Alle randvoorwaarden, zoals fiets- en wandelpaden, zijn aanwezig, maar de rek is eruit. We zoeken naar nieuwe economische impulsen en daarin nemen we alles mee, vertelt Ezendam enthousiast. Op dit moment zijn de ogen gericht op de Vecht, het stokpaardje van het gebied. We weten bijna zeker dat de Vecht voor een economische impuls kan zorgen. In Dalfsen en Hardenberg is de Vecht opgeknapt en in Ommen komt een jachthaven. Maar je kunt helaas niet doorvaren naar Hardenberg. Ezendam hoopt dat de Vecht wel weer begaanbaar wordt in het hele gebied, zodat je een rondje kunt varen. Je brengt dan een enorme dynamiek op gang, waarin toerisme en detailhandel nog meer kunnen samenwerken. Hierdoor zal weer bedrijvigheid ontstaan; een watersporter besteedt het dubbele van een kampeerder, weet ze. Inmiddels is bij de provincie subsidie aangevraagd om onderzoek te doen. We willen een onafhankelijk onderzoek naar de mogelijkheden die er zijn zonder schade toe te brengen aan de natuur. De impulsen zijn hard nodig in het gebied, vindt Nel Ezendam. In de regio zijn veel bouw- en bouwgerelateerde bedrijven te vinden en daar vallen de klappen. In Vroomshoop zijn in een half jaar tijd drie grote werkgevers failliet geraakt. Om de problemen het hoofd te bieden, is in samenwerking met de gemeente Hardenberg een aantal projecten naar voren gehaald. Maar het kan nog beter. De samenwerking tussen overheid, ondernemers en onderwijs We kunnen trots zijn op de mentaliteit wordt steeds belangrijker. Werkgevers zoeken bijvoorbeeld samenwerking om medewerkers uit te ruilen en daarmee aan het werk te houden. Ondernemers in deze regio zijn bereid om elkaar te helpen. We kunnen trots zijn op deze mentaliteit. Er zijn allerlei projecten om mensen aan het werk te houden en je ziet in de Foto s: Patrick van Gemert samenwerking mooie dingen ontstaan. Het elkaar wat gunnen is zeker in deze tijd een belangrijke factor, aldus Ezendam. Sterk gebied Een van die innoverende ondernemingen in de regio is De Groot Vroomshoop, dat momenteel 230 mensen in vaste dienst heeft. Door te innoveren probeert het bedrijf zich te onderscheiden en voorop te staan in de markt. Het succes van het bedrijf komt voort uit de raakvlakken dat het heeft met duurzaamheid. Er wordt veel gewerkt met hout als grondstof. Deze grondstof vernieuwt zichzelf nog steeds, terwijl andere grondstoffen eindigend zijn in de toekomst, legt Willy Pigge van De Groot Vroomshoop uit. Hij is al decennia betrokken bij de regio Noordoost- Overijssel en de voorganger IKNO. Vroomshoop en Den Ham zijn veel Middelpunt september oktober

9 Middelpunt Topnotaris Dagelijks in topvorm met geactualiseerde dienstverlening. Volgens de nieuwste maatschappelijke en juridische ontwikkelingen. Daarmee kunnen wij elke dag meer voor u betekenen. meer noordelijk georiënteerd, terwijl Vriezenveen dichter gelinkt is aan Twente. Wij voelen ons onderdeel van twee kanten, bekent hij, maar wij zijn nog steeds van mening dat ook Noordoost-Overijssel als gebied sterk moet blijven. Hoe breder wij dat kunnen uitdragen, hoe sterker het wordt. Het sterke punt van deze regio is wat hem betreft de bundeling van krachten die daar plaatsvindt. Door de clustering van de regio Noordoost-Overijssel en de Kamer van Koophandel wordt nu N340 van Ommen naar Zwolle aangepakt. Dat is een voorbeeld van hoe goed we het samen doen. De Groot Vroomshoop is dan ook trots op de regio en ziet zichzelf niet vertrekken. Een bedrijf als dit, op een terrein van negen hectare is ook niet te verplaaatsen, maar wij passen goed in deze omgeving waar nog steeds heel veel mensen zitten die graag met de handen werken. En veel mensen zijn hartstikke trots op het werk wat ze doen bij ons. Dat maakt ons als bedrijf. Henk Kieft We weten elkaar te vinden Blankhart & Bronkhorst Netwerk Notarissen Wolterbeeklaan ZD Beekbergen T (055) F (055) E info@bbnetwerknotarissen.nl Masévon Technology in Hardenberg is leverancier van mechatronische systemen. Als eerstelijnstoeleverancier beweegt het zich op de markt van high mix, low volume en high complexity. Het bedrijf ontwikkelt en produceert componenten en modules - veelal prototypes - voor onder andere de hightech, semicon, solar en luchtvaart. Directeur Henk Kieft voelt zich daarbij als een vis in het water in Overijssel. Het hightech ecosysteem in deze regio is van hoog niveau. We vinden elkaar gemakkelijk. Ik kan binnen een straal van enkele tientallen kilometers terecht bij hoogwaardige toeleveranciers. Met collegabedrijven in de regio, zoals IMS, realiseren we diverse grote projecten voor internationale opdrachtgevers, ook in innovatieve trajecten met een hoog risicokarakter. De universiteit van Twente is een waardevolle kennisinstelling die niet alleen de broodnodige afstudeerder in techniek aflevert, maar ook mooie spin offs voortbrengt. Er zitten verschillende hbo s in de omgeving. En heb ik de burgemeester of een wethouder nodig, dan hoef ik alleen maar te bellen. Natuurlijk blijven er altijd zaken te wensen over. Ik denk dan bijvoorbeeld aan fysieke infrastructuur. De wegen staan hier zelden vast, maar de verbindingen kunnen beter. Het dichtstbijzijnde vliegveld ligt bijvoorbeeld in Duitsland. Ook mis ik de allure van een grote stad. Wij hebben een sterke internationale oriëntatie. Als klanten op bezoek komen of wanneer er projectteams voor een langere periode moeten worden ondergebracht, dan wil je dat graag doen in een goed hotel in een aantrekkelijke grootstedelijke omgeving. Overigens is dat ook een voordeel bij het aantrekken van kenniswerkers uit het buitenland. Ik wil daar echter niet de nadruk op leggen. Deze regio is voor ons van bijzonder grote toegevoegde waarde Middelpunt oktober

10 Middelpunt De Drive Proson moet blijven Foto: Patrick van Gemert Nadja Renkema is directrice van Proson, een categoraal SW-bedrijf voor blinden en slechtzienden in Ermelo en uniek in Nederland. Sinds haar aantreden in mei vorig jaar staat het behoud van het bedrijf, dat door de invoering van de Wet werken naar vermogen met opheffing wordt bedreigd, centraal in haar werk. Pennywise, pound foulish, dat is de enige manier om het te omschrijven, aldus Renkema. Proson is als de sociale onderneming van Bartiméus vergaand gespecialiseerd. Wij bieden een beschutte werkomgeving en stellen onze mensen in staat ondanks hun beperkingen relatief ingewikkeld werk te doen door het simpel te maken. Door onze manier van aanpak hebben we een betere preformance dan het gemiddelde SW-bedrijf. Toch staat onze toekomst op het spel doordat we onze speciale wettelijke status met bijbehorende subsidiëring dreigen te verliezen. Verdwijnt Proson, dan komt het meerdendeel van onze 170 werknemers thuis te zitten. Gewone SWbedrijven kunnen hen niet die veiligheid en methodiek bieden waar wij ons op hebben toegelegd. Ons specialisme loont. Onze mensen verdienen hier hun brood en kunnen zichzelf ontplooien. Als ze thuis komen te zitten is de besparing vele malen kleiner dan de kosten, om nog niet over de ingrijpende persoonlijke gevolgen te spreken. Renkema vecht met alles wat zij heeft voor de toekomst van Proson. Wij maken hét verschil voor onze mensen. Het is goed dat heel wat ondernemers het ook zo zien. Wij zijn voor hen - als grafisch bedrijf, elektronicaproducent, meubelbouwer, of wat dan ook - niet alleen een betrouwbare toeleverancier, maar ze werken ook samen met ons vanuit hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Als we met zijn allen het idee van het belang van sociale inclusie omarmen, een begrip waar ook de politiek de mond vol van heeft, kan er maar één comclusie zijn: Proson moet blijven. Middelpunt oktober

11 Column Middelpunt De Potato Business School Het was nog in mijn tijd als voorzitter van de Kamer van Koophandel. Ik mocht met de Commissaris van de Koningin het Pieperfestival in Emmeloord openen. Ik had niet veel met het product aardappel. Natuurlijk, lekker en gezond. Bintjes, eigenheimers Bij dat festival hoorden een congres en een beurs. Die gaven mij een volstrekt ander, een nieuw inzicht. Wat een geweldige kennis en technologie bestaan er rond en over de aardappel! De Noordoostpolder is de aardappelhoofdstad van de wereld. Dat blijkt uit de imposante exportpositie van die gemeente. Bezoekers uit de hele wereld, die meer kennis op hun vakgebied willen verwerven, komen er op bezoek. Ze worden bij wijze van after sales altijd gastvrij ontvangen. Die kennisdeling is nu echter zelfs een nieuw exportartikel van de Noordoostpolder geworden: in september 2011 is met steun van de provincie Flevoland door een groep ondernemers de Potato Business School Emmeloord opgericht. De kennis wordt effectief vermarkt. De PBSE organiseert twee keer per jaar een Engelstalige cursusweek in Emmeloord. Het aardappelbedrijfsleven heeft de lesstof zelf ontwikkeld en de colleges worden op verschillende bedrijfslocaties gegeven. Bedrijven als Tolsma Storage Technology, Stet Holland, The Potato Company, Agrico, NAK (Nederlandse Algemene Keuringsdienst) en Profyto verzorgen een deel ervan. Cursisten uit alle windstreken krijgen nu een uitgebreide training in teelttechniek, rassenkeuze, gewasbescherming, bewaring, mechanisatie en farm management. Het resultaat voor de bedrijven is niet alleen een nieuwe business line, het betekent ook een nuttige uitbreiding van het zakelijk netwerk. De deelnemers zijn enthousiast, ze krijgen in gecondenseerde vorm vanuit de praktijk precies wat ze voor de aardappelteelt in hun eigen land nodig hebben. Een diensteninnovatie, waarvan het mes aan meer kanten dan twee snijdt. Andries Greiner, Voorzitter Beleidsgroep Onderneming, Ethiek en Maatschappi Column Verbeterd economisch beleid goed voor concurrentiepositie Goed nieuws in sombere tijden. Nederland is gestegen naar de vijfde plaats van meest concurrerende economieën ter wereld, meldde het World Economic Forum (WEF). Mooi, die twee plaatsen winst ten opzichte van vorig jaar. Zeker in een tijd dat het negatieve verhalen lijkt te regenen. Volgens het WEF, gezaghebbend adviesorgaan met daarin de ceo s van de grootste bedrijven in de wereld, internationale politici en een groep intellectuelen en journalisten, hebben we die positieverbetering onder meer te danken aan het verbeterde innovatieklimaat, het goede onderwijs, de vermindering van de administratieve lasten en het grotere aantal patenten. En ook de kwaliteit van de infrastructuur in Nederland wordt hoog aangeslagen. De stijging op de ranglijst is de weerslag van het ondernemersvriendelijke beleid van de afgelopen jaren op een aantal terreinen. Als voorbeeld noemt het WEF de effecten van het topsectorenbeleid en de daaraan verbonden innovatie-inspanningen. En ook het concurrerende belastingklimaat in ons land mist zijn effect niet. Het zijn allemaal factoren die bijdragen aan een aantrekkelijk ondernemings- en vestigingsklimaat. Maar lui achteroverleunen is geen optie. Andere landen zitten niet stil. Om onze concurrentiepositie en daarmee onze banen en welvaart te behouden of liever nog te versterken, zullen we nieuwe stappen moeten zetten ter versterking van de economie. Dat betekent in elk geval voortvarend doorgaan met het topsectorenbeleid, waarin grote en kleine bedrijven samen met onderzoeksinstellingen en overheid nieuwe initiatieven ontwikkelen die er voor moeten zorgen dat we ook in de toekomst een goede boterham kunnen verdienen. Onder meer door groeiende export, een van de kurken waar ons land op drijft. De rapportage van het WEF hint waar we de winst verder moeten zoeken: het begrotingstekort en een betere werking van delen van de arbeidsmarkt. Want juist op die punten scoort ons land een stuk minder dan de concurrentie. Bernard Wientjes, Voorzitter VNO-NCW Middelpunt oktober

12 Middelpunt Rijksoverheid werkt verspilling in de hand door verouderde regelgeving Groot Zevert wil keten mestafval sluiten In de Achterhoek, even buiten Beltrum, staat de mestvergister van Groot Zevert waar dagelijks zo n 6000 kuub biogas wordt geproduceerd. Naast de installatie liggen enkele vijvers, proefopstellingen voor de productie van eendenkroos dat het goed doet op reststoffen uit de mest. Het bedrijf werkt aan nieuwe verdienmodellen en een duurzame toekomst. Achterhaalde regelgeving zit de ambities echter wel eens behoorlijk in de weg. In 1958 begonnen veehouders Willem en Marie Groot Zevert een loonbedrijf. Al snel groeide het uit tot een brede dienstverlener. Groot Zevert ging in het grondverzet, het transport van mest en grond en werd een begrip in de Achterhoek. Inmiddels staat de derde generatie aan het roer. Ook die is niet zonder ambities en investeert volop in de biobased economy. De stap van mest vervoeren naar energieen eiwitproducent is in theorie niet groot. Er een sluitend verdienmodel van maken is echter complex. Vijftien jaar geleden was de mestproblematiek enorm, vertelt Jan Groot Zevert, die het bedrijf overdroeg aan zijn zoon Joris. Voor ons als mesttransporteur was het reden om onze horizon te verbreden. In Denemarken zagen we hoe visresten werden vergist en omgezet in biogas. In Bretagne werden bruikbare mineralen uit de mest gehaald en verkocht. Wij zagen grote mogelijkheden en wilden hier vergelijkbare technologieën introduceren. Uit een haalbaarheidsstudie bleek ook dat dat kon, maar we liepen vast op de regelgeving. Arjan Prinsen, bedrijfsleider van het vergistingbedrijf: We zagen het combineren van het opwekken van energie en het terugwinnen van vermarktbare grondstoffen als de toekomst. Dat doen we nog steeds. Twaalf jaar geleden waren onze plannen voor een mestvergistingsinstallatie absoluut uniek, maar er was geen beleidsmatige basis voor overheidsondersteuning. Pas toen de eerste subsidies voor investeringen in duurzame energie kwamen, konden we echt aan de slag. Barrières In 2004 nam Groot Zevert haar mestvergistingsinstallatie in gebruik. Het was het eerste grootschalige project in zijn soort in Nederland. Per jaar kan er maximaal ton mest worden verwerkt. Het gas dat we opwekken wordt middels een motor omgezet in elektriciteit, in de meest optimale omstandigheden zo n 700 kilowatt per uur, vertelt Prinsen. Hoewel we doorlopend technologische innovaties implementeren, is het proces daardoor per definitie niet erg efficiënt. We draaien 38 procent rendement en kunnen nu niet bestaan zonder financiële steun van de overheid. Dat is niet ons uitgangspunt. We willen een sluitende, duurzame businesscase; autonoom kunnen draaien terwijl we het mestprobleem aanpakken. Dat kan ook, maar dan moeten er wel barrières worden geslecht. Verspilling Joris Groot Zevert: Uit een inventarisatie met allerhande partijen uit onze regio bleek dat een deel van de oplossing voor de hand ligt. De fabriek van Friesland Campina ligt hier zes kilometer verderop. Ze verbruiken zo n zeshonderd kuub aardgas per uur. Daar kan onze hele productie dus makkelijk naar toe, temeer omdat hun ketels geschikt zijn om het direct te verbranden. Gewoon een gasleiding aanleggen en het is geregeld, zou je dus zeggen. Maar de wetgeving verplicht hen biogas om te zetten in aardgas. Dat betekent dat we daar zouden moeten investeren in een installatie van twee en een half miljoen euro plus jaarlijks nog eens tonnen aan onderhoud. Er is geen rationele Fotografie: Patrick van Gemert reden aan te voeren waarom dat moet, alleen dat het zo in de wet staat. Doen we het niet, dan is het project niet subsidiabel. Wij vechten samen met de provincie, regio en veel andere regionale partijen tegen deze onzinnige verspilling die ons het ondernemen bovendien bijzonder moeilijk maakt. Maar Den Haag geeft tot nu toe geen krimp. Eind dit jaar willen we echter wel duidelijkheid zodat we een definitieve beslissing kunnen nemen. Eiwit De helft van de kosten van de vergistingactiviteiten van Groot Zevert zit in de afvoer van digestaat. Het moet niet alleen worden vervoerd, maar er moet ook nog eens een heffing over worden betaald. Tot voor kort werd het voornamelijk naar Noord-Nederland gebracht waar de agrariërs het mineraalrijke restproduct goed kunnen gebruiken. Het beter verwaarden van digestaat betekent voor ons dat we een beter rendement draaien, aldus Prinsen. Daarom richten we ons meer en meer op nieuwe afzetmarken in het buitenland. Daarnaast zoeken we naar manieren om mineralen echt te gaan scheiden, en bijvoorbeeld als kunstmestvervangers te verkopen. Maar we staan ook open voor nieuwe ideeën: Wil je echt waarde toevoegen dan moet je ketens sluiten. Daarom hebben we hiernaast, samen met drie Achterhoekse bedrijven, een aantal vijvers aangelegd. Daarin zit eendenkroos dat niet alleen zeer goed fosfor opneemt en prima gedijt op de mineralen in ons digestaat, maar ook nog eens zeer veel eiwit bevat dat in opbouw zeer goed vergelijkbaar is met soja en bovendien goed te scheiden is. Daarmee heb je dus een waardevolle grondstof voor voedsel in handen, terwijl je je mineralen misschien wel beter benut dan wanneer je ze op een andere manier afzet. Binnenkort gaan we hier een vijver van een halve hectare aanleggen om daar definitief achter te komen. Achterhoek Het project op het gebied van eendenkroos heeft Groot Zevert dit jaar de landelijke innovatieprijs van TEDx Foto s: Patrick van Gemert en de Achterhoekse Innovatieprijs opgeleverd. En rondom het bedrijf ontstaat letterlijk een community in de biobased economy. De stilstand als gevolg van regelgeving gaf ons de gelegenheid andere bedrijven aan te trekken om kennis te combineren, aldus Joris Groot Zevert. Zo zijn er hier twee bedrijven bezig met technologieontwikkeling voor het ontzwavelen van gas dat vrijkomt bij oliewinning. Een ander onderzoekt vliegwieltechnologie om energie te bufferen. Weer twee anderen zijn bezig met het terugwinnen van mineralen uit mest. Er ontstaat hier zo langzamerhand een inspirerende gemeenschap, omdat we de ruimte bieden en omdat bedrijven zich welkom voelen in onze gastvrije Achterhoek. Tegelijkertijd verloochenen we onze geschiedenis en bedrijfsmatig fundament niet. Groot Zevert blijft actief als brede dienstverlener voor de agrarische sector. We hebben zelfs nog zo n duizend varkens rondlopen, ook om voeling te houden met de mensen waar we het allemaal voor en mee doen. Middelpunt oktober

13 Middelpunt De totaaloplossing voor een veilig gevoel Walter Willems startte een jaar geleden met Service2fruit. Zijn veilingsite voor de professionele handel in fruit is een groot succes. De investeringen niet meegenomen, draait het nu al kostendekkend. Waarom lukt Willems wat anderen die vraag en aanbod digitaal bij elkaar brengen vaak niet voor elkaar krijgen? Beveiligingstechniek Bedrijfsrecherche Video & Service Centrale Objectbeveiliging Mobiele Surveillance Evenementenbeveiliging Veiligheidsproducten Geldservicecentrum Dat heeft te maken met een complex aan factoren, aldus Willems. Allereerst zijn we meer dan een eendimensionale tussenpartij die gemiddeld een cent op de kilo pakt. Koop je iets op internet, dan heb je twee vragen. Hoe zit het met mijn geld en krijg ik wat ik heb besteld? Voor professionele bedrijven geldt hetzelfde. Wij hebben een veilig betaalsysteem dat is vergund door De Nederlandsche Bank. We controleren of het geld binnen is en laten dit doorzetten als de kwaliteit van de goederen voldoet. Je kunt via ons platform het transport regelen. En omdat ook wij baat hebben bij verkoop, benaderen we actief potentiële afnemers binnen ons netwerk. Bovendien kunnen aanbieders ook inschrijven op een specifieke vraag. Zo bouwen we de noodzakelijke flexibiliteit en zekerheden in en is Service2fruit niet zomaar te kopiëren. Opleidingen CML_advertentie_2012_c.pdf :51 civiel management lichtenvoorde CML voert het management over projecten die in gang worden gezet door de overheid, waterschappen woningcorporaties, het bedrijfsleven en particulieren. Of een combinatie daarvan. CML STAAT VOOR REALISATIE EN PROJECTMANAGEMENT M.B.T. Projectmanagement Watermanagement Bestemmingsplannen Directievoering Gebiedsinrichting Groene energie Grondverwerving De wereld is ons speelveld In het Middelpunt foto: Patrick van Gemert CML IS EEN REGIEVOERDER DIE PARTIJEN BIJ ELKAAR BRENGT! Zilverlinde MN Lichtenvoorde Postbus AC Lichtenvoorde T F info@civielmanagement.nl De agrarische sector gaat gebukt onder een grote prijsdruk. Service2fruit biedt bedrijven meer ruimte in hun verkoop. De vraag is of supermarktketens en reguliere veilingen wel zo blij zijn met Willems. De Nederlandse supermarktketens moeten nog wakker worden denk ik. De veilingen zien nu dat wij hen ook voordelen kunnen bieden met het bereiken van doelgroepen buiten hun scope. Maar wij kijken niet zozeer naar beperkingen, concurrentie of Nederland. Internet is per definitie internationaal en democratisch. Onze ambitie is groot. Nederland is voor ons proof of concept. We hebben nu al veel handel vanuit het buitenland, dat zal alleen maar groeien. Binnen niet al te lange tijd openen we kantoren in andere Europese landen en Azië. De wereld is ons speelveld, en daarmee ook dat van onze gebruikers. Middelpunt oktober

14 Middelpunt Uitslag verkiezingen wisselend ontvangen De stem van Ondernemers was niet altijd goed te horen Een flinke winst voor en dito tweestrijd tussen de VVD en PvdA, een afstraffing voor de PVV en Groen- Links en naar verwachting een kort formatieproces. Het zijn de Tweede Kamerverkiezingen in een notendop. Middelpunt sprak met een aantal leden van VNO- NCW Midden en vroeg hen naar hun mening over de afgelopen verkiezingsperiode en het niet altijd even goed hoorbare geluid van ondernemend Nederland. MiChieL SCheffer Te veel debatten met te weinig diepgang Michiel Scheffer is een van de leden van VNO-NCW Midden die als ondernemer zeer actief is in de politiek. Zo is hij sinds zijn achttiende lid van de D66 en vervulde hij diverse bestuursfuncties, waaronder momenteel die van fractievoorzitter van D66 in de Provinciale Staten van Gelderland. Voor de diversiteit van het politieke landschap is het natuurlijk jammer dat kleinere partijen fors verlies hebben geleden in de afgelopen verkiezingen, opent Scheffer. Er was nu eenmaal zeer veel aandacht voor de twee grote favorieten: VVD en PvdA. Mede daardoor was ook het geluid van de ondernemers niet altijd goed terug te horen in de campagnes. Er waren te veel debatten met te weinig diepgang en te veel herhaling. De enige vraag die centraal leek te staan was of de VVD of de PvdA de grootste zou worden. Een belangrijk thema als duurzaamheid verdween daardoor naar de achtergrond. Toch heeft Scheffer er vertrouwen in dat Het thema duurzaamheid verdween naar de achtergrond het nieuwe kabinet de belangen van ondernemend Nederland zal dienen. Een kabinet met een grote meerderheid in de Tweede Kamer moet in staat geacht worden de belangrijke dossiers op orde te krijgen. Daarbij gaat het natuurlijk niet alleen om de financiële huishouding, maar bijvoorbeeld ook om hervorming van de woning- en arbeidsmarkt. Hopelijk slagen de VVD en PvdA er samen met de oppositie ook in om de economie weer aan te jagen en nieuwe economische groei te creëren. Nogmaals, het is cruciaal om de belangrijke dossiers aan te pakken en het geluid van ondernemers zal bij dergelijke onderwerpen gehoord moeten worden. Met de persoon Bernard Wientjes hebben wij gelukkig een voorman in huis die onze boodschap over de bühne kan en zal brengen. ANNiCk van der Lof-de GroeN Actie Stem Twents bewaakt politieke diversiteit De Twentse onderneemster Annick van der Lof-de Groen vervult in de regio Twente van VNO-NCW Midden een bestuursfunctie. Maatschappelijke betrokkenheid staat bij haar hoog in het vaandel. Toch moet ook zij constateren dat weinig ondernemers in de politiek actief zijn. Van der Lof-de Groen: Misschien is het cultuurverschil wel te groot. Een actie die mij de afgelopen verkiezingsperiode zeer gecharmeerd heeft is Stem Twents. Er zijn niet alleen weinig ondernemers in de (landelijke) politiek actief, maar ook de regio s zijn landelijk ondervertegenwoordigd. De verbinding met Twentenaren, Zeeuwen en Brabanders lijkt Den Haag steeds meer te verliezen. Dit terwijl het zeer belangrijk is dat de politiek dergelijke culturen behoudt. Een actie als Stem Twents bevordert die politieke diversiteit. De debatten voorafgaand aan de verkiezingen waren ditmaal weinig inspirerend, vervolgt Van der Lof-de Groen. Velen politici somden van buiten geleerde teksten op en luisterden slecht naar elkaar. Wat dat betreft verlang ik terug naar de periode waarin politici als Van Agt en Den Uyl uitgebreid de tijd namen om een politiek debat te voeren. Onderwerpen werden uitgediept en politici gingen charmanter met elkaar om. Zij zagen ook dat Nederland een handelsland is. Dat lijkt vandaag de dag in de vergetelheid te raken. Bij handel hoort ook ontwikkelingssamenwerking en defensie. Deze De debatten waren weinig inspirerend portefeuilles worden steeds meer een ondergeschoven kindje. Men lijkt niet te zien dat dergelijke thema s voor Nederland veel bedrijvigheid opleveren. Over het nieuwe kabinet kan Van der Lof-de Groen nog weinig zeggen. Naar mijn gevoel heeft het half onthoofde demissionaire kabinet bijna net zo veel gepresteerd als in haar missionaire periode. Het land gaat blijkbaar gewoon door, met of zonder kabinet. In die filosofie moet ook het logge overheidsapparaat afgeslankt worden. De Rijksgebouwen zijn te goed gevuld in een periode waarin iedereen moet bezuinigen. harry WeberS Groeien waar het kan en krimpen waar het moet De Amerikaanse trekjes vielen in de verkiezingscampagne misschien wel het meest op. Steeds vaker lijkt het ook in Nederland te gaan om wat politieke tegenstanders verkeerd doen en kijken politici zodoende steeds minder naar hun eigen partij en prestaties. Aan het woord is Harry Webers van Witteveen+Bos Raadgevende Ingenieurs. In een crisisperiode heb je als ondernemer juist behoefte aan een campagne waarin lichtpuntjes, daadkracht en stabiliteit getoond worden. Ondanks dat de verkiezingscampagne Webers niet mee viel, heeft hij alle vertrouwen dat het nieuwe kabinet gunstig uit zal pakken voor ondernemers. Een kabinet met VVD en PvdA kan in positieve zin wat betekenen voor de nationale economie. Onderzoeken van TNS-NIPO laten ook zien dat ondernemers hierover optimistisch gestemd zijn. In mijn visie is het creëren van economische groei in combinatie met een verbeterde schuldpositie van Nederland cruciaal. Een motto met de strekking groeien waar het kan en krimpen waar het moet zou goed passen. Groei dient plaats te vinden bij onderwerpen als onderwijs, innovatie en export. De oude Hanzementaliteit mag daarbij terug keren. Ik zeg doelbewust Hanze-mentaliteit omdat dit typerend is voor Oost- Nederland. De aandacht van het kabinet gaat langzamerhand wederom te veel uit naar de Randstad. De oude Hanzementaliteit mag terugkeren Door als regio de schouders eronder te zetten en topbedrijven en -sectoren te creëren, kunnen wij de hernieuwde aandacht op onszelf vestigen. Middelpunt oktober

15 Middelpunt Peter de Haan: AkzoNobel hoort bij Arnhem en Arnhem bij AkzoNobel Onlangs nam Peter de Haan het stokje over van Johan Muts. Als nieuwe locatiedirecteur van AkzoNobel heeft hij een missie: laten zien dat het bedrijf nog steeds sterk betrokken is bij Arnhem en haar inwoners. We waren een beetje uit beeld aan het raken. We werken echter hard aan herstel en intensiveren de relaties op heel veel fronten, want niet alleen onze geschiedenis is sterk verbonden, maar ook onze toekomst. AkzoNobel is een van Nederlands gezichtsbepalende multinationals. Het concern is actief in tachtig landen en heeft werknemers. De onderneming noemt het Deense verffabriekje Det Hombladske Selskab uit 1777 als oudste voorvader. Het eerste bedrijf in Nederland was het Groningse Sikkens dat in 1792 de poorten opende. Veel later groeide het uit door fusies met bedrijven als Enka, Zwanenberg en Duyvis. Toch ziet de gemiddelde Arnhemmer het als een Arnhemse onderneming. Dat heeft alles te maken met fusie van Koninklijke Zout Organon ging samen met de Algemene Kunstzijde Unie, een kunstvezelbedrijf met diepe wortels in de Arnhemse samenleving. De nieuwe naam werd AKZO. Voor Nederlandse begrippen was en is het, al helemaal na de latere fusie met het Zweedse Nobel, een enorm bedrijf. Focus Inmiddels heeft de geschiedenis AkzoNobel alweer ingehaald. Onder leiding van ceo Hans Wijers werd de koers verzet en strategische focus aangebracht. De farmacietak is verkocht, het hoofdkantoor verhuisde van Arnhem naar Amsterdam en de activiteiten zijn verdeeld over drie peilers waarover de jaaromzet van zo n 15 miljard euro evenwichtig is verdeeld. AkzoNobel is een verf- en chemiebedrijf. Het maakt decoratieve verven voor consumentengebruik met grote merken als Flexa, Sikkens, Dulux en Hammerite. Daarnaast ontwikkelt en produceert het industriële Johan Muts en Peter de Haan verven en coatings, bijvoorbeeld voor de scheepvaart, ruimte- en luchtvaart, automotive en industrie. Een derde poot is die van specialty chemicals, waartoe bijvoorbeeld surfactants, pulp en papierchemicaliën, zoutspecialiteiten, chloor en een groot scala aan andere chemische tussenproducten behoren. De Haan: Voor al onze producten geldt dat we altijd nummer één of twee in de markt willen zijn. Dat is een keuze die direct voortvloeit uit onze inzet op specialismen en de strategische focus. AkzoNobel moet het hebben van markleiderschap in wat we wel doen. Dat betekent dat kwaliteit centraal staat en duurzaamheid en innovatie onze basis vormen. Dat is ook zo in tijden van recessie waar ook wij ons deel van meekrijgen, alleen al omdat die de bouw, een belangrijke afnemer van onze producten, zwaar treft. Daarbij moet wel worden gezegd dat we natuurlijk een globale footprint hebben en het niet overal crisis is. Duurzaam Als je het bij ons hebt over innovatie, dan heb je het natuurlijk ook gelijk over duurzaamheid, sluit Johan Muts aan die een andere positie binnen het concern heeft aanvaard. Een grote transitie dient zich op wereld schaal aan: de overgang van fossiele grondstoffen naar natuurlijke grondstoffen als basis voor nieuwe producten. Het gaat daarbij om grote systeemveranderingen, de next step in innovatie. We hebben het over decennia van technologisch onderzoek en het aan elkaar knopen en verweven van sectoren als de chemie, agricultuur en hightech. In deze ontwikkelingen spelen wij een actieve The war for talent is global en Nederland is een belangrijk slagveld rol. Bij ons uit zich dat bijvoorbeeld in producten als professionele verven op waterbasis met een verhoogde duurzaamheid en scheepsverven die de wrijvingsweerstand verlagen en daardoor brandstofverbruik en CO2 foto: Patrick van Gemert emissie verlagen. Maar er is meer denkbaar. Verf bevat heel veel ingrediënten, je hebt heel veel soorten en het is maar een van de vele producten die we maken. Er ligt op dit vlak dus nog een wereld voor ons open. Tegelijkertijd zijn we, los van die fundamentele ontwikkeling binnen de bedrijfstak, koploper in duurzaamheid. Dat zie je bijvoorbeeld terug in de Dow Jones Sustainability Index waar we binnen de sector chemie op nummer één staan. Dat is een reflectie van hoe er binnen dit concern door alle lagen heen wordt gedacht en gehandeld. Overigens gaat die inzet op duurzaamheid verder dan onze R&D en marktintroducties. We kijken over onze onderneming heen. Het gaat niet alleen om ons, maar de Middelpunt oktober

16 Juni 2011 Middelpunt_2012_1.indd :18:28 Middelpunt Middelpunt: hét blad voor VNO-NCW leden Promoot uw bedrijf, producten en diensten binnen hét ondernemersnetwerk van Midden- en Oost-Nederland. Stel u voor in de rubriek Aangenaam, adverteer of plaats een wervend artikel in Middelpunt en bereik duizenden decisionmakers in uw regio. Februari 2012 Rick de Jonge: De overheid moet bedrijven meer vertrouwen geven Duurzaamheid groeit aan de boom Het DNA van de Stedendriehoek Alex Förch ziet kansen in de crisis VNO-NCW boekt succes in Natura 2000-debakel Loek de Rooij wil naast de ondernemer staan Criminaliteits bestrijding ook een verantwoordelijkheid van bedrijvens Ondernemers kunnen levens redden Associate degree succesvol door samenwerking bedrijfsleven Ledenmagazine van Middelpunt verschijnt zes maal per jaar. Via dit periodiek informeren we leden van VNO-NCW Midden, stakeholders, brancheverenigingen, beleidsmakers en politici over de activiteiten van de vereniging, maar we brengen ook nieuws en achtergronden van en voor ondernemers. Oktober 2011 Clemens Cornielje: Verbintenissen voor de lange termijn zijn essentieel voor succes Social Media: tel even tot tien Persoonlijke ontwikkeling bepaalt carrière-ontwikkeling Uitbuiting van Poolse uitzendkrachten is gemeengoed Verbetering relatie onderwijs-arbeidsmarkt noodzaak De radicale transitie van Van Gansewinkel Groep Noord-Veluwe: We zijn ingetogen, iedereen doet zijn ding Adelheid Ponsioen: We willen dichtbij onszelf blijven Ondernemerskansen in Turkije Biobased heeft de toekomst Beerze Bulten blijft innoveren Provincie Utrecht kan nog dynamischer Vers Bloed Cadeau in de Achterhoek Bezuinigingen defensie, toch kansen bedrijfsleven Social media: Niets nieuws onder de zon Ledenmagazine van September 2011 februari 2011 Ledenmagazine van December 2011 Ank Bijleveld: Overijssel heeft een enorme veerkracht en zelfherstellend vermogen De duurzame 100 Hire-and-invest-model geeft maakindustrie toekomst De unieke combinatie van Lekkerkerker Nieuwe aanbestedingswet kan Nederland versterken Op zoek naar het ware IJsseldelta Shimano wil dat medewerkers met een glimlach binnenkomen Flevoland heeft behoefte aan actie Daan Wilton vertrekt VNO-NCW Midden start DGA-Platform Jan Spiker: De industrie is de basis van onze economie Johan Bongers: Industrietafel Midden Nederland van start efuncar: prachtig authentiek Achterhoeks product Alle hens aan dek door vergrijzing Urk Fish Capital trekt visserijsector op hoger plan Glas maken is het mooiste dat er is Duurzamere economische groei door Groene Groei Deal Twente: nijver en (te) bescheiden Ledenmagazine van VNO-NCW Midden is een club van vrijheid in gebondenheid Ledenmagazine van Ledenmagazine van URENCO wil geen eiland zijn Duurzaamheid is niet links, het is ook niet rechts Bij Van Peperzeel gaat niets naar de stort Ed Velthuis: Je moet het met z n allen doen Miljardeninvestering Midden-Nederland noodzaak Het beeld van de domme boer is hopeloos achterhaald 75 jaar Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe Provincie Utrecht blijft investeren in infra Middelpunt is een blad voor ondernemers die elkaar tegenkomen, ontmoeten en nieuws, wetenswaardigheden en successen met elkaar delen. Verspreidingsgebied Middelpunt Twente, IJsseldata, Stedendriehoek, Noord-Oost Overijssel, Achterhoek, Arnhem, Nijmegen, Rivierenland, Eemland, Valleiregio, Utrecht, Noord-Veluwe, Flevoland. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met De Winter media groep: Tamara Dortmans-van Hoorn Michelle Olijve Media-adviseur Media-adviseur t.dortmans@dewinter.nl m.olijve@dewinter.nl hele keten, dus ook onze toeleveranciers. Hen stimuleren we in hun verduurzaming en het tegemoet komen aan onze eisen, bijvoorbeeld met behulp van onze zogenaamde supplier support visits programma waarbij we kennis uitwisselen en kijken hoe we elkaar kunnen helpen. Betrokken Hoewel De Haan als locatiedirecteur van Arnhem (Shared Service Center) en Amsterdam (hoofdkantoor) op enige afstand van het primaire proces van AkzoNobel staat, deelt hij wel in de zorgen van de businesses, waarvan het groeiend gebrek aan technisch personeel er één is. De Haan: Daarin staan wij natuurlijk niet alleen. The war for talent is global en Nederland is voor ons een belangrijk slagveld. Wij doen er alles aan om ons bedrijf te promoten als een interessante werkgever. Onze inzet op duurzaamheid helpt daar bij. We stimuleren de ontwikkeling van eigen ideeën en geven onze mensen de kans daar ook concreet mee aan de slag te gaan. Bovendien hebben we goede banden met mbo s, hbo s en universiteiten en zijn we een aantrekkelijk stagebedrijf. Tegelijkertijd hebben we het over een probleem voor de lange termijn. Je moet kinderen inspireren tussen hun zesde en twaalfde levensjaar. In die periode moeten we techniek promoten. Dat gaat het beste door aan te sluiten bij hun belevingswereld. Wij ontvangen wekelijks basisscholieren die we op een leuke manier laten kennismaken met techniek en chemie. Daarnaast worden op deze locatie de techniekdagen georganiseerd, onder andere in samenwerking met VNO-NCW Midden. Op dit evenement komen zo n drieduizend kinderen met hun ouders af. Dit soort activiteiten zijn in onze ogen van groot belang. Bijkomend voordeel is dat we tegelijkertijd een signaal afgeven naar onze directe omgeving. AkzoNobel hoort bij Arnhem en Arnhem bij Akzo- Nobel. Dat idee is de laatste jaren weleens in het gedrang gekomen, mede vanwege de verhuizing van ons hoofdkantoor naar Amsterdam. Hoewel daar toen nog geen honderd banen mee waren gemoeid en er op deze site nog steeds zo n 700 mensen werken, heeft dat een enorme impact op de beeldvorming gehad. Als grote werkgever hebben wij onze community echter veel te bieden, net zoals dat omgekeerd ook het geval is. Dat gaat verder dan de arbeidsmarkt en onderwijs. Wij zijn in de volle breedte betrokken bij wat er om ons heen gebeurt en staan met beide benen in de lokale samenleving, bijvoorbeeld als het gaat om verantwoorde mobiliteit of zakelijke netwerken. Maar we leveren ook onze bijdrage op sociaal gebied. Zo kan ieder van onze werknemers die een goed plan heeft - of het nou het opknappen van een buurttuin betreft, een project voor gehandicapten, of wat dan ook het bij ons indienen. Zien we de meerwaarde, dan kunnen ze aan de slag en staan we hun bij met de noodzakelijke middelen. Ook dat is AkzoNobel, en ik ga me voor honderd procent inzetten om dat beter te laten zien. Middelpunt oktober

17 Nieuwe leden Middelpunt Verantwoord ondernemen doet ú samen met... Uw gegevens Actuele gegevens van leden van vno-ncw Midden zijn op ieder gewenst moment online te bekijken via Ledennet, het besloten deel van de verenigingssite Gebruik hiervoor uw inlogcodes. Naast het inzien van gegevens van bedrijven en contactpersonen van leden kunt u in Ledennet selecties maken op branche, op regio, woonplaats e.d. (kies in Ledennet voor Ledenlijst ). ht Via Ledennet kunt u ook wijzigingen in uw gegevens doorgeven aan de ledenadministratie (kies voor Uw gegevens ). Wilt u een (nieuwe) pasfoto toevoegen aan uw gegevens, uw inlogcodes opvragen of wijzigingen rechtstreeks doorgeven, stuur dan een mail naar ledenadministratie@vno-ncwmidden.nl of neem contact op met het verenigingsbureau via ilen? zit Braille: grootste brailledrukkerij van West-Europa Callcenter: uitbesteden telefoonverkeer, nabellen offertes en promoacties Catering: vergaderingen, bijeenkomsten en feestjes bedrijven en particulieren op locatie (of afhuren bedrijfsrestaurant Proson) Meubel(her)stofferen: gunstige prijs/kwaliteit en alle meubelstoffen leverbaar Postadres Postbus 14 / 3850 AA Ermelo / Bezoekadres Paul Krugerweg 43 / 3851 ZH Ermelo T / F / E info@proson.nl / _Bart_Adv MP 186bx131h LS CMYK.indd :15 Welkom aan de nieuwe leden (21 augustus 2012 t/m 30 september 2012) M.H. Kors mr. R.F.E. Frommé M.J.A. Hielkema E.E. Buitendijk- Velding ing. B. Nanninga I.E. Veen VNO-NCW Achterhoek M.H. Kors MBA, DGA/algemeen directeur Kors Kunststoffen BV, LOCHEM H. te Plate, DGA/eigenaar DENPci, LICHTENVOORDE P. Riethorst, directeur UniWarm BV, VORDEN VNO-NCW Arnhem-Nijmegen P. Dirven, CEO/DGA AIA Software BV, NIJMEGEN P.G.H. Elferink, directeur 2keer.nl, ARNHEM mr. R.F.E. Frommé, DGA/directeur hetarbeidsrechtkantoor, ARNHEM F. Geurts, directeur NedCard, WIJCHEN ir. W.J. Hegeman*, directeur/dga Hegeman Bouwpartners BV, ARNHEM M.J.A. Hielkema, bestuurder-directeur Dirkzwager advocaten en notarissen, ARNHEM mr. H.C.E.P.J. Janssen*, advocaat-vennoot Dirkzwager advocaten en notarissen, NIJMEGEN E. Soylemez, directeur 2keer.nl, ARNHEM M.J.P. Visser, directeur/eigenaar Jane & Barnie Bedrijfskleding, DUIVEN VNO-NCW MKB Flevoland E. Voges*, directeur/dga Hakbijl Glas, LELYSTAD VNO-NCW IJsseldelta ing. T.E. Bodewes, directeur/dga Bodewes Beheer, MEPPEL M. Boudesteyn, directeur/dga Boudesteyn & Partners, GENEMUIDEN E.E. Buitendijk-Velding FB/MB*, manager belastingadviseur Baker Tilly Berk NV, ZWOLLE A. Franken*, vestigingsmanager Mebin-Zwolle-Kampen, ZWOLLE H. Heijink MBA, directeur bedrijven Rabobank Staphorst/ Rouveen, STAPHORST drs. A.A.A. ter Huurne RT*, makelaar DTZ Zadelhoff, ZWOLLE (voorheen lid van VNO-NCW Stedendriehoek) ing. B. Nanninga MBA, directeur/dga BC Group BV, ZWOLLE I.E. Veen, directeur/eigenaar Métier BV, ZWOLLE VNO-NCW Noordoost-Overijssel mr. M.C. Janus, advocaat/dga Doornbos & Janus advocaten, ZWOLLE G. Kloek*, hoofd bedrijfsbureau Lareco Nederland BV, HARDENBERG mr. M.C. Janus H.J. Kempes R. van den Hoeven ing. F. Scholtens mr. J.S. Smalbruggea mr. I.M. Cox E. Smelt, directeur/dga TRTC Telecom-Centre, VRIEZENVEEN VNO-NCW Noord-Veluwe G.F. de Jonge*, CEO/DGA Suurmond BV, NUNSPEET H.J. Kempes, bedrijfsleider Bakker Bedrijfswagen Groep, AMERSFOORT ing. O.A. Seijler BSc, general manager Trouw Nutrition Nederland BV, PUTTEN G.L. van Welie AAbc, accountant, eigenaar Van Welie Accountants, HARDERWIJK VNO-NCW Rivierenland H.P.B.M. van Dijk, directeur/dga Autoschade van Dijk BV, BENEDEN-LEEUWEN J.A. Kapelle, manager Logistiek Servicecentrum Maurik Wehkamp BV, ZWOLLE J.D. van de Sluis RA RC*, directeur LANDER werk & participatie, GELDERMALSEN VNO-NCW Stedendriehoek F. Blankers*, Eno Zorgverzekeraar NV, DEVENTER drs. J. Brink*, Van Reekum Participatiefonds, ZWOLLE T.D. van den Elst*, DGA/directeur Sallcon Werktalent, DEVENTER J.H. Hummel*, commercieel manager Intermediair uitzendbureau + IMCZ, APELDOORN VNO-NCW Twente J. Derkink*, managing director Siemens Nederland BV, HENGELO R. van den Hoeven, directeur/dga Tuindorphotel t Lansink, HENGELO M. Romme, algemeen directeur/dga Niemeijer Hengelo BV, HENGELO ing. F. Scholtens, vestigingsmanager Croon Elektrotechniek BV, ENSCHEDE mr. J.S. Smalbrugge FB*, junior belastingadviseur Baker Tilly Berk NV, ZWOLLE VNO-NCW Valleiregio mr. I.M. Cox, notaris/dga Olenz notarissen, VEENENDAAL J.J. Hondebrink*, manager werkgeversdienstverlen UWV Werkbedrijf Ede, EDE A.E. Nederveen, directeur Stg. Coördinatie Centrum Valleiregio (CC Vallei), EDE *nieuw contactpersoon bij bedrijf Middelpunt oktober

18 Agenda kijk voor actuele informatie op Ledennet, U kunt zich via Ledennet aanmelden voor bijeenkomsten (ongeveer een maand voorafgaand aan de bijeenkomst), deelnemerslijsten bekijken, een programma printen e.d. Column Geld moet rollen Donderdag 1 november 2012 VNO-NCW IJsseldelta Speeddaten bij START.Deltion Tijd: uur Locatie: Deltion College, Zwolle Donderdag 1 november 2012 VNO-NCW Noord-Veluwe Bedrijfsbezoek Proson BV Gastvrouw: mw. N. Renkema, directeur Tijd: uur Locatie: Proson BV, Ermelo Zaterdag 3 november 2012 VNO-NCW Achterhoek Techniekdag Bronckhorst Tijd: uur Maandag 5 november 2012 VNO-NCW regio Arnhem-Nijmegen Themabijeenkomst Thema: De relatie onderwijs-bedrijfsleven uitgediept Tijd: uur Locatie: Wijnfort, Lent Donderdag 8 november 2012 VNO-NCW Achterhoek Bedrijfsbezoek PB International Gastheer: dhr. ing. A.L. van Hecke, directeur Tijd: uur Locatie: PB International, Zelhem Donderdag 8 november 2012 VNO-NCW Rivierenland Ondernemerstafel Rivierenland Thema: samenwerking leidt tot innovatie Tijd: uur Donderdag 8 november 2012 VNO-NCW Stedendriehoek Bedrijfsbezoek Owens Corning Veil Netherlands BV Tijd: uur Locatie: Owens Corning Veil Netherlands BV, Apeldoorn Dinsdag 13 november 2012 VNO-NCW Midden Algemene Ledenvergadering en bedrijfsbezoek AWL-Techniek BV Tijd: uur Locatie: AWL-Techniek BV, Harderwijk Woensdag 14 november 2012 VNO-NCW Midden Themabijeenkomst Onderneming, Ethiek & Maatschappij Thema: Broodje B, lunchbijeenkomst Tijd: uur Locatie: VNO-NCW, Den Haag Woensdag 14 november 2012 VNO-NCW Twente Business Meets Twente, leden ontmoeten Bernard Wientjes Tijd: vanaf uur Locatie: Go-Planet, Enschede Donderdag 15 november 2012 VNO-NCW Eemland, samen met VNO-NCW Valleiregio en het Regionaal Platform Defensie-Bedrijfsleven Midden Thema: Leidinggeven in crisissituaties Gastheer: kolonel W.F. Rietdijk, commandant Opleidings- en Trainingscentrum Operatiën Tijd: uur Locatie: Bernardkazerne, Amersfoort Dinsdag 20 november 2012 VNO-NCW Midden Voorlichtingsbijeenkomst IBAN/SEPA Tijd: uur Locatie: Bilderberg Hotel t Speulderbos, Garderen Dinsdag 20 november 2012 VNO-NCW Noordoost-Overijssel Thema: Ontslagrecht Gastheer: dhr. mr. D. Meulenberg, vennoot Benthem & Gratama Advocaten Tijd: uur Locatie: Wildthout Hotel & Restaurant, Ommen Donderdag 22 november 2012 VNO-NCW IJsseldelta Themabijeenkomst, in samenwerking met Provincie Overijssel en het Regionaal Platform Defensie- Bedrijfsleven Midden Thema: Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt Spreker: generaal-majoor M.J.H.M. van Uhm, plaatsvervangend Commandant van de Landstrijdkrachten Tijd: uur Locatie: Provinciehuis Overijssel, Zwolle Donderdag 22 november 2012 VNO-NCW Rivierenland Themabijeenkomst Logistieke Hotspot, in samenwerking met Kamer van Koophandel Spreker: dhr. jhr.dr. W. Ploos van Amstel, supply chain expert Vrije Universiteit van Amsterdam en Hogeschool van Amsterdam Tijd: uur Woensdag 28 november 2012 VNO-NCW MKB Flevoland Themabijeenkomst, samen met de Provincie Flevoland Thema: Ontwikkelingen op de Arbeidsmarkt Tijd: uur Locatie: Provinciehuis, Lelystad Donderdag 29 november 2012 VNO-NCW Midden Themabijeenkomst Werk Geven Thema: Privacy op de werkvloer Tijd: uur Locatie: Hotel De Cantharel, Ugchelen Dinsdag 4 december 2012 VNO-NCW Eemland, samen met VNO-NCW Utrecht Themabijeenkomst Provincie Utrecht, Ondersteunen Ondernemerschap Thema: de positie van Utrecht in Nederland en internationaal Spreker: dhr. R.C. Robbertsen, Commissaris van de Koningin in Utrecht Locatie: Provinciehuis Utrecht Tijd: uur Woensdag 12 december 2012 VNO-NCW Midden Industrietafel Midden Nederland Thema: Specialisten Industrietafel - Internationalisering Donderdag 13 december 2012 VNO-NCW Eemland Winterborrel Gastheer: dhr. L.G.Th. de Rooij, directeur Clean Look BV Tijd: uur Locatie: Clean Look BV, Soest Donderdag 13 december 2012 VNO-NCW Rivierenland Nieuwe Ledenlunch Tijd: uur Locatie: Bierman Advocaten LLP, Tiel Donderdag 13 december 2012 VNO-NCW Twente Bedrijfsbezoek Timberland Europe BV Tijd: vanaf uur Locatie: Timberland Europe BV, Almelo Woensdag 19 december 2012 VNO-NCW Achterhoek samen met VNO-NCW regio Arnhem-Nijmegen Thema: Samenwerking bedrijfsleven-hogescholen Tijd: uur Locatie: HAN, Hogeschool Arnhem-Nijmegen Algemene Ledenvergadering 13 november 2012 Leden van VNO-NCW Midden zijn van harte welkom op de algemene ledenvergadering van de vereniging op dinsdag 13 november 2012 in Harderwijk, waar we te gast zijn bij AWL-Techniek BV. De agenda en stukken voor de vergadering heeft u digitaal ontvangen of kunt u vinden op nl/ledennet/alv. Voorafgaand aan de ledenvergadering krijgen de leden een presentatie van de gastheer van deze middag, Piet Mosterd, algemeen directeur van AWL-Techniek BV, waarna een rondleiding volgt door het bedrijf. AWL is specialist, ontwikkelaar en leverancier van geautomatiseerde lasmachines. Het bedrijf werkt continu aan innovaties, waarvan vele zich al in de praktijk hebben bewezen. Zij vormen de basis van een succesvolle groeistrategie en zijn de essentie die het bedrijf in staat stelt om de status preferred supplier te verkrijgen. Na de kennismaking met AWL-Techniek volgt de algemene ledenvergadering. De middag wordt afgesloten met een gezamenlijke netwerkborrel. Het is een waarheid als een koe sinds de uitvinding van het geld; het kan alleen rollen als er vertrouwen is tussen partijen. Je leest het vaak in de krant. De financiële markten - wat dat dan ook zijn - verliezen hun vertrouwen. Dat klinkt abstract, maar het komt allemaal heel dichtbij als je als exporterend bedrijf steeds vaker door je klanten wordt gevraagd om steeds hogere bankgaranties. Juist bij de export van kapitaalgoederen speelt dat. Tegelijkertijd zijn de instellingen die dit soort garanties geven steeds minder bereid om die aan bedrijven te verlenen. De idiote situatie kan dan ontstaan dat je als goed presterend bedrijf orders niet meer kunt aannemen doordat er een steeds groter beroep op je werkkapitaal gedaan wordt. Een ernstige zaak, temeer omdat het vaak de stuwende bedrijven van ons land betreft. Ze zijn niet alleen de leveranciers van hun eigen werkgelegenheid, maar ook van die van hun vaak lokale toeleveranciers. Dit kan ons duur komen te staan. Gelderland is een rijke provincie met een toenemende werkeloosheid die relatief slecht presteert op het gebied van export. Waarom zou de overheid niet garant kunnen staan voor banken en anderen die vervolgens weer garant kunnen staan naar de buitenlandse klanten? Er kan door de overheid een mooi rendement worden gemaakt, en dan bedoel ik niet alleen financieel, maar juist ook maatschappelijk in de vorm van meer werkgelegenheid. Een vriend van me met een wijnhandel in Amsterdam heeft het al vaak tegen me gezegd: Niets is zo duur als het hebben van geen geld! Dat laten we in Gelderland toch niet gebeuren bij de trekkers van onze economie! Martin Stor Directeur Achterhoeks Centrum voor Technologie PS: Gelukkig heb ik meer verstand van innoveren. Middelpunt oktober

19 Middelpunt CAH zoekt naar coöperatief ondernemerschap In een tijd waarin het aantal agrarische bedrijven slinkt, neemt juist het aantal studenten toe dat voor een agrarische opleiding kiest. Dit jaar steeg het aantal inschrijvingen met tien procent naar 2200 studenten. Maar of ze nu ook specifiek voor een agrarische toekomst komen is nog maar de vraag. CAH Vilentum (tot september: Christelijke Agrarische Hogeschool) in Dronten en Almere trekt studenten aan door de combinatie van wonen, werken en leren, de kleinschaligheid van de opleiding en opleidingen die aansluiten bij de belevingswereld van de jongeren. Wim van de Weg, directeur van CAH Vilentum in Dronten, denkt dat de studenten nog niet zo zeer geïnteresseerd zijn in een specifiek agrarisch beroep of in de te verwachten maatschappelijke problemen als de bevolking groeit. Er is geen uitgesproken beroepsprofiel, daar zijn jongeren niet mee bezig. Je leidt op voor ontwikkelingen, voor tendensen, niet voor een beroep. Wij laten de opleidingen daarom aansluiten bij de belevingswereld van de jongeren en we zijn creatief met majors. Als voorbeeld noemt hij de opleiding hippische bedrijfskunde; vooral meiden kiezen voor de bedrijfskundeopleiding, waar het paard als context wordt gebruikt. Jongens die graag sleutelen aan tractoren kiezen met name voor de opleiding Agrotechniek & management. Het resultaat is dat ze na vier jaar studie met een bedrijfskundediploma overal aan de slag kunnen. Maar ze beginnen als junior, je moet eigenlijk tien jaar verder kijken, vindt Van de Weg. De studenten van nu zijn over tien jaar de keyplayers. Interculturele samenwerking Ongeveer een kwart van de circa 1300 studenten op CAH Vilentum komt uit het buitenland. Een fors deel hiervan komt uit Duitsland, uit de voormalige Oostbloklanden, maar ook uit Frankrijk en Spanje en uit China en Afrika komen studenten. Op dit moment telt de hogeschool 24 nationaliteiten. De buitenlandse studenten weten de school vaak te vinden via projecten met partnerinstituten in het buitenland. Zij kiezen voor Dronten vanwege de combinatie tussen wonen, werken en leren. Zij beschikken vaak over goede kennis en zoeken hier met name naar de component (interculturele) samenwerking en projectvaardigheden. Het adres van de school, de Drieslag, omvat ook al die drie-eenheid van wonen, werken en leren. Hier gaat het om het totaal; het is niet alleen studeren, maar ook het studentleven, de schoolboerderijen, legt Van de Weg uit. De school was bij de oprichting in de jaren zestig een van de eerste bebouwingen in de drooggelegde polder. Vanuit de protestants-christelijke boeren en tuinders werd de school gesticht. Het was boerenland en de school was van de boeren, vat Van de Weg samen. In de jaren tachtig begon de verbreding: Van grond naar mond. De opleiding veranderde van landbouw naar agrarische bedrijfskunde en ook de omgeving van de school veranderde mee. De stad trok op en inmiddels is de hogeschool ingebed tussen de bedrijven en nieuwbouwwijken van Dronten. De huidige ontwikkeling is dat wij verweven zijn met onze omgeving en dat is ook een mooie metafoor voor de sector, want ook de landbouw is niet meer afgezonderd: het gaat om voedsel en gezondheid. Daar hebben wij nu ook opleidingen voor. Van eiland naar wijland Centraal staat daarom steeds de vraag hoe de boer (de producenten), de kennisinstellingen, burgers en bedrijven kunnen samenleven. Van Eiland naar Wijland heeft Van de Weg dit betiteld. In de omgeving van de school is bijvoorbeeld al een samenwerking met onder andere de bierbrouwer, de zorgboerderij en de zuivelverwerker. Wij zoeken naar coöperatief ondernemerschap, benadrukt hij. Daarbij kijken we dus niet naar what s in it for me maar what s in it for us : het gaat om het gezamenlijk belang. Ik geloof ook niet in een toekomst voor zelfstandig ondernemerschap, we moeten samenwerken en we moeten een slag maken. De klant krijgt de regie. De opleidingen voor de toekomst gaan erom hoe je dat soort crowd kunt organiseren. Ik denk dat dát de enige duurzame toekomst is. Er zijn no limits qua afstand, maar de mens is een kuddedier en het faciliteren van die sociale cohesie, het organiseren van die sociale processen, dat zijn de beroepen naar de toekomst. Maar dit vraagt van bedrijven een andere mindset, van de license to produce naar license to exist. Het gaat erom dat je er toe doet, dat je toegevoegde waarde hebt. De traditionele samenwerking met het bedrijfsleven verloopt al twintig jaar goed; bij de stageplekken en bedrijfsopdrachten zitten nauwelijks knelpunten. Maar het is lastig hoe je samen met het bedrijfsleven innovatie vormgeeft. Van de Weg wil daarom een fysiek kenniscentrum ontwikkelen waar mensen (studenten, bedrijven, burgers) elkaar kunnen ontmoeten en allianties kunnen aangaan rondom een bepaald onderwerp of innovatievraag. Hij denkt aan een marktplein of seats 2 meet-achtige setting. Een van de plannen is daarom het studentcafé van CAH om te toveren tot een businesscafé waar je ook andere mensen dan alleen studenten kunt ontmoeten. Na de herfstvakantie, vanaf begin november kan iedereen hier bijvoorbeeld op dinsdag en donderdag van tot uur eten. Het nieuwste idee van CAH Vilentum is om van de oudbouw van de school een Agro Design Park te maken. Want innovaties vinden vooral plaats op de grens tussen (agro-)business en kunst, weet Van de Weg. In het Agro Design Park kunnen bijvoorbeeld producenten van biocomposieten en natuurlijke materialen (vezels, hennep, polymeren), verwerkende bedrijven en industrieel vormgevers samenkomen. Middelpunt oktober

20 Middelpunt Gaan voor resultaat... Bedrijf: Yarden Uitvaartzorg Naam: Harry van der Pas Functie: clustermanager uitvaartzorg Lid van VNO- NCW Midden sinds: juni 2012 Wat doet uw bedrijf? Yarden Uitvaartzorg is een onderdeel van de landelijk opererende uitvaartorganisatie Yarden. We verzorgen complete uitvaarten waarbij de persoonlijke wensen van de overledene en de nabestaanden centraal staan. Iedere uitvaart uniek. Dat is de belofte die richting geeft aan alles wat we doen. Wij zorgen ervoor dat alles goed geregeld is en staan nabestaanden bij met raad en daad tijdens de uitvaart. Maar wij zijn er ook in de periode ervoor en erna. Met persoonlijk advies, goede voorlichting en gedegen nazorg. Wat is uw ambitie? Als manager van cluster Midden binnen Yarden Uitvaartzorg, ben ik verantwoordelijk voor alle uitvaartzorgactiviteiten in dit gebied. Onze ambitie is om lokaal een zo groot mogelijke herkenbaarheid te creëren. Wij zijn er niet alleen voor mensen die bij ons verzekerd zijn; wij zijn er voor iedereen. Daarnaast werken we op dit moment intern aan een kwaliteitsslag. Nu scoren we een prachtige 9- op klanttevredenheid, maar binnen één jaar willen we dat omhooggebracht hebben naar een 9+. Wanneer moeten leden u bellen? Leden kunnen bij ons terecht voor voorlichting op het vlak van uitvaartzorg. We geven regelmatig presentaties voor bedrijven en instellingen om hen in te lichten over de mogelijkheden. Voor algemene vragen over onze organisatie kunnen leden bellen naar Yarden Uitvaartzorg Floridadreef 9, 3565 AM Utrecht T: E: info@yarden.nl I: Bedrijf: Univé Oost Naam: Toine Faber Functie: Directeur / Bestuurder Lid van VNO-NCW sinds: 2012 Wat doet uw bedrijf? Univé is een verzekeraar zonder winstoogmerk. Een maatschappij die haar ledenverzekerden en hun belang centraal stelt. Univé Oost maakt deel uit van de landelijke Univé-organisatie. Met veertien vestigingen verspreid door de gehele Achterhoek en een groot deel van Twente, is er altijd een Univé-kantoor in de buurt. Men kan bij ons terecht voor verzekeringen en financieel advies, zowel zakelijk als particulier. Wij bieden een totaalpakket aan verzekeringsproducten en hypotheken. Wat is uw ambitie? Opnieuw worden uitgeroepen tot beste zakelijke verzekeraar in Nederland. Univé is in 2011 voor de zesde keer uitgeroepen tot beste zakelijke verzekeraar van Nederland. Blauw Research voerde voor zakenblad Incompany een klanttevredenheidsonderzoek uit onder zakelijke beslissers uit het midden- en grootbedrijf en kwam opnieuw tot deze conclusie. De waardering blijkt niet gering. Univé behaalde in alle categorieën (service, prijs, know-how en resultaat) de hoogste beoordeling. Wanneer moeten leden u bellen? Waarom Univé? Wij bieden prima bedrijfsverzekeringen, kennen de zakelijke markt en geven graag advies op maat. Graag laten wij de leden ervaren waarom wij zijn gekozen tot de meest klantvriendelijke verzekeraar! Univé Oost Barkenkamp EL Groenlo T: (lokaal tarief) E: oost@unive.nl I: Pabas Executive Search & Interimmanagement, onderdeel van de Pabas Adviesgroep, is een nationaal en regionaal werkend bureau op het gebied van bemiddeling van professionals voor management- en directiefuncties voor middelgrote en grote organisaties. Pabas richt haar activiteiten vooral op organisaties in industrie en handel, dienstverlening en non profit. Onze persoonlijke benadering, betrokkenheid, zorgvuldige selectie- en search methode staan borg voor ons belangrijkste doel: maximale klanttevredenheid door het leveren van topprestaties. Ontdek wat Pabas voor uw organisatie kan betekenen in een vrijblijvend gesprek. Bedrijf: Belpa B.V. Naam: Henk Barten Functie: Managing director Lid van VNO-NCW sinds: Maart 2012 Wat doet uw bedrijf? Belpa is een producent en leverancier van onder meer transformatoren, voedingen, DC/ AC-omvormers en EMC-netfilters. Daarnaast is Belpa uitgegroeid tot een vooraanstaand bedrijf op het gebied van totaaloplossingen binnen het segment Energievoorziening binnen de Elektrotechniek. Er zijn naast conventionele oplossingen ook ruimschoots vernieuwende mogelijkheden voor concepten en producten die worden toegepast binnen de marktsegmenten industrie, renewable energy en elektro medische techniek. Wat is uw ambitie? Om de kennis die in de loop der jaren is opgebouwd als een soort van kenniscentrum nog meer body te geven en breder inzetbaar te kunnen maken. Daardoor zijn we instaat om continu stappen te blijven maken om het technologisch niveau binnen de hele onderneming te verhogen. Op deze wijze kunnen we samen met onze partnerbedrijven komen tot optimale oplossingen voor onze standaard producten, de complexere opdrachten alsook de verdere uitbreiding van onze aanvullende activiteiten tegen aanvaarbare productprijzen en tarieven. Wanneer moeten leden u bellen? Leden moeten ons bellen als ze samenwerking zoeken met een bedrijf waar Innovatie en Kennis met hoofdletters staan geschreven in de activiteiten. Het zijn de sleutelwoorden in deze proactieve organisatie bij het ontwikkelen van nieuwe of verbeterde producten en concepten, waarbij het oog gericht is op de toekomst. Belpa B.V Nobelstraat CG Harderwijk T: F: E: info@belpa.nl I: Willemskade 30, 8011 AD Zwolle - tel: info@pabas.nl - internet: Middelpunt oktober

Krachten bundelen, kennis delen en allianties vormen

Krachten bundelen, kennis delen en allianties vormen The Next Step: Coalition of the Willing Krachten bundelen, kennis delen en allianties vormen The Next Step: Coalition of the Willing Krachten bundelen, kennis delen en allianties vormen Een regio om trots

Nadere informatie

Toespraak van commissaris van de koningin en SNNvoorzitter Max van den Berg, feestelijke start CCC2- programma, Groningen, 25 maart 2011

Toespraak van commissaris van de koningin en SNNvoorzitter Max van den Berg, feestelijke start CCC2- programma, Groningen, 25 maart 2011 Toespraak van commissaris van de koningin en SNNvoorzitter Max van den Berg, feestelijke start CCC2- programma, Groningen, 25 maart 2011 Dames en heren, Degenen, die hier te lande na 1820 verbetering van

Nadere informatie

Slim verduurzamen gemeente gebouwen Eindhoven

Slim verduurzamen gemeente gebouwen Eindhoven Slim verduurzamen gemeente gebouwen Eindhoven Duurzaamheid loont! De vraag naar duurzaamheid in de bouwwereld én in het eigen huis is voor uw opdrachtgevers van steeds grotere betekenis. Met duurzame producten

Nadere informatie

MKB-Nederland Noord. Folder Lokale Partners

MKB-Nederland Noord. Folder Lokale Partners MKB-Nederland Noord Folder Lokale Partners Samen haar lokale partners werkt MKB-Nederland aan krachtige en effectieve lobby op lokaal niveau. Dit document legt uit wat het Lokaal Partnerschap precies inhoudt

Nadere informatie

Topsectoren. Hoe & Waarom

Topsectoren. Hoe & Waarom Topsectoren Hoe & Waarom 1 Index Waarom de topsectorenaanpak? 3 Wat is het internationale belang? 4 Hoe werken de topsectoren samen? 5 Wat is de rol voor het MKB in de topsectoren? 6 Wat is de rol van

Nadere informatie

Dutch Spirit: Passie voor duurzame maatpakken

Dutch Spirit: Passie voor duurzame maatpakken Dutch Spirit: Passie voor duurzame maatpakken DutchSpirit vervaardigt duurzame maatpakken en richt zich op de doorontwikkeling van circulaire stoffen voor werkkleding. Met een vernieuwend businessconcept

Nadere informatie

ÉÉN VAN ONZE EXPERTS

ÉÉN VAN ONZE EXPERTS ÉÉN VAN ONZE EXPERTS Een netwerk van hoog opgeleide, ervaren zelfstandig FM-professionals. Wij zijn gepassioneerd bezig met ons vakgebied, zijn actueel en bieden onze opdrachtgevers daarmee het beste uit

Nadere informatie

ZET VOET IN EEN ANDERE BRANCHE

ZET VOET IN EEN ANDERE BRANCHE ZET VOET IN EEN ANDERE BRANCHE - OVER INNOVATION CHALLENGE dé communicatiekans van 2016 De Cross-over Innovation Challenge is hét innovatie congres voor de Regio Zwolle. Ondernemers worden gestimuleerd

Nadere informatie

Zonnepanelen aanbieden aan je medewerkers Stap voor stap

Zonnepanelen aanbieden aan je medewerkers Stap voor stap Zonnepanelen aanbieden aan je medewerkers Stap voor stap Foto: Willem Mes In dit plan kun je stap voor stap lezen hoe je via een Zon-Privé actie eenvoudig zonne - panelen kunt aanbieden aan je medewerkers.

Nadere informatie

Cluster Agro en Food Regio Zwolle

Cluster Agro en Food Regio Zwolle Cluster Agro en Food Regio Zwolle Dé proeftuin voor duurzame, innovatieve systemen en nieuwe verdienmodellen: een living lab voor Agro en Food Cluster Agro en Food Regio Zwolle Werk en innovatie Sterk

Nadere informatie

Theo Koot Ivo de Nooijer Raffi Balder

Theo Koot Ivo de Nooijer Raffi Balder HUBspot is een plek waar innoverende studenten, ondernemers, investeerders, docenten en bedrijven elkaar ontmoeten en inspireren, kennis opdoen en samen ondernemen. Met als doel om Leiden innovatiever

Nadere informatie

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT Exact Online CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY GROEI DOOR PROACTIEF ADVIES Het gaat goed bij Joanknecht & Van Zelst: dit Eindhovens

Nadere informatie

Driekwart ondernemend Nederland doet niets aan ICT

Driekwart ondernemend Nederland doet niets aan ICT Nieuwsbrief JUNI 2014 Juni 2014: Een maand van inspirerende bijeenkomsten, awarduitreikingen en nieuwe ICT campagnes. We wensen u veel leesplezier! Laatste kans! Deelnemers Special 3D Printing Aankomende

Nadere informatie

Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie

Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Via het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) stimuleert Europa de regionale

Nadere informatie

Zonnepanelen aanbieden aan je medewerkers Stap voor stap

Zonnepanelen aanbieden aan je medewerkers Stap voor stap Zonnepanelen aanbieden aan je medewerkers Stap voor stap Foto: Willem Mes In dit plan kun je stap voor stap lezen hoe je via een Zon-Privé actie eenvoudig zonnepanelen kunt aanbieden aan je medewerkers.

Nadere informatie

HOE EEN ACCOUNTANT ZIJN DNA VERANDERT

HOE EEN ACCOUNTANT ZIJN DNA VERANDERT Exact Online CASE STUDY HOE EEN ACCOUNTANT ZIJN DNA VERANDERT www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY HOE EEN ACCOUNTANT ZIJN DNA VERANDERT En daarna dat van ondernemers Onze branche staat

Nadere informatie

Dé ondernemingsvereniging van Brabant en Zeeland

Dé ondernemingsvereniging van Brabant en Zeeland Dé ondernemingsvereniging van Brabant en Zeeland VERBINDT VERSTERKT VERTEGENWOORDIGT BRABANT ZEELAND IS HET STERKSTE ONDERNEMINGSNETWERK VAN UW REGIO. We hebben een voortrekkersrol in vernieuwing en innovatie,

Nadere informatie

Lekkere Lezing - met Amuses & Wijn

Lekkere Lezing - met Amuses & Wijn Lekkere Lezing - met Amuses & Wijn Korte interactieve lezing over een boeiend onderwerp. Lekker Luisteren! Locatie: Datum: Het Kook College Wijchen, Nieuwe weg 303(Woondrôme Wijchen) 20 december 2011 Tijd:

Nadere informatie

Henk Oostdam is fiscaal adviseur bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand

Henk Oostdam is fiscaal adviseur bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand Henk Oostdam is fiscaal bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand 30 RBA_Fiscale Opleidingen 2015-2016 30 mijn Henk Oostdam We kijken samen

Nadere informatie

SNN <communicatie=snn.eu@mail203.atl81.rsgsv.net> namens SNN <communicatie@snn.eu> Verzonden: donderdag 21 mei 2015 15:17 Aan:

SNN <communicatie=snn.eu@mail203.atl81.rsgsv.net> namens SNN <communicatie@snn.eu> Verzonden: donderdag 21 mei 2015 15:17 Aan: Rienks, Diane Van: SNN namens SNN Verzonden: donderdag 21 mei 2015 15:17 Aan: Statengriffie provinsje Fryslân Onderwerp: Waar verdient

Nadere informatie

Ik hoop dus dat dit congres nieuwe ideeën gaat opleveren.

Ik hoop dus dat dit congres nieuwe ideeën gaat opleveren. Alleen de uitgesproken tekst geldt. Toespraak bij de opening van het Innoversum Innovatiecongres door Commissaris van de Koningin, drs. Ank Bijleveld-Schouten, op woensdag 25 mei 2011 om 9:20 te Enschede.

Nadere informatie

Waardeketen Verantwoord en sociaal jaarverslag 2016

Waardeketen Verantwoord en sociaal jaarverslag 2016 Waardeketen Verantwoord en sociaal jaarverslag 2016 Mensen en kapitaal In ons dagelijks werk maken onze mensen het verschil en daarom willen we goed voor onze mensen zorgen. Opleiding en ontwikkeling vormen

Nadere informatie

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling.

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Leerzaam, leuk, nieuwe contacten opgedaan, nieuwe ideeën. Het open Space concept is geweldig. Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Ontspannen maar

Nadere informatie

Samen geven we richting aan de koers van de NKC

Samen geven we richting aan de koers van de NKC Samen geven we richting aan de koers van de NKC ₀ ₀ ₀ In de aanloop naar de klimaattop in Parijs is eind 2014 de Nederlandse Klimaatcoalitie van start gegaan om CO2 reductie bij bedrijven en andere organisaties

Nadere informatie

Convenant Metropoolregio Amsterdam, FNV Finance, kennisinstellingen en cluster Financiële en Zakelijke Dienstverlening

Convenant Metropoolregio Amsterdam, FNV Finance, kennisinstellingen en cluster Financiële en Zakelijke Dienstverlening Convenant Metropoolregio Amsterdam, FNV Finance, kennisinstellingen en cluster Financiële en Zakelijke Dienstverlening Aanleiding Op 10 februari 2014 heeft, onder leiding van burgemeester Van der Laan,

Nadere informatie

Verslag Circulair Café 12 oktober 2017

Verslag Circulair Café 12 oktober 2017 Verslag Circulair Café 12 oktober 2017 2 Het Rijksbrede programma Nederland Circulair in 2050 ontwikkelt een aantal transitieagenda s om de circulaire economie vorm te geven. Wat is de rol van gemeenten

Nadere informatie

Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie

Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Via het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) stimuleert Europa de regionale

Nadere informatie

MKB Leerprogramma: Focus op core business door digitalisering en service innovatie. START: EIND 2018

MKB Leerprogramma: Focus op core business door digitalisering en service innovatie. START: EIND 2018 MKB Leerprogramma: Focus op core business door digitalisering en service innovatie. START: EIND 2018 Is jouw bedrijf..geïnteresseerd in het verbeteren en ontwikkelen van nieuwe diensten?..geïnteresseerd

Nadere informatie

Ik ben als bestuurder in deze provincie bijzonder geïnteresseerd in de kansen van nieuwe energie voor onze kenniseconomie.

Ik ben als bestuurder in deze provincie bijzonder geïnteresseerd in de kansen van nieuwe energie voor onze kenniseconomie. Welkomstwoord van Jan Franssen, Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, bij het Lustrumcongres 'Geothermal Heat is Cool' van het Platform Geothermie, Den Haag, 24 oktober 2012 ---------------------------------------------------------------------------------

Nadere informatie

Internationaliseringsdesk regio Zwolle

Internationaliseringsdesk regio Zwolle Internationaliseringsdesk regio Zwolle Rapportage over de mogelijke behoefte aan een internationaliseringsdesk/duitslanddesk voor de regio Zwolle Lectoraat International Business Kenniscentrum Strategisch

Nadere informatie

Katalysator voor netwerkend ICT

Katalysator voor netwerkend ICT Katalysator voor netwerkend ICT Nieuwsbrief uitgave juni 2014 ONDERWERPEN 1. 2. 3. 4. 5. Nieuwe website Regitel Nieuw bestuurslid Ledenvergadering juli 2014 komt eraan Stagiair gestart voor Regitel Stand

Nadere informatie

Passie 2.0. Teamgeest helpt bij scoren. Inkt door de aderen. Concurrenten op afstand

Passie 2.0. Teamgeest helpt bij scoren. Inkt door de aderen. Concurrenten op afstand Passie 2.0 Teamgeest helpt bij scoren Inkt door de aderen ZuidamUithof Drukkerijen spreekt met medewerkers over hun ambities, drijfveren en overtuigingen. Leidinggevenden spelen daar op in, zodat medewerkers

Nadere informatie

Innovatief ondernemerschap in recreatie en toerisme

Innovatief ondernemerschap in recreatie en toerisme Innovatief ondernemerschap in recreatie en toerisme Van idee tot realisatie van innovatie 100,- korting bij inschrijving vóór 1 mei Leergang September - December 2010 Locatie: KvK Eindhoven Innovatief

Nadere informatie

WAT MAAKT EEN ONDERNEMER GELUKKIG? NOU, GELD IN ELK GEVAL NIET

WAT MAAKT EEN ONDERNEMER GELUKKIG? NOU, GELD IN ELK GEVAL NIET TEKST: JUDITH KATZ, KARIN BOJORGE ILLUSTRATIE EN INFOGRAPHICS: MAREN BRUIN FORUM-ONDERZOEK WAT MAAKT EEN ONDERNEMER GELUKKIG? NOU, GELD IN ELK GEVAL NIET Wat vinden ondernemers nou het leukste aan het

Nadere informatie

Leiderschap in Turbulente Tijden

Leiderschap in Turbulente Tijden De Mindset van de Business Leader Leiderschap in Turbulente Tijden Onderzoek onder 175 strategische leiders Maart 2012 Inleiding.. 3 Respondenten 4 De toekomst 5 De managementagenda 7 Leiderschap en Ondernemerschap

Nadere informatie

ONLINE SAMENWERKEN IN HET DNA VAN ACCOUNTANTSKANTOOR JOINSON & SPICE

ONLINE SAMENWERKEN IN HET DNA VAN ACCOUNTANTSKANTOOR JOINSON & SPICE Exact Online CASE STUDY ONLINE SAMENWERKEN IN HET DNA VAN ACCOUNTANTSKANTOOR JOINSON & SPICE www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY INZICHT DELEN OM TE GROEIEN JOINSON & SPICE is druk.

Nadere informatie

In 9 stappen ondernemer. Tips & tricks bij het starten van je eigen onderneming

In 9 stappen ondernemer. Tips & tricks bij het starten van je eigen onderneming In 9 stappen ondernemer Tips & tricks bij het starten van je eigen onderneming Inhoudsopgave Stap 1: ben ik wel ondernemer? Stap 2: wat wordt mijn product of dienst? Stap 3: wie zijn mijn klanten en waar

Nadere informatie

De beveiligingsscan sta voor je zaak.nl

De beveiligingsscan sta voor je zaak.nl m in i ster beve ili gings ie v a n E c o n o m isc he ke n ili Za et h n n va ake tief he Z e e n i nitia ngs beve ngs gings De beveiligingsscan sta voor je zaak.nl 2011 De beveiligingsscan Op naar een

Nadere informatie

World Economic Forum publiceert Global Information Technology Report 2010-2011

World Economic Forum publiceert Global Information Technology Report 2010-2011 PERSBERICHT World Economic Forum publiceert Global Information Technology Report 20-2011 Nederland zakt naar de 11e plaats op ranglijst van WEF Global Information Technology Report, en de opkomende economieën

Nadere informatie

Green Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei

Green Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei Green Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei Burgers, bedrijven, milieu-organisaties en overheden hebben vandaag op initiatief van minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en

Nadere informatie

Impact Cloud computing

Impact Cloud computing Impact Cloud computing op de Nederlandse zakelijke markt De impact van Cloud Computing op de Nederlandse zakelijke markt De economische omstandigheden zijn uitdagend. Nederland is en bedrijven informatietechnologie

Nadere informatie

Vraag naar duurzame producten blijkt crisisproof Duurzaamheidkompas #9 thema: Duurzaamheid in tijden van crisis

Vraag naar duurzame producten blijkt crisisproof Duurzaamheidkompas #9 thema: Duurzaamheid in tijden van crisis Vraag naar duurzame producten blijkt crisisproof Duurzaamheidkompas #9 thema: Duurzaamheid in tijden van crisis November 2012 Inleiding Duurzaamheidkompas Antwoord op duurzaamheidvragen In deze tijd van

Nadere informatie

Sectorprognoses 2015 en MKB- Visie zonder grenzen

Sectorprognoses 2015 en MKB- Visie zonder grenzen Sectorprognoses 2015 en MKB- Visie zonder grenzen Bijeenkomst Rabobank Noord- en Oost- Achterhoek Monique van Plateringen & Annemarie Kuijer 9 februari 2015 Introductie Sprekers Annemarie Kuijer, sectormanager

Nadere informatie

Allereerst wil ik u een gezegend, gezond en gelukkig Nieuwjaar toewensen! En uiteraard hoop en wens ik dat het uw ondernemingen goed gaat.

Allereerst wil ik u een gezegend, gezond en gelukkig Nieuwjaar toewensen! En uiteraard hoop en wens ik dat het uw ondernemingen goed gaat. Toespraak bij het Nieuwjaarsontbijt van de Building Society, door Commissaris van de Koningin, drs. Ank Bijleveld-Schouten, op 10 januari 2012 te Delden. Dames en heren, Allereerst wil ik u een gezegend,

Nadere informatie

Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012

Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012 Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012 Dames en heren, [Inleiding] Ik vind het wel leuk, maar ook een beetje spannend. Maar moet

Nadere informatie

FinanceTransformation.nl

FinanceTransformation.nl 2016 // Meet the next transformation waves ONTMOET DE FINANCE TOP VAN NEDERLAND 10 NOVEMBER 2016 DEFABRIQUE IN MAARSSEN FinanceTransformation.nl 'Breed en afwisselend programma met voldoende keuzemogelijkheden.

Nadere informatie

SUCCES 6.000 AMBITIEUZE ONDERNEMERS EN DGA S, 1.000.000 ZAKELIJKE LEZERS 313.000 DECISION MAKERS. ONTMOET BEREIK 2 7, 2 8 E N 2 9 M A A R T 2 0 0 7

SUCCES 6.000 AMBITIEUZE ONDERNEMERS EN DGA S, 1.000.000 ZAKELIJKE LEZERS 313.000 DECISION MAKERS. ONTMOET BEREIK 2 7, 2 8 E N 2 9 M A A R T 2 0 0 7 W E E K VA N D E O N D E R N E M E R 2 0 0 7 2 7, 2 8 E N 2 9 M A A R T 2 0 0 7 JAARBEURS UTRECHT SUCCES ONTMOET 6.0 6. 6.000 AMBITIEUZE ONDERNEMERS EN DGA S, BEREIK 00 1.000.000 ZAKELIJKE LEZERS EN 313

Nadere informatie

Samen, duurzaam doen!

Samen, duurzaam doen! Samen, duurzaam doen! Een online platform voor duurzaamheid in de Kromme Rijn en Utrechtse Heuvelrug Transitie: We leven niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken Jan

Nadere informatie

dé communicatiekans van 2015

dé communicatiekans van 2015 - OVER INNOVATION CHALLENGE dé communicatiekans van 2015 X-OVER X-OVER OVERSTEKENDE ONDERNEMERS De Cross-over Innovation Challenge is hét innovatie congres voor de Regio Zwolle. Ondernemers worden gestimuleerd

Nadere informatie

Feeding the world with solar power.

Feeding the world with solar power. Feeding the world with solar power. inteqnion-solar.com Zonne-energie. Duurzame energiebron van de toekomst. De markt voor energievoorziening is volop in beweging. Fossiele brandstoffen als gas en olie

Nadere informatie

Innovatie support gids

Innovatie support gids Innovatie support gids Uw gids naar resultaat 1 Uw gids naar resultaat Innovatief duurzaam drukwerk Het drukwerk van deze gids is uitgevoerd in waterloos offset met inkt op plantaardige basis, dit resulteert

Nadere informatie

Schrijf met meer impact

Schrijf met meer impact Schrijf met meer impact Het volledige trainingsprogramma om met je teksten meer klanten te werven In het Schrijf met meer impact -programma leer je hoe je met jouw eigen schrijfstijl meer ideale klanten

Nadere informatie

De Rabobank is een unieke bank. Wij hebben geen aandeelhouders, maar leden. We zijn een coöperatie.

De Rabobank is een unieke bank. Wij hebben geen aandeelhouders, maar leden. We zijn een coöperatie. In deze folder leest u wie we zijn, wat we doen en op welke manieren u ons kunt bereiken. U ervaart onze maatschappelijke betrokkenheid in Enschede en Haaksbergen. En u leest waarom lid worden van Rabobank

Nadere informatie

PLATFORM HERGEBRUIK PRODUCTEN. Een initiatief van Avans Hogeschool, Syntens en de Universiteit van Tilburg

PLATFORM HERGEBRUIK PRODUCTEN. Een initiatief van Avans Hogeschool, Syntens en de Universiteit van Tilburg PLATFORM HERGEBRUIK PRODUCTEN Een initiatief van Avans Hogeschool, Syntens en de Universiteit van Tilburg MKB-bedrijven worden geconfronteerd met nieuw beleid met betrekking tot producentenverantwoordelijkheid,

Nadere informatie

SRA-Retailscan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015

SRA-Retailscan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015 SRA-Retailscan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015 SRA-Retailscan De Retailscan 2014 is 350 x ingevuld. 24% van de respondenten is werkzaam in de foodsector en 76% in de non food. Van de respondenten

Nadere informatie

Feniks Campagne. Feniks Campagne. Gemaakt voor: Feniks Group Voorbereid door: Serena Scholte. 17 april 2012 Voorstelnummer: 1.

Feniks Campagne. Feniks Campagne. Gemaakt voor: Feniks Group Voorbereid door: Serena Scholte. 17 april 2012 Voorstelnummer: 1. Feniks Campagne Gemaakt voor: Feniks Group Voorbereid door: Serena Scholte 17 april 2012 Voorstelnummer: 1 Uturnity Aanleiding In Nederland is er een taboe op failliet gaan. En dat terwijl er dagelijks

Nadere informatie

Majesteit, excellentie, dames en heren,

Majesteit, excellentie, dames en heren, Toespraak Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, bij uitreiking Koning Willem-I-prijs en -plaquette voor ondernemerschap, DNB, Amsterdam, 13 mei 2014 1/7 Majesteit, excellentie, dames en heren,

Nadere informatie

Energieke Regio in Holland Rijnland? Alphen aan den Rijn 11 november 2015

Energieke Regio in Holland Rijnland? Alphen aan den Rijn 11 november 2015 Energieke Regio in Holland Rijnland? Alphen aan den Rijn 11 november 2015 Krijn Ratsma (architect en voorzitter Stichting Energieke Regio) inhoud: ontstaan Energieke Regio opzet van het project ook in

Nadere informatie

Bedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis

Bedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2009 Bedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis Rotterdam, 6 oktober 2009 INSCOPE: Research for Innovation heeft in opdracht

Nadere informatie

Hoe sportief is uw organisatie?

Hoe sportief is uw organisatie? Nationaal HR onderzoek Hoe sportief is uw organisatie? door en Hilversum, mei 2006 SportiefLeven.nl P&Oactueel Marco Schreurs (Oprichter) Seb van der Kaaden (Uitgever) Calandstraat 14 Postbus 16500 1222

Nadere informatie

Beter worden in wat we samen zijn!

Beter worden in wat we samen zijn! Beter worden in wat we samen zijn! Wie zijn we? Wat doen we? De gemeenten in de regio Stedendriehoek werken samen. Samen staan we sterk en maken we ons sterk voor het nog verder verbeteren van het VESTIGINGSKLIMAAT.

Nadere informatie

De IVW, daar heb je wat aan!

De IVW, daar heb je wat aan! De IVW, daar heb je wat aan! Samen In Weesp hebben we een unieke samenwerking, waarmee we zaken ook echt voor elkaar krijgen en onze ambities waarmaken. Samen staan we sterk. Cees van Vliet, voorzitter

Nadere informatie

Succesvoller in één Dag

Succesvoller in één Dag De SCN workshop Succesvoller in één Dag Met resultaatgarantie! Foto: Jos Schuurman Rob P. van Dort, Algemeen Directeur Rob van Dort is sinds 1995 ondernemer en oprichter van SCN. Succes Coach in Sales,

Nadere informatie

Gas geven voor duurzame energie

Gas geven voor duurzame energie Gas geven voor duurzame energie Programma Programma Thema Thema Workshops Workshops Lokatie Lokatie Gelders Gelders netwerk netwerk voor voor duurzame duurzame energie energie Uitnodiging Netwerkbijeenkomst

Nadere informatie

CIV SMART TECHNOLOGY

CIV SMART TECHNOLOGY CIV SMART TECHNOLOGY Uitgebreide managementsamenvatting Plan van Aanpak Centrum voor Innovatief Vakmanschap Smart Technology Ten behoeve van subsidie aanvraag Regionaal Investeringsfonds door de partners

Nadere informatie

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel!

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel! Gaby Remmers: senior onderzoeker Blauw Research Drijfveer: organisaties helpen inzicht te krijgen in de kansen op een nog klantgerichtere dienstverlening Andre Heeling: onderzoeker Blauw Research Drijfveer:

Nadere informatie

Slachtoffers maken van hun leed geen show.

Slachtoffers maken van hun leed geen show. Slachtoffers maken van hun leed geen show. UITNODIGING UNIEKE DINNERSHOW TEN BATE VAN FONDS SLACHTOFFERHULP Het Twentse bedrijfsleven beleeft de Top in culinair en muzikaal genieten! Maar de opbrengst

Nadere informatie

Design Pressure Cooker. motor voor innovatie

Design Pressure Cooker. motor voor innovatie Design Pressure Cooker motor voor innovatie Design Pressure Cooker motor voor innovatie Inhoud: 2. Voorwoord 3. Onderzoek naar werking DPC 4. Wat is een Design Pressure Cooker 5. Design als motor voor

Nadere informatie

Guus Balkema, 010Works & initiatiefnemer & voorzitter SuGu Club. Arash Aazami, Bas Nederland & initiatiefnemer SuGu Club

Guus Balkema, 010Works & initiatiefnemer & voorzitter SuGu Club. Arash Aazami, Bas Nederland & initiatiefnemer SuGu Club De SuGu Club De SuGu (Start-Up & Grown-Up) Club richt zich op de biobased- en de creatieve industrie van Rotterdam. Op dit moment zien wij als ondernemers te weinig concrete samenwerking in deze sectoren,

Nadere informatie

We zien een datagedreven wereld vol kansen. Toepassingscentrum voor big data oplossingen

We zien een datagedreven wereld vol kansen. Toepassingscentrum voor big data oplossingen We zien een datagedreven wereld vol kansen Toepassingscentrum voor big data oplossingen We zien succesvolle organisaties groeien door big data 50% van de meest succesvolle organisaties Volg ons op twitter:

Nadere informatie

Jonge ambtenaar van het jaar

Jonge ambtenaar van het jaar Verkiezing opent vele deuren voor Katherine Diaz Winnares Katherine Diaz vertelt over haar motiva Winnares Katherine Diaz vertelt over haar motivatie voor het werk, bewustwording tijdens en kansen na het

Nadere informatie

Ook Coevorden. Een overkoepelend platform voor alle @Coevordenaren. Project Datum Versie Status. Opzet platform Ook Coevorden 2 april 2015 0.

Ook Coevorden. Een overkoepelend platform voor alle @Coevordenaren. Project Datum Versie Status. Opzet platform Ook Coevorden 2 april 2015 0. Ook Coevorden Een overkoepelend platform voor alle @Coevordenaren Project Datum Versie Status Opzet platform Ook Coevorden 2 april 2015 0.4 Concept 1. Visie Achtergrond: van twitter via verbinding naar

Nadere informatie

TYPISCH YARDEN. Eerste editie. Typisch Yarden Kick-off: Een korte terugblik. In deze uitgave

TYPISCH YARDEN. Eerste editie. Typisch Yarden Kick-off: Een korte terugblik. In deze uitgave TYPISCH YARDEN Typisch Yarden Nieuwsbrief Eerste editie, juni 2013 Eerste editie De Typisch Yarden nieuwsbrief verschijnt onregelmatig en is bedoeld voor alle collega s van de divisie Uitvaartverzorging

Nadere informatie

AgriFood Capital Monitor Belangrijkste feiten en cijfers

AgriFood Capital Monitor Belangrijkste feiten en cijfers AgriFood Capital Monitor 2018 Belangrijkste feiten en cijfers Inleiding AgriFood Capital Monitor In dit boekje presenteren wij de feiten en cijfers van de AgriFood Capital Monitor 2018*. De Monitor geeft

Nadere informatie

Wat is jouw grootste uitdaging als ondernemer?

Wat is jouw grootste uitdaging als ondernemer? Wat is jouw grootste uitdaging als ondernemer? De Week van de Ondernemer doet het gehele jaar onderzoek naar de belangrijkste uitdagingen van ondernemers. We presenteren hierbij de belangrijkste uitkomsten.

Nadere informatie

10 Innovatielessen uit de praktijk 1

10 Innovatielessen uit de praktijk 1 10 Innovatielessen uit de praktijk 1 Geslaagde gastoudermeeting levert veel ideeën op voor innovatie! Wat versta ik onder innoveren? Innoveren is hot. Er zijn vele definities van in omloop. Goed om even

Nadere informatie

F4-GEMEENTEN. Manifest voor de vorming van een nieuw provinciaal coalitieakkoord. Versterk Economie en Werkgelegenheid

F4-GEMEENTEN. Manifest voor de vorming van een nieuw provinciaal coalitieakkoord. Versterk Economie en Werkgelegenheid LEEUWARDEN SÚDWEST-FRYSLÂN SMALLINGERLAND HEERENVEEN Versterk Economie en Werkgelegenheid Manifest voor de vorming van een nieuw provinciaal coalitieakkoord SAMEN WERKEN AAN EEN SLAGVAARDIG FRYSLÂN 2 3

Nadere informatie

Informatie Maatschappelijke Beursvloer Maastricht

Informatie Maatschappelijke Beursvloer Maastricht Wat is een beursvloer De Beursvloer is een lokaal evenement waar maatschappelijke behoeften worden verhandeld: vraag en aanbod van vrijwilligerswerk in de meest brede zin van het woord. Voorwaarde is dat

Nadere informatie

De juiste partners voor uw innovaties

De juiste partners voor uw innovaties De juiste partners voor uw innovaties Een project van: Ondernemer met innovatieplan Juiste partner(s) Kennis Financiering Ondernemers Overheid Onderzoekers Onderwijs Innovatief idee verdient partnerschap

Nadere informatie

Deelnemers van Duurzame Leverancier streven naar een CO2-reductie van 20% in het jaar 2020 (t.o.v. 2010)

Deelnemers van Duurzame Leverancier streven naar een CO2-reductie van 20% in het jaar 2020 (t.o.v. 2010) Actieve deelname aan initiatieven Dit document beschrijft de actieve deelname van Pilkes aan het initiatief Duurzame Leverancier, Nederland CO2 neutraal en het initiatief van SKAO (CO2-Prestatieladder).

Nadere informatie

Innovatie en samenwerking door Utrechtse bedrijven

Innovatie en samenwerking door Utrechtse bedrijven Innovatie en samenwerking door Utrechtse bedrijven 2008-2012 Ester Hilhorst Economic Board Utrecht April 2014 Samenvatting Vinger aan de pols Innovatie is sterk verbonden met vooruitgang, vernieuwing en

Nadere informatie

Van. naar I Do. Kempense InnovatieRaad

Van. naar I Do. Kempense InnovatieRaad Van naar I Do Kempense InnovatieRaad Ideeën genereren Elke mens is een vat vol ideeën. Als je bedrijf op wieltjes loopt is het wellicht de moeite eens stil te staan en alles te herdenken. Net dan zijn

Nadere informatie

Inspiratie voor Nieuwe Business Modellen

Inspiratie voor Nieuwe Business Modellen Inspiratie voor Nieuwe Business Modellen Bijeenkomst bij Eneco in kader van onderzoek naar Nieuwe Business Modellen De noodzaak om te veranderen is onmiskenbaar. Burgers, bedrijven en overheid zoeken naar

Nadere informatie

Aegon Future Fit Governance, cultuur en gedrag in een exponentieel versnellende omgeving

Aegon Future Fit Governance, cultuur en gedrag in een exponentieel versnellende omgeving Aegon Future Fit Governance, cultuur en gedrag in een exponentieel versnellende omgeving Strategie egon Nederland Commissarissen symposium KPMG Amstelveen 9 oktober 2017 Aegon Future Fit Introductie Aegon

Nadere informatie

2. Beter nu dan later

2. Beter nu dan later Daarom Duits 1. Engels is niet voldoende Natuurlijk is kennis van de Engelse taal essentieel, maar: Englisch ist ein Muss, Deutsch ist ein Plus. Uit een enquête onder bedrijven die actief zijn in Duitsland

Nadere informatie

CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN

CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN Exact Online CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN MDM accountants & belastingadviseurs uit Den Haag is hard op

Nadere informatie

MARK HUIJSMANS VIJF CARRIÈRETIPS VAN. Marketingdirecteur bij Miele. Op 7 februari opent Miele als derde Top Marketing

MARK HUIJSMANS VIJF CARRIÈRETIPS VAN. Marketingdirecteur bij Miele. Op 7 februari opent Miele als derde Top Marketing in het hart van de marketing VIJF CARRIÈRETIPS VAN MARK HUIJSMANS Marketingdirecteur bij Miele Door: Tristan Lavender, bestuurslid NIMA Young Professionals Op 7 februari opent Miele als derde Top Marketing

Nadere informatie

Wordt deze nieuwe fit20 vestiging van jou?

Wordt deze nieuwe fit20 vestiging van jou? Wordt deze nieuwe fit20 vestiging van jou? Fit20 zoekt franchisenemers voor nieuwe studio s overal in het land. Heb jij voldoende inhoud voor deze uitdaging, lees dan snel verder. fit20 franchise Franchisesamenwerking

Nadere informatie

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Organiseren werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Inhoud 1. Organiseren is keuzes maken 6. Planning en digitaal organiseren 7. E-mail organiseren Pagina

Nadere informatie

Van idee naar subsidiabel projectplan

Van idee naar subsidiabel projectplan FINALEDAG 3-2-1-CO! ZORGT VOOR VERRIJKTE INNOVATIEVE IDEEËN Van idee naar subsidiabel projectplan Door: Martine van Dijk A+O fonds Gemeenten / Fotografie: Kees Winkelman Op 26 maart 2015 vond voor de tweede

Nadere informatie

De toegevoegde waarde van een duurzame werkplek

De toegevoegde waarde van een duurzame werkplek De toegevoegde waarde van een duurzame werkplek Zó maakt u automatisering onderdeel van uw duurzaamheids-doelstelling Dat duurzaamheid een belangrijke kernwaarde is binnen het bedrijfsleven spreekt voor

Nadere informatie

Leiderschap is alleen leuk als er nog iets te leiden valt

Leiderschap is alleen leuk als er nog iets te leiden valt Leiderschap is alleen leuk als er nog iets te leiden valt LEADERSHIP CHALLENGE 2012 14, 15, 16 september de Nudge Leadership Challenge is een samenwerking van met deelnemers van onder andere Een beetje

Nadere informatie

Peter Deege. Dick Bovekerk, 52 jaar

Peter Deege. Dick Bovekerk, 52 jaar Dick Bovekerk, 52 jaar Ruim 40 jaar woonachtig in Papendrecht. In 1982 begonnen bij de organisatie McDonald s, wat toen met 25 vestigingen een klein bedrijf was binnen Nederland, maar uitgegroeid tot een

Nadere informatie

Doel Doel van het programma VvW:

Doel Doel van het programma VvW: Doel Doel van het programma VvW: Een strategie en bijbehorende actielijnen opleveren en (laten) uitvoeren ten behoeve van de gewenste economische structuurversterking van de Vierkant voor Werk regio. Dit

Nadere informatie

Platform Bèta Techniek. Connect 05 2015. Chemiedag 2015. Hoe kunnen onderwijs en bedrijfsleven succesvol samenwerken?

Platform Bèta Techniek. Connect 05 2015. Chemiedag 2015. Hoe kunnen onderwijs en bedrijfsleven succesvol samenwerken? Platform Bèta Techniek Connect 05 2015 Chemiedag 2015 Hoe kunnen onderwijs en bedrijfsleven succesvol samenwerken? Succesvolle samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven is de basis voor groei van

Nadere informatie

HOUT EXPO CNTRM. Airport Garden City Lelystad

HOUT EXPO CNTRM. Airport Garden City Lelystad Airport Garden City Lelystad ennis delen flexplekken branche expositie etrokken cluster exposure ontmoeting pla radle to cradle kantoor loofhoutbos ontwi D e i n i t i a t i e f n e m e r s Het Hout Expo

Nadere informatie

Snel op weg naar de (digitale) rechtbank van 2016

Snel op weg naar de (digitale) rechtbank van 2016 Snel op weg naar de (digitale) rechtbank van 2016 Paul Aantjes MBA Marketing Manager Zakelijke Dienstverlening Inhoudsopgave 1. Omgeving Nederlandse advocatuur, uitdagingen 2013! 2. Visie orde van Advocaten

Nadere informatie

Europees Sociaal Fonds. Mede mogelijk gemaakt door Europese Unie, Ondernemen INHOLLAND. biedt haar kennis, vraagt uw expertise. Samen boeken we winst

Europees Sociaal Fonds. Mede mogelijk gemaakt door Europese Unie, Ondernemen INHOLLAND. biedt haar kennis, vraagt uw expertise. Samen boeken we winst Mede mogelijk gemaakt door Europese Unie, Europees Sociaal Fonds Ondernemen INHOLLAND biedt haar kennis, vraagt uw expertise Samen boeken we winst Dubbele winst Welke zaken houden uw organisatie bezig?

Nadere informatie

MKB investeert in kennis, juist nu!

MKB investeert in kennis, juist nu! M201016 MKB investeert in kennis, juist nu! drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, september 2010 MKB investeert in kennis, juist nu! MKB-ondernemers blijven investeren in bedrijfsopleidingen,

Nadere informatie