Stadsvogelbalans 2013

Transcriptie

1 Stadsvogelbalas 213

2 Ileidig Meetet Urbae Soorte - MUS De stad is bij uitstek ee plaats waar mese e vogels elkaar otmoete. Voor sommige vogelsoorte, zoals de huismus e de gierzwaluw, is de stad zelfs het belagrijkste leefgebied. I de stad is er altijd werk i uitvoerig. Soms rigoureus, soms geleidelijk. Door reovatie, sloop, ieuwbouw e stadsuit-breidig veradert de stad met de wese e de ieuwe mogelijkhede va de tijd. Daarmee veradert dus ook het leefgebied va de vogels die er voorkome. De impact va de stad, of wat breder de bebouwde omgevig, eemt allee maar toe. Veruit de meeste Nederladers woe i de bebouwde kom, 16 procet va os ladoppervlak bestaat uit stedelijk gebied e dat groeit og steeds. De og altijd toeemede bevolkig eemt ook steeds meer ruimte per iwoer i beslag. Hoewel sommige vogels og altijd profitere va de stad, zij er ook soorte waarmee het juist mider goed gaat. De huismus, de huiszwaluw e de kuifleeuwerik staa zelfs op de Rode Lijst va bedreigde broedvogels! Veel stedelige ervare dat als ee eorme verarmig. Dat is het ook. Wat zoder vogels is ee stad iet leefbaar. Geoeg rede dus voor Vogelbeschermig Nederlad om stadsvogels ee vaste plek te geve i haar werk. I 26 startte Vogelbeschermig Nederlad als eerste ter wereld ee beschermigspla voor stadsvogels. Met als tweeledig doel: het verbetere va het leefgebied voor vogels i de bebouwde omgevig é ee groeied aatal mese ethousiasmere voor vogels. I deze tweede Stadsvogelbalas kut u leze hoe de vogels ervoor staa i de Nederladse stede e hoe zij mee veradere met de stad. Soms i positieve, soms i egatieve zi. Deze Stadsvogelbalas is gebaseerd op de gegeves die zij verzameld met het Meetet Urbae Soorte (MUS), va Sovo Vogeloderzoek Nederlad. Met dit meetet worde broedvogels gevolgd i de stedelijke omgevig. Tellers ervoere bestaade broedvogelprojecte als te tijdroved i ee stedelijke omgevig. Toch is het belagrijk om de vogelstad ook i de stedelijke omgevig te volge. MUS kost tellers weiig tijd maar levert belagrijk cijfermateriaal op. Het doel va MUS is om aatalle e verspreidig vast te legge va mi of meer algemee stadsvogels, i aavullig op de adere broedvogeltellige (BMP). De stedelijke omgevig omvat dorpe e stede, maar ook parke, haves e idustriegebiede. MUS is gebaseerd op het Nederladse postcodesysteem met daarbie telpute. Het aatal getelde postcodegebiede is va 27 tot 212 toegeome va 45 aar ruim 6 (41 aar 59 telpute). Ogeveer 75 waaremers doe mee met MUS. De Stadsvogelbalas is geschreve dakzij de belageloze izet va al deze waaremers. Werkwijze Alle vogelsoorte worde geteld. I de praktijk gaat het doorgaas om ogeveer 35 soorte per postcodegebied. Er zij drie tellige per seizoe, va ieder ogeveer aderhalf uur lag: Twee maal tusse ee half uur voor zosopgag e twee ure era: (a) tusse 1 e 3 april, e (b) tusse 15 mei e 15 jui Eé maal i de avodure: tusse 15 mei e 15 juli Er zij twaalf telpute, zo dicht mogelijk bij door Sovo aageweze locaties Er wordt precies vijf miute geteld per put Ter plaatse verblijvede vogels worde allemaal geteld, zowel zigede als foeragerede of overige (gee oderscheid odig) Overvliegede vogels worde allee geteld als ze bidig hebbe met het terrei (jagede sperwer: ja; overtrekkede kemphae: ee) Tot voor kort was er gee betrouwbaar meetet voor de gierzwaluw. Er was dus ook gee tred e izicht i de ladelijke populatieotwikkelig. I MUS worde hoog é laag vliegede gierzwaluwe geteld, waarbij dubbeltellige tusse pute zo veel mogelijk worde uitgeslote. De gierzwaluw is de op vier a meest getelde soort i MUS, hoofdzakelijk igegeve door de tweede e derde telperiode. Colofo Tekst: Jip Louwe Kooijmas & Ja Schoppers. Tekstredactie: Nadja Jasma. Beeldredactie: Paulie va Mechele. Foto s: Agami, Buite-Beeld, Foto Natura, Gemeete Eidhove, Haa Hirsch, Jip Louwe Kooijmas, Jouke Alteburg, RSPB Va tot Druk: Drukkerij Atlas b.v. Vormgevig: Va Groot tot Klei. Va 3

3 Stadsvogels i het broedseizoe De tabel geeft izicht i de populatieotwikkelig va 63 vogelsoorte i Nederladse stede e dorpe. De tabel is uitgesplitst i ee tred voor laag Nederlad dat deel va het lad beede zeeiveau e ee tred voor hoog Nederlad. De stedelijke tred wordt vergeleke met de tred i heel Nederlad. De vogels zij gegroepeerd i gilde gebaseerd op estplaatskeuze e estbiotoop. Zo zij bijvoorbeeld zwarte roodstaart, huismus, spreeuw e kauw i de tabel gegroepeerd i het gilde huizebroeders omdat ze grotedeels va huize afhakelijk zij voor estgelegeheid. Deze vogelsoorte beutte echter soms ook wel adere dele va het stedelijk biotoop. I de tabel is dit met ope bolletjes aagegeve. De ladelijke tred gaat over ee iets lagere periode (22 tot e met 211), deze gegeves zij gebaseerd op het Broedvogel Moitorig Project [BMP] va Sovo. Stadsvogeltreds Va de 63 soorte, waarva ee tred ka worde bereked, gaa er 2 achteruit e 28 vooruit. Va de adere soorte is de stad stabiel. Uit de tabel blijkt duidelijk dat het met sommige soortgroepe iet goed gaat bie de bebouwde kom, terwijl adere groepe juist i de lift zitte. De huizebroeders e de parkvogels gaa bija allemaal i aatal achteruit, terwijl de watervogels e de holebroeders het bija allemaal goed doe. Voorts is het opvalled dat sommige soorte i de stad ee duidelijke adere tred vertoe da de ladelijke tred. Pioiervogels, zoals scholekster e witte kwikstaart, gaa ladelijk i aatal achteruit. I de stad doe deze soorte het redelijk goed, maar deze stedelijke populaties vorme slechts ee klei deel va de totale populatie. De zilvermeeuw is duidelijk bezig als broedvogel het stedelijk gebied te verovere. Hoewel de ladelijke tred egatief is, toot de stadstred ee matige toeame e i hoog Nederlad zelfs ee sterke toeame; al zij de aatalle u og laag. Veel vogelsoorte late ee tegegestelde tred zie i hooge laag Nederlad. De Turkse tortel bijvoorbeeld eemt i hoog Nederlad af maar i laag Nederlad juist toe. Zeldzame stadsvogels Sommige uitgesproke stadsvogels zij iet i deze tabel opgeome. Dit geldt voor de Rode lijstsoorte slechtvalk, kuifleeuwerik e Europese kaarie. Deze soorte zij zo zeldzaam dat uit het stadsvogelmeetet gee betrouwbare tred ka worde bereked. Va de kuifleeuwerik is og slechts éé broedplaats beked i os lad; 213 ko wel ees het laatste jaar zij dat deze ooit wijdverspreide soort i os lad broedt. De stad va de Europese kaarie is, aa de oordwestrad va het verspreidigsgebied, altijd oderhevig aa sterke fluctuaties. De soort bevidt zich mometeel i ee diep dal. De slechtvalk broedt sids 199 jaarlijks i os lad. De broedpopulatie groeit gestaag: imiddels zij er rod de hoderd territoriale pare i Nederlad, waarva veruit het grootste deel i het stedelijk gebied. Exote Kemerked voor het stedelijk gebied is het grote aatal exote: iet iheemse vogelsoorte die door mese al da iet opzettelijk zij geïtroduceerd. Deze soorte werde bij bestaade meetette meestal buite beschouwig gelate. Het gaat om stadsduif, fazat, halsbadparkiet, ijlgas, soepeed (de bote variat va de wilde eed) e grote Caadese gas. Exote doe het opvalled goed. De meeste soorte eme sterk i aatal toe, allee de stadsduif e de soepeed late opvalled geoeg ee matige afame zie. De halsbadparkiet is zeer succesvol i de Radstad, maar komt i stede i hoog Nederlad og te weiig voor om ee betrouwbare tred te kue berekee. Wiaars e verliezers De huizebroeders eme als groep i aatal af. Huismus e kauw zij positieve uitzoderige. Hoewel de meeste huizebroeders etstele i holtes, is het opvalled dat de holebroeders, die i boomholtes e estkastjes estele, het met uitzoderig va de rigmus goed doe i het stedelijk gebied. Blijkbaar worde de meeste huize i Nederlad og iet vogelvriedelijk gebouwd. Ook de parkvogels e struikvogels eme als groep af. Het ladelijke beeld doet vermoede dat dit het gevolg ka zij va het gagbare stedelijk groebeheer. Struikvogels eme af i heel Nederlad. Alle soorte i deze groep, zoals roodborst, heggemus e witerkoig, eme over de hele liie af. De soorte verblijve het hele jaar i os lad e hebbe eerzijds last va strege witers e aderzijds va ee steeds ettere stadsirichtig waar mider plek is voor kleie groeelemete e odergroei. Ook trekvogels (Afrika te zuide va de Sahara) als spotvogel vertoe ee egatieve tred. Ee positieve uitzoderig is de grasmus die juist toeeemt. Mogelijk speelt ee verschil i trekstrategie e daarmee witeroverlevig ee oderscheidede rol. Boomvogels zij stabiel i laag Nederlad e toe ee lichte toeame i hoog Nederlad. Gemiddeld staat ee straatboom i os lad slechts 25 tot 4 jaar. Het is dus iet verwoderlijk dat vogels met ee voorkeur voor oudere bome ee mider positieve tred late zie da soorte met ee voorkeur voor jogere bome. Korte afstadstrekkers (zuidwest Europa e oordwest Afrika) als zwartkop e tjiftjaf doe het opvalled goed. Ook zaadeters als putter e groelig vertoe ee positieve tred, deze stadvogels hebbe vawege hu voedselkeuze waarschijlijk mider last gehad va de strege witers. Watervogels doe het i het algemee beter i het stedelijk gebied da i het buitegebied. Het is beked dat zij baat hebbe bij de gustige omstadighede i de stad. Het is er warmer, waardoor er mider ijsdage zij e er is ee costat voedselaabod. De achteruitgag va het waterhoe is waarschijlijk wél het gevolg va strege witers. De afame va de soepeed is opvalled e lastig te verklare omdat zowel exote als watervogels het allemaal goed doe. Tabel 1: De ladelijke stadstred is uitgesplitst i ee tred voor laag Nederlad (beede zeeiveau) e ee tred voor hoog Nederlad. De gegeves die gebruikt zij voor deze tabel zij verzameld met het Meetet Urbae Soorte (MUS) i de periode De ladelijke tred gaat over ee iets lagere periode va 22 tot e met 211. soort huizebroeders (half)holebroeders straatgroe struikvogels boomvogels parkvogels water-/moerasvogels pioiervogels veldvogels ladelijk tred ladelijke tred i stede Tred i stede i hoog Tred i stede i laag aatal telpute rode lijst Gierzwaluw? Stadsduif? Huiszwaluw RL Zwarte Roodstaart m? - 81 Huismus m m m m m RL Spreeuw m m m m Kauw m m m Holeduif m m m + +? 1245 Koolmees m m m 8469 Pimpelmees m m m Rigmus m m m m - --? 338 RL Grote Bote Specht m m Halsbadparkiet m m ++? Putter m m m m +? Heggemus m Witerkoig m Grasmus m m Boomkruiper m m 226 Boomklever m m + +? 99 Vik m m Ekster m m Tjiftjaf m m m Zwartkop m m Turkse Tortel Buizerd +? Houtduif m Zwarte Kraai m m Roek m m -? 788 Blauwe Reiger m Aalscholver m -? Groelig m m m m m Grote Lijster m Spotvogel m --? RL Roodborst m Glaskop m m -? Merel m m m Zaglijster m Goudhaa - -? 165 Fitis m Gaai m Soepeed? Waterhoe -? Wilde Eed 47 Fuut? Kleie Karekiet +? Kobbelzwaa + +? 597 Rietzager +? Meerkoet Kuifeed ++? Krakeed Nijlgas Grauwe Gas Grote Caadese Gas Witte Kwikstaart m m m +? Scholekster m m Kokmeeuw m m Zilvermeeuw m m Kleie Matelmeeuw m m Keu m - --? 363 RL Oeverzwaluw? Kievit m -? Fazat m 1272 Ooievaar ++? sterke afame: sigificate afame va >5% per jaar matige afame: sigificate afame va <5% per jaar stabiel: gee sigificate aatalsveraderig toeame: sigificate toeame va <5% per jaar sterke toeame: sigificate toeame va >5% per jaar ozeker: gee betrouwbare tredclassificatie mogelijk gee gegeves (meestal sterke fluctuaties) 4 5

4 Vijf soorte uitgelicht Gierzwaluw Va alle vogels is de gierzwaluw om te broede het meest afhakelijk va de stad. Broedplekke zij splete e gate i gebouwe, vooral oder dake. I toeemede mate broedt de gierzwaluw i estkaste e eststee, al staat het plaatste va kustmatige estgelegeheid iet garat voor istat succes. Zij voedsel bestaat uit vliegede isecte: per vogel zo twitigduized per dag. Deze worde bove e buite de bebouwig gevage. De hoogste aatalle gierzwaluwe zij vastgesteld i de oude e vooroorlogse wijke. De dichthede zij ogeveer de helft lager i aoorlogse wijke. De laagste aatalle zij vastgesteld op bedrijveterreie, i ieuwbouwwijke e i ee parkachtige omgevig. De tred i laag e hoog Nederlad is vergelijkbaar e licht afemed i de afgelope zes jaar. Opgemerkt moet worde dat zes jaar, zeker voor ee soort als de gierzwaluw, kort is voor het bepale va ee tred. Tusse jare zij er soms aazielijke verschille. Het weer is va grote ivloed op het voedsel e dus het voorkome va deze soort. De afame va de gierzwaluw maifesteert zich vooral i de oude vooroorlogse wijke, juist waar de dichtheid het hoogst is. I de aoorlogse wijke is de tred stabiel bij geslote bouw of licht toeemed bij ope bouw. De aawezigheid i ieuwbouwwijke laat zie dat de gierzwaluw i staat is ieuwe stadsbiotope te koloisere. Het tempo va koloisatie weegt echter iet op tege de selheid waarmee de oude wijke als broedgebied ogeschikt rake. De huidige strege wetgevig over gierzwaluweste blijft oodzakelijk voor het succesvol voortbestaa va deze soort. Huismus De bekedste e meest geliefde stadsvogel is ogetwijfeld de huismus. Het aatal huismusse i Nederlad is de afgelope deceia gehalveerd waardoor de soort terechtkwam op de Rode Lijst va Nederladse broedvogels. De huismus maakt zij est i holtes i gebouwe, vaak oder dakpae. Daaraast wordt i midere mate ook gebruik gemaakt va estkaste. Zij voedsel bestaat vooral uit zade, maar ook uit afval. De joge worde gevoerd met isecte als rupse, bladluize e vliege. I ee voorjaar kue meerdere legsels worde grootgebracht. Naast voedsel e estgelegeheid is dekkig, zoals struike, hage e klimop, belagrijk. De hoogste dichthede va huismusse zij verrassed geoeg vastgesteld i ieuwbouwwijke. Maar er moet worde opgemerkt dat dit om ee klei aadeel gaat va het bebouwd gebied. Daaraast is de huismus het best vertegewoordigd i de voor- e aoorlogse wijke. I hoog Nederlad doet de huismus het beter da i laag Nederlad. Bedrijveterreie, parke e de oude wijke huisveste lage aatalle huismusse. Ladelijk is de huismus i de afgelope zes jaar licht i aatal toegeome. I hoog Nederlad is deze toeame duidelijk positiever (bija vijf procet per jaar) da die i laag Nederlad (twee procet). Deze recete ladelijke toeame is echter og steeds ee doekje voor het bloede voor de sterke afame i het laatste kwart va de vorige eeuw. Met eige voorzichtigheid ka gezegd worde dat de grote achteruitgag va de huismus, vooralsog, gestopt is. Maar de toeame is og ovoldoede om te spreke va herstel va de populatie. Het meeste gewicht i de schaal voor deze toeame legge de aoorlogse wijke gevolgd door vooroorlogse wijke. Dit zij ook de wijke waar u de grootste reovaties plaatsvide. Hoewel margiaal i oppervlak e aatal huismusse (vier procet va de populatie), werd veruit de grootste toeame vastgesteld i ieuwbouwwijke. Dat geeft eige hoop voor de toekomst geteld gebied hoog laag hoog laag Figuur 1b: tred va de huismus voor hoog Nederlad, laag Nederlad e het hele lad Figuur 2a: tred va de gierzwaluw voor hoog Nederlad, laag Nederlad e het hele lad Nieuwbouw - ope Nieuwbouw - geslote Naoorlogs - ope Naoorlogs - geslote Vooroorlogs - ope Vooroorlogs - geslote Bedrijveterrei Huismus Nieuwbouw - ope Nieuwbouw - geslote Naoorlogs - ope Naoorlogs - geslote Vooroorlogs - ope Vooroorlogs - geslote Bedrijveterrei Gierzwaluw, 1, 2, 3, 4, Figuur 1C: dichtheid va de huismus [het aatal idividue per telput] uitgesplitst per wijktype., 2, 4, 6, 8, 1, 6 Figuur 1a: verspreidigskaart va de huismus op basis va MUS, 1 e e 2 e tellig 7 Figuur 2b: dichtheid va de gierzwaluw [het aatal idividue per telput] uitgesplitst per wijktype.

5 Spreeuw De spreeuw is ee typische laagladsoort. Het voedsel wordt ee deel va het jaar, vooral i de broedtijd, op gras verzameld. Emelte, isecte, spie e regeworme staa da op het meu. I de witer worde ook besse, fruit e afval gegete. Spreeuwe broede i losse koloies i holtes e splete i gebouwe e bome, maar ook i estkaste. Nadat de joge i de tweede helft va mei vrij sychroo uitvliege wordt de presetie i het stedelijk gebied mider, met uitzoderig va de gemeeschappelijke slaapplaatse. Door zij formaat is de spreeuw afhakelijk va grotere holtes da huismus e gierzwaluw. De hoogste aatalle zij gevode i ope ieuwbouwwijke, maar waarschijlijk heeft ee deel va de waaremige betrekkig op foeragerede spreeuwe uit aagrezede oudere wijke waar de spreeuwe broede. Het aatal telpute i ieuwbouw is vrij laag, waardoor eige reserve moet worde betracht bij de iterpretatie va deze gegeves. De grootste aatalle spreeuwe zitte i de voor- e aoorlogse wijke. De laagste aatalle zij gevode i de vooroorlogse geslote e oude wijke e i park- e idustriegebiede. Ladelijk is er ee flike afame vastgesteld, het aatal spreeuwe is sids 199 bija gehalveerd! De afame is mistes zo alarmered als de afame va de huismus eid vorige eeuw e ook vastgesteld i de os omrigede lade. Het is iet owaarschijlijk dat, a de huismus, ook de spreeuw op de volgede Rode lijst va Nederladse broedvogels terecht komt. Merel De merel was rod de vorige eeuwwisselig de talrijkste Nederladse broedvogel. I de voorbije eeuw is de merel, oorsprokelijk ee schuwe bosvogel, steeds meer gaa broede i het cultuurlad e stedelijk gebied. Merels make hu este i hegge, struike e lage bome; vaak wel drie keer per jaar. Zij voedsel bestaat vooral uit regeworme, maar i het witerhalfjaar ook uit besse, fruit e broodkruimels. I het stadsvogelmeetet wordt de merel i elk postcodegebied vastgesteld. I aatal is het a de kauw de meest getelde soort. Veel wijktype i laag Nederlad zitte oder het ladelijk gemiddelde. De geslote ieuwbouwwijke zij het mist aatrekkelijk voor de merel, de dichtheid is de helft lager da i wijke va voor e a de oorlog. De tred va de merel is vaaf 27 licht afemed, dit is ook vastgesteld buite de bebouwde kom. I MUS is er gee verschil i de afame tusse hoog e laag Nederlad. Er is ee stabiele tred i parke. De overige wijktypes geve ee lichte afame weer. Het is og speculere waardoor de lagzame, maar gestage afame wordt igezet. De strege witers lijke iet va ivloed op de populatieomvag. Recet was er ee aatal droge voorjare, dit is mogelijk va ivloed op de overlevig va de vliegvlugge joge. Odaks de lichte afame doet de merel het relatief goed. Nauw verwate soorte met ee vergelijkbare biotoopvoorkeur e foerageergedrag, zoals roodborst e zaglijster, eme veel sterker i aatal af. Het succes va de merel komt door het lage broedseizoe met veel vervolglegsels e ee groter aapassigsvermoge va te beutte voedselbroe Merel i Naoorlogs - ope Naoorlogs - geslote Vooroorlogs - ope Vooroorlogs - geslote Bedrijveterrei Figuur 3a: tred va de merel i Nederladse stede e dorpe. Figuur 4a: tred va de spreeuw i Nederladse stede e dorpe, uitgesplitst per wijktype. Nieuwbouw - ope Nieuwbouw - ope Nieuwbouw - geslote Naoorlogs - ope Naoorlogs - geslote Vooroorlogs - ope Vooroorlogs - geslote Bedrijveterrei Merel Nieuwbouw - geslote Naoorlogs - ope Naoorlogs - geslote Vooroorlogs - ope Vooroorlogs - geslote Bedrijveterrei Naoorlogs - ope Naoorlogs - geslote Vooroorlogs - ope Vooroorlogs - geslote Bedrijveterrei Spreeuw, 1, 2, 3, 4,, 1, 2, 3, 4, 8 Figuur 3b: dichtheid va de merel [het aatal idividue per telput] uitgesplitst per wijktype. 9 Figuur 4b: dichtheid va de spreeuw [het aatal idividue per telput] uitgesplitst per wijktype.

6 Ekele stede ader bekeke Stadsduif De stadsduif stamt af va de rotsduif maar heeft zich door atuurlijke selectie otwikkeld tot ee aparte groep. De vogels wijke i morfologie, gedrag e habitat duidelijk af va de oorsprokelijke rotsduif e va de postduif die door duivehouders wordt gehoude. Er is bija altijd ee sterke relatie met de aawezigheid va voedsel. Daarom bestaa de favoriete habitats uit stedelijk gebied (afval e zaad) e lokale idustrieterreie (veevoeroverslag). Daaraast moete er grote gebouwe aawezig zij met gate e isse om i te broede, vergelijkbaar met het broedhabitat va de wilde voorvader. Dakzij het Meetet Urbae Soorte ka voor het eerst ee tred worde bereked va de stadsduif i Nederlad. De belagrijkste cocetraties kome voor i de grote stede i west Nederlad zoals Amsterdam, De Haag, Rotterdam e Utrecht. Voor de rest gaat het vooral om kleiere stede die ook ee redelijke dekkig hebbe i de getelde MUS-plots. De hoogste dichthede zij gevode i de vooroorlogse geslote wijke i middelgrote e grote stede. Ladelijk is er ee lichte afame vastgesteld zowel i laag als i hoog Nederlad. De oorzaak is iet ader oderzocht, maar de sterke bidig met voedsel doet vermoede dat ee vermiderd aabod va voedsel ee rol speelt. Bij grote verlieze door koudere witers, bestrijdig of ee verhoogde predatiedruk eemt de reproductie va overgebleve idividue toe e worde tekorte doorgaas weer sel aagevuld geteld gebied hoog laag Naast de ladelijke treds is het ook mogelijk per provicie of stad te kijke aar de populatieotwikkelig va stadsvogels. I zeve stede zij er jaarlijks voldoede (>=15) postcode-gebiede geteld om ee tred te berekee: Amsterdam, Almere, Apeldoor, Groige, Nijmege, Utrecht e Zoetermeer. De dekkig i Eidhove is lager, maar omdat deze stad gastgemeete is voor de Stadsvogelcoferetie i 213 staat deze ook i het overzicht. De soorte hebbe de zelfde tred met soms ee klei verschil i tredklasse. Bij de gierzwaluw valt de sterke toeame i Zoetermeer op. Dit voormalige dorp maakte vooral i de jare zestig tot tachtig ee eorme groei door. De toeame va gierzwaluw heeft mogelijk te make met de koloisatie va ieuw leef-gebied. De grote stadsuitbreidige zij imiddels otdekt door de gierzwaluw. Wellicht dat de bebouwig u meer geschikt wordt voor de gierzwaluw. I Almere is dit proces og iet begoe. Bij de huismus is de sterke toeame i oze hoofdstad opvalled. De tred zegt echter iets over het aatal huismusse. I Amsterdam e Zoetermeer komt de huismus slechts op ee derde va de telpute voor, terwijl i Almere op ruim 92 procet va de telpute huismusse worde geteld! Bij de overige gemeetes varieert het percetage tusse 49 i Utrecht e i Apeldoor. De afame va de huismus i Utrecht e Zoetermeer is opvalled afwijked va de tred i adere stede e de rest va Nederlad. De huismus is de soort met de meeste variatie tusse stede, wat impliceert dat lokale omstadighede ook va ivloed kue zij. De merel laat de miste variatie zie tusse stede, waarmee het plausibel lijkt dat bijvoorbeeld weersomstadighede va ivloed zij, zoals strege witers of droogte i voorjaar e zomer. Het is te hope dat de komede jare ook i adere Nederladse gemeetes meer MUS-tellers actief worde, zodat deze gegeves voor meer gemeetes beked worde Figuur 5b: tred va de stadsduif voor hoog Nederlad, laag Nederlad e het hele lad. soort stadsduif gierzwaluw merel spreeuw huismus Nieuwbouw - ope Nieuwbouw - geslote Naoorlogs - ope Naoorlogs - geslote Vooroorlogs - ope Vooroorlogs - geslote Bedrijveterrei Stadsduif Nederlad Amsterdam - -? ++ Almere?? - Apeldoor -? Groige? -? + Nijmege ? Utrecht Zoetermeer? ++ -? - Eidhove? -?? ++, 1, 2, 3, 4, Figuur 5a: verspreidigskaart va de stadsduif op basis va MUS, 1 e e 2 e tellig 1 Figuur 5c: dichtheid va de stadsduif [het aatal idividue per telput] uitgesplitst per wijktype. Tabel 2. De ladelijke tred va vijf soorte i Meetet Urbae Soorte i vergelijke met de tred i acht Nederladse stede. 11

7 Coclusies De huismus laat ee lichte toeame zie i het stedelijk gebied i heel Nederlad. De grote achteruitgag lijkt voorbij, maar het is te vroeg om te spreke va herstel. Opvalled is de goede stad i ieuwbouwwijke, dat geeft hoop voor de toekomst va de huismus i Nederlad. De spreeuw gaat als broedvogel alarmered hard achteruit i alle stadsbiotope i Nederlad. Deze tred is ook vastgesteld i het buitegebied i de os omrigede lade. Het is iet owaarschijlijk dat, a de huismus, ook de spreeuw op de Rode Lijst va Nederladse broedvogels terecht komt. Voor de gierzwaluw is voor het eerst ee tred vastgesteld i Nederlad, maar zes jaar is voor deze soort og heel kort. De hoogste aatalle zij vastgesteld i de oude e vooroorlogse wijke. De tred is licht afemed i de afgelope zes jaar. Afame vidt vooral plaats i de biotope met de hoogste dichtheid. Lokaal eemt de gierzwaluw toe i ieuwbouwwijke, maar i laag aatal. De merel eemt i het stedelijk gebied (e recet ook daarbuite) matig af. Toch doet de merel het relatief goed. Nauw verwate soorte met ee vergelijkbare biotoopvoorkeur e foerageergedrag, zoals roodborst e zaglijster, eme veel sterker i aatal af. Voor het eerst is er ee tred va ee aatal exotische vogelsoorte i os lad. De stadsduif heeft zoals verwacht de hoogste dichtheid i vooroorlogse wijke i middelgrote e grote stede. De tred toot ee matige afame i heel Nederlad, dat is opvalled wat exote doe het over het algemee goed. Halsbadparkiet e Nijlgas eme sterk toe. Sommige vogelsoorte vertoe bie de bebouwde kom ee adere tred da i het buitegebied. De huismus eemt licht toe i het stedelijk gebied e is stabiel erbuite. De vik De kleie plevier is ee echte pioierssoort. Deze vogel profiteert va opgespote terreie e braaklad voor ieuwbouw, maar verdwijt weer als de grod bebouwd wordt of begroeid raakt.pioiers, als de kleie plevier, kue omgaa met deze dyamiek, mits de turover iet te hoog is. eemt toe i het buitegebied maar eemt i het stedelijk gebied af. Meerkoet, witte kwikstaart e zilvermeeuw dale i heel Nederlad i aatal, maar eme toe i het stedelijk gebied. Watervogels vertoe ee sterke toeame i stedelijk gebied i heel Nederlad, i hoog Nederlad og sterker da i laag Nederlad. De huizebroeders eme als groep i aatal af. Huismus e kauw zij positieve uitzoderige. Blijkbaar worde de meeste huize i Nederlad og iet vogelvriedelijk gebouwd. Pioiervogels, zoals scholekster e witte kwikstaart, gaa ladelijk i aatal achteruit. I de stad doe deze soorte het redelijk goed, maar de populaties daar vorme ee klei deel va de totale populatie. 4jaarsovo.l Het werk va Vogelbeschermig Nederlad wordt odersteud door de Natioale Postcode Loterij SOVON vogeloderzoek Nederlad bregt jaarlijks op objectieve wijze de vogelstad i Nederlad i beeld. Vogelbeschermig Nederlad zet zich i voor alle i het wild levede vogels e hu leefgebiede. Beide orgaisaties hebbe ee eige oafhakelijke positie e rol. Ze werke regelmatig same op projectbasis. De stadsvogelbalas had iet geschreve kue worde zoder de belageloze izet va duizede waaremers die jaarlijks via diverse telprojecte de vogelstad i Nederlad i kaart brege.