Vewin jaarverslag 2013

Transcriptie

1

2 Profiel Vewin is de Vereniging van drinkwaterbedrijven in Nederland. Haar belangrijkste taak is het behartigen van de belangen van de leden in Den Haag en Brussel. Binnen de vereniging bepalen de leden in de Algemene Ledenvergadering (ALV) de koers en het beleid. De ALV kent een onafhankelijke voorzitter. Het Vewin-kantoor staat onder leiding van de directeur die door het bestuur is benoemd. Ambitieus en strategisch De Nederlandse drinkwaterbedrijven leveren aan ruim 7,5 miljoen adressen continu (7 x 24 uur) kraanwater van onberispelijke en smaakvolle kwaliteit. Drinkwater is een eerste levensbehoefte. Zowel het water als de bedrijven genieten een groot vertrouwen. De bedrijfstak wil deze positie nog verder versterken. De strategie van Vewin is gericht op: effectieve en efficiënte belangenbehartiging in de Haagse en Brusselse netwerken; optimale informatievoorziening voor de leden door relevante documenten en bronnen gemakkelijk beschikbaar te maken, onder andere op basis van een systeem van monitoring van belangrijke issues en stakeholders. Innovatief De Nederlandse drinkwaterbedrijven behoren kwalitatief en organisatorisch tot de wereldtop. Innovatie is voor de drinkwatersector essentieel. Vewin onderzoekt bij voortduring hoe zij tegemoet kan komen aan veranderende behoeften van haar leden, de consumenten en maatschappelijke organisaties. Samenwerking KWR Watercycle Research Institute is het nationale kenniscentrum voor de drinkwatersector. Samen mèt en vóór de drinkwaterbedrijven ontwikkelt KWR kennis voor een continue verbetering van de drinkwaterkwaliteit, nu en in de toekomst. Vewin en KWR werken nauw samen in de Vewinstuurgroepen en de Programma Begeleidingscommissies van KWR. RIWA, de Vereniging van Rivierwaterbedrijven, behartigt de algemene belangen van de rivierwaterbedrijven. De RIWA-koepel omvat de stroomgebieden van de Rijn, Maas en Schelde. De belangen van de waterbedrijven laten zich in vele opzichten combineren met de belangen van andere (maatschappelijke) organisaties. Vewin werkt daarom samen met stakeholders als consumentenorganisaties, de telecomsector, vertegenwoordigers van de chemische-, bestrijdingsmiddelenen geneesmiddelenindustrie, natuur- en milieuorganisaties en andere brancheorganisaties. Oorsprong Vewin is op 18 november 1952 opgericht. Nederland telde toen 198 drinkwaterbedrijven, waarvan er 177 lid waren van de vereniging. Thans kent Nederland tien bedrijven, die alle zijn aangesloten bij Vewin. Vewin-leden produceren jaarlijks ruim 1,1 miljard m 3 betaalbaar, schoon en veilig drinkwater (1952: 0,4 miljard m 3 ). Vewin kent daarnaast ook leden op de Antillen. Vewin 2013 Vewin zetelt in Den Haag en heeft met de Unie van Waterschappen ook een kantoor in Brussel (totaal 20,1 fte). 2

3 Inhoud Voorwoord voorzitter 4 Directieverslag 6 Verslag activiteiten Stuurgroepen 9 Bronnen & Kwaliteit 10 Bodem & Infrastructuur 13 Beveiliging & Crisismanagement 15 Doelmatigheid, Transparantie & Waterketen 18 Verslag Vewin Brussel 20 Communicatie & Informatie 22 Organisatie Vewin 24 Jaarrekening 26 Balans 27 Staat van baten en lasten 28 Algemeen 30 Waarderingsgrondslagen 31 Toelichting op de balans 33 Toelichting op de staat van baten en lasten 38 Ondertekening jaarrekening 42 Overige gegevens 43 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 44 Colofon 45 Dunea 3

4 Voorwoord voorzitter De beschikbaarheid van goed, gezond en goedkoop drinkwater is in Nederland zo vanzelfsprekend, dat wij lijken te vergeten dat ook onze drinkwaterbronnen continue bescherming nodig hebben en dat elders op de wereld nog steeds een groot te kort aan drinkwater is. Vewin en de drinkwatersector willen zich daarom nationaal en internationaal blijven inzetten voor de bescherming van drinkwaterbronnen en de beschikbaarheid van schoon en veilig drinkwater. In 2013 stonden in Nederland vraagstukken als het boren naar schaliegas, medicijnresten in waterbronnen en het gebruik van de ondergrond op de agenda. De beschikbaarheid van goed en genoeg zoetwater werd besproken in het Deltaprogramma Zoetwater. In Brussel werd in Europees verband onder andere gesproken over het privatiseren van drinkwaterbedrijven (hetgeen in Nederland overigens als ongewenst wordt gezien) en de prioritaire stoffenrichtlijn. Stuk voor stuk onderwerpen waarvoor blijvend aandacht moet worden gevraagd bij de Haagse en Brusselse politiek. Prof.dr. C.P. Veerman Het jaar 2013 stond voor de Vewin-organisatie in het teken van veranderingen: de verhuizing naar Den Haag en een nieuwe directeur. Veranderingen waarmee de belangenbehartiging een nieuw elan krijgt. Het jaar 2013 stond voor de Vewin-organisatie in het teken van veranderingen: de verhuizing naar Den Haag en een nieuwe directeur. Veranderingen waarmee de belangenbehartiging een nieuw elan krijgt. Na bijna 60 jaar heeft Vewin het kantoor in Rijswijk verruild voor de Malietoren in Den Haag. Het hart van de Nederlandse belangenbehartiging waarin naast VNO-NCW en MKB Nederland ook andere belangenbehartigers zijn gevestigd en in de directe nabijheid van andere relevante stakeholders zoals de Unie van Waterschappen, het NWP, IPO, VNG, ministeries en Tweede Kamer. Kortere lijnen maakt de samenwerking en daarmee de bundeling van krachten gemakkelijker. De kortere afstand tot ministeries en het parlement vergroot eveneens de slagkracht van de belangenbehartiging. Deze verhuizing is de verdienste van Theo Schmitz die in 2013 na 10 jaar zijn werkzaamheden als directeur heeft overgedragen aan Renée Bergkamp. Theo Schmitz heeft in die tijd Vewin weten te positioneren als de belangenbehartiger van de drinkwatersector en de verhuizing naar de Malietoren als de kroon op dit werk mogelijk gemaakt. Renée Bergkamp neemt, met een rijke politieke en bestuurlijke ervaring, het stokje over en kan samen met de leden verder bouwen aan eigentijdse belangenbehartiging. Daarbij is de samenwerking met stakeholders van binnen en buiten de waterbranche van groot belang, zowel in Nederland als internationaal. 4

5 Internationale samenwerking is van belang omdat watervraagstukken grensoverschrijdend zijn. Dat geldt voor de bescherming van bronnen, waarvoor bijvoorbeeld de Europese Kaderrichtlijn Water van kracht is en de beschikbaarheid van drinkwater, waarvoor de Nederlandse drinkwaterbedrijven zich wereldwijd inzetten. Maar ook voor waterbeheer kwesties die rechtsreeks invloed kunnen hebben op de beschikbaarheid en kwaliteit van drinkwater. Overstromingen in Azië, maar ook dichterbij in Engeland, tonen dit aan. Vewin blijft zich dan ook inzetten voor een internationale samenwerking bij het oplossen van deze vraagstukken. Bestuurlijk Het bestuur en de Algemene Ledenvergadering van Vewin zijn in 2013 vier keer bijeen gekomen. Hierbij werd intensief aandacht besteed aan de standpunten van de drinkwatersector in Den Haag en Brussel. Vanuit een toekomst gerichte agenda wordt gewerkt aan het benutten van kansen en het realiseren van ambities. Beleggingsbeleid De beleggingen van Vewin zijn gebaseerd op de Fido -richtlijnen. Dat wil zeggen dat middelen risicoloos worden belegd, er wordt geen risico gelopen ten aanzien van de hoogte van de belegde middelen. Dit heeft vanzelfsprekend een lager rendement tot gevolg. Vewin heeft per 31 december 2013 een beperkte hoeveelheid obligaties (ca ) en spaartegoed (ca 12,20 miljoen). Jaarverslag Dit jaarverslag is opgesteld volgens de eisen van corporate governance, zoals beschreven in de richtlijnen voor organisaties zonder winststreven. In de bijlage van dit jaarverslag treft u de controleverklaring van de onafhankelijke accountant aan. De bijbehorende management letter is in het bestuur besproken en gaf daar geen aanleiding tot opmerkingen. Financiële Transparantie De financiële situatie van Vewin is gezond. De begroting 2013 werd uit - gevoerd binnen de kaders die in december 2012 waren vastgesteld en uit de reserves werden de afgesproken uitgaven bekostigd in het in het kader van het zogeheten European Water Innovation Fund (EWIF). De uitvoering van de begroting stond onder leiding van de directeur en werd door het bestuur goedgekeurd. 5

6 Directieverslag In dit jaarverslag van de Vereniging van waterbedrijven in Nederland brengen wij verslag uit van onze (inter)nationale netwerkactiviteiten in 2013 in Den Haag en Brussel. De ontwikkelingen, die in 2013 op de drinkwatersector afkwamen, bewijzen dat een alerte belangenbehartiging noodzakelijk is. De drinkwatersector heeft raakvlakken met zeer veel beleidsterreinen en overheidsbeslissingen. Denk aan terreinen als energie, landbouw, natuur, milieu, crisisbeheersing, ruimtelijke ordening, innovatie, belastingen etc. etc. Tijdig en serieus meewegen van de drinkwaterbelangen is onze inzet. Die inzet plegen we niet alleen, maar samen met onze leden, met samenwerkingspartners en bondgenoten en in Europees en mondiaal verband met andere landen. Naast een uitstekende kennispositie, zijn daarvoor het hebben van goede antennes en samenwerkingsbereidheid en overtuigingskracht nodig. Eigenschappen, die wij graag aanwenden om onze miljoenen klanten continue te voorzien van betaalbaar drinkwater van uitstekende kwaliteit, nu en in de toekomst. Belangenbehartiging in Den Haag In Den Haag heeft het Kabinet Rutte II door het sluiten van een fors aantal akkoorden ingezet op allerlei hervormingen en bezuinigingen. Onder hoge politieke druk is ook besloten tot een forse verhoging van de Belasting op Leidingwater, waardoor de inkomsten voor het Rijk stijgen met ongeveer 200 miljoen. De maatregel is gepresenteerd als vergroenings maatregel. Ondanks ons pleidooi dat er geen effect op verduurzaming is en dat er opnieuw een lastenverhoging voor burgers en bedrijven optreedt, terwijl zij al 20% belasting betalen bovenop de drinkwaterprijs, is de belasting tot stand gekomen. Het is wel gelukt om een aantal consequenties te verzachten en een ruime overgangsperiode af te spreken. In 2013 is de eerste verplichte benchmark van de drinkwaterbedrijven uitgevoerd en door de minister van I&M naar de Tweede Kamer gestuurd. De drinkwatersector is al jarenlang gewend om op vrijwillige basis prestatievergelijkingen uit te voeren. Dit past allemaal bij de uitrol van de nieuwe Drinkwaterwet, waarbij ook een nieuwe rol van de ILT en de Autoriteit Consument en Markt (ACM) hoort en aandacht van ons vraagt. Gebleken is dat de intenties en resultaten van de sector op het gebied van kwaliteit en transparantie niet zonder meer terugkomen in de rapportages van de ILT en ACM. Om dat wel voor elkaar te krijgen, is nog veel inspanning nodig en leven nog de nodige zorgen. Op het gebied van bronnen en kwaliteit is er veel aandacht besteed aan het geneesmiddelendossier. Ook is er gewerkt aan het volwaardig meenemen van de drinkwaterbelangen in het Deltaprogramma Zoet Water. Op het gebied van bodem en infrastructuur zijn de Structuurvisie Ondergrond (STRONG) en de kwestie van mogelijke schaliegaswinning vooral aan bod geweest. De drinkwatersector heeft zelf onderzoeken laten uitvoeren, waaruit blijkt dat de conclusie van de minister van EZ, dat alle risico s bij schaliegaswinning beheersbaar zijn, op zijn minst prematuur is. Voor onze sector, als één van de vitale sectoren was de evaluatie van de Wet Veiligheidsrisico s in 2013 ook een belangrijk onderwerp. 6

7 Belangenbehartiging in Brussel Op tal van terreinen werken Europese regels door in het Nederlandse beleid op het gebied van o.a. landbouw, marktwerking en milieu. Op al die terreinen worden de ontwikkelingen gevolgd en via interventies en position papers beïnvloed. Naast bedreigingen biedt Brussel ons ook kansen. Het European Innovation Partnership (EIP) voor Water stimuleert innovatiekansen in de water - sector. Nederland is actief, zowel in het Steering Committee rond de EU Commissaris voor Milieu, als in de Task Force en de Action Groups, waar kennis instellingen en bedrijven concreet samenwerken. In 2013 zijn ook de eerste calls in het kader van Horizon 2020 opengesteld. Door een goede link te leggen met de Topsector Water waar de drinkwatersector, via het Kernteam Watertechnologie, goed is vertegenwoordigd, kan van deze Europese ontwikkeling ook in Nederland goed gebruik gemaakt worden. Naast deelname aan EIP, is Vewin in Brussel ook actief in het Water supply and sanitation Technology Platform (WssTP), het European Centre of Employers and Enterprises providing Public services (CEEP) en de Europese koepel EUREAU. Samenwerking Vewin verricht haar activiteiten op het gebied van netwerken en belangenbehartiging waar mogelijk in samenwerking met andere stakeholders en bondgenoten, zoals gemeenten (VNG) en provincies (IPO) namens de aandeelhouders van de drinkwaterbedrijven, de Unie van Waterschappen, KWR, KIWA, RIWA, VNO-NCW, LTO-Nederland, Natuurorganisaties, NWP en de collega s in de netwerksectoren Kabels, Telecom en Energie. Vewin is steeds op zoek naar en staat open voor andere allianties en bondgenootschappen. Vereniging Communicatie Het communicatiebeleid is gericht op een permanente versterking van het profiel en imago van de drinkwatersector en van de positie van Vewin als (inter)nationale branche- en lobby-organisatie en drinkwaterautoriteit. Kennisdeling en informatievoorziening zijn hierbij van groot belang. Ook in 2013 heeft dit vorm gekregen in nauwe samenwerking met de drinkwaterbedrijven, via het Platform Communicatie. Het Platform Communicatie kwam in 2013 minimaal vier maal bijeen. Er werd onder andere aandacht besteed aan issues zoals schaliegas, Belasting op Leidingwater (BoL) en de sectorbrede communicatiestrategie. Tevens werd er een speciale studiedag georganiseerd voor alle communicatiemedewerkers in de drinkwatersector, die dit jaar in het teken stond van netwerken en lobbyen. Andere voorbeelden zijn de ondersteuning van PR-activiteiten, workshops en (internationale) bijeenkomsten. 7

8 Stuurgroepen en ad hoc samenwerking Ook in 2013 heeft de beleidsvoorbereiding ten behoeve van besluitvorming in het Bestuur plaatsgevonden in vier Stuurgroepen. Deze werkwijze zorgt voor structuur in de beleidsvoorbereiding en de belangenbehartiging en voor betrokkenheid van alle leden daarbij. Dit geldt ook voor het Platform Juristen. Op een enkel onderwerp wordt buiten de Stuurgroepen om overlegd. Bijvoorbeeld de bespreking van de Beleidsnota Drinkwater vindt direct op bestuursniveau plaats. Verwachtingen voor 2014 Luidend in euro s Vewin verwacht geen belangrijke mutaties in de personele organisatie in Er wordt uitgegaan van een personeelsbezetting over 2014 van ca. 20 fte. Door het bestuur van Vewin is een sluitende begroting voor 2014 opgesteld. Qua omvang volgen de baten en lasten in totaliteit de trendmatige ontwikkeling van de afgelopen jaren. Deze is er op gericht een steeds efficiëntere en effectievere organisatie te bewerkstelligen. Ook in 2013 hebben de Stuurgroepen seminars georganiseerd met externe deelnemers. Bureau Ondernemingsraad en Personeel Directie en Ondernemingsraad zijn diverse malen bijeen geweest, met de op stapel staande relocatie als vast agendapunt. Daarnaast kwamen ook onderwerpen als bedrijfsregelingen (bedrijfstijden/vervoer), verplichte vrije dagen en verzuim uitgebreid aan bod. Verzuim Het ziekteverzuim was in 2013 onverminderd laag: 1,03 %. Baten Totaal Baten Lasten Personele lasten Huisvestingslasten Overige lasten Projectmatige lasten Totaal lasten Verwacht bedrijfsresultaat 0 Dank Vewin stond in 2013 voor omvangrijke en complexe opdrachten. Ik wil de medewerkers danken voor de professionaliteit en inzet waarmee zij zich van hun taken hebben gekweten. 8

9 Verslag activiteiten stuurgroepen Vitens 9

10 Bronnen & kwaliteit In 2013 stonden diverse thema s op de agenda van de stuurgroep Bronnen & Kwaliteit. Bij het Deltaprogramma Kust heeft de Tweede Kamer na interventie van Vewin de regering verzocht de duin- en grondwatergebieden voor drinkwatervoorziening geografisch vast te leggen in de Nationale Visie Kust, zodat zij duurzaam zijn veiliggesteld. De minister zal bij provincies en gemeenten benadrukken dat zij dit in hun instrumentarium opnemen. Het ministerie van EZ werkt aan een Natuurvisie, waar Vewin bij betrokken is. De drinkwatersector wordt steeds meer erkend als natuurbeheerder. Naar aanleiding van een Vewin-seminar over drinkwater en natuur, is de Groene Tafel tot stand gekomen. Een bijeenkomst waar bestuurders van de drinkwatersector, EZ, provincies, waterschappen, natuurorganisaties en de recreatiesector afspraken maken over de versterking van de combinatie drinkwater en natuur. Drinkwaterbedrijven pachten circa 1200 hectaren van Staatsbosbeheer en nemen hierbij de natuurbeheertaak over, zonder vergoedingen, terwijl wel een hoog erfpachtcanon wordt betaald. De drinkwaterbedrijven wensen gelijke behandeling, alle gebieden die als natuur worden beheerd, moeten als natuurgrond worden gewaardeerd. De bedrijfsterreinen zouden voor verkoop moeten worden aangeboden. Vewin heeft hier contact over met het ministerie van EZ en de Tweede Kamer. Vewin heeft inbreng geleverd voor de Tweede Nota Duurzame Gewasbescherming. Prioriteit hierbij was een glyfosaatverbod buiten de landbouw (motie Grashoff nr ). Vewin heeft dit aan de orde gesteld in een gesprek met staatssecretaris Mansveld, Kamerleden en stakeholders. De staatssecretaris heeft aangegeven chemische onkruidbestrijding te verbieden op verhardingen, voor particulieren en voor groenbeheer en sportvelden. De Kamerbehandeling volgt. Vewin heeft bij het Vijfde Actieprogramma Nitraatrichtlijn maatregelen bepleit die moeten leiden tot het terugdringen van de normoverschrijdingen. Zoals de aanscherping van de gebruiksnormen voor stikstof en fosfaat en de verhoging van de werkingscoëfficiënt voor varkensdrijfmest. De ministeries van I&M en EZ hebben bij het RIVM een onderzoek uitgezet naar mogelijke aanvullende maatregelen voor drinkwaterbronnen. Vewin heeft zitting in de begeleidingsgroep. 10

11 Grondwater De Tweede Kamer heeft de regering verzocht een normenkader voor probleemstoffen in het grondwater te verbeteren en op te nemen in het Besluit kwaliteitseisen en monitoring water. Het ministerie zal nagaan of afstemming van de drinkwaternormen en de normen in het Besluit kwaliteitseisen en monitoring water en de Wet bodembescherming kan worden verbeterd. In de Nota Drinkwater zal de minister daar nader op ingaan. De drinkwatersector heeft veel grondwaterwinningen en in meerdere provincies wordt vrijwel uitsluitend gebruik gemaakt van grondwater voor de bereiding van drinkwater. Bij meer dan de helft van deze grondwaterwinningen is sprake van antropogene verontreinigingen in het ingenomen grondwater die middels zuivering weggenomen moeten worden. Dit blijkt onder meer uit het RIVM-rapport Bescherming drink waterbronnen in het nationaal beleid (mrt 2013). Daarom is meer aandacht nodig voor oplossen en voorkomen van kwaliteitsproblemen bij grondwaterwinningen ten behoeve van de drinkwatervoorziening. Het ontbreekt echter aan adequate normen en daarom vragen wij om het normenkader te verbeteren gezien de eisen die de Drinkwaterwet stelt. Normen in de Wet Bodembescherming zijn niet afgestemd op de eisen in de Drinkwaterregelgeving. Kaderrichtlijn Water Vewin heeft het principe de vervuiler betaalt onder de aandacht gebracht van de Tweede Kamer bij de wijziging van de Waterwet in het kader van de verontreinigingsheffing. Daarnaast heeft Vewin begin 2013 de kernbeheerkwesties drinkwater voor de 2e generatie stroomgebiedbeheersplannen ( ) aan het ministerie van I&M aangeboden. De beheerkwesties drinkwater geven de resterende bedreigingen voor de drinkwatersector aan. Zoals restanten van bestrijdingsmiddelen, geneesmiddelen en nieuwe stoffen in de rivieren en de aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen, meststoffen en zware metalen in grondwater. Vewin vraagt de overheid maatregelen te nemen om deze bedreigingen weg te nemen: preventieve ketenbenadering, normering nieuwe stoffen, uitvoering gebiedsdossiers, mest- en bestrijdingsmiddelenbeleid, bodemsanering, ruimtelijk beleid, internationale stroomgebiedsafstemming. En tevens zorgen dat er voldoende zoet water van voldoende kwaliteit is wegens klimaatverandering. Vewin heeft bij de Tweede Kamer en het ministerie van I&M gepleit voor opname van de uitkomsten van de gebiedsdossiers in de stroomgebiedbeheersplannen. Gebiedsdossiers worden opgesteld door Provincies en Rijkswaterstaat en geven per gebied bedreigingen en mogelijke maatregelen aan ter bescherming van de drinkwater - voorziening. Geneesmiddelen In 2013 is het onderwerp geneesmiddelen in drinkwater op verschillende keren aan de orde gekomen. Vewin heeft bij de aanpassing van de Prioritaire Stoffenrichtlijn in Brussel gepleit voor het standpunt van de Europese Commissie om drie geneesmiddelen op de lijst van prioritaire stoffen op te nemen. Na behandeling in het Europees Parlement zijn de drie geneesmiddelen uiteindelijk van de lijst verwijderd. Vewin heeft de Tweede Kamer gevraagd om een actieprogramma en normering voor geneesmiddelen. De Tweede Kamer heeft de regering vervolgens verzocht om in samenwerking met de partijen uit de waterketen te onderzoeken of er een wettelijke toetsingskader voor de concentratie van geneesmiddelenresiduen in oppervlaktewater en grondwater kan komen. Tevens heeft de Kamer verzocht, een normvoorstel (van 0,1 µg/l) voor geneesmiddelen in het grondwater over te nemen en te komen met een preventieve aanpak van medicijnresten bij de bron. De minister wenst geen nieuwe normen. Het beleid is nu al gericht op risicoanalyse. Vewin heeft in 2013 met de Unie van Waterschappen en RIWA een gezamenlijk document opgesteld 11

12 Visie ontwikkeling humane geneesmiddelen in de waterketen. Doel is een gezamenlijke agenda te ontwikkelen die ook zorgt dat betrokkenen (de ketenpartijen) en het ministerie actief in het dossier stappen zetten. Eind 2013 heeft de Tweede Kamer besloten begin 2014 een rondetafelgesprek te houden over geneesmiddelen en water. Deltaprogramma Zoetwater Het Deltaprogramma Zoetwater heeft de kansrijke strategieën in 2013 getrechterd naar een voorkeursstrategie. Vewin is vertegenwoordigd in het Bestuurlijk Platform en het Programmateam Zoetwater. Voor Vewin is het belangrijk dat in de doelstellingen van Zoetwaterprogramma een gezond en evenwichtig watersysteem en het beschermen van cruciale functies (drinkwater) expliciet benoemd worden. Tevens is handhaving van de bestaande verdringingsreeks van belang. De samenhang tussen waterkwantiteit en -kwaliteit in het Deltaprogramma Zoetwater kan nog beter. Om die reden heeft RIVM in samenwerking met de drinkwaterbedrijven onderzoek gedaan naar de effecten van klimaatontwikkelingen op de waterkwaliteit bij innamepunten voor de drinkwatervoorziening. Daarbij is geanalyseerd wat het effect van klimaat kan zijn op de concentratie van verontreinigende stoffen in het oppervlaktewater. Met de Economische Analyse Zoetwater heeft Vewin bij het Deltaprogramma aangegeven welke mogelijke maatregelen in het watersysteem haalbaar zijn en welke knelpunten opgelost moeten worden. De Vewin-investeringsagenda is begin 2014 aan het Deltaprogramma aangeboden. Daarin geven bedrijven aan welke investeringen zij daadwerkelijk doen in het kader van de zoetwater strategie. De agenda wordt opgenomen in het Deltaplan Zoetwater dat onderdeel is van de Deltabeslissing. Waterleiding Maatschappij Limburg 12

13 Bodem & Infrastructuur Bij de stuurgroep Bodem & Infrastructuur is in 2013 een groot aantal onderwerpen aan bod gekomen. De Wet Bodembescherming wordt integraal herzien. Bodemsanering zal onderdeel worden van ruimtelijke ontwikkelingen, Vewin participeert in de klankbordgroep. Naar de ondergrondse eindberging van kernafval loopt een uitgebreid onderzoeksprogramma. Vewin participeert in het programma en heeft gereageerd op de onderzoeksopzet om verschillende opties voor eindberging te vergelijken. De ondergrondse infrastructuur vormt het hart van de drinkwaterdistributie. Om inzichtelijk te maken hoe zorgvuldig de bedrijven met assetmanagement omgaan heeft Vewin een publicatie uitgegeven over investeren in infrastructuur. In de Eerste Kamer is bij de behandeling van de Wet nadeelcompensatie door de minister van V&J een handleiding toegezegd voor nadeelcompensatie bij gedwongen verlegging van kabels en leidingen. Bij de uitwerking is Vewin actief in een klankbordgroep. Een voorstel voor Europese verordening verplicht dat de aanleg van telecomkabels in drinkwaterleidingen wordt toegestaan. Vewin heeft nationaal en Europees bezwaren gemaakt vanwege risico s voor de drinkwaterkwaliteit. De kwaliteit van aanleg en onderhoud van binneninstallaties wordt geborgd via Erkende installateurs die zijn aangesloten bij daartoe opgerichte stichtingen (SEI en Sterkin). Vewin participeert in beide besturen. Samen met het ministerie van I&M is verkend of het risico van permeatie van bodemverontreiniging door drinkwaterleidingen afdoende in de beoordelingssystematiek is opgenomen. Het onderzoek wordt in 2014 afgerond. Vewin werkt nauw samen met brancheorganisaties van overige ondergrondse netten. In 2007 is daarvoor het Platform Netbeheerders opgericht. In 2013 is een tweetal seminars georganiseerd over Samenwerken in infrastructuur en de Structuurvisie Ondergrond. Schaliegas Schaliegaswinning blijft in Nederland zowel de politiek als de gemoederen bezig houden. Ook voor Vewin was dit in 2013 een belangrijke issue gezien de risico s voor grondwaterbronnen bij boren naar schaliegas. Het ministerie van EZ heeft een onderzoek uitgevoerd om de risico s van 13

14 schaliegas in beeld te brengen, waarvan in augustus 2013 de resultaten bekend werden. Het ministerie heeft vervolgens aangekondigd eerst een Structuurvisie schaliegas en een plan-mer op te stellen om in beeld te brengen welke gebieden geschikt zijn voor schaliegaswinning. Hiervoor is 1,5 jaar uitgetrokken, in die periode zal niet worden geboord. Vewin was nauw betrokken in de discussie, onder andere als lid van de klankbordgroep voor het onderzoek. De sector heeft ook zelf reviews van het EZ-onderzoek laten uitvoeren om beter inzicht te krijgen in risico s van schaliegas en de leemtes in het bijhorende juridische kader. Voor 2014 heeft de sector een onderzoeksprogramma opgesteld om beter grip te krijgen op deze risico s en de gewenste regulering. Vooralsnog ziet Vewin winning van schaliegas als een zeer risicovolle activiteit, waarbij mogelijke effecten voor drink waterbronnen nog onvoldoende in beeld zijn en waarbij nog onvoldoende duidelijk is hoe deze risico s beheerst kunnen worden. Vewin vindt dat deze risico s uitgesloten moeten worden en de kwaliteit gewaarborgd moet blijven. Vewin heeft op verschillende momenten haar zorgen richting de Tweede Kamer kenbaar gemaakt. Zo is in september 2013 gesproken op een door de Kamer georganiseerde hoorzitting. STRONG In de ondergrond vinden steeds meer activiteiten plaats. Het wordt zo druk dat regulering en ordening van ondergrondse ruimtegebruik noodzakelijk wordt. Functies zitten elkaar steeds vaker in de weg. Dit geldt niet alleen in de ondiepe ondergrond als het gaat om kabels en leidingen, ook dieper wordt het steeds drukker. Aardwarmte, schaliegas, warmte-koude opslag, tunnels, parkeergarages, buisleidingen. Alles heeft ruimte nodig. En uiteraard ook waterwinning. Bescherming van grondwatervoorraden kan beperkingen met zich meebrengen voor andere ondergrondse functies. Zorgvuldige afstemming is dus gewenst. Vewin steunt het initiatief van het ministerie van I&M om een beleidsnota voor de ondergrond op te stellen, STRONG, Structuurvisie Ondergrond. Medio 2013 heeft de sector haar inzet voor STRONG geformuleerd en dit gedeeld met het ministerie van I&M. In de Tweede Kamer is bepleit om drinkwater prioriteit te geven waar ondergrondse functies elkaar in de weg zitten en afwegingen gemaakt moeten worden. Drinkwater is aangemerkt als dwingende reden van groot openbaar belang. Op aangeven van Vewin is hiertoe in de Kamer ook een motie ingediend. In september heeft Vewin twee seminars georganiseerd om te discussiëren over STRONG. Met de netbeheerders en gemeenten is een gezamenlijke visie opgesteld over de problematiek van kabels en leidingen en op welke wijze STRONG daar een bijdrage aan kan leveren. WION/INSPIRE Bij de voorbereiding van graafwerkzaamheden in de bodem is het cruciaal dat alle betrokken partijen beschikken over actuele, gedetailleerde en betrouwbare informatie over waar kabels en leidingen in de bodem aanwezig zijn. Nog steeds is schade door graafwerkzaamheden dé belangrijkste oorzaak voor onderbrekingen van de levering. Voor de informatieverstrekking over ligging van kabels en leidingen is enkele jaren geleden de Wet Informatie-uitwisseling Ondergrondse netten (WION) tot stand gekomen. Met de Europese Richtlijn INSPIRE komen verplichtingen op de lidstaten af die vergelijkbaar zijn: digitale beschikbaarstelling van informatie over de ligging van kabels en leidingen. Nederland is verplicht deze richtlijn te implementeren. Vewin vindt het van belang om optimaal aan te sluiten bij de bestaande systeem voor informatie-uitwisseling. Overheden, netbeheerders, grondroerders en Kadaster hebben daarom in 2013 besloten tot een gezamenlijk visie te komen voor de implementatie van INSPIRE in samenhang met de WION. Voor de invoering hiervan is door de partijen een intentieverklaring getekend en een gezamenlijk aangetrokken programmamanager aangesteld voor de implementatie in

15 Beveiliging & Crisismanagement De Stuurgroep Beveiliging en Crisismanagement behandelde in 2013 een breed scala aan onderwerpen. Op het gebied van crisiscommunicatie is in Vewin-verband een Handreiking Crisiscommunicatie opgesteld. Hiermee wordt inzichtelijk gemaakt welke rol en taak Vewin, de drinkwaterbedrijven en alle directe crisispartners hebben ten aanzien van crisiscommunicatie bij drinkwaterincidenten en crises. Vewin heeft samen met het Nederlands Genootschap voor Burgemeesters en het Instituut voor Fysieke Veiligheid een mindmap opgesteld die bij drinkwaterincidentenof rampen de bestuurlijke aandachtspunten van burgemeesters en zijn adviseurs onder de aandacht brengt. De mindmap maakt voor het crisisteam informatie inzichtelijk en werkt als een checklist om verschillende aspecten van een drinkwatercrisis langs te lopen. Hiermee wordt een efficiënte besluitvorming bij crises beoogd. Een heroverweging is uitgevoerd naar de aansluiting van de drinkwatersector op het noodcommunicatiesysteem C2000. Hierbij is gekeken naar alternatieve systemen die beter aansluiten bij het specifieke gebruik van de drinkwaterbedrijven. Gebleken is dat de vaste NoodCommunicatie- Voorziening (NCV) van KPN een goed alternatief is voor interne- en onderlinge noodcommunicatie alsmede noodcommunicatie met de meldkamers van de hulpdiensten en bestuurders. Het jaar 2014 wordt een overgangsjaar waarin onderzocht wordt of er behoefte is aan een aanvullend mobiel noodcommunicatiesysteem voor in het veld dat in de dagelijkse praktijk inzetbaar is. Evaluatie Wet veiligheidsregio s Net als in voorgaande jaren, heeft Vewin ook in 2013 op ambtelijk én politiek niveau de noodzaak van landelijke sturing in het dossier regionale samenwerking onder de aandacht gebracht. Het evaluatierapport van de commissie Hoekstra naar de werking van de Wet veiligheidsregio s concludeerde dat het ontwikkelen van veiligheidsregio s een gunstig effect heeft gehad op de kwaliteit en effectiviteit van de rampenbestrijding, maar dat het op een aantal punten beter moet. Het advies is dat het Veiligheidsberaad de wettelijke taak moet krijgen om centrale afspraken te maken met landelijk georganiseerde samenwerkingspartners. Daarnaast moeten de primaire processen van de veiligheidsregio s worden gestandaardiseerd. Hierbij gaat het om alarmering, opschaling, crisiscommunicatie en ICT. Uniformiteit is een voorwaarde voor samenwerking. 15

16 Ook moet de Inspectie V&J met een handhavingsstrategie gaan werken, bestaande uit intensivering van toezicht en verschillende interventies. De adviezen van Hoekstra zijn conform de inzet van Vewin, ze bieden goede handvatten voor een betere en efficiëntere samenwerking tussen veiligheidsregio s en drinkwaterbedrijven. Minister Opstelten heeft toegezegd de handhavingsstrategie voor de Inspectie V&J uit te werken. Daarnaast worden randvoorwaarden vastgelegd om uniformiteit voor betere samenwerking te bereiken. Een ander belangrijk punt voor Vewin was de positie van het Veiligheidsberaad. Hier gaat het kabinet niet mee in het advies van Hoekstra. Minister Opstelten heeft de Tweede Kamer toegezegd dat samenwerking tussen veiligheidsregio s en vitale sectoren één van de landelijke doelstellingen wordt waarover hij prestatieafspraken gaat maken met het Veiligheidsberaad. De Inspectie V&J controleert op naleving. Vewin gaat samen met collega vitale sectoren, VNO-NCW en V&J overleggen over de invulling van deze prestatieafspraken. Waternet Cybersecurity Cybersecurity is één van de topprioriteiten van het kabinet. Ook in de drinkwatersector staat cybersecurity hoog op de agenda. Begin 2013 zijn de resultaten van de derde sectorbrede benchmark Informatiebeveiliging opgeleverd. Deze benchmark houdt het beveiligingsbewustzijn op pijl en geeft inzicht in waar verbetering nodig is. Daarnaast is onder leiding van Vewin een beleid opgesteld over Responsible Disclosure, de wijze waarop melders op verantwoorde wijze ICT-kwetsbaarheden in informatiesystemen en softwareproducten kenbaar maken richting het betreffende bedrijf. De leidraad is op de websites van de bedrijven geplaatst. Op het gebied van wetgeving is het wetsvoorstel melding inbreuken elektronische informatiesystemen ter consultatie gebracht. Met deze wet krijgen drinkwaterbedrijven voor majeure ICT-inbreuken een wettelijke meldplicht aan het Nationaal Cyber Security Centrum(NCSC) van V&J. Vewin heeft haar drie belangrijkste punten aan V&J voorgelegd: ICT-inbreuken worden via de eigen toezichthouder bij het NCSC gemeld; het NCSC heeft geen interventiebevoegdheid richting drinkwaterbedrijven; en meldingen van ICT-inbreuken en alle verstrekte gegevens moeten worden uitgezonderd van de Wob. De verdere behandeling van het wetsvoorstel is vertraagd waardoor niet duidelijk is of de punten van Vewin opvolging hebben gekregen. Daarnaast zijn samen met de Nationaal Coordinator Terrorismebestrijding en Veiligheid de te nemen cybersecuritymaatregelen verkend die de overheid bij een terreurdreiging treft. Doel is de maatregelen van de overheid en van de vitale sectoren zo goed mogelijk op elkaar aan te sluiten ter verhoging van de weerbaarheid. Tot slot is de samenwerking met het NCSC versterkt. Drinkwaterbedrijven hebben hun relevante IP-adressen aangeleverd zodat het NCSC hen tijdig kan waarschuwen bij eventueel geïnfecteerde systemen. 16

17 Uniformering binnen de drinkwatersector De drinkwatersector werkt op een aantal beleidsterreinen uniform. Uniformering bevordert de samenwerking en kennisuitwisseling tussen de drinkwaterbedrijven wat uiteindelijk tot kennisvermeerdering leidt. In 2013 zijn een aantal uniformeringstrajecten in gang gezet. Drinkwaterbedrijven zijn op basis van de Drinkwaterwet verplicht om elke vier jaar een leveringsplan bij de ILT in te dienen. Een fundamenteel onderdeel van het leveringsplan is de Verstoringsrisicoanalyse (VRA) die de basis vormt voor alle continuïteit- en crisisbeheersingsvoorzieningen van elk drinkwaterbedrijf. Besloten is onder leiding van Vewin de aanpak en methodiek van de VRA sectorbreed te uniformeren. Door het gebruik van een eenduidige aanpak zijn de VRA s van de drinkwaterbedrijven op dezelfde wijze te interpreteren door de ILT en onderling vergelijkbaar en uitwisselbaar. In samenspraak met de drinkwaterbedrijven is een aanpak en methodiek tot stand gekomen die aan de hand van twee praktische workshops zijn getoetst en beoefend. Bij de methodiek is zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de methodiek van de Nationale Risicobeoordeling die door het Rijk en de veiligheidsregio s wordt toegepast. Daarnaast heeft de sector besloten om ook het leveringsplan te uniformeren. Na afronding van traject rondom de VRA, wordt tezamen met alle bedrijven een uniform sjabloon voor het leveringsplan opgesteld. De invulling is vervolgens aan de individuele bedrijven. Medio 2016 moeten bedrijven hun nieuwe leveringsplan bij de ILT indienen. Tot slot is de sector overeengekomen dat het toegangsbeleid van de bedrijven waar kan en nodig geüniformeerd wordt. Uitwerking vindt plaats in Waterbedrijf Groningen 17

18 Doelmatigheid, Transparantie & Waterketen 2013 was voor de drinkwatersector een ijkjaar waarin de ambities en prestaties van de drinkwatersector langs meerdere maatlatten werden gelegd. De uitkomsten van de onderzoeken en rapportages zijn voor de drinkwaterbedrijven positief: het benchmarkrapport Water in Zicht 2012 liet verdere verbetering van de diverse prestatiethema s zien en de Visitatiecommissie Bestuursakkoord Water benoemde een groot deel van de drinkwaterbedrijven tot de koplopers met een goed ambitieniveau. Daarnaast legde de sector via wettelijk voorgeschreven rapportages over de tarieven en bedrijfsprestaties verantwoording af aan de minister van I&M en de Tweede Kamer. In 2013 nam het kabinet enkele besluiten die impact hebben op de bedrijfsvoering van de drinkwaterbedrijven: forse verlaging van de Wacc en verdubbeling van de Belasting op Leidingwater. Prestatievergelijking In 2013 is de eerst verplichte prestatievergelijking van de drinkwaterbedrijven uitgevoerd en door de minister van I&M naar de Tweede Kamer gestuurd. De verplichte prestatievergelijking is het vervolg op de sinds 1997 door de drinkwaterbedrijven vrijwillig uitgevoerde onderlinge vergelijking. De prestatievergelijking is tot stand gekomen in overeenstemming met het door de minister vastgestelde Protocol Prestatievergelijking Drinkwaterbedrijven De 10 drinkwaterbedrijven zijn vergeleken op vier thema s: Drinkwaterkwaliteit, Dienstverlening, Milieu en Financiën & Efficiency. De prestaties van de drinkwaterbedrijven zijn ten opzichte van het vorige benchmarkjaar (2009) verder verbeterd. Bestuursakkoord Water De Stuurgroep Water heeft in maart 2013 een Visitatiecommissie Bestuursakkoord Water (BAW) aangesteld onder leiding van Karla Peijs. De visitatiecommissie is de eerste trede van de interventieladder, die is ingesteld als stok-achter-de-deur maatregel. De interventieladder voorziet in maatregelen die in toenemende mate dwingend zijn voor de samenwerking in de waterketen. De Visitatiecommissie bestaat uit een aantal onafhankelijke deskundigen en heeft eind 2013 een eerste rapportage opgeleverd, daarna begin 2014 een definitief eerste beeld. De drinkwaterbedrijven behoren voor een groot deel tot de koplopers, er zijn geen achterblijvers. De ambities van de drinkwaterbedrijven zijn als voldoende 18

19 beoordeeld en de bedrijven liggen op koers om de beoogde besparingen te behalen. De drinkwaterbedrijven hebben plannen ingeleverd om minimaal 5% te besparen en deze ambitie onderbouwd met zo concreet mogelijke acties. Samenwerking met partners in de waterketen is daarbij een belangrijk aandachtspunt. Een aanzienlijk deel van de besparingsacties is inmiddels al in gang gezet, soms zelfs gerealiseerd. Reden waarom de Visitatiecommissie het vertrouwen heeft dat de drinkwatersector de besparing van jaarlijks 70 miljoen volgens afspraak haalt in Vermogenskostenvoet De Minister van I&M heeft in 2013 besloten om de gemiddelde gewogen vermogenskostenvoet (Wacc) voor de periode vast te stellen op 4,8%. In werd een Wacc van 6% gehanteerd voor de drinkwatersector. De Wacc bepaalt de maximumvergoeding die het drinkwaterbedrijf mag betalen voor het vermogen dat het aantrekt van aandeelhouders en/of via leningen op de kapitaalmarkt. De Wacc wordt berekend volgens een formule in de Drinkwaterregelgeving en aannames en inschattingen van bijvoorbeeld markt- en renteontwikkeling en het risicoprofiel van de sector. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) adviseerde de minister om de Wacc neerwaarts bij te stellen vanwege met name de gedaalde rentes, daarnaast is het risicoprofiel anders ingeschat. De drinkwatersector heeft beargumenteerd aangegeven zich niet te kunnen vinden in het advies van de ACM, de minister heeft het advies onverkort overgenomen. Belastingen In het herfstakkoord tussen de coalitiepartijen en enkele oppositiepartijen is gekozen voor een verhoging van de Belasting op Leidingwater als vergroeningsmaatregel. Het tarief is verdubbeld en de drempel waarboven geen belasting was verschuldigd is afgeschaft. De afschaffing van de drempel betekent dat ook het bedrijfsleven belasting gaat betalen, waar de belasting voorheen gericht was op het terugdringen van het waterverbruik thuis. De maatregel leidt tot een verhoging van de jaarlijkse belastinginkomsten van 125 miljoen naar 330 miljoen. Vewin heeft in reactie op het herfstakkoord de consequenties van de maatregel voor het bedrijfsleven en de eigen bedrijfsvoering uitgebreid voor het voetlicht gebracht. Dit heeft geleid tot diverse aanpassingen om de consequenties van de maatregel te verzachten, zoals een aflopend tarief voor de grote watergebruikers en een uitgestelde invoeringsdatum met ruime overgangsperiode. Waterleidingmaatschappij Drenthe 19

20 Verslag Vewin Brussel Het belang van Europese wet- en regelgeving voor de drinkwatersector is in de afgelopen jaren sterk toegenomen. Europa heeft bevoegdheden en neemt besluiten die directe gevolgen hebben voor de Nederlandse watersector op gebieden als milieu, marktwerking en landbouw. De Europese dimensie is daarom een onmisbaar onderdeel geworden van de dagelijkse praktijk van het drinkwaterbeheer. Omdat Nederland slechts één van de 28 lidstaten van de EU is werd ook afgelopen jaar weer veel samengewerkt met andere Nederlandse organisaties, zoals bijvoorbeeld het Huis van de Nederlandse Provincies, VNO-NCW of Internationale organisaties zoals het Europees Milieuagentschap. Ook de goede relaties met beleidsmakers en koepelorganisaties (EUREAU, EUWMA, CEEP en EWA) zijn hierbij van essentieel belang. De contacten met Europarlementariërs blijven onverminderd op peil. Zo kende het jaarlijkse Waterdiner in Straatsburg voor de Nederlandse Europarlementariërs ook in 2013 een hoge opkomst. Met het vaststellen van het Meerjarig Financieel Kader (MFK) voor de periode zijn ook de bedragen voor andere fondsen vastgelegd: Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) ( 373 miljard), de regionale fondsen ( 325 miljard) en het onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon 2020 ( 70 miljard). Los van het budget stond 2013 voor het GLB in het teken van de invulling van het beleid. Met name het voorstel voor een verplichte vergroening in ruil voor directe betalingen uit Brussel leidde tot debat. Het uiteindelijke compromis bevat wel een verplicht vergroeningselement, maar veel flexibeler dan oorspronkelijke voorstel. Positief is dat voor de nationale invulling van het plattelandsontwikkelingsbeleid (POP) 32 miljoen beschikbaar komt (excl. nationale cofinanciering). Bij de nationale invulling van het GLB heeft Vewin zich, samen met de UvW, LTO en IPO, ingezet om binnen het GLB geld te reserveren voor watermaatregelen, met 65 miljoen als resultaat. Dit geld zal worden ingezet om de doelen van de Nitraatrichtlijn en de Kaderrichtlijn Water te halen, mogelijk via het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer. Prioritaire stoffen Gestart in 2012, werd het debat over de richtlijn over prioritaire stoffen in water in september 2013 afgerond. De drie veelbesproken farmaceutische middelen (twee hormoonstoffen en het geneesmiddel Diclofenac) worden uiteindelijk op een zogenaamde watch list geplaatst. Deze zal uiterlijk 1 september 2014 tot stand komen en iedere twee jaar worden vernieuwd of aangepast. Twaalf nieuwe stoffen zijn toegevoegd aan de reeds bestaande prioritaire stoffenlijst en moeten uiterlijk in december 2027 goede chemische status hebben. Voor zeven stoffen zijn de normen aangescherpt, een goede chemische status moet behaald zijn in december Met name op Nederlands instigatie, is afgesproken dat er in september 2015 een strategische aanpak zal liggen om watervervuiling door medicijnen te vermijden. Het bronbeleid is expliciet opgenomen in het uiteindelijke voorstel om een dergelijke discussie in de toekomst te voorkomen. 20