Juni Research Economische Vooruitzichten. Inhoudstafel. Maandelijks. Economische en financiële vooruitzichten 2

Transcriptie

1 Economische Vooruitzichten Maandelijks Juni Inhoudstafel Economische en financiële vooruitzichten VS: creatie van nieuwe banen Verenigde Staten: Fed houdt de koers Eurozone: groei is nog ongelijk gespreid België: groei is nog matig, maar beter gespreid 9 Verenigd Koninkrijk: sterke economische groei blijft aanhouden Japan: hoe duurzaam is het herstel? 7 Brazilië: voetbal, een feest? 9 Wisselmarkten: euro zwakker, Britse pond sterker, Eurozone: bbp op kwartaal- en op jaarbasis (%) Research topic: hoe toegankelijk is krediet voor KMO s in de eurozone?, -, Einddatum redactie: juni. Redactie: Geert Gielens, Stefan Hulpiau, Frank Maet en Taaldienst. Verantwoordelijke uitgever: Belfius Bank NV, Pachecolaan te Brussel Tél.: IBAN BE 9 99 BIC GKCCBEBB RPR Brussel BTW BE..8 FSMA nr. 99 A De Franse tekst is consulteerbaar op de internetsite: onder de rubriek Epargner et Investir/ Informations et publications. Nadruk van elementen uit deze publicatie is toegelaten mits vermelding van de bron. De voorkomende gegevens worden alleen verstrekt bij wijze van inlichting. Voor hun juistheid kunnen wij geen aansprakelijkheid aanvaarden. Bronnen: Factset Bloomberg Belgostat - Eurostat - -, - -, - -, EA GDP (% Q) (Left) EA GDP (% Y) (Right),,8,,,, Wisselmarkten: EUR/USD - - -,8, Jul Aug Sep Oct Nov Dec Jan Feb Mar Apr May Jun FX Rate - Spot Mid - US Dollar per Euro

2 Vooruitzichten Belfius Bank Bbp (% op jaarbasis) Inflatie (%) Verenigde Staten Eurozone Duitsland Frankrijk Italië Spanje België Verenigd Koninkrijk Japan China India Brazilië Rusland Rente maanden IRS jaar // T T T T // T T T T VS Eurozone Japan VK Wisselkoersen Olieprijs (Brent)(USD/vat) // T T T T // T T T T EUR/USD USD/JPY 7 7 EUR/GBP Research - Juni

3 . VS: creatie van nieuwe banen Verenigde Staten: Fed houdt de koers. VS: netto vermogen (in % van beschikbaar inkomen). VS: inflatie en onderliggende inflatie (% jaar) In de Verenigde Staten blijven de maandelijkse arbeidsmarktcijfers op aangename wijze verrassen. In mei kwamen er 7, banen bij terwijl de werkloosheidsgraad stabiel bleef op.%, iets lager dan verwacht. Voor de eerste keer sinds de start van de Grote Recessie was er voor de vierde opeenvolgende maand een aangroei van meer dan, jobs per maand te noteren, wat suggereert dat de officiële werkloosheidsgraad in de tweede helft van verder richting % zal bewegen. Bovendien klom het aantal Amerikanen met een job naar 8. miljoen, een nieuw absoluut hoogterecord. De afgelopen maanden heeft de arbeidsmarkt in de V.S. een sterkere dynamiek getoond dan de centrale bank mee rekening had gehouden, maar op zich is dat onvoldoende voor de Federal Reserve om haar monetair beleid vervroegd te verstrakken. Ook de recente versnelling van de inflatie zal de Fed niet meteen van de wijs brengen. Voor het eerst sinds eind lag de groei van de consumptieprijzen in mei boven % en vooral de kerninflatie verstevigde van.8% in april naar.% in mei. Op het vlak van de loongroei is er immers nog geen enkel teken dat de arbeidsmarkt aan het oververhitten is: met een nominale loongroei van amper.% op jaarbasis blijft de inflatie van de arbeidskosten ruim binnen de comfortabele zone van de centrale bank in Washington. De keerzijde van de beperkte loonvorming is dat het gezinsinkomen slechts matig groeit en zo een domper kan plaatsen op de consumptie van de gezinnen, maar dat blijkt nogal mee te vallen. De consumenten rekenen zich namelijk rijk door het herstel van de vastgoedprijzen en de indrukwekkende beursrally op Wall Street. De S&P noteerde aan het begin van juni meer dan % hoger dan bij de start van. De waarde van de vastgoed- en aandelenportefeuille van de Amerikaanse gezinnen is hierdoor sterk gegroeid en wanneer we de nettowaarde (na aftrek van de schulden) van de gezinnen uitdrukken t.o.v. het beschikbare gezinsinkomen, merken we dat het gezinsvermogen bijna geklommen is tot het recordniveau van, net voor de huizenzeepbel in de V.S. barstte. Tijdens het eerste trimester woog de sterke afbouw van de bedrijfsvoorraden zwaar op de kapitaalinvesteringen en de algemene economische groei, maar voor het tweede en derde kwartaal van verwachten we een positieve bijdrage van de bedrijfsinvesteringen. Het sentiment bij de ondernemingen is opnieuw aan de beterhand na de dip in het begin van dit jaar. Het vertrouwen in de economische heropleving is terug en ook de politieke situatie in Washington is veel stabieler dan het politieke gekrakeel van de voorbije jaren, wat het bedrijfsleven vertrouwen schenkt. De industriële productie is in mei voor de vierde opeenvolgende maand sneller gegroeid en lag.% hoger dan dezelfde maand in. Na een beperkte contractie van het bbp in Q door het uitzonderlijk koude weer en de verlaging van de voorraden, lijkt het tweede kwartaal af te stevenen op een Research - Juni

4 . VS: industriële productie (% jaar) en PMI geannualiseerde kwartaal-op-kwartaal groei van % of beter. Sinds het einde van mei zijn de Amerikaanse obligatierentes met een looptijd van vijf tot tien jaar met ongeveer tot basispunten gestegen als resultaat van de sneller dan verwachte daling van de werkloosheid en de stevigere trend op het vlak van de inflatiecijfers. Ook het feit dat de ECB enkele weken geleden zoals verwacht haar beleidsrentes verder verlaagd heeft, was het signaal voor sommige marktpartijen om winst te nemen na de obligatierally die de -jaars Treasury rente tussen januari en mei van meer dan % naar.% duwde. Verenigde Staten Bbp (% groei op jaar).9.. Inflatie (%)..8. De recente vergadering van de FOMC, het beleidsbepalend comité van de centrale bank, leverde geen grote verrassingen op voor de financiële markten. Zoals verwacht verlaagde de Federal Reserve opnieuw haar maandelijkse obligatieaankopen met $ miljard tot $ miljard. Er waren lichte wijzigingen in de centrale projecties voor de kortetermijnrente: de prognose voor de basisrente aan het einde van evolueerde van.% naar.% en voor het einde van van.% naar.%. De Fed verlaagde ook haar groeiprognose voor ten gevolge van het zwakke jaarbegin maar behield de groeivooruitzichten voor. Na de lichte renteklim van de afgelopen weken waren de obligatiemarkten opgelucht dat de toon van de vergadering van de centrale bank slechts marginaal strenger was. Na afloop van de persconferentie door Janet Yellen daalde de -jaars Treasury rente van.% naar.%. Research - Juni

5 ,. Eurozone: bbp op kwartaal- en op jaarbasis (%) Eurozone: groei is nog ongelijk gespreid, -, - -, - -, - -, EA GDP (% Q) (Left) EA GDP (% Y) (Right). Eurozone: indicatoren van het vertrouwen Een tweede raming door Eurostat bevestigde dat de groei van het bbp van de eurozone in het eerste kwartaal van,% beliep in vergelijking met het voorgaande kwartaal, toen er een groei met,% op kwartaalbasis genoteerd werd. In vergelijking met het zelfde kwartaal in beliep de economische groei,9%. Op kwartaalbasis was er een toename van de particuliere consumptie met,% en van de overheidsconsumptie met,%. De totale investeringen lagen,% hoger, terwijl de export toenam met,% en de import met,8%. Er zijn grote verschillen onder de voornaamste economieën van de eurozone. De Duitse economie groeide krachtig (+,8% op kwartaalbasis) en ook in Spanje (+,%) kwam de groei hoger te liggen. Maar Frankrijk kende een stagnatie (,%), terwijl Italië (-,%) en Nederland (-,%) een afname registreerden. Voor geheel stelt de Europese Commissie in haar Spring Economic Forecast een groei van het bbp voorop met,% (net als in haar Autumn Economic Forecast ) en deze zou verder toenemen tot,7% in (voorheen,8%) EA Industrial Confidence Indicator (Left) EA Consumer Confidence Indicator (Left) EA Economic Sentiment Indicator (Right). Eurozone: detail ondernemersvertrouwen In mei is de indicator van het economisch sentiment gestegen met,7 punt tot,7 punten. Het verbeterde sentiment was te danken aan een toegenomen vertrouwen in de industrie, in de bouwsector en bij de consumenten, terwijl het niveau van het vertrouwen in de dienstensector en de kleinhandel ongewijzigd bleef. Onder de vijf voornaamste economieën van de eurozone was er een stijging in Spanje (+,), Italië (+,), Duitsland (+,7) en vooral Nederland (+,), maar in Frankrijk was er een lichte afname (-,). De toename van het vertrouwen in de industrie (+, tot -, punten) was een gevolg van een positievere beoordeling van de toekomstige productie en van de orderbestanden. De beoordeling van de voorraden bleef ongewijzigd. Het vertrouwen onder de consumenten steeg (+, tot -7, punten) wegens een verbetering van alle deelcomponenten (verwachtingen inzake toekomstige werkloosheid, algemene economische situatie, financiële situatie en spaarmogelijkheden) Business Survey, Industrial Confidence Indicator- Euro Area Business Survey, Retail Confidence Indicator- Euro Area Business Survey, Construction Confidence Indicator- Euro Area Business Survey, Services Confidence Indicator- Euro Area. Eurozone: detail consumentenvertrouwen In april nam de industriële productie toe met,8% tegenover de vorige maand (wat het dubbele was van de verwachte,%) en tegenover een jaar geleden lag ze,% hoger. De toename was het sterkst bij de nietduurzame consumptiegoederen (+,%), intermediaire goederen (+,%) en in mindere mate bij de duurzame verbruiksgoederen (+,) en kapitaalgoederen (+,%). Maar bij energie was er een afname met zelfs,7%. Ook in april lag de productie in de bouw,8% hoger dan de voorgaande maand en liefst 8,% hoger dan een jaar geleden. Het volume in de kleinhandel lag in april,% hoger dan in de voorgaande maand en tegenover een jaar geleden beliep de stijging,% Consumer Survey - Financial Situation Over Next Months Euro Area Consumer Survey - General Economic Situation Over Next Months - Euro Area Consumer Survey - Savings Over Next Months - Euro Area Consumer Survey - Unemployment Expectations Over Next Months - Euro Area Research - Juni

6 ,,, 9,. Eurozone: industriële productie en capaciteitsbezetting 9 8, 8 7, 7,, Euro Area Capacity Utilization (%) (Right) Euro Area Industrial Production (% YoY) (Left). Eurozone: export en import van goederen en diensten Euro Area Exports of goods & services (% YoY) Euro Area Imports of goods & services (% YoY) 7. Eurozone: werkloosheidsgraad en aantal werklozen Euro Area Harmonized Unemployment Rate (Left) Euro Area Unemployment (number in millions) (Right) 8. Eurozone: inflatie en onderliggende inflatie Over de eerste vier maanden van lag de export van goederen naar landen buiten de eurozone % hoger dan in de zelfde periode van vorig jaar, terwijl er voor de import van goederen buiten de eurozone een afname met % was. Het handelsoverschot beliep 7,7 miljard euro in deze periode tegenover,9 miljard in de eerste vier maanden van. Het overschot op de lopende rekening beliep miljard euro in het eerste kwartaal van, wat overeenstemt met,7% van het bbp van de eurozone. In het eerste kwartaal van groeide de tewerkstelling met,% tegenover het voorgaande kwartaal en met,% tegenover een jaar geleden. In april lag de werkloosheidsgraad in de eurozone op,7% tegenover,8% in maart en,% in april. De nog bescheiden economische groei begint dus toch eindelijk enig effect te hebben op de werkloosheid. Toch zijn er in de eurozone nog ruim 8,7 miljoen mensen werkloos. Er blijven zeer grote verschillen bestaan onder de lidstaten, want de werkloosheidsgraad ligt het laagst in Oostenrijk (,9%), Duitsland (,%) en Luxemburg (,%), terwijl deze het hoogst is in Griekenland (,%) en Spanje (,%). Ook inzake de jeugdwerkloosheid (gemiddeld,% bij de jongeren onder de jaar) blijven er zeer grote verschillen. Zo ligt deze in Duitsland (7,9%) en Oostenrijk (9,%) veel lager dan in Griekenland (,9%) en Spanje (,%). Volgens de Europese Commissie in haar recente Spring Economic Forecast zou de werkloosheidsgraad ook in hoog blijven en pas in licht dalen tot gemiddeld,% (wat toch reeds een verbetering is tegenover haar vroegere prognose van,7%). In mei beliep de inflatie op jaarbasis,% tegenover,7% in april. Een jaar geleden beliep de inflatie op jaarbasis nog,%. De grootste bijdragen tot de inflatie op jaarbasis waren afkomstig van tabak (+,%), elektriciteit (+,%) en restaurants en cafés (+,%), terwijl er een prijsdaling was bij groenten (-7,%), fruit (-,9%) en telecommunicatie (-,%). Er is een negatieve inflatie op jaarbasis in Griekenland (-,%), Portugal (-,%) en Cyprus (-,%). De index van de industriële productieprijzen lag in april,% lager dan een jaar geleden. Het is dus niet uit deze hoek dat een toename van de toekomstige inflatie dient verwacht te worden. De Europese Commissie verwacht een gemiddelde inflatie van,8% in en,% in. De ECB heeft haar inflatieprognoses bijgesteld en stelt nu,7% voorop voor,,% in en,% in.,,,, -, Euro Area Harmonized CPI (% YoY) Euro Area Core inflation (Overall Index, Excluding Energy and Unprocessed Food) (% YoY) In januari was er een eerste kleine verbetering van de groei van M tot,% op jaarbasis tegenover,% in december. In februari was er een verdere kleine toename tot,%, maar in maart was er terug een kleine afname tot,% over de voorbije twaalf maanden. In april is dit verder blijven afnemen tot,8% op jaarbasis. In april beliep de groei op jaarbasis van de kredietverlening aan de private sector -,%, iets beter dan de -,% in de voorgaande maanden (aangepast voor verkoop en effectisering van leningen). De kredieten aan nietfinanciële vennootschappen daalden met,7% tegenover Research - Juni

7 9. Eurozone: kredietverlening aan gezinnen en bedrijven april (-,% in maart). De groei op jaarbasis van de kredieten aan gezinnen beliep slechts +,% (net als in voorgaande maanden) Euro Area Loans to Households (% YoY) Euro Area Loans To Non-Financial Corporations (% YoY). Eurozone: beleidsrentetarieven van de ECB Eurozone Main Refinancing Operations Minimum Bid Rate - Yield Eurozone Marginal Lending Facility - Yield Eurozone Deposit Facility - Yield. Eurozone: euribor maand en IRS jaar Zoals voorzitter Mario Draghi reeds had laten verstaan in mei, heeft de ECB op haar vergadering van juni een reeks beslissingen genomen om de te lage inflatie (en de te dure euro) te bestrijden. - De rente op de main refinancing operations (reporente) werd verlaagd van,% naar,%, de rente op de deposit facility werd negatief op -,% en de rente voor de marginal lending facility werd van,7% op,% gebracht. - Er komen in september en december goedkope financieringen (reporente plus basispunten) met een looptijd van vier jaar voor de banken ter stimulering van de kredietverlening aan de privésector. Het voorziene volume werd bepaald op 7% van de uitstaande kredieten aan bedrijven en gezinnen per einde april, met uitzondering van de woningkredieten, wat neerkomt op miljard euro. Er is mogelijkheid tot vervroegde terugbetaling van de financiering na maanden. - In - waren door de ECB overheidsobligaties van zwakke eurolanden aangekocht, maar de geldcreatie die hiermee gepaard ging werd geneutraliseerd door het onttrekken van een zelfde bedrag uit de geldmarkt. Deze sterilisatie wordt nu opgeheven, waardoor er miljard euro extra beschikbaar komt voor de geldmarkt. - Er wordt voorbereidend werk verricht voor de aankoop van herverpakte kredieten (Asset Backed Securities ABS) om de werking van het transmissieproces van het monetair beleid te verbeteren. Sinds het uitbreken van de financiële crisis waren deze markten minder actief. De ECB zou hierin verandering willen brengen door o.a. de kapitaalweging op kwaliteitsvolle ABS te verminderen voor banken en verzekeraars. - Banken kunnen tot einde (in plaats van midden ) onbeperkt geld blijven opnemen bij de ECB via de gewone kredietfaciliteiten, wat de geldmarktrente laag en stabiel moet houden EURIBOR Month EUR IRS Y. Eurozone: renteverschil met jaar Duitse Bund Italy Spain Deze beslissingen zijn niet zonder gevolg gebleven voor de rente op de geldmarkt. De daggeldrente Eonia daalde van,% begin juni tot,% op 7 juni, terwijl de Euribor op maand daalde van,% begin juni tot,% op 7 juni. De impact op de langetermijnrente was veel beperkter. Zo varieerde de IRS rente op jaar nauwelijks de dagen na de vergadering en deze stond op,7% op 7 juni, maar er was wel reeds een daling geweest met ongeveer basispunten in de loop van de maand mei na de hint van de ECB voorzitter. De beslissingen van de ECB zullen zeker de economieën van de perifere landen ten goede komen. De vernauwing van het renteverschil met de -jaar Duitse Bund is dan ook blijven doorgaan voor de perifere landen, eerder dan voor de kernlanden. Zo bedroeg de spread op 7 juni voor Griekenland basispunten (bp) of 9 bp minder dan een maand eerder. Voor Portugal was dit bp (- bp), voor Italië bp (-8 bp), voor Spanje bp (- bp) en voor Ierland bp (- bp). Ook voor België was er een vernauwing tot 9 bp (- bp), voor Frankrijk tot 7 bp (-9 bp) en voor Nederland bp (-7 bp). Research - Juni 7

8 Eurozone: vooruitzichten economische groei (componenten) Bbp Particuliere consumptie Investeringen Export... Import..8. Consumptieprijzen..8. Enkele kerncijfers over de Europese schuldencrisis Griekenland Ierland Portugal Spanje Italië Frankrijk Nederland België Eurozone VK Lopende rekening/bbp -, 7,,,,9 -,9 9,,,7 -,8 -,8,8,8,, - 9,,,7 -, Werkloosheidsgraad 7,,,,,,8,7 8,, 7,,,9,8,7,, 7, 8,,8 Begrotingstekort/bbp -, -7, -,9-7, -, -, -, -,7 -, -, -, -,8 -, -,8 -, -, -, -, -, -, Overheidsschuld/bbp 77,, 9, 9,,7 9,9 7, 99,8 9, 9, 77,, 98,9,7 9, 7,, 9,9 9, Inflatie -,9,,,,,,,,, -,,8,8,,9,,,9 Rating (Moody's) Caa Baa Ba Baa Baa Aa Aaa Aa Aa Spread t.o.v. Duitsland (in bp per 7//) Bronnen: OESO, Europese Commissie, IMF, berekeningen Belfius Bank Research - Juni 8

9 ,, -, - -, Conjunctuurindicator en bbp (% kwartaal) 9 Belgium Business Confidence (Right) Belgium GDP (% QoQ) (Left). Componenten van het bbp (% kwartaal) - / 7/ / / / 7/ / / / 7/ / / / (% Q) Exports Of Goods & Services - Belgium (% Q) Final Consumption Expenditure Of Genl Govt - Belgium (% Q) Gross Fixed Capital Formation - Belgium (% Q) Household Final Consumption Expenditure - Belgium (% Q) Imports Of Goods & Services - Belgium (% Q) Gross Domestic Product - Belgium. Groei bbp in België versus eurozone (% jaar) Euro Area GDP, Real, Sa, (% YoY) Belgium GDP, Real, Sa (% YoY). Indicatoren van het vertrouwen Belgium Consumer Confidence Indicator Belgium Industrial Confidence Indicator België: groei is nog matig, maar beter gespreid Bbp Het Instituut voor de Nationale Rekeningen bevestigde dat de groei van het bbp,% bedroeg in het eerste kwartaal van ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Op jaarbasis vertoont het bbp een groeiversnelling, namelijk, % tegen,8 % in het vierde kwartaal van en,% in het derde kwartaal. Ook werd de samenstelling van de groei gegeven. Ten opzichte van het voorgaande kwartaal steeg de toegevoegde waarde met, % in de industrie, met,% in de bouw en met, % in de diensten. De groei werd door de binnenlandse bestedingen ondersteund: zij namen toe met, %, voornamelijk ingevolge de bijdrage van de investeringen. De toename van de bestedingen doet zich zowel voor bij de huishoudens, die hun consumptieve bestedingen (, %) en hun investeringen in woongebouwen (, %) hebben verhoogd, als bij de ondernemingen, waarvan de brutoinvesteringen in vaste activa met, % zijn toegenomen. Bij de overheid namen de consumptieve bestedingen toe met, % en de investeringen zijn met, % gestegen. In tegenstelling tot voorgaande kwartalen was er een licht negatieve bijdrage van de netto uitvoer (-,%), omdat de uitvoer iets meer daalde (-,%) dan de invoer (-,%). We verwachten dat in de rest van het huidige, bescheiden groeitempo zal aangehouden blijven. Het Federaal Planbureau (FPB) stelt voor een groei van het bbp voorop van,%. Ook de Europese Commissie verwacht voor België een groei van,% in en,% in. De OESO gaat nog verder en verwacht een groei van,% in en,9% in. Als dit bewaarheid wordt dan zou de Belgische economie ook in een iets sterkere groei kennen dan het gemiddelde van de eurozone, hetgeen het geval is geweest sinds het uitbreken van de crisis in 8. Indicatoren van het vertrouwen De conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België is in mei voor de derde maand op rij licht gedaald met -, punten tot -,8 punten. Het ondernemersvertrouwen is verzwakt in de verwerkende nijverheid, in de bouw en in de handel. Maar de conjunctuur verbeterde in de diensten aan ondernemingen. In de verwerkende nijverheid gingen alle subindicatoren achteruit. Na een lichte achteruitgang vorige maand, is het bedrijfsklimaat in de bouw in mei blijven verslechteren. Net als in de verwerkende nijverheid zijn alle componenten er op achteruitgegaan, maar vooral de beoordeling van de orderpositie. In de handel, waar het vertrouwen in mei het sterkst is verzwakt, hebben de bedrijfsleiders hun vraagvooruitzichten sterk neerwaarts herzien. Door deze tweede opeenvolgende daling zakt de indicator tot op zijn niveau van eind. De conjunctuursituatie is echter verbeterd in de diensten Research - Juni 9

10 . Detail ondernemersvertrouwen aan ondernemingen, voornamelijk als gevolg van positievere vooruitzichten ten aanzien van de algemene marktvraag. De afgevlakte algemene synthetische curve, die de onderliggende conjuncturele tendens weergeeft, blijft zeer licht opwaarts gericht Business Survey, Industrial Confidence Indicator, Balance, Sa - Belgium Business Survey, Retail Confidence Indicator, Balance, Sa - Belgium Business Survey, Construction Confidence Indicator, Balance, Sa - Belgium Business Survey, Services Confidence Indicator, Balance, Balance, Sa - Belgium. Detail consumentenvertrouwen Maar de indicator van het consumentenvertrouwen is in mei gestegen met punten tot - punten, waardoor de achteruitgang van de twee voorgaande maanden grotendeels ongedaan werd gemaakt. De Belgische consument toonde zich, op macro-economisch gebied, vooral minder bezorgd aangaande de toekomstige werkloosheidsontwikkelingen. De vooruitzichten betreffende de algemene economische situatie verbeterden in geringe mate. Voorts schatten de gezinnen ook hun financiële situatie en hun spaarmogelijkheden voor de volgende twaalf maanden ietwat rooskleuriger in. Buitenlandse handel Expected Economic Situation - Belgium Financial Situation Over The Next Months - Belgium Savings Over The Next Months- Belgium Unemployment Expectations Over The Next Months - Belgium 7. Lopende rekening en componenten (% bbp) Goods (% GDP) Services (% GDP) Income (% GDP) Transfers (% GDP) Current Account (% GDP) 8. Export van goederen en diensten (index) Sinds 8 boekt België jaarlijks een tekort op de handelsbalans ten gevolge van de snelle stijging van de grondstofprijzen, de trage groei in onze traditionele afzetmarkten, een te groot aandeel van intermediaire goederen, maar ook een verlies van marktaandeel wegens een concurrentiehandicap. Maar de dienstenbalans bleef wel positief. Wat de export van goederen en diensten betreft deed België het niet zo goed de jongste jaren in vergelijking met de buurlanden en het gemiddelde van de eurozone. De index voor de reële groei van de totale export van goederen en diensten met als basis het jaar = stond einde maart op 9. voor België tegenover 97, voor Duitsland, 7, voor Nederland en 7,7 voor de eurozone. Enkel Frankrijk presteerde zwakker met,. Een van de verklarende factoren is de loonkostenhandicap. Einde beliep de uurloonkost in de industrie,7 euro in België tegenover, in Duitsland,,7 in Frankrijk,, in Nederland en, in de eurozone. De hogere loonkost wordt niet meer gecompenseerd door een hogere productiviteit. De index van de reële arbeidsproductiviteit per tewerkgestelde (=) stond in september op, voor België tegenover, voor Duitsland,, voor Frankrijk,, voor Nederland en, voor de eurozone. Het gevolg is dat de index voor de nominale loonkost per eenheid product (=) in België veel hoger ligt, namelijk,8 einde tegenover, voor Duitsland,,9 voor Nederland en,9 voor de eurozone Exports Of Goods & Services, Index, =, Real, Sa, Wda - Belgium Exports Of Goods & Services, Index, =, Real, Sa, Wda - Germany Exports Of Goods & Services, Index, =, Real, Sa, Wda - France Exports Of Goods & Services, Index, =, Real, Sa, Wda - Netherlands Exports Of Goods & Services, Index, =, Real, Sa, Wda - Euro Area In de loop van de voorbije jaren is het relatief aandeel van de handel buiten de EU continu gestegen ten koste van het relatief aandeel van de intra-eu handel. Langs de zijde van de export was dit het meest uitgesproken en evolueerden we van,% in 7 naar,9% in en,7% in. De zwakke groei in de eurozone en de crisis in de periferie hebben hier zeker een rol gespeeld. Langs de zijde van de invoer beliep het aandeel van de extra-eu handel,% in 7 en dit is opgelopen tot Research - Juni

11 Uurloonkost in industrie (euro) Labor Cost, Total, Industry (Except Construction), Euro - Belgium Labor Cost, Total, Industry (Except Construction), Euro - Germany Labor Cost, Total, Industry (Except Construction), Euro - France Labor Cost, Total, Industry (Except Construction), Euro - Netherlands Labor Cost, Total, Industry (Except Construction), Euro - Euro Area (7 Countries). Evolutie productiviteit per tewerkgestelde (index) Real Labour Productivity Per Person Employed, Index, =, Sa, Wda - Belgium Real Labour Productivity Per Person Employed, Index, =, Sa, Wda - France Real Labour Productivity Per Person Employed, Index, =, Sa, Wda - Germany Real Labour Productivity Per Person Employed, Index, =, Sa, Wda - Netherlands Real Labour Productivity Per Person Employed, Index, =, Sa, Wda - Euro Area Real Labour Productivity Per Person Employed, Index, =, Sa, Wda - European Union (8 Countries). Loonkost per eenheid product (index) Nominal Unit Labor Cost, Index, = - Belgium Nominal Unit Labor Cost, Index, = - Germany Nominal Unit Labor Cost, Index, = - France Nominal Unit Labor Cost, Index, = - Netherlands Nominal Unit Labor Cost, Index, = - Euro Area. Geografische spreiding export 8,7% in het eerste trimester van. Sinds is het extra-eu handelssaldo ruim positief en compenseert het gedeeltelijk het tekort op de intra-eu handelsbalans. Algemeen wordt verwacht dat de groei van de buitenlandse handel voor de Belgische economie verder zal verbeteren in. Volgens het Federaal Planbureau zal de uitvoer van goederen en diensten toenemen met,%, terwijl de groei van de invoer van goederen en diensten,8% zou bedragen. De Europese Commissie stelt voor de uitvoer een groei voorop van,% in en voor de invoer,7%. Arbeidsmarkt In het eerste kwartaal van is de binnenlandse werkgelegenheid licht gestegen (, %) ten opzichte van het voorgaande trimester en ook op jaarbasis nam deze toe met, %. Men mag dus spreken van een stabilisering van de arbeidsmarkt, want over geheel was er een afname van de totale werkgelegenheid met 9 eenheden of -,%. De werkgelegenheidsgraad (aantal personen met een betrekking in procent van de bevolking tussen jaar en jaar) kwam in het vierde kwartaal van uit op,%. Dit percentage blijft beduidend beneden dit van de EU (,%) of de eurozone (,7%). Maar er zijn wel aanzienlijke verschillen onder de gewesten, want in Vlaanderen lag de werkgelegenheidsgraad in het vierde kwartaal van op,9%, tegenover,9% in Wallonië en,% in Brussel. De werkloosheidsgraad (aantal werklozen in procent van de beroepsbevolking) op seizoengezuiverde basis lag in april op 8,%, net als in de drie voorgaande maanden. Einde was dit nog 8,% en in januari 8,%. Wel bleef deze geharmoniseerde werkloosheidsgraad van Eurostat nog duidelijk beneden het gemiddelde van de eurozone (,7%) en van de EU (,%), maar in België was er dus nog maar een stabilisering van de werkloosheidsgraad, terwijl deze in de eurozone en in de EU licht afnam. In mei lag het aantal werklozen in België,% hoger dan een jaar geleden en het is opmerkelijk dat deze toename van de werkloosheid vooral in Vlaanderen (+,%) was gesitueerd, eerder dan in Wallonië (+,%) of Brussel (+,%). Toch bleef de werkloosheidsgraad in Vlaanderen (7,%) nog steeds duidelijk beneden deze in Wallonië (,%) en Brussel (9,%). % 9% 8% 7% % % % % % % %,,, 8,,,9,7, 7,8 7, 7, 7,8 9,8 9, 9, 9, (m) Intra-EU Extra-EU Inflatie In mei beliep de inflatie, gemeten door de nationale algemene index van consumptieprijzen, slechts,% op jaarbasis, komende van,% in april. Het is de vierde maand op rij dat het inflatiepercentage daalt en het laagste niveau sinds december 9, toen het,% bedroeg. De daling van inflatie in mei kan vooral toegeschreven worden aan prijsdalingen voor groenten, fruit, elektriciteit, vliegtuigtickets en mobiele telefonie. De inflatie op basis van de gezondheidsindex, die onder meer gebruikt wordt bij de berekening van de indexering van lonen, sociale uitkeringen en huurprijzen, zet ook haar dalende trend verder en bedraagt nu,% Research - Juni

12 . Geografische uitsplitsing handelssaldo (in mio EUR) (m) Intra-EU Extra-EU. Vergelijking werkloosheidsgraad (geharmoniseerd) 8,,,,,, Belgium Euro Area EU-8. Werkloosheidsgraad per gewest België Vlaanderen Wallonië Brussel. Regionale gegevens werkloosheid Regionale gegevens werkloosheid (mei/april ) VL WL BR Aantal Verschil - jaar,%,%,% Werkloosheidsgraad 7,%,% 9,% Jonger dan jaar 7,8% 9,8%,% Ouder dan jaar,%,%,% Laaggeschoold 7,7% 9,%,% Langer dan jaar inactief 7,% 8,%,% tegenover,7% vorige maand en,% in maart. De lage inflatie op jaarbasis is vooral toe te schrijven aan de daling van de energieproducten met -,9% op jaarbasis in april. Het FPB verlaagde zijn inflatieprognose voor tot,7% (voorheen,8%) en voor tot,% (voorheen,%). De groeivoet van de zgn. "gezondheidsindex zou in gemiddeld,7% en in,% bedragen, tegenover,% in en,% in. Om een internationale vergelijking te maken dient men de geharmoniseerde index van de consumptieprijzen (HICP) te gebruiken. Van midden tot oktober lag de stijging van de geharmoniseerde index van consumptieprijzen op jaarbasis in België lager dan in de eurozone. Dit was een aanzienlijke breuk met het verleden, toen de Belgische inflatie steeds hoger lag. Dit fenomeen was quasi volledig toe te schrijven aan de prijsevolutie van de energiedragers die in het verleden in België merkelijk hoger lag dan in de eurozone, maar sinds midden een tegengestelde ontwikkeling kende (zie grafieken). De diverse overheidsmaatregelen hebben hier een voorname rol gespeeld. In april beliep de prijsevolutie van de energiedragers op een jaar -,9% in België tegenover slechts -,% in de eurozone. Sinds december lag de Belgische HICP steeds terug boven deze van de eurozone en deze lag in april op,9% in België versus,7% in de eurozone. De onderliggende inflatie, zonder de voedsel- en energieprijzen, beliep in april,8% over de voorbije twaalf maanden in België, maar in de eurozone was dit slechts,%. Een van de verklarende factoren is de sterkere prijsstijging van de diensten in België (+,7%) dan in de eurozone (+,%). Publieke financiën In kwam het tekort van de Belgische overheid uit op,% van het bbp. Volgens de NBB zou het overheidstekort bij een ongewijzigd beleid uitkomen op eveneens,% in,,8% in en,9% in. Het stabiliteitsprogramma stelde voor een tekort voorop van,% van het bbp. Het programma mikt op een structurele verbetering van,% van het bbp in en,9% in en 7. Gelet op de macroeconomische hypothesen komt dit overeen met een nominaal tekort van,% van het bbp in,,% in en een begrotingsoverschot van,% van het bbp in 7. Om deze doelstellingen te behalen dient tegen 7 niet minder dan miljard euro bespaard te worden. België heeft er zich in het stabiliteitsprogramma van toe verbonden de overheidsschuld terug te brengen tot minder dan % van het bbp. Door de verkoop van een reeks overheidsactiva in de loop van werd getracht de overheidsschuld te reduceren tot 99,% van het bbp tegen einde. Maar als gevolg van een herindeling door de Europese autoriteiten van een aantal schulden van vennootschappen uit de overheidssector, vooral op het regionale en het lokale bestuursniveau, kwam het eindcijfer evenwel uit op,% van het bbp. Research - Juni

13 ,,,,, HICP België versus eurozone (% jaar) HICP Belgium Euro Area 8. Evolutie energieprijzen (% jaar) Energy Belgium Euro Area Evolutie onderliggende inflatie (% jaar) Core inflation Omdat België niet meer valt onder de procedure van een buitensporig tekort vormen de jaren en een overgangsperiode wat betreft de schuldenbenchmark. In deze overgangsperiode wordt het schuldcriterium uitgedrukt in termen van een verbetering van het structureel tekort van minimum,% van het bbp. Na de overgangsperiode moet er jaarlijks een reductie zijn met / van het verschil tussen de dan geldende schuldgraad en % van het bbp. Deze jaarlijkse afname wordt berekend als een gemiddelde over jaar. Bij de beoordeling van het nationale hervormingsprogramma en het stabiliteitsprogramma heeft de Europese Commissie voor België zes aanbevelingen geformuleerd: - Bijkomende maatregelen nemen om een afwijking ten opzichte van de stabiliteits- en groeipactverplichtingen te voorkomen. Ook dient gezorgd voor een evenwichtige bijdrage van alle bestuursniveaus aan de begrotingsregels, met inbegrip van een uitdrukkelijke uitsplitsing van de begrotingsdoelstellingen; - Een grootschalige fiscale hervorming die o.a. gericht is op het verlichten van de belastingdruk op arbeid, vereenvoudiging en meer efficiëntie. - Maatregelen treffen om de kosten van de vergrijzing op te vangen. - De arbeidsparticipatie verhogen. - Het concurrentievermogen herstellen. - Het nodige doen om de milieudoelstellingen te behalen.,,, Belgium Euro Area. Evolutie prijzen diensten Services ,,, Belgium Euro Area Research - Juni

14 . Projecties voor de Belgische economie Federaal Planbureau Europese Commissie Nationale Bank Belfius (juni ) (april ) (juni ) (juni ) Particuliere consumptie,,7,,9,,,,9 Overheidsconsumptie,,8,,7,,7,7,7 Bruto-investeringen,,,,,,7,, Ondernemingen,,9,9,,,9 Overheid,, -,,9,, Woongebouwen,,,9,,7, Voorraadwijziging,, -,, -, Uitvoer van goederen en diensten,,,,7,,,,7 Invoer van goederen en diensten,,,7,,,,8, Bruto binnenlands product,,8,,,,,, Consumptieprijzen,7,,9,,9,,9, Gezondheidsindex,7,,7,,, Ruilvoet, -,,8, Werkgelegenheid,,8,,7,,8 Werkloosheidsgraad 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, Reëel beschikbaar inkomen,,8,,,, Spaarquote van de particulieren,9,9,7,8,,,, Begrotingssaldo (in % bbp) -,7 -,9 -, -,8 -, -,8 -, -, Overheidsschuld (in % bbp), 99,8,7,,7,9 Saldo lopende verrichtingen (in % bbp) -, -,, -, -,8 -, Research - Juni

15 . Verenigd Koninkrijk: bbp en economisch sentiment Verenigd Koninkrijk: sterke economische groei blijft aanhouden Business Survey, Economic Sentiment Indicator, Sa - United Kingdom (Left) UK GDP (% YoY) (Right). Verenigd Koninkrijk: industriële productie en capaciteitsbezetting Sinds de lente van is de Britse economie beginnen groeien aan een tempo van % op jaarbasis en in het eerste kwartaal van beliep de groei zelfs,% op jaarbasis. Voor de volgende kwartalen wordt een groei van,7% verwacht, zodat over geheel de groei van het bbp % zou belopen. Tot de zomer van was deze groei vooral gedragen door de toename van de particuliere consumptie, maar sindsdien werd deze vervoegd door de investeringen, zowel bedrijfsinvesteringen als woninginvesteringen. Gegeven de sterke binnenlandse vraag kon de netto export nog niet als motor van de groei fungeren. De snelle toename van de tewerkstelling deed de werkloosheidsgraad sneller dalen dan verwacht en deze viel terug van,8% in maart tot,% in april en zou in verder dalen tot,%. Toch is er geen sprake van looninflatie, want tegen het einde van het jaar zou de gemiddelde loongroei slechts,% à,% bedragen , UK Industrial Production (% YoY) (Left) UK Manufacturing - Rate Of Capacity Utilisation (%) (Right). Verenigd Koninkrijk: werkloosheidsgraad en aantal werklozen De Purchasing Managers Index (PMI) van mei daalde slechts zeer licht tegenover de voorgaande maand en bleef ver boven punten in elk van de grote sectoren: verwerkende nijverheid 7, ; bouwsector, ; dienstensector 8,. Het vertrouwen van de consumenten steeg verder van - punten in april tot punten in mei, voor het eerst uit negatief gebied sinds negen jaar. Het toegenomen vertrouwen, de sterke jobcreatie, de verbeterende reële inkomens en het herstel op de huizenmarkt laten vermoeden dat ook in de volgende kwartalen de particuliere consumptie zal blijven groeien en over geheel,% zal belopen. 7, 7,,, Ondanks de sterke groei bleef het inflatiepercentage laag en in mei beliep de stijging van de CPI,8% op jaarbasis. Men verwacht dat de inflatie in de komende maanden rond dit peil zal blijven schommelen en dat pas binnen twee jaar de inflatie licht boven de % zal uitstijgen. Een van de verklarende factoren is het sterke Britse pond dat sinds een jaar met % apprecieerde. Maar er is ook de toename van de productiviteit en van het aanbod die de inflatoire gevolgen van de sterke vraag matigen Harmonized Unemployment Rate, Both Sexes, All Ages, Sa - United Kingdom (Left) Harmonised Unemployment, Total, Sa, Thous Persons - United Kingdom (Right). Verenigd Koninkrijk: basisrente en inflatie. Op de vergadering van juni liet het Monetary Policy Committee van de Bank of England (BoE) de monetaire politiek ongewijzigd, met een basisrente op,% en een aangekocht volume activa op 7 miljard GBP. Dit is conform de forward guidance die in februari aangekondigd werd en waarbij de BoE, naast het beoordelen van de inflatievooruitzichten, aandacht zal schenken aan indicatoren van onderbezetting in de economie. De meeste analisten verwachten pas een eerste renteverhoging in de lente van. Verder oordeelt de BoE dat de voorwaarden voor hypothecaire kredieten strenger dienen te worden. Nochtans blijft het maandelijks aantal toegekende hypothecaire kredieten afnemen: in april waren het er 9 tegenover in maart en 9 in februari UK Bank Rate - Yield UK CPI ( % YoY) Research - Juni

16 7. Verenigd Koninkrijk: indexen van huisprijzen Maar de stijging van de huizenprijzen blijft sterk. Volgens de index van de huizenprijzen opgesteld door Halifax beliep de stijging in mei 8,7% op jaarbasis en volgens de index van Nationwide was dit zelfs,9%. Mocht het tempo van prijsstijgingen aanhouden of nog versnellen dan verwacht men dat de BoE haar Funding for Lending stelsel minder aantrekkelijker zal maken voor hypothecaire kredieten en de banken zal verplichten meer kapitaal aan te houden voor de kredietportefeuille. Ook kan zij de regering adviseren om de voorwaarden van het Help to Buy programma te verstrengen Halifax House Price Index, Total, 98=, Sa, Index - United Kingdom Nationwide House Prices, Total, Q 99=, Sa, Index - United Kingdom Verenigd Koninkrijk Bbp (% groei op jaar).7..9 Inflatie (%)..9. Research - Juni

17 Japan: kleinhandelsverkopen (% jaar) Japan: hoe duurzaam is het herstel?. Japan: consumentenvertrouwen en loonevolutie. Japan: lopende rekening en handelsbalans. Japan: evolutie beursindexen Tijdens het eerste kwartaal van slaagde de Japanse economie erin om een stevig groeicijfer voor te leggen: in vergelijking met het laatste kwartaal van vorig jaar groeide het bbp met,% wat de jaargroei in Q op,8% bracht. De groeiversnelling is het product van het Abenomics beleid van de regering, dat geënt is op een heel expansieve monetaire politiek door de centrale bank en een depreciatie van de yen. Het waren de consumenten die in grote mate hebben bijgedragen (,% van de totale,% bbp-groei) tot de groei van de economie door nog vlug grote aankopen te doen voordat deze door de aangekondigde verhoging van de Japanse BTW (van % naar 8%) duurder zouden worden vanaf april. De initiële impact op de kleinhandelsverkopen lijkt voorlopig nog mee te vallen, in april daalde de verkoop,% op jaarbasis, maar dat was na een spectaculaire groei van,% in maart, doordat de consumenten zoveel mogelijk profiteerden van de lagere prijzen. We verwachten dat de komende maanden de consumentenbestedingen van de Japanners nog last gaan krijgen van de bovengemiddelde uitgaven van maart. Ook op middellange termijn is het de vraag hoe duurzaam het economisch herstel is in Japan als je rekening houdt met de evolutie van de nominale lonen. Sinds het begin van is de loongroei stilgevallen en in april werd zelfs een jaar-op-jaar daling genoteerd van,8%. Voorlopig heeft het consumentenvertrouwen redelijk stand gehouden maar vroeg of laat zal de Japanse consument genoodzaakt worden om de vinger op de knip te houden. Premier Shinzo Abe lijkt te beseffen dat het economisch herstel breder gedragen moet worden om er een duurzaam herstel van te maken. Hij probeert een meerderheid te vinden in het parlement om een verlaging van de vennootschapsbelasting door te voeren. De officiële aanslagvoet van 7% is hoog in vergelijking met het gemiddelde van de OESO-landen (%) maar door een kluwen aan aftrekmogelijkheden en uitzonderingen ligt de gemiddelde reële aanslagvoet aanzienlijk lager. Zo betaalt in de praktijk de helft van de grote bedrijven in Japan zelfs geen vennootschapsbelasting. Het valt dan ook te betwijfelen of een verlaging van die belasting veel economische stimulans zal opleveren. Bovendien valt de maatregel politiek moeilijk te verkopen door Abe vlak na de verhoging van de consumptiebelasting. Ook de andere troefkaart van het stimuleringsbeleid van de regering, nl. het verzwakken van de yen om de export te ondersteunen lijkt stilaan uitgespeeld. De yen is in de loop van t.o.v. de Amerikaanse dollar en de euro respectievelijk % en % in waarde gedaald maar dat heeft de verslechtering van de handelsbalans niet kunnen keren. In het eerste kwartaal van werd met een tekort op de lopende rekening ter waarde van,% van het bbp een nieuw triest record gevestigd voor het land dat zich destijds economisch op de kaart zette door zijn indrukwekkende exportmachine. Op de aandelenmarkten Research - Juni 7

18 van Tokio werden deze tegenvallende macroeconomische trends sinds de start van het jaar negatief onthaald. Ondanks een recente opstoot van de koersen heeft de Japanse aandelenmarkt tijdens het eerste trimester beduidend slechter gepresteerd dan de Europese en Amerikaanse na de sterke outperformance van. Japan BBP (% groei op jaar)... Inflatie (%)..7. Research - Juni 8

19 . Brazilië: investeringen en ondernemersvertrouwen Brazilië: voetbal, een feest?. Brazilië: export en import (% jaar). Brazilië: lopende rekening (in % bbp). Brazilië: basisrente en inflatie Research - Juni De aftrap van het wereldkampioenschap voetbal in Brazilië gebeurde in tumultueuze omstandigheden. President Dilma Roussef had zich het feest van het wereldkampioenschap voetbal waarschijnlijk anders voorgesteld. In de dagen en weken voorafgaand aan het tweede grootste sportgebeuren ter wereld braken er in Brazilië betogingen en stakingen uit als protest tegen de organisatie van dit peperdure evenement. Een enquête door consultant Datafolha wees uit dat meer dan de helft van de Brazilianen gekant zijn tegen de organisatie van het WK voetbal. Volgens de argumentatie van de tegenstanders zouden de belastingcenten beter besteed worden aan de gebrekkige Braziliaanse infrastructuur en de bestrijding van de armoede dan aan een prestigeproject zoals het WK voetbal. De totaalkost van het gebeuren wordt geraamd op miljard real (of bijna miljard) maar ervaring met gelijkaardige sportevenementen in het verleden hebben aangetoond dat dergelijke ramingen meestal ruimschoots worden overschreden. De economische baten van de organisatie van het wereldkampioenschap voetbal vormen ook het onderwerp van verhitte discussies. Volgens de voorstanders zal de organisatie van het gebeuren dit jaar 7, extra jobs opleveren en de verwachte, bezoekers zouden de toeristische sector in een boost moeten opleveren. De regering hoopt met een geslaagd WK genoeg politieke goodwill te creëren bij de kiezers zodat de partij van president Roussef bij de parlementsverkiezingen van oktober een goede score behaalt. Maar de kansen daarop worden kleiner als de economie blijft slabakken. Eens de euforie van de sportieve successen van de Seleçao Brasileira is weggespoeld, bestaat de kans dat Brazilië wakker wordt met een economische kater. De economische groei vertraagde in Q voor het vierde opeenvolgende kwartaal op een rij naar een tempo van,9% vooral door de negatieve groei van de bedrijfsinvesteringen. Het sentiment bij de Braziliaanse ondernemingen heeft de afgelopen maanden een verdere duik naar beneden gemaakt wat ook voor het verder verloop van de investeringen weinig positiefs laat vermoeden. De exportgroei is al enkele maanden stilgevallen en heeft mee gezorgd voor een aanzienlijk tekort op de balans van de lopende rekening tijdens de eerste drie maanden van het jaar. Uitgedrukt in percentage van het bbp, bedroeg het deficit bijna %, het slechtste resultaat sinds de Arbeiderspartij van Roussef en Lula in aan de macht kwam. De regering heeft geen budgettaire ruimte om de vraag rechtstreeks te stimuleren. In werd de doelstelling niet gehaald om een primair overschot op de begroting te boeken van,% van het bbp en ook voor dit jaar voorspellen analisten dat het begrotingsdoel (+,9%) niet zal gehaald worden gezien de lage economische groei. Ten slotte valt er van de kant van de monetaire politiek weinig stimulans te verwachten, aangezien de inflatie in mei en juni opnieuw is gestegen ondanks drie officiële renteverhogingen in. De Braziliaanse centrale bank lijkt achter de feiten aan te lopen in haar strijd tegen de inflatie en uit haar monetaire verslagen blijkt dat een versoepeling van de rente niet voor morgen is. 9

20 ,,8 EUR/USD Wisselmarkten: euro zwakker, Britse pond sterker,,,,,8, 9 8 7,88,87,8,8,8,8,8,8 Jul Aug Sep Oct Nov Dec Jan Feb Mar Apr May Jun FX Rate - Spot Mid - US Dollar per Euro USD/JPY ' ' '7 '8 '9 ' ' ' ' FX Rate - Spot Mid - Japanese Yen per US Dollar EUR/GBP Begin mei noteerde de euro op een piekkoers van,9 dollar, een soort eindpunt van een gestage klim tegenover de dollar die midden een aanvang nam. De sterkte van de euro tegenover de dollar werd verklaard door het terug aanknopen bij groei in de eurozone en het weergekeerde vertrouwen van de financiële markten in de eurozone, inclusief de perifere landen. Ook het overschot op de lopende rekening van de eurozone met de rest van de wereld was een structurele steun voor de eenheidsmunt. Verder was er de repatriëring van beleggingen uit opkomende landen en de sterk toegenomen netto instroom van portefeuillebeleggingen door buitenlandse investeerders. Maar de sterke euro kwam ongelegen voor de economische groei in de eurozone en was een van de verklarende factoren van de zeer lage inflatie. De hint van ECB voorzitter Mario Draghi op de persconferentie na de vergadering van mei dat er gewerkt werd aan een reeks bijkomende maatregelen om een te lange periode van te lage inflatie te vermijden werd een keerpunt. Details werden toen nog niet vrijgegeven, maar het was quasi zeker dat een verdere renteverlaging, een negatieve rente op de deposit facility, nieuwe liquiditeitscreatie via bijkomende LTRO of via quantitative easing (obligatieaankopen) er deel zouden van uitmaken. Het anticiperen op de ECB beslissingen van begin juni bracht de euro op een lager niveau en ook de eerste dagen na de vergadering van juni verzwakte de euro en op juni noteerde de euro op, dollar. Sindsdien was er een kleine stijging tot, op 9 juni, maar het ware logisch dat de euro in de komende maanden nog wat verzwakt tegenover de dollar gegeven de sterkere groei in de Verenigde Staten ten opzichte van de eurozone, het voordeel van de hogere langetermijnrente voor de dollar en de verwachting dat de Federal Reserve veel eerder dan de ECB het monetair beleid zal verstrakken.,8,79 Jul Aug Sep Oct Nov Dec Jan Feb Mar Apr May Jun FX Rate - Spot Mid - British Pounds per Euro Wisselkoersen Fixing Change (%) 9// - m - m - m US Dollar, -, -,,7 British Pound,799 -, -, -, Japanese Yen 8,787, -, 9, Australian Dollar,9 -, -,, Brazilian Real,7, -,, Canadian Dollar,77 -,8 -, 8, China Renminbi 8,9 -, -,, Indian Rupee 8,99, -,, Norwegian Krone 8,7,9, 9, Polish Zloty,9 -,7 -, -,8 Russian Rouble,8, -, 8, South African Rand,,8 -, 9, Swedish Krona 9,7,,8, Swiss Franc, -, -, -, Turkish New Lira,9, -,,9 Het Britse pond scheert hoge toppen. Op 9 juni noteerde het pond,% hoger tegenover de euro dan een maand geleden,,% hoger dan drie maand geleden en,% hoger dan een jaar geleden. Het is zo goed als zeker dat het Verenigd Koninkrijk in met ruim % de hoogste economische groei realiseert binnen de G7. Gegeven de sterke groei en het feit dat de inflatie er hoger ligt (,8% tegenover,% in de eurozone) en licht stijgend gaat, is het meer dan waarschijnlijk dat de Bank of England veel eerder dan de ECB de rente zal verhogen. Niet alleen ligt de kortetermijnrente hoger in het Verenigd Koninkrijk, maar het Britse pond geniet ook van een veel hogere langetermijnrente. De Britse overheidsobligaties (gilts) geven een rendement van,7% op jaar tegenover,% voor de US Treasuries en,% voor de Duitse Bund. Research - Juni

21 Research topic: hoe toegankelijk is krediet voor KMO s in de eurozone? Kleine en middelgrote ondernemingen (KMO s) spelen een centrale rol in de economie van de Europese Unie. Een onderneming wordt als een KMO aanzien wanneer deze onafhankelijk is van andere bedrijven, er minder dan personen tewerkgesteld worden, de omzet niet miljoen euro overtreft en het balanstotaal lager ligt dan miljoen euro. Volgens gegevens van Eurostat staan de KMO s in de niet-financiële economie voor,7% van de tewerkstelling en voor 8,% van de toegevoegde waarde. Binnen de KMO s wordt gewoonlijk nog een onderscheid gemaakt tussen micro ondernemingen (minder dan werkzame personen), kleine ondernemingen ( tot 9 werkzame personen) en middelgrote ondernemingen ( tot 9 werkzame personen). De micro ondernemingen staan voor 9% van de tewerkstelling en,8% van de toevoegde waarde. Bij de kleine ondernemingen bedraagt het aandeel in de tewerkstelling,% en in de toegevoegde waarde 8,%. De middelgrote ondernemingen staan voor 7,% van de tewerkstelling en 8,% van de toegevoegde waarde. Het is logisch dat KMO s in sommige sectoren meer doorwegen dan andere. Dit is vooral het geval in de bouw, de distributie, diensten inzake voeding, activiteiten in de vastgoedsector, professionele, wetenschappelijke en technische activiteiten. In sommige zuiderse landen, o.a. Italië, Spanje en Portugal, spelen de KMO S een zeer belangrijke rol. Maar ook België mag een KMO-land genoemd worden. Bij ons staan ze voor 8% van de tewerkstelling en % van de toegevoegde waarde. Verder onderverdeeld staan bij ons de micro ondernemingen voor % van de tewerkstelling en % van de toegevoegde waarde. Bij de kleine ondernemingen is dit %, zowel voor tewerkstelling als toevoegde waarde, terwijl dit bij de middelgrote ondernemingen respectievelijk % en 9% beloopt. Gezien hun centrale rol in de economie is een vlotte financiering van KMO s van groot belang. Voor bedrijven in Europa speelt de banksector een belangrijkere intermediaire rol dan in de Verenigde Staten, waar een rechtstreeks beroep op de financiële markten meer in gebruik is dan in Europa. Dit geldt zeker voor de KMO s in de eurozone die nog meer dan de grote bedrijven toegewezen zijn tot de banksector voor de nodige financiering. Maar in periodes van zwakke economische conjunctuur en zeker van financiële crisis zijn de banken meer selectief in het verlenen van kredieten aan bedrijven wegens de grotere kansen op faillissementen onder de ontleners. Bovendien wordt de mogelijkheid van een faillissement bij KMO s hoger ingeschat dan bij grote ondernemingen. Dit geldt nog meer in de perifere landen die een economische crisis of aanpassingsproces doormaken. De voorbije jaren zijn er dan ook in de eurozone grote verschillen ontstaan in de voorwaarden waartegen KMO s zich kunnen financieren in vergelijking met grote bedrijven. Binnen de KMO sector zijn er dan bovendien nog grote verschillen tussen de financieringsvoorwaarden in de perifere landen in vergelijking met de kernlanden. Dit is zeker het geval wat betreft de aangerekende rente. De rente (voor nieuwe contracten) voor kleinere kredietbedragen tot miljoen euro, die als een typisch KMO krediet kunnen aanzien worden, lag in de eurozone hoger dan de rente (voor nieuwe contracten) op kredieten boven de miljoen euro, die eerder de kredieten voor grote bedrijven zijn. 7,,,,,. Rente aangerekend aan KMO s versus grote bedrijven (kredieten tot jaar) Years, Lending Rates, Non-Financial Corporations, New Business, Other Loans, Over Eur Mil, Aar/Nder, Percent - Euro Zone - Years, Lending Rates, Non-Financial Corporations, New Business, Other Loans, Up To And Incl Eur Mil, Aar/Nder, Percent - Euro Zone Reeds voor het uitbreken van de financieel-economische crisis lag het krediettarief voor de grote bedrijven lager dan voor de KMO s in de eurozone en het renteverschil beliep gemiddeld,8% in de periode midden - midden 8. Het renteverschil was met,% het kleinst in mei 8, juist voor het uitbreken van de crisis. Maar de crisis heeft het renteverschil of de spread doen toenemen, ten gevolge van het gepercipieerde grotere kredietrisico bij KMO s. Sindsdien is de spread opgelopen tot gemiddeld,% in de periode midden 8-midden en bereikte een piek van,9% in juni 9. In de crisisjaren 9- beliep de gemiddelde spread,%, maar ook in de eerste vier maanden van beliep de spread nog gemiddeld,%. Maar binnen de sector van de KMO s zijn er bovendien nog grote renteverschillen tussen de perifere landen en de kernlanden en dit zowel voor kredieten op middellange termijn ( tot jaar) als voor kredieten op lange termijn (meer dan jaar) De Belgische rente voor kredieten tot miljoen euro op tot jaar lag de voorbije jaar steeds beneden de Duitse. Voor kredieten langer dan jaar ligt ze iets hoger dan de Duitse sinds oktober 8 en de spread beliep in april ongeveer basispunten. Tot juli lag de Spaanse rente voor kredieten op tot jaar licht beneden de Duitse. In het begin van de crisis was er geen noemenswaardige verbreding van de KMO spread van Italië en Spanje tegenover de Duitse. Het is Research - Juni