Biologie BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Biologie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Biologie BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Biologie - 2012-2013"

Transcriptie

1 Biologie BSc Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie I

2 De opleiding Biologie richt zich op de bestudering van alle verschijningsvormen van leven en natuur en de processen die zich daarbinnen afspelen, op het doen van wetenschappelijk onderzoek hiernaar en op de toepassing van de zo verworven kennis. De opleiding wordt gekenmerkt door het aanbieden van algemene kennis op alle in de biologie te onderscheiden organisatieniveaus (van molecuul tot ecosysteem) en daaropvolgend een specialisatie in één der subdisciplines van de biologie: moleculaire biologie, ontwikkelingsbiologie, neurobiologie, ecologie, bio-informatica, wetenschapscommunicatie, en beleid, management en ondernemen. Studenten volgen eerst een brede bacheloropleiding van drie jaar (inclusief een minor en een bachelorstage), daarna stromen ze door naar een meer gespecialiseerde masteropleiding. Met de opleiding wordt beoogd zodanige kennis, vaardigheid en inzicht bij te brengen op het gebied van de biologie dat de afgestudeerde in aanmerking kan komen voor een algemene, brede of specialistische masteropleiding in de biologie. Dit kan een onderzoeksrichting zijn, maar ook een opleiding op het gebied van Communicatie en Educatie of een meer maatschappijgerichte opleiding. Eveneens is het essentieel dat de afgestudeerde zich bekwaamd heeft in het verantwoord kiezen in wetenschappelijke problematieken. Om deze doelstellingen te bereiken is in de eerste plaats een brede biologische basisopleiding nodig met daarin ook aandacht voor algemene academische vorming. Daarnaast is het noodzakelijk dat de student gedurende enige tijd actief deelneemt aan het biologisch onderzoek. Het jaarschema is te vinden op de FALW-website. Meer opleidingsinformatie is te vinden op de de FALW-website. Een complete beschrijving van deze opleiding is te vinden in de Onderwijs- en Examenregeling op de FALW-website. Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie II

3 Inhoudsopgave Honours Programme Biologie 1 Facultaire deel Honours programma 1 Stervariant cursussen Health & Life Sc. 1 Fac.Honourscursussen Levenswetenschappen 1 soverstijgend deel HP 2 Interdepartmental Honours Courses 2 Vervallen vakken BSc Biologie 2 Bsc Biologie, jaar 1 2 Bsc Biologie, jaar 2 3 Bsc Biologie, jaar 2, keuzevakken 3 Bsc Biologie, jaar 2, verplichte vakken 3 Bsc Biologie, jaar 3 4 FALW-minoren voor Biologiestudenten 4 Minor Biomedical and Health Intervent. 4 Minor Biomolecular and Neurosc. track NS 4 Minor Biomolecular and Neurosc. track BS 5 Minor Brain and Mind 5 Minor Evolutionary Biology and Ecology 6 Minor Topics in Biomedical Sciences 6 Bsc Biologie, jaar 3, verplichte vakken 6 Vak: Allergy and Autoimmunity (Periode 1) 7 Vak: Analyseren van biologisch onderzoek (Periode 4) 8 Vak: Bachelorstage Biologie (Ac. Jaar (september), Semester 2) 10 Vak: Biochemistry of Health and Disease (Periode 2) 11 Vak: Blusinstructie voor studenten biologie (Ac. Jaar (september)) 12 Vak: Cognitive Neuroscience (Periode 1) 12 Vak: Cyclus van het leven (Periode 1) 13 Vak: De microbiële cel (Periode 2) 15 Vak: Ecologie, mens en natuur I (Periode 5) 17 Vak: Ecologie, mens en natuur II (Periode 6) 18 Vak: Environmental Toxicology (Periode 1) 19 Vak: Evolutie en diversiteit van leven (Periode 2) 21 Vak: Evolutionaire ecologie en gedrag (Periode 6) 23 Vak: Evolutionary Genetics (Periode 2) 24 Vak: Experimental Cell Biology I (Periode 1) 26 Vak: Experimental Cell Biology II (Periode 1) 27 Vak: Experimental Immunology (Periode 1) 28 Vak: Five O Clock Neurosciences (Honours) (Ac. Jaar (september)) 29 Vak: From Protein to Cell (Periode 2) 30 Vak: Genen, hersenen en gedrag (Periode 4) 31 Vak: Geschiedenis van de levenswetenschappen (Periode 4) 32 Vak: Honours course: Communication and Innovation in Health and Life Sciences (Ac. Jaar (september)) 33 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie III

4 Vak: Honours course: Evolutionary Origin of Life and its Driving Forces (Ac. Jaar (september)) 34 Vak: Human Evolution (Periode 2) 35 Vak: Humane Neurofysiologie (Periode 6) 37 Vak: Infectieziekten (Periode 6) 38 Vak: Kust en mariene ecosystemen (Periode 5) 40 Vak: Management van innovaties (Periode 6) 42 Vak: Mechanisms of Brain Diseases (Periode 2) 43 Vak: Mechanisms of Brain Diseases* (Ac. Jaar (september)) 44 Vak: Methodologie en onderzoek in de biologie (Periode 3) 44 Vak: Mind and Machine (Periode 3) 46 Vak: Moleculaire ontwikkelingsbiologie (Periode 6) 47 Vak: Moleculaire ontwikkelingsbiologie * (Ac. Jaar (september)) 48 Vak: Molecular Cell Biology (Periode 2) 49 Vak: Molecular Microbiology (Periode 3) 50 Vak: Molecular Principles of Brain Disorders (Periode 2) 51 Vak: Nature versus Nurture (Periode 1) 52 Vak: Neuronal Networks and Behavior (Periode 3) 53 Vak: Oncologie * (Periode 5) 54 Vak: Oriëntatie op studie, loopbaan en maatschappij (Ac. Jaar (september)) 54 Vak: Preklinische neurowetenschappen stervariant (Periode 1) 56 Vak: Regulatie en afweer bij dieren (Periode 4) 56 Vak: Stervariant gezondheidseconomie (Periode 6) 57 Vak: Systems Ecology (Periode 1) 57 Vak: Taaltoets Nederlands voor studenten ALW (Periode 1) 59 Vak: The Adaptive Brain (Periode 2) 60 Vak: The Developing Brain (Periode 2) 60 Vak: Uitbreiding bachelorthesis (Semester 2) 61 Vak: Van gen tot gewas (Periode 1) 61 Vak: Voorspellen en analyseren in de biologie (Periode 5) 63 Vak: Wijsbegeerte en wetenschap (Periode 3) 65 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie IV

5 Honours Programme Biologie Opleidingsdelen: - - Facultaire deel Honours programma soverstijgend deel HP Facultaire deel Honours programma Opleidingsdelen: - - Stervariant cursussen Health & Life Sc. Fac.Honourscursussen Levenswetenschappen Vakken: Naam Periode Credits Code Uitbreiding bachelorthesis Semester A_HP-I-3 Stervariant cursussen Health & Life Sc. Vakken: Naam Periode Credits Code Mechanisms of Brain Diseases* Moleculaire ontwikkelingsbiologie * Ac. Jaar (september) 3.0 A_HP1058 Ac. Jaar (september) 3.0 A_HP Oncologie * Periode A_HP Preklinische neurowetenschappen stervariant Stervariant gezondheidseconomie Periode A_HP Periode A_HP Fac.Honourscursussen Levenswetenschappen Vakken: Naam Periode Credits Code Five O Clock Neurosciences (Honours) Ac. Jaar (september) 6.0 A_HP003 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 1 van 66

6 Honours course: Communication and Innovation in Health and Life Sciences Ac. Jaar (september) 6.0 A_HP002 Honours course: Evolutionary Origin of Life and its Driving Forces soverstijgend deel HP Ac. Jaar (september) 6.0 A_HP001 Opleidingsdelen: - Interdepartmental Honours Courses Interdepartmental Honours Courses Vervallen vakken BSc Biologie Er zijn binnen de opleiding geen vakken die niet ook in academisch jaar werden aangeboden. Bsc Biologie, jaar 1 In het eerste jaar zijn alle vakken verplicht, er zijn geen keuzevakken. Het programma in het eerste jaar vormt een basis; het geeft een eerste overzicht van de Biologie en is bedoeld als een verbreding van de kennis op diverse terreinen. Het eerste jaar van de bachelor heeft een oriënterende en selecterende functie. De student kan zich tijdens het eerste studiejaar oriënteren op de gekozen opleiding, dat wil zeggen: voldoet de opleiding aan de verwachting en is men er geschikt voor. Het programma van het eerste jaar geeft een eerste overzicht van de opleiding en geeft een verbreding van de biologische kennis. De selecterende functie komt vooral tot uiting in de studieresultaten. De studieresultaten worden gevolgd door de studieadviseur. Als het nodig is worden studenten opgeroepen voor een gesprek. Op grond van de cijfers aan het eind van het eerste jaar ontvangt elke eerstejaars een bindend studieadvies. Vakken: Naam Periode Credits Code Blusinstructie voor studenten biologie Ac. Jaar (september) 0.0 AB_BIO_BRAND Cyclus van het leven Periode AB_ Ecologie, mens en natuur I Periode AB_1001 Ecologie, mens en natuur II Periode AB_1002 Evolutie en diversiteit van leven Periode AB_ Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 2 van 66

7 Genen, hersenen en gedrag Periode AB_ Methodologie en onderzoek in de biologie Taaltoets Nederlands voor studenten ALW Voorspellen en analyseren in de biologie Bsc Biologie, jaar 2 Periode AB_ Periode AB_TAALTOETS Periode AB_ Het tweede jaar van de bacheloropleiding is een verdere oriëntatie binnen de biologie. Daarnaast wordt beoogd een verdieping van kennis, inzicht en vaardigheden op deelgebieden van de biologie tot stand te brengen. Dit vormt de basis voor de differentiatie in het derde jaar. In het tweede jaar zijn alle vakken tot en met week 16 (2010) verplicht. Daarna, in de blokken van week en 22-26, kunnen studenten tweemaal kiezen uit keuzecursussen. Opleidingsdelen: - - Bsc Biologie, jaar 2, keuzevakken Bsc Biologie, jaar 2, verplichte vakken Bsc Biologie, jaar 2, keuzevakken Vakken: Naam Periode Credits Code Evolutionaire ecologie en gedrag Bsc Biologie, jaar 2, verplichte vakken Periode AB_ Humane Neurofysiologie Periode AB_ Infectieziekten Periode AB_ Management van innovaties Periode AB_ Moleculaire ontwikkelingsbiologie Periode AB_ Vakken: Naam Periode Credits Code De microbiële cel Periode AB_ Kust en mariene ecosystemen Regulatie en afweer bij dieren Periode AB_ Periode AB_ Van gen tot gewas Periode AB_ Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 3 van 66

8 Wijsbegeerte en wetenschap Periode AB_ Bsc Biologie, jaar 3 Het derde studiejaar is opgebouwd uit een aantal verplichte vakken, daarnaast zijn er voornamelijk keuzecursussen. De onderdelen Oriëntatie op studie, loopbaan en maatschappij en de Bachelorstage zijn verplicht. Tijdens de bachelorstage wordt naast het doen van onderzoek veel aandacht gegeven aan de algemene vaardigheden van de student. Hieraan gekoppeld is het schrijven van een onderzoeksverslag. Het derde jaar vormt samen met het tweede jaar de tweede fase van de bacheloropleiding. In deze tweede fase is er ruimte voor een verdieping van kennis, inzicht en vaardigheden op deelgebieden. In het derde jaar kiezen studenten voor een groot deel hun eigen programma, waaronder een minor. Daarbij wordt ook tijd besteed aan oriëntatie op de verschillende richtingen die de masteropleiding biedt, zodat studenten aan het eind van het derde jaar een verantwoorde keuze maken uit verschillende differentiaties in de vervolg masteropleiding. Belangrijk onderdeel van het derde jaar is de bachelorstage. Opleidingsdelen: - - FALW-minoren voor Biologiestudenten Bsc Biologie, jaar 3, verplichte vakken FALW-minoren voor Biologiestudenten Opleidingsdelen: Minor Biomedical and Health Intervent. Minor Biomolecular and Neurosc. track NS Minor Biomolecular and Neurosc. track BS Minor Brain and Mind Minor Evolutionary Biology and Ecology Minor Topics in Biomedical Sciences Minor Biomedical and Health Intervent. Courses: Minor Biomolecular and Neurosc. track NS Courses: Vakken: Naam Periode Credits Code Experimental Cell Biology I Periode AB_1047 Experimental Cell Biology II Periode AB_1048 Molecular Principles of Brain Disorders Periode AB_1049 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 4 van 66

9 Neuronal Networks and Behavior Minor Biomolecular and Neurosc. track BS Periode AB_1051 The Adaptive Brain Periode AB_1050 Courses: Vakken: Naam Periode Credits Code Experimental Cell Biology I Periode AB_1047 Experimental Cell Biology II Periode AB_1048 From Protein to Cell Periode AB_1052 Molecular Cell Biology Periode AB_1053 Molecular Microbiology Periode AB_ Minor Brain and Mind The minor Brain and Mind is offered by the Faculty of Earth and Life Sciences in collaboration with other leading centres both in the Netherlands and abroad, including the FC Donders Centre in Nijmegen, University of Amsterdam, The University of North Carolina Chapel Hill and the State University of New York. The student will gain insight into the latest knowledge of how the brain works and also how this knowledge can be used to understand cognitive processes, social interactions between individuals, antisocial behavior as well as different brain diseases, such as depression, addictions, attention, or eating disorders. The nature-nurture debate will be discussed as well as recent updates in human genome research. In addition, the minor provides an introduction into the fields of neuroeconomics (decision making) and gaming behavior as well as into recent scientific technological advances in brain-machine interfaces, deep brain stimulation, and robotics. Integration between disciplines The integration between disciplines, such as biology, psychology, sociology and genetics plays a central role in this minor. Students learn to think critically about how knowledge of the brain and the human genome can be applied to deal with societal issues. Target population: Third year BSc students alpha and gamma topics (sociology, psychology, economics, law etc.) and students from Life sciences (Biology, Biomedical sciences, Health & Life) with a broad interest. Students in the life sciences that plan to pursue a career in Neuroscience may also follow a more specialised minor in Cell- and Neuroscience. Vakken: Naam Periode Credits Code Cognitive Neuroscience Periode AB_1056 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 5 van 66

10 Mechanisms of Brain Diseases Minor Evolutionary Biology and Ecology Periode AB_1058 Mind and Machine Periode AB_1060 Nature versus Nurture Periode AB_1057 The Developing Brain Periode AB_1059 Evolution is a central theme in biology, which pervades all biological disciplines. The basic theme of this program is to illustrate how evolutionary thinking has penetrated such diverse areas as ecology, genetics, molecular biology, animal physiology and behavioral sciences. The study of unifying principles of biology is the main theme of this minor program. Aim: The general aim of the program is to provide an in-depth treatment of selected topics in modern biological sciences, such that the students are stimulated to pursue their further studies in one of these topics, in a specialized graduate program. At the same time, this minor also provides a broad basis for pursuing a general biology graduate program coupled to a professional career in education or science communication. Target population: Undergraduate students of Biology or equivalent biological disciplines from VU (BSc Biomedical Sciences, Earth Sciences, Health & Life Sciences), other Dutch universities and other European universities. Next to the courses mentioned below, the January course (period 3) can be freely chosen from any other (biologically oriented) minor offered. Vakken: Naam Periode Credits Code Environmental Toxicology Periode AB_1020 Evolutionary Genetics Periode AB_1022 Human Evolution Periode AB_1021 Systems Ecology Periode AB_1019 Minor Topics in Biomedical Sciences Courses: Vakken: Naam Periode Credits Code Allergy and Autoimmunity Periode AB_1024 Biochemistry of Health and Disease Periode AB_1054 Experimental Immunology Periode AB_1055 Mechanisms of Brain Diseases Periode AB_1058 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 6 van 66

11 Bsc Biologie, jaar 3, verplichte vakken Vakken: Naam Periode Credits Code Analyseren van biologisch onderzoek Bachelorstage Biologie Geschiedenis van de levenswetenschappen Oriëntatie op studie, loopbaan en maatschappij Allergy and Autoimmunity Periode AB_1003 Ac. Jaar (september), Semester AB_ Periode AB_1004 Ac. Jaar (september) 1.0 AB_ Vakcode AB_1024 () Periode Periode 1 Credits 6.0 Engels dr. M.P. Bergman Hoorcollege, Werkgroep, Werkcollege Niveau 300 Asthma, hay fever, type 1 diabetes and rheumatoid arthritis are wellknown examples of immune-mediated diseases in Western populations. In fact, allergic and autoimmune diseases are likely to affect our lives sooner or later, directly or indirectly. The main purpose of this course is to gain knowledge of the molecular mechanisms that play a role in the onset of allergic and autoimmune diseases. In addition, we will touch upon epidemiology and the social and economical impact of allergic and autoimmune diseases on society. Level 3: specialisation After following this course, students will be able to: Describe social and economical implications of important allergies and autoimmune diseases, for an individual patient, as well as the society; Describe the epidemiology of a few important allergies and autoimmune diaseases; Explain how immunological tolerance and homeostasis is established and maintained; Explain the molecular events that underly disturbances of the immune system and the effector mechanisms that ultimately result in disease; Indicate and explain the role of genetic predisposition and external factors that increase the risk of developing allergic or autoimmune disease(s); Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 7 van 66

12 Explain how microbial and host factors either predispose or protect individuals from developing autoimmune diseases; Formulate and critically reflect on different versions of the 'hygiene hypothesis theory'; Read, understand, summarize and interpret scientific papers in the field of immunology Lectures by experts/clinicians in the field of allergy or autoimmunity (23 hrs); Project groups in which students study an allergic or autoimmune model disease (7 hrs), resulting an oral presentation, written report and research proposal. Evaluation consists of a written examination (70%) in English, comprising both multiple choice questions and essay questions, and the project group report (30%). Peter Parham, The Immune System, 3rd edition, Garland Science, New York and London, ISBN ; Selected scientific papers Vereiste voorkennis Basic knowledge of human immunology is essential to follow this course. VU students meet this requirement when they have successfully completed one of the following courses: Bedreiging en Afweer (BMW), Immunologie (GZW), Bedreiging & Bescherming 1 (Gezondheid & Leven). Students from outside the VU are requested to consult the course co-ordinator, Mathijs Bergman (mathijs.bergman@falw.vu.nl). Doelgroep This is a course in the Biomedical Sciences minor Medical Biology and the Health Sciences minor Biomedical Trends in Public Health. This minor course requires a minimum of 25 participants to take place Analyseren van biologisch onderzoek Vakcode AB_1003 () Periode Periode 4 Credits 3.0 Nederlands drs. P. Vos Hoorcollege, Werkgroep, Computerpracticum Niveau 300 Voortbouwend op de statistiek onderwerpen behandeld in Voorspellen en Analyseren in de Biologie wordt een aantal meer geavanceerde statistische methoden voor complexe analyses in de biologische wetenschappen, met name factoriële variantieanalyse geintroduceerd en Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 8 van 66

13 uitgewerkt, en de uitvoering daarvan wordt geoefend m.b.v. SPSS als voorbereiding op de BSc stage. Uitgezonderd deze uitbreiding van de gereedschapskist ligt het accent in deze cursus op verdieping. Ten dele betreft het een verdieping van de theorie (bijv. de behandeling van statistische power en de problemen bij meervoudig testen). Daarnaast zullen we aandacht besteden aan het kritisch beschouwen van methodologie en statistiek zoals die in de primaire onderzoeksliteratuur worden gepresenteerd. Tot slot wordt in korte projecten verdieping gezocht door onder andere m.b.v. simulatiestudies in Excel de relaties te onderzoeken tussen de (gesimuleerde) werkelijkheid en de resultaten van statistische analyse. Eindtermen De student kan kritisch analyseren hoe metingen tot stand zijn gekomen en welke consequenties dat heeft voor een statistische analyse van de gegevens; centrale begrippen uit 'experimental design' (randomisatie, stratificatie, blocking e.d.) hanteren; nagaan of een gegeven dataset voldoet aan de vooronderstellingen van een bepaalde statistische analyse; zelf statistische analyses uitvoeren bij een gegeven experimenteel ontwerp zoals dat voor kan komen bij een BSc stage, de resultaten daarvan interpreteren, en de gegevens grafisch weergeven; herkennen wanneer een non-parametrische techniek gebruikt moet worden; de relatie tussen een statistische hypothese en een wetenschappelijke theorie verklaren; simulaties in Excel uitvoeren en daarmee eigenschappen van een experimenteel design, een toets e.d. (e.g., power) onderzoeken onder verschillende condities gekozen analyse-technieken en gepresenteerde resultaten in de wetenschappelijke literatuur kritisch beschouwen. Variantieanalyse (genest, factoriëel); Regressieanalyse; Experimental Design; Statistische power en optimal design Hoorcolleges Werkgroepen Computerpractica met Excel en SPSS Zelfstudie Onderzoeksproject, waarin zelfstandig of in kleine groepjes gegevens worden verzameld en geanalyseerd; het project wordt afgesloten met een verslag. Schriftelijk tentamen (70% van het eindcijfer); Verslag over project (30% van het eindcijfer); Beide onderdelen moeten voldoende zijn. Brigitte Baldi & David S. Moore (2009). The Practice of Statistics in the Life Sciences. W.H. Freeman and Company, New York. ISBN (prijs ongeveer 60 euro) (N. B: Dit is hetzelfde boek als gebruikt in eerdere cursussen) Diverse artikelen; tijdens de cursus zullen de URL's hiervoor op Blackboard verschijnen Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 9 van 66

14 Vereiste voorkennis De cursus Voorspellen en Analyseren in de Biologie (AB_470212) moet met een voldoende zijn afgerond. Doelgroep Verplicht voor derdejaars BSc Biologie Deze cursus geldt als ingangseis voor het volgen van de masteropleiding Biologie. Bachelorstage Biologie Vakcode AB_ () Periode Ac. Jaar (september), Semester 2 Credits 23.0 Nederlands dr. M.P. Bergman Niveau 300 De bachelorstage heeft de volgende doelstellingen: Meewerken aan onderzoek in een omgeving waar Biomedisch en-/of Biologisch werk wordt verricht Training in academische vaardigheden. Hiertoe behoren: Een analyse maken van een Biomedisch/ Biologisch probleem Het schrijven van een individueel onderzoeksverslag Het geven van een mondelinge presentatie over onderzoeksresultaten Het maken en presenteren van een congresposter Oriënteren op een keuze voor een masteropleiding Eindtermen: Vakspecifiek: De student kan onder goede begeleiding zelfstandig onderzoek doen in het gekozen vakgebied en beschikt over praktische vaardigheden die hem daartoe in staat stellen. Met betrekking tot algemene academische vaardigheden: De student is in staat de wetenschappelijke literatuur m.b.t een nieuw onderwerp te ontsluiten en in korte tijd aan de hand van relevante artikelen kennis te nemen van de belangrijkste ontwikkelingen in het betreffende vakgebied; De student is in staat een projectvoorstel voor het eigen onderzoek te schrijven; De student heeft geleerd de voortgang tijdens de stage op een overzichtelijke wijze vast te leggen in een journaal; De student is in staat om over de door hem/haar behaalde wetenschappelijke resultaten tijdens de stage op een heldere wijze schriftelijk en mondeling te rapporteren, daarbij adequaat gebruik makend van diverse audiovisuele hulpmiddelen. Niveau 3: specialisatie De bachelorstage vormt een belangrijk onderdeel van de bacheloropleiding. Tijdens deze stage oriënteert en specialiseert de Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 10 van 66

15 student zich in een door hem/haar gekozen richting. De stage wordt afgesloten met het schrijven van een bachelorthesis. Tevens biedt de bachelorstage de student de gelegenheid zich te oriënteren op de keuzes die gemaakt moeten worden voor een masteropleiding en - binnen die opleiding - voor een keuze voor een onderzoekers- of maatschappijgerichte variant, of een afstudeertraject in de richting van communicatie en/of educatie. De student loopt de onderzoeksstage op een wetenschappelijke afdeling of bij een onderzoeksinstelling of bedrijf waar wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan Het eindcijfer bestaat uit het cijfer van de stage, te bepalen door de stagebegeleiders. Hiervoor wordt een beoordelingsformulier gebruikt die beschikbaar is op de website van de faculteit. Startliteratuur wordt aangedragen door de begeleider. De student zoekt vervolgens zelf verdere literatuur die nodig is om de stage tot een succes te maken. Informatie rond de stage is te vinden op de Blackboardsite. Doelgroep Verplicht voor derdejaars BSc Biologie en Biomedische wetenschappen. Studenten worden aangemoedigd reeds in het 2e jaar te beginnen met het oriënteren op - en voorbereiden van - hun onderzoeksstage om zich nog bewuster in hun toekomst (keuzevakken en masteropleiding) te verdiepen. Meer informatie over de gang van zaken tijdens de bachelorstage is te vinden op de Blackboard Community Bachelorstage BMW/BIO 201x-201x (jaar waarin je stage loopt) en op de facultaire website > Studenten > Regelingen). Op de Blackboard stagecommunity kunnen tweedejaars zichzelf inschrijven vanaf medio februari. Biochemistry of Health and Disease Vakcode AB_1054 () Periode Periode 2 Credits 6.0 Engels dr. I.M. van Die Docent(en) dr. I.M. van Die, dr. R.J. van Belle-van den Berg, dr. J. van Horssen, prof. dr. A.J.G. Horrevoets Niveau 300 Computerpracticum, Werkgroep, Hoorcollege, Practicum The aim of the course to increase knowledge and understanding of biochemistry at a fundamental level and to develop a perspective on the Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 11 van 66

16 role of biochemistry in health and disease Contents of the course: Biochemical and molecular mechanisms by which cellular adhesion, communication and signalling is regulated in the human body Changes of these mechanisms in diseases with clinical examples of congenital and acquired diseases such as heart and vascular diseases, (chronic) infectious diseases, multiple sclerosis, alzheimer, congenital disorders of glycosylation and cancer. Metabolic aspects of biochemistry are combined with their application to the diagnosis and monitoring of diseases, and the development of therapies including drug design. Lectures, learning in small groups, laboratory courses, and computer practica. In addition a project (optional subject) consisting of a laboratory part and literature study will be carried out and presented to all students. Written exam (80%); Laboratory course (10%) and project (10%) are assessed separately. Michael A Lieberman and Alan Marks: Basic Medical Biochemistry: A Clinical Approach, 3e druk (ISBN-10: X; ISBN-13: ). - Essentials of Glycobiology: book=glyco2 (free internet book) - Additional information on Blackboard Aanbevolen voorkennis Basic knowledge of biochemistry and immunology Doelgroep The course provides an excelllent basis for students which aim to focus on medical biology (in particular immunology, infectious diseases and/or oncology) in their master period. Part of minor Topics in Biomedical Sciences. This minor course requires a minimum of 25 participants to take place. Blusinstructie voor studenten biologie Vakcode AB_BIO_BRAND () Periode Ac. Jaar (september) Credits 0.0 Nederlands Training Cognitive Neuroscience Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 12 van 66

17 Vakcode AB_1056 () Periode Periode 1 Credits 6.0 Engels dr. S. van der Sluis Practicum, Computerpracticum, Werkgroep, Hoorcollege Niveau 300 Introduction to the field of cognitive neuroscience: understanding the biological mechanisms underlying cognitive processes such as learning and memory, discussing recent developments in the field with leading scientists, and acquiring knowledge on how the brain and cognitive abilities are measured. In the kick-off of this Minor, you will learn the basics of cognitive neuroscience through a series of introductory lectures on brain function and (dysfunctional) cognitive behaviour. More specifically, we will teach you the structure and function of the major building blocks of the brain ranging from single cells to neuronal networks and from emotion to motor control. We combine workshops and keynote lectures to discuss recent advances in the field of learning and memory, sleep, cognition and consciousness. Finally, you will experience various technical approaches to measure the brain (e.g., MRI, EEG, histology) and cognitive behaviour in hands-on practicals. Lectures, practicals, workgroups, student presentations Written exercises and exam. The final result is equal to the exam result, with a possible extra half point to be earned by the exercises. The exercises need to be passed in order to be allowed to take the exam. "Foundations Of Behavioral Neuroscience" by N.R. Carlson (Pearson Education (US)), 8th edition. Doelgroep Open to students from all educational backgrounds (e.g., exact, social, life and economic sciences) with an interest in the brain and mind. Co-ordinators: Sophie van der Sluis and Christiaan de Kock. No special requirements to be met. Part of minor Brain and Mind. This minor course requires a minimum of 25 participants to take place. Cyclus van het leven Vakcode AB_ () Periode Periode 1 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 13 van 66

18 Credits 12.0 Docent(en) Niveau 100 Nederlands dr. ing. E.J. Souer dr. ing. E.J. Souer, prof. dr. R.E. Koes Hoorcollege, Werkgroep, Computerpracticum, Practicum, Training, Overig, Deeltoets extra zaalcapaciteit Het doel van de cursus is inzicht te geven in de basale moleculaire processen die ten grondslag liggen aan het functioneren van cellen en de ontwikkeling van complexe meercellige organismen, zoals plant en dier, uit een enkele bevruchte eicel. Niveau 1: basiscursus De cursus richt zich achtereenvolgens op: de opbouw van cellen en belangrijke processen die een rol spelen tijdens de levenscyclus van cellen. processen die de specialisatie van cellen (differentiatie) reguleren, processen die de opbouw en ontwikkeling van complexe meercellige organismen (plant en dier), vanuit een enkele cel sturen de vorming van geslachtscellen, bevruchting en de overdracht van genetische informatie naar de volgende generatie Eindtermen De student: kan verschillende typen van levensvormen en en hun ontwikkelingscycli globaal beschrijven. kan de opbouw van een cel en zijn belangrijkste componenten (macromoleculen) beschrijven. kan de celcyclus beschrijven en de gebeurtenissen tijdens specifieke fases benoemen. kan de opbouw van genen en chromosomen in pro- en eukaryoten beschrijven heeft inzicht in replicatie, mutatie en DNA-repair mechanismen heeft inzicht in de synthese van een rijp mrna (transcriptie, RNA processing) heeft inzicht in de synthese van eiwitten en het transport naar hun eindbestemming in de cel heeft inzicht in mechanismen die de activiteit van genen en differentiatie van cellen sturen kan de anatomische veranderingen tijdens (embryonale) de ontwikkeling van plant en dieren globaal beschrijven. heeft inzicht in de moleculaire mechanismen die de ontwikkeling van hogere organismen sturen heeft inzicht in processen die het geslacht en geslachtskenmerken bepalen in verschillende soorten. heeft inzicht in de ontwikkeling van geslachtcellen (gameten), bevruchting en de gevolgen daarvan voor de overdracht van genen naar het nageslacht (Mendelse genetica) Hoorcolleges (ca. 40 uur), werkgroepen en practica (ca 60 uur), excursies naar o. a Vrolik museum (16 uur) en zelfstudie (ca. 80 uur). Deelname aan het practicum en werkgroepen is verplicht. Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 14 van 66

19 De stof die hier wordt behandeld wordt geëxamineerd in 5 deeltoetsen. Het theoretische deel (hoorcolleges) wordt afgesloten met een tentamen aan het eind van de cursus. Het vak kan alleen met een voldoende afgesloten worden als deelgenomen is aan de blusinstructie. Studenten worden hiervoor ingeroosterd ofwel in het najaar 2010, ofwel in februari De indeling van deze groepjes wordt bekendgemaakt via de Blackboardsite van de cursus die op dat moment loopt voor de eerstejaars. - Leerboek(en): Informatie over de te geburiken boek(en) wordt later bekendgemaakt. - Prakticumhandleiding (te verkrijgen bij aanvang cursus, prijs ca 10 euro). Additionele informatie wordt middels de cursussite op Blackboard (gratis) verstrekt Doelgroep Verplichte cursus voor de eerstejaars BSc Biologie De microbiële cel Vakcode AB_ () Periode Periode 2 Credits 12.0 Docent(en) Niveau 100 Nederlands dr. F.C. Boogerd dr. ir. B.W. Kooi, dr. F.C. Boogerd, dr. D.T. Jager, dr. W.F.M. Roling Hoorcollege, Computerpracticum, Practicum, Overig, Deeltoets extra zaalcapaciteit Het introduceren en verdiepen van biologische, modelmatige en ecologische concepten en technieken dat nodig is om de microbiële cel en zijn interne en externe interacties te kunnen gaan begrijpen als de kleinste en eenvoudigste eenheid van autonoom leven. Het introduceren en verdiepen van experimentele en modelmatige technieken waarmee dat leven en zijn interacties bestudeerd kan worden. Eindtermen: Inzicht in het verschil tussen de levende cel en zijn samenstellende moleculen. Overzicht van en inzicht in de microscopische methodes. Overzicht van en inzicht in van de structuren en functies in en van membranen. Overzicht van de microbiële metabole diversiteit. Inzicht in de diversiteit van kweekmethoden in samenhang met deze diversiteit. Overzicht van de overeenkomsten en verschillen tussen virussen en andere micro-organismen. Begrip van de controle van microbiële groei. Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 15 van 66

20 Overzicht van de regulatiemethodes en de integratie van regulatie. Kennismaking met de wiskundige modellen in de microbiologie en microbiële ecologie. Begrip van en inzicht in de microbiële ecologie. Kennismaking met de industriële microbiologie. Vaardigheid in microbiële basistechnieken (aseptisch werken). Vaardigheid in de specifieke mogelijkheden geboden door microbiële experimenten. Vaardigheid in het gebruiken en opstellen van kleine modellen van microbiële groei en interactie. Niveau 2: verdieping De cursus bestaat uit een microbiologisch basisdeel en vier speciale themadelen. In de basiscursus wordt de microbiologische theorie onderwezen en met experimenten geïllustreerd. Het eerste thema handelt over de georganiseerde microbiële cel. Integratie van cellulaire regulatie wordt theroretisch en practisch bestudeerd. De twee volgende thema's, de microbiële cel als model en de natuurlijke microbiële cel, worden geïntegreerd onderwezen in twee weken. Een aantal onderwerpen uit de microbiologie en de microbiële ecologie zal hierbij theoretisch, praktisch en modelmatig worden bestudeerd. Als laatste thema zal de nuttige microbiële cel centraal staan. Er wordt aandacht gegeven aan biotechnologische en maatschappelijke aspecten van de microbiologie en de microbiële ecologie. Basisdeel: 22 uur hoorcolleges; 30 uur practicum. Themadelen: 31 uur hoorcollege; 33 uur practicum; 28 uur computerpracticum; 24 uur werkstuk, incl. verslag. Er wordt een schriftelijk tentamen afgenomen (theorie en praktijk) over de basiscursus en de 'case study'; dit cijfer telt mee voor 62.5 %. Het rapport over de 'case study' moet voldoende zijn. Over de resterende drie themadelen wordt ook een schriftelijk tentamen afgenomen; dit cijfer telt mee voor 37.5%. Er is volledige (éénmalige) compensatie tussen de twee schriftelijke deeltentamens. U dient verder apart voldoendes te hebben voor het werkstuk/verslag en de modelleeropdracht. Alleen als het rapport voldoende is en er apart voldoendes zijn behaald voor de drie hieronder genoemde onderdelen, wordt het eindcijfer voor de hele cursus als volgt bepaald: 1. modelleeropdracht (7.5.%), 2. verslag (12.5%), 3. eindcijfer voor deeltentamen I en II samen (80 %). Herkansingen zullen gaan over de gehele leerstof van de beide deeltentamens. Madigan, Martinko, Dunlap and Clark: Brock; Biology of Microorganisms; thirteenth international edition; Pearson, Prentice-Hall Inc. Prijs ca. 70 euro. De practicum- en computerhandleiding kost elk 10 euro. Naast het bovengenoemde boek dient ook de handleidingen (theorie en praktijk) bestudeerd te worden voor de twee schriftelijke deeltentamens. Aanbevolen voorkennis De eerstejaars vakken worden bekend verondersteld. Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 16 van 66

21 Doelgroep Verplicht voor tweedejaars BSc Biologie. Een laboratoriumjas is verplicht voor de Microbiologische practica. Ecologie, mens en natuur I Vakcode AB_1001 () Periode Periode 5 Credits 6.0 Nederlands prof. dr. M.P. Berg Hoorcollege, Computerpracticum, Practicum, Werkgroep Niveau 100 Inzicht geven in de relatie tussen organismen en hun milieu en de invloed van de mens op behoud en beheer van biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen. Eindtermen: De student is in staat: de basisprincipes van populatiedynamica, levensgemeenschapssamenstelling en ecosysteem functioneren te benoemen en te begrijpen en aan de hand van wiskundige modellen te analyseren. de basisprincipes van zelfregulerende mechanismen binnen ecosystemen te benoemen en te begrijpen de belangrijke factoren die natuurbeheer en biodiversiteitbehoud bepalen te benoemen de belangrijke factoren te benoemen die de relatie mens en ecosysteem bepalen Niveau: 1 (basis). Theoretisch algemeen deel Algemene inleiding: Hoe kan een mens duurzaam leven op aarde? Basisprincipes van de ecologie: het functioneren van ecosystemen Basisprincipes van de ecologie: levensgemeenschappen, biomen en aquatische milieus Basisprincipes van de ecologie: zelfregulerende mechanismen binnen ecosystemen Natuurlijke successie Populatiedynamica en in het bijzonder de menselijke populatie Analyse van predator-prooi en concurrentiemodellen mbv stelsels differentiaalvergelijkingen en fasediagrammen Patronen in biodiversiteit en het behoud ervan Basisprincipes van de ecologie: stromen van energie en materie Klimaatverandering en de rol van de mens daarin Plagen en pesticiden Natuurbeheer en -behoud Theorie colleges (28 uur) Schriftelijke opdrachten maken over de theorie Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 17 van 66

22 Werkcollege Computerpractica (2 dagdelen), waarin (a) menselijke populatiegroei wordt gesimuleerd; (b) effecten van atmosferische N- depositie en natuurbeheer op heides wordt gesimuleerd. Excursie en veldwerk, incl bijbehorende colleges (totaal 3 dagen; hoorcolleges, nabesprekingen en gastdocenten: 16 uur; opdrachten: 10 uur; practica: 18 uur; excursies: 6uur, 1 dag; Veldwerk: 12 uur, 2 dagen; resterende tijd: zelfstudie). Oostvaardersplassen: Natuurbeheer en de rol van grote grazers daarin Amsterdamse Bos en omgeving: Veldpracticum vogelherkenning, in kaart brengen van territoria en bepalen van populatieomvang. Alle practische onderdelen van de cursus (incl. computerpractica, excursie en veldwerk) zijn verplicht. Als deze niet worden gevolgd, kan er geen eindcijfer worden gehaald. Het algemene theoretisch deel wordt afgesloten met een schriftelijk tentamen (90 % van het eindcijfer). Verder zijn er een aantal Web Research Questions (10%). Voor dit theoretische deel moet tenminste een 5,5 gehaald worden. Verplichte boeken: C.R. Townsend, M. Begon &J.L. Harper. Essentials of Ecology, Blackwell Science Publishers, Oxford (3rd edition). ISBN (prijs ± 50 euro). Studiehandleiding (±15,- euro). De aanschaf hiervan is verplicht. Doelgroep Verplicht voor eerstejaars BSc Biologie. Ecologie, mens en natuur II Vakcode AB_1002 () Periode Periode 6 Credits 6.0 Nederlands prof. dr. M.P. Berg Hoorcollege, Practicum Niveau 200 Het kunnen omschrijven van de relatie tussen organismen en hun milieu en de invloed van de mens op deze realtie. In het veld toepassen van methoden om diversiteit te beschrijven. Eindtermen: De student is in staat: de samenhang tussen geologie, klimaat, bodemtype en het voorkomen van soorten te beschrijven Nederlandse plant- en diergeografische districten te omschrijven en hun bijbehorende kensoorten te benoemen de belangrijkste planten- en insecten families in het veld te herkennen Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 18 van 66

23 het begrip indicatorsoort te omschrijven en voorbeelden te benoemen voor diverse landschappen (duingebied, kwelders, moerassen, hoog- en laagveen, rivierdalen, dekzanden, stuwwal) inventarisatie- en monitormethoden te selecteren en toepassen die een kwalitatieve of kwantitatieve beschrijving geven van veranderingen in biodiversiteit de duinen: kensoorten, vergelijking soortensamenstelling kalkrijke en -arme duinen, invloed abiotiek op soortensamenstelling de veenweiden: kensoorten, waterkwaliteitbeoordeling met macrofauna en waterplanten pleistocene dekzanden met rivieren en vennen: kensoorten, aanpassing aan droog-nat gradiënten, vangmethodieken en inventarisatiemethoden practicum herkennen plantenfamilies en ongewervelden-groepen veldwerk rivierduin-uiterwaardebos gradiënt, koppeling geomorfologie bodem aan vegetatie en fauna Excursies, veldwerk en determineerpractica, incl bijbehorende colleges (totaal 4 weken; hoorcolleges, nabesprekingen en gastdocenten: 16 uur; opdrachten: 10 uur; practica: 18 uur; excursies: 26 uur, 3.5 dag; Veldwerk: 24 uur, 3 dagen; resterende tijd: zelfstudie). Alle practische onderdelen van de cursus (incl. excursies en veldwerkweek) zijn verplicht. Als deze niet worden gevolgd, kan er geen eindcijfer worden gehaald. De determineer- en veldwerkpractica worden afgesloten met een toets benoemen van planten resp. dieren (schriftelijk 40 %), deeltoets relatie landschap-organismen (essayvragen, 30 %), een vaardigheidstoets voor het determineren van planten en dieren (schriftelijk 20 %) en presentatie over een deel van het veldwerk (mondeling 10 %). Voor dit praktische deel moet tenminste een 5,5 gehaald worden om tot een voldoende eindresultaat voor de cursus te komen. R. van der Meijden Heukels Flora van Nederland. Wolters Noordhoff (23e druk), ± 50 euro. H. Bellmann Insectengids ± 35 euro. Studiehandleiding (± 15 euro). De aanschaf hiervan is verplicht. Doelgroep Verplicht voor eerstejaars BSc Biologie Aanschaf van een loupe (15x) is verplicht. Voor de excursies en veldwerkweken is er een eigen bijdrage; de hoogte wordt nog bekendgemaakt (50% van de werkelijke kosten; was vorig jaar 140 euro). Environmental Toxicology Vakcode AB_1020 () Periode Periode 1 Credits 6.0 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 19 van 66

24 Docent(en) Engels Niveau 300 dr. ir. C.A.M. van Gestel prof. dr. J. Rozema, L. Leewis MSc, dr. ir. C.A.M. van Gestel, dr. ir. T.H.M. Hamers, dr. D.T. Jager Werkgroep, Hoorcollege, Computerpracticum, Practicum Become familiar with the basic principles of environmental toxicology and, more specifically, to obtain insight into: Sources and properties of toxic chemicals; Fate of toxic chemicals in the environment; Methods of assessing the toxicity of chemicals; Mode of action of toxic chemicals; Response of living organisms to toxic chemicals; Effects of toxic chemicals at the biochemical, individual, population and community level; Application of (eco)toxicological knowledge to the risk assessment of environmental chemicals. Course level: 2 This course offers an introduction to the recognition, analysis and prediction of environmental and human health problems caused by potentially toxic chemicals. Emphasis lies on the relation between the mode of action of a chemical and its effects on individuals and populations. In this course, aspects from environmental chemistry and toxicology will be presented, while attention is also paid to aspects of ecology and risk assessment. The theory presented includes the following aspects: History and aims of environmental toxicology; Overview of potentially hazardous chemicals; Distribution and mobility of chemicals in the environment; Bioavailability, uptake and elimination kinetics; Bioaccumulation, biotransformation and excretion; Dose-response relationships; Modes of action; Structure-activity relationships; Mixture toxicity; Development of resistance; Effects on populations and ecosystems; Methods of environmental diagnosis; Bioassays, biosensors and biomarkers; Models for predicting chemical concentrations and effects; Environmental and human risk assessment of chemicals; Risk limits for chemicals in environmental legislation. Lectures (± 30 hours); work groups (± 10 hours); self study (± 115 hours); exam (3 hours). Written exam Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 20 van 66

25 Principles of Ecotoxicology, Third Edition. C.H. Walker, et al. CRC Press Taylor & Francis Group, 2006, ISBN: , ISBN 10: X, approximately 50 Euros. Doelgroep Optional for 3rd year bachelor students in the minor programmes Evolutionary Biology and Ecology (Biology) and Environmental Health (Health and Life Sciences). The course is open to students from other teaching programmes. Students from other programmes should contact the course coordinator and ask the examination committee of their own teaching programme for permission to attend the course. This minor course requires a minimum of 25 participants to take place Evolutie en diversiteit van leven Vakcode AB_ () Periode Periode 2 Credits 12.0 Docent(en) Niveau 100 Nederlands dr. ir. C.A.M. van Gestel dr. ir. C.A.M. van Gestel, prof. dr. J.H.C. Cornelissen, prof. dr. N.M. van Straalen, prof. dr. J. Ellers Hoorcollege, Werkgroep, Computerpracticum, Practicum, Overig, Deeltoets extra zaalcapaciteit Het doel van de cursus is inzicht te verkrijgen in de centrale rol van evolutionaire en ecologische processen bij de vorming van de hoofdlijnen van het leven van grotere taxonomische groepen organismen, de diversiteit en onderlinge samenhang van bouwplannen van bacteriën, archaea, protisten, planten, schimmels en dieren. Een belangrijk doel van de cursus is de onderliggende evolutionaire principes te analyseren en te beschrijven. Na afloop van de cursus is de student in staat: de voornaamste chemische bouwstenen van het leven te benoemen; de verdeling van macromoleculen over de stamboom van het leven en hun functionele betekenis te beschrijven; de belangrijkste bewijzen voor evolutie te omschrijven; de hoofdtijdperken in de evolutionaire geschiedenis aan te geven; de hoofdgroepen van bacteriën, protisten, planten, schimmels en dieren te benoemen en hun bouwplannen evenals de samenhang daartussen te beschrijven; de relatie aan te geven tussen bouwplannen en levenscycli van deze hoofdgroepen met hun leefomgeving in de loop van de evolutie inclusief het heden; met behulp van de microscoop en eenvoudig snijmateriaal de morfologie van planten en schimmels en de bouwplannen van hoofdgroepen van het dierenrijk te achterhalen; zelf overzichtstekeningen te maken van preparaten en bouwplannen Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 21 van 66

26 (inzicht in structuren); de evolutie van de primaten en de mens te omschrijven; omschrijven welke factoren het ontstaan en behoud van genetische variatie bepalen; te berekenen hoe genfrequenties veranderen; m.b.v. computermodellen populatiegenetische processen analyseren; de mechanismen van soortvorming te omschrijven; zelf een fylogenetische reconstructie te kunnen maken; in staat een tot het schrijven van een verslag en een essay. Niveau 1: basiscursus Theoretisch deel (gegeven als college, werkcollege en e-learning) De werking van evolutie: de genetische motor, natuurlijke selectie, soortsvorming en extinctie; Genetische variatie, genetisch evenwicht, koppelingsevenwicht tussen loci, genetische drift, flessenhalseffecten; Het aangepaste organisme: levensgeschiedenis, ecofysiologie, geboorte en sterfte, dispersie; Evolutionaire samenhang van de bouwplannen van bacteriën, archaea, protisten, dieren, schimmels en planten; Fylogenetische analyse, cladistiek, soortvorming; Datering, geschiedenis van het leven op aarde in relatie tot milieufactoren in de opeenvolgende tijdvakken; Chemische aspecten van de ontwikkeling van het leven op aarde; Evolutie en diversiteit van leven: genotypische en fenotypische diversiteit; Evolutiebiologie in het dagelijks leven: evolutie van geslachtelijkheid, voortplantingsstrategieën, sociale evolutie, evolutie en gedrag van de mens. Praktisch deel: Laboratoriumpractica over de externe en interne morfologie van planten, bacteriën, schimmels en dieren, inclusief de bouwplannen van gewervelde dieren; Excursie Naturalis, excursie Artis, practica in botanische tuinen en kassen, fossielenwandeling; Werkcolleges/practicum chemie van de oorsprong van het leven; Computerpractica: simulatie van evolutionaire processen, opstellen van fylogenetische bomen; Uitwerken themaopdracht en schrijven essay. Hoorcolleges (60 uur) Practica (60 uur) Werkcolleges/ computerpractica (16 uur) Excursies (8 uur) Zelfstudie De toetsing bestaat uit een viertal in de tijd gefaseerde schriftelijke deeltoetsen en een schriftelijk eindtentamen, waarbij vragen in verband met stof uit leerboek, colleges, studiehandleiding en practica centraal staan. Toetsing vindt plaats op zowel kennis van als inzicht in de leerstof. De themaopdracht wordt afgesloten met een essay. De practica en excursies worden afgerond met een verslag. De deeltoetsen en de themaopdracht tellen elk voor 10% mee in het eindcijfer, het eindtentamen voor 50%. Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie Pagina 22 van 66

BSc programma Biologie en Medische biologie. de differentiatiefase

BSc programma Biologie en Medische biologie. de differentiatiefase BSc programma Biologie en Medische biologie de differentiatiefase Even voorstellen Sarian Kosten Universitair docent Aquatische Ecologie Onderwijs: BSc Biologie: Systeem ecologie, Applied Ecology MSc Biology:

Nadere informatie

Stand van zaken subcommissie Biologie VC3EEE. Op weg naar een joint degree bachelor biologische wetenschappen

Stand van zaken subcommissie Biologie VC3EEE. Op weg naar een joint degree bachelor biologische wetenschappen Stand van zaken subcommissie Biologie VC3EEE Op weg naar een joint degree bachelor biologische wetenschappen Opdracht TDO (mei 2015) Maak een voorstel voor een gezamenlijke UvA-VU bachelor biologie opleiding

Nadere informatie

Biomedische wetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Biomedische Wetenschappen - 2012-2013

Biomedische wetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Biomedische Wetenschappen - 2012-2013 Biomedische wetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen - 2012-2013 I De opleiding Biomedische

Nadere informatie

BSc programma Biologie en Medische biologie. de differentiatiefase

BSc programma Biologie en Medische biologie. de differentiatiefase BSc programma Biologie en Medische biologie de differentiatiefase Even voorstellen Eric Visser Universitair docent Experimentele Plantenecologie Opleidingscoördinator master Biology Onderwijs: BSc Biologie:

Nadere informatie

Biologie BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Biologie - 2010-2011

Biologie BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Biologie - 2010-2011 Biologie BSc Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie - 2010-2011 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie - 2010-2011 I De opleiding Biologie richt zich op de bestudering van alle verschijningsvormen

Nadere informatie

Gezondheid en Leven, BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Gezondheid en Leven

Gezondheid en Leven, BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Gezondheid en Leven Gezondheid en Leven, BSc Vrije Universiteit Amsterdam - - B Gezondheid en Leven - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Gezondheid en Leven - 2012-2013 I De bacheloropleiding Gezondheid en Leven

Nadere informatie

Biologie BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Biologie - 2011-2012

Biologie BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Biologie - 2011-2012 Biologie BSc Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie - 2011-2012 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biologie - 2011-2012 I De opleiding Biologie richt zich op de bestudering van alle verschijningsvormen

Nadere informatie

Biomedische wetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Biomedische Wetenschappen - 2011-2012

Biomedische wetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Biomedische Wetenschappen - 2011-2012 Biomedische wetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen - 2011-2012 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen - 2011-2012 I De opleiding Biomedische

Nadere informatie

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager.

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager. Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager www.bpmo-academy.nl Wat is kwaliteitsmanagement? Kwaliteitsmanagement beoogt aan te sturen op het verbeteren van kwaliteit. Tevens houdt het zich bezig met het verbinden

Nadere informatie

Code Cursusnaam block Ects Organization Theory Organization Development Relations and Networks of Organizations 4 6

Code Cursusnaam block Ects Organization Theory Organization Development Relations and Networks of Organizations 4 6 Minor Organisatiewetenschappen (Organization Studies) 441074 Organization Theory 2 6 441079 Organization Development 3 6 Choose 1 of the following 2 courses: 441057 Relations and Networks of Organizations

Nadere informatie

Premaster Accounting and Control Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Accounting and Control

Premaster Accounting and Control Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Accounting and Control Premaster Accounting and Control I The pre-master programme consists of 30 ECTS (5 courses of 6ECTS each) and runs for half a year (February till July). The pre-master programme is only to be taken by

Nadere informatie

Code Course name block Ects International Organizations Advanced Project management * Cross Cultural HRM 3 6

Code Course name block Ects International Organizations Advanced Project management * Cross Cultural HRM 3 6 Global management of Social Issues Interesting courses Global Management of Social Issues 410129 International Organizations 1 6 410130 Advanced Project management * 3 6 410133 Cross Cultural HRM 3 6 410134

Nadere informatie

Het derde jaar van de Bachelor Psychologie

Het derde jaar van de Bachelor Psychologie Het derde jaar van de Bachelor Psychologie studieadviseurs Psychologie 21 april 2015 Discover the world at Leiden University onderwerpen structuur van de bachelor/3e jaar veranderingen in 2015 2016 (verdiepings

Nadere informatie

Opleiding PECB IT Governance.

Opleiding PECB IT Governance. Opleiding PECB IT Governance www.bpmo-academy.nl Wat is IT Governance? Information Technology (IT) governance, ook wel ICT-besturing genoemd, is een onderdeel van het integrale Corporate governance (ondernemingsbestuur)

Nadere informatie

OVERGANGSREGELS / TRANSITION RULES 2007/2008

OVERGANGSREGELS / TRANSITION RULES 2007/2008 OVERGANGSREGELS / TRANSITION RULES 2007/2008 Instructie Met als doel het studiecurriculum te verbeteren of verduidelijken heeft de faculteit FEB besloten tot aanpassingen in enkele programma s die nu van

Nadere informatie

Informatie over derde studiejaar Bachelor Biologie

Informatie over derde studiejaar Bachelor Biologie Informatie over derde studiejaar Bachelor Biologie BACHELORPROGRAMMA BIOLOGIE JAAR 3 Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4 Blok 5 Blok 6 Paleoecology Biodiversity & Global Change Ecogenomics Tropical Ecology Microbiology

Nadere informatie

The MSc programme and the regular Erasmus MC MD curriculum

The MSc programme and the regular Erasmus MC MD curriculum The MSc programme and the regular Erasmus MC MD curriculum In September 2008, Erasmus MC has implemented the Bachelor/Masters structure (BaMa) in its regular medical curriculum (codename ErasmusArts 2008

Nadere informatie

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 I Inhoudsopgave

Nadere informatie

Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen

Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen Executive and social cognitive functioning of mentally

Nadere informatie

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 I Inhoudsopgave

Nadere informatie

Free Electives (15 ects)

Free Electives (15 ects) Free Electives (15 ects) Information about the Master RE&H (and the free electives) can be found at the following page: http://www.bk.tudelft.nl/en/about-faculty/departments/real-estate-and-housing/education/masterreh/free-electives/

Nadere informatie

Minor Biomedische Wiskunde

Minor Biomedische Wiskunde Minor Biomedische Wiskunde 2017-2018 I Inhoudsopgave Vak: Functionaalanalyse (Periode 4+5) 1 Vak: Introduction to Medical Image Processing (Periode 2) 1 Vak: Measure Theory (Periode 1+2) 2 Vak: Principles

Nadere informatie

Welkom bij Biologie in Wageningen

Welkom bij Biologie in Wageningen Welkom bij Biologie in Wageningen Opbouw opleidingspresentatie Wat is biologie in Wageningen? Opbouw van de bachelor biologie Toelatingseisen & inschrijving Waarom biologie in Wageningen? Na je studie

Nadere informatie

Knelpunten in Zelfstandig Leren: Zelfregulerend leren, Stress en Uitstelgedrag bij HRM- Studenten van Avans Hogeschool s-hertogenbosch

Knelpunten in Zelfstandig Leren: Zelfregulerend leren, Stress en Uitstelgedrag bij HRM- Studenten van Avans Hogeschool s-hertogenbosch Knelpunten in Zelfstandig Leren: Zelfregulerend leren, Stress en Uitstelgedrag bij HRM- Studenten van Avans Hogeschool s-hertogenbosch Bottlenecks in Independent Learning: Self-Regulated Learning, Stress

Nadere informatie

Basisgegevens. Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Nieuwe opleiding. Nieuw Ad programma. Nieuwe hbo master. Nieuwe joint degree

Basisgegevens. Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Nieuwe opleiding. Nieuw Ad programma. Nieuwe hbo master. Nieuwe joint degree Basisgegevens Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): X Nieuwe Nieuw Ad programma Nieuwe hbo master Nieuwe joint degree Naam instelling(en) Contactpersoon/contactpersonen Contactgegevens Universiteit

Nadere informatie

Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind.

Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Bullying among Students with Autism Spectrum Disorders in Secondary

Nadere informatie

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Minor Goede doelen, filantropie en non-profits I Inhoudsopgave Vak: Geschiedenis van de filantropie 1 Vak: Inleiding Filantropie 1 Vak: Non-Profit and Charity Marketing 2 Vak: Verklaringen voor prosociaal

Nadere informatie

Onderwijs- en Examenregeling. BACHELOR opleiding Biomedische Wetenschappen. B. Opleidingsspecifiek deel

Onderwijs- en Examenregeling. BACHELOR opleiding Biomedische Wetenschappen. B. Opleidingsspecifiek deel Onderwijs- en Examenregeling BACHELOR opleiding Biomedische Wetenschappen B. Opleidingsspecifiek deel Studiejaar 2017-2018 1 Inhoudsopgave Deel B: Opleidingsspecifiek deel... 4 1. Algemene bepalingen...

Nadere informatie

Nationale GI-minor

Nationale GI-minor Nationale GI-minor 2017-2018 I De GI Research Assignment kan gevolgd worden in twee varianten: één van 6 EC in combinatie met twee specialisatievakken; of van 12 EC in combinatie met één specialisatievak.

Nadere informatie

Political Science Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Political Science

Political Science Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Political Science Political Science Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Political Science - 2015-2016 Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Political Science

Nadere informatie

Replacement course / vervangend vak

Replacement course / vervangend vak Transition rules / Bachelor / 2017-2018 BSc Bedrijfseconomie Code Course / vak Transition rule / overgangsregel Replacement course / vervangend vak Code Sem or Remarks / Opmerkingen unit / Sem of blok

Nadere informatie

U I T S P R A A K

U I T S P R A A K U I T S P R A A K 1 3 2 1 8 van het van de Universiteit Leiden inzake het beroep van XXX, appellant tegen het Bestuur van de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen, verweerder 1. Ontstaan en loop

Nadere informatie

Science De bètabrede opleiding van de Radboud Universiteit

Science De bètabrede opleiding van de Radboud Universiteit Science De bètabrede opleiding van de Radboud Universiteit 7 november 2015 Bètabreed - waarom zou ik bètabreed gaan? Multidisciplinair combineer vakgebieden: Behoefte bij bedrijfsleven en in onderzoek:

Nadere informatie

LVSO. Research for Students

LVSO. Research for Students LVSO Research for Students Overzicht 1. Introductie tot Student Onderzoek en LVSO 2. Voorstelling projecten en labo s 3. Praktische handleiding tot het statuut 4. LVSO Café I. Introductie tot Student Onderzoek

Nadere informatie

Minor Web Science Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren

Minor Web Science Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren Minor Web Science Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 I Inhoudsopgave Vak: Web Analysis (Periode

Nadere informatie

Sociologie Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Sociologie - 2012-2013

Sociologie Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Sociologie - 2012-2013 Sociologie Vrije Universiteit Amsterdam - - P Sociologie - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Sociologie - 2012-2013 I Inhoudsopgave Premasterprogramma Sociologie 1 Vak: Beschrijvende en inferentiële

Nadere informatie

Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Bestuurskunde - 2013-2014

Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Bestuurskunde - 2013-2014 Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - - P Bestuurskunde - 2013-2014 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Bestuurskunde - 2013-2014 I In het premasterprogramma Bestuurskunde staat het aanleren van

Nadere informatie

Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education

Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education Inger Anneberg, anthropologist, post doc, Aarhus University, Department of Animal Science Jesper Lassen, sociologist, professor, University

Nadere informatie

Gezondheid en Leven, BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Gezondheid en Leven

Gezondheid en Leven, BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Gezondheid en Leven Gezondheid en Leven, BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Gezondheid en Leven - 2016-2017 Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen -

Nadere informatie

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 DE MASTEROPLEIDING BIOMEDICAL

Nadere informatie

Blended Learning. Dr. Coyan Tromp UvA - Institute for Interdisciplinary Studies Presentatie voor studentencolloqium 1-3-2016

Blended Learning. Dr. Coyan Tromp UvA - Institute for Interdisciplinary Studies Presentatie voor studentencolloqium 1-3-2016 Blended Learning Dr. Coyan Tromp UvA - Institute for Interdisciplinary Studies Presentatie voor studentencolloqium 1-3-2016 Who am I Curriculum Developer & Assistent Professor Interdisciplinary Programmes

Nadere informatie

Oriëntatiejaar Life Sciences

Oriëntatiejaar Life Sciences Oriëntatiejaar Life Sciences Oriëntatiejaar Life Sciences Joan Wellink (studieadviseur) Voor wie is het oriëntatiejaar? Wat is het oriëntatiejaar? Wat heb je nodig? Hoe en wat studeer je? Wat kun je er

Nadere informatie

Studiekeuzetraject. Het belang van het vak Nederlands binnen het IB-diploma voor studie in Nederland

Studiekeuzetraject. Het belang van het vak Nederlands binnen het IB-diploma voor studie in Nederland Studiekeuzetraject Het belang van het vak Nederlands binnen het IB-diploma voor studie in Nederland Opbouw IB-diplomaprogramma Vak Nederlands binnen IB-diploma Higher level Standard level A versus B (B

Nadere informatie

Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management -

Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management - Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management - 2014-2015 Vrije Universiteit Amsterdam - der Sociale Wetenschappen

Nadere informatie

Academisch schrijven Inleiding

Academisch schrijven Inleiding - In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze Algemene inleiding van het werkstuk In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze To answer this question,

Nadere informatie

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles

Nadere informatie

Globaal specialisatie- en vak overzicht van de bachelor Bedrijfs- en Consumentenwetenschappen

Globaal specialisatie- en vak overzicht van de bachelor Bedrijfs- en Consumentenwetenschappen Globaal specialisatie- en vak overzicht van de bachelor Bedrijfs- en Consumentenwetenschappen Bedrijfs- en Consumentenwetenschappen is een driejarige bachelor opleiding waarbij het spanningsveld tussen

Nadere informatie

De indeling van de sector Natuur

De indeling van de sector Natuur De indeling van de sector Natuur Elke sector is opgedeeld in vijf tot acht subsectoren. Deze sector is ingedeeld in vijf subsectoren: 1 Biologie, scheikunde en medisch 2 Wiskunde, natuurkunde en informatica

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010

Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010 Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 September 2010 Opleidingsspecifiek deel Masteropleiding: Talen en culturen van Korea Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13

Nadere informatie

de volgende vakken b) the student has completed the MSc Economics with at least the courses...

de volgende vakken b) the student has completed the MSc Economics with at least the courses... OER/TER Errata (25-04-2018) Betreft/regarding: Onderwijs- en Examenregeling masterprogramma s 2017- Artikel 4.5.2 (p.105)/article 4.5.2 (p111) b) de student heeft de opleiding MSc Economics programme afgerond

Nadere informatie

OER/TER ADDENDA ( )

OER/TER ADDENDA ( ) OER/TER ADDENDA (21-11-2017) Regarding: Teaching and Examination Regulations Master s degree programmes The new text: p. 170 Programme: Executive Master of Finance and Control/EMFC Year: 2 sem course title

Nadere informatie

Premaster Taalwetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Geesteswetenschappen - P Taalwetenschappen

Premaster Taalwetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Geesteswetenschappen - P Taalwetenschappen Premaster Taalwetenschappen I Als je niet voldoet aan de vooropleidingseisen, dan kun je tot de masteropleiding Taalwetenschappen worden toegelaten nadat je de premaster Taalwetenschappen (waarin je je

Nadere informatie

Bos- en Natuurbeheer. BSc Open Dag Wageningen University

Bos- en Natuurbeheer. BSc Open Dag Wageningen University Bos- en Natuurbeheer BSc Open Dag Wageningen University Excursion! 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 BSc Bos-en Natuurbeheer Bachelor Bos- en Natuurbeheer Voor je begint met de bachelor Bos- en

Nadere informatie

Afstudeerprocedure Master Pedagogische Wetenschappen

Afstudeerprocedure Master Pedagogische Wetenschappen Afstudeerprocedure Master Pedagogische Wetenschappen * FOR THE ENGLISH VERSION SEE BELOW * 1. Log in op ProgRESS WWW (https://progresswww.nl/rug/) en meld je aan voor de Afstudeerprocedure MA PW & OWK

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling van de masteropleiding

Onderwijs- en examenregeling van de masteropleiding vrije Universiteit amsterdam Faculteit der Exacte Wetenschappen Onderwijs- en examenregeling van de masteropleiding Computer Science Deel B Preambule In dit document wordt een A en een B gedeelte onderscheiden.

Nadere informatie

Mentaal Weerbaar Blauw

Mentaal Weerbaar Blauw Mentaal Weerbaar Blauw de invloed van stereotypen over etnische minderheden cynisme en negatieve emoties op de mentale weerbaarheid van politieagenten begeleiders: dr. Anita Eerland & dr. Arjan Bos dr.

Nadere informatie

Bijlagen bacheloropleidingen Farmacie en Farmaceutische Wetenschappen

Bijlagen bacheloropleidingen Farmacie en Farmaceutische Wetenschappen Bijlagen bacheloropleidingen Farmacie en Farmaceutische Wetenschappen 2010-2011 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) Voor de bacheloropleiding Farmacie gelden de volgende eindtermen:

Nadere informatie

Het Verband Tussen Negatieve Levensgebeurtenissen, 5-HTTLPR en Reactieve. Agressie. Pien S. Martens. Open Universiteit Heerlen

Het Verband Tussen Negatieve Levensgebeurtenissen, 5-HTTLPR en Reactieve. Agressie. Pien S. Martens. Open Universiteit Heerlen REACTIEVE AGRESSIE Het Verband Tussen Negatieve Levensgebeurtenissen, 5-HTTLPR en Reactieve Agressie Pien S. Martens Open Universiteit Heerlen Naam student: Pien Sophie Martens Studentnummer: 850945172

Nadere informatie

Testplan Module 12: Bachelor assignment ( )

Testplan Module 12: Bachelor assignment ( ) Testplan Module 12: Bachelor assignment (201500466) BSc Chemical Engineering, academic year: 2017-2018 Module information Module examiners Module parts EC Gardeniers, Bouwmeester, Betlem, Huskens, Brilman,

Nadere informatie

Premaster Communicatie- en Informatiewetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Geesteswetenschappen - P Communicatie- en

Premaster Communicatie- en Informatiewetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Geesteswetenschappen - P Communicatie- en Premaster Communicatie- en Informatiewetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Geesteswetenschappen - P Communicatie- en Informatiewetenschap - 2016-2017 I Als je niet voldoet aan de vooropleidingseisen,

Nadere informatie

Minor Spaans

Minor Spaans Minor Spaans 2017-2018 I Hier vind je de beschrijvingen van de vakken in de minor. Meer inhoudelijke informatie over de minor vind je op minor.vu.nl. II Inhoudsopgave Vak: Minor basiscursus Spaans 1 (Periode

Nadere informatie

Welkom bij Biologie in Wageningen. Opleidingsdirecteur bachelor biologie 2 e jaars bachelorstudent biologie

Welkom bij Biologie in Wageningen. Opleidingsdirecteur bachelor biologie 2 e jaars bachelorstudent biologie Welkom bij Biologie in Wageningen Opleidingsdirecteur bachelor biologie 2 e jaars bachelorstudent biologie Opbouw opleidingspresentatie Wat is biologie in Wageningen? Opbouw van de bachelor biologie Studentenverhaal

Nadere informatie

NETWORK CHARTER. #ResourceEfficiency

NETWORK CHARTER. #ResourceEfficiency NETWORK CHARTER 1 WHAT IS THE EREK NETWORK? EREK stands for the European Resource Efficiency Knowledge Centre, a vibrant platform to enable and reinforce businesses and especially small and medium sized

Nadere informatie

ONDERNEMERSCHAP (Nederlandstalig)

ONDERNEMERSCHAP (Nederlandstalig) ONDERNEMERSCHAP (Nederlandstalig) LEERDOELEN 1. Inzicht krijgen in de waarde van creatief ondernemerschap door de marktwaarde van je kunst te leren waarderen. 2. Het ontwikkelen van fundamentele marketing-

Nadere informatie

Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën

Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën The Relation between Personality, Education, Age, Sex and Short- and Long- Term Sexual

Nadere informatie

Memo Academic Skills; the basis for better writers

Memo Academic Skills; the basis for better writers Memo Academic Skills; the basis for better writers With the rise of broader bachelor degrees and the University College, Dutch universities are paying more attention to essays and other written assignments.

Nadere informatie

U I T S P R A A K

U I T S P R A A K U I T S P R A A K 1 6-1 2 5 Rapenburg 70 Postbus 9500 2300 RA Leiden T 071 527 81 18 van het van de Universiteit Leiden inzake het beroep van [naam], appellant tegen het Bestuur van de Faculteit der Sociale

Nadere informatie

Gezondheidswetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Gezondheidswetenschappen - 2011-2012

Gezondheidswetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Gezondheidswetenschappen - 2011-2012 Gezondheidswetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - - B Gezondheidswetenschappen - 2011-2012 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Gezondheidswetenschappen - 2011-2012 I Gezondheidswetenschappen gaat

Nadere informatie

Ervaringen met begeleiding FTA cursus Deployment of Free Software Systems

Ervaringen met begeleiding FTA cursus Deployment of Free Software Systems Ervaringen met begeleiding FTA cursus Deployment of Free Software Systems Frans Mofers Nederland cursusmateriaal & CAA's alle cursusmateriaal vrij downloadbaar als PDF betalen voor volgen cursus cursussite

Nadere informatie

Trainingen: Biologische effecten van straling Dosimetrie (in de ruimte)

Trainingen: Biologische effecten van straling Dosimetrie (in de ruimte) Alle opleidingen/studies (alle niveaus : bachelor, master, master na master, voortgezette opleiding, enz.) die door uw universiteit worden aangeboden, alsook de titels van de lessenreeksen die verband

Nadere informatie

Programmaoverzicht Bachelor Open dag

Programmaoverzicht Bachelor Open dag Programmaoverzicht Bachelor Open dag 11 2017 Ronde en tijd Openingsronde 09.00-09.30 uur Sessies en activiteiten Waarom Tilburg University? Informatiesessie met de rector magnificus en een student van

Nadere informatie

Examenprogramma biologie vwo

Examenprogramma biologie vwo Bijlage 4 Examenprogramma biologie vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein

Nadere informatie

EINDTERMEN EN VAKKENPAKKETTEN VOOR DE SPECIALISATIES VAN DE MASTER ELECTRICAL ENGINEERING MAARTEN KORSTEN

EINDTERMEN EN VAKKENPAKKETTEN VOOR DE SPECIALISATIES VAN DE MASTER ELECTRICAL ENGINEERING MAARTEN KORSTEN EINDTERMEN EN VAKKENPAKKETTEN VOOR DE SPECIALISATIES VAN DE MASTER ELECTRICAL ENGINEERING MAARTEN KORSTEN EINDTERMEN EN DE OPBOUW VAN DE OPLEIDING sequential in time relation with FQs Philosophy of Engineering

Nadere informatie

U I T S P R A A K

U I T S P R A A K U I T S P R A A K 1 7-3 6 3 Rapenburg 70 Postbus 9500 2300 RA Leiden T 071 527 81 18 van het van de Universiteit Leiden inzake het beroep van [naam], appellant tegen het bestuur van de Faculteit der Sociale

Nadere informatie

Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Marketing

Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Marketing Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - - P Marketing - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Marketing - 2012-2013 I De premasteropleiding duurt maximaal één jaar en is bestemd voor

Nadere informatie

Longitudinal Driving Behaviour At Incidents And The Influence Of Emotions. Raymond Hoogendoorn

Longitudinal Driving Behaviour At Incidents And The Influence Of Emotions. Raymond Hoogendoorn Longitudinal Driving Behaviour At Incidents And The Influence Of Emotions Raymond Hoogendoorn. Primary thesis coordinator: Dr. W. Waterink Secondary thesis coordinator: Dr. P. Verboon April 2009 School

Nadere informatie

Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Bestuurskunde - 2012-2013

Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Bestuurskunde - 2012-2013 Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - - P Bestuurskunde - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Bestuurskunde - 2012-2013 I Inhoudsopgave Premasterprogramma Bestuurskunde 1 Vak: Beleid en

Nadere informatie

U I T S P R A A K

U I T S P R A A K U I T S P R A A K 1 6-0 9 3 Rapenburg 70 Postbus 9500 2300 RA Leiden T 071 527 81 18 van het College van beroep van de Universiteit Leiden inzake het beroep van [naam], appellante tegen het Bestuur van

Nadere informatie

Biomedische wetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Biomedische Wetenschappen - 2010-2011

Biomedische wetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Biomedische Wetenschappen - 2010-2011 Biomedische wetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen - 2010-2011 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen - 2010-2011 I De opleiding Biomedische

Nadere informatie

Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel

Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel Een onderzoek naar de invloed van cognitieve stijl, ziekte-inzicht, motivatie, IQ, opleiding,

Nadere informatie

Krachtenveld. Masterprogramma Content & Knowledge Engineering. Ministerie OCW. ß-faculteit. onderwijsvisitatie. bacheloropleidingen.

Krachtenveld. Masterprogramma Content & Knowledge Engineering. Ministerie OCW. ß-faculteit. onderwijsvisitatie. bacheloropleidingen. Masterprogramma Content & Knowledge Engineering Curriculum 2010-2011 Hans Voorbij Krachtenveld onderwijsvisitatie zelfevaluatie ß-faculteit bacheloropleidingen master CKE vakgebied docenten Ministerie

Nadere informatie

Stigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer

Stigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer Met opmaak: Links: 3 cm, Rechts: 2 cm, Boven: 3 cm, Onder: 3 cm, Breedte: 21 cm, Hoogte: 29,7 cm Stigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer Stigmatisation of Persons

Nadere informatie

BA Psychologie Faculty of Psychology and Neuroscience

BA Psychologie Faculty of Psychology and Neuroscience BA Psychologie Faculty of Psychology and Neuroscience 2008 Universiteit Maastricht BA Psychologie Page 1 of 152 Table of content Sociaal Gedrag... 5 Methoden en Technieken van Onderzoek... 7 Introductie

Nadere informatie

Summary 124

Summary 124 Summary Summary 124 Summary Summary Corporate social responsibility and current legislation encourage the employment of people with disabilities in inclusive organizations. However, people with disabilities

Nadere informatie

De afgestudeerde 1. heeft een grondige kennis van - en inzicht in algemene biologische basisprincipes;

De afgestudeerde 1. heeft een grondige kennis van - en inzicht in algemene biologische basisprincipes; Bijlagen bacheloropleidingen Biologie en Life science & technology 2012-2013 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleidingen (artikel 1.3) De afgestudeerde 1. heeft een grondige kennis van - en inzicht

Nadere informatie

Opleiding integraal denkende professionals: MSc Urban Environmental Management and Technology SIKB congres 6 Oktober 2010 Tim Grotenhuis

Opleiding integraal denkende professionals: MSc Urban Environmental Management and Technology SIKB congres 6 Oktober 2010 Tim Grotenhuis Opleiding integraal denkende professionals: MSc Urban Environmental Management and Technology SIKB congres 6 Oktober 2010 Tim Grotenhuis Contact opleiding: Marc Spiller (marc.spiller@wur.nl) Integrale

Nadere informatie

Gezondheid en Leven, BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Gezondheid en Leven

Gezondheid en Leven, BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Gezondheid en Leven Gezondheid en Leven, BSc Vrije Universiteit Amsterdam - - B Gezondheid en Leven - 2011-2012 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Gezondheid en Leven - 2011-2012 I De bacheloropleiding Gezondheid en Leven

Nadere informatie

De Invloed van Kenmerken van ADHD op de Theory of Mind: een Onderzoek bij Kinderen uit de Algemene Bevolking

De Invloed van Kenmerken van ADHD op de Theory of Mind: een Onderzoek bij Kinderen uit de Algemene Bevolking Kenmerken van ADHD en de Theory of Mind 1 De Invloed van Kenmerken van ADHD op de Theory of Mind: een Onderzoek bij Kinderen uit de Algemene Bevolking The Influence of Characteristics of ADHD on Theory

Nadere informatie

Building the next economy met Blockchain en real estate. Lelystad Airport, 2 november 2017 BT Event

Building the next economy met Blockchain en real estate. Lelystad Airport, 2 november 2017 BT Event Building the next economy met Blockchain en real estate Lelystad Airport, 2 november 2017 Blockchain en real estate Programma Wat is blockchain en waarvoor wordt het gebruikt? BlockchaininRealEstate Blockchain

Nadere informatie

Denken is Doen? De cognitieve representatie van ziekte als determinant van. zelfmanagementgedrag bij Nederlandse, Turkse en Marokkaanse patiënten

Denken is Doen? De cognitieve representatie van ziekte als determinant van. zelfmanagementgedrag bij Nederlandse, Turkse en Marokkaanse patiënten Denken is Doen? De cognitieve representatie van ziekte als determinant van zelfmanagementgedrag bij Nederlandse, Turkse en Marokkaanse patiënten met diabetes mellitus type 2 in de huisartsenpraktijk Thinking

Nadere informatie

U I T S P R A A K

U I T S P R A A K U I T S P R A A K 1 7-1 5 7 Rapenburg 70 Postbus 9500 2300 RA Leiden T 071 527 81 18 van het van de Universiteit Leiden inzake het beroep van [naam] te Hilversum, appellante tegen het Bestuur van de Faculteit

Nadere informatie

Bijlagen gentie. Bijlage. Bijlage. Bijlage - - vakgebied. Educatie en. Major van. Minor van

Bijlagen gentie. Bijlage. Bijlage. Bijlage - - vakgebied. Educatie en. Major van. Minor van n bacheloropleiding Kunstmatige Intellig gentie 2011-2012 I Eindtermen van de bacheloropleiding Met de opleiding wordt beoogd: - inhoudelijke kennis, vaardigheid en inzicht op het gebied van Kunstmatige

Nadere informatie

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers

Nadere informatie

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt.

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. OPEN TRAINING Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. Philip Meyers Making sure to come well prepared at the negotiation

Nadere informatie

De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior

De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior Martin. W. van Duijn Student: 838797266 Eerste begeleider:

Nadere informatie

Bijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Master Programma van Pedagogische Wetenschappen. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Bijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Master Programma van Pedagogische Wetenschappen. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen Bijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Master Programma van Pedagogische Wetenschappen Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen 2016-2017 Paragraaf 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 Doel

Nadere informatie

U I T S P R A A K

U I T S P R A A K U I T S P R A A K 1 5 0 4 5 van het van de Universiteit Leiden inzake het beroep van [naam], appellant tegen het Bestuur van de Faculteit der Geesteswetenschappen, verweerder 1. Ontstaan en loop van het

Nadere informatie

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers

Nadere informatie

12-2-2014. Herziening bachelorprogramma s Biomedische wetenschappen en Geneeskunde. Inhoud. Missie. Stand van zaken, 15 januari 2014

12-2-2014. Herziening bachelorprogramma s Biomedische wetenschappen en Geneeskunde. Inhoud. Missie. Stand van zaken, 15 januari 2014 Herziening bachelorprogramma s Biomedische wetenschappen en Geneeskunde Stand van zaken, 15 januari 2014 Inhoud Missie, uitgangspunten, belangrijkste kenmerken Gezamenlijk BMW en GNK Eindtermen beide opleidingen

Nadere informatie

Exploiting natural and induced genetic variation to study hematopoiesis Gerrits, Alice

Exploiting natural and induced genetic variation to study hematopoiesis Gerrits, Alice Exploiting natural and induced genetic variation to study hematopoiesis Gerrits, Alice IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it.

Nadere informatie