HOE KIJK JIJ? Van probleemgericht naar oplossingsgericht

Transcriptie

1 HOE KIJK JIJ? Van probleemgericht naar oplossingsgericht Rik Prenen VCLB-Limburg Collegiaal praatje : Stel dat deze leerdag voor jou bijzonder nuttig is. Je hebt één en ander geleerd. Je komt morgen terug in je klas en je gaat aan de slag. - Hoe gaan jouw collega s/leerlingen merken dat je geïnspireerd bent geraakt? - Wat doe je anders? Wat nog? Hoe ga jij ervoor zorgen dat deze leerdag voor jou de moeite waard gaat zijn? 1

2 Wanneer je weet wat het probleem is, ken je dan ook de oplossing? 2

3 Problem solving paradigma Professor Dr. Jeremiah Gobelijn Professor in alles Hoe jammer Waarom ben je de weg kwijt? Goeiedag meneer, ik ben de weg kwijt, kan u mij helpen? 3

4 Tja,misschien had je beter vooraf op de kaart gekeken. Op deze manier geraak je er niet! Problem solving -beperkingen Veel problemen zijn complex, situatieafhankelijk en vaak zijn de oorzaken niet te achterhalen. Men pint zich vaak vast op een specifieke makkelijk te identificeren oorzaak, mogelijke andere oorzaken wordt genegeerd. Niet alle oorzaken kunnen ook worden verwijderd. Het is niet omdat de oorzaak verdwenen is, het probleem ook is opgelost. Kijkt altijd achteruit. Troubleshooter. 4

5 Probleemgericht gesprek Wat is je probleem? Waarom heb je dat probleem? Hoe komt dit? Hoelang is dit probleem er al? Wanneer ontstond het? Welke was de aanleiding? Hoe erg is het? Hoeveel last heb je ervan? Wat zijn de gevolgen als je niets doet? Waarop heeft je probleem allemaal een negatief effect? Op welke andere gebieden in jouw leven speelt dit probleem ook? Wat is er nog meer aan de hand? Klaaghand Gevolgen-vinger De wat is er foutvinger Oorzaken-vinger Hopeloos-vinger De ALTIJD/ NOOIT duim Bron: 5

6 Onderzoek 100 begeleidingsdossiers R.Prenen & Al Informatieclusters Cluster A: Informatie over het probleem van de leerling. Cluster B: Informatie over doelgedrag Cluster C: Problemen thuis Cluster D: Informatie over de pedagogisch-didactische aanpak Onderzoek 100 begeleidingsdossiers Leerling - 78 Leerling + 4 Gezin - 12 Interactie 6 6

7 Carol Dweck Fixed mindset & Growth mindset Een zorgvraag Binnen de grote diversiteit aan leerlingen is het opvallend hoe binnen een bepaalde cultuur de liefste meisjes zijn maar tevens ook de arrogantste macho-jongens. Zij treden zelden als individu op, maar zoeken zielsgenoten om samen te pesten, te intimideren. Deze jongens worden door de andere kinderen bangelijk gemeden of juist bewonderd. Ze lokken veel ruzies en problemen uit, maar worden thuis vaak de hand boven het hoofd gehouden. 7

8 Language is not merely a vehicle of thought, it is also the driver (L. Wittgenstein) Mag het nog over problemen gaan? Daar kan je toch niet naast kijken! 8

9 Wat is het (gedrags)probleem? Gedrag is niet leeftijdsadequaat. Gedrag manifesteert zich frequent. Probleemgedrag duurt lang. Gedrag manifesteert zich intensief. Hardnekkig, resistent. Onbegrijpelijke reactie op situationele aanleidingen/bizar. Verschillende betrokkenen signaleren in verschillende situaties dezelfde problemen. Gedrag schaadt of bedreigt de ontwikkeling, kind lijdt. Geen socioculturele gebondenheid. Van probleemtaal naar groeitaal 9

10 Groeitaal Richt zich op wat je in de plaats van het probleem wil. Kijkt naar talenten van leerlingen en krachten uit hun omgeving. Bespreek de momenten waarop het probleem niet of minder voorkomt of hoe er beter mee om werd gegaan. Vraagt hoe dat gelukt is, wat heeft geholpen, wat deed de leerling dan anders? Is vooral DOELGERICHT PRIMA doelen Positief geformuleerd Realiseerbaar/realistisch/concreet Interactioneel - Ik Meetbaar/stapje Aantrekkelijk/voordeel Bron: 10

11 Uitkomstgericht Herformuleer problemen in vaardigheden waarin de leerling kan groeien en in welke situatie dit zichtbaar kan zijn. Stel dat die leerling beter wordt in de genoemde vaardigheden. - Hoe gaat de leerling merken dat het beter met hem/haar gaat? - Wat gaat er dan precies beter? - Wie gaat dat nog merken? - Welk voordeel levert dit de leerling op? 11

12 12

13 De krachtendetective Welke 5 krachten, positieve eigenschappen, talenten, kwaliteiten. zet deze leerling AL in waardoor het problemen even geen probleem is of minder is? 13

14 De krachtendetective Welke 5 positieve eigenschappen, talenten, kwaliteiten zetten ouders, medeleerlingen, en jijzelf AL in waardoor het probleem even geen probleem is of minder is, of het doelgedrag al voorkomt? Wat doen jullie al? Mooie theorie? 14

15 Een eerste stap Wat gaat het eerst(volgend)e teken zijn dat het beter gaat? Wat gaat er dan precies beter? HOE kan de leerling de krachten en competenties inzetten? HOE gaan anderen supporteren? 15

16 Een eerste stap Hoe ziet een eerste stapje in de richting van de te leren vaardigheid eruit? Hoe ga je de reeds aanwezige talenten van de leerling en zijn omgeving (ook die van jou!) aanwenden om dat stapje te zetten? Welk voordeel gaat dat voor de leerling opleveren? Wie gaat supporteren? En hoe ga je weten dat je goed bezig bent? Krachten, vaardigheden hulpbronnen Van zorg naar perspectief AL Hoe ziet een eerste stapje eruit? Zorgen, probleem In welke vaardigheid kan de leerling beter worden 16

17 Jongeren ontwikkelen een beeld over hun eigen vaardigheden op basis van geloof in eigen kunnen. Jongeren leren uit de reacties van hun omgeving (school, ouders, vrienden ) of ze waardevol zijn. Dit waardevol gevoel voedt hun handelen, hun geloof in zichzelf, wat ze denken te kunnen. 17

18 Wat geeft jongeren hoop? AUTONOMIE VERBONDENHEID COMPETENTIE Groeizinnetjes Wat werkt al (een beetje)? Tot waar lukt het je? i.p.v. Wat snap je niet? Wat zou je in de plaats willen? Wanneer lukte dat al (een beetje)? Hoe hou je het vol? Hoe heb je dat gerealiseerd? Hoe heeft dat jou geholpen? Wat/Wie zou je (kunnen) helpen om dat nog eens te proberen? En waar zou je nog steun aan hebben? Wat gaat er anders zijn als het probleem is opgelost? 18

19 Hier een vraag om op tafel te leggen Hoe reager jij als ouders zich op een onbeschofte manier met het klasgebeuren komen moeien? Wenshand Positieve effecten Afspraak reminder Vertrouwen schenken Lanceer een positief idee Contact maken 19

20 The vision that was planted in my brains, still remains (Simon & Garfunkel) Aan jou de keuze! 20

21 Dankjewel! Bronnen Berg, I.K. & P.Szabo (2005) Brief coaching for lasting solutions. Cladder, J.M. (1999) Oplossingsgerichte korte psychotherapie. Gybels E, & Prenen R. (2015) Van klacht naar kracht. H. Ratner, E. George & C. Iveson Solution focused brief therapy Wolters C. (2013) Oplossingsgericht aan het werk met kinderen en jongeren. Bliss & Edmonds : A self determined future with asperger syndrome Teggelaar J, Bosch J. Van den & Monster T. (2011) Werken met mensen met een verstandelijke handicap Murphy & Duncan (2009) Doelgerichte hulp aan kinderen en jeugdigen Furman B. (2008) Kids skills Prenen&Wysmans (2014) Praten met ouders 21

22 22