Review: Snelle groeiers
|
|
- Cornelia Mertens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 M Review: Snelle groeiers Van kennisopbouw naar beleid K.P. van den Berg MSc dr. G. de Wit Zoetermeer, december 2008
2 Review snelle groeiers EIM heeft in het kader van het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap veel onderzoek gedaan naar snelle groeiers. De belangrijkste resultaten hebben betrekking op kenmerken van snelle groeiers en manieren van meten van snelle groeiers. Belangrijke kenmerken van snelle groeiers zijn onder andere ambitie, het zelf ontwikkelen van nieuwe productie en productieprocessen, kennis hebben van de branche en beschikken over managementvaardigheden. Daarnaast lijkt de organisatie van snelle groeiers vaak professioneler van opzet met een apart innovatiebudget en medewerkers die fulltime werkzaam zijn op het gebied van innovatie, marketing en HRM. Het meten van snelle groeiers wordt meestal gedaan aan de hand van omzet, werkgelegenheid of een combinatie hiervan. EIM brengt in het kader van programmaonderzoek jaarlijks de internationale benchmark ondernemerschap uit waarin cijfers over snelle groeiers, in vergelijking met andere landen, zijn opgenomen. De meest recente editie laat zien dat het aantal snelgroeiende bedrijven in Nederland na een korte dip weer toeneemt. Het programmaonderzoek heeft er mede voor gezorgd dat de overheid het Programma Groeiversnellers is gestart. Daarnaast worden uitkomsten van het programmaonderzoek naar snelle groeiers gebruikt ter ondersteuning van ingezet beleid, waarbij het beleid indien nodig kan worden bijgesteld. 1 Inleiding Sinds het werk van Birch (1987), die stelt dat kleine en middelgrote bedrijven (MKB) de meeste nieuwe banen creëren, is de interesse voor ondernemerschap en het starten van nieuwe bedrijven flink toegenomen. Met name snelle groeiers spelen een grote rol in het toevoegen van nieuwe banen. Deze snelle groeiers worden ook wel aangeduid als 'gazellen'. Er worden verschillende definities gehanteerd als het gaat om gazellen. Birch (1995) omschrijft gazellen als bedrijven die over een periode van vier jaar minimaal 20% omzetstijging per jaar realiseren, startend met een omzet van ten minste $ in het eerste jaar van meting. De OECD rekent bedrijven met een gemiddelde toename aan werkgelegenheid van 20% per jaar over een periode van drie jaar, startend met 10 of meer werknemers in het eerste jaar van meting, tot de snel groeiende bedrijven (Henreksen en Johansson, 2008). Het Ministerie van Economische Zaken hanteert als definitie voor snelle groeiers bedrijven met werknemers waarbij de werkgelegenheid of omzet over een periode van drie jaar met ten minste 60% is toegenomen (Donselaar et al., 2007). We geven nu eerst een overzicht van determinanten van snelle groei, die in de literatuur genoemd worden: Ambitie om snel te groeien is een belangrijke succesfactor om snelle groei te realiseren. Het afzetpotentieel op groeimarkten is een belangrijke determinant van snelle groei. Innovatie, mits goed gefaciliteerd, is een voorspeller van (snelle) groei. 2
3 Menselijk kapitaal kan een belangrijke factor worden geacht voor snelgroeiende bedrijven. Flexibiliteit van de arbeidsmarkt is van betekenis, immers kosten vanwege niet goed functioneren van werknemers blijken moeilijk op te brengen voor (met name) kleine snelle groeiers. Ondernemersvaardigheden en kennis over het runnen van een bedrijf bij snelle groei zijn belangrijk voor bedrijven om snelle groei te kunnen realiseren en vol te kunnen houden. Ondernemingsgeest en de bereidheid om risico's te nemen spelen een belangrijke rol bij snelle groei van bedrijven. De beschikbaarheid van kapitaal is belangrijk voor doorgroei van een onderneming. Het aantal starters in het verleden werkt door in het aantal snelle groeiers. Hoewel minder dan niet-snelgroeiende bedrijven, ondervinden ook snelgroeiende bedrijven hinder van wet- en regelgeving. Belastingdruk lijkt geen invloed van betekenis te hebben op de ontwikkeling van snelgroeiende bedrijven. Buitenlandse afzetmarkten vergroten de mogelijkheden voor bedrijven om snelle groei te bereiken. Een sterkere interactie tussen innovatieve bedrijven met groeipotentieel en kennisinstellingen is bevorderlijk voor snelle groei. Leeswijzer In het vervolg van dit rapport wordt een overzicht gegeven van de verschillende rapporten die door EIM in de loop der jaren opgesteld zijn met betrekking tot snelle groeiers. Veel van deze rapporten bevatten aanbevelingen voor verder onderzoek en/of richtlijnen voor de praktijk. In de laatste sectie wordt ingegaan op overheidsbeleid, de resultaten en aanbevelingen uit de verschillende rapporten, en op wat er door beleidsmakers met de rapporten gedaan wordt en hoeveel invloed de uitkomsten uit deze rapporten hebben gehad. 2 Overzicht van onderzoek In deze sectie worden de rapporten van EIM, met betrekking tot snelle groeiers, van de afgelopen jaren behandeld waarbij kort ingegaan zal worden op de onderwerpen van die rapporten. De rapporten worden in chronologische volgorde behandeld, naar jaar van uitgave, waarbij het meest recente rapport als eerste besproken wordt. Internationale benchmark ondernemerschap. (Verhoeven et al., 2006, 2007 en 2008) Een jaarlijks terugkerende internationale benchmark, waarbij een deel van het rapport wordt gewijd aan snelle groeiers. In dat deel worden de nieuwste cijfers gepresenteerd over het aantal snelle groeiers in Nederland in verhouding tot een aantal benchmarklanden. Er wordt onderscheid gemaakt tussen snelgroeiende bedrijven op basis van omzet, snelgroeiende bedrijven 3
4 op basis van werkgelegenheid en snelgroeiende bedrijven op basis van omzet en werkgelegenheid. Als de cijfers over 2005 vergeleken worden met de cijfers van 2006 en 2007 blijkt dat Nederland de achterstand op het gebied van snelle groeiers aan het inlopen is. Waar in 2005 over de gemeten periode sprake is van 7,5% snelle groeiers, is in 2007 over de gemeten periode sprake van 11% snelle groeiers, als gekeken wordt naar groei op basis van omzet. Groei op basis van werkgelegenheid laat ook een stijgende lijn zien met 6,6% snelgroeiende bedrijven over de meetperiode in 2006 en 7,5% snelgroeiende bedrijven over de meetperiode in 2007, hoewel het niveau van de meetperiode in 2005 nog niet gehaald werd toen er 8,2% snelgroeiende bedrijven gemeten werd. Als gekeken wordt naar snelgroeiende bedrijven op basis van werkgelegenheid en omzet laat Nederland in 2007 over de gemeten periode een groei zien ten opzichte van de gemeten periode van 2005 en In 2007 zijn er 3,3% snelgroeiende bedrijven tegenover 2,6% in 2005 en 1,9% in Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid. (Bangma, 2007 en Bangma en Timmermans, 2008) In het onderzoek bedrijvendynamiek en werkgelegenheid wordt ingegaan op het aantal oprichtingen, opheffingen, groei en krimp van bedrijven en het totaalbeeld van werkgelegenheidsverandering. Hoewel het niet specifiek ingaat op snelle groeiers komen er wel aspecten aan bod waaruit snelle groei kan blijken. Met name de sectie groei en krimp van bedrijven toont de hoeveelheid bedrijven die op basis van deze gegevens tot snelle groeiers kan worden gerekend. Dit is uitgesplitst naar kleinbedrijf, middenbedrijf en grootbedrijf. Uit het rapport over de periode blijkt dat in het kleinbedrijf 2% van de bedrijven te kwalificeren is als snelle groeier. In het middenbedrijf is 10% van de bedrijven snelle groeier en in het grootbedrijf is dit 16%. Verder blijkt dat de bedrijven die tot de snelle groeiers behoren veelal jonge bedrijven zijn. What Determines the Growth Ambition of Dutch Ea rly-sta ge Entrepreneurs? (Verheul en Van Mil, 2008) Centraal in dit onderzoek staat de wil om te groeien als belangrijke verklaring van bedrijfsgroei. Er kan onderscheid gemaakt worden tussen wat de entrepreneur wil en wat er mogelijk is qua groei gegeven de omstandigheden. De groeiambitie is per ondernemer verschillend. Vrouwelijke of mannelijke ondernemers hebben geen verschil in groeiambitie, maar er zit wel een verschil tussen oudere en jongere ondernemers waarbij oudere ondernemers minder groeiambitie lijken te hebben. Er zit qua groeiambitie ook een verschil tussen starten vanwege een kans en starten uit noodzaak, waarbij de eerste situatie vaker blijk geeft van een groeiambitie. High-Growth SMEs. Evidence from the Netherlands. (De Wit en Timmermans, 2008) Zoals de titel van het artikel al doet vermoeden, wordt ingegaan op gegevens over Nederland. Het blijkt dat Nederland relatief weinig snelgroeiende bedrijven heeft. De bedrijven die snel groeien worden ook wel gazellen genoemd. Er worden een aantal verschillen gevonden waarin gazellen zich onderscheiden van niet-gazellen. Zo introduceren gazellen vaker nieuwe pro- 4
5 ducten die door het bedrijf zelf ontwikkeld zijn, maar brengen ze ook vaker zelfontwikkelde verbeteringen in hun productieproces aan. Gazellen werken vaker samen met andere bedrijven in innovatieprojecten. Daarnaast hebben ze vaker werknemers die dagelijks werken aan innovatie en bovendien hebben gazellen vaker een apart budget voor innovatie. Behalve op het vlak van innovatie hebben gazellen ook vaker werknemers in dienst die dagelijks met marketing en HRM bezig zijn. Gazellen laten werknemers vaker delen in de winst of geven zelfs de mogelijkheid om aandelen te kopen van het bedrijf. Tot slot schrijven gazellen vaker hun strategie uit. In Nederland blijken er aanmerkelijk minder gazellen in de maakindustrie te zijn, terwijl er juist relatief meer gazellen actief zijn in transport en communicatie. Succes in Nederla nd. Casestudies van zeven succesvolle bedrijven. (Brummelkamp en Te Peele, 2007) Dit onderzoek draait om succesfactoren, geïllustreerd met verschillende casestudies. Succesfactoren die benoemd worden zijn: de ambitie om te groeien, managementvaardigheden, kennis van de branche, korte ontwikkeltijden (tijd tussen voorbereiding en initieel succes kort, als het nodig is worden aanpassingen gaandeweg gedaan) en tot slot is inhoudelijke betrokkenheid van financiers belangrijk (vaak zijn dit mensen die in dezelfde branche actief waren en financieren in ruil voor aandelen). High growth and quality of entrepreneurship in the Netherlands. (Gibcus, 2007) Dit artikel is gepubliceerd als hoofdstuk van een rapport over ondernemerschap in Nederland, waarbij ingegaan werd op snelgroeiende bedrijven. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de kenmerken van snelle groeiers. Hiermee is het artikel feitelijk een goede samenvatting van de stand van zaken met betrekking tot onderzoek. Als definitie voor snelle groeiers wordt uitgegaan van bedrijven die in drie jaar de omzet met 60% of meer hebben zien toenemen, het aantal werknemers in drie jaar met 60% of meer hebben zien toenemen, of allebei. Snelgroeiende bedrijven nemen het merendeel van de toename aan werkgelegenheid voor hun rekening. Snelle groeiers zijn actief in alle sectoren, maar er zijn relatief meer snelle groeiers actief in industrie en handel. Niet elke innovator is een snelgroeiend bedrijf en omgekeerd, niet elk snelgroeiend bedrijf is een innovator. Snelle groeiers hebben vaker hoogopgeleid personeel in dienst dan nietsnelle groeiers. Nederland heeft een relatief laag aantal snelle groeiers in vergelijking met andere landen. Start-ups in the Netherlands: A longtitudinal study on the factors for growth. (Gibcus et al., 2007) Dit artikel gaat in op groeideterminanten van snelgroeiende bedrijven. In het artikel wordt gesteld dat er verschillende dimensies zijn die gezamenlijk invloed uitoefenen op groei. Het gaat om een markt/industriedimensie (extern), de entrepreneur/managerdimensie (kwaliteiten van de ondernemer) en de bedrijfsspecifieke dimensie (intern). Groei kan op verschillende manieren gemeten worden, zoals waarde van middelen die gebruikt worden voor eigen productiviteit, output, maar bijvoorbeeld ook werkgelegenheid en verkoop. Determinanten die belangrijk zijn voor groei zijn onvervulde 5
6 behoeften, eerdere managementervaring en ervaring binnen de sector, een duidelijk groeidoel en netwerken. Snelle groeiers zijn ambitieus. Snelle groeiers versus niet-snelle groeiers. (Gibcus en Snel, 2007) Deze rapportage gaat voornamelijk over typering van snelle groeiers. Punten die in eerdere rapporten aan de orde zijn geweest komen samengevat terug. Snelle groeiers zijn, relatief, vaker te vinden in de dienstensector en het betreft relatief vaak jonge bedrijven. De ondernemers van deze snelle groeiers zijn vaak de oorspronkelijke oprichter van het bedrijf, relatief jong, ambitieus, risiconemend, creatief, doorzetters en visionair. Snelle groeiers leggen doelen vaker op schrift vast, investeren meer in bedrijf en personeel, zijn innovatiever, betreden vaker nieuwe markten, hebben een 'unique selling point', zoeken vaker naar samenwerking en zijn meer exportgericht. Factoren die bijdragen aan het groeiproces zijn goed personeel, durven investeren, overnames, leveren van kwaliteit (met een goede prijskwaliteitverhouding) en het aanbieden van unieke producten. Het grootste knelpunt voor snelle groeiers is over het algemeen het vinden van personeel; daarnaast wordt wet- en regelgeving als knelpunt ervaren en tot slot problemen in de organisatiestructuur. High-Growth Support Initiatives. (Suddle en Hessels, 2007) Dit onderzoek inventariseert initiatieven om snelle groei te ondersteunen. De Nederlandse overheid probeert beleid te maken waar alle ondernemers evenredig van profiteren. De overheid probeert ondernemen te stimuleren, maar ook de kwaliteit van ondernemen. Beleid moet verschillende groepen potentiële ondernemers aanspreken. De overheid probeert onderzoek en ontwikkeling door innovatieve MKB'ers te stimuleren. Knelpunten voor snelgroeiende bedrijven zijn: het verkrijgen van goed gekwalificeerd personeel, verkrijgen van voldoende financiële middelen (tegen redelijke condities), problemen met het aanpassen van processen en systemen aan nieuwe omstandigheden, en problemen met management en organisatie. De overheid probeert daarom het bewustzijn te verhogen, te ondersteunen bij managementbekwaamheden, verbeteren van publieke diensten en het verbeteren van financiering. Naast vele andere initiatieven zijn met name Syntens en SenterNovem gericht op snelle groeiers. Dynamic Capabilities and New Firm Growth. (Gibcus et al., 2006) Dit rapport behandelt dynamische bekwaamheden en groei van nieuwe bedrijven. Dynamische bekwaamheden zijn de organisatorische en strategische routines waarmee bedrijven nieuwe combinaties van middelen vormen. Uit het onderzoek blijkt dat algemene middelen zoals startkapitaal en human resources een consistent positief effect hebben, terwijl de leeftijd van een entrepreneur een negatief effect laat zien. Growth patterns of medium-sized fast-growing firms. The optimal resource bundles for organisational growth and performance. (Verhoeven en Kemp, 2002) Het centrale thema van dit onderzoek is groei en groeipatronen. Organisatiegroei wordt door vier hoofdstromen benaderd: Het effect van organisatie- 6
7 groei op de economie (o.a. werkgelegenheidseffecten), micro-economisch perspectief (het bedrijf als productiefunctie), groei als bedrijfsstrategie en tot slot hetgeen organisatiegroei bewerkstelligt en wat de gevolgen voor het bedrijf zelf hiervan zijn. Groei kan wisselen over de tijd. Management en mangementbeslissingen kunnen erg belangrijk zijn om groei te bewerkstelligen. Het management moet interessante kansen identificeren en de juiste middelen verzamelen om de kansen na te kunnen jagen. De aantrekkelijkheid van een markt is een zeer verklarende variabele voor groei; het is het resultaat van managementacties dat het bedrijf zich in zo'n markt bevindt. 3 Overheidsbeleid De afgelopen jaren is het overheidsbeleid uitgegaan van het kunnen beïnvloeden van externe factoren. Uitgangspunt hierbij is dat de belangrijkste interne groeifactoren de kwaliteiten van de ondernemer zelf zijn, die nu eenmaal veel moeilijker zijn te beïnvloeden. De rol van de overheid ligt in principe bij het beïnvloeden van externe factoren door het creëren van de goede omstandigheden voor ondernemerschap. Een voorbeeld hiervan is het proberen te minderen van de administratievelastendruk, zodat ondernemers zich kunnen concentreren op het ondernemen. Wat de overheid ook doet, is het positief profileren van ondernemerschap. Dat betekent onder andere bijdragen aan het creëren van een cultuur waarbij excelleren de norm is en waarbij er geen stigma verbonden is aan falen. De overheid heeft verschillende initiatieven ontplooid om ondernemerschap en een ondernemende houding te stimuleren zoals het Programma Leren Ondernemen, de Centers of Entrepreneurship en het TechnoPartner Programma. In 2006 is het Ministerie van Economische Zaken het Mastering Growth Programme gestart. Dit is een partnerschap van De Baak Management Centre, Port4Growth en Syntens, waarbij de verschillende partners zich bij begeleiding toeleggen op verschillende bedrijfsgrootte. Daarnaast heeft de overheid een speciale Groei Faciliteit in het leven geroepen, waarbij de overheid voor 50% garant staat voor nieuw geïnvesteerd risicokapitaal bij MKB-bedrijven. 4 Invloed van programmaonderzoek Hierboven is het overheidsbeleid geschetst zoals dat in eerste instantie werd uitgedragen. Het beleid is de laatste jaren bijgesteld, onder andere door resultaten uit het programmaonderzoek naar snelle groeiers. Ambitie belangrijk voor snelle groeiers In het kader van het programmaonderzoek heeft EIM onderzoek verricht naar snelle groeiers. Eerder in dit rapport is een overzicht gepresenteerd van de verschillende onderzoeken. De belangrijkste resultaten uit de verschillende onderzoeken hebben betrekking op kenmerken van snelle groeiers en manieren van meten van snelle groeiers. Belangrijke kenmerken voor 7
8 snelle groeiers zijn onder andere ambitie, het zelf ontwikkelen van nieuwe producten en productieprocessen, kennis hebben van de branche en beschikken over managementvaardigheden. Daarnaast lijkt de organisatie van snelle groeiers vaak professioneler van opzet met een apart innovatiebudget en medewerkers die fulltime werkzaam zijn op het gebied van innovatie, marketing en HRM. Het meten van snelle groeiers wordt meestal gedaan aan de hand van omzet, werkgelegenheid of een combinatie hiervan. EIM brengt in het kader van het programmaonderzoek jaarlijks de internationale benchmark ondernemerschap uit waarin cijfers over snelle groeiers, in vergelijking met andere landen, zijn opgenomen. Als de cijfers over 2005 vergeleken worden met de cijfers van 2006 en 2007 blijkt dat Nederland de achterstand op het gebied van snelle groeiers aan het inlopen is. Als gekeken wordt naar groei op basis van omzet, is in 2007 over de gemeten periode sprake van 11% snelle groeiers. Groei op basis van werkgelegenheid laat een totaal zien van 7,5% snelgroeiende bedrijven over de meetperiode in Als gekeken wordt naar snelgroeiende bedrijven op basis van werkgelegenheid en omzet laat Nederland in 2007 een totaal zien van 3,3% snelgroeiende bedrijven. Het blijkt dat snelle groeiers veelal jongere bedrijven zijn. Ambitie centraal punt in nieuw overheidsprogramma Ondanks de eerder genoemde focus op externe factoren probeert de overheid de laatste tijd ook interne factoren te beïnvloeden, die voor snelle groei verantwoordelijk zijn. Dit, omdat meer en meer duidelijk wordt uit onder meer programmaonderzoek, dat sommige van deze factoren bijvoorbeeld de groeiambitie van de ondernemer van cruciaal belang zijn voor het groeiproces. Bijvoorbeeld het Mastering Growth Programme is al meer gericht op het beïnvloeden van deze interne factoren, door middel van educatie in de vorm van master classes. Waar de focus in de definities over snelle groeiers gericht is op groei van omzet, groei van werk of allebei, draait het nieuwe programma van het Ministerie van Economische Zaken om omzetgroei. Programmaonderzoek uitgevoerd door EIM naar snelle groeiers in Nederland, maar ook het onderzoek naar succesfactoren, heeft mede ertoe geleid dat het Programma Groeiversnellers is opgestart. Dit programma is erop gericht om, in eerste instantie, 100 bedrijven te helpen hun groeiambitie te realiseren. Bedrijven moeten zich aanmelden voor het programma en vervolgens deelnemen aan een uitgebreide selectie- en kwalificatiefase. Bedrijven die zich willen aanmelden moeten aantoonbare ambitie hebben, zelfstandig zijn, bereid zijn om voor vijf jaar commitment aan te gaan voor het gehele programma en momenteel al een bruto-omzet realiseren van enkele miljoenen euro's. De bedrijven die geselecteerd worden zullen door experts begeleid worden. Zoals aangegeven, staat ambitie centraal in het Programma Groeiversnellers. Ambitie komt als belangrijk kenmerk van snelle groei naar voren uit verschillende onderzoeken van EIM, uitgevoerd in het kader van het programmaonderzoek. Einddoel van dit programma is het realiseren van een jaaromzet van twintig miljoen euro. Programmaonderzoek dat EIM verricht wordt niet altijd vertaald naar beleid, maar vaak wel gebruikt als bevestiging voor ingezet beleid, waarbij beleid indien nodig kan worden bijgesteld. 8
9 Vervolgonderzoek naar ambitieniveaus Ondanks het feit dat EIM in het kader van programmaonderzoek veel kennis heeft opgebouwd, is er een aantal aanknopingspunten die verder uitgediept kunnen worden, omdat dit belangrijke punten voor beleid kunnen zijn. Voor beleid is het interessant te onderkennen dat kans-gedreven ondernemers vaker een groeiambitie hebben dan ondernemers die uit noodzaak starten. Als verschillende ambitieniveaus inzichtelijk zijn, kan het mogelijk worden om te proberen om met beleid gericht te prikkelen en ambitie te stimuleren. Verder onderzoek naar dynamische bekwaamheden van een bedrijf kan helpen bij het verklaren van groei nadat een bedrijf uit de startfase is. Groeipaden kunnen verklaard worden door veranderende omstandigheden van het bedrijf en daarmee de mogelijkheden om problemen op te lossen, en door bedrijfsspecifieke competenties om dynamische bekwaamheden samen te stellen. Bedrijfsopvolging is een andere invalshoek om groei te verklaren, nieuw management kan voor nieuw elan zorgen. Het Programma Groeiversnellers is erop gericht om bedrijven een stap verder te helpen. Ondanks de expertise die al ingebracht wordt in dit programma kunnen verdiepende inzichten nooit kwaad om het programma nog effectiever te maken. 5 Literatuurlijst Bakkenes, M. en J. Snijders, 2007, Entrepreneurship in the Netherlands. High growth enterprises; Running fast but still keeping control, Zoetermeer, EIM en het Ministerie van Economische Zaken. Bangma, K., 2007, Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid. Periode , Zoetermeer, EIM. Bangma, K. en N. Timmermans, 2008, Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid. Periode , Zoetermeer, EIM. Birch, D., 1987, Job Creation in America: How Our Smallers Companies Put the Most People to Work, New York, Free Press. Birch, D., A. Haggerty en W. Parsons, 1995, Who's Creating Jobs?, Boston, Cognetics Inc. Brummelkamp, G. en A. te Peele, 2007, Succes in Nederland. Casestudies van zeven succesvolle bedrijven, Zoetermeer, EIM. Donselaar, P., H. Erken en J. van den Heuvel, 2007, Determinanten van kernindicatoren op de terreinen innovatie en ondernemerschap. Kwantificeringen op basis van empirisch onderzoek, in relatie tot beleidsambities, Den Haag, het Ministerie van Economische Zaken. Gibcus, P., P. de Jong en R. Kemp, 2006, Determinants of Growth of Start-ups in the Netherlands, Zoetermeer, EIM. Gibcus, P. en D. Snel, 2007, Snelle groeiers zijn ambitieus, Zoetermeer, EIM. Gibcus, P., J. Telussa en E. Stam, 2006, Entrepreneurship, Dynamic Capabilities and New Firm Growth, Zoetermeer, EIM. Henreksen, M. en D. Johansson, 2008, Gazelles as Job Creators A Survey and Interpretation of the Evidence, IFN Working Paper, 733. Suddle, K. en J. Hessels, 2007, High-Growth Support Initiatives, Zoetermeer, EIM. 9
10 Verheul, I. en L. van Mil, 2008, What Determines the Growth Ambition of Dutch Early-Stage Entrepreneurs, Zoetermeer, EIM. Verhoeven, W. en R. Kemp, 2002, Growth patterns of medium-sized fastgrowing firms. The optimal resource bundles for organisational growth and performance, Zoetermeer, EIM. Verhoeven, W. en P. de Jong-'t Hart, 2006, Internationale Benchmark Benchmark ondernemerschap, bedrijvendynamiek en snelle groeiers, Zoetermeer, EIM. Verhoeven, W. en P. de Jong-'t Hart, 2007, Internationale benchmark ondernemerschap. Benchmark ondernemerschap, bedrijvendynamiek en snelle groeiers, Zoetermeer, EIM. Verhoeven, W., P. de Jong-'t Hart, M. Mooibroek, D. Snel en N. Timmermans, 2008, Internationale benchmark ondernemerschap. Benchmark ondernemerschap, bedrijvendynamiek en snelle groei, Zoetermeer, EIM. Wit, G. de en N. Timmermans, 2008, High-Growth SMEs. Evidence from the Netherlands, Zoetermeer, EIM. 10
M Snelle groeiers zijn ambitieus. Snelle groeiers versus niet-snelle groeiers
M200713 Snelle groeiers zijn ambitieus Snelle groeiers versus niet-snelle groeiers drs. Dick Snel drs. Petra Gibcus Zoetermeer, oktober 2007 Snelle groeiers zijn ambitieus De ondernemers van snelgroeiende
Nadere informatieInternationale Benchmark 2009 Extra landen
M200907 Internationale Benchmark 2009 Extra landen Tabellenboek drs. N.G.L. Timmermans drs. W.H.J. Verhoeven R. in 't Hout Zoetermeer, mei 2009 1 Inleiding EIM publiceert jaarlijks de Internationale Benchmark.
Nadere informatieVoor het eerst in zeven jaar stijgt het aantal snelgroeiende bedrijven weer in Nederland
Voor het eerst in zeven jaar stijgt het aantal snelgroeiende bedrijven weer in Nederland Voornamelijk binnen de zakelijke dienstverlening neemt het aandeel snelgroeiende bedrijven snel toe. Binnen de topsectoren
Nadere informatieDe haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf
De haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf Januari 2016 Justin Jansen, Erasmus Universiteit Rotterdam Occo Roelofsen, McKinsey & Company Poll: Hoe gaat het met ondernemerschap in Nederland?
Nadere informatieConclusies rapporten organiserend vermogen en snel groeiende bedrijven in Gelderland
Conclusies rapporten organiserend vermogen en snel groeiende bedrijven in Gelderland Presentatie 8 februari 2017 Provincie Gelderland Provinciale Staten Commissie Economie, Energie en Milieu Linze Rijswijk,
Nadere informatieScaleUp Dashboard 2015
Rapportage ScaleUp Dashboard 2015 ScaleUp Dashboard 2015 Prof. dr. Justin Jansen Lotte de Vos Rotterdam School of Management Erasmus Centre for Entrepreneurship Conclusies Nederland staat aan de Europese
Nadere informatiePotenties voor economische groei
M201105 Potenties voor economische groei Bijdragen aan economische groei van snelle groeiers en subtoppers Lia Smit Wim Verhoeven Gerrit de Wit Zoetermeer, 31 januari 2011 Potenties voor economische groei
Nadere informatieM200616. De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB
M200616 De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB dr. J.M.P. de Kok drs. J.M.J. Telussa Zoetermeer, december 2006 Prestatieverhogend HRM-systeem MKB-bedrijven met een zogeheten 'prestatieverhogend
Nadere informatieMKB-ondernemer ziet zichzelf vooral als manager
M201120 MKB-ondernemer ziet zichzelf vooral als manager drs. B van der Linden Zoetermeer, december 2011 MKB-ondernemer ziet zichzelf vooral als manager Ondernemers zijn te verdelen in managers, marktzoekers,
Nadere informatieMKB investeert in kennis, juist nu!
M201016 MKB investeert in kennis, juist nu! drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, september 2010 MKB investeert in kennis, juist nu! MKB-ondernemers blijven investeren in bedrijfsopleidingen,
Nadere informatieM200705. Werkgelegenheid bij startende bedrijven. drs. A. Bruins
M200705 Werkgelegenheid bij startende bedrijven drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2007 2 Werkgelegenheid bij startende bedrijven Van startende bedrijven wordt verwacht dat zij bijdragen aan nieuwe werkgelegenheid.
Nadere informatieVergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk
M201210 Vergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk Arjan Ruis Zoetermeer, september 2012 Vergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk De leeftijd van de ondernemer blijkt
Nadere informatieEffectieve groeipaden voor het MKB
Effectieve groeipaden voor het MKB Hoe omzetgroei tot stand komt, is een belangrijke vraag in het onderzoek naar middelgrote en kleine bedrijven (MKB). Uit een survey onder 1618 MKB-bedrijven blijkt dat
Nadere informatieStarten in een dal, profiteren van de top
M200715 Starten in een dal, profiteren van de top drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, november 2007 2 Starten in een dal, profiteren van de top Ondernemers die in 2003 een bedrijf begonnen, waren zich
Nadere informatieSamenvatting Twente Index 2016
Samenvatting Twente Index 2016 Kijk voor regionale en lokale data op www.twenteindex.nl INLEIDING De Twente Index wordt door Kennispunt Twente samengesteld in opdracht van de Twente Board. De Board wil
Nadere informatieMKB in grote steden: aanhaken bij het landelijke beeld
M200903 MKB in grote steden: aanhaken bij het landelijke beeld drs. M. van Leeuwen Zoetermeer, februari 2009 Grootstedelijk MKB Uit eerder onderzoek van EIM 1 blijkt dat het vertrouwen van het MKB in de
Nadere informatieOndernemerschap in Zuidoost-Brabant in perspectief
M201208 Ondernemerschap in in perspectief Ondernemerschap in vergeleken met en de rest van Ro Braaksma Nicolette Tiggeloove Zoetermeer, februari 2012 Ondernemerschap in in perspectief In zijn er meer nieuwe
Nadere informatieM200704. Markt- en klantgerichtheid in het MKB. drs. S.C. Oudmaijer
M200704 Markt- en klantgerichtheid in het MKB drs. S.C. Oudmaijer Zoetermeer, februari 2007 Markt- en klantgerichtheid in het MKB In de rapportage beschrijft EIM drie indicatoren om de klant- en marktgerichtheid
Nadere informatieStarters zien door de wolken toch de zon
M201206 Starters zien door de wolken toch de zon drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2012 Starters zien door de wolken toch de zon Enkele jaren nadat zij met een bedrijf zijn begonnen, en met enkele jaren financieel-economische
Nadere informatieMKB-ondernemers met oog voor de toekomst
M200803 MKB-ondernemers met oog voor de toekomst Bedrijfsstrategieën in het MKB drs. M. Mooibroek Zoetermeer, juli 2008 MKB-ondernemers met oog voor de toekomst Ongeveer de helft van de MKB-ondernemers
Nadere informatieVan baan naar eigen baas
M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat
Nadere informatieBuitenlandse investeringen door het MKB
M00408 Buitenlandse investeringen door het MKB Toenemende investeringen in lagelonenlanden of op kousenvoeten naar buurlanden? Jolanda Hessels Maarten Overweel Zoetermeer, 13 oktober 004 Buitenlandse investeringen
Nadere informatieM201218. Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland
M201218 Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland drs. D. Snel drs. N. Timmermans Zoetermeer, november 2012 Relatief veel snelgroeiende bedrijven in Nederland In deze rapportage
Nadere informatieOpen innovatie in MKB vooral door samenwerking bedrijven
M201217 Open innovatie in MKB vooral door samenwerking bedrijven drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, 30 oktober 2012 Open innovatie in MKB vooral door samenwerking bedrijven Open innovatie
Nadere informatieBedrijvendynamiek en werkgelegenheid 1998-2012
Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid 1998-2012 drs. K.L. Bangma drs. A. Bruins drs. D. Snel drs. N. Timmermans Zoetermeer, 5 juli 2013 Rapportnummer : A201337 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek
Nadere informatieMKB ziet wel brood in ondernemerschapsonderwijs
M201114 MKB ziet wel brood in ondernemerschapsonderwijs MKB-ondernemers over ondernemen in het reguliere onderwijs drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, november 2011 MKB ziet wel brood in
Nadere informatieAfhankelijkheid in het MKB
M200906 Afhankelijkheid in het MKB Vier op de tien MKB-ondernemers zitten in de tang! K.P. van den Berg MSc Zoetermeer, februari 2009 Afhankelijkheid in het MKB Alle ondernemers hebben te maken met klanten
Nadere informatieWaarom groeien sommige bedrijven sneller dan andere?
Waarom groeien sommige bedrijven sneller dan andere? Uitgegeven door: Amsterdam Center for Entrepreneurship (ACE) Roetersstraat 11 1018 WB Amsterdam www.ace-uva.nl 020 525 4110 of ace-feb@uva.nl Redactie:
Nadere informatieM MKB heeft internationale handelsgeest
M201019 MKB heeft internationale handelsgeest Arjan Ruis Petra Gibcus Zoetermeer, november 2010 MKB heeft internationale handelsgeest Ruim één op de drie MKB-bedrijven is op enige wijze actief op de internationale
Nadere informatieM200802. Vrouwen aan de start. Een vergelijking tussen vrouwelijke en mannelijke starters en hun bedrijven. drs. A. Bruins drs. D.
M200802 Vrouwen aan de start Een vergelijking tussen vrouwelijke en mannelijke starters en hun bedrijven drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, juni 2008 2 Vrouwen aan de start Vrouwen vinden het starten
Nadere informatieDuurzame innovaties in het MKB
M201117 Duurzame innovaties in het MKB Coen Bertens Johan Snoei Zoetermeer, november 2011 Duurzame innovaties in het MKB Eerder onderzoek van EIM liet al zien dat MKB'ers duur ondernemen als een blijver
Nadere informatieDe haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf
De haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf Januari 2016 1. Ondernemerschap lijkt te bloeien in Nederland. Er zijn veel nieuwe starters en een groot aantal (jonge) bedrijven. Nederland heeft
Nadere informatieFinancieringsmonitor Groei
M200908 Financieringsmonitor Groei Gevestigde bedrijven en snelle groeiers vergeleken Lia Smit Joris Meijaard Zoetermeer, 20 mei 2009 Financieringsmonitor groei Terugval financieringsbehoefte snelle groeiers
Nadere informatieFact sheet Ondernemerschap in Zuidoost Ondernemers in Zuidoost, 2010 Ondernemers in Amsterdam, 2010
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in In is relatief veel werkgelegenheid maar er zijn wat minder bedrijven. Dit komt door de aanwezigheid van meerdere grote bedrijven op en rond het bedrijven terrein
Nadere informatieWerken in startende bedrijven
M201211 Werken in startende bedrijven drs. A. Bruins Zoetermeer, september 2012 Werken in startende bedrijven De meeste startende ondernemers hebben geen personeel. Dat is zo bij de start met het bedrijf,
Nadere informatieGoed belonen loont! Prof. Dr. Mirjam van Praag Drs. Justin van der Sluis Amsterdam Center for Entrepreneurship (ACE)
Goed belonen loont! Prof. Dr. Mirjam van Praag Drs. Justin van der Sluis Amsterdam Center for Entrepreneurship (ACE) Main Sponsor: Fortis Bank Nederland en Dr. Jan de Kok EIM Onderzoek voor Bedrijf & Beleid
Nadere informatieCorporate Venturing in het MKB
M200920 Corporate Venturing in het MKB Ruimte voor vernieuwing, durf en kansen C. van Essen MSc Zoetermeer, 10 december 2009 Corporate venturing in het MKB Corporate venturing is onder grote, multinationale
Nadere informatieAmsterdamse haven en innovatie
Amsterdamse haven en innovatie 26 september 2011, Hoge School van Amsterdam Haven Amsterdam is een bedrijf van de gemeente Amsterdam Oostelijke handelskade (huidige situatie) Oostelijke handelskade (oude
Nadere informatieGroeiondernemingen in Vlaanderen: 2010
mei 2010 Groeiondernemingen in Vlaanderen: 2010 Definitie, impact, eigenschappen en groeibarrières van gazellenondernemingen Green paper met het oog op een Vlaams ondernemingsgroei beleid gericht op het
Nadere informatieSamenvatting mediapartners Shopping2020
Samenvatting eindrapport expertgroep Online Ondernemen Webwinkeliers te optimistisch over overlevingskansen. Op basis van data van de Kamer van Koophandel (N=26.250), een online enquête (N=500) en interviews
Nadere informatieBedrijvendynamiek en werkgelegenheid
M201207 Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid 1987-2010 drs. K.L. Bangma drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2012 Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid In de periode 1987-2010 is het aantal bedrijven per saldo
Nadere informatieOndernemingsfinanciering
Een beknopt overzicht van de financieringsmogelijkheden die de overheid u kan bieden. Ondernemingsfinanciering Introductie Als ondernemer moet u snel en eenvoudig kunnen zien hoe de overheid kan helpen
Nadere informatieM Kenmerken van overnemers versus ondernemers
M200610 Kenmerken van overnemers versus ondernemers drs. S.C. Oudmaijer Zoetermeer, oktober 2006 Kenmerken van ondernemers versus overnemers De komende jaren zijn in Nederland vele bedrijfsoverdrachten
Nadere informatieGrowth Capital Fund BV
Growth Capital Fund BV Groei en ondernemen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Groeibedrijven vormen een belangrijke aanjager van de economie. Sommige bedrijven groeien spectaculair, anderen laten
Nadere informatieM Ondernemerschap en strategie in het MKB
M200609 Ondernemerschap en strategie in het MKB drs. A. Bruins Zoetermeer, september 2006 Ondernemerschap en strategie in het MKB Vernieuwing staat niet hoog in het vaandel van ondernemers in het MKB.
Nadere informatieWat is jouw grootste uitdaging als ondernemer?
Wat is jouw grootste uitdaging als ondernemer? De Week van de Ondernemer doet het gehele jaar onderzoek naar de belangrijkste uitdagingen van ondernemers. We presenteren hierbij de belangrijkste uitkomsten.
Nadere informatieDe grootste knelpunten van MKB- en technologiebedrijven
M200805 De grootste knelpunten van MKB- en technologiebedrijven drs. N.G.L. Timmermans Zoetermeer, juli 2008 Administratieve lasten grootste knelpunt van MKB-bedrijven Veel overheidsbeleid ter stimulering
Nadere informatieM201115. Innovatie in het MKB. Ontwikkelingen 1999-2011. A. Ruis
M201115 Innovatie in het MKB Ontwikkelingen 1999-2011 A. Ruis Zoetermeer, oktober 2011 Crisis drukt innovativiteit De economische crisis heeft zijn weerslag op de innovativiteit in het midden- en kleinbedrijf
Nadere informatieMegatrend. Technologie (mondiaal/globalisering) sector die een marktaandeel veroveren in de creatieve industrie
Megatrend Megatrend Ontwikkeling Effect Praktijk Technology (digitalisering) Interne processen anders organiseren Andere manier van produceren, verkopen en distributie Technologie (mondiaal/globalisering)
Nadere informatieOnderzoek naar de tevredenheid van middelgrote ondernemingen naar het gevoerde kabinetsbeleid. 14 september 2015
Onderzoek naar de tevredenheid van middelgrote ondernemingen naar het gevoerde kabinetsbeleid 14 september 2015 Samenvatting - Middenbedrijf waardeert gevoerde kabinetsbeleid als voldoende tot goed Nederlandse
Nadere informatie26 november 2015 Rapportage & achtergronden
26 november 2015 Rapportage & achtergronden Inhoud 1. Inleiding 1. Onderzoeksopdracht 2. Onderzoeksmethode 3. Respons en betrouwbaarheid 2. Steekproefsamenstelling 3. Resultaten 1. Eerder onderzoek 2.
Nadere informatieM Starters en samenwerking
M200617 Starters en samenwerking drs. D. Snel drs. A. Bruins Zoetermeer, december 2006 2 Starters en samenwerking Samenwerking tussen (jonge) bedrijven heeft een positief effect op de resultaten van het
Nadere informatieLeiderschap in Turbulente Tijden
De Mindset van de Business Leader Leiderschap in Turbulente Tijden Onderzoek onder 175 strategische leiders Maart 2012 Inleiding.. 3 Respondenten 4 De toekomst 5 De managementagenda 7 Leiderschap en Ondernemerschap
Nadere informatieArbeidsproductiviteit in MKB en grootbedrijf
M21221 Arbeidsproductiviteit in MKB en groot Verklaring van verschillen tussen MKB en groot en ontwikkelingen 1993-29 Anne Bruins Ton Kwaak Zoetermeer, november 212 Arbeidsproductiviteit in MKB en groot
Nadere informatieM200412 Opleidingsniveau in MKB stijgt
M200412 Opleidingsniveau in MKB stijgt A.M.J. te Peele Zoetermeer, 24 december 2004 Meer hoger opgeleiden in het MKB Het aandeel hoger opgeleiden in het MKB is de laatste jaren gestegen. Met name in de
Nadere informatieM200614. Exporterende starters: starters met meer ambities en betere prestaties
M200614 Exporterende starters: starters met meer ambities en betere prestaties Jolanda Hessels Dick Snel Zoetermeer, november 2006 Exporterende starters: starters met meer ambities en betere prestaties
Nadere informatieGroot Composiet II Houtkoolschets
II Groot Composiet II Houtkoolschets Europa investeert in uw toekomst uit het Europese fonds voor regionale ontwikkeling Europa investeert in uw toekomst uit het Europese fonds voor regionale ontwikkeling
Nadere informatieOnderzoeksrapport World Economic Forum: The Leveraging Entrepreneurial Ambition and Innovation Report 2014-2015
Ondernemerschap in Nederland blijft achter Hoge mondiale concurrentiepositie geen garantie voor een sterk ondernemerschapsklimaat Rotterdam, 21 januari 2015 Onlangs heeft het World Economic Forum (WEF)
Nadere informatieBijlage. Beoordelingskader voor de transformatietoets van het ingediende transformatieplan als vermeld in artikel 5
Bijlage. Beoordelingskader voor de transformatietoets van het ingediende transformatieplan als vermeld in artikel 5 Bij de beoordeling van de dossiers wordt rekening gehouden met de omvang en het type
Nadere informatieGroeiondernemerschap in Vlaanderen
Groeiondernemerschap in Vlaanderen Definitie, impact, eigenschappen en groeibarrières van gazellenondernemingen Green paper met het oog op een Vlaams ondernemingsgroei beleid gericht op het verkrijgen
Nadere informatieM200501 Ervaringen van startende ondernemers in hun eerste jaar
M200501 Ervaringen van startende ondernemers in hun eerste jaar drs. A. Bruins Zoetermeer, juni 2005 Ervaringen van starters in het eerste jaar Na ruim een jaar bezig zijn met een nieuw bedrijf, zeggen
Nadere informatieKAPITALE KANSEN SLIM GELD VOOR AMBITIEUZE ONDERNEMERS
KAPITALE KANSEN SLIM GELD VOOR AMBITIEUZE ONDERNEMERS Marcel Kleijn Adviesraad voor het Wetenschaps- en Technologiebeleid (AWT) 5 juli 2011 INHOUD Over de AWT Advies Kapitale kansen Financiering van innovatie
Nadere informatieBedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis
Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2009 Bedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis Rotterdam, 6 oktober 2009 INSCOPE: Research for Innovation heeft in opdracht
Nadere informatieM200916. Parttime van start. drs. A. Bruins
M200916 Parttime van start drs. A. Bruins Zoetermeer, 24 september 2009 Parttime van start Van de startende ondernemers werkt een kleine meerderheid na de start fulltime in het bedrijf. Een op de vier
Nadere informatieBedrijvendynamiek in Nederland: goed of slecht?
M200509 Bedrijvendynamiek in Nederland: goed of slecht? Wim Verhoeven Petra Gibcus Pauline de Jong - 't Hart Zoetermeer, 8 december 2005 Bedrijvendynamiek in Nederland: goed of slecht? Bedrijvendynamiek
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 34 000 XIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken (XIII) en het Diergezondheidsfonds (F) voor het jaar
Nadere informatieM Nieuwe werkgevers in 2004: De stap naar het aannemen van personeel. Guido Brummelkamp Wim Verhoeven Sjaak Vollebregt
M200919 Nieuwe werkgevers in 2004: De stap naar het aannemen van personeel Guido Brummelkamp Wim Verhoeven Sjaak Vollebregt Zoetermeer, december 2009 Nieuwe werkgevers Boodschap Nederland kent over de
Nadere informatieAandeel MKB in buitenlandse handel en investeringen
Rapport Aandeel MKB in buitenlandse handel en investeringen Drie afbakeningen van het MKB Oscar Lemmers Dit onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Er waren geen
Nadere informatieM201219. Innovatie in het MKB. Ontwikkelingen in de periode 2002-2012. A. Ruis MSc.
M201219 Innovatie in het MKB Ontwikkelingen in de periode 2002-2012 A. Ruis MSc. Zoetermeer, november 2012 Toename innovativiteit in het MKB Na een scherpe daling van de innovativiteit in het MKB in 2011,
Nadere informatie1.1 Bevolkingsontwikkeling 9. 1.2 Bevolkingsopbouw 10. 1.2.1 Vergrijzing 11. 1.3 Migratie 11. 1.4 Samenvatting 12
inhoudsopgave Samenvatting 3 1. Bevolking 9 1.1 Bevolkingsontwikkeling 9 1.2 Bevolkingsopbouw 10 1.2.1 Vergrijzing 11 1.3 Migratie 11 1.4 Samenvatting 12 2. Ontwikkelingen van de werkloosheid 13 2.1 Ontwikkeling
Nadere informatieKengetallen ondernemerschap
Kengetallen ondernemerschap Tabellenboek drs. N.G.L. Timmermans R. in 't Hout K. Bakker drs. W. H.J. Verhoeven Zoetermeer, 14 augustus 2009 Dit onderzoek is gefinancierd door het Ministerie van Economische
Nadere informatieSecundaire arbeidsvoorwaarden van primair belang. Sandra Terwolbeck, Amstelveen 8 oktober 2008
Secundaire arbeidsvoorwaarden van primair belang Sandra Terwolbeck, Amstelveen 8 oktober 2008 Secundaire arbeidsvoorwaarden van primair belang Huidige uitdagingen voor organisaties Veranderd werknemersperspectief
Nadere informatieFact sheet Ondernemerschap in Centrum Ondernemers in Centrum, 2010 Ondernemers in Amsterdam, 2010
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in Stadsdeel is het kloppende hart van. Het is een dynamisch stadsdeel met veel kleine bedrijven. In veel opzichten is het in het klein. Ondernemerschap in In deze
Nadere informatieCommissie Economie, Mobiliteit en Grote Stedenbeleid
Griffie Commissie Economie, Mobiliteit en Grote Stedenbeleid Datum commissievergadering : - DIS-stuknummer : 1258251 Behandelend ambtenaar : T.M.J. van de Schoot Directie/afdeling : Economie en Mobiliteit
Nadere informatieMyMicroInvest: een invloedrijk 2016 legt de basis voor 2017.
PERSBERICHT MyMicroInvest: een invloedrijk 2016 legt de basis voor 2017. Brussel, 16 Juni 2017 In 2016 bouwde MyMicroInvest zijn activiteiten verder uit en gaf het als marktleider vorm aan de markt. De
Nadere informatieZuinige Superinnovatoren. Deelrapport Noord-Nederlandse Innovatiemonitor. Prof.Dr. Dries Faems
Deelrapport Noord-Nederlandse Innovatiemonitor Prof.Dr. Dries Faems d.l.m.faems@rug.nl 1. INLEIDING 1.1 SAMENWERKINGSPROJECT NOORD-NEDERLANDSE INNOVATIEMONITOR Dit rapport is opgesteld in het kader van
Nadere informatieOudere versus jongere starters
Oudere versus jongere starters drs. D. Snel drs. A. Bruins Zoetermeer, december 2004 ISBN: 90-371-0939-X Bestelnummer: A200410 Prijs: 30,- Dit onderzoek maakt deel uit van het programmaonderzoek MKB en
Nadere informatiemanaging people meeting aspirations Natuurlijke groei
managing people meeting aspirations Natuurlijke groei geloof Wij hebben een gemeenschappelijke visie pagina - managing people, meeting aspirations Vandaag verhoogt CPM de prestaties op elk niveau van uw
Nadere informatieSamenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s
Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s In een globaliserende economie moeten regio s en ondernemingen internationaal concurreren. Internationalisatie draagt bij tot de economische
Nadere informatieAgriFood Capital Monitor Belangrijkste feiten en cijfers
AgriFood Capital Monitor 2018 Belangrijkste feiten en cijfers Inleiding AgriFood Capital Monitor In dit boekje presenteren wij de feiten en cijfers van de AgriFood Capital Monitor 2018*. De Monitor geeft
Nadere informatieLeeftijdbewust personeelsbeleid Ingrediënten voor een plan van aanpak
Leeftijdbewust personeelsbeleid Ingrediënten voor een plan van aanpak Inhoud Inleiding 3 Stap 1 De noodzaak vaststellen 4 Stap 2 De business case 5 Stap 3 Probleemverdieping 6 Stap 4 Actieplan 8 Stap 5
Nadere informatieVan Werknemer naar Ondernemer r naar Werknemer
0r08 08 Van Werknemer naar Ondernemer r naar Werknemer Nicole Braams en Noortje Urlings Publicatiedatum CBS-website 27 augustus 2009 Den Haag/Heerlen Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig
Nadere informatieBehoefte aan financiering in het MKB
M200909 Behoefte aan financiering in het MKB Ontwikkelingen van december 2008 tot april 2009 Lia Smit Joris Meijaard Zoetermeer, 20 mei 2009 MKB iets minder pessimistisch over financiering Het algemene
Nadere informatieStemming onder ondernemers in het MKB
Stemming onder ondernemers in het MKB ISBN : 978-90-371-1130-9 Rapportnummer : A201424 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl) Panteia
Nadere informatieMet ervaring aan de start
Met aan de start Over debutanten, weers en meers Dick Snel Joris Meijaard Zoetermeer, september 2006 ISBN: 90-371-0975-6 Bestelnummer: A200610 Prijs: 30,- Dit onderzoek maakt deel uit van het programmaonderzoek
Nadere informatieOndernemen met ambitie
visie ervaringsuitwisseling financiering netwerk internationalisering begeleiding groeiopportuniteiten coaching gelijkgestemden strategie organisatiestructuur doen! Boost de groei van je bedrijf Welkom
Nadere informatieZzp ers in de provincie Utrecht 2013. Onderzoek naar een groeiende beroepsgroep
Zzp ers in de provincie Utrecht 2013 Onderzoek naar een groeiende beroepsgroep Ester Hilhorst Economic Board Utrecht Februari 2014 Inhoud Samenvatting Samenvatting Crisis kost meer banen in 2013 Banenverlies
Nadere informatieOnderwijs en ondernemerschap in Nederland
Entrepreneurship Update Onderwijs en ondernemerschap in Nederland Francesca Cardia Mirjam van Praag Nummer 4 ACEA2JST_report-af.indd 1 17-08-2006 12:16:47 Onderwijs en ondernemerschap in Nederland Uitgegeven
Nadere informatieSamenwerking en innovatie in het MKB in Europa en Nederland Een exploratie op basis van het European Company Survey
Samenwerking en innovatie in het MKB in Europa en Nederland Een exploratie op basis van het European Company Survey ICOON Paper #1 Ferry Koster December 2015 Inleiding Dit rapport geeft inzicht in de relatie
Nadere informatieEen eigen bedrijf is leuk!
M200815 Een eigen bedrijf is leuk! Ervaringen van starters uit de jaren 1998-2000 drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, december 2008 2 Een eigen bedrijf is leuk! Een eigen bedrijf geeft ondernemers
Nadere informatieSnelgroeiende ondernemingen en intellectuele-eigendomsrechten
Snelgroeiende ondernemingen en intellectuele-eigendomsrechten IER-profiel van veelbelovende kmo s in Europa Mei 2019 Een gezamenlijk project van het Europees Octrooibureau en het Bureau voor intellectuele
Nadere informatieBRAINPORT MONITOR SAMENVATTING - 9 E EDITIE BRAINPORT BLIJVEND SUCCES
BRAINPORT MONITOR 2016 - SAMENVATTING - 9 E EDITIE BRAINPORT BLIJVEND SUCCES BRAINPORT NEXT GENERATION Meedoen MEER MENSEN DIE MEE DOEN Concurreren DIE SAMEN MEER CREËREN Verdienen EN SAMEN MEER VERDIENEN!
Nadere informatie2018 in Zicht! 13 november 2017
2018 in Zicht! 13 november 2017 Even voorstellen Paul Dinkgreve RA Bestuursvoorzitter SRA Lid hoofdbestuur MKB Nederland Partner JAN Accountants & Belastingadviseurs SRA Grootste vereniging van accountantskantoren
Nadere informatieInnovatie en samenwerking door Utrechtse bedrijven
Innovatie en samenwerking door Utrechtse bedrijven 2008-2012 Ester Hilhorst Economic Board Utrecht April 2014 Samenvatting Vinger aan de pols Innovatie is sterk verbonden met vooruitgang, vernieuwing en
Nadere informatieSamenvatting: Start-up activity in Groningen and the Northern Netherlands 1
Start-up rate Samenvatting: Start-up activity in Groningen and the Northern Netherlands 1 Het rapport Start-ups in Groningen en Noord-Nederland bevat een breed scala aan gegevens en analyses die richting
Nadere informatieInnovatie, ontwikkelingen en samenwerking. Een blik op het micro-mkb op basis van de Innovatief Personeelsbeleid-vragenlijst.
Innovatie, ontwikkelingen en samenwerking. Een blik op het micro-mkb op basis van de Innovatief Personeelsbeleid-vragenlijst. Het onderzoeksproject Innovatief Personeelsbeleid richt zich op de vraag hoe
Nadere informatieFact sheet. Ondernemers in Nieuw-West, te bestuderen kijken we eerst naar alle vesti- merschap in stadsdeel Nieuw-West zich verhoudt
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in is een samenvoeging van de vroegere stadsdelen Geuzenveld/Slotermeer, Slotervaart en Osdorp. Het stadsdeel is vooral een woongebied en heeft dan ook een relatief
Nadere informatieKnelpunten van het MKB in de steden
M000 Knelpunten van het MKB in de steden K.P. van den Berg MSc drs. W.V.M. van Rijt-Veltman Zoetermeer, januari 00 Knelpunten van het MKB in de steden Van alle mogelijke bedrijfsknelpunten vormen de administratieve
Nadere informatieInnovatieplatform Twente S a m e n w e r k e n a a n i n n o v a t i e
Innovatieplatform Twente S a m e n w e r k e n a a n i n n o v a t i e Twente is een innovatieve regio die nationaal en internationaal sterk in opkomst is. Daarom is op initiatief van de provincie Overijssel
Nadere informatieM Bedrijfsoverdrachten in het MKB
M200316 Bedrijfsoverdrachten in het MKB dr. J. Meijaard drs. B.J. Diephuis Zoetermeer, 17 februari 2004 Op dit moment zijn meer bedrijven dan ooit bezig met een bedrijfsoverdracht. Een flink deel van de
Nadere informatie