Cameratoezicht in Almere

Transcriptie

1 Onderzoek & Statistiek September 2011 Welke invloed heeft het cameratoezicht op de veiligheid en leefbaarheid in het stadscentrum? Cameratoezicht in Almere Hoe is de veiligheidsbeleving van bewoners, ondernemers en bezoekers? Is er sprake van een waterbedeffect? Hebt u vragen? info@almere.nl Wilt u reageren? Meer informatie?

2

3 Cameratoezicht in Almere Het effect van cameratoezicht op incidenten, misdrijven en de veiligheidsbeleving in het stadscentrum van Almere Gemeente Almere SBZ / Team Onderzoek & Statistiek Hanneke Gorter, Marian Huisman September 2011

4 3

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding Voorgeschiedenis Doel, probleemstelling en aanpak evaluatie Relatie met ander veiligheidsonderzoek Ontwikkelingen in het stadscentrum: beperking van het onderzoek Het gebied Registraties Incidenten gesignaleerd door Coppweb Leefbaarheidsincidenten geregistreerd bij de politie Misdrijven geregistreerd bij de politie Meldingen aan Klant Contact Systeem Meldingen- en Registratiesysteem (MRS) Stadsbeheer Administratie - Openbare ruimte Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan Is er sprake van een waterbedeffect? Politiecijfers Meldingen Registratie Systeem (MRS) Veiligheidsbeleving van bewoners, ondernemers en bezoekers Bewoners Bezoekers Ondernemers Cameratoezicht volgens betrokkenen Conclusie Bijlage 1 Indeling Coppwebregistraties...37 Bijlage 2 Leefbaarheidsincidenten geregistreerd bij politie...39 Bijlage 3 Misdrijven geregistreerd bij politie...40 Bijlage 4 Indeling deelgebieden...41 Bijlage 5 Bronnen

6 5

7 1 Inleiding 1.1 Voorgeschiedenis Na een periode van voorbereiding en besluitvorming is eind april 2008 cameratoezicht in het stadscentrum van Almere in werking getreden. Het besluit hiertoe heeft de gemeenteraad van Almere in april 2006 genomen door een wijziging van de Algemene Plaatselijke Verordening 2005, door middel van invulling van het daarin gereserveerde Artikel B. 1.5 Cameratoezicht. Het wettelijk kader voor de invoering van cameratoezicht in de openbare ruimte werd gecreëerd door een aanpassing in de Gemeentewet, artikel 151 c, die in februari 2006 in werking is getreden. Op grond van dit artikel kan de gemeenteraad aan de burgemeester bij verordening de bevoegdheid verlenen tot het uitvoeren van cameratoezicht op openbare plaatsen in het belang van de handhaving van de openbare orde. De Algemene plaatselijke verordening 2011, wijziging december 2010 Artikel 2:66 Cameratoezicht op openbare plaatsen. De burgemeester kan overeenkomstig artikel 151c van de Gemeentewet besluiten tot plaatsing van vaste camera s voor een bepaalde duur ten behoeve van het toezicht op een openbare plaats. In februari 2006 nam het college een besluit waarmee het lopende cameraproject wordt gefinancierd. In het werkplan van het Almeerse college 1 is dan ook expliciet gesteld: Cameratoezicht in het stadscentrum en citymanagement zullen zowel mogelijkheden bieden om sneller op te treden en er zal een preventieve werking uit gaan. In de programmabegrotingen van 2008 en 2009 zijn voor het effect van cameratoezicht doelen geformuleerd, namelijk het zogenaamde Magiedoel om 10% afname te bereiken van het aantal geweldsdelicten in het uitgaansgebied in De APV bepaalt dus dat naast het genoemde hoofddoel, handhaving van de openbare orde en veiligheid, het gemeentelijk cameratoezicht ook subdoelen mag dienen. De regelgeving biedt de mogelijkheid om de opgenomen beelden onder bepaalde voorwaarden te gebruiken voor de opsporing en vervolging van strafbare feiten. Daarnaast kunnen de camera s worden gebruikt om de inzet van politie en andere hulpdiensten te verbeteren. In de praktijk blijkt dat een andere belangrijke meerwaarde van cameratoezicht is dat het een belangrijke bijdrage levert aan het optimaliseren van het beheer en onderhoud van het gebied. Cameratoezicht kan dus al met al een bijdrage leveren aan het bevorderen van de subjectieve en objectieve veiligheid door het aanpakken en terugdringen van criminaliteit en overlast. Met name wanneer de camerabeelden live worden uitgekeken kan de politie vroegtijdig op de hoogte worden gebracht van incidenten en gericht optreden, waardoor deze sneller opgelost worden. Daardoor kan de politie efficiënter optreden. Cameratoezicht is een aanvulling op politietoezicht en mag pas worden toegepast wanneer is aangetoond dat reeds genomen veiligheidsmaatregelen onvoldoende effect hebben. Het is bijna altijd een onderdeel van een uitgebreid pakket maatregelen gericht op het terugdringen van de onveiligheid in een bepaald gebied. 3 1 Gemeente Almere (2006): Collegewerkplan Gemeente Almere, Programmabegrotingen 2008 en Uit: Gemeente Almere: Besluit RV van de Almeerse gemeenteraad 6

8 Ook biedt cameratoezicht de mogelijkheid aan de gemeente om de leefbaarheid in en de staat van het onderhoud van de openbare ruimte te monitoren en om adequaat onderhoud te plegen in de openbare ruimte. Politie en gemeente werken dan ook beiden en samen met het instrument om zowel de veiligheid als de leefbaarheid in het gebied te vergroten. Bewoners van het stadscentrum lieten in 2007 in een bewonersenquête weten dat zij denken dat cameratoezicht zal leiden tot minder delicten, een veiliger uitgaans- en winkelgebied en minder overlast. Bewoners waren van mening dat zij zich door de invoering van cameratoezicht veiliger zouden gaan voelen in het stadscentrum. 4 De verwachting was dat na de instelling van het cameratoezicht het aantal incidenten in eerste instantie zou toenemen, waarna een uiteindelijke daling zichtbaar zou worden. Na bijna een jaar cameratoezicht in Almere is een tussentijdse evaluatie gehouden door de DSPgroep. 5 Deze evaluatie is met name gericht op de werkprocessen van en rond het cameratoezicht. In de rapportage wordt geconcludeerd dat op het gebied van criminaliteit de organisatie van het cameratoezicht goed werkt. Er is goede communicatie, opvolging en terugkoppeling na de meldingen uit het cameratoezicht die leiden tot een aanhouding. Op het gebied van leefbaarheid liep dit proces nog niet optimaal en werden suggesties gedaan voor verbetering op het gebied van afhandeling van meldingen. Gesteld werd dat de samenwerking tussen actoren (observanten en toezichthouders) verbetering verdient. Ook wordt aan de Driehoek aanbevolen om strategische doelen en prioriteiten te stellen, die een werkgroep kan vertalen naar concrete afspraken. 1.2 Doel, probleemstelling en aanpak evaluatie Na ruim twee jaar cameratoezicht is er behoefte aan een evaluatie van het cameratoezicht gericht op de veiligheid in het Almeerse stadscentrum, zowel wat betreft de objectieve veiligheid als de subjectieve veiligheid (de beleving), en op de leefbaarheid in het stadscentrum. De evaluatie heeft als doel het beoogde effect waar te nemen van de invoering van cameratoezicht in het stadscentrum van Almere. De vraag is of er een vermindering van geweld- en overlastincidenten en een verhoogd veiligheid- en leefbaarheidgevoel te constateren zijn in het stadscentrum sinds de invoering van cameratoezicht in het gebied. De probleemstelling voor de evaluatie luidt dan ook: In hoeverre draagt de invoering van cameratoezicht bij aan het terugdringen van criminaliteit en overlast en aan de instandhouding/bevordering van de leefbaarheid in het stads centrum van Almere? De bijbehorende onderzoeksvragen zijn: 1. Hoe ontwikkelen incidenten en misdrijven zich in het gebied? 2. Hoe ontwikkelt de beleving van veiligheid en leefbaarheid van bewoners, bezoekers en ondernemers zich in het gebied? Door de ontwikkeling van de registraties en uitkomsten van onderzoek te schetsen, kan inzicht verkregen worden in de veranderingen in het veiligheid- en leefbaarheidbeeld van het stadscentrum van Almere. In deze evaluatie wordt teruggekeken op de periode en In april 2008 werd het cameratoezicht ingesteld. Er is dus een terugblik naar de periode vóór het toezicht en anderzijds nog een blik op de twee jaren na de invoering. De ontwikkelingen worden geschetst op basis van bestaande registraties in verschillende bronnen die zicht kunnen geven op de veiligheid- en leefbaarheidsituatie in het stadscentrum van Almere. In deze evaluatie wordt gekeken naar de ontwikkeling van: 4 Gemeente Almere (2007): Bewoners Stadscentrum over veiligheid en cameratoezicht 5 Uit: DSP-groep (2009): Tussentijdse evaluatie cameratoezicht Almere 7

9 o de geregistreerde leefbaarheidincidenten o de geregistreerde misdrijven in het betrokken gebied o de veiligheidsbeleving in het betrokken gebied o de beleving van de leefbaarheid in het gebied o de meerwaarde van cameratoezicht voor opsporing en vervolging o het eventuele verplaatsingseffect van incidenten. In deze rapportage wordt gebruik gemaakt van bestaande gegevens van Coppweb, Politie Flevoland, Veiligheidsmonitor-Wijkpeiling 2009, enkele interviews met betrokkenen, registraties van Gemeente Almere (Klant Contact Centrum, Meldingen Registratie Systeem, Stads Beheer Administratie). De evaluatie heeft alleen betrekking op het cameratoezicht in het stadscentrum van Almere. 1.3 Relatie met ander veiligheidsonderzoek In het veiligheidsonderzoek dat onder begeleiding van prof. dr. Fijnaut in is uitgevoerd, werd gebruik gemaakt van de gelegenheidstheorie van Cohen en Felson (1979), die onder meer stelt dat een crimineel feit tot stand komt door het in tijd en ruimte samenkomen van een gemotiveerde dader, een aantrekkelijk doelwit en (ongehinderde) toegang tot het doelwit. Dit werd vertaald in drie termen: (1) De aanwezigheid van risicogroepen, zoals jonge bevolking, hoog aandeel niet-westerse allochtonen, sociaaleconomische achterstand, aanwezigheid van randgroepen, zoals drugsverslaafden, daklozen etc. (2) De aanwezigheid van doelwitten, de ontwikkeling van bedrijvigheid, horeca, recreatieve voorzieningen, centrumfunctie. (3) De toegang tot doelwitten, zoals de mate van stedelijkheid, ontwikkeling stedelijke inrichting, ontsluiting van Almere. Vertaald naar het stadscentrum van Almere betekent dit dat van alle drie genoemde termen sprake is. Het centrum ontwikkelt zich tot een meer stedelijk gebied met een horeca-aanbod dat, vooral in de weekenden veel jongeren aantrekt en zeer goed bereikbaar is per OV. Almere kent een relatief grote jongerenpopulatie die voor een belangrijk deel uit niet-westerse allochtonen bestaat. In termen van de gelegenheidstheorie is hiermee sprake van een gebied waar alle factoren samenkomen die leiden tot criminaliteit en onveiligheid. Echter, in relatie met cameratoezicht, zou gesteld kunnen worden dat dit beperkend werkt op de toegang tot het gebied in termen van bereikbaarheid voor crimineel handelen. 1.4 Ontwikkelingen in het stadscentrum: beperking van het onderzoek Het doel in deze rapportage is de ontwikkeling van verschijnselen die direct samenhangen met veiligheid en leefbaarheid in de openbare ruimte van het stadscentrum te beschrijven in de periode voor- en na invoering van het cameratoezicht. Veranderingen zijn echter niet alleen terug te voeren op de invoering van het cameratoezicht. Het is belangrijk te beseffen dat de invoering van cameratoezicht een onderdeel is van een samenhangend pakket aan maatregelen die in het stadscentrum getroffen zijn om het veiligheidsniveau in het gebied te vergroten, zoals de invoering van het messenverbod, gebiedsverbod voor overlastplegers, collectief horecaverbod, horecaontzegging, alcoholverbod in de openbare ruimte, de uitbreiding van het aantal toezichthouders en de aanstelling van straatcoaches (vanaf 1 juli 2010) die jeugdgroepen aanspreken en confronteren met hun overlastgevende gedrag. Ook de speciale over- 6 Moors et al. (2009): Criminaliteit en veiligheid in Almere

10 vallenaanpak, de sms-alert en de invoering van digitale aangifte zijn de afgelopen jaren ingevoerd. Bovendien werd het Veiligheidshuis operationeel, dat gericht is op het terugdringen van overlast en criminaliteit. In het Veiligheidshuis werken instanties op één locatie samen aan opsporing, vervolging, berechting, zorg en hulpverlening. De ruimtelijke en demografische ontwikkelingen van de stad zijn van invloed op de bezoekcijfers in het centrumgebied. Zo was de afronding van de uitbreiding van het nieuwe stadscentrum een belangrijke ontwikkeling. Hierdoor nam het aanbod van centrumvoorzieningen, zoals detailhandel en horeca flink toe, met bijbehorende aantrekkingskracht op de bezoekersaantallen in het stadscentrum. De laatste tellingen van bezoekers in het stadscentrum dateren van Destijds telde men in een gemiddelde week bezoekers per week. 7 Waar dit jongeren betreft is vermoedelijk vooral sprake van winkelend- en uitgaanspubliek. Uit de inventarisatie van jeugdgroepen door Politie Flevoland blijkt namelijk dat in het centrumgebied niet van hinderlijke, overlastgevende of criminele groepen sprake is. 8 Waar meer bezoekers zijn, zullen meer incidenten en ongeregeldheden plaatsvinden. Ook het doel van het bezoek aan het stadcentrum bepaalt de mate waarin dit samengaat met incidenten. Zo zal er bijvoorbeeld tijdens winkelopeningstijden minder en van andersoortige incidenten sprake zijn dan tijdens de uitgaansuren. Dit hangt samen met de diversiteit, de omvang en de dichtheid van het publiek dat door de verschillende functies wordt aangetrokken. De specifieke kenmerken van bezoekersgroepen geven wat betreft de veiligheid en leefbaarheid druk op het gebied. Zo zijn de aanwezigheid van veel (groepen) jongeren en de toenemende kenmerken van stedelijkheid, zoals de aanwezigheid van bijvoorbeeld drugsverslaafden en daklozen, naast de stedelijke inrichting en de goede toegankelijkheid van het gebied, allemaal risicofactoren voor criminaliteit (zie ook 1.3). In de loop der jaren is overigens het aantal evenementen in het stadscentrum is iets toegenomen, maar het totaal aantal bezoekers aan de evenementen is echter iets gedaald. Kortom, er is sprake van meerdere ontwikkelingen in het stadscentrum die van invloed zijn op de veiligheid en leefbaarheid in het gebied. Ontwikkelingen zullen dus nooit allemaal en precies te relateren zijn aan de invoering van het cameratoezicht in het gebied. Het effect van cameratoezicht op de veiligheidsbeleving, de leefbaarheid en de incidenten en misdrijven in het stadscentrum moet gezien worden als een onderdeel van een complex van maatregelen waarvan de effecten niet onderscheidbaar zijn. Er is alleen een direct verband met de camera s te leggen, als die uit de cameraregistraties zelf voortkomen of als meldingen en registraties van politie en gemeente direct terug te voeren zijn op het cameratoezicht. Dit is echter lang niet altijd het geval. Niet alles wat geregistreerd wordt bij politie en gemeente is terug te voeren op de camerabeelden en niet alle cameraregistraties leiden tot een registratie bij politie of gemeente. 1.5 Het gebied Het cameratoezicht in stadscentrum Almere beslaat vrijwel het hele centrumgebied (zie onderstaand kaartje). Het stadscentrum is een echt centrumgebied waar winkels en uitgaansgelegenheden zich concentreren en waar de woonfunctie van ondergeschikt belang is. Op 1 januari 2011 wonen in het stadcentrum Almeerders. Het gebied trekt echter grote groepen winkelenden uitgaanspubliek uit alle delen van Almere en soms ook van daarbuiten aan. Het horecaaanbod in het stadscentrum heeft een stedelijke functie en trekt vooral in en rond de weekends tijdens uitgaansuren grote groepen jongeren naar het gebied. 7 Strabo (2007) Passantenonderzoek Stadshart en koopstromenonderzoek Almere 8 Politie Flevoland (2010): Inventarisatie Jeugdgroepen Almere

11 De laatste tellingen van bezoekers aan het stadscentrum spreken van bezoekers per week. 9 Er zijn geen tellingen van uitgaanspubliek. Daarnaast brengen de evenementen die in het stadscentrum gehouden worden de nodige bezoekers op de been. In 2010 werden bezoekers geteld die een evenement in het centrum bijwoonden. 10 De cameraopstelling beslaat vrijwel het hele stadcentrum. Het gebied van het cameratoezicht wordt in figuur 1 weergegeven. In het voorjaar van 2011 leeft het voornemen om het gebied met cameratoezicht in het stadscentrum nog iets uit te breiden c.q. de zichtlijnen die onvoldoende zijn te vervolmaken. Figuur 1: Kaart van gebied cameratoezicht in het stadscentrum van Almere 9 Strabo (2007) Passantenonderzoek Stadshart en koopstromenonderzoek Almere. 10 Bron: Almere City Marketing 10

12 11

13 2 Registraties In dit hoofdstuk komen achtereenvolgens de registraties van het cameratoezichtsysteem, de politie en van verschillende afdelingen van de gemeente aan de orde. De registraties hebben alle betrekking op het stadscentrum van Almere Stad. 2.1 Incidenten gesignaleerd door Coppweb Door het camerasysteem gesignaleerde incidenten worden geregistreerd in het systeem Coppweb. Als eerste wordt een samenvattende schets gegeven van de geregistreerde incidenten door het managementinformatiesysteem van het cameratoezicht zelf. De registratie in het systeem gebeurt zeer gedetailleerd. De mogelijkheden van het systeem zijn nog niet volledig benut om de registraties te categoriseren en systematisch te rapporteren. Voor deze rapportage is een gecomprimeerde indeling gemaakt, waardoor een overzicht ontstaat van de registraties (zie bijlage 1). De registraties in Coppweb betreffen zowel strafbare als niet strafbare feiten ten behoeve van opsporing en handhaving, maar ook als onderbouwing voor toekomstig beleid. Het aantal registraties in Coppweb is sinds de start van het cameratoezicht steeds toegenomen (tabel 1). Het jaar 2008 beslaat negen maanden door de start van het systeem in april De registraties over 2008 zijn in de tabellen hieronder indicatief meegenomen. De andere gerapporteerde jaren zijn hele jaren. De aantallen registraties nemen toe omdat de observanten het gebied en het systeem steeds beter leren kennen en gebruiken. Daarnaast is het aantal observatie-uren toegenomen sinds mei Waar hebben de registraties betrekking op? Een groot deel van de registraties betreft verkeer en parkeren: bijna 60% in 2009 en bijna de helft van de registraties in 2010 (zie tabel 1 op de volgende pagina). Het gaat dan vaak om laden en lossen in het voetgangersgebied buiten de toegestane uren. Eén op de zes registraties valt in de categorie overlast. Dit betreft alle vormen van overlast: van groepen jongeren, dronken mensen, baldadigheid etc. Ook onder de noemer drugs wordt veel geregistreerd, 10% van de registraties, die grotendeels bestaan uit het openlijk gebruik van (soft)drugs. Hoewel de aantallen en aandelen klein zijn is de categorie opsporing toch belangrijk omdat hier het cameratoezicht een rol speelde bij de opsporing van daders. Zie ook verder in de rapportage bij de politiegegevens. 11 In mei 2010 kreeg Centrum Almere Buiten eveneens cameratoezicht en werden extra observatie-uren toegevoegd. In de extra uren wordt het Stadscentrum ook geobserveerd. 12

14 Tabel 3: Indeling registratie op hoofdcategorieën 12 % Cameratoezicht in Almere Tabel 1: Geordend naar type incident (aantal) 2008 (8-9 maanden) 2009 (12 maanden) 2010 (12 maanden) Diefstal Diversen Drugs totaal waarvan: dealen openlijk gebruik runner Geweld Hulpdienst Openbare ruimte Opsporing Overlast waarvan: bezit/drinken alcohol Verkeer Totaal Bron: Coppweb, bewerking O&S Tabel 2: Geordend naar type incident (%) Diefstal 1% 1% 2% Diversen 5% 9% 10% Drugs 9% 8% 11% Geweld 2% 4% 5% Hulpdienst 1% 1% 2% Openbare ruimte 18% 9% 7% Opsporing 0 0% 1% Overlast 19% 10% 16% Verkeer en parkeren 46% 59% 48% Totaal 100% 100% 100% Bron: Coppweb, bewerking O&S Ingedeeld naar de categorieën veiligheid en leefbaarheid (toezicht en handhaving en beheer) is bijna 40% van de geregistreerde incidenten op het gebied van veiligheid en rond de 60% op het gebied van leefbaarheid (toezicht en beheer). Openbare orde en veiligheid 39% Toezicht & handhaving & beheer 57% Overig 4% Totaal 100% Rond de dagen van het weekend worden meer incidenten gesignaleerd dan tijdens doordeweekse dagen, in de zomer meer dan in de winter. 12 Zie bijlage 5 voor de indeling in hoofdcategorieën 13

15 In het overzicht van de registraties valt op dat in 2010 in driekwart van de gesignaleerde en geregistreerde onregelmatigheden geen actie ondernomen wordt. In 2009 was dit nog 81%. De redenen waarom registraties niet gemeld worden aan een instantie is bijvoorbeeld omdat er afspraken zijn met de politie en gemeente welke zaken wel en niet gemeld worden, afgeleid van de prioriteiten die de politie en gemeente stellen. Blowen in de openbare ruimte wordt bijvoorbeeld nooit doorgegeven. Parkeer- en verkeerszaken worden alleen gemeld als het onveilige situaties betreft of parkeren in voetgangersgebied of laden en lossen buiten de toegestane uren. Waarom worden zaken die niet gemeld worden dan toch geregistreerd? De reden hiervoor is dat men het bij het camerasysteem belangrijk vindt om een goed beeld te krijgen van bepaalde situaties in het stadscentrum, dit geldt bijvoorbeeld voor de verkeers- en parkeersituatie. Registraties over onwenselijk gedrag van bezoekers in de openbare ruimte wordt bijgehouden zodat dit eventueel een onderbouwing kan vormen voor ontwikkeling van toekomstig beleid. Overigens is het aandeel geen actie in 2010 (73%) kleiner dan in 2009 (81%). Tabel 3: Acties na registratie Geen actie % % % Politie % % % Toezichthouder 88 1% 214 1% 369 2% Brandweer 2 0% 1 0% 2 0% GGD 14 0% 55 0% - 0% Gemeente- KCC/MRS 17 0% 101 1% 175 1% NS/Prorail/Connexion 1 0% 11 0% 14 0% Parkeerservice % 81 0% Anders 290 4% 219 1% 289 2% Totaal % % % Bron: Coppweb, bewerking O&S De politie wordt het meest bereikt vanuit het cameratoezicht met 22% van de registraties en een aantal van meldingen in Dit is een flinke toename ten opzichte van 2009 (toen acties, 14% van de registraties). Door prioriteitsstelling bij de politie, waarin afgesproken is op welke zaken de politie wel/niet reageert, maar ook door de beschikbare capaciteit, zal de politie niet altijd en/of niet op elk type melding vanuit cameratoezicht reageren. Naar toezichthouders en gemeente samen gingen in 2010 vanuit cameratoezicht 544 meldingen. Deze betreffen voornamelijk het beheer van de openbare ruimte. Naar andere instanties gaan minder meldingen. De meldingen aan toezichthouders, het KCC en het MRS van de gemeente dragen bij aan het schoon houden en het onderhouden van de openbare ruimte van het stadscentrum. 14

16 Er kunnen ook beelden uit Coppweb opgevraagd worden. Dit kan echter alleen door opsporingsinstanties gebeuren, dus door de politie en bijzondere opsporingsambtenaren (BOA). Daarnaast kunnen beelden opgevraagd worden voor civielrechtelijke claims. In dat geval mogen er geen herkenbare personen op de beelden staan. Het opvragen van beeldmateriaal gebeurt in toenemende mate. De politie bijvoorbeeld, gebruikt zowel live-beelden voor heterdaad aanhoudingen als beelden uit archief voor opsporing. Op basis van de registraties van Coppweb blijkt dat in 2010 in ruim 150 gevallen op basis van geleverde beelden door de politie tot aanhouding of bekeuring overgegaan. De aanvragen voor beeldmateriaal door de politie laten in 2010 een flinke stijging zien ten opzichte van 2009 (+30%). Het jaar 2008 betrof 8 à 9 maanden. Opgeloste zaken betreffen zaken die voor observanten zichtbaar werden opgelost. Figuur 2: Aanvragen beeldmateriaal bij Coppweb vs aanhoudingen Aanvragen beeldmateriaal door de politie aanvragen beeldmateriaal opgeloste zaken aanhoudingen Bron: Coppweb, bewerking O&S Conclusie Het aantal registraties door cameratoezicht neemt toe, het aandeel meldingen aan instanties eveneens, waarvan de meeste meldingen naar de politie gaan. Het grootste deel van de registraties kent echter geen opvolging door melding aan een instantie. Qua type geregistreerd incident neemt de categorie Verkeer en parkeren het grootste aandeel registraties voor zijn rekening. Tussen 2009 en 2010 is het aantal registraties die drugsgebruik en geweld betreffen toegenomen. Anderzijds nam het aantal registraties openbare ruimte af. Er wordt in toenemende mate beeldmateriaal opgevraagd door politie. De opgevraagde camerabeelden leidden in bijna de helft van de gevallen tot aanhoudingen. 15

17 2.2 Leefbaarheidsincidenten geregistreerd bij de politie Van de politieregistraties worden hier de leefbaarheidsincidenten in het stadscentrum weergegeven. Een incident is een gebeurtenis die ter kennis is gekomen van de politie, zowel via meldingen door burgers als door eigen waarnemingen. Dat zijn niet alleen meldingen van strafbare feiten, maar bijvoorbeeld ook meldingen van overlast. De politieregistratie geeft vooral op het gebied van leefbaarheid een indicatie van de werkelijkheid. Immers, niet elk incident wordt gemeld, en anderzijds wordt niet van elke melding ook daadwerkelijk aangifte gedaan. Incidenten in het gebied die door de politie geregistreerd worden omvatten ook incidenten die niet door de camera s gesignaleerd worden, omdat die bijvoorbeeld buiten het zicht van de camera s of niet in het publieke domein plaatsvinden. Ontwikkeling In 2007 zijn incidenten geregistreerd bij de politie. In 2010 zijn dat er 883 (tabel 4), een afname van 17%. In 2009 was dit aantal zelfs nog lager met 796, maar dit is in de periode toch weer toegenomen. Tabel 4: Leefbaarheidsincidenten in het stadscentrum Totaal Leefbaarheid Bron: Politie Flevoland, bewerking O&S op basis van de indeling in Sociale Atlas Figuur 3: Ontwikkeling aantal leefbaarheidsincidenten stadscentrum De leefbaarheidsincidenten kunnen onderverdeeld worden in overlast en sociale incidenten. Onder overlast wordt hier verstaan: drugs- en drankoverlast en diefstal/inbraak bedrijveninstellingen/vernieling/overlast horeca etc. Sociale incidenten zijn burenruzies en andere overlast door bewoners. Zoals te zien in tabel 5 bestaat het grootste deel van de leefbaarheidsincidenten uit overlast. Tabel 5: Indeling incidenten in het stadscentrum Leefbaarheid Overlast Sociaal Bron: Politie Flevoland, bewerking O&S op basis van de indeling in Sociale Atlas Het aantal incidenten in de categorie overlast is wel aanzienlijk afgenomen sinds Tot 2009 is het aantal flink gedaald, waarna het toch weer iets is toegenomen. Het aantal sociale incidenten is daarentegen meer dan verdubbeld in de periode

18 Aangezien overlast het grootste deel van de incidenten uitmaakt, is de overlast in tabel 6 uitgesplitst. Te zien is dat vernieling het meest voorkomt, gemiddeld maar liefst 48% van de incidenten betreffende overlast gaan over vernieling. Dit zijn voornamelijk vernielingen van of aan auto s en andere objecten in de openbare ruimte. Tabel 6: Overlast in het stadscentrum gespecificeerd* Vernieling Aantasting openbare orde Overlast zwervers, overspannen en verwarde pers Overlast jeugd/uitgaansoverlast Drank- en drugsoverlast Totaal (abs.) Bron: Politie Flevoland * betreft geen diefstal/inbraak bedrijveninstellingen (voor volledig overzicht van incidenten zie bijlage 2) Hoewel het totaal aantal overlastincidenten is afgenomen sinds 2007 (tabel 5) geldt dit voor sommige vormen van overlast echter niet. De overlast van zwervers, overspannen en verwarde personen en overlast van jeugd is juist verdubbeld. Conclusie Het aantal leefbaarheidsincidenten is met 17% afgenomen in de periode Het grootste deel van de incidenten betreft overlast. Hoewel het totaal aantal incidenten is afgenomen, nam het aantal incidenten met betrekking tot jeugd, zwervers en verwarde personen wel toe. 17

19 Misdrijven geregistreerd bij de politie Een misdrijf is een feitelijk geregistreerd delict cq feitelijk geregistreerde criminaliteit. De cijfers van de politie betreffende misdrijven omvatten alle aangiften, maar ook delicten die ambtshalve vervolgd worden. Ontwikkeling De misdrijven zijn ingedeeld in hoofdcategorieën volgens de Standaardclassificatie Misdrijven (Politie) In tabel 7 is te zien dat het aantal misdrijven in 2007 aanzienlijk hoger lag dan in 2009 en In 2008 was er nog een kleine stijging van het aantal misdrijven, maar in 2009 was het aantal misdrijven afgenomen tot rond de Tabel 7: Misdrijven in het stadscentrum Afgelopen 4 jaren Vermogensmisdrijven Vernieling en openbare orde misdrijven Geweldsmisdrijven Verkeersmisdrijven Drugsmisdrijven (Vuur)wapenmisdrijven Overig Totaal Bron: Politie Flevoland Het overgrote deel van de misdrijven in het stadscentrum bestaat uit vermogensdelicten, maar liefst 68% (zie tabel 8 op de volgende pagina). De meest voorkomende vermogensmisdrijven zijn winkeldiefstal, diefstal van fietsen en brom- en snorfietsen en zakkenrollen. Verder komen misdrijven die te maken hebben met vernieling en verstoring van openbare orde en geweldsmisdrijven relatief vaak voor in het stadscentrum. Misdrijven met betrekking tot vernieling en openbare orde die het vaakst voorkomen zijn vernieling c.q. zaakbeschadiging en aantasting openbare orde. Mishandeling en bedreiging zijn de geweldsdelicten die in het stadscentrum het meest door de politie geregistreerd zijn. De verdeling van de soorten misdrijven is ongeveer gelijk gebleven sinds Echter, het aandeel verkeersmisdrijven is verdubbeld en het percentage drugsdelicten is gehalveerd (in 2010 in aantal zelfs drie keer zo weinig als in 2007). Het zogenaamde Magiedoel 13, een afname van 10% van het aantal geweldsdelicten in het uitgaansgebied in 2010 lijkt gehaald. Het aantal misdrijven was immers in 2007 nog 299. Na een toename van het aantal geweldsdelicten in het jaar waarin het cameratoezicht geïntroduceerd werd, is het aantal geweldsdelicten in 2009 gedaald tot 227 en in 2010 tot 221 delicten. Dit is een afname van een kwart ten opzichte van 2007 (voor een volledig overzicht van misdrijven, zie bijlage 3). 13 Gemeente Almere, Programmabegrotingen 2008 en

20 Tabel 8: Verdeling misdrijven in percentages Gemiddeld periode Vermogensmisdrijven 69% 67% 66% 68% 68% Vernieling en openbare orde misdrijven 13% 15% 14% 13% 14% Geweldsmisdrijven 11% 12% 11% 11% 11% Verkeersmisdrijven 3% 3% 7% 6% 4% Drugsmisdrijven 3% 2% 1% 1% 2% (Vuur)wapenmisdrijven 1% 1% 1% 1% 1% Overig 0% 0% 0% 0% 0% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% Bron: Politie Flevoland Wanneer specifiek gekeken wordt naar brom-, snor- en fietsendiefstallen (tabel 9), wat gerekend wordt tot de vermogensmisdrijven, is te zien dat het aantal fietsendiefstallen met ongeveer 40% gedaald is ten opzichte van 2007, ondanks een toename van het aantal fietsendiefstallen in Ook het aantal diefstallen uit/vanaf motorvoertuigen is afgenomen. Auto-inbraak is vaak een rationele actie. Impulsieve daders houden vaak geen rekening met cameratoezicht, maar rationele daders waarschijnlijk wel. Mogelijk is de afname van het aantal inbraken en fietsendiefstallen een neveneffect van het cameratoezicht (Politie Flevoland). Tabel 9: Fietsendiefstal (brom-, snor-, fietsen) Diefstal van brom-, snor-, fietsen Diefstal uit/vanaf motorvoertuigen De regelgeving biedt de mogelijkheid om de opgenomen beelden onder bepaalde voorwaarden te gebruiken voor de opsporing en vervolging van strafbare feiten. Dat betekent dat camerabeelden ondersteunend bewijsmateriaal kunnen vormen voor opsporingsonderzoek. Conclusie Het aantal misdrijven is gemiddeld met een kwart afgenomen in 2010 sinds Mogelijk is het cameratoezicht hierop van invloed geweest. Maar ook andere maatregelen en ontwikkelingen kunnen hierop van invloed zijn. Uit de cijfers kan geconcludeerd worden dat het doel om het aantal geweldsdelicten in het uitgaansgebied met 10% te verminderen in 2010, is behaald. Dit is een positief signaal, gezien de enorme ruimtelijke ontwikkelingen in het gebied. Het grotere horeca- en uitgaansaanbod brengt meer bezoekers op de been, die de druk op het uitgaansgebied vergroten. Hierdoor zouden meer misdrijven verwacht mogen worden. Anderzijds is naast het cameratoezicht een keur aan andere maatregelen getroffen om de veiligheid in het gebied te vergroten, zoals de maatregelen in het kader van het Keurmerk Veilig Uitgaan, de collectieve portiersinstructies, het messenverbod, het horecaverbod etc. Gezien de dalende registratie van misdrijven heeft het complex van veiligheidsmaatregelen succes afgeworpen. 19