Leidraad Terugkeer & Vertrek

Transcriptie

1 Leidraad Terugkeer & Vertrek Versie 6.0 Datum 16 januari 2015 Status Definitief

2

3 Colofon Afzendgegevens Auteurs Directie Voorbereiden Vertrek Turfmarkt DP Den Haag Postbus EH Den Haag Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) Afdeling Vreemdelingenpolitie, Identificatie en Mensenhandel (AVIM) Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) Pagina 3 van 73

4

5 Aan de lezer Beste belangstellende, Dit is de actuele editie van de Leidraad Terugkeer en Vertrek, waarin de werkgroep Leidraad een veelheid aan verbetermaatregelen rondom het vertrekproces heeft benoemd en beschreven. Kort na het uitkomen van de laatste Leidraad (d.d. 14 januari 2013) overleed de heer Dolmatov in het Detentiecentrum Rotterdam als gevolg van suïcide. Deze tragische gebeurtenis was aanleiding voor de Inspectie Veiligheid en Justitie en de Onderzoeksraad voor Veiligheid om onderzoeken op te starten. Deze onderzoeken hebben geleid tot een aantal aanbevelingen om te komen tot verbeteringen binnen de Vreemdelingenketen. De verbetermaatregelen die betrekking hebben op de samenwerking tussen de verschillende ketenpartners op het gebied van het vertrek van vreemdelingen uit Nederland, met name waar het gaat om gegevensuitwisseling, staan beschreven in deze editie. Zo hebben IND, COA en DT&V multidisciplinaire teams alsmede een ketenbreed calamiteitenteam opgericht. Daarnaast is een digitaal informatiesysteem ontwikkeld, waarin verschillende ketenpartners in het kader van een gedwongen terugkeer vreemdelinggegevens kunnen registreren. Aan dit tijdelijke informatiesysteem overdracht vreemdelingen (TISOV) wordt in de Leidraad aandacht besteed. Daarnaast zijn onder meer de volgende onderwerpen opgenomen: De Gesloten Gezinsvoorziening in Zeist Aanpassing van de werkwijze in Dublin-zaken Meldplicht en inhuisregistratie De start van de Pilots Lokale Samenwerking De invoering van het Programma Stroomlijning Toelatingsprocedures De taken van Bureau Coördinatie Vreemdelingenzaken Actuele informatie van IOM met betrekking tot de HRT-regeling Leeswijzer Als handreiking zijn alle verbetermaatregelen en de overige wijzigingen en aanvullingen in de Leidraad gemarkeerd met een pijl in de marge. De Leidraad is van ons! In de Leidraad is beschreven wanneer de processen van de diverse keten-/samenwerkingspartners elkaar raken, en hoe de diverse partners op die koppelvlakken dienen samen te werken. Een nauwgezette samenwerking is noodzakelijk om het vertrekproces rondom de vreemdeling die Nederland moet verlaten, zorgvuldig te laten plaatsvinden. Het Deelberaad Asiel dankt de werkgroep en alle organisaties die hebben bijgedragen aan de totstandkoming van deze editie van de Leidraad hartelijk. Namens het Deelberaad Asiel, Renger Visser, voorzitter Op- en aanmerkingen over de inhoud van de Leidraad kunnen via de gebruikelijke lijn worden ingebracht en per mail worden verzonden aan de secretaris van het Deelberaad Asiel, Het Deelberaad Asiel besluit of een ingebracht voorstel tot een mutatie in de Leidraad leidt. Pagina 5 van 73

6 Pagina 6 van 73

7 Inhoud Colofon 3 Aan de lezer 5 Inhoud 7 1 Samenwerking in de keten Ketenbreed doel, verantwoordelijkheden en begrippen Doelen en rollen van de diverse ketenpartners DT&V (de terugkeerorganisatie) Politie (de toezichtorganisatie) COA (de opvangorganisatie) IND (de toelatingsorganisatie) Samenwerkingspartners Gemeenten Contact met gemeente Bestuurlijke belemmeringen Pilots Lokale Samenwerking Stichting Nidos Samenwerking tussen Nidos en DT&V - Stappenplan Werkwijze en mogelijkheden van IOM bij (ex-)amv Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) Bureau Coördinatie Vreemdelingenzaken (BCV) De Dienst Vervoer en Ondersteuning (DV&O) Koninklijke Marechaussee (KMar) 16 2 Overlegstructuur ketenpartners Lokaal Terugkeeroverleg (LTO) Calamiteiten/incidenten Multidisciplinair Team (MDT) Onderscheid MDT en Commissie Schrijnende Zaken (CSZ) Regionaal Afstemmingsoverleg (RAO) Deelberaad Asiel (DA) Signaallijsten aan het DA Werkwijze bij medische zaken die een belemmering vormen in de uitvoering 25 3 Procesbeschrijving algemene asielprocedure en verlengde asielprocedure Herhaald asielverzoek 28 4 Werkprocessen (wie doet wat en wanneer) DT&V Vrijheidsbeperkende Locatie (VBL) Gezinslocatie (GL) Arrest Ferreira en humanitaire noodsituatie Gesloten Gezinsvoorziening (GGV) Overeenkomst van Dublin (Verordening (EU) 604/2013) Politie (AVIM) Veiligheidsfouillering Het stopzetten van de verstrekkingen en ontruiming Inbewaringstelling (IBS) IBS van gezinnen met minderjarige kinderen en van AMV Tijdelijk Informatiesysteem Overdracht Vreemdelingen (TISOV) 41 Pagina 7 van 73

8 4.3 COA Meldplicht en inhuisregistratie IND - 44 Bijlagen - 47 Bijlage 1: IOM - 49 Bijlage 2: VluchtelingenWerk Nederland - 53 Bijlage 3: Caseloadlijst - 55 Bijlage 4: Signaallijst - 57 Bijlage 5: Ketenbreed Calamiteitenteam - 59 Bijlage 6: Samenvatting Kaderbrief Handhaven 28-dagen termijn - 63 Bijlage 7: Schematisch overzicht vertrekprocedure DT&V in AA-procedures - 65 Bijlage 8: Schematisch overzicht vertrekprocedure DT&V in VA-procedures - 67 Bijlage 9: Overzicht taken en verantwoordelijkheden - 69 Bijlage 10: Lijst met afkortingen - 73 Pagina 8 van 73

9 1 Samenwerking in de keten 1.1 Ketenbreed doel, verantwoordelijkheden en begrippen De Leidraad staat in het teken van de ketensamenwerking. Daarnaast wordt in de Leidraad aandacht besteed aan de algemene en verlengde asielprocedure, de verschillende vormen van opvang van specifieke doelgroepen en de consequenties die deze vormen van opvang hebben voor de werkprocessen van iedere ketenpartner en de onderlinge samenwerking. De Leidraad is opgesteld door de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V), de Politie, (Afdeling Vreemdelingenpolitie, Identificatie en Mensenhandel (AVIM)), het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Deze organisaties zijn ieder vanuit hun eigen verantwoordelijkheid, maar in gezamenlijkheid met elkaar, actief om onder regievoering van de DT&V, binnen de wet- en regelgeving, het gewenste doel te realiseren: zelfstandig of desnoods gedwongen vertrek van vreemdelingen zonder verblijfsrecht onder de Vw2000, niet alleen verblijvende in de COA-opvang maar ook vreemdelingen die zich in de gemeentelijke (maatschappelijke) opvang bevinden. Als dat niet direct mogelijk of wenselijk is, zal in goed overleg een andere oplossing moeten worden bereikt met oog voor de menselijke maat én met het leveren van maatwerk. Te denken valt bijvoorbeeld aan het opleggen van de vrijheidsbeperkende maatregel, inbewaringstelling (IBS) maar ook alternatieven voor IBS. Echter, ook zelfstandig vertrek zonder toezicht, het stopzetten van de verstrekkingen, ontruiming en vergunningverlening gedurende het vertrekproces kunnen het resultaat zijn van de gezamenlijke inspanning van de verschillende ketenpartners. Zowel de DT&V, de Politie, het COA en de IND zijn zich in het terugkeertraject steeds bewust van de wettelijke opvang- en vertrektermijnen en handelen hiernaar (zie ook bijlage 6). Het stopzetten van de verstrekkingen en beëindiging van de opvang vloeien rechtstreeks voort uit de afwijzende beschikking ex artikel 45 Vw2000 en eindigt daarom van rechtswege. Het COA heeft de wettelijke plicht de verstrekkingen stop te zetten. De Politie is verantwoordelijk voor de ontruiming en daarmee de beëindiging van de opvang. Het instrument casemanagement staat centraal bij het proces van terugkeer en vertrek. Onder casemanagement wordt verstaan de individuele begeleiding van een vreemdeling en het leveren van maatwerk. Casemanagement in de keten is het geheel van activiteiten gericht op het gezamenlijk realiseren van het vertrek van de vreemdeling. De aanpak maakt deel uit van een effectieve en een zorgvuldige uitvoering van het terugkeerbeleid. De samenwerkingsrelatie is gebaseerd op: Intensieve, constructieve en actieve samenwerking; Heldere afspraken over ieders rol, taken en verantwoordelijkheden; Kennis van elkaars werk; Vertrouwen in elkaars werk; Het gebruik maken van de eigen kracht en de kracht van de ketenpartners; Werkafspraken op de koppelvlakken. Deze uitgangspunten van samenwerking vormen de basis voor de Leidraad. De intensieve gezamenlijke begeleiding van de vreemdeling en het leveren van maatwerk is de kracht van de ketensamenwerking. Er worden gesprekken gevoerd waarvan de inhoud en uitkomsten ketenbreed worden geïnventariseerd, wat kan leiden tot bijstelling van de op de vreemdeling ontwikkelde vertrekstrategie. Pagina 9 van 73

10 De Leidraad biedt het kader waarbinnen de medewerkers van alle keten- en samenwerkingspartners gezamenlijk hun werk verrichten. De DT&V als terugkeerorganisatie, de Politie als toezichtorganisatie, het COA als opvangorganisatie, en de IND als toelatingsorganisatie doen, onder regievoering van de DT&V, al het mogelijke om de vreemdeling, die primair zelf verantwoordelijk is voor zijn terugkeer als hij niet langer in Nederland mag verblijven, terug te laten keren naar het land van herkomst of naar een ander land waar zijn toelating is gewaarborgd. Eenduidigheid van het begrippenkader en een actieve informatievergaring en informatie uitwisseling, binnen de wettelijke grenzen, tussen de DT&V, de Politie, het COA en de IND is noodzakelijk om te komen tot een gezamenlijke vertrekstrategie. De informatievergaring en uitwisseling vormen een belangrijk onderdeel van de door de ketenpartners met elkaar in convenanten en Dienst Niveau Overeenkomsten (DNO s) vastgelegde afspraken. Het is aan de professionaliteit van de individuele medewerker om maatwerk te bieden binnen de kaders en waar dit niet mogelijk is, zaken op te schalen. Hoe de verschillende organisaties de eigen taken verrichten, blijft de verantwoordelijkheid van de betreffende organisatie. Dit geldt ook voor interne werkprocessen en voor het registreren van gegevens in de eigen automatiseringssystemen. Gedetailleerde werkinstructies zijn binnen elke organisatie te vinden op de eigen websites. De Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) levert, gelet op haar specifieke rol bij vrijwillige terugkeer, eveneens een bijdrage aan de totstandkoming van de Leidraad. IOM voert als migratieorganisatie de vrijwillige terugkeer uit in nauwe samenwerking met de partners uit de vreemdelingenketen, onder eigen regie en in opdracht van de Nederlandse overheid. Voor informatie over IOM wordt verwezen naar bijlage 1. Ook VluchtelingenWerk Nederland heeft een bijdrage geleverd aan deze Leidraad. Voor informatie over VluchtelingenWerk Nederland wordt verwezen naar bijlage 2. Tot slot hebben de Koninklijke Marechaussee (KMar), Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), Voogdij-instelling Stichting Nidos, en de Klankbordgroep Gemeenten een bijdrage geleverd aan deze versie van de Leidraad. Voor meer informatie over de keten- en samenwerkingspartners wordt verwezen naar de websites: en Voor informatie over de verschillende terugkeer en re-integratie initiatieven wordt verwezen naar de volgende website: Doelen en rollen van de diverse ketenpartners De diverse ketenpartners dragen, zoals gesteld, actief bij aan het gemeenschappelijke resultaat. DT&V, Politie, COA en IND vervullen - naast de eigen specifieke taken - tevens een rol in het vertrekproces onder regie van de DT&V en zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het verloop van het vertrekproces DT&V (de terugkeerorganisatie) Het doel van de DT&V, in de context van de Leidraad, is het bevorderen van het daadwerkelijk vertrek van vreemdelingen van wie het verzoek om toelating is afgewezen en die Nederland dienen te verlaten. De vreemdeling heeft daarin primair een eigen verantwoordelijkheid. De vreemdeling wordt begeleid door de regievoerder van de DT&V, die zich richt op een zorgvuldig, waardig en tijdig vertrek van de vreemdeling. De regievoerder is verantwoordelijk voor de regie op het Pagina 10 van 73

11 vertrekproces van de vreemdeling. Door persoonlijk contact met de vreemdeling, onder andere door middel van vertrekgesprekken, en overleg met de ketenpartners beoordeelt de regievoerder hoe het vertrek kan worden 'geregisseerd'. Daarin neemt de regievoerder het initiatief, zowel binnen het Lokaal Terugkeer Overleg (LTO) als daarbuiten Politie (de toezichtorganisatie) De overdracht van de toelatings- en terugkeertaken aan respectievelijk de IND en de DT&V, heeft voor de Politie de weg vrijgemaakt om zich binnen het vreemdelingendomein te concentreren op de hoofdprocessen handhaving (c.q. vreemdelingentoezicht) en opsporing (migratiecriminaliteit). Sinds 2014 zijn deze taken belegd bij de Afdeling Vreemdelingenpolitie, Identificatie en Mensenhandel (AVIM), voorheen Vreemdelingenpolitie (VP). De vreemdelingentaak van AVIM is op vier pijlers gestoeld: Handhaving en toezicht in het kader van de Vreemdelingenwet 2000; Identificatie en identiteitsonderzoek als specialisme van AVIM; Opsporing van migratiecriminaliteit; Samenwerking in de keten. In het hier bedoelde vertrekproces vervult de Politie een cruciale rol voor wat betreft het identiteitsonderzoek. Het identiteitsonderzoek dient als onderbouwing voor het indienen van een verzoek tot het verkrijgen van de benodigde reisdocumenten, waarmee een vreemdeling Nederland kan verlaten. De Politie is belast met het toezicht op de vreemdeling en kan op grond van haar bevoegdheden maatregelen aan de vreemdeling opleggen zoals de periodieke meldplicht en de vordering tot het verstrekken van informatie. In het kader van de strategiebepaling binnen het LTO zal de Politie de mogelijkheden van toe te passen bevoegdheden bespreken. Zo zal, indien daartoe aanleiding bestaat, door de Hulpofficier van Justitie (HOvJ) aan de hand van de wettelijke kaders getoetst worden of inbewaringstelling mogelijk is waarna de Politie de vrijheidsontnemende maatregel oplegt. Op grond van artikel 45, lid 1 sub e Vw2000 is de Politie eveneens bevoegd tot en verantwoordelijk voor ontruiming en daarmee beëindiging van de opvang. In die gevallen, dat de vreemdeling zich in dit kader aan het toezicht onttrekt, zal de Politie in alle gevallen via de Basisvoorziening Vreemdelingen (BVV) (digitaal) het bericht omtrent vertrek (model M100) opmaken COA (de opvangorganisatie) Het COA biedt vreemdelingen veilige huisvesting, verstrekt middelen van bestaan en ondersteunt hen met gerichte programma's in hun voorbereiding op de toekomst, in Nederland of elders. De unit Plaatsing van het COA is verantwoordelijk voor de huisvesting van vreemdelingen. Het opzoeken en in gesprek zijn met de vreemdeling staat in het teken van activering 1, veiligheid, leefbaarheid en beheersbaarheid op locatie en is gerelateerd aan zijn fase in de asielprocedure. Doel van het contact is de vreemdeling de volgende stap in zijn leven te laten zetten (of zich daarop voor te bereiden). Tijdens de terugkeerfase is een aantal contactmomenten gedefinieerd. De kennis die het COA over de vreemdeling heeft, is van groot belang voor de ketenpartners die ook met de vreemdeling in gesprek zijn. Het COA is als opvangorganisatie ook verantwoordelijk voor de (rechtmatigheid van de) opvang en het stopzetten van de verstrekkingen na afloop van de 28-dagen termijn. Het stopzetten van de verstrekkingen en beëindiging van de opvang vloeit 1 In deze context: activeren van de vreemdelingen om regie te (blijven) voeren over hun eigen leven, in Nederland of in het land van herkomst. Pagina 11 van 73

12 rechtstreeks voort uit de afwijzende beschikking ex artikel 45 Vw 2000 en eindigt daarom van rechtswege. Het is aan het COA om de rechtmatigheid te checken en over te gaan tot het stopzetten van de verstrekkingen wanneer de vreemdeling daarop geen recht meer heeft. Het COA voert het afrondingsgesprek met de vreemdeling IND (de toelatingsorganisatie) De IND is verantwoordelijk voor de uitvoering van het toelatings- en naturalisatiebeleid in Nederland. Dat houdt in dat de IND alle aanvragen beoordeelt van vreemdelingen die in Nederland willen verblijven of Nederlander willen worden. Als een aanvraag om toelating wordt afgewezen, dient de vreemdeling het land te verlaten. Voor vreemdelingen die een eerste afwijzing op hun asielverzoek hebben ontvangen wordt door de IND een overdrachtsdossier (OD) aan de DT&V gezonden. Ook worden overdrachtsdossiers gemaakt voor vreemdelingen die op grond van artikel 64 Vw2000 in COA-opvang zijn geplaatst en op verzoek van de DT&V voor vreemdelingen die om bemiddeling van de DT&V hebben gevraagd voor het verkrijgen van (vervangende) reisdocumenten ten behoeve van terugkeer. Het OD is voor de DT&V de basis voor het starten van de vertrekprocedure van de vreemdeling. De IND draagt daarnaast zorg voor het tijdig aanleveren van wijzigingen in de verwijderbaarheidsstatus, naar aanleiding van de door de IND genomen besluiten dan wel uitspraken gedaan door de rechter. Deze wijzigingen worden aangeleverd via de Basisvoorziening Vreemdelingen (BVV), waardoor de ketenpartners hiervan kennis kunnen nemen. Tevens heeft de IND een beslissende rol in de beoordeling van ambtshalve toets artikel 64 Vw 2000, ambtshalve signalering buitenschuld en ambtshalve toets B8 indien dergelijke zaken door de DT&V worden voorgelegd. 1.3 Samenwerkingspartners Gemeenten De gemeenten spelen een belangrijke rol als samenwerkings- of ketenpartner in het terugkeerbeleid. Afhankelijk van de situatie is de gemeente een samenwerkingspartner of een ketenpartner. De gemeente is een: Samenwerkingspartner: indien het een inwoner van de gemeente betreft waarin de gemeente géén voorzieningenverstrekker is. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om zaken waarbij de vreemdeling COA-gelden en/of -onderdak ontvangt. Ketenpartner: indien de gemeente voorzieningenverstrekker is van de vreemdeling. In dat geval ontstaat er een Lokaal Terugkeer Overleg (LTO) van de DT&V, met in ieder geval de Politie en de gemeente. Voor nadere uitleg over het LTO wordt verwezen naar hoofdstuk 2.1. Ook in dit traject dragen de deelnemers van het LTO op basis van ieders verantwoordelijkheid zorg voor het vertrektraject van de vreemdeling, beëindiging van de voorzieningen en het opheffen van de (nood-)opvang. In voorkomende gevallen kunnen ook andere samenwerkingspartners participeren in het LTO, zoals een maatschappelijke organisatie of een ngo die lokaal betrokken is bij de vreemdeling. In principe worden alle door gemeenten voor bemiddeling aangedragen zaken in behandeling genomen ten einde in gezamenlijkheid naar een passende oplossing te zoeken. Er dient wel aan de navolgende voorwaarden te zijn voldaan: De vreemdeling verblijft niet in de centrale opvang; De vreemdeling heeft een asielachtergrond of er is een maatschappelijk belang om gedwongen vertrek ter hand te nemen; Pagina 12 van 73

13 Het betreft geen zaak die reeds eerder bij de DT&V in behandeling is geweest zonder dat er sprake is van nieuwe feiten en omstandigheden; De burgemeester neemt een actieve houding aan in het driehoeksoverleg in zaken waarbij de vreemdeling criminele activiteiten heeft verricht of een zwaar inreisverbod heeft gekregen (voorheen: ongewenst is verklaard), zodat ook het strafrechttraject ten volle kan worden benut; De gemeente neemt met betrekking tot bedoelde zaken deel aan het LTO, waarin alle relevante en toegestane stukken en gegevens door de partners worden uitgewisseld. Indien nodig wordt door de regievoerder van de DT&V met de vreemdeling in gesprek gegaan; De gemeente heeft de intentie alle voorzieningen te beëindigen bij vaststelling dat de vreemdeling geen medewerking verleent aan terugkeer Contact met gemeente Ook in gemeentezaken is het uitgangspunt dat de vreemdeling zelf verantwoordelijk is en blijft voor het organiseren van zijn vertrek. Gemeenten worden optimaal en proactief geïnformeerd en betrokken bij de uitvoering van het terugkeerbeleid en wat dit betekent voor de betreffende gemeente. Van belang is ook dat de gemeente in staat wordt gesteld informatie te verzamelen en deze in te brengen in het LTO. Ook kan de gemeente zelf dossiers inbrengen in het LTO. De DT&V trekt in de communicatie met de gemeenten op met de (keten)partners van het RAO. Voor nadere uitleg over het RAO wordt verwezen naar hoofdstuk 2.2. Als voorzitter van het RAO coördineert de DT&V de contacten met de gemeenten namens de ketenpartners en fungeert als eerste aanspreekpunt. Op die manier wordt de gemeente actief benaderd en wordt er op toegezien dat, hoewel de Politie en het COA hun eigen verantwoordelijkheden en lijnen hebben met de gemeente, als eenheid opgetreden wordt. Op lokaal niveau kan het RAO derhalve aanvullende afspraken met de gemeente maken in het kader van maatwerk. Gemeenten die geconfronteerd worden met vreemdelingen die verzoeken om tijdelijk onderdak, kunnen contact opnemen met de crisisinterventielijn van de DT&V. De DT&V zal duidelijkheid bieden over de status en achtergrond van de betrokken vreemdeling. Tevens zal de DT&V, zo nodig in overleg met de IND, op dossierniveau bezien welke mogelijkheden er bestaan en aan de hand daarvan samen met de gemeente naar een passende oplossing zoeken voor de betreffende casus. De crisisinterventielijn is 24 uur per dag bereikbaar via het volgende telefoonnummer: De crisisinterventielijn is een faciliteit die bestaat naast het bestaande LTO, RAO en de bestaande contacten die gemeenten hebben met de afdelingsmanagers van de DT&V. Geadviseerd wordt dan ook om in eerste instantie contact te zoeken met de verantwoordelijke afdelingsmanager van de DT&V, alvorens gebruik te maken van de crisisinterventielijn Bestuurlijke belemmeringen Om eventuele bestuurlijke belemmeringen ten aanzien van de uitvoering van het vertrekproces in kaart te brengen en adequaat te behandelen, gelden de volgende uitgangspunten: De RAO s en LTO s agenderen het onderwerp samenwerking met gemeenten en notuleren relevante ontwikkelingen. Dit maakt tevens inzichtelijk of een gemeente al dan niet medewerking verleent aan het beëindigen van de voorzieningen en wat daarvoor de reden is; Pagina 13 van 73

14 De RAO s en LTO's monitoren of er binnen gemeenten, door gemeenten of hulpinstanties, (nood-)opvang wordt geboden aan vreemdelingen van wie het recht op opvang is verlopen. Gemeenten worden geacht zelf zaken aan te dragen ten behoeve van het afbouwen van maatschappelijke opvang. Hierbij is het belangrijk de stappen vanuit LTO en RAO om bijvoorbeeld met een gemeente tot overeenstemming te komen, zorgvuldig te monitoren; De LTO s melden significante ontwikkelingen aan de RAO s en leggen deze vast in de gemeentemonitor. De gemeentemonitor is een overzicht van de DT&V waarin per gemeente concreet aangegeven wordt hoe de uitvoering van het terugkeerbeleid verloopt. De vertegenwoordigers van de RAO s beoordelen vanuit hun bevoegdheid of er met de gemeente overleg moet plaatsvinden met betrekking tot gemelde ontwikkelingen. De algemene stand van zaken betreffende de uitvoering van het vertrekproces wordt besproken in de klankbordgroep DT&V-gemeenten-COA-IND; In alle gevallen waarin knelpunten niet op lokaal of regionaal niveau kunnen worden opgelost, rapporteren de RAO s aan het Deelberaad Asiel volgens het vastgestelde opschalingmodel. Vanuit het Deelberaad Asiel wordt beoordeeld of en zo ja welke vervolgactie noodzakelijk is. Eventuele vervolgacties die vanuit de daarboven gelegen gremia (bijvoorbeeld het kerndepartement, algemeen directeur DT&V, bestuursvoorzitter COA, etc.) worden ondernomen, worden door het Deelberaad Asiel teruggekoppeld aan de RAO s Pilots Lokale Samenwerking In het kader van het programma Versterking Vreemdelingentoezicht en Handhaving (VVH), vastgesteld door de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, is in 2013 het project Lokale Samenwerking geïnitieerd. Met dit project wordt beoogd om lokale problematiek met vreemdelingen op te lossen, illegaal verblijf tegen te gaan door vrijwillige terugkeer te stimuleren, en voor de gemaakte keuzes maatschappelijk draagvlak te creëren. In dat verband is landelijk een aantal pilots ingericht, waarbij gemeente, IOM, IND, Politie, DT&V en maatschappelijke (hulpverlenings-) organisaties - elk vanuit de eigen verantwoordelijkheid - samenwerken in de aanpak van zaken waarin een gedeelde problematiek wordt ervaren. Dit kunnen zaken zijn van bijvoorbeeld overlastgevers of van vreemdelingen die kwetsbaar zijn of in een schrijnende situatie verkeren. De betreffende gemeente heeft in deze pilots de regie Stichting Nidos Stichting Nidos voert als onafhankelijke (gezins-)voogdij instelling, op grond van de wet, de voogdijtaak uit voor Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV). Huisvesting en begeleiding van AMV vallen onder de verantwoordelijkheid van het COA en Nidos. Het COA doet dit in centrale opvanglocaties (campus en POL-AMV) en kleinschalige opvang (KWE/KWG en Beschermde Opvang) bij contractpartijen van het COA. Nidos verzorgt de opvang in gezinnen. Gelet op hun kwetsbare positie verdienen alleenstaande minderjarige vreemdelingen extra aandacht: nauwe samenwerking met de Nidos-voogd en het COA in het terugkeer- en vertrektraject is dan ook een voorwaarde. Met het herijkte AMV-beleid (2013) is de AMV-vergunning komen te vervallen. Dit betekent dat een AMV na afwijzing van zijn asielverzoek terug kan naar het land van herkomst mits hier adequate opvang aanwezig is. In het kader van de herijking van het AMV-beleid is een kernboodschap geformuleerd, die door zowel Nidos als DT&V wordt gedragen. De kernboodschap luidt: het bevorderen van het vrijwillig tijdig vertrek uit Nederland van de AMV die niet in aanmerking komt voor verblijf en daarmee het voorkomen van (langdurig) illegaal verblijf. Pagina 14 van 73

15 Doel is de AMV eerder duidelijkheid te verschaffen over zijn toekomst. De begeleiding van de AMV zal, nog meer dan eerst het geval was, gericht zijn op het bereiken van een realistisch toekomstperspectief bij de jongere. Voor de AMV die in Nederland een asielaanvraag heeft ingediend en wiens aanvraag in eerste aanleg is afgewezen, geldt dat het hierna beschreven stappenplan van toepassing is. De vreemdeling wordt actief besproken binnen het (veelal specifieke) LTO, waarin DT&V, Nidos, de mentor van het COA of de kleinschalige opvang, de Politie en op frequente basis de IND deelnemen. Als vertrek aan de orde is, geldt als uitgangspunt dat de minderjarige - mits adequate opvang voorhanden is - terugkeert naar zijn land van herkomst. Voor het onderzoek naar adequate opvang en begeleiding in het land van herkomst wordt de afdeling Bijzonder Vertrek en Boekingen van de DT&V ingeschakeld. Indien nodig regelt deze afdeling de overdracht aan een instelling in het land van herkomst. Algemeen uitgangspunt is dat de terugkeer van AMV begeleid plaatsvindt. Over de gewenste vorm van begeleiding vindt altijd afstemming plaats tussen de betrokken partijen, inclusief de voogd en mentor. Wanneer door het LTO inbewaringstelling van een AMV overwogen wordt, zal in beginsel hiertoe pas worden besloten na overleg met de Nidos-voogd, waarbij het uitgangspunt is dat er zeer terughoudend met het middel van vrijheidsontneming wordt omgegaan Samenwerking tussen Nidos en DT&V - Stappenplan 1 De DT&V ontvangt na een afwijzende beschikking op de asielaanvraag een OD van de IND. De aan het OD gekoppelde regievoerder maakt een eerste dossieranalyse en neemt zo spoedig mogelijk contact op met de voogd met als doel om relevante informatie met elkaar te delen. Het contact kan zowel fysiek, telefonisch als via de mail plaatsvinden; 2 De regievoerder en de voogd bepalen een gezamenlijk stappenplan. Dit stappenplan (strategie) wordt door de regievoerder in het vertrekplan vastgelegd. Het te volgen stappenplan kan in overleg later bijgesteld en gewijzigd worden en in het vertrekplan worden opgenomen. Dit betreft een voortdurend proces van uitwisseling van informatie en terugkoppeling van uitgevoerde acties door de regievoerder en de voogd. Het actuele (gewijzigde) vertrekplan wordt door de regievoerder zo spoedig mogelijk gedeeld met de voogd; 3 Het eerste vertrekgesprek wordt door de regievoerder gepland. Vervolggesprekken worden met een frequentie van één gesprek per maand gevoerd. Afspraken voor vertrekgesprekken worden in overleg met de voogd gepland. De voogd wordt tevens uitgenodigd voor het vertrekgesprek; 4 De stappen 1 t/m 3 dienen uiterlijk voor het verlopen van de in de asielprocedure bepaalde vertrektermijn (28 dagen) uitgevoerd te worden. Als de AMV een afwijzing in de Algemene Asielprocedure (AA-procedure) heeft ontvangen, zal de vertrektermijn, afhankelijk van de behandelingsduur van een eventueel ingesteld beroep, snel aanvangen. In dat geval dient er minstens één vertrekgesprek gevoerd te worden. Voor meer informatie wordt verwezen naar het samenwerkingsconvenant tussen de DT&V en Nidos van 25 september Werkwijze en mogelijkheden van IOM bij (ex-)amv IOM biedt zowel AMV als ex-amv extra ondersteuning bij vrijwillig vertrek naar het land van herkomst of een ander land, waar toelating is gewaarborgd. IOM heeft richtlijnen voor begeleiding bij terugkeer van een AMV en werkt hierin samen met Pagina 15 van 73

16 de Nidos-voogd van de minderjarige. Er dient te worden voldaan aan de volgende voorwaarden: Er is vastgesteld dat de minderjarige zelf wil vertrekken; De voogd in Nederland geeft expliciet toestemming voor vertrek; De voogd in het land van herkomst geeft expliciet toestemming voor terugkeer, en verklaart dat hij/zij zorg zal dragen voor de minderjarige tot minimaal zijn/haar 18e levensjaar. Mocht er geen familielid in het land van herkomst zijn die de voogdij op zich kan nemen, kan IOM ondersteunen bij het vinden van alternatieven (bijvoorbeeld opvang door vrienden van de familie, opvanghuizen e.d.). Het zoeken naar alternatieven gebeurt alleen als het de expliciete wens van de minderjarige en de voogd is. Voor een uitgebreide beschrijving wordt verwezen naar bijlage Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) DJI is verantwoordelijk voor de ten uitvoerlegging van straffen en maatregelen. In detentiecentra van DJI verblijven aan de grens geweigerde vreemdelingen en illegale vreemdelingen. De meeste vreemdelingen verblijven hier op grond van een bestuursrechtelijke maatregel. Doel is de vreemdeling beschikbaar te houden voor vertrek. Het bestuursrechtelijke karakter van de maatregel is terug te zien in de wijze waarop de bewaring wordt uitgevoerd. Naast de vreemdelingen die op een bestuursrechtelijke maatregel in een detentiecentrum verblijven, is er ook sprake van vreemdelingen die een strafbaar feit hebben gepleegd. Zij zitten eerst hun straf uit in een inrichting die valt onder het gevangeniswezen. Na het uitzitten van hun straf worden zij, als het vertrek niet direct kan plaatsvinden, in vreemdelingenbewaring gesteld Bureau Coördinatie Vreemdelingenzaken (BCV) Binnen DJI ligt de verantwoordelijkheid voor de selectie en plaatsing van vreemdelingen bij het Bureau Coördinatie Vreemdelingenzaken (BCV). Het BCV is belast met de optimale benutting van de capaciteit van de detentiecentra, zowel in kwantitatief als in kwalitatief opzicht (logistiek management). Het BCV neemt verder beslissingen ten aanzien van individuele vreemdelingen op het gebied van beveiliging, selectie, (over-)plaatsing, tijdelijk verblijf elders en behandelt bezwaaren beroepszaken. Het BCV levert op deze taakgebieden een bijdrage aan de ontwikkeling van het sectorale beleid en de implementatie daarvan De Dienst Vervoer en Ondersteuning (DV&O) DV&O draagt zorg voor het vervoer van vreemdelingen vanaf de diverse centrale en decentrale opvanglocaties door geheel Nederland en het vervoer naar één van de vrijheidsbeperkende en/of gezinslocaties. Tevens draagt DV&O zorg voor het vervoer van vreemdelingen naar bewaringslocaties en de luchthaven. De vreemdeling mag bij het transport als uitgangspunt niet meer dan 20 kg bagage meenemen. Tevens draagt DV&O zorg voor het vervoer naar rechtbanken en naar locaties waar presentaties aan de diplomatieke vertegenwoordiging plaatsvinden in binnen- en buitenland. Vervoersbewegingen van DV&O ten aanzien van vreemdelingen die niet in het vertrekproces van de DT&V zitten, worden - in principe - niet in opdracht van de DT&V uitgevoerd. Een uitzondering hierop vormen de slachtoffers van mensenhandel Koninklijke Marechaussee (KMar) Door het Akkoord van Schengen zijn de grenscontroles aan de landgrenzen van Nederland met België en Duitsland vervallen. Hoewel de controles tussen de Schengenlanden zijn vervallen, moet men zich binnen het Schengengebied wel kunnen legitimeren met een geldig reisdocument. In Nederland is de Koninklijke Pagina 16 van 73

17 Marechaussee vanaf mei 1994 belast met het Mobiel Toezicht Veiligheid (MTV) waarmee ongewenste illegale migratie en grensoverschrijdende criminaliteit wordt tegengegaan. Het MTV vindt steekproefsgewijs plaats aan de binnengrenzen met België en Duitsland, op de wegen, in de treinen, op het water en bij luchtverkeer. Met het MTV draagt de KMar bij aan de handhaving en toezicht in het kader van de Vreemdelingenwet Een deel van de vreemdelingen zonder rechtmatig verblijf aangetroffen in het kader van MTV wordt overgedragen aan de DT&V. De KMar voert het grenstoezicht uit in Nederland. Hierbinnen draagt de KMar zorg voor handhaving van de vreemdelingenwetgeving door de eerste opvang van asielzoekers die direct aan de grens asiel aanvragen. De KMar verricht op de aanmeldcentra vooral onderzoek naar de identiteit en er wordt bijvoorbeeld gezocht naar beschikbare reisdocumenten. Ten slotte draagt de KMar zorg voor de overdracht van uit te zetten vreemdelingen aan buitenlandse autoriteiten en het overnemen van in het buitenland ongewenste Nederlanders. Sinds een aantal jaren is het Expertisecentrum Identiteitsfraude & Documenten (ECID) gevestigd op Schiphol. Het ECID verricht landelijke ondersteuning en coördinatie op het gebied van identiteitsfraude en documentenonderzoek. Pagina 17 van 73

18

19 2 Overlegstructuur ketenpartners In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de inrichting van de overlegstructuur en informatie-uitwisseling tussen de ketenpartners. Onderlinge communicatie vindt actief en zo nodig mondeling (telefonisch of persoonlijk) plaats. Voor de sturing op het samenwerkingsverband is een aparte, ketenbrede overlegstructuur ingericht. Kern daarvan zijn de Lokale Terugkeeroverleggen (LTO s) en de Regionale Afstemmingsoverleggen (RAO's). Het is noodzakelijk om in een herkenbare frequentie met elkaar te communiceren. 2.1 Lokaal Terugkeeroverleg (LTO) 2 Het doel van een LTO is in gezamenlijkheid het zelfstandige, desnoods gedwongen vertrek van een vreemdeling te bewerkstelligen, door intensief samen te werken, contact te zoeken en te onderhouden. De regievoerder van de DT&V (tevens voorzitter), de medewerker van de Politie, en de casemanager van het COA vormen samen het LTO. De IND was geen deelnemer in de LTO s. Dat werd als een groot gemis ervaren. Om die reden heeft het Deelberaad Asiel besloten dat er vanaf begin 2014 per LTO een IND-medewerker wordt aangewezen als contactpersoon. Deze contactpersoon is bereikbaar voor overleg over complexe toelatingsvraagstukken, die tijdens het vertrekproces aan de orde komen. Voor overige vragen aan de IND blijft de Ketenservicelijn het aangewezen medium, de IND-deelnemer aan het LTO wordt hiervoor niet ingezet. Daarnaast woont deze contactpersoon tenminste vier keer per jaar het LTO bij. Ten aanzien van de VBL en gezinslocaties wordt structurele aanwezigheid wenselijk geacht, en is de IND-contactpersoon één keer per maand aanwezig bij het LTO. Bij andere dan centrale opvangvoorziening kan in plaats van het COA desgewenst door de gemeente aan het LTO worden deelgenomen. Ook een LTO waarbij zowel door het COA als door een vertegenwoordiger van de gemeente wordt deelgenomen, is mogelijk. Het LTO is ervoor verantwoordelijk om per vertrekdossier de vertrekstrategie af te stemmen, gegevens te completeren, te bespreken, de voortgang van het vertrekproces te monitoren en een risicoanalyse met betrekking tot houding en gedrag van de vreemdeling op te stellen, te bespreken en zo nodig onder de aandacht van het RAO te brengen. De voor het LTO te agenderen dossiers worden bepaald door de caseloadlijst van de DT&V (zie bijlage 3). Ieder contactmoment tussen de DT&V, de Politie, het COA en zo nodig de IND wordt gezien als horend bij het werken in LTO-verband. Dit impliceert dat de LTO-leden elkaar, in de zin van een actief samenwerkingsverband, vrijwel dagelijks informeren. De gezamenlijke LTO-leden komen naast deze contactmomenten, in beginsel iedere twee weken bijeen. In het LTO wordt ook, binnen de wettelijke kaders, (pro)actief informatie met betrekking tot terugkeermogelijkheden, houding en gedrag met het oog op veiligheidsaspecten tijdens gesprekken, en gewijzigde gezinssamenstellingen gedeeld. Dit impliceert dat informatie uit (terugkeer-)gesprekken met de vreemdelingen, de registratie van incidenten, het multidisciplinair overleg (MDO) en (feitelijke) waarnemingen binnen de wettelijke kaders in het LTO gedeeld wordt. Met deze informatieuitwisseling in de keten wordt getracht incidenten tijdens gesprekken, tijdens een inbewaringstelling of uitzetting door gebrek aan (actuele) 2 In het kader van de verbetermaatregelen wordt momenteel gewerkt aan een meer robuuste en uniforme werkwijze voor de LTO s. De uitwerking hiervan zal zijn weg vinden in een latere editie van de Leidraad. Pagina 19 van 73

20 informatie over bijvoorbeeld agressief gedrag, medicijngebruik of eerdere suïcidepogingen zoveel mogelijk te voorkomen. Zie in dit kader ook paragraaf over het Tijdelijke Informatiesysteem Overdracht Vreemdelingen (TISOV). Algemene persoonsgegevens kunnen in beginsel door het COA aan ketenpartners worden verstrekt. Voorbeelden van algemene persoonsgegevens zijn o.a. gegevens over de actuele verblijfplaats van de vreemdeling en gegevens over het gedrag van de vreemdeling zoals dat blijkt uit het al dan niet opleggen van ordemaatregelen. Wel dient altijd een afweging per individueel geval plaats te vinden of het uitwisselen van informatie noodzakelijk is. Onder omstandigheden kan verstrekking van algemene persoonsgegevens door het COA aan ketenpartners onverenigbaar zijn met het doel waarvoor die gegevens zijn verkregen. Het leveren van medische informatie van vreemdelingen in de COA opvang is in eerste instantie een verantwoordelijkheid van het Gezondheidscentrum Asielzoekers (GC A). De vreemdeling dient een instemmingsverklaring te tekenen ten behoeve van de overdracht van het medisch dossier. Er is een samenwerkingsprotocol tussen GC A en DJI opgesteld om dit proces bij een inbewaringstelling te borgen. Medisch gerelateerde informatie waarover een COA medewerker beschikt zoals zwangerschap, medicijngebruik, depressieve uitingen, suïcidale uitingen, kortademigheid, slecht ter been of slechthorend zijn, kan van groot belang zijn tijdens een vreemdelingenbewaring en een uitzetting. Ten aanzien van uit te zetten (ex-)asielzoekers geldt daarom dat de inbewaringstellende instantie voorafgaand aan de inbewaringstelling van zowel het COA als de DT&V per mail informatie ontvangt over de onderdelen gedrag, medisch en incidenten wanneer COA en DT&V over deze informatie beschikken. De verkregen en/of waargenomen informatie dient feitelijk beschreven te worden, dus vrij van eigen interpretatie en oordeel. Is er informatie beschikbaar over een reisdocument, dan verstrekt de DT&V ook deze informatie. De inbewaringstellende instantie neemt de verstrekte informatie op in het (interne) Model M118 aanmeldformulier vreemdeling en verzendt deze informatie digitaal naar het TISOV. De ingevulde informatie is op dat moment real-time inzichtelijk voor de ketenpartners. Voor de verdere behandeling van het dossier is het dus uitermate belangrijk dat alle bijzonderheden in het Model M118 aanmeldformulier vreemdeling zijn vermeld. De caseloadlijst van de DT&V blijft leidend voor bespreking in het LTO. De regievoerder stelt de vertrekstrategie vast op basis van de aanwezige feiten en omstandigheden uit het dossier, de resultaten uit het LTO en de gedeelde informatie van de leden van het LTO. De leden voeren de vastgestelde vertrekstrategie uit en handelen daarbij ieder vanuit hun eigen organisatieverantwoordelijkheid. In bijzondere gevallen wordt binnen het LTO in gezamenlijkheid besproken of aanwezigheid van de regievoerder wenselijk is als de vreemdeling zijn verblijfplaats verlaat (vertrek, VBL/GL-plaatsing, inbewaringstelling). Indien één of meerdere LTO-leden aangeven geen uitvoering te kunnen geven aan de voorgestelde vertrekstrategie, wordt dit - nadat dit in het LTO is besproken en er geen oplossing voorhanden is - middels een signaallijst opgeschaald naar het RAO. Het is belangrijk dat er snel opgeschaald wordt naar een hoger niveau binnen de overlegstructuur bij knelpunten, veiligheidsrisico s, (verwachte) termijnoverschrijdingen, bijzonderheden of gevoelige zaken. De administratie van de DT&V verzendt wekelijks een overzicht met de geplande vertrekgesprekken aan de Politie en aan het COA zodat zij voorafgaand aan het vertrekgesprek de regievoerder van de DT&V kunnen informeren over mogelijke bijzonderheden in het kader van de veiligheid en beheersbaarheid. Pagina 20 van 73

21 De regievoerder van de DT&V is verantwoordelijk voor het secretariaat van het LTO, het actueel houden van de vertrekstrategie en de opschaling van signaallijsten naar het RAO. Ieder lid van het LTO kan het initiatief nemen tot het opstellen van een signaallijst. De regievoerder van de DT&V blijft echter verantwoordelijk voor de uiteindelijke versie die wordt aangeboden aan het RAO. Voor ieder dossier wordt aan de hand van een door de DT&V -met input van de Politie, het COA, zo nodig de IND, en derden- opgesteld vertrekplan een vertrekstrategie bepaald. Wanneer deze ontbreekt, kan er geen vertrekgesprek plaatsvinden. Er vindt afstemming plaats met andere partners, zoals IOM en Nidos. Het LTO rapporteert aan het RAO over de voortgang en resultaten van de caseload en overschrijdingen van de wettelijke vertrektermijnen. De kracht van de gezamenlijke samenwerking in het LTO zit in het uiteindelijk vertrek van de vreemdeling als er geen toegestaan verblijf aan de orde is of kan zijn. Daarbij houden de LTO-leden gezamenlijk de wettelijke termijnen in acht. Vanuit ieders verantwoordelijkheid binnen het LTO dient sturing op deze termijnen strak plaats te vinden (zie bijlage 6). De verantwoordelijkheid van het stopzetten van de verstrekkingen direct na het verloop van de wettelijke termijnen, ligt bij het COA. Indien het niet mogelijk is de datum van het beëindigen van de verstrekkingen te laten samen vallen met het einde van de vertrektermijn zal dit worden opgeschaald naar het RAO. Ook administratief geplaatsten - vreemdelingen die met toestemming van het COA (B7 procedure) verblijven op een ander adres - dienen besproken te worden in het LTO om te voorkomen dat zij uit het zicht van de keten verdwijnen. Het COA brengt deze zaken in het LTO in, voorzover ze niet al voorkomen op de caseloadlijst van de DT&V. Het LTO kan door middel van een signaallijst (zie bijlage 4) zaken aan het RAO voorleggen. Indien het een voorlegging van een individueel dossier betreft, kan de uitleg in de signaallijst beperkt worden gehouden en kan worden volstaan met een verdere verwijzing naar het bijgevoegde vertrekplan inclusief strategie. Van belang is dat het LTO middels de signaallijst een afgestemd advies aan het RAO voorlegt. Dit advies heeft te allen tijde een integrale benadering en is oplossingsgericht. De betrokken partijen ontvangen bij voorkeur binnen 5 werkdagen van het RAO een terugkoppeling op de voorgelegde signaallijst. De deelnemende organisaties rapporteren uitzonderingen en bijzonderheden via de eigen vertegenwoordiger in het RAO. De volgende zaken worden in ieder geval per signaallijst aan het RAO voorgelegd: Vragen/knelpunten/onduidelijkheden over het te volgen gemeenschappelijk beleid; Verschillen van inzicht tussen de (keten)partners die de voortgang hinderen; Verzoeken om af te wijken van de kaders zoals gesteld in de Leidraad; Verwachte termijnoverschrijdingen; Calamiteiten, incidenten en publicitaire gevoeligheden met betrekking tot een individueel dossier; Melden stopzetten verstrekkingen door het COA (in het geval van termijnoverschrijdingen) in zaken die niet in de caseload van de DT&V zijn opgenomen; Verwachte problemen met betrekking tot (terug)plaatsing van een vreemdeling op een bepaalde locatie. Pagina 21 van 73

22 2.1.1 Calamiteiten/incidenten Wanneer er sprake is van vreemdeling gebonden incidenten, publicitair gevoelige zaken of calamiteiten, dan is iedere deelnemer van het LTO verantwoordelijk voor de informatievoorziening in de eigen lijn. Daarnaast geldt dat calamiteiten/incidenten gemeld dienen te worden aan het Ketenbrede Calamiteitenteam (KCT), dat sinds 2013 actief is. Voor meer informatie over het KCT en de werkwijze bij een calamiteit/incident wordt verwezen naar bijlage 5. Individuele DT&V-medewerkers die door de media benaderd worden, verwijzen de media door naar de persvoorlichter directie Communicatie van het ministerie van Veiligheid en Justitie; de COA-medewerkers verwijzen door naar de COAwoordvoerder. De medewerkers van de Politie verwijzen naar de afdeling Communicatie van de betreffende Eenheid. Het lijnmanagement wordt op voorhand geïnformeerd over dit contact met de media Multidisciplinair Team (MDT) Soms spelen er dermate veel bijzonderheden in een zaak, dat de inzet van een Multidisciplinair Team (MDT) wenselijk is. Een MDT heeft als doel om binnen de vreemdelingenketen gezamenlijk bepaalde - vastgelopen - zaken die (mogelijk) politiek, media- en maatschappelijk gevoelig zijn opnieuw integraal en met een frisse en onbevangen blik te beoordelen en een advies uit te brengen over het vervolg. De MDT s bestaan uit ervaren medewerkers van de IND, DT&V en COA. Inmiddels is gestart met een MDT in Rijswijk, Zwolle en Den Bosch. Iedere betrokken ketenpartner heeft een MDT-coördinator (met achtervang), die optreedt als eerste aanspreekpunt voor MDT-aanvragen. Mocht een LTO besluiten dat het instellen van een MDT in een individuele zaak wenselijk is, dan kan zij dit voorstellen aan het RAO. Na akkoord van het RAO worden de directies van de verschillende ketenpartners op de hoogte gesteld, en kan de zaak bij de MDT-coördinator onder de aandacht worden gebracht Onderscheid MDT en Commissie Schrijnende Zaken (CSZ) Zaken die via een MDT worden voorgelegd aan de Staatssecretaris gaan niet meer via de Commissie Schrijnende Zaken (CSZ). Indien het advies van een MDT leidt tot een voorstel aan de Staatssecretaris om gebruik te maken van zijn discretionaire bevoegdheid, dan gaat deze nota via de IND-vertegenwoordiger in het MDT met het MDT advies naar de Staatssecretaris. De CSZ buigt zich met ingang van januari 2014 alleen nog over zaken die door externen onder de aandacht worden gebracht, zoals burgemeesters, Kamerleden, en hoogwaardigheidsbekleders. Het gaat daarbij om brieven die worden aangemerkt als urgentie, waarbij de antwoordbrief door de Staatssecretaris zelf wordt ondertekend. 2.2 Regionaal Afstemmingsoverleg (RAO) De leden van het RAO zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het optimaal uitvoeren van het vreemdelingenbeleid, of het nu gaat om toelatings-, terugkeer-, handhavings- of opvangbeslissingen. Onderwerpen aangaande de terugkeer van vreemdelingen die locatie overstijgend zijn vragen bijzondere aandacht van alle ketenpartners. Middels een signaallijst (zie bijlage 4) kunnen vanuit de LTO s zaken opgeschaald worden. Hierbij valt o.a. te denken aan vragen, verschillen in inzicht of onduidelijkheden over het te volgen gemeenschappelijke beleid, knelpunten in de samenwerking tussen de (keten-)partners, verzoeken om af te wijken van de kaders, voorlegging van een individueel dossier en melding van stopzetten verstrekkingen door het COA buiten de DT&V-caseload. Ook indien problemen Pagina 22 van 73

23 ontstaan, of de verwachting is dat problemen gaan ontstaan, bij het (terug)plaatsen van vreemdelingen op een bepaalde locatie, zal het LTO de afstemming zoeken met het RAO. Deze vraagstukken worden opgeschaald naar het RAO, zodat gezamenlijk naar een oplossing op maat kan worden gezocht. Complexe zaken die een landelijke politieke en/of publicitaire uitstraling kunnen krijgen, worden voorgelegd aan het Deelberaad Asiel. In het RAO wordt niet alleen aan individueel terugkerende vreemdelingen aandacht gegeven. Doel van het RAO is tevens om organisatieontwikkelingen en capaciteitsinzet vroegtijdig te melden, zodat ketenpartners hierop kunnen anticiperen. Van medewerkers van VluchtelingenWerk Nederland komen regelmatig signalen binnen van op handen zijnde ontruimingen van kwetsbare bewoners. Indien een dergelijke casus zich voordoet kan de medewerker van VluchtelingenWerk contact opnemen met de regiodirecteur die op zijn/haar beurt de afstemming zal zoeken met de voorzitter van het RAO en de casus zal inbrengen. Op regionaal niveau zullen de contactgegevens van de voorzitters van de RAO s worden gedeeld met de regiodirecteur van VluchtelingenWerk. Er is afgesproken dat de regiodirecteuren jaarlijks aansluiten bij de Deelberaad Asiel / RAO+ bijeenkomst. De RAO s zijn primair verantwoordelijk voor: Uitvoering van en communicatie over de kaders die door het Deelberaad Asiel zijn vastgesteld; Het doorvertalen van landelijke vastgestelde doelen naar het LTO, zoals deze door het Deelberaad Asiel richting het RAO worden gerapporteerd; Het goed functioneren van de binnen hun regio opererende LTO s. De RAO s besteden hierbij met name aandacht aan de resultaten (kwantitatief en kwalitatief), voortgangsbewaking en de wijze van opereren; De samenwerking met de andere samenwerkingspartners, waarbij het contact met gemeenten centraal staat; Het oplossen van knelpunten die LTO-overstijgend zijn; Het bespreken en afhandelen van binnengekomen signaallijsten van de LTO s; Een goede informatievoorziening richting het LTO en het Deelberaad Asiel; Terugkoppeling naar het LTO en het opstellen van een besluitenlijst. Samenstelling: Afdelingsmanager Voorbereiden Vertrek van de DT&V, tevens voorzitter van het overleg; Hoofd Politie, Afdeling Vreemdelingenpolitie, Identificatie en Mensenhandel; COA-unitmanager Uitvoering; Unitmanager/plaatsvervangend unitmanager/senior medewerker IND; Project coördinator REAN decentraal IOM, stichting Nidos en gemeenten nemen in voorkomende gevallen op uitnodiging deel. Het COA draagt zorg voor de verslaglegging van hetgeen in het RAO is besproken en besloten. 2.3 Deelberaad Asiel (DA) Ter ondersteuning van het Topberaad Vreemdelingenketen zijn in december 2013 deelberaden ingericht die betrekking hebben op het primaire proces: Asiel, Regulier en Toegang en Toezicht. Terugkeer vormt onderwerp van gesprek in elk van deze drie deelberaden. Daarnaast is er het deelberaad Keteninformatisering (DKi). De deelberaden zijn in de plaats gekomen van de afstemmingsoverleggen. Het DA heeft de taak om tactische vraagstukken in de keten integraal te bespreken en op te pakken. Het DA vormt het escalatieniveau voor de LTO s en RAO s. Pagina 23 van 73