Nieuwsbrief. Uitnodiging. Veiligheid randmeren en Eem. september 2007 nr 4. Informatieavonden in oktober De keuze is: dijkverbetering

Transcriptie

1 Nieuwsbrief Veiligheid randmeren en Eem september 2007 nr 4 Informatieavonden in oktober De keuze is: dijkverbetering Waterschap Vallei & Eem werkt aan de veiligheid van de dijken langs de randmeren en de Eem. Deze moeten in 2012 voldoen aan de wettelijke veiligheidseisen (Wet op de Waterkering 2002). In een Milieueffectrapportage (MER) zijn de verschillende mogelijkheden onderzocht om de veiligheid te verbeteren. Op basis van dit rapport hebben de initiatiefnemers in juni 2007 gekozen voor dijkverbetering. In deze nieuwsbrief leest u meer over het waarom van deze keuze en de mogelijkheden voor inspraak. Uitnodiging In oktober organiseert het waterschap twee informatieavonden. Tijdens deze avonden licht het waterschap de gemaakte keuze toe en kunt u uw mening geven over het uitgevoerde onderzoek. Het waterschap nodigt u van harte uit op deze avonden aanwezig te zijn. De dijken waar het om gaat, liggen aan de oostkant van de Eem en langs de randmeren bij Spakenburg en Nijkerk. In totaal gaat het om 24 kilometer primaire dijken. Primaire dijken zijn de belangrijkste dijken in ons land. Ze beschermen ons tegen hoog water van onder andere de zee, de grote rivieren, het IJsselmeer, de randmeren en het Markermeer. In 2002 is de Wet op de Waterkering gewijzigd. Toen heeft het Rijk vastgesteld dat de randmeren, het Markermeer en de Eem hetzelfde gevaar voor overstroming opleveren als het IJsselmeer. Daarom moeten de dijken langs deze wateren voldoen aan hogere eisen dan voorheen. Het Waterschap Vallei & Eem is verantwoordelijk voor deze dijken en heeft naar aanleiding van de wetswijziging een veiligheidstoets laten doen. Uit deze toets bleek dat de waterkeringen niet aan de nieuwe eisen voldoen. Vandaar dat verbeteringen nodig zijn. Donderdag 11 oktober 2007, Gereformeerde Scholengemeenschap Guido de Brès, Paladijnenweg 251 in Amersfoort. Dinsdag 16 oktober 2007, de Mandemaaker, Kerkstraat 103 in Bunschoten. Beide avonden beginnen om uur. U bent vanaf uur welkom.

2 Wat is onderzocht? In de nieuwsbrief van april 2007 staan de twee mogelijke oplossingsrichtingen voor het verbeteren van de veiligheid uitgelegd: een algehele dijkverbetering of een beweegbare kering met minder ingrijpende dijkverbeteringen. In de Milieueffectrapportage zijn deze oplossingen in verschillende alternatieven zorgvuldig onderzocht. Daarbij is gekeken naar de milieueffecten op landschappelijke waarden, cultuurhistorische en archeologische waarden, natuur, bodem en water, ruimtegebruik (o.a. wonen, werken, scheepvaart) en kosten. Beide oplossingen bieden voldoende bescherming tegen overstromingen voor de komende 50 jaar. In het onderzoek is echter ook gekeken of een oplossing na deze 50 jaar nog steeds de beste bescherming biedt. Ook is onderzocht wat de oplossing aan extra beheer en onderhoud vraagt. Ten slotte zijn de kosten bepaald en vergeleken. Aanvullende maatregelen In de Milieueffectrapportage is ook gekeken naar maatregelen die een extra bijdrage zouden kunnen leveren aan vermindering van de waterstanden. Eilandjes bij Almere en het openzetten van de Nijkerkersluis blijken nauwelijks een bijdrage te leveren. Hetzelfde geldt voor de alternatieven uit de inspraak: vooroevers in het Markermeer, een eiland tussen Flevoland en Noord-Holland en compartimentering door middel van een dam tussen Flevoland en Noord-Holland. Deze maatregelen zijn dan ook niet verder uitgewerkt in het MER. Uitkomsten onderzoek naar beweegbare kering met dijkverbetering Deze oplossing is in drie varianten onderzocht: een beweegbare kering bij de Hollandse Brug met een weerstandsgeul bij de Stichtse Brug; een beweegbare kering bij de Stichtse Brug met een weerstandsgeul bij de Hollandse Brug; een beweegbare kering in de monding van de Eem met weerstandsgeulen bij de beide bruggen. Bij alle drie de varianten is ook 20 tot 24 km minder ingrijpende dijkverbetering nodig. De hieronder genoemde uitkomsten zijn een globale weergave die voor alle drie de varianten geldt: Het keermiddel zal het beeld van het open water aantasten maar niet ingrijpend. Hetzelfde geldt voor de cultuurhistorische en archeologische waarden. De nadelige effecten hierop zijn makkelijk te voorkomen door rekening te houden met waardevolle elementen zoals kazematten (bunkers) in de Grebbelinie. Door rekening te houden met de natuur tijdens het werk, zal deze geen schadelijke gevolgen ondervinden van deze oplossing. Het karakteristieke landschap met oude dijkjes zal veranderen door de noodzakelijke dijkverbeteringen. Een keermiddel in combinatie met dijkverbetering heeft wel gevolgen voor de waterkwaliteit door verminderde uitwisseling van oppervlaktewater tussen de randmeren. Vooral een keermiddel bij de Hollandse Brug heeft een negatief effect op de waterkwaliteit. Een keermiddel heeft ook negatieve effecten op de scheepvaart. Hoe vaker de kering dicht zit, hoe groter de effecten. De opstuwingseffecten (hogere waterstand voor de kering) leiden bij een kering bij de Hollandse of Stichtse Brug tot een verhoogd veiligheidsrisico in de bebouwde buitendijkse gebieden bij Blaricum, Huizen en Muiden. Een kering in de monding van de Eem zorgt voor verhoogde risico s in delen van de Eemvallei omdat de vallei het water minder goed kan afvoeren. De oplossing scoort niet goed als het gaat om toekomstvastheid. In de loop der tijd zullen kostbare en ingrijpende maatregelen (dijkverbetering) nodig zijn om de veiligheid te blijven garanderen. Het beheer en onderhoud van een keermiddel vragen veel tijd, zorg en geld omdat het functioneren én de effecten ook gevolgen hebben voor de waterstanden in andere provincies. Kosten: Een beweegbare kering bij Hollandse of Stichtse Brug kost circa 47,7 miljoen euro. Een keermiddel in de monding van de Eem kost ongeveer 52,7 miljoen euro. Uitkomsten onderzoek naar algehele dijkverbetering Het aanpassen van 24 km dijken heeft invloed op het landschap. Doordat de dijken meer op elkaar gaan lijken zullen karakteristieke oude dijkjes verdwijnen. De gevolgen voor cultuurhistorische en archeologische waarden zijn minder ingrijpend omdat deze bijvoorbeeld (tijdelijk) kunnen worden verplaatst. Door maatwerk per kilometer te leveren, blijven de gevolgen beperkt. Door rekening te houden met de natuur zal deze geen schadelijke gevolgen ondervinden. Dijkverbetering heeft geen nadelige gevolgen voor de waterkwaliteit en ook niet voor de scheepvaart. Deze oplossing scoort vooral goed als het gaat om toekomstvastheid. Er zijn voldoende mogelijkheden om met weinig ingrijpende middelen in te kunnen spelen op toekomstige ontwikkelingen. Het beheer en onderhoud vragen geen extra taken of voorzieningen. Kosten: circa 15,1 miljoen euro

3 De keuze De initiatiefnemers Waterschap Vallei & Eem, Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht en Rijkswaterstaat IJsselmeergebied hebben gekozen voor dijkverbetering. Waarom is deze keuze gemaakt? De milieueffecten van beide oplossingen zijn immers vergelijkbaar; er is geen meest milieuvriendelijke oplossing aan te wijzen. Bovendien bieden beide opties voldoende bescherming voor de komende 50 jaar. Er is gekozen voor dijkverbetering omdat dit de meest toekomstvaste variant is, het geen extra beheer en onderhoud vraagt, het geen gevolgen heeft voor de waterstanden in andere provincies en omdat het een stuk minder kostbaar is. De vier betrokken provincies die samen het bevoegd gezag vormen, staan achter de gemaakte keuze. Rolverdeling Waterschap Vallei & Eem maakt de Milieueffectrapportage (MER) in samenwerking met Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht en Rijkswaterstaat IJsselmeergebied. Zij zijn samen de initiatiefnemers voor het MER. De provincies Utrecht, Gelderland, Noord-Holland en Flevoland vormen samen het bevoegd gezag. Zij be-palen de richtlijnen voor het MER. De Adviesgroep is een breed samengestelde groep van betrokkenen en belanghebbenden die meedenkt en de initiatiefnemers adviseert. Inspraak In deze nieuwsbrief kunnen we niet het volledige MER beschrijven. Het volledige rapport met bijlagen ligt van 24 september tot en met 5 november 2007 ter inzage bij alle betrokken gemeentes, de vier betrokken provincies, Waterschap Vallei & Eem, Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht en bij Rijkswaterstaat IJsselmeergebied. Door het Milieueffectrapport te bestuderen, kunt u kijken of alle aspecten voldoende zijn onderzocht. Hebben de initiatiefnemers iets over het hoofd gezien? Als u van mening bent dat er belangrijke aspecten ontbreken in het MER, maak dit dan kenbaar tijdens een van de informatieavonden in oktober. Kunt u niet komen? Stuur dan uw reactie naar Provincie Utrecht, t.a.v. T. Buurman, Postbus 80300, 3508 TH in Utrecht. Karakteristiek landschap bij gemaal Zeldert Wat gebeurt er met de inspraakreacties Alle reacties worden verwerkt in een reactienota en een commentaarnota waarin staat wat er met de reactie wordt gedaan. Iedereen die heeft gereageerd, krijgt deze nota s toegestuurd. De inspraakreacties en het MER gaan naar de Commissie MER een onafhankelijke en belangrijke adviseur voor het bevoegd gezag en de initiatiefnemers. Deze commissie adviseert over de richtlijnen voor de Milieueffectrapportage fase 2. In deze rapportage worden 24 km dijkverbeteringen verder uitgewerkt. Aan de hand van de inspraakreacties en het advies van de Commisie MER bepaalt het bevoegd gezag (zie kader Rolverdeling) de richtlijnen voor deze volgende onderzoeksronde. Naar verwachting start fase 2 in maart Bij de start van de tweede fase blijft alleen Waterschap Vallei & Eem over als initiatiefnemer. In gebieden van Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht en Rijkswaterstaat IJsselmeergebied worden geen maatregelen uitgevoerd. Om die reden zijn vanaf fase 2 de provincies Utrecht en Gelderland het bevoegd gezag

4 De volgende fase Zoals gezegd, is het vervolg op de Milieueffectrapportage fase 1 een gedetailleerde uitwerking van de 24 km dijkverbetering. Iedere kilometer dijk wordt zorgvuldig bekeken: wat is het probleem, hoe gaan we het aanpakken en wat zijn de milieueffecten. Moet de dijk worden verzwaard, verhoogd of op een andere manier verstevigd? Er zijn veel verschillende zwaktes in de dijken waar passende oplossingen voor moeten worden gezocht. Op de volgende pagina ziet u op de kaart de verschillende problemen aangegeven. Bij het zoeken naar passende oplossingen zijn naast de bebouwde dijken, de cultuurhistorische en archeologische karakteristieken belangrijk. Het waterschap wil deze waar mogelijk behouden en versterken in combinatie met het verbeteren van de dijken. Een voorbeeld van zo n belangrijk element is de Grebbelinie met de vele kazematten en het in 1799 aangelegde hoornwerk (aarden werk) bij Krachtwijk. Hoe verstevig je hier de dijk en probeer je de vorm van het aarden werk te behouden? Dit soort vragen worden in de Milieueffectrapportage fase 2 uitgewerkt. Het waterschap houdt daarbij rekening met de verschillende belangen en maakt een zorgvuldige afweging. Op de Milieueffectrapportage fase 2 en het bijbehorende uitvoeringsplan is inspraak mogelijk. Naar verwachting is dit in het voorjaar van Planning September/oktober 2007 Milieueffectrapportage fase 1 en het besluit van het bevoegd gezag liggen ter inzage. Informatieavonden in Amersfoort en Bunschoten. Winter 2007/2008 Opstellen reactienota en commentaarnota. Advies Commissie MER. Opstellen richtlijnen Milieueffectrapportage fase 2. Voorjaar voorjaar 2009 Opstellen Milieueffectrapportage fase 2 en het uitvoeringsplan. Voorjaar 2009 najaar 2009 Besluitvorming, inspraak, beroep en bezwaar 2010 Start uitvoering Ganzen in de uiterwaard langs de Eem - 4 -

5 Wat zijn de gevaren? De 24 kilometer dijken langs de Eem en de Zuidelijke randmeren beschermen de Eemvallei met de daarin gelegen steden en dorpen tegen overstromingen. Op de kaart ziet u precies om welk gebied en welke dijken het gaat. Op de kaart staat ook aangegeven waar de dijken niet aan de wettelijke veiligheidsnormen voldoen. Er zijn geen standaard oplossingen, vandaar dat het waterschap per kilometer gaat bekijken wat de mogelijkheden en de verschillende belangen zijn. De 24 kilometer dijk die moet worden verbeterd (in rood) Kruinhoogte Een dijk moet hoog genoeg zijn om een bepaalde waterstand te kunnen weren en de golfoverslag binnen acceptabele grenzen te houden. Daarnaast moet de dijk hoog genoeg zijn om de golfoverslag binnen acceptabele grenzen te houden. Sommige dijken zijn niet hoog genoeg om aan de wettelijk norm te voldoen. Overslaande golven en overstromende dijken kunnen het binnentalud beschadigen en de dijk verzwakken. Piping Piping is een grondwaterstroming door de dijk die kan ontstaan doordat het water aan de ene kant van de dijk veel hoger staat dan aan de andere kant. Als de kleilaag die de dijk bedekt niet dik genoeg is of lek is, gaat grondwater door de dijk stromen. Het stromende water voert grond mee en zo ontstaat als het ware een tunnel die steeds groter wordt. Hierdoor kan de dijk instorten. Ook bij kunstwerken als duikers kan piping ontstaan. Stabiliteit Als een hoge waterstand enige tijd duurt, stijgt het grondwaterpeil in (vooral zanderige) dijken. Hierdoor bestaat kans op het ontstaan van zogenoemde glijcirkels. Dit zijn ronde plakkaten die aan de landzijde van de dijk naar beneden glijden en de dijk verzwakken. Glijcirkels kunnen ook aan de buitenkant van de dijk ontstaan wanneer het hoge water snel zakt. Zodra de kruin mee glijdt, is sprake van een dijkdoorbraak. Micro-instabiliteit Door de hoge grondwaterstand in een dijk kan een stukje dijk dat boven deze waterstand ligt verschuiven. Gebeurt dit vaker, dan kan de kruin van de dijk worden aangetast

6 Leden van de Adviesgroep Organisatie Contactpersoon Telefoon Initiatiefnemer Waterschap Vallei & Eem De heer D.J. Veldhuizen Waterschap Vallei & Eem De heer H. Vinke Waterschap Vallei & Eem De heer P.G. Neijenhuis Rijkswaterstaat, Dienst IJsselmeergebied De heer D. van Hoorn Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht De heer A.G.M. Bosman Gemeenten Gemeente Bunschoten De heer H. Reijnen Gemeente Amersfoort De heer A.G. Bijlholt Gemeente Baarn De heer D.P. van den Oudenalder Gemeente Eemnes Mevrouw D. Boelmans Gemeente Blaricum De heer R. de Waart Gemeente Huizen De heer J. Groeneveld Verkenning IJmeer De heer W. Oosterhoff Verkenning IJmeer De heer D. Menting Landbouw LTO Noord De heer A.F. van Rozen Natuur Vereniging Natuurmonumenten De heer U. Hassefras Milieu en Provincie Utrecht De heer A. Vette landschap Natuur en Milieufederatie Utrecht Mevrouw C. van Holsteijn Gelderse Milieufederatie De heer H.R.R. van Loenen Martinet Stichting Behoud de Eemvallei De heer J. Hoogerheijde Cultuur Stichting Grebbelinie De heer J.E. de Vries Recreatie RGV Holding BV Mevrouw N.P. Bakkum Pos sportvisserij De heer L. Snoeijs Watersportverbond De heer W.P. van Erven Dorens Bedrijven Koninklijke Schuttevaer De heer A. de Weerd Klankbordgroep Agrarische De heer T. Rigter ondernemers Eemnes Bewoners Vereniging Aan de dijk E.A. van Dishoeck De gemeenten die geen deel uitmaken van de adviesgroep zijn agendalid. Uitgave Waterschap Vallei & Eem, Fokkerstraat 16, Postbus 330, 3830 AJ Leusden Telefoon Internet Tekst Studio4p, Amersfoort, in opdracht van Waterschap Vallei & Eem Foto s Riet Immerzeel Vormgeving en druk Reproka Visuele Communicatie Amersfoort september 2007 Eerdere uitgaven van deze nieuwsbrief zijn te vinden op Waterschappen zijn overheidsorganisaties, die zorgen voor veilige dijken, optimale waterstanden en schoon water in sloten, plassen en kanalen. Waterschap Vallei & Eem doet dat in het gebied tussen de Utrechtse Heuvelrug, de randmeren, de Veluwe en de Nederrijn.