De huwelijksgemeenschap bij echtscheiding De omvang, ontbinding en verdeling door de rechter

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "De huwelijksgemeenschap bij echtscheiding De omvang, ontbinding en verdeling door de rechter"

Frederik Maes
4 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 VRIJE UNIVERSITEIT De huwelijksgemeenschap bij echtscheiding De omvang, ontbinding en verdeling door de rechter ACADEMISCH PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad Doctor aan de Vrije Universiteit Amsterdam, op gezag van de rector magnificus prof.dr. L.M. Bouter, in het openbaar te verdedigen ten overstaan van de promotiecommissie van de faculteit der Rechtsgeleerdheìd op maandag 13 oktober 2008 om uur in de aula van de universiteit, De Boelelaan 1105 door Barteld Breederveld geboren te Langedijk

2 Lijst van afkortingen 17 Lijst van verkort aangehaalde literatuur 19 Inleiding 23 HET WETSVOORSTEL WET AANPASSINC WETTELIJKE CEMEENSCHAP VAN COEDEREN 27 I De huwelijksgemeenschap 35 I IO Het begrip huwelijksgemeenschap Het eigen karakter van de huwelijksgemeenschap Boedelmenging 3.1 Vermogensovergang 3.2 Goederen, schulden en rechtsbetrekkingen 3.3 Einde boedelmenging Rechtsopvolging onder algemene titel Afgescheiden vermogen 5.1 De huwelijksgemeenschap als afgescheiden vermogen 5.2 De ontbonden huwelijksgemeenschap als afgescheiden vermogen Privévermogen Beschikkingsbevoegdheid Gerechtigdheid 8.1 Deelgenoten zonder deelgerechtigdheid Objectieve lotsverbondenheid 9.1 Geen redelijkheid en billijkheid 9.2 Echtscheiding Condusie

3 II Erfrechtelijke verkrijgingen en giften Uitsluitingsdausule I.I De rechtsgrond 1.2 Reikwijdte 1.3 Voorwaarden aan uitsluiting? 1.4 Erfrechtelijke verkrijgingen 1.5 Giften 1.6 Materièle bevoordelìng 1.7 Voorhuwelijkse uitsluiringen Erfrechtelijke verkrijgingen en giften in het wetsvoorstel Wet aanpassing algehele gemeenschap van goederen 2.1 Rechtsgrond 2.2 Overgangsrecht Erfrechtelijke verkrijgingen 3.1 Versterferfrecht 3.2 Uiterste wilsbeschikking 3.3 Voorhuwelijkse erfrechtelijke verkrijgingen [ Giften 4.1 Gezamenlijke giften 4.2 Materièle bevoordelingen 4.3 Schenkingen tussen echtgenoten 4.4 Voorhuwelijkse giften 5 De omvang van het uitgezonderde vermogen 5.1 Rechtspraak 5.2 Verdeling 5.3 Pro rata aandeel 5.4 Verrekenbeding 5.5 Legaat tegen inbreng 6 Vruchten 7 De gemeenschapsdausule in het wetsvoorstel Wet aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen 8 De bewijsregel in het wetsvoorstel Wet aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen 8.1 Wettelijk bewijsvermoeden 8.2 Vaststellingsovereenkomst 9 De vergeten uitsluiting io Condusie

4 III Verknochte goederen Verknochtheid De aard van het goed De maatschappelijke opvattingen Strikt persoonlijk recht Smartengeld Smartengelduitkering verknocht? Zaaksvervanging? De inning van een verknochte vordering in het wetsvoorstel Wet aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen De wijze van betaling Redelijkheid en billijkheid Vergoeding van materièle (inkomens)schade Echtscheiding Redelijkheid en billijkheid Ongerechtvaardigde verrijking Omvang vergoedingsrecht De reikwijdte van de verknochtheid Redelijkheid en billijkheid De personenvennootschap (titel 13 Boek 7) Economische deelgerechtigdheid Conclusie 162 IV Zaaksvervanging Wettelijke regeling De regeling in het wetsvoorstel Wet aanpassing wettelijke gemeensdiap van goederen Geen prò rata zaaksvervanging Bij de verkrijging De verkrijging van het goed Registergoederen en vorderingen op naam Roerende zaken Gezamenlijke verkrijging De schuldeisers De inning van een privévordering Erfrechtelijke verkrijgingen en giften Verdeling Kwijtsdielding Materièle bevoordeling 191

5 Verknochte goederen 6.1 Smartengeld Belegging en wederbelegging 7.1 Bankrekening en saldo 7.2 Natrekking Voorhuwelijks vermogen 8.1 Belegging en wederbelegging van geèrfde of geschonken goederen 8.2 Smartengeld Condusie VJL V Schulden Gemeenschapsschuld of privéschuld 1.1 Aansprakelijkheid en verhaal 1.2 Vergoedingsrecht Verknochte schulden Rechtspraak Redelijkheid en billijkheid De aard van de schuld Afwijkende draagplicht op grond van redelijkheid en billijkheid Draagplicht reeds voldane schulden Schulden betreffende van de gemeenschap uitgezonderde goederen in het wetsvoorstel Wet aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen Einde verknochte schulden? Enge uitleg Schulden van de nalatenschap Geldlening ter verkrijging van een goed Condusie 230 VI Vergoedingsrechten Het ontstaan van vergoedingsrechten Een gift? Opeisbaarheid Vergoedingsrechten op de huwelijksgemeenschap De huwelijksgemeenschap als schuldenaar Vordering op de andere echtgenoot in prive? Consumptieve bestedingen 243

6 3 Vergoedingsrechten ten gunste van de huwelijksgemeenschap Aanwijzing privégoederen De huwelijksgemeenschap als schuldeiser Vordering in prive? Zaaksvervanging Vergoedingsrechten bij echtscheiding Vermoeden van prive De omvang van het vergoedingsrecht Nominaliteit Billijkheidscorrectie Zaaksvervanging De beleggingsleer in het wetsvoorstel Wet aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen De huwelijksgemeenschap Nominale vergoeding Vergoeding evenredig aan de waarde van het goed Zaaksvervanging Schulden aangegaan ter verkrijging, verbetering of tot behoud van een goed Billijkheidscorrectie Overgangsrecht Uitvoerbaarheid van de regeling Afwijking bij overeenkomst Verjaring De sommenverzekering in het wetsvoorstel Wet aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen Begunstiging als gift Toestemmingsvereiste naast vergoedingsrecht Vermogensverschuiving Vergoedingsrecht bij echtscheiding Schadevergoeding Condusie 295 VII De huwelijksgemeenschap in het zicht van de echtscheiding Bestuur Wanbestuur Bestuursoverschrijding Rekening en verantwoording Het verstrekken van informane 306

7 4 Schadevergoeding bij benadeling van de gemeenschap Verspilling Termijn Bescherming andere echtgenoot Condusie 319 Vili De ontbinding van de huwelijksgemeenschap De ontbinding van de huwelijksgemeenschap bij echtscheiding naar huidig recht Het einde van de huwelijksgemeenschap in het zicht van de echtscheiding Opheffing bij huwelijkse voorwaarden Opheffing bij beschikking van de rechter De ontbinding van de huwelijksgemeenschap bij echtscheiding in het wetsvoorstel Wet aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen Een gewijzigd huwelijksgoederenregime Ontbinding met terugwerkende kracht? Het herleven van de huwelijksgemeenschap Huwelijkse voorwaarden na ontbinding huwelijksgemeenschap? Het tijdstip van de ontbinding De huwelijksgemeenschap als hoofdstelsel tot het einde van het huwelijk Opheffing van de huwelijksgemeenschap in het zicht van de echtscheiding Condusie 350 IX De tussenkomst van de notaris bij de realisering van de verdeling De zwarighedenprocedure Het einde van de zwarighedenprocedure Het notarieel proces-verbaal De rol van de notaris De rol van de notaris is uitgespeeld De wenselijkheid van de tussenkomst van de notaris Een nieuwe rol voor de notaris? Condusie 369

8 X De boedelbeschrijving voorafgaande aan de verdeling Boedelbeschrijving als onderdeel van de verdeling Boedelbeschrijving vormvrij? De elementen die een boedelbeschrijving moet bevatten De boedelbeschrijving bij een ontbonden huwelijksgemeenschap Beédiging van de verklaring Het bevel tot boedelbeschrijving Medewerking na een bevolen boedelbeschrijving Boedelbeschrijving als afzonderlijke vordering Boedelbeschrijving als nevenvoorziening Andere vorderingen Boedelbeschrijving ter bewaring van rechten Artikel 768 Rv en echtscheiding Verlof naast het bevel tot boedelbeschrijving? De boedelbeschrijving als maritale maatregel Een boedelbeschrijving bij verdelingsgeschillen Een voorgeschreven boedelbeschrijving Condusie 401 XI Het onttrekken van goederen aan de verdeling Het verzwijgen, zoekmaken of verborgen houden van goederen Ontbonden huwelijksgemeenschap De sanctie Opzettelijk handelen Condusie 413 XII De verdeling door de rechter De editgenoten verdelen De vaststelling van de verdeling door de rechter Gebrek aan overeenstemming Het gelasten van de wijze van verdeling De rechter verdeelt De wijze van verdeling Vergoeding wegens overbedeling Wettelijke rente 434

9 4 Verdeling bij helfte 4.1 Afwijking Schulden De rechter verdeelt Redelijkheid en billijkheid Rekening houdend met de belangen van partijen en het algemeen belang Waarderingsmaatstaven De rechtssfeer Uitgestelde prijsbepaling? Meerwaardebeding Waardepeildatum Afwijking van hoofdregel Redelijkheid en billijkheid De aard van het goed De dag van de uitspraak De dag van de ontbinding als waardepeildatum Schulden Partiéle verdeling Voorschot Condusie 488 XIII De voltooiing van de verdeling De voor overgang vereiste levering De verdeling goederenrechtelijk van aard De leveringshandeling Vormvoorschriften De levering indien de rechter verdeelt Uitvoering van de levering door toedoen van de rechter Reèle executie Ambtshalve voltooien van de verdeling Nadere voorwaarden Het niet voltooien van de verdeling Onduidelijkheid over de verdeling De titel na de verdeling Condusie

10 XIV Community property 517 Enige beschouwingen over het huwelijksvermogensrecht van de staat Californié (VS) 1 Community property als hoofdstelsel 518 I.I Door beider inspanning verkregen goederen Zaaksvervanging Financiering en aflossing van schulden Bankrekeningen Schulden Uitzonderingen bij echtscheiding Vergoedingsrechten Einde community property De verdeling door de rechter Enige rechtsvergelijkende opmerkingen Het dassificeren van de goederen Verdeling en verrekening Condusie 542 XV Slotbeschouwing 545 SAMENVATTINC 553 SUMMARY 559 Bij LAG E BljLAGE JURISPRUDENTIERECISTER 577

Vergelijkbare documenten

12 Huwelijksvermogensrecht

Monografieën Privaatrecht 12 Huwelijksvermogensrecht Prof. mr. M.J.A. van Mourik Elfde druk Kluwer - Deventer - 2009 INHOUDSOPGAVE Lijst van afkortingen / XIII Enige verkort aangehaalde werken / XV I.