Jaarstukken Stichting Christelijke Scholengemeenschap Het Streek

Transcriptie

1 Jaarstukken 2014 Stichting Christelijke Scholengemeenschap Het Streek 1

2 Inhoud Voorwoord...4 DEEL 1 Raad van Toezicht Verslag Raad van Toezicht Samenstelling Werkwijze Vergaderingen Onderwerpen Evaluatie Raad van Toezicht...7 DEEL 2 Bestuur Code Goed Bestuur Nieuwe en aangepaste regelingen Medezeggenschap Horizontale verantwoording Organisatie Missie en onderwijsvisie Profiel van de school Organigram Onderwijs Afstemming op Sectorakkoord VO Groei Kwaliteit Passend onderwijs Nieuwe onderwijsontwikkelingen ICT in het onderwijs Samenwerking Kenniscampus Food Valley Scholennetwerk Bedrijfsleven Overheid Personeel Nieuwe CAO VO Formatie Verzuim Arbodienstverlening Functiemix Huisvesting en ICT Huisvesting ICT Financieel verslag Financiële situatie op balansdatum Gang van zaken gedurende het verslagjaar Ontwikkeling van de leerlingaantallen Treasurymanagement Toekomstige ontwikkelingen Continuïteitsparagraaf A Gegevensset B. Overige rapportages

3 DEEL 3 Jaarrekening Jaarrekening Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening Balans Staat v. Baten en Lasten Kasstroomoverzicht Toelichting op de onderscheiden posten van de balans Niet uit de balans blijkende verplichtingen Overige relevante zaken Overzicht verbonden partijen G Verantwoording geoormerkte subsidies Toelichting op de onderscheiden posten van de Staat van Baten en Lasten Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector DEEL 4 Overige gegevens Overige gegevens Controleverklaring Voorstel bestemming van het resultaat Gebeurtenissen na balansdatum Ondertekening van de jaarrekening Bijlage Hoofd- en nevenfuncties leden Raad van Toezicht en College van Bestuur

4 Voorwoord Als we terugkijken naar het jaar 2014, kunnen we dat met een goed gevoel doen. Met onze medewerkers hebben we ook in het verslagjaar weer hard gewerkt aan de realisatie van onze ambities zoals beschreven in het Strategisch Beleidsplan , Samen sterker onderweg. In 2014 konden we opnieuw meer leerlingen begroeten dan het jaar daarvoor. We zijn daar heel blij mee. Om ons onderwijsaanbod verder te versterken en profileren, hebben we het afgelopen jaar weer de nodige initiatieven ondernomen. U leest daar alles over in dit jaarverslag. Landelijk kwam in 2014 het Sectorakkoord VO tot stand. Het was verheugend om te constateren dat de ambities die we zelf hebben neergelegd in ons strategisch beleidsplan in belangrijke mate overeenkomen met de inhoud van dit akkoord. Het gaat om meer maatwerk voor leerlingen onder meer door inzet van meer ICT en om een verdere professionalisering van de medewerkers. Een belangrijke ontwikkeling in 2014 was de invoering per 1 augustus 2014 van de Wet Passend Onderwijs. Om in de regio aan alle leerlingen een passende onderwijsplek te bieden, speelt de samenwerking met de scholen in het Samenwerkingsverband Gelderse Vallei een steeds belangrijkere rol. Het gaat hierbij zowel om het ontwikkelen van gezamenlijk beleid als om de uitvoering ervan. Het belang van deze samenwerking zal in de toekomst alleen maar toenemen. Iedere leerling telde en telt mee op Het Streek. Elke medewerker maakte en maakt bij ons het verschil. In 2015 hopen we een professionaliseringsplan aan de medewerkers te kunnen presenteren, dat ieder de ruimte geeft om zich verder te ontwikkelen, in verbinding met de doelen die we hebben gesteld was een jaar waarin we, zoals u in het verslag kunt lezen, opnieuw vooruitgang hebben geboekt als het gaat om de kwaliteit van het onderwijs, de resultaatgerichtheid, de innovatie, de professionele cultuur en de samenwerking. Die vooruitgang geeft veel energie om de uitdagingen van de jaren die komen aan te gaan. Ede, april 2015 drs. I. Sterenborg-van der Schaaf voorzitter College van Bestuur 4

5 DEEL 1 Raad van Toezicht 1. Verslag Raad van Toezicht Formeel heeft de Raad van Toezicht van Christelijke Scholengemeenschap Het Streek drie rollen. De raad houdt toezicht op het bestuur van de school, is werkgever van de bestuurder en geeft haar advies. Hierna leest u meer over de samenstelling en de werkwijze van de raad. 1.1 Samenstelling De Raad van Toezicht van CSG Het Streek bestaat uit vijf onafhankelijke leden. Zij voelen zich betrokken bij het christelijke onderwijs en hebben een ruime bestuurlijke ervaring. Gedurende het verslagjaar trad de heer drs. Th. A.M. van der Meer af als vicevoorzitter van de raad. De raad benoemde als nieuw lid de heer A.G. van Ede. Aan het einde van het verslagjaar was de samenstelling van de raad als volgt: Naam Functie in de raad Functie in de samenleving mw. mr. M.J. van Dasselaar lid, voorzitter commissie benoeming en bezoldiging zelfstandig adviseur, juriste mw. I.E.E. van der Dussen voorzitter, lid commissie benoeming en bezoldiging zelfstandig counselor dhr. A.G. van Ede lid luitenant-generaal der mariniers b.d. dhr. prof.drs. J.A. Oosterhaven vicevoorzitter, voorzitter auditcommissie zelfstandig directieadviseur, parttime hoogleraar Management van IT aan de Vrije Universiteit Amsterdam dhr. drs. E.S. Riemersma lid, lid auditcommissie senior vicepresident bij Capgemini 1.2 Werkwijze Om zijn rol als toezichthouder goed te vervullen, vergadert de raad niet alleen een aantal keren per jaar met de bestuurder, maar kent hij ook een tweetal commissies: de auditcommissie en de benoemings- en bezoldigingscommissie. Auditcommissie De auditcommissie adviseert de raad vooral over de financiële informatieverschaffing door de bestuurder en over het door haar gevoerde financiële beleid. De commissie voerde in het verslagjaar met de bestuurder en de controller voorgesprekken zowel over de begroting en de meerjarenraming als over de jaarrekening. Ook de actuele kwartaalrapportages, de planning- en controlsystematiek in het algemeen en de managementletter van de accountant kwamen daarbij ter sprake. Zij kon na bespreking van deze zaken steeds aan de raad een positief advies geven. Benoemings- en bezoldigingscommissie De benoemings- en bezoldigingscommissie vult onder meer de werkgeversfunctie van de raad in. Ook in het verslagjaar voerde de commissie een beoordelingsgesprek met de bestuurder. De beoordeling van de 5

6 bestuurder is op die wijze geïntegreerd in de organisatiebreed ingezette cyclus van functionerings- en beoordelingsgesprekken. Het beoordelingsgesprek van de bestuurder vond plaats op basis van 360 gradenfeedback. Zij vroeg de medewerkers aan wie zij leiding geeft haar feedback te geven. Deze bracht zij vervolgens in in het beoordelingsgesprek. De geboden feedback gaf het gesprek een diepgaander karakter. De commissie en daarmee de gehele raad waren in het verslagjaar zeer tevreden over de werkwijze, de stijl en het optreden van de bestuurder. 1.3 Vergaderingen De Raad van Toezicht vergaderde in 2014 vijf keer: op 11 februari, 10 april, 12 juni, 29 september en 25 november. Ruim voor iedere vergadering informeerde de bestuurder de raad transparant over de achtergronden bij de agendapunten. Tijdens de vergaderingen bevroegen de leden van de raad de bestuurder kritisch op inhoud en proces. Een aantal leden van de Raad van Toezicht bezocht in het verslagjaar een vergadering van de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad. 1.4 Onderwerpen De Raad van Toezicht sprak in 2014 onder meer over de volgende onderwerpen: Leerlingenprognose In het verslagjaar werd een nieuwe prognose gemaakt van de leerlingenaantallen voor de komende jaren. Deze weken enigszins af van de twee jaar eerder gemaakte prognose. De krimp van de Edese bevolking en daarmee wellicht van het leerlingenaantal zal eerder intreden dan gedacht. De raad wisselde met de bestuurder van gedachten over deze prognose. Passend onderwijs De bestuurder hield de raad in 2014 op de hoogte van de ontwikkelingen binnen het Samenwerkingsverband Gelderse Vallei inzake het passend onderwijs. Inspectiebezoeken De bestuurder informeerde de raad regelmatig over de bezoeken die de onderwijsinspectie aan onze school bracht. Leeropbrengsten Uitvoerig werd ook gesproken over de ontwikkeling van de leeropbrengsten op beide locaties. Nieuwe rector Lopende het verslagjaar ontstond een vacature voor de rectorsfunctie op de locatie Bovenbuurtweg. De bestuurder hield de raad nauwgezet op de hoogte van de ontwikkelingen inzake de werving van een nieuwe rector. Leermiddelen en ICT Het onderwijs is volop in beweging. Waar mogelijk wil Het Streek gebruik gaan maken van devices in de kennisoverdracht aan leerlingen. Daartoe werd in het verslagjaar Het Beleidsplan leermiddelen in ICT vastgesteld. De bestuurder informeerde de raad hierover. Statuten en reglementen In het verslagjaar keurde de raad de vernieuwde Statuten goed en stelde het aangepaste Reglement voor de Raad van Toezicht vast. Tevens keurde de raad het Reglement voor het College van Bestuur goed. De bestuurder informeerde de raad over het aangepaste Managementstatuut en de nieuwe reglementen van de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR). 6

7 Jaarrekening en begrotingen Nadat de accountant de jaarrekening had toegelicht, keurde de raad haar goed. Ook de begroting en de meerjarenbegroting werden akkoord bevonden. Kwartaalrapportages De bestuurder informeerde de raad in het verslagjaar vier keer in een managementrapportage over de financiën, het personeel en het onderwijs. Door deze uitgebreide rapportages werden de leden tot hun grote waardering systematisch geïnformeerd over bovengenoemde thema s. De raad sprak tevens over de managementletter van de accountant. Financiële continuïteit De Onderwijsinspectie vroeg in het verslagjaar van het Streek een aantal stukken om de financiële continuïteit te beoordelen. Dit onderzoek deed de inspectie bij een groot aantal schoolbesturen. De bestuurder ontving van de inspectie een positief rapport en een zogenaamd basisarrangement ten aanzien van het financiële continuïteitstoezicht. Zij informeerde de raad hierover. 1.5 Evaluatie Raad van Toezicht In het verslagjaar was de relatie tussen raad en bestuurder goed. De Raad van Toezicht evalueerde in het verslagjaar zijn eigen functioneren, dat van de leden en dat van de voorzitter en vicevoorzitter. Dit gebeurde conform artikel 9 van het Reglement Raad van Toezicht. 7

8 Deel 2 Bestuur 2. Code Goed Bestuur In haar wijze van besturen voldoet Het Streek aan de Code Goed Bestuur van de VO-raad. De school heeft een transparante organisatiestructuur. De onderlinge verhoudingen zijn goed geregeld: tussen de Raad van Toezicht en de bestuurder, tussen de bestuurder en de directie en tussen de bestuurder en de GMR. Het Streek maakt actief werk van de horizontale verantwoording die de school op diverse manieren aflegt. In dit hoofdstuk leest u hierover meer. 2.1 Nieuwe en aangepaste regelingen In het verslagjaar zijn aanpassingen doorgevoerd in statuten, reglementen en andere beleidsstukken om volledig te blijven voldoen aan de wet- en regelgeving. Hieronder geven we een beschrijving van onze activiteiten op dit vlak gedurende het verslagjaar. Integriteitscode De bestuurder stelde in 2014 de integriteitscode vast. Dit in het kader van de eisen die de Code Goed Onderwijsbestuur VO stelt. Het Streek had al veel vastgesteld op dit punt. In het verslagjaar werd daarvan een inventarisatie gemaakt. Verwijzingen naar deze documenten zijn opgenomen in de code. Een aantal aspecten rond integriteit die nog niet waren geregeld, werd aan de code toegevoegd. Het Streek voldoet daarmee volledig aan de eisen van de Code Goed Onderwijsbestuur VO inzake integriteit. Statuten en reglementen Om in de pas te blijven lopen met de actuele wet- en regelgeving stelde de bestuurder in het verslagjaar de herziene statuten vast. De Raad van Toezicht keurde deze goed. In de slipstream daarvan werden ook het Reglement College van Bestuur, het Reglement Raad van Toezicht en het managementstatuut herzien. Dit gebeurde steeds met medeweten of na akkoord van de Raad van Toezicht. Waar deze statuten en reglementen inhoudelijke doublures lieten zien, werden deze eruit gehaald. Na zeven jaar ongewijzigd te zijn gebleven, zijn de statuten en deze reglementen in het verslagjaar aangepast aan deze tijd. In 2014 herzag de bestuurder ook het leerlingenstatuut. Dit gebeurt reglementair één keer in de vier jaar. 2.3 Medezeggenschap Raad van Toezicht, bestuurder en directie zijn zich bewust van het belang van medezeggenschap in de schoolorganisatie. In het verslagjaar werd een aantal wijzigingen doorgevoerd waardoor de medezeggenschap volledig is aangepast aan de actuele wet- en regelgeving. Medezeggenschapsreglement Bestuurder en Gemeenschappelijke Medezeggenschapraad (GMR) van Het Streek vernieuwden in 2014 het reglement en statuut voor de GMR. Deze zijn volledig aangepast aan de wet- en regelgeving zoals die zijn vastgelegd in de Wet Medezeggenschap op School (WMS) en de Wet op het voortgezet onderwijs (WVO). De GMR van Het Streek bestaat uit personeelsleden, ouders en leerlingen van de twee locaties. Huishoudelijk reglement In het nieuwe huishoudelijke reglement stelde de GMR een aantal regelingen vast die tegemoetkomen aan de wensen van de medezeggenschap. Deze regelingen versterken de medezeggenschap. 8

9 De mogelijkheid is gecreëerd om een aparte GMR-commissie in te stellen die met de bestuurder overleg voert over financiële aangelegenheden. Per locatie werden klankbordgroepen ingericht, bestaande uit leden van de personeelsgeleding binnen de GMR. Een klankbordgroep is een platform voor overleg tussen deze leden enerzijds en de rector of directeur anderzijds. De betrokken personeelsleden waren in het verslagjaar positief over de klankbordgroepen. Leerlingenraad De leerlingengeleding binnen de GMR was in 2014 voor het eerst sinds lange tijd weer volledig bezet. Zij vertegenwoordigt de leerlingen van beide Streeklocaties. De leerlingenraden op de locaties waren in 2014 eveneens volledig bezet. Tot grote tevredenheid van bestuurder en directie zijn in het verslagjaar daarmee grote vorderingen gemaakt op het gebied van de medezeggenschap. Overleg en werkwijze Net als in voorgaande jaren voerde de bestuurder in het verslagjaar maandelijks overleg met de GMR tijdens het informele deel van de vergaderingen. Daar legde zij voorgenomen besluiten voor ter instemming of advisering. Waar nodig werd zij vergezeld door een directielid of een stafhoofd. Deze kon op onderdelen zeer ter zake kundig de leden van de GMR informeren. Net als de Raad van Toezicht ontving ook de GMR de kwartaalrapportages van de bestuurder. Elke GMR-vergadering werd voorafgegaan door een agendaoverleg. Daarbij waren de bestuurder en het dagelijks bestuur van de GMR aanwezig. De personeelsgeleding van de GMR vergaderde ook in 2014 maandelijks. Bestuur en directie voerden regelmatig overleg met deze geleding over beleid dat betrekking had op het personeel. De klankbordgroepen vormen een waardevolle informele aanvulling op dit overleg. 2.4 Horizontale verantwoording Onder een goede governance behoort ook de horizontale verantwoording. Waar de verticale verantwoording gestalte krijgt richting het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), gaat het in de horizontale verantwoording om: het complex van informatieverstrekking aan derden; het voeren van discussies; het maken en nakomen van afspraken met belanghebbenden van de school zoals medewerkers, leerlingen, medezeggenschapsraden, ouders en de gemeente. In 2014 maakte Het Streek op vele manieren werk van de horizontale verantwoording. We sommen hieronder eerst een groot aantal manieren op en gaan vervolgens specifieker in op een aantal onderscheiden invullingen van de horizontale verantwoording: Scholen op de Kaart, Magister Managementplatform, tevredenheidsonderzoeken, klachtenafhandeling en een aantal uitingen van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Facetten van horizontale verantwoording In het verslagjaar gaf Het Streek op onderstaande manieren gestalte aan de horizontale verantwoording: Maandelijks voerde de bestuurder overleg met de GMR. De directeur van de locatie Zandlaan en de rector van de locatie Bovenbuurtweg voerden periodiek overleg met de Contactraad Ouders op hun locatie. Dat overleg betrof lopende, locatiegebonden zaken. Beide hiervoor genoemde personen voerden ook periodiek overleg met de leerlingenraad op hun locatie over lopende, locatiegebonden zaken. In allerlei vergaderingen voerden het management en de directie overleg met de medewerkers. Het Streek publiceerde de jaarstukken 2013 inclusief de jaarrekening 2013 en de publieksversie daarvan op de website. Beide locaties van Het Streek zorgden met Streeknieuws voor een periodieke digitale informatievoorziening aan ouders. 9

10 De school bracht wekelijks een nieuwsbrief voor medewerkers uit met daarin voor hen relevante informatie. De school hield de website up-to-date, inclusief de daarop gepubliceerde Vensters voor Verantwoording, sinds kort Scholen op de Kaart geheten. Het Streek was betrokken bij allerlei vormen van overleg met de onderwijspartners, met de gemeente en met bedrijven. Scholen op de Kaart Beide locaties van Het Streek maakten in het verslagjaar gebruik van Vensters voor Verantwoording. Dit is een online instrument dat wordt gecoördineerd en beheerd door de VO-raad. Het stelt scholen voor voortgezet onderwijs in staat zich te verantwoorden naar ouders en andere externe belanghebbenden. Deze kunnen zo de kwaliteit van de beide Streeklocaties afmeten aan de standaarden met betrekking tot onderwijsprestaties, kwaliteitszorg, effectief onderwijsbeleid en bedrijfsvoering. Magister Managementplatform In het verslagjaar maakten bestuur, directie en teamleiders gebruik van het Magister Managementplatform. Dit platform maakt het de teamleiders op beide locaties makkelijker om adequaat leiding te geven aan hun afdeling. De informatie die zij daarvoor nodig hebben, krijgen zij op basis van de in Magister ingebrachte data. Tevredenheidsonderzoeken Het Streek meet periodiek zowel de oudertevredenheid als de leerlingtevredenheid. In het verslagjaar vonden alleen tevredenheidsonderzoeken plaats op de locatie Bovenbuurtweg. Oudertevredenheid Bovenbuurtweg Het oudertevredenheidsonderzoek op de locatie Bovenbuurtweg werd uitgevoerd onder ouders van leerjaar 3. Dit gebeurde middels een gestandaardiseerde enquête. De resultaten daarvan werden begin 2015 bekend. Net als voorgaande tevredenheidsonderzoeken onder ouders liet ook het in 2014 uitgevoerde onderzoek een lichte opgaande lijn zien. Onderstaande figuur geeft de cijfers weer per domein, vergeleken met de resultaten uit 2011 en Domein Imago van de school Informatie en communicatie Leerlingzorg- en begeleiding Onderwijsleerproces Schoolklimaat Totaalcijfer Figuur 2.1: Resultaten oudertevredenheidsonderzoek locatie Bovenbuurtweg Een goede communicatie met de ouders vinden wij erg belangrijk. Dit is door de ouders herkend en gewaardeerd. Om de invloedsmogelijkheden van ouders verder te vergroten, is in samenwerking met de CRO (Contactraad Ouders) de klassenouder geïnitieerd. Iedere onderbouwklas heeft een klassenouder. Samen krijgen zij een aantal maal per jaar de vraag om drie tops en drie tips te benoemen. De CRO en de schoolleiding bespreken vervolgens de uitkomsten daarvan met elkaar. De implementatie van passend onderwijs, die als doel heeft om meer zorg op maat te leveren, zal naar wij hopen in de volgende enquête een hogere score op zorg en begeleiding opleveren. 10

11 Klachtenbehandeling Op de beide locaties worden alle klachten geregistreerd. De teamleiders zorgen voor een adequate afhandeling. Hebben leerlingen of ouders een klacht over de school, dan wenden zij zich tot de mentor, vakdocent of teamleider. In nauw overleg proberen die te komen tot een passende oplossing van de klacht. Indien zij er gezamenlijk niet uitkomen, kunnen de ouders gebruikmaken van de Klachtenregeling onderwijs. Dan volgt een interne of externe behandeling van de klacht. De bestuurder en de directie overzien jaarlijks de ingediende klachten. Zij beoordelen of die reden geven het beleid op onderdelen aan te passen. Landelijke Klachtencommissie Een ouder van een brugklasleerling heeft in het verslagjaar een klacht over een opgelegde schorsing ingediend bij de Landelijke Klachtencommissie Onderwijs. Deze commissie kwam op 26 maart 2014 in zitting bijeen. In haar uitspraak gaf de commissie Het Streek gelijk. Zij vroeg de school wel de paragraaf Schorsen en verwijderen in het leerlingstatuut aan te passen. Wanneer een leerlingen is geschorst, krijgt hij of zij regelmatig feedback op het huiswerk. Dat stond nog niet beschreven in het leerlingstatuut. Inmiddels heeft Het Streek het statuut daarop aangepast. Maatschappelijk verantwoord ondernemen Het Streek streeft ernaar samen te werken met andere scholen, de gemeente en bedrijven. Daarmee zorgt de school voor een stevige verankering in de samenleving. In afgeleide vorm zien we die verankering ook terug in ons streven om zo veel mogelijk maatschappelijk verantwoord te ondernemen. In dat kader ondernam Het Streek in 2014 de volgende acties. Om bewuster om te leren gaan met papier- en inktgebruik, moeten alle leerlingen op beide locaties betalen voor hun printjes. Het Streek wil niemand uitsluiten van passende vormen van onderwijs. Daarom hanteert de school een reductie- en kwijtscheldingsregeling voor ouders die de vrijwillige ouderbijdrage niet kunnen betalen en/of de extra kosten voor het technasium. Het concept van De Gezonde School kenmerkte in het verslagjaar de catering op beide locaties van Het Streek. Het is een belangrijke traditie van de leerlingenraad van de locatie Bovenbuurtweg geworden om tweejaarlijks de Zip Your Lip-actie te organiseren. Zo veel mogelijk leerlingen eten 24 uur niets en halen daarmee zo veel mogelijk geld op bij hun sponsors. Net als het voorgaande jaar gingen de opbrengsten naar jongeren in het door burgeroorlog verscheurde Zuid-Soedan. Technasiumleerlingen werkten in het verslagjaar mee aan milieugerelateerde opdrachten vanuit het bedrijfsleven. Het Grand Café op de locatie Zandlaan werd in het verslagjaar één dag per week opengesteld voor buurtbewoners. Zij konden genieten van een heerlijke, door leerlingen bereide en gepresenteerde lunch. In het kader van gezonde voeding verkochten leerlingen van het praktijkonderwijs op de locatie Zandlaan in de smoothiebar door hen gemaakte smoothies aan medeleerlingen. 11

12 3. Organisatie U leest in dit hoofdstuk wat de missie en onderwijsvisie van Het Streek zijn en hoe de school zich wil profileren in de onderwijsomgeving. Het organigram biedt u inzicht in de besluitvormingslijnen van onze organisatie. 3.1 Missie en onderwijsvisie In het verslagjaar bleven onze missie en onderwijsvisie ongewijzigd. Missie Stichting Christelijke Scholengemeenschap Het Streek stelt zich ten doel het verzorgen van christelijk voortgezet onderwijs. De school weet zich geworteld in het evangelie en heeft de Bijbel als bron van inspiratie. Ons onderwijs heeft oog en respect voor de diversiteit waarin de christelijke traditie tot uitdrukking komt en biedt daar ruimte voor. Wij stimuleren de onderlinge ontmoeting en dialoog. De beide locaties van Het Streek zijn uitnodigend voor allen die het onderwijs willen volgen. Daarin positioneert de school zich weloverwogen in onze multiculturele en multireligieuze samenleving. Zo bevorderen de docenten van Het Streek vanuit de eigen inspiratie het (toekomstig) burgerschap van onze leerlingen. Het christelijk onderwijs van CSG Het Streek beoogt dat leerlingen: zich ontwikkelen tot evenwichtige en sociaal vaardige mensen met gevoel voor eigenwaarde; besef hebben van levensbeschouwelijke en zingevingsvraagstukken; beschikken over voldoende bagage om zich zelfstandig te handhaven in de maatschappij en zich verder te ontwikkelen. Deze missie is vastgelegd in de statuten van de school. Zij geeft tevens de kernactiviteiten van de school weer. Onderwijsvisie In de onderwijsvisie van CSG Het Streek zijn onderstaande vier gedachten essentieel: Haal het beste uit jezelf. Voor alle leerlingen en medewerkers biedt de school graag ruimte om hun sterke kanten te ontplooien. Daarbij werken de docenten mee aan de ontwikkeling van de sterke kanten van de individuele leerlingen. Leer betekenis te geven aan het leven. In ons onderwijs sluiten wij aan bij de belevingswereld van de jongeren. We verbinden die met de leergebieden en kijken daarbij ook naar onze cultuur en traditie. Leer de ander echt te zien. Op school respecteren wij de ander zoals hij of zij is. Als we de ander echt zien, komt hij of zij volledig tot zijn of haar recht. Ruimte kent haar grenzen. Wij geven onze leerlingen ruimte, maar stellen hun ook grenzen. In die begrenzing geven wij hun structuur. 3.2 Profiel van de school In deze paragraaf leest u welke soorten onderwijs CSG Het Streek aanbiedt en welke ambities wij in het verslagjaar nastreefden inzake onze profilering. 12

13 Soorten onderwijs De stichting Christelijke Scholengemeenschap Het Streek bestaat uit: de Christelijke Scholengemeenschap Het Streek voor lwo, vmbo, havo en vwo (brinnummer 25 GE); De Opstap, een school voor praktijkonderwijs (brinnummer 26 HV). De stichting biedt voltijd dagonderwijs op twee locaties in Ede aan: locatie Zandlaan voor lwo, praktijkonderwijs, vmbo en mavo; locatie Bovenbuurtweg voor mavo, havo en vwo. Ambities in profilering Ouders moeten weten waarom zij Het Streek kiezen als school voor hun zoon of dochter. Daarom hebben wij in het Strategisch Beleidsplan ambities in profilering verwoord. In het verslagjaar konden we een aantal van die ambities verwezenlijken. Identiteitsprofiel Het Streek hecht aan authenticiteit, ook als het gaat om identiteit. Wij zijn een christelijke school. Richtinggevend in identiteitsvraagstukken is de folder CSG Het Streek als inspirerende omgeving. Huisstijl en motto De huisstijl van Het Streek borgt een professionele uitstraling van de fysieke en digitale schooluitingen. Met het Streekmotto Ondernemende school, een goede basis voor een succesvolle toekomst vast onderdeel van de huisstijl laten we in iedere pr-uiting zien wat de school wil zijn. Wervingsinstrumenten Om onze profilering als school zo goed mogelijk voor het voetlicht te brengen bij ouders en potentiële leerlingen, besteedden wij ook in 2014 veel aandacht aan onze wervingsinstrumenten. De website kreeg in het verslagjaar een duidelijker structuur. Ook in grafisch opzicht werd zij aangepast aan de wensen van de gebruikers. Daarbij werden de online werving voor nieuwe leerlingen en de aandacht voor de Open Dag geïntegreerd in het contentmanagementsysteem. Op dezelfde professionele wijze als in het voorgaande jaar gaf Het Streek een leerlingenfolder per locatie uit en verder een aantal edities van Streeknieuws per locatie. Op de Open Dag werd op iedere locatie een Streeknieuws Special uitgereikt. Voor nieuwe brugklasleerlingen op de locatie Bovenbuurtweg werd de Streek Intro ontwikkeld. Verder profilering per locatie Beide locaties van Het Streek bieden samen een volledig en gedifferentieerd onderwijsaanbod. In 2014 speelden wij verder in op de wens van ouders en leerlingen om ons nog verder te profileren. Dat deden we op de locatie Zandlaan als op de locatie Bovenbuurtweg. Locatie Zandlaan De locatie Zandlaan van Het Streek nam in het verslagjaar landelijk een koploperspositie in bij de ontwikkeling van het nieuwe vmbo. Aan het begin van het schoolseizoen moeten alle vmboscholen een begin hebben gemaakt me de invoering van het nieuwe examenprogramma Beroepsgericht voor de basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte en theoretische leerweg. Deze vernieuwing van het vmbo gebeurt op last van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Leerlingen op de Zandlaan krijgen in het nieuwe vmbo het profiel Dienstverlening & producten aangeboden. Daarbinnen krijgen de acht learning companies een prominente plek. 1 Ook in het verslagjaar hadden vmbo-leerlingen op de locatie Zandlaan de mogelijkheid om extra tijd te besteden aan sport en bewegen. Wie veel sportkwaliteiten in huis had, kon deelnemen aan de Sport Highschool in Ede. 1 Zie voor meer informatie ook paragraaf 4.5 van dit verslag. 13

14 Mavoleerlingen krijgen op de locatie Zandlaan gedifferentieerd onderwijs, zo veel mogelijk gericht op de interesse van de individuele leerlingen: met aandacht voor technologie en met de ondernemersroute van Jong Ondernemen. Locatie Bovenbuurtweg Bij het leren op de locatie Bovenbuurtweg is niet alleen de reproductie van de lesstof van belang. Daarnaast is er vooral aandacht voor de toepassing ervan. Examens toetsen steeds meer het vermogen van leerlingen om kennis toe te passen. De locatie Bovenbuurtweg streeft naar een zo goed mogelijke aansluiting van het onderwijs op de wijze van examineren. Daartoe ontwikkelde het managementteam in het verslagjaar een aantal principes die in 2015 concreet worden uitgewerkt. Het onderwijsaanbod op de locatie Bovenbuurtweg is in het verslagjaar verder gedifferentieerd. Voor alle leerstromen was een onderscheidend programma beschikbaar. Brugklas De brugklasleerlingen leerden een andere manier van bewegingsonderwijs kennen in het programma BO+. Mavo Mavoleerlingen maakten kennis met het Bèta Challenge-programma. Havo Havisten kozen in toenemende mate het cultuur- en mediaprogramma. Havo en vwo Havo- en vwo-leerlingen konden gebruikmaken van het populaire technasiumprogramma. Vwo Vwo-leerlingen leerden het Geo Future-programma kennen en konden meedoen met het Cambridge-Engels-programma. 2 2 Meer informatie over deze onderscheidende onderwijsprogramma s vindt u in paragraaf 4.5 van dit verslag. 14

15 3.3 Organigram Onderstaand organigram geeft de organisatiestructuur van CSG Het Streek weer. Raad van Toezicht Bestuurder Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad Rector locatie Bovenbuurtweg Directeur locatie Zandlaan Teamleiders Teamleiders Figuur 3.1: Organigram CSG Het Streek Mutatie rector In het verslagjaar vond een rectorwisseling plaats op de locatie Bovenbuurtweg. Mevrouw M. Willemsen nam afscheid. Na een zorgvuldige werving- en selectieprocedure werd de heer W. Nep per 1 november benoemd in haar plaats. De nieuwe rector werkte voorheen als teamleider op de locatie Bovenbuurtweg. Hij zal de koers vasthouden die de locatie is ingeslagen. 15

16 4. Onderwijs In 2014 reageerde Het Streek alert op de invoering van het Sectorakkoord VO was het jaar waarin de Wet Passend Onderwijs van kracht werd. Het Streek vroeg voor een aantal leerlingen in het praktijkonderwijs een arrangement passend onderwijs aan. U leest daarover in dit hoofdstuk. Wij geven daarin een verantwoording van de onderwijskwaliteit, de groei van Het Streek, de nieuwe onderwijsontwikkelingen op onze twee locaties en de visievorming inzake de digitalisering van het onderwijs. 4.1 Afstemming op Sectorakkoord VO De VO-raad en het kabinet hebben op 17 april 2014 het Sectorakkoord VO afgesloten. Daarin staan de ambities van het voortgezet onderwijs voor de komende jaren geformuleerd. Ook bevat het akkoord de afspraken over wat de scholen, de overheid en de VO-raad gaan doen om deze ambities te realiseren. De afspraken in het Sectorakkoord VO vloeien voort uit het Nationaal Onderwijsakkoord van september Het Streek heeft in het verslagjaar het sectorakkoord vergeleken met het eigen Strategisch Beleidsplan Op hoofdlijnen zijn de ambities hetzelfde: meer maatwerk voor leerlingen, meer gericht op de professionalisering van het personeel. De ambities uit het sectorakkoord die overeenkomen met het door de school reeds ingezet beleid, hebben we verwerkt in het Jaarplan Deze ambities willen we borgen in de kwartaalrapportages met behulp van het Magister Managementplatform. Andere aspecten uit het sectorakkoord zullen we verwerken in het Jaarplan Groei In 2017 zo is onze ambitie moet Het Streek leerlingen tellen. Leerlingen die samen een grote diversiteit laten zien. Wij willen graag de voorkeurschool zijn voor zo veel mogelijk ouders en leerlingen die in het voedingsgebied bewust kiezen voor christelijk onderwijs. Om die bewuste keuze makkelijker te maken, kunnen ouders via de website onze identiteitsfolder CSG Het Streek als inspirerende omgeving inzien. Wie meer informatie wil hebben over de kwaliteit van ons onderwijs kan op onze website per locatie een link vinden naar Scholen op de Kaart. In het verslagjaar lagen we prima op koers om de groeiambitie te halen. Vergeleken met het voorgaande jaar steeg het aantal leerlingen op Het Streek: van leerlingen in augustus 2013 naar leerlingen in augustus In de meerjarenbegroting gingen we nog uit van leerlingen in In de genoemde aantallen voor de locatie Bovenbuurtweg zijn de vavo-leerlingen (voortgezet algemeen onderwijs voor volwassenen) meegenomen. In het verslagjaar was dit aantal kleiner dan voorheen. Dat verklaart de daling ten opzichte van het schoolseizoen Het aantal voltijds leerlingen op de Bovenbuurtweg is gegroeid. Locatie Zandlaan Bovenbuurtweg totaal Het Streek Figuur 4.1: Totaal aantal leerlingen per locatie van seizoen tot en met

17 Leerlingenprognose Het Streek vroeg een extern bureau in 2014 om op basis van onderzoek een nieuwe leerlingenprognose te maken. Dat onderzoek liet zien dat de bevolkingskrimp in de regio Ede twee jaar eerder zal inzetten dan waarmee wij rekening hielden in onze eerdere prognose. In lijn met deze krimp zal de daling van het aantal leerlingen dan ook eerder plaatsvinden. De nieuwe prognose sluit goed aan bij de signalen uit het basisonderwijs. Daar was de onderbouw in 2014 kleiner dan de bovenbouw. Door ons extra te profileren in ons onderwijsaanbod (zie paragraaf 3.2 en paragraaf 4.5), zal Het Streek wellicht in staat zijn om het geografische voedingsgebied te vergroten. 4.3 Kwaliteit Het Streek moet in 2017 bekendstaan als een school met een goede sfeer en een uitstekende onderwijskwaliteit. Dat is een van de ambities uit ons Strategisch Beleidsplan Behalve aan de cognitieve resultaten willen we nadrukkelijk ook aandacht schenken aan de brede vorming van onze leerlingen. Daarbij maken we bewust een keuze voor onderwijsvernieuwingen. We maken daarbij optimaal gebruik van de digitale mogelijkheden. In het verslagjaar leidde dat tot het Beleidsplan leermiddelen en ICT. Meer informatie daarover leest u in paragraaf 4.6. Leeropbrengsten Het Streek was in het verslagjaar tevreden over de leeropbrengsten. Een grote inzet van ons onderwijsgevend personeel op beide locaties werd daarmee beloond. Hieronder geven we een toelichting op de eindexamencijfers van Die cijfers vindt u in onderstaande figuur 4.2. Locatie Bovenbuurtweg Op de Bovenbuurtweg scoorde de mavo in het verslagjaar op het landelijke gemiddelde. De havo scoorde beter dan in Het slagingspercentage was hoger dan het landelijke gemiddelde. De gerichte sturing op het onderwijs in de bovenbouw die eerder na tegenvallende resultaten was ingezet, liet hier een duidelijk effect zien. De score voor het vwo was ook in het verslagjaar weer goed. Het slagingspercentage lag ver boven het landelijke gemiddelde. Locatie Zandlaan Op de locatie Zandlaan scoorden in 2014 alle afdelingen beter dan in het voorgaande jaar. Er was dan ook hard gewerkt aan de verbetering van de kwaliteit. Die inzet wierp in het verslagjaar zijn vruchten af. Ondanks een forse verbetering van het resultaat, lag het slagingspercentage voor de mavo toch nog onder het landelijke gemiddelde, omdat dat laatste hoger was dan in voorgaande jaren. De stijgende lijn is hoopvol. Ook de scores van vmbo-bbl en vmbo-gl zijn beter dan vorig jaar. Zij liggen net iets onder het landelijke gemiddelde. De score van vmbo-kbl blijft ver achter bij dat landelijke gemiddelde. Om deze score te verhogen, worden verbeterplannen uitgevoerd. 3 aantal examenkandidaten aantal geslaagden slagingspercentage landelijk slagingspercentage BBW vwo ,8% 89,7% havo ,7% 87,9 % mavo ,9% 93,4 % ZLN mavo ,0% 93,6 % vmbo-gl vmbo-kbl vmbo-bbl % 91,9% 95,6% 91,6 % 94,9 % 96,6 % 3 Meer informatie over de verbeterplannen leest u hieronder bij de subparagraaf Inspectiebezoeken. 17

18 (Bron: Scholenopdekaart.nl) Figuur 4.2: Slagingspercentages van Het Streek in 2014 per locatie en onderwijssoort Doorstroming Op beide locaties van Het Streek krijgt de determinatie van de leerlingen al een aantal jaren aandacht. Hieronder beschrijven wij welke effecten dit in het verslagjaar had op de doorstroom van de leerlingen. Locatie Zandlaan In de brugklas blijven leerlingen niet zitten. Wel wordt toegezien op een goede differentiatie naar de verschillende leerstromen. De doorstroom van 2 vmbo naar 3 vmbo bedroeg in het verslagjaar 99 procent; die van vmbo 3 naar vmbo 4 96 procent. De doorstroom van 2 mavo naar 3 mavo bedroeg 98 procent; die van 3 mavo naar 4 mavo 92 procent. Verreweg de meeste vmbo- en mavoleerlingen op de Zandlaan stromen door naar het mbo. Om die doorstroom zo vlot mogelijk te laten verlopen, initieerde de directie van de locatie Zandlaan in het verslagjaar een hernieuwd overleg over doorlopende leerlijnen tussen mavo en vmbo enerzijds en ROC A12 anderzijds. Locatie Bovenbuurtweg De doorstroom in de bovenbouw is de laatste jaren aanzienlijk verbeterd. Doubleren komt daar nauwelijks voor. Het rendement van klas 1 naar klas 6 laat nog te wensen over. De mavoleerlingen op de locatie Bovenbuurtweg stromen door naar de havo of naar het mbo. Leerlingen die de havo hebben doorlopen, gaan veelal naar het hbo (Christelijke Hogeschool Ede of Hogeschool van Arnhem en Nijmegen). Geslaagde vwo-leerlingen kiezen voor het hbo of voor een universitaire studie. Uit terugkoppelingen van onder meer de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, de Wageningen Universiteit en de Universiteit Utrecht blijken onze leerlingen het bovengemiddeld te doen in het vervolgonderwijs. Inspectiebezoeken In 2014 bezocht de onderwijsinspectie zowel de locatie Zandlaan als de locatie Bovenbuurtweg. Ook kreeg het Samenwerkingsverband Gelderse Vallei, waarin Het Streek participeert, een inspectiebezoek. Locatie Zandlaan Naar het oordeel van de inspectie ontwikkelden de diverse afdelingen van de locatie Zandlaan zich in de goede richting. De inspectie constateerde dat de samenwerking tussen de teamleiders van de verschillende afdelingen was verbeterd. Zij was lovend over de planmatige manier waarop de processen werden aangepast. Over de kwaliteit van de afdeling praktijkonderwijs was zij uitermate tevreden. Deze afdeling kreeg van haar het oordeel voldoende. Ook de mavoafdeling is volgens de Onderwijsinspectie op de goede weg. Zij zag een duidelijke ontwikkeling bij de medewerkers richting een gedeelde onderwijsfocus. De leeropbrengsten zullen de komende tijd het vervolg van het inspectietoezicht bepalen. Indien het rendement van de bovenbouw mavo voldoende is, zal in mei 2015 een afsluitend onderzoek naar kwaliteitsverbetering plaatsvinden. We hopen dat dit bezoek zal leiden tot een positieve beoordeling van de mavo op de locatie Zandlaan. Locatie Bovenbuurtweg In het verslagjaar kreeg de afdeling mavo van de locatie Bovenbuurtweg een regulier inspectiebezoek. In haar rapport daarvan prees de inspectie de onderwijscultuur die gericht was op zorg. Ook was zij positief over de ondersteuning en begeleiding van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. De inspectie beoordeelde zowel de leeropbrengsten als de kwaliteit van het onderwijsproces als voldoende. 18

19 De aandachtspunten zij de mavoafdeling in haar rapport meegaf, waren de evaluatie van lesdoelen aan het einde van een les, het didactische differentiëren tussen de verschillende leerlingen en het geven van feedback op het leerproces en niet alleen op het eindresultaat. Het managementteam pakte deze aanbevelingen direct op, niet alleen voor de mavo maar voor alle afdelingen. Nog in het verslagjaar werd een begin van verbetering gerealiseerd: de teamleiders hielden tijdens lesbezoeken deze aspecten tegen het licht. Samenwerkingsverband Gelderse Vallei De onderwijsinspectie bracht op 24 april 2014 een bezoek aan het Samenwerkingsverband Gelderse Vallei voor passend onderwijs. Het Streek participeert in dit samenwerkingsverband; de bestuurder vervult daarin de voorzittersrol. Het was het eerste bezoek dat daarmee het karakter van een nulmeting kreeg. De inspectie was zeer tevreden over de vorderingen van het samenwerkingsverband met betrekking tot de invoering van het passend onderwijs. De inspectie doet bij alle samenwerkingsverbanden in Nederland een dergelijke nulmeting. Opbrengstgericht werken Net als in het voorgaande jaar waren ook in 2014 de feedbackgesprekken met medewerkers voor een belangrijk deel gewijd aan het opbrengstgericht werken en de reflectie op het eigen gedrag. De bedoeling van deze focus was om zo bij de medewerkers een houding van continu verbeteren te versterken. In dat kader stond ook de borging van een goede omgang met elkaar, met de leerlingen, hun ouders en andere belanghebbenden. Wet modernisering onderwijstijd De Tweede Kamer nam op 16 december 2014 de Wet modernisering onderwijstijd aan. Deze wet moet op 1 augustus 2015 ingaan. In de nieuwe situatie geldt niet langer een urennorm per schooljaar maar voor de gehele schoolloopbaan van een leerling. De scholen mogen de uren naar eigen inzicht verspreiden over alle leerjaren. Een vereiste is wel dat leerlingen minimaal 189 dagen per jaar onderwijs krijgen. Deze nieuwe situatie maakt meer maatwerk per leerling en andere lesvormen mogelijk. In het verslagjaar heeft Het Streek een eerste verkenning uitgevoerd naar de mogelijkheden die de wet de school geeft. Met minder regulering kunnen de beide locaties bewuste keuzes maken. 4.4 Passend onderwijs Sinds 1 augustus 2014 geldt de Wet Passend Onderwijs. Het belangrijkste onderdeel van deze wet is de zorgplicht die de scholen aangaan voor hun leerlingen. Om daaraan zo goed mogelijk te voldoen, richtten scholen voor voortgezet (speciaal) onderwijs in de regio het Samenwerkingsverband Gelderse Vallei op. Sinds de oprichtingsvergadering verzette het samenwerkingverband veel werk. Ook in het verslagjaar, voorafgaand aan de invoering van de wet. Zo stelde het samenwerkingsverband onder voorzitterschap van Het Streek in 2014 het ondersteuningsplan vast. Dat gebeurde ook met de ondersteuningsprofielen van de participerende scholen. Het Streek heeft drie ondersteuningsprofielen: een profiel voor de Bovenbuurtweg, voor de Zandlaan en voor het praktijkonderwijs. Met de vaststelling van het ondersteuningsplan en de diverse ondersteuningsprofielen voldoet het Samenwerkingsverband Gelderse Vallei aan alle in de wet gestelde eisen. De inspectie was dan ook tijdens haar bezoek aan het samenwerkingsverband positief gestemd over de vorderingen (zie paragraaf 4.3). Pilot in praktijkonderwijs In het verslagjaar dienden zich elf leerlingen aan die graag onderwijs wilden volgen in het praktijkonderwijs op de locatie Zandlaan. Voor de invoering van de Wet Passend Onderwijs zouden zij verwezen zijn naar het speciaal onderwijs. Het Streek vroeg voor hen een onderwijsarrangement aan bij het samenwerkingsverband. Zij hebben ambulante begeleiding gekregen. De mentoren zijn hiervoor 19

20 geschoold. Dat levert rendement op voor alle leerlingen van het praktijkonderwijs. De eerste resultaten zijn goed. De kinderen hebben het prima naar hun zin op de locatie Zandlaan. Wel is veel inzet nodig om hen succesvol te laten zijn in het reguliere onderwijs. 4.5 Nieuwe onderwijsontwikkelingen Beide locaties van Het Streek lieten in het verslagjaar veel beweging zien als het gaat om nieuwe onderwijsontwikkelingen. Hieronder geven we ter verantwoording een uitgebreide bloemlezing daarvan. Rekenbeleid De twee locaties van Het Streek hebben in het verslagjaar het rekenbeleid goed vormgegeven. Locatie Zandlaan Op de locatie Zandlaan ontplooide een rekenwerkgroep allerlei activiteiten om het rekenonderwijs te verbeteren. Het ministerie van OCW heeft dat gemonitord en de locatie hiermee gecomplimenteerd. Locatie Bovenbuurtweg De locatie Bovenbuurtweg experimenteerde in 2014 met twee softwareprogramma s, waarin op adaptieve wijze rekentoetsen worden aangeboden. Op de mavo wordt gewerkt met Smart Rekenen, op de havo/vwo met Got it?! Primair krijgt het rekenonderwijs op de locatie Bovenbuurtweg een digitale invulling. Wanneer leerlingen door slechte prestaties in het programma Smart Rekenen uitvallen, wordt dat geregistreerd. Dan krijgen zij alsnog ondersteunend rekenonderwijs van een daartoe bevoegde docent. Zo wordt recht gedaan aan de verschillende behoeften van de leerlingen. Nieuwe vmbo De locatie Zandlaan onderscheidde zich in 2014 van veel scholen voor vmbo in Nederland door een gedreven ontwikkeling richting het nieuwe vmbo. Op 1 augustus 2016 moeten alle scholen voor vmbo in de bovenbouw een begin hebben gemaakt met het nieuwe examenprogramma Beroepsgericht. Dat geldt voor alle leerwegen binnen het vmbo: de basisberoepsgerichte leerweg, de kaderberoepsgerichte leerweg, de theoretische leerweg en de gemengde leerweg. De locatie Zandlaan ontwikkelde in het verslagjaar een heel nieuw model voor het vmbo. Dat beantwoordt aan de vereisten van het examenprogramma Beroepsgericht. In dat nieuwe model staat één profiel centraal: Dienstverlening en producten. Andere profielen biedt Het Streek in de nieuwe situatie niet aan. Maar in dat ene profiel krijgen de nu al bestaande acht learning companies een prominente plaats. Daardoor hebben de leerlingen veel keuzemogelijkheden. Praktijkonderwijs Het praktijkonderwijs op de locatie Zandlaan liet in het verslagjaar het begin van een omslag zien: van klassikaal onderwijs naar individueel onderwijs. Daarvoor werd het nieuwe online programma Profijt ingericht. Met deze aanpak worden de leerlingen steeds meer eigenaar van hun eigen leerproces. Zij kunnen daarin ook steeds meer keuzes maken. Op bepaalde momenten in de week kiezen leerlingen welke les zij willen hebben. Zij zijn zij zelfsturend actief bezig met hun eigen ontwikkeling. De teamleider en de docenten van het praktijkonderwijs hebben hiermee een prachtige tour de force verricht. Bepaalde aspecten van deze aanpak hoe zo goed mogelijk leerlingen op maat te bedienen in hun ontwikkelingsgang - zijn kopieerbaar voor het vmbo. WOW-project Het project Waar Onderwijs Werkt (WOW) kwam in het verslagjaar van de grond op de locatie Zandlaan. Het project heeft als doelstelling om jongeren die via de reguliere weg niet aan een startkwalificatie 20