Biografie Geschiedenis James Gregory

Transcriptie

1 Biografie Geschiedenis James Gregory Biografie door een scholier 3474 woorden 5 januari ,7 4 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Zoeloecultuur Als een Zoeloe stierf ging hij naar de spirituele wereld en vandaar uit blijft hij waken over zijn familie. De familie van de gestorven Zoeloe brachten elk jaar een offer aan de overledene om te tonen dat ze hem niet vergeten waren. Als ze dit vergaten ging de oogst of de jacht mislukken omdat de voorvaders daar macht ver hadden. Als er een feest was plengde het stamhoofd voor hij zelf dronk een beetje kafferkorenbier op de grond om de voorvaderen te eren. Daarna legde een vrouw een stuk brood op het dak om de vroegere vrouw des huize te danken. Als er een ongeluk gebeurde of de jacht mislukte de kwam dit doordat je je voorouders had boos gemaakt. Wanneer een ramp Zoeloes doden, was er een machtig iemand die het stamhoofd of de familie onheil toewenste. Eén van de grootste geesten was Nkulunkulu, hij had alles geschapen: de mens in goede gezondheid, de wereld in een even perfect als een subtiel evenwicht, Hij kwam alleen tussenbeiden als er levens op het spel stonden. Bv. hongersnood, grote rampen, Trouwpartijen waren een van de grootste feesten bij de Zoeloes. De vader van de bruid kreeg als compensatie voor het verlies van een dochter een gift, de omvang hing af van de sociale status van de bruid. Bij een bruiloft aten ze vlees en vruchten, dansten de mannen met assegaaien, lansen en schild rond het vuur. Als laatste zong een meisje uit elke familie een lofzang over alle familieleden. Op het einde van het lied werd de bruidegom vergeleken met een stier, een groot man en een koning. De vrouw was ondergeschikt aan de man; haar rol was strikt beperkt tot het huishouden en de kinderen. De vrouwen liepen altijd rond met ontblote borst, tenzij ze op het land moesten werken van de blanken, dan droegen ze Westerse kledij. Jeugd James Jenkis Gregory werd geboren op 27 november 1941, als 4de van 5 kinderen. Zijn moeder, Margrita Suzanna May Bester, behoorde tot een van de eerste Hollandse families die zich in de 18e eeuw in Zuid- Afrika vestigde. Tot 1945 leefde hij bij zijn grootouders in Vrijheid omdat zijn vader aan het vechten was in de 2e wereldoorlog. Nadat de oorlog was gedaan, ging hij samen met zijn familie op de boerderij Ongemak wonen. Zijn vader had Zoeloes in dienst die hem hielpen het land te bewerken, de Zoeloes woonden in kralen (Zoeloedorpen op het land van een blanke boer). Bafana was een Zoeloejeugdvriend van Gregory, hij leerde hem vissen, jagen, oriënteren op de rook van vuur, dansen als een Zoeloekrijger, Gregory moest van zijn ouders Westerse kleren dragen maar hij droeg liever Zoeloekleren die alleen bestonden uit een beshu (lendendoek van koeienleer) tenzij voor in het bos te lopen, dan droegen ze landata s (sandalen van autobanden). De Zoeloes behandeleden hem als een blanke Zoeloe terwijl hij Pagina 1 van 6

2 eigenlijk de zoon van de baas was. Ze noemden hem Maitulele (hij die denkt), maar als er blanken bij waren noemden ze hem Nkosana (zoon van de baas). Met Bafana haalde hij veel streken uit, ze aten rauw vlees dat ze hadden gestolen uit de voorraadkamer. Hij kreeg hierdoor een lintworm en alleen het vieze drankje van de tovenaar hielp. Bafana redde ook eens Gregory s leven; Gregory had op een adder gestapt en Bafana heeft hem de hele weg naar huis gebracht waar zijn vader hem net op tijd naar het ziekenhuis had kunnen brengen. Als James Gregory ongeveer 6 jaar oud was, werd hij door zijn ouders naar Lucas Meyerschool gestuurd in Vrijheid. Hij woonde dan weer terug bij zijn strenge oma. Hij mocht van haar niet spelen en hij was zeer eenzaam omdat hij geen contact had met Bafana, zijn beste vriend waarmee hij was opgegroeid. Ook op school ging het niet goed, hij werd gepest en de nieuwe leerlingen werden afgeranseld door de oudere leerlingen, hij verdedigde zich met de Zoeloetechnieken die hij had geleerd van Bafana en beschermde de zwakken. Maar hij werd nog steeds gemeden door andere leerlingen. In het weekend werd hij niet opgehaald door zijn ouders, gelijk de andere leerlingen. Daardoor kwam er een kloof tussen hen. Gregory had veel heimwee en voelde zich zeer eenzaam. Vroeger werden er kliekjes gevormd volgens de automerken maar dit veranderde; er kwamen twee groepen: de nationalisten (voor de apartheid) en unionisten. Gregory koos voor de unionisten, niet omdat hij tussen de Zoeloes was opgegroeid maar omdat ze in de minderheid waren en werden afgeranseld. In 1949 verkochten zijn ouders de boerderij Ongemak. Gregory had nooit afscheid van Bafana kunnen nemen en hierdoor werd de kloof tussen hem en zijn ouders nog groter. Doordat Gregory zo eenzaam was en veel heimwee had, kon zijn schoolwerk hem niet echt veel meer schelen. Doordat Gregory de zwakken beschermden, zagen de leerkrachten hem als een luie, agressieve jongen. Er was maar een leerkracht die hem begreep en die liet hem terug inzien dat hij het niet moet opgeven. Hij begon terug zijn best te doen en daardoor kreeg hij minder straf. Op de nieuwe boerderij Trapani kreeg Gregory een nieuwe vriend, Dali. Ze zwommen tussen de krokodillen, aten ratten, voedden bavianen op, Er was een bavianenjong dat zijn vriend werd; Kehla. Maar op een dag werd hij uitgedaagd door bezoekers en heeft zijn vader Kehla moeten doodschieten. Rond zijn tien jaar ging Gregory naar een nieuwe kostschool. Op zijn school gelde de regel van de sterksten. Hij vertelde dit aan zijn ouders maar die negeerden zijn klachten, hierdoor vergrootte de kloof tussen hem en zijn ouders. In 1952, op zijn elf jaar, ging Gregory weer naar een andere kostschool in Vrijheid. In 1954 hoorde hij dat er kleine opstandjes waren in Kenia, Ghana, Vanaf dan leerden ze op school dat de zwarten een complot smeedden tegen de blanken om hen uit te roeien, er was daartegen maar een wapen; de apartheid. Gregory raakt hierdoor een beetje verward; Bafana en de andere Zoeloes wilden hem en zijn familie toch niet dood? Bafana en de tovenaar hadden zelfs eens zijn leven gered! De propaganda was een ware hersenspoeling voor de leerlingen; de leraren vertelde elke dag over de aanslagen die de zwarten hadden gepleegd om hen uit te roeien en natuurlijk begonnen Gregory en alle andere kinderen dat te geloven. In 1956, op zijn 16 jaar, veranderd hij weer van school, hij gaat dan naar de Ermelo High School in Transvaal. Ook daar vertelden ze dat al het geweld de schuld was van de zwarten en dat de blanken zich gewoon verdedigde. Adolescentie In 1961 was Gregory klaar met school, hij had zijn buik vol van studeren en hij ging daarom gaan werken bij de rechtbank in Vrijheid. Als hij zijn uitslag van de eindexamens wist, ging hij in Kaapstad gaan werken. Daar leerde een collega hem verder Xhosa, een dialect van het Zoeloe dat hij een beetje kon door Bafana. In januari 1963 trouwde hij met Gloria. En een jaar later, in 1964, werd zijn eerste zoon, Zane, geboren. In 1966 werd zijn tweede zoon, Brent, geboren en in 1970 zijn eerst dochter Natacha. Zijn baas Pagina 2 van 6

3 beloofde hem een promotie maar die kreeg hij niet en daarom diende hij zijn ontslag in. Hij had het dan een tijdje moeilijk met de eindjes aan elkaar te knopen. Gregory vond een nieuwe job; politieagent in Worcester. Hij was zeer rechtvaardig; hij gaf zowel de zwarten als de blanken boetes als ze de wet overtraden. Nochtans vroeg zijn baas dat hij een oogje dicht kneep voor de blanken. Het was tijdens die job dat hij voor eerst dingen begon te horen over Nelson Mandela en het ANC (African National Congress, de partij die streed voor de rechten van de zwarten). Gregory kreeg de kans om gevangenisbewaker te worden op Robbeneiland maar hij twijfelde; langs de ene kant had Robbeneiland een slechte reputatie, het was er hard,... Maar langs de andere kant had je als gevangenisbewaker wel een groter huis en je werd goed betaald. Aangezien de Gregory s het financieel moeilijk hadden, nam Gregory de job aan. Robbeneiland Op 23 december 1966 verhuisden de Gregory s naar Robbeneiland. Gregory werkte vooral in Sectie B, een speciale ruimte voor de Poqo s, de politieke gevangenen. Gregory was het meest verrast door de Poqo s; ze waren rustig, beleefd en respectvol en niet zoals hij op school had geleerd vol wraak en haat. De Poqo s hadden het in de gevangenis zeer slecht; hun cellen waren zeer kleine, slechts 3x3m, hun eten bestond uit een vieze brij, de bewakers hadden helemaal geen respect voor hen, Gregory hoorde dat hij een reputatie had van een strenge maar rechtvaardige man. Gregory mocht werken op de afdeling censuur. Hij kreeg daar veel klachten van de gevangen over niet-ontvingen brieven. Daarom startte Gregory een systeem op zodat hij de hele weg van de brief kon volgen. De meeste medebewakers vonden dat onzin; wie deed er nu zoveel moeite voor die beesten? Het was niet verboden om met de gevangenen te praten maar het werd nadrukkelijk geadviseerd om dit niet te doen, tenzij in uiterste nood. Met alle gevangenen had Gregory goed contact behalve met de vier grote leiders, bij Mandela was het contact in het begin wat afstandig maar naar een tijdje werd hun band zelfs beter dan met de andere gevangenen. Mandela vertelde dat de Zwarten 50 jaar lang hadden geprobeerd in vrede hun rechten en een groter stuk land te krijgen. De zwarte bevolking was met 87% terwijl ze werden opgesloten op 13% van het land, ze moesten allemaal aanvragen doen om zich door het land te verplaatsen, Maar steeds als ze iets zeiden hierover werden ze genegeerd. En er was dus maar een oplossing: hun woorden laten horen met behulp van geweld. Nadat Gregory dit hoorde was hij verward; op school hadden ze hem geleerd dat de schuld bij de zwarten lag en niet bij de blanke. Na enig opzoekwerk was het overduidelijk: Mandela had gelijk, de zwarten werden onderdrukt door de blanken. Gregory wou hen helpen om het leven in de gevangenis minder zwaar te maken. Dit deed hij vooral via de censuur: hij knipt de verboden, politieke deeltjes uit de brief en plakte die in hun dossier zodat de gevangenen dit later nog zou kunnen lezen. Hij zorgde ook dat er geen brieven meer werden weggegooid door de andere mensen van de censuur en hij zorgde dat de bezoekers van de gevangenen er goed konden geraken door een goede wegbeschrijving op te sturen naar de bezoeker. Gregory moest ook de bezoeken van Mandela begeleiden. Tussen de gevangene en de bezoeker zat een dik glas dat fysiek contact belette, ze konden alleen praten via de intercom en er luisterde altijd een bewaker mee. Gregory vond dit gênant, een inbraak op de privacy van de gevangene. Het liefst van al had hij zijn koptelefoon afgedaan maar dat mocht niet. De gevangenen mochten ook nooit naar de begrafenis van een familielid. Het leven op Robbeneiland was een hel, er heerste alcohol, verveling en geweld. De meeste bewakers hielden het er minder dan 3 jaar lang uit. Het lag geïsoleerd, en je had er een sociaal leven van niets. Alle bewakers dronken om de ellende te vergeten, ook Gregory. Overplaatsingen Pagina 3 van 6

4 In 1973, na 7 jaar werken op Robbeneiland, had Gregory genoeg van Robbeneiland. Hij wilde zijn kinderen niet in een kostschool steken en er was geen middelbare school op Robbeneiland, alleen maar een lagere. Dus hij wou verhuizen naar het vaste land. Hij sloot een deal met zijn baas; hij zou nieuwe mensen opleiden die bij censuur gingen werken en ging worden overgeplaatst naar Pollsmoor, een betere gevangenis. De Gregory s begonnen een nieuw leven in de nieuwe, ultramoderne gevangenis. Gregory moest onderzoeken doen naar incidenten, ruzies en allerlei conflicten. Om Robbeneiland zo vlug mogelijk te vergeten dook Gregory in zijn werk. De eerste weken kon Gregory de kinderen nog naar school brengen met de auto maar na een tijd ging dit niet meer; het land zat in een van zijn gewelddadigste crisissen ooit en de spanning was zeer hoog opgelopen. In alle zwarte buitenwijken van alle steden waren er rellen. De blanke kinderen die naar school gingen en dan vooral de kinderen van de gevangenisbewakers, waren het doelwit van die aanslagen. De kinderen van Gregory werden met een speciale bus onder begeleiding van politieagenten naar school gebracht. Na 6 maanden werken op de afdeling van onderzoek werd Gregory terug overgeplaatst naar Robbeneiland. Hij zag er niet tegenop om terug naar Nelson Mandela te gaan maar wel om weer op het ongelukkige eiland te moeten wonen. Dus zorgde hij ervoor dat hij op het vaste land mocht wonen. In 1982 werd Gregory weer overgeplaatst naar Pollsmoor. In het begin was het redelijk onduidelijk wat hij moest doen maar dan werden Mandela en de drie andere leiders werden ook overgeplaatst naar Pollsmoor. Hierdoor waren de leiders afgescheiden van hun volgelingen en konden ze elkaar niet meer aanmoedigen. Gregory moest zorgen voor een comfortabele plaats in de gevangenis. Hij kon er niet voor zorgen dat Mandela en de anderen vrijkwamen maar hij kon er wel voor zorgen dat hun leven in de gevangenis minder zwaar werd. Dus zorgde hij ervoor dat de gevangenen goed eten kregen, voldoende lichaamsbeweging hadden, De gevangenen op hun beurt waren heel blij en dankbaar tegenover Gregory maar het comfort kon hun eigenlijk niet veel schelen, ze wilden alleen maar bij hun vrienden zijn. In 1982 studeerde Brent, de oudste zoon van Gregory, af. Ook hij werd eerst bewaker op het Robbeneiland en toen er een plaats vrijkwam in Pollsmoor begon hij zijn vader te helpen met het bewaken van Mandela en zijn vrienden. Ziekenhuizen In hetzelfde jaar, 1982, werd Mandela voor de eerste keer opgenomen in het ziekenhuis, er zat een beetje vocht in zijn longen en hij had TBC. Gregory moest voor de veiligheid van Mandela zorgen. Mandela ging niet ontsnappen maar er kon wel een aanslag op hem worden gepleegd. In 1983 werd Nelson Mandela weer opgenomen in het ziekenhuis. Gregory zorgde weer voor de veiligheid. Er was altijd een zwerm van journalisten rond het ziekenhuis die wilden weten hoe het met Mandela ging, of hij nog leefde,... Er kwam wel een verbetering voor de gevangenen; vanaf nu konden ze hun geliefden weer omhelzen. De intercom en de dikke glazen ruit die fysiek contact belette was verdwenen. In augustus 1984 werd Mandela opnieuw ogenomen in het ziekenhuis. Hij had een goedaardig gezwel op zijn prostaat. Gregory moest opnieuw zorgen voor de veiligheid. Later in 1985 werd Mandela geopereerd, een kleine routineoperatie. Zoals altijd begeleidde Gregory Mandela naar het ziekenhuis en zorgde hij voor de nodige veiligheid. Als Mandela na zijn herstel in Pollsmoor terugkomt, mag hij niet terug naar de derde verdieping bij de anderen maar krijgt hij beneden een kleine cel voor zich alleen. Dit kwam waarschijnlijk doordat de onderhandelingen met de regering begon op te schieten. Als hij naar buiten wou was er een alleen klein, vuil binnenkoertje. Maar na een tijdje ging Gregory met Mandela gaan wandelen bij een klein meertje dicht bij de gevangenis. Onderhandelingen In 1985 zei Botha, de toenmalige president van Zuid-Afrika, in een toespraak dat ze Nelson Mandela wel Pagina 4 van 6

5 wouden vrijlaten maar alleen als hij stopte met het vertegenwoordigen van het ANC (African National Congress, de partij die streed voor de rechten van de zwarten). Maar Mandela weigerde, hij vond dat hij geen echte vrijheid had als zijn volk ook geen vrijheid had. Botha werd onder druk gezet langs alle kanten; vele grote leiders vanuit het buitenland, een deel van de blanke bevolking, Ze wouden allemaal dat de apartheid werd afgeschaft. In 1986 mag Gregory uitstapjes maken met Mandela. Hij moet er alleen voor zorgen dat de veiligheid in orde is. Toen Mandela na zijn ziekte niet meer naar de Pollsmoor gevangenis ging maar naar de Constantiaberg Clinic (een privékliniek) waar hij rustig verder kon herstellen. In 1988 werd Mandela overgeplaatst naar de Victor Verster Gevangenis. Midden in de wijngaarden kreeg Mandela een cottage waar hij helemaal op krachten kon komen. Gregory verwachtte dat die overplaatsing het einde zou zijn van de weg die ze samen hadden afgelegd want de Gregory s moesten weer verhuizen, weg van al hun vrienden uit Kaapstad. Maar de generaal zei dat Gregory Mandela nu niet los kon laten omdat hij dé bewaker van Mandela was. Uiteindelijk gaf Gregory toe. Gregory was het hoofd van de beveiliging van Mandela in de Victor Verster Gevangenis, hij had het bevel over iedereen die in de buurt van Mandela kwamen. Hierdoor kreeg hij een paar jaloerse vijanden die hoger in de rang stonden dan hem, maar niet zoveel gezag hadden. Ze scholden hem uit voor Kaffer boetie, Niger lover, iets wat hij op Robbeneiland al was tegengekomen. In het weekend kwam Gregory niet buiten, hierdoor had hij weinig contact en was hij zeer eenzaam. Het deed hem denken aan zijn eenzame tijd op de kostschool. Op 23 maart 1989 stierf zijn oudste zoon, Brent, door een auto-ongeluk. Gregory s wereld stortte in. Over het ongeval werd er niet veel onderzocht, er waren alleen twijfels, die hem voor de rest van zijn leven bleven achtervolgen. Mandela heeft veel medeleven; Mandela en Brent waren goede vrienden en 20 jaar eerder was Mandela s oudste zoon ook gestorven. Mandela hielp Gregory de dood van zijn zoon te verwerken door erover te praten. In augustus 1989 trad Botha af als president, hij stond bekent als een koppige, agressieve man. De nieuwe president werd de Klerk, hij was bereid om verder te onderhandelen en hervormingen door te voeren zodat de zwarten minder onderdrukt werden. Op 8 oktober 1989 werden vier leiders uit Robbeneiland en 4 andere leiders die samen met Mandela in Pollsmoor gevangen zaten onvoorwaardelijk vrijgelaten. En twee dagen later op 10 oktober werden nog 8 andere grote leiders van het ANC vrijgelaten. Het was een kwestie van dagen voordat ook Mandela werd vrijgelaten. Als de dag aangebroken was dat Mandela werd vrijgelaten, had Gregory een mengeling van emoties; al jaren waren hij en Mandela aan het uitkijken naar die dag, angst wat zal hij doen als Mandela wordt vrijgelaten, wat zou de toekomst hem brengen? Op 11 februari 1990 werd Mandela vrijgelaten. Het was een zeer hartelijk afscheid, als dat van vrienden. Na de werd vrijlating, zag Gregory het niet echt zitten om terug gevangenisbewaker te worden. Hij ging op pensioen en schreef het boek: Goodbye Bafana, Nelson Mandela, mijn gevangene, mijn vriend, dat in 1996 uitkwam. Het ging over al zijn ervaringen in en rond de gevangenis van de Poqo s. Het boek werd in 2007 verfilmd met dezelfde titel: Goodbye Bafana. In de zomer van 2003 stierf Gregory ten gevolge van kanker. Omdat Gregory Xhosa en Zoeloe sprak, verdenken sommige mensen hem van spionage voor de overheid. Gregory was ook de censor van Mandela en hij zou details over Mandela s privéleven hebben verkocht. Anthony Sampson, één van de autobiografen van Mandela, betwist de beweringen van Gregory dat Mandela en hij een nauwe band hadden en dat de meeste gesprekken tussen Gregory en Mandela uit het boek Goodbye Bafana verzonnen zouden zijn. Maar of dat Gregory een spion zou zijn of dingen zou hebben verzonnen is zeer onduidelijk. Betekenis Ik denk dat James Gregory veel heeft betekend voor Mandela en de andere politieke gevangenen. Hij Pagina 5 van 6

6 probeerde te zorgen voor comfort, vers eten, lichaamsbeweging,... Zonder hem zou het leven in de gevangenis misschien nog zwaarder geweest zijn. Daarom vind ik het ook een beetje raar dat Mandela Gregory maar twee keer vermeld in zijn autobiografie: Long Walk To Freedom. De eerste keer vermeldt hij hem tijdens zijn verblijf in Pollsmoor: "Vaak hield adjudant-onderofficier James Gregory, die een censuurofficier was op Robbeneiland, toezicht op Winnies bezoeken. Ik kende hem niet vreselijk goed, maar hij kende ons, omdat hij verantwoordelijk was voor het nakijken van onze inkomende en uitgaande post. In Pollsmoor leerde ik Gregory beter kennen en vond hem een welkome afwisseling met de typische cipier. Hij was verfijnd en welbespraakt, en behandelde Winnie met beleefdheid en respect". In plaats van te blaffen: 'De tijd is op!' zou hij zeggen, 'Mevrouw Mandela, u hebt nog vijf minuten." De tweede keer was bij zijn vrijlating: "Cipierofficier James Gregory was daar ook aanwezig in het huis, en ik omhelsde hem innig. In de jaren dat hij toezicht op mij hield van Pollsmoor tot Victor Verster, hadden we nooit over politiek gediscussieerd, maar onze band was een onuitgesproken band en ik zou zijn troostende aanwezigheid missen. Gregory had ook veel respect voor de zwarten en dit had invloed op zowel de gevangenen als op de andere bewakers; sommigen vonden dit een reden om hem te pesten, andere namen hem als hun voorbeeld en probeerden dan ook meer respect op te brengen voor de gevangen. Misschien heeft Gregory ons ook getoond dat niet alle blanken respectloos waren tegenover de zwarten, dat we niet iedereen over dezelfde kam moeten scheren. Gregory was samen met Christo Brand een voorbeeld voor de andere bewakers; ze toonden dat bewakers ook respect en waardering tegenover de zwarten konden hebben. Pagina 6 van 6