ROMANTIEK. het tijdperk van de. De ontdekking van het eigene

Transcriptie

1 ROMANTIEK het tijdperk van de De ontdekking van het eigene

2

3

4 Duitsland als cultuurnatie: Novalis: Duitsland loopt langzaam maar zeker vóór de andere Europese landen uit. Terwijl deze het druk hebben met oorlog, speculatie en partijpolitiek, ontwikkelt de Duitser zich vol ijver tot deelgenoot van een hogere cultuur, en die voorsprong moet hem in de loop der tijd een aanzienlijk overwicht over de anderen bezorgen Friedrich Schiller: Mag de Duitser op dit moment, waarop hij roemloos uit het tranendal van een oorlog huiswaarts keert, ( ) mag hij zich beroemen en verheugen op zijn naam? ( ) Ja, dat mag hij! Het Duitse Rijk en de Duitse Natie zijn twee dingen. De majesteit van de Duitser rustte nooit op het hoofd van zijn vorst. Terzijde van het politieke heeft de Duitser zijn eigenwaarde gevestigd, en ook als het imperium ten onder zou gaan, bleef de Duitse waardigheid onaangevochten ( ) Zij is een zedelijke grootheid, zij huist in de cultuur

5 Historische context: ware poëzie ontstaat in een ongekunstelde maatschappij dicht bij de natuur, weinig complex Alleen in een dergelijke maatschappij gebeuren nog wonderlijke en onverwachte dingen die het gemoed direct beroeren en is de taal nog in een stadium van ongevormdheid die haar een natuurlijk, hartstochtelijk en sterk beeldend karakter geeft centrale rol voor barden en dichters Orpheus zanger, wetgever, filosoof

6 Blindheid Homerus: innerlijke (door de goden gegeven) inspiratie extatisch: profetisch en godgelijk

7 Vergilius

8 Vergilius formalistisch, gekunsteld Homerus natuur zelf komt aan het woord Homerus werk: het grote drama van het leven, opgevoerd voor onze ogen

9 Zou de archaïsche, middeleeuwse west- Europese cultuur ook een Homerus hebben kunnen voortbrengen?? Geen sporen van

10 Johan Jakob Bodmer 1748 ontdekking van de Codex Manesse (of het Manessische Handschrift), een verzameling middeleeuwse minneliederen door o.a. Wolfram von Eschenbach en Walther von der Vogelweide

11 Johan Jakob Bodmer 1755 ontdekking van het Nibelungenlied, een ridderepos over de daden van Siegfried ten tijde van de Volksverhuizing

12 Johan Jakob Bodmer Homerus vs Nibelungenlied: voorkeur voor de Germaanse helden met hun gevoelens van eer, edelmoedigheid en rechtschapenheid die wij in die opvallende vorm niet bij Homerus helden aantreffen

13 Fragments of Ancient Poetry collected in the Highlands of Scotland (1760) Fingal, an Ancient Epic Poem (1762) Temora, an Ancient Epic Poem (1763) The Works of Ossian (1765)

14 Hugh Blair (1763)

15 Zuiden: dichter van helderheid, licht en levenslust; Levendig en vrolijk (bijzaken); Beschrijvend, buitenkant; Klassieke cultuur van het Zuiden was vrolijk maar oppervlakkig Noorden: dichter van duisternis, somberheid en pijn; Sobere, plechtige eenvoud ( mythologie van de menselijke natuur ); Beschouwend, het innerlijk rakend; Keltische cultuur van het Noorden was melancholiek en diepzinnig

16 Ossian begroet de gevallen Franse helden, Anne-Louis Girodet (1805) Ossian en Malvina, Johann Peter Krafft (1810)

17 De droom van Ossian Jean Auguste Dominique Ingres (1813)

18

19 Bewonderaars: Napoleon, Diderot,Thomas Jefferson, Johann Gottfried Herder e.a. Invloed op o.a. Walter Scott, Klopstock, Goethe Vertalingen in het Frans (tussen 1762 en 1777), Duits ( ), Deens ((1790) en Zweeds ( ). Vervolgens vertalingen in het Italiaans, Spaans, Russisch, Nederlands, Pools, Hongaars, enz. De opera Ossian, ou Les bardes van Le Sueur (1804) was een enorm succes en zorgde voor uitverkochte zalen in de Parijse Opera. Franz Schubert zette een aantal gedichten uit de Ossian op muziek. Felix Mendelssohn bezocht in 1829, geïnspireerd door Ossian, de Hebriden en schreef vervolgens zijn Hebrides Overture, beter bekend als Fingal's Cave.

20 Ossian heeft in mijn hart Homerus verdrongen Werther citeert Ossian: Morgen zal de zwerver komen, hij die mij zag in mijn schoonheid zal komen, zijn ronddwalend oog zal mij zoeken in het veld en hij zal mij niet vinden gedoemde liefde

21 ZUIDEN OUDHEID ROME OUD, VERMOEID CLASSICISTEN NOORDEN MIDDELEEUWEN BARBAREN JONG, VITAAL ROMANTICI

22 Mme de Staël ( )

23 Mme de Staël ( ) Mij lijkt de lucht in dit land U niet wel te bekomen, en wij zijn nog niet zo diep gezonken dat wij onze modellen zouden moeten zoeken bij de volkeren die U bewondert. Uw laatste boek is uitgesproken onfrans...

24 August Wilhelm Schlegel Friedrich Schiller, Goethe, Christoph Wieland Mme de Staël ( )

25 Griekse onderwerpen zijn uitgeput Franse universeel-classicisme vs nationaalmiddeleeuwse principe van de Duitse cultuur Mme de Staël ( )

26 Johann Wolfgang von Goethe Johann Gottfried von Herder

27 Über die neue deutsche Literatur (1768/ 69) Geen groter kwaad kan een natie worden aangedaan dan beroofd te worden van haar nationale karakter, de eigenaardigheid van haar aard en haar taal

28 IDENTITEIT GESCHIEDENIS TAAL ( ) Über die neue deutsche Literatur (1768/ 69)

29 Auszug aus einem Briefwechsel über Ossian und die Lieder alter Völker (1773) Zoals de boom zich ontwikkelt uit de wortel, zo moet ook de voortgang en de bloei van een kunst uit de oorsprong worden afgeleid. De oorsprong bevat in zich het hele wezen van het eindproduct

30 Dit boekje moet te vinden zijn in elk huis waar frisse mensen wonen, aan het venster, onder de spiegel of waar zang- en kookboeken ook plegen te liggen

31 Wilhelm Karl Grimm ( ) en Jacob Ludwig Karl Grimm ( )

32 ( ) De gebroeders Grimm op bezoek bij Dorothea Viehmann

33 Kassel (b); Hanau (r)

34

35 Wanneer door storm in het eerste morgenrood

36 Traditie van Herder: Het oudste verleden van een volk vertegenwoordigt het beste daarvan Hessen, als bergachtig land, ver van de grote wegen en voornamelijk agrarisch, heeft het voordeel de oude gebruiken en overleveringen beter te kunnen behoeden. Een zekere ernst, een gezonde, flinke en dappere aard, die in de geschiedenis niet onopgemerkt zal blijven, zelfs de rijzige en goedgevormde gestalte der mannen in deze omgeving, die de eigenlijke woonplaats der Chatten was, zijn op deze wijze bewaard gebleven. Het gebrek aan comfort en elégance in tegenstelling tot andere landen, dat men bijvoorbeeld uit Saksen komend, heel spoedig opmerkt - lijkt eerder een winstpunt. Dan ondervindt men ook, dat de weliswaar ruigere, maar vaak verrukkelijke omgeving evenzeer bij het geheel behoort als een zekere strengheid en soberheid in de levenswijze. In ieder geval moeten de Hessen tot die volkeren van ons vaderland gerekend worden, die ondanks alle veranderingen in de loop der tijden, het meest zowel aan hun oude woonplaatsen als aan het karakteristieke van hun wezen hebben vastgehouden

37 Duitsland als cultuurnatie: Novalis: Duitsland loopt langzaam maar zeker vóór de andere Europese landen uit. Terwijl deze het druk hebben met oorlog, speculatie en partijpolitiek, ontwikkelt de Duitser zich vol ijver tot deelgenoot van een hogere cultuur, en die voorsprong moet hem in de loop der tijd een aanzienlijk overwicht over de anderen bezorgen Friedrich Schiller: Zij is een zedelijke grootheid, zij huist in de cultuur Novalis: Elk volk heeft zijn dag in de geschiedenis, maar de dag van de Duitser is de oogst van heel de tijd

38 Feest op de Wartburg, oktober 1817

39 Ehre, Freiheit, Vaterland Symbolische verbranding van voorwerpen en boeken, waaronder een Frans wetboek, het boek Geschichte des deutschen Reichs van August von Kotzebue (die in 1819 zou worden vermoord), de Germanomanie van de Joodse auteur Saul Ascher, en ook militaire kleding en een pruik uit Pruisen, Hessen en Oostenrijk.