Energie en klimaat Heusden

Transcriptie

1 Page 1 of 21 Energie en klimaat Heusden In september 2013 heeft de VNG namens de Nederlandse gemeenten het SER akkoord voor duurzame groei getekend. Gemeenten staan voor de uitdaging om op lokaal niveau invulling te geven aan de noodzakelijke versnelling van de energietransitie. Bij de uitwerking van het akkoord zullen gemeenten onder andere werken aan decentrale energieopwekking en energiebesparing in de bestaande woningvoorraad. Daarbij richten zij zich op het stimuleren, faciliteren en versterken van de Energieke samenleving. Om de gemeenten te ondersteunen, wordt door diverse partijen (VNG, Rijkswaterstaat, KING, Klimaatverbond, FairBusiness/VNG-International) samengewerkt aan een monitor om per gemeente in beeld te brengen hoe de energietransitie zich ontwikkelt. Gemeenten spannen zich al jaren in op het gebied van Energie & Klimaat en het werk aan de energietransitie is vaak al in volle gang. De hier gepresenteerde rapportage is een eerste resultaat van de genoemde samenwerking en put uit de rijke set van informatie die te vinden is in zowel de Lokale Duurzaamheidsmeter, de Klimaatmonitor als op De selectie van de gegevens die voor iedere gemeente gepresenteerd wordt, is gebaseerd op de doelstellingen van het VNG Ondersteuningsprogramma Energie. Waar de Lokale Duurzaamheidsmeter zich vooral richt op de beleidsambities en -inspanningen van gemeenten (input en output), gaan de Klimaatmonitor en Waarstaatjegemeente vooral over maatschappelijke resultaten (outcome en effect). In deze rapportage leggen wij geen enkele relatie tussen de verschillende indicatoren. Alle indicatoren zijn echter wel van belang om ontwikkelingen in de samenleving te kunnen duiden en te kunnen analyseren. Deze rapportagevorm is voor de opstellers ook een test. Zij zijn in gesprek met gemeenten om onder andere met behulp van deze rapportage een doelmatige monitor te ontwikkelen die de gemeenten en de Energieke samenleving ondersteunt bij het anders omgaan met energie. Uw reactie horen zij graag. U kunt deze rechtstreeks richten aan jeroen.hovens@vng.nl DEEL 1 - MAATSCHAPPELIJKE TRENDS In dit deel presenteren we de belangrijkste trends binnen uw gemeente m.b.t. de thema's: 1. Energiegebruik Woningen 2. Energiegebbruik Maatschappelijk Vastgoed 3. Hernieuwbare Energie 4. Duurzame Mobiliteit Energiegebruik Woningen

2 Page 2 of 21 In onderstaande trendgrafieken ziet u hoe het gemiddeld gas- en elektriciteitsgebruik van woningen in de gemeente Heusden zich ontwikkelen ten opzichte van de trend in gemeenten van vergelijkbare grootte, deze in de provincie en voor Nederland als geheel. Gasgebruik alle woningtypes In 2012 ligt het gemiddeld gasgebruik van alle woningen in Heusden op m3 tegen gemiddeld m3 in de groep gemeenten uit dezelfde stedelijkheidsklasse. Gasgebruik alle woningtypes gemiddeld standaardjaargebruik, periode (m3)

3 Page 3 of 21 Regionale ontwikkeling, periode (%) Elektriciteitsgebruik alle woningtypes In 2012 ligt het gemiddeld elektriciteitgebruik van alle woningen in Heusden op kwh. Daarmee is het electriciteitsgebruik in Heusden in de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang (3.489 kwh).

4 Page 4 of 21 Elektriciteitsgebruik alle woningtypes gemiddeld, periode (kwh)

5 Page 5 of 21 Regionale ontwikkeling, periode (%) Energieverbuik Maatschappelijk vastgoed Maatschappelijk vastgoed is vastgoed dat wordt gebruikt om een publieke functie te huisvesten. Onder maatschappelijk vastgoed vallen accommodaties voor onderwijs, sport, cultuur, zorg, welzijn en overheidsorganisaties.

6 Page 6 of 21 Gasgebruik naar sector over de periode (m3) Let op: Wanneer een sector ontbreekt dan telt het geheel van sectoren niet op tot het totaal voor de betreffende jaargang. Anders dan bij woningen gaat het bij maatschappelijk vastgoed om het daadwerkelijke gasgebruik, dus niet gecorrigeerd voor temperatuursinvloeden. Omdat 2010 een koud jaar (14% kouder dan gemiddeld) was was het gasgebruik in 2010 relatief hoog. Elektriciteitsgebruik naar sector over de periode (kwh) Let op: Wanneer een sector ontbreekt dan telt het geheel van sectoren niet op tot het totaal voor de betreffende jaargang.

7 Energie en klimaat Heusden Hernieuwbare energie Page 7 of 21 Hernieuwbare energie is een verzamelterm voor energie die uit hernieuwbare bron kan worden gewonnen. Het kenmerk van duurzame energie is dat de winning ervan niet leidt tot het uitputten van een voorraad, omdat gebruik wordt gemaakt van natuurlijke hulpbronnen die zichzelf steeds hernieuwen. In 2012 bedroeg de productie van hernieuwbare energie in Heusden 80 TJ, tegen gemiddeld 186 TJ in de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang. In onderstaande grafiek ziet u hoe het aandeel hernieuwbare energie (elektriciteit, warmte, voertuigbrandstoffen) zich in de gemeente Heusden ontwikkelt. Hernieuwbare energie (%) Installaties PV In de gemeente Heusden bevinden zich per 1 januari geregistreerde zonne-energie installaties met een totaal vermogen van kwp In de referentiegroep staan gemiddeld zonne-installaties opgesteld met een gemiddeld vermogen van kwp. Aantal installaties en vermogen per inw. op 1 januari 2014

8 Page 8 of , , ,7 38 9,6 Bron: Netbeheer Nederland Vermogen PV-panelen (kwp) Gemiddelde over de periode

9 Page 9 of 21 Windvermogen opgesteld op land (MW) Duurzame mobiliteit M.b.t. het verduurzamen van mobiliteit zijn belangrijke aangrijpingspunten gelegen in de voertuigen en/of de brandstoffen. In onderstaande grafiek ziet u hoe het aantal personenauto's op aardgas, het aantal elektrische personenauto's en het aantal deelauto's in de gemeente zich ontwikkelen. Auto's: aardgas, elektriciteit en gedeeld gebruik In onderstaande grafiek ziet u hoe het aantal oplaadpunten voor elektrische auto's en het aantal tankpunten voor transitiebrandstoffen (biodiesel, bio-ethanol, (groen) gas), in de gemeente zich ontwikkelen.

10 Page 10 of 21 (Semi-)publieke elektrische laadpunten en openbare tankpunten transitiebrandstof DEEL 2 - BELEIDSAMBITIES EN INSPANNINGEN De Lokale Duurzaamheidsmeter biedt inzicht welke ambities en initiatieven een gemeente heeft op het gebied van duurzame ontwikkeling in brede zin. Het thema Klimaat & Energie is hierin sinds eind jaren '90 consistent meegenomen. In veel gemeenten maakt dit thema ook steeds meer deel uit van een bredere lokale duurzaamheidsagenda. Ten behoeve van het VNG Ondersteuningsprogramma Energie zijn hieronder de antwoorden op vragen die direct of indirect relateren aan het Energieakkoord, op een rijtje gezet. Hierbij is de volgende indeling aangehouden: 1. Borging Duurzaamheid/Klimaatbeleid binnen de gemeentelijke organisatie 2. Duurzame Bouw (woningen en maatschappelijk vastgoed) 3. Duurzame Mobiliteit 4. Hernieuwbare Energie 5. Energieke Samenleving Het onderstaande overzicht biedt een overzicht van lokale ambities en inspanningen. De antwoorden (ja/nee) staan naast de het % positieve antwoorden van alle deelnemers, waar mogelijk voor meerder periodes. Met verenigde krachten zal de vragenlijst Energie & Klimaat aangepast en nader uitgewerkt worden waarbij de behoefte van de gemeenten voorop wordt gesteld. Hieronder een overzicht van ambities en inspanningen van de gemeente Heusden (voor zover de vragenlijsten 2013/14 zijn ingevuld). BORGING DUURZAAMHEID/KLIMAATBELEID

11 Page 11 of 21 (% positief antwoord) Strategische Visie Coalitieprogramma Duurzaamheid structureel in beleids-, programma- en projectontwikkeling Verantwoordelijk lid binnen College B&W Duurzaam inkoopbeleid Duurzaamheid meegenomen in alle aanbestedingen Zowel primaire als secondaire inkopen duurzaam Gebruik groene stroom In uw gemeente is duurzame ontwikkeling uitgewerkt in een strategische visie op lange termijn. Het huidig coalitieprogramma ( ) hanteert duurzaamheid als uitgangsprincipe en heeft dit vertaald in bestuurlijke prioriteiten om duurzame ontwikkelingen te bevorderen. In uw gemeente zijn richtlijnen ontwikkeld om ervoor zorg te dragen dat duurzaamheid op structurele wijze meegenomen wordt in beleids-, programma- en projectontwikkeling. Binnen het college van Burgemeester & Wethouders is een lid verantwoordelijk voor de verankering van duurzaamheid als uitgangsprincipe binnen de organisatie. Uw gemeente heeft formeel vastgelegd dat duurzaamheid het uitgangspunt is van haar inkoopbeleid Uw gemeente hanteert criteria voor duurzaam inkopen door ze concreet en transparant mee te wegen in alle aanbestedingstrajecten. Uw gemeente hanteert de criteria voor duurzaam inkopen voor zowel primaire als secundaire inkopen. Uw gemeente koopt voor haar eigen gebruik 100% groene stroom in (verlichting, gebouwen et cetera). 78% 51% 21% 84% 50% 18% 84% % % 79% 36% 71% 62% 41% 69% 58% 33% 98% 90% 42%

12 Page 12 of 21 Duurzame bedrijfsautos Reiskostenbeleid Gemeente vraagt leveranciers naar CO2-footprint Ambitie: klimaatneutrale organisatie in 2015 Actueel klimaatbeleidsplan Adaptatie aan klimaatverandering Structureel budget voor klimaatbeleid Ambtenaar klimaatbeleid Lidmaatschap klimaatverbond Bij aanschaf van bedrijfsautos speelt duurzaamheid een belangrijke rol en wordt uitgegaan van autos met minimaal een A of B label en waar mogelijk wordt gereden op groen gas of elektrisch. Door middel van het Reiskostenbeleid van de eigen organisatie, wordt gebruik van OV/fiets in woonwerk/dienstreizen gestimuleerd en autogebruik ontmoedigd. Uw gemeente vraagt (potentiele) leveranciers expliciet naar de CO2- footprint of aantoonbare besparing, bijv. ahv de CO2-prestatieladder of het Milieubarometercertificaat. Uw gemeente draagt zorg om zelf als organisatie uiterlijk in 2015 klimaatneutraal te zijn. Uw gemeente heeft een actueel klimaatbeleidsplan en geeft hieraan een hoge prioriteit. Uw gemeente heeft de mogelijke gevolgen van klimaatverandering in kaart en de benodigde maatregelen voor adaptatie getroffen. Er is structureel budget gereserveerd op de begroting voor het klimaatbeleid. Uw gemeente heeft een ambtenaar in dienst die specifiek aanstuurt op energiebesparing/duurzame energie/klimaatbeleid. Uw gemeente is lid van het Klimaatverbond. 84% 64% 51% 59% % % 26% - 78% 76% - 42% 53% - 77% 80% 59% 94% 89% 76% 59% 51% -

13 Page 13 of 21 Lid van ICLEI, Convenant of Mayors[1] e.d. Uw gemeente is lid van een of meerdere internationale samenwerkingsverbanden ter bevordering van duurzame ontwikkeling. Denk aan ICLEI (International Council for Local Environmental Initiatives) en het zogeheten Convenant of Mayors 23% 14% 3% DUURZAME BOUW (woningbouw en maatschappelijk vastgoed) (% positief antwoord) Meetbare doelen mbt eigen gebouwen Meetbare doelen bestaande bouw Beschikbaarheid duurzaamheidslening Meetbare doelen nieuwbouw Doorlichten nieuwbouw en grootschalige renovatie- of sloopplan. Stimulering energiebesparing Uw gemeente heeft meetbare doelen gesteld voor energiebesparing bij de gebouwen in gemeentelijk eigendom en/of beheer. Uw gemeente heeft meetbare, ambitieuze doelen gesteld voor energiebesparing bij bestaande bouw. Uw gemeente biedt haar inwoners de mogelijkheid om een duurzaamheidslening af te sluiten om de woning energiezuinig te maken. Uw gemeente heeft meetbare ambitieuze doelen gesteld voor energiebesparing bij nieuwbouw (ambitie = meer dan landelijk beleid, nb lokale Klimaatagenda EPC=0 in 2020). Elk nieuwbouw- en grootschalig renovatie- of sloopplan wordt in een zeer vroeg stadium op de eisen van duurzaam bouwen doorgelicht. Uw gemeente stimuleert actief energiebesparende maatregelen bij haar inwoners (en huiseigenaren). 77% 71% 31% 76% 62% 31% 41% % 73% 31% 56% % 79% 62%

14 Page 14 of 21 Energiebesparing minima Energiewinkel/energieloket DUBO coordinator Structureel budget DUBO Implementatie DUBO bij ontwerp Controle en handhaving DUBO Uw gemeente ondersteunt specifiek bij minima de mogelijkheden voor energiebesparing. Uw gemeente heeft een energiewinkel/energieloket gericht op het samenbrengen van lokale/regionale vraag en aanbod t.a.v. duurzaam bouwen/renoveren. Uw gemeente heeft een coordinator voor de uitvoering van het beleid duurzaam bouwen. Uw gemeente heeft een structureel budget voor de implementatie van haar beleid met betrekking tot duurzaam bouwen. Elk nieuwbouw- en grootschalig renovatie- of sloopplan wordt in een zeer vroeg stadium op de eisen van duurzaam bouwen doorgelicht. Uw gemeente controleert en handhaaft de Energie Prestatie Coefficient en andere afspraken als het gebruik van FSCgecertificeerd hout op de bouwplaats. 33% 65% - 45% % 71% 55% 49% 46% 35% 56% 46% 47% 61% 54% 46% DUURZAME MOBILITEIT (% positief antwoord) Klimaatbewust mobiliteitsbeleid Stimuleren ov en fiets In uw gemeente is het terugdringen van CO2- uitstoot en verbetering van de luchtkwaliteit onderdeel van het beleid op verkeer & vervoer (mobiliteitsbeleid). De gemeente heeft een actief beleid op meer gebruik van het openbaar vervoer en de (elektrische) fiets. 71% 62% 34% 69% 71% 71%

15 Page 15 of 21 Faciliteren langzaam verkeer Stimuleren autodelen Faciliteren elektrisch rijden Deelname Europese Mobiliteitsweek De gemeente maakt gebruik van het advies van de fietsersbond en/of andere belangengroepen om de inrichting van de openbare ruimte voor langzaam verkeer te verbeteren. Uw gemeente stimuleert actief het autodelen en heeft hiervoor voldoende parkeergelegenheid gereserveerd. Uw gemeente heeft beleid om elektrisch rijden te faciliteren en zorg te dragen voor een vlotte plaatsing openbare oplaadpalen. Uw gemeente doet jaarlijks mee met de Europese Mobiliteitweek ((voorheen Week van de Vooruitgang, zie ) 86% 69% 74% 39% 33% 74% 29% 47% 21% HERNIEUWBARE ENERGIE (% positief antwoord) Eigen energieopwekking gemeente Potentieel duurzame energieproductie in kaart Uw gemeente wekt > 20% van de eigen benodigde energie zelf duurzaam op. Uw gemeente heeft het potentieel aan lokale duurzame energieproductie binnen haar grenzen in kaart gebracht. 13% % -

16 Page 16 of 21 Ambities lokaal gebruik duurzame energie Stimulering particuliere duurzame energieproductie Uw gemeente heeft meetbare doelen gesteld voor het aandeel van het lokale energieverbruik dat afkomstig moet zijn van hernieuwbare energiebronnen (zon, wind, biomassa, waterkracht, aardwarmte). Uw gemeente stimuleert en faciliteert particulieren bij het opzetten van lokale (zelfleverings) Duurzame Energie productie. 69% 54% - 90% - - ENERGIEKE SAMENLEVING (% positief antwoord) De moderne samenleving is een energieke samenleving. Zij kent mondige, autonome burgers en vernieuwende bedrijven Samenwerkingsverband met lokale belangengroepen Toegankelijkheid burgerinitiatief In uw gemeente is sprake van een actieve en gestructureerde samenwerking met verschillende belangengroepen op het gebied van klimaat/energiebeleid. Uw gemeente heeft toegankelijke informatie en procedureregels voor het agenderen van een burgerinitiatief. 74% 68% 57% 86% 66% 38%

17 Page 17 of 21 Communicatie naar breed publiek Deelname landelijke campagne(s) Wijkgerichte aanpak Onderwijsprogramma Duurzame inrichting bedrijventerreinen Bedrijven & Energie Handhaving energiebesparing bedrijven MVO platform Uw gemeente communiceert klimaatproblematiek breed naar haar inwoners om daarbij steun en verbreding zoekend voor haar klimaatbeleid. Dit uit zich in jaarlijks minimaal een voorlichtingsactiviteit gericht op het brede publiek. Uw gemeente werkt jaarlijks mee aan meer dan een landelijke actie om duurzaam gedrag bij haar inwoners te bevorderen zoals Duurzame Dinsdag, klimaatstraatfeesten, Fairtrade-week e.d.. Uw gemeente praktiseert een wijkgerichte aanpak om inwoners actief te betrekken bij de inrichting en zorg voor hun eigen leefomgeving In uw gemeente loopt een programma op scholen/onderwijsinstellingen gericht op klimaat en energie. Voor de gemeente is duurzaamheid uitgangspunt bij de inrichting en het beheer van haar bedrijventerreinen. Dit is neergelegd in de beleidsplannen en uitvoeringsplannen rond deze terreinen. Uw gemeente stimuleert energiebesparing en toepassing duurzame energie bij bedrijven. Uw gemeente controleert en handhaaft actief dat bedrijven energiebesparende maatregelen nemen met een terugverdientijd van minder dan 5 jaar. (Wet Milieubeheer) Uw gemeente ondersteunt (de oprichting van) een MVOplatform, een duurzame ondernemerskring, e.d.. 88% 77% 38% 84% % % 59% 20% 62% 55% 59% 91% 82% 57% 71% 66% 57% 64% 31% -

18 Page 18 of 21 Ondernemersloket met aandacht voor MVO Publiek-private samenwerking voor duurzame business modellen Prijs voor koplopers in duurzame innovatie Monitoring CO2-uitstoot van de gemeenschap afname CO2-uitstoot. Ambitie klimaatneutrale gemeente op zeker termijn Uw gemeente heeft een centraal aanspreekpunt voor ondernemers (ondernemersloket) waar MVO-advies deel uitmaakt van het dienstenpakket richting ondernemers. Uw gemeente is actief op zoek naar innovatieve samenwerkingsmogelijkheden met het bedrijfsleven (private-public partnerships) waarbij het gaat om elkaars kracht te versterken en nieuwe duurzame business modellen te ontwikkelen. Uw gemeente looft (twee) jaarlijks een prijs uit ter waardering van lokale koplopers in duurzame innovatie. CO2-monitoring: uw gemeente berekent jaarlijks de CO2 productie door burgers, bedrijven en de eigen (gemeentelijke) organisaties (CO2-footprint) en maakt de resultaten publiekelijk toegankelijk De CO2-footprint van uw gemeente is de laatste drie jaar aantoonbaar met minstens 5% afgenomen. Uw gemeente heeft de ambitie om binnen een vastgestelde termijn een klimaatneutrale gemeente te worden. 63% 32% - 70% % % 30% 17% 17% % 47% -

19 Energie en klimaat Heusden Bijlage Page 19 of 21 Hernieuwbare elektriciteit in 2012 (%)

20 Page 20 of 21 Hernieuwbare warmte in 2012 (%) Begrippen en definities De definitie van hernieuwbare energie volgt uit Artikel 1 van de Europese richtlijn Energie uit Hernieuwbare bronnen: 1. a) energie uit hernieuwbare bronnen: energie uit hernieuwbare niet-fossiele bronnen, namelijk: wind, zon, aerothermische, geothermische, hydrothermische energie en energie uit de oceanen, waterkracht, biomassa, stortgas, gas van rioolzuiveringsinstallaties en biogassen; 2. b) aerothermische energie: energie die in de vorm van warmte is opgeslagen in de omgevingslucht; 3. c) geothermische energie: energie die in de vorm van warmte onder het vaste aardoppervlak is opgeslagen; 4. d) hydrothermische energie: energie die in de vorm van warmte in het oppervlaktewater is opgeslagen; 5. e) biomassa: de biologisch afbreekbare fractie van producten, afvalstoffen en residuen van biologische oorsprong uit de landbouw (met inbegrip van plantaardige en dierlijke stoffen), de bosbouw en aanverwante bedrijfstakken, met inbegrip van de visserij en de aquacultuur, alsmede de biologisch afbreekbare fractie van industrieel en huishoudelijk afval; Voor de substitutiemethode kan geothermische en hydrothermische energie naast warmte ook uit koude bestaan.

21 Energie en klimaat Heusden Methode en bronnen Page 21 of 21 Lokale Duurzaamheidsmeter De Lokale Duurzaamheidsmeter is een instrument dat eind jaren 90 werd ontwikkeld met als doel een vertaalslag te maken van de mondiale duurzaamheidsagenda (Agenda 21) naar de dagelijkse praktijk van lokaal bestuur in Nederland. Het instrument biedt tot op de dag van vandaag inzicht in de ambities en initiatieven van Nederlandse gemeenten om duurzame ontwikkeling aan te sturen. Het doel van de Lokale Duurzaamheidsmeter is drieledig: 1. 1) Een bron van inspiratie voor de lokale politiek en betrokkenen; 2. 2) Leren en kennisdelen: wie heeft welke stappen al gezet? 3. 3) Uitdagen: wie loopt voorop en is in staat om de reputatie van koploper hoog te houden? De kern van de Lokale Duurzaamheidsmeter bestaat uit drie vragenlijsten, geent op de drie bekende pijlers van duurzame ontwikkeling: People, Planet en Profit. Klimaat & Energie is daarbinnen consistent als thema door de jaren heen meegenomen. Eens in de vier jaar, voorafgaand aan de gemeenteraadsverkiezingen, zijn de vragenlijsten vernieuwd en is de lat hoger gelegd. De resultaten van de laatste versie van de Lokale Duurzaamheidsmeter alsmede van de vorige versies zijn voor iedereen toegankelijk via Klimaatmonitor De Klimaatmonitor is een website van de Rijksoverheid, waarop per gemeente het energiegebruik, de CO2-emissie en de opwekking van Hernieuwbare Energie en een grote hoeveelheid onderliggende indicatoren worden gepresenteerd, uitgesplitst in diverse branches en technieken. Copyright: VNG - Waarstaatjegemeente.nl