Cursus Vacuümtechniek

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Cursus Vacuümtechniek"

Transcriptie

1 Cursus Vacuümtechniek Week 11 Turbomoleculairpompen Cursus Vacuümtechniek 1

2 Restgasspectrum niet-uitgestookt systeem Cursus Vacuümtechniek 2

3 Kraakspectrum (met dank aan VG) Cursus Vacuümtechniek 3

4 Vacuümpompen transportpompen opslagpompen membraanpomp draaischuifpomp vloeistofringpomp klauwpomp Rootspomp verdringingspompen impulsoverdrachtpompen diffusiepomp turbomoleculairpomp sorptiepompen kryopompen getterpompen getterionenpompen Cursus Vacuümtechniek 4

5 Transportpompen Overzicht vacuumpompen Natte rotatiepompen vloeistofringpomp draaischuifpomp schottenpomp draaizuigerpomp Oscillatiepompen zuigerpomp membraanpomp Droge rotatiepompen droge schottenpomp scrollpomp klauwpomp slotpomp schroefpomp rootspomp Vloeistofstraalpompen Dampstroompompen stoomstraalpomp boosterpomp diffusiepomp Moleculairpompen turbomoleculairpomp moleculaire dragpomp hybride moleculairpomp Sorptiepompen geactiveerd kool silica-gel zeolieten (aluminiumsilicaat) titanium/barium Getter-ionenpompen verstuivingsgetterionenpomp verdampingsgetterionenpom p ionenbaffle Kryogeenpompen kryopomp Cursus Vacuümtechniek 5 Opslagpompen

6 Vacuümopstelling met turbopompen Cursus Vacuümtechniek 6

7 Kennismakingsopdracht Probeer opgave H.18 uit de NEVAC-Vraagstukkenbundel te maken Maak daarbij geen gebruik van het boek Geef aan waar je problemen mee hebt, schrijf die op Overleg met je buurman om samen tot een goede vragen te komen Aan het eind van deze sessie inventariseren we de vragen Cursus Vacuümtechniek 7

8 Moleculairpompen Moleculairpompen zijn evenals dampstroompompen gebaseerd op het principe van de impulsoverdracht. In dit geval is het echter niet een snelle dampstraal maar een snel bewegende wand, die deze gerichte impulsoverdracht bewerkstelligt. Cursus Vacuümtechniek 8

9 Moleculair dragpomp compressieverhouding N 2 1x10 9 He 2x10 4 H 2 1x10 3 Recente ontwikkeling, met het oog op olievrij verpompen tot hoog-vacuüm van aggressieve gassen. Wand is hier een cylindrische bus, draait tussen buiten- en binnen-wand met schroefvormige groeven, één met linkse en één met rechtse spoed. Cursus Vacuümtechniek 9

10 *Afleiding pompsnelheid MDP* Veronderstellen we moleculaire omstandigheden in het kanaal, dan zal op ieder willekeurig moment de helft van alle gasdeeltjes in het kanaal (na botsing met het bewegende oppervlak) een macroscopische snelheid v (=snelheid rotor in kanaalrichting) hebben en de andere helft (na botsing met het stilstaande oppervlak) een macroscopische snelheid nul. De gemiddelde macroscopische snelheid van het gas tussen de rotor en de stilstaande cilinder in de draairichting bedraagt dus v/2. Hierbij is volledige snelheids-accommodatie verondersteld; bij slechts gedeeltelijke snelheidsaccommodatie geldt in goede benadering hetzelfde wanneer de accommodatiecoëfficiënten van beide oppervlakken gelijk zijn. Cursus Vacuümtechniek 10

11 *Afleiding pompsnelheid MDP* Vermenigvuldiging van de gemiddelde macroscopische snelheid v/2 met het oppervlak ab van de dwarsdoorsnede van het kanaal levert het gasvolume dat per tijdseenheid passeert: serieschakeling: Cursus Vacuümtechniek 11

12 Praktijk Voor de in de handel verkrijgbare MDP's bedraagt het toerental ca. 500 omw/s en de trommeldiameter 0,1 m. Hieruit valt een omwentelingssnelheid v = 150 m/s te berekenen. Dit is beduidend kleiner dan de thermische snelheden van de normaal in een geëvacueerde ruimte aanwezige restgassen (bijv. v(h 2 ) = 1750 m/s en v(n 2 ) = 500 m/s bij 20 0 C). Pas bij massagetal M = 274 is v gedaald tot een waarde gelijk aan v! Praktijk: Cursus Vacuümtechniek 12

13 Compressieverhouding (definitie) Onder de maximale compressieverhouding K0 van een transportpomp verstaan we de verhouding van de druk aan de uitlaatzijde van de pomp en de einddruk. K 0 is dus de maximaal bereikbare drukverhouding tussen de pompuitlaat en -inlaat bij een gasaanbod nul vanuit de vacuümruimte. In formule: waarin p u = druk aan uitlaatzijde, p e = einddruk. We merken op dat bij hoog- en ultrahoogvacuümpompen de voor de pomp geldende compressie- verhouding doorgaans niet wordt bereikt, omdat het gasaanbod vanuit de vacuümruimte eindig blijft vanwege de niet te verwaarlozen desorptiegasstroom. Cursus Vacuümtechniek 13

14 Compressieverhouding MDP De maximale compressieverhouding van een MDP wordt bepaald door de teruglek van uitlaat naar inlaat. Zolang in het gehele pompkanaal moleculaire condities gelden ( λ << d), dan is de geleiding laag en drukonafhankelijk. Dit levert een hoge en constante compressieverhouding op. Aangezien de geleiding en dus ook de teruglek het grootste is voor lichte gassen, is de compressieverhouding voor die lichte gassen het kleinst en neemt toe met toenemende massa. He H 2 N 2 Cursus Vacuümtechniek 14

15 *Massa-afhankelijkheid K* De sterke massa-afhankelijkheid van K 0 is analytisch te onderbouwen aan de hand van een eenvoudig model, waarin we de terugstroming per tijdseenheid door een willekeurige dwarsdoorsnede van het pompkanaal Q t noemen. Beschouw nu een elementje dx ter plaatse x van het pompkanaal en stel het drukverschil hierover dp. Voor Q t kunnen we dan onder gebruikmaking van formule (3.113) voor het moleculair geleidingsvermogen van een buis met rechthoekige doorsnede schrijven: x Cursus Vacuümtechniek 15 dx

16 *Afleiding kompressieverhouding MDP* N 2 He H 2 Cursus Vacuümtechniek 16

17 "Kleine" pompsnelheid MDP De kleine afmetingen van de ingang van het pompkanaal maken dat de MDP een veel kleinere pompsnelheid bezit dan de diameter van de aansluitflens doet vermoeden. Zo blijkt de maximale pompsnelheid van een MDP met een aansluitflens met een inwendige diameter van 10 cm niet meer dan 30 l/s (ca. 100 m 3 /h) te bedragen. Dit impliceert dat slechts 3 a 4% van alle gasdeeltjes die de pompmond passeren, ook daadwerkelijk wordt afgevoerd. Cursus Vacuümtechniek 17

18 Vergelijking Rootspomp en MDP Voor een Rootspomp werkend in het drukgebied Pa mag de voordruk niet hoger zijn dan 10 tot 100 Pa. Dit betekent dat: het werkgebied van de toe te passen voorpomp, waarmee het gas vanuit de Rootspomp tot atmosferische druk wordt gecomprimeerd, zich een factor tien tot honderd verder naar lagere druk moet uitstrekken, de pompsnelheid van de voorpomp voor de MDP tien tot honderd maal kleiner mag zijn dan die voor de Rootspomp. Een en ander maakt dat afpompen van een MDP met een tweetraps membraanpomp mogelijk wordt. Hiermee is dan een strict olievrije combinatie verkregen voor procesvoering onder hoogvacuüm omstandigheden. Cursus Vacuümtechniek 18

19 Turbomoleculairpomp (horizontale) Cursus Vacuümtechniek 19

20 Turbomoleculair pomp verticale horizontale Cursus Vacuümtechniek 20

21 Eigenschappen turbomoleculairpomp De hoogvacuümaansluiting bevindt zich ter hoogte van het midden van de as. Op de as zijn twee in tegengestelde richting werkende schijvenpakketten geplaatst, die het gas vanaf de hoogvacuüm-aansluiting naar de as-uiteinden verpompen. Het gecomprimeerde gas wordt aan beide kanten door de voorvacuümpomp afgevoerd. De oliegesmeerde lagers zijn geplaatst op de uiteinden van de as aan de voorvacuümzijde van de pomp. Voordelen van deze opzet zijn: Geen koolwaterstofvervuiling door het smeermiddel in de hoogvacuümruimte mruimte, De lagers zijn gemakkelijk toegankelijk voor smering en vervanging, De balancering is relatief eenvoudig. Cursus Vacuümtechniek 21

22 Enkele gegevens turbomoleculairpomp Cursus Vacuümtechniek 22

23 Doorsnede turbomoleculairpomp Cursus Vacuümtechniek 23

24 Doorsnede turbomoleculairpomp Cursus Vacuümtechniek 24

25 Pompsnelheidskrommes Cursus Vacuümtechniek 25

26 Doorsnede turbomoleculairpomp Cursus Vacuümtechniek 26

27 Detailaanzicht turbopomp Cursus Vacuümtechniek 27

28 Turbopompopstelling Cursus Vacuümtechniek 28

29 Calibratie opstelling Cursus Vacuümtechniek 29

30 Maak opgave 4.7 Opdracht 1 Bekijk ook artikel "VUV refl flective coatings on thin concave float glass substrates with a perimeter of 86 cm to be used as provisional HADES RICH mirror segments" Cursus Vacuümtechniek 30

31 Adsorptieval ("trap") Cursus Vacuümtechniek 31

32 Afmetingen adsorptieval, opdracht 2 Controleer onderstaande geleidingsvermogens voor het geval er een pijpverbinding (met bocht!) tussen de beide flenzen aanwezig was Cursus Vacuümtechniek 32

33 Turbopomp-opstelling Cursus Vacuümtechniek 33

34 Opdracht 3: Controleer deze grafiek Cursus Vacuümtechniek 34

35 Pompsnelheidskrommes turbopomp Een snel draaiende propeller in een vrij-moleculair gas geeft de moleculen bij botsing een extra snelheidscomponent in de bewegingsrichting boven op de snelheidsverdeling van de verstrooiïng. Tussendoor botsen de moleculen met een stilstaande wand: de stator. Cursus Vacuümtechniek 35

36 Pompsnelheidscurves voor lucht van een TMP Pompsnelheidscurves voor lucht van een TMP in combinatie met verschillende voorvacuümpompen als functie van de inlaatdruk Cursus Vacuümtechniek 36

37 Hybride moleculairpomp propeller Propeller comprimeert gas in buitenste tussenruimte. Het gas, al enigszins visceus, wordt door spiraalgroef naar bodem geschroefd, daarna binnen de rotor omhoog; gas, hier visceus, wordt door voorpomp afgevoerd. Gecombineerde turbomoleculairpomp en molecular dragpomp. Meer dan 100x grotere compressieverhouding en dus ook voor-vacuümbestendigheid. Gecombineerd met droge tweetrapsmembraanpomp is dit een olievrij en dus corrosie-bestendige pompcom-binatie, mits de motor met stikstof gespoeld wordt. Cursus Vacuümtechniek 37

38 Magnetisch gelagerde hybride MP 1 - hoogvacuümaansluitfens, 2 - rotor van het turbogedeelte, 3 - stator van het turbogedeelte, 4 -concentrische trommels van het MDP gedeelte, 5 - vaste cilinders van het MDP gedeelte met spiraalvormige pompkanalen, 6 - permanent magneetlager, 7 - actief radiaallager, 8 - voorvacuümaansluiting, 9 - elektrische aansluiting, 10 - begrenzingslagers, 11 - positiesensoren, 12 - actief axiaallager. Cursus Vacuümtechniek 38

39 Schema hybride moleculairpomp A - inlaatzijde B - rotor van het turbogedeelte C - stator van het turbogedeelte D - kanaal van turbogedeelte naar de 1ste Gaede-tussenruimte E - Gaedeschijf F - obstructie G - uitlaatzijde H - schijf-mdp J - schijvenpakket van het TMP gedeelte K - rotatierichting Cursus Vacuümtechniek 39

40 Trillingsproblemen TMP Cursus Vacuümtechniek 40

Cursus Vacuümtechniek Week 8 Rotatiepompen

Cursus Vacuümtechniek Week 8 Rotatiepompen Cursus Vacuümtechniek Week 8 Rotatiepompen Cursus Vacuümtechniek 1 Voorbeeld vacuümopstelling (vacuümoven) Cursus Vacuümtechniek 2 Principe van een pomp V,m,S,q p P p v p a " p a Vermogen pomp Cursus Vacuümtechniek

Nadere informatie

Cursus Vacuümtechniek Week 10 Dampstroompompen

Cursus Vacuümtechniek Week 10 Dampstroompompen Cursus Vacuümtechniek Week 10 Dampstroompompen Cursus Vacuümtechniek 1 Vacuümpompen transportpompen opslagpompen membraanpomp draaischuifpomp vloeistofringpomp klauwpomp Rootspomp verdringingspompen impulsoverdrachtpompen

Nadere informatie

NEVAC examen Middelbare Vacuümtechniek Vrijdag 11 april 2003, 14:00-16:30 uur. Vraagstuk 1 (MV-03-1) (15 punten)

NEVAC examen Middelbare Vacuümtechniek Vrijdag 11 april 2003, 14:00-16:30 uur. Vraagstuk 1 (MV-03-1) (15 punten) NEVAC examen Middelbare Vacuümtechniek Vrijdag 11 april 2003, 14:00-16:30 uur Dit examen bestaat uit 4 vraagstukken en 5 pagina s Vraagstuk 1 (MV-03-1) (15 punten) Uitstoken en lekkage a) Na enige uren

Nadere informatie

Toets 3 Vacuümtechniek 2003

Toets 3 Vacuümtechniek 2003 Toets 3 Vacuümtechniek 2003 Vraagstukken voorzien van * uitsluitend voor MV Vraagstuk 1 (30 punten) Naam: 15 januari 2003, 17.00-19.00 Hieronder staan 20 uitspraken die waar of onwaar kunnen zijn. Maak

Nadere informatie

NEVAC examen Elementaire Vacuümtechniek Maandag 6 april 2009, 14:00-16:30 uur. p HV p 2 V 3 V 4 V 1. p 1 V 2

NEVAC examen Elementaire Vacuümtechniek Maandag 6 april 2009, 14:00-16:30 uur. p HV p 2 V 3 V 4 V 1. p 1 V 2 NEVAC eamen Elementaire Vacuümtechniek Maandag 6 april 2009, 14:00-16:30 uur Dit eamen bestaat uit 4 vraagstukken en 4 pagina s Vraagstuk 1 (EVT-09-1) (40 punten) p HV p 2 V 4 K V 3 V 1 p 1 V 2 In een

Nadere informatie

NEVAC examen Vacuümtechniek Maandag 6 april 2009, 14:00-16:30 uur

NEVAC examen Vacuümtechniek Maandag 6 april 2009, 14:00-16:30 uur NEVAC examen Vacuümtechniek Maandag 6 april 2009, 14:00-16:30 uur Dit examen bestaat uit 4 vraagstukken en 5 pagina s Vraagstuk 1 (VT-09-1) (20 punten) a. Een moderne draaischuifpomp is voorzien van een

Nadere informatie

NEVAC examen Vacuümtechniek Maandag 7 april 2008, 14:00-16:30 uur

NEVAC examen Vacuümtechniek Maandag 7 april 2008, 14:00-16:30 uur NEVAC examen Vacuümtechniek Maandag 7 april 2008, 14:00-16:30 uur Dit examen bestaat uit 4 vraagstukken en 5 pagina s Vraagstuk 1 (VT-08-1) (15 punten) Een vacuümvat wordt afgepompt met een eentraps draaischuifpomp

Nadere informatie

NEVAC Examen Middelbare Vacuümtechniek Maandag 16 april 2007, 14:00-16:30 uur

NEVAC Examen Middelbare Vacuümtechniek Maandag 16 april 2007, 14:00-16:30 uur NEVAC Examen Middelbare Vacuümtechniek Maandag 16 april 2007, 14:00-16:30 uur Dit examen bestaat uit 3 vraagstukken en 6 pagina s Vraagstuk 1 (MV-07-1) (21 ptn) In het Otto von Guericke Museum te Maagdenburg

Nadere informatie

NEVAC examen Elementaire Vacuümtechniek Vrijdag 7 april 2006, 14:00-16:30 uur

NEVAC examen Elementaire Vacuümtechniek Vrijdag 7 april 2006, 14:00-16:30 uur NEVAC examen Elementaire Vacuümtechniek Vrijdag 7 april 2006, 14:00-16:30 uur Dit examen bestaat uit 4 vraagstukken en 5 pagina s Vraagstuk 1 (EV-06-1) (25 punten) Van een nog te bouwen vacuümsysteem met

Nadere informatie

Examen Lagere Vacuümtechniek

Examen Lagere Vacuümtechniek Examen Lagere Vacuümtechniek Vrijdag 5 april 2002, 13.30 16.00 uur Vraagstuk 1 (LV-02-1) (20 punten) Een vacuümsysteem met een inhoud van 1 m 3 moet snel worden afgepompt tot een druk van 1x10-4 Pa. Het

Nadere informatie

Cursus Vacuümtechniek

Cursus Vacuümtechniek Cursus Vacuümtechniek Week 13 Opslagpompen Cursus Vacuümtechniek 1 Programma Nog even iets van de vorige keer: desorptie door elektronen Opslagpompen behandelen Opdrachten: 4.9* 4.10* 4.11 4.13* 4.15 4.16

Nadere informatie

Pompsnelheid kryopomp is 1500 l/s. Geleidingsvermogen klep V 1 is 750 l/s. Pompsnelheid rotatiepomp is 25 m 3 /h.

Pompsnelheid kryopomp is 1500 l/s. Geleidingsvermogen klep V 1 is 750 l/s. Pompsnelheid rotatiepomp is 25 m 3 /h. NEVAC Examen Elementaire Vacuümtechniek Vrijdag 8 april 2005, 14:00-16:30 uur Dit examen bestaat uit 4 vraagstukken en 6 pagina s Vraagstuk 1 (EV-05-1) (25 punten) Systeem A Systeem B Systeem A: Systeem

Nadere informatie

COMMISSIE OPLEIDINGEN

COMMISSIE OPLEIDINGEN NEDERLANDSE ACUÜMVERENIGING COMMISSIE OPLEIDINGEN NEVAC eamen Lagere Vacuümtechniek Vrijdag 6 april 2001, 13.30 16.00 uur Vraagstuk 1 (LV 2001-1) (30 punten) In het bovenstaande geschetste vacuümsysteem

Nadere informatie

a) Noem twee manieren om de ontgassing in een vacuümsysteem zo laag mogelijk te krijgen.

a) Noem twee manieren om de ontgassing in een vacuümsysteem zo laag mogelijk te krijgen. Examen Lagere Vacuümtechniek 1999 Vrijdag 23 april 1999, 13.30-16.00 uur Vraagstuk 1 (LV-99-1) (24 punten) De druk p in een vacuümruimte is steeds een evenwicht tussen enerzijds het gasaanbod vanuit deze

Nadere informatie

NEVAC examen Vacuümtechniek Maandag 19 april 2010, 14:00-16:30 uur

NEVAC examen Vacuümtechniek Maandag 19 april 2010, 14:00-16:30 uur NEVAC examen Vacuümtechniek Maandag 9 april 200, 4:00-6:30 uur Dit examen bestaat uit 3 vraagstukken en 5 pagina s Vraagstuk (VT-0-) (35 punten) In onderstaande figuur is een hoogvacuümsysteem geschetst,

Nadere informatie

NEVAC Examen Middelbare Vacuümtechniek Vrijdag 8 april 2005, 14:00-16:30 uur. Dit examen bestaat uit 4 vraagstukken en 6 pagina s

NEVAC Examen Middelbare Vacuümtechniek Vrijdag 8 april 2005, 14:00-16:30 uur. Dit examen bestaat uit 4 vraagstukken en 6 pagina s NEVAC Examen Middelbare Vacuümtechniek Vrijdag 8 april 2005, 14:00-16:0 uur Dit examen bestaat uit 4 vraagstukken en 6 pagina s Vraagstuk 1 (MV-05-1) (25 punten) Onder vriesdrogen wordt verstaan: Een methode

Nadere informatie

NEVAC examen Middelbare Vacuümtechniek

NEVAC examen Middelbare Vacuümtechniek NEVAC examen Middelbare Vacuümtechniek Woensdag 10 mei 2000 13.30 16.00 uur Vraagstuk MV- 00-1 25 punten a) Maak een schets van een Bayard-Alpert ionisatiemanometer. Benoem de verschillende elektroden

Nadere informatie

NEVAC Examen Elementaire Vacuümtechniek Woensdag 7 april 2004, 14:00-16:30 uur

NEVAC Examen Elementaire Vacuümtechniek Woensdag 7 april 2004, 14:00-16:30 uur NEVAC Examen Elementaire Vacuümtechniek Woensdag 7 april 2004, 14:00-16:30 uur Dit examen bestaat uit 4 vraagstukken en 4 pagina s Vraagstuk 1 (EV-04-1) (25 punten) Onderstaand hoogvacuümsysteem is opgebouwd

Nadere informatie

Tentamen Warmte-overdracht

Tentamen Warmte-overdracht Tentamen Warmte-overdracht vakcode: 4B680 datum: 21 juni 2010 tijd: 14.00-17.00 uur LET OP Er zijn in totaal 4 opgaven waarvan de eerste opgave bestaat uit losse vragen. Alle opgaven tellen even zwaar

Nadere informatie

NEVAC examen Middelbare Vacuümtechniek Woensdag 7 april 2004, 14:00-16:30 uur

NEVAC examen Middelbare Vacuümtechniek Woensdag 7 april 2004, 14:00-16:30 uur NEVAC examen Middelbare Vacuümtechniek Woensdag 7 april 2004, 14:00-16:30 uur Dit examen bestaat uit 4 vraagstukken en 4 pagina s Vraagstuk 1 (MV-04-1) (15 punten) Afdichtings- en constructiematerialen

Nadere informatie

Examen Middelbare Vacuümtechniek 1999

Examen Middelbare Vacuümtechniek 1999 Examen Middelbare Vacuümtechniek 1999 Vrijdag 23 april 1999, 13.30-16.00 uur Vraagstuk 1 (MV-99-1) (15 punten) a) Maak een schets van een warmtegeleidingsmanometer. b) Leg aan de hand van deze schets de

Nadere informatie

NEVAC examen Elementaire Vacuümtechniek Maandag 19 april 2010, 14:00-16:30 uur

NEVAC examen Elementaire Vacuümtechniek Maandag 19 april 2010, 14:00-16:30 uur NEVAC examen Elementaire Vacuümtechniek Maandag 19 april 2010, 14:00-16:30 uur Dit examen bestaat uit 4 vraagstukken en 4 pagina s Vraagstuk 1 (EVT-10-1) (20 punten) a) Teken een flensverbinding die gebruik

Nadere informatie

Exact periode Youdenplot Krachten Druk

Exact periode Youdenplot Krachten Druk Exact periode 10.2 Youdenplot Krachten Druk Youdenplot. De Youdenplot wordt uitgelegd aan de hand van een presentatie. Exact Periode 10.2 2 Krachten. Een kracht kan een voorwerp versnellen of vervormen.

Nadere informatie

COMMISSIE OPLEIDINGEN

COMMISSIE OPLEIDINGEN NEDERLANDSE ACUÜMVERENIGING COMMISSIE OPLEIDINGEN NEVAC eamen Middelbare Vacuümtechniek Vrijdag 6 april 2001 13.30 16.00 uur Vraagstuk 1 (MV- 2001-1) 15 punten Naam: Dit blad inleveren met de rest van

Nadere informatie

TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2013 TOETS APRIL :00 12:45 uur

TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2013 TOETS APRIL :00 12:45 uur TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2013 TOETS 1 24 APRIL 2013 11:00 12:45 uur MECHANICA 1 Blok en veer. (5 punten) Een blok van 3,0 kg glijdt over een wrijvingsloos tafelblad met een snelheid van 8,0 m/s

Nadere informatie

XXX INTERNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE PADUA, ITALIË THEORIE-TOETS

XXX INTERNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE PADUA, ITALIË THEORIE-TOETS XXX INTERNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE PADUA, ITALIË THEORIE-TOETS 22 juli 1999 70 --- 13 de internationale olympiade Opgave 1. Absorptie van straling door een gas Een cilindervormig vat, met de as vertikaal,

Nadere informatie

Wet van Bernoulli. 1 Druk in stilstaande vloeistoffen en gassen 2 Druk in stromende vloeistoffen en gassen 3 Wet van Bernoulli

Wet van Bernoulli. 1 Druk in stilstaande vloeistoffen en gassen 2 Druk in stromende vloeistoffen en gassen 3 Wet van Bernoulli Wet van Bernoulli 1 Druk in stilstaande vloeistoffen en gassen 2 Druk in stromende vloeistoffen en gassen 3 Wet van Bernoulli 1 Druk in stilstaande vloeistoffen en gassen Druk in een vloeistof In de figuur

Nadere informatie

TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2019 TOETS APRIL 2019 Tijdsduur: 1h45

TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2019 TOETS APRIL 2019 Tijdsduur: 1h45 TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2019 TOETS 1 17 APRIL 2019 Tijdsduur: 1h45 Enige constanten en dergelijke MECHANICA 1 Twee prisma`s. (4 punten) Twee gelijkvormige prisma s met een hoek α van 30 hebben

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde B1 vwo 2002-I

Eindexamen wiskunde B1 vwo 2002-I Eindexamen wiskunde B1 vwo 00-I Verschuivend zwaartepunt Een kubusvormige bak met deksel heeft binnenmaten 10 bij 10 bij 10 cm en weegt 1 kilogram. Het zwaartepunt B van de bak ligt in het centrum van

Nadere informatie

NEVAC examen Lagere Vacuümtechniek Woensdag 10 mei 2000, uur

NEVAC examen Lagere Vacuümtechniek Woensdag 10 mei 2000, uur NEVAC examen Lagere Vacuümtechniek Woensdag 10 mei 2000, 13.30 16.00 uur Vraagstuk 1 ( LV 2000 1) 25 punten. In een handbediende opdampinstallatie wordt aluminium op een glasoppervlak opgedampt om dit

Nadere informatie

MECHANICAII FLUIDO 55

MECHANICAII FLUIDO 55 MECHANICAII FLUIDO 55 Figuur (3.4): De atmosferische druk hoeft niet in rekening te worden gebracht aangezien ze in alle richtingen werkt. Opmerking 3: In sommige gevallen dient met een controlevolume

Nadere informatie

TENTAMEN DYNAMICA (140302) 29 januari 2010, 9:00-12:30

TENTAMEN DYNAMICA (140302) 29 januari 2010, 9:00-12:30 TENTAMEN DYNAMICA (14030) 9 januari 010, 9:00-1:30 Verzoek: begin de beantwoording van een nieuwe vraag op een nieuwe pagina. En schrijf duidelijk: alleen leesbaar en verzorgd werk kan worden nagekeken.

Nadere informatie

. Vermeld je naam op elke pagina.

. Vermeld je naam op elke pagina. Tentamen: Elektriciteit en Magnetisme Docent: J. F. J. van den Brand R. J. Wijngaarden Datum: 30 Mei 2006 Zaal: Q112/M143 Tijd: 15:15-18.00 uur. Vermeld je naam op elke pagina.. Vermeld je collegenummer..

Nadere informatie

THERMODYNAMICA 2 (WB1224)

THERMODYNAMICA 2 (WB1224) THERMODYNAMICA 2 (WB1224) donderdag 27 januari 2005 14.00-17.00 u. AANWIJZINGEN Het tentamen bestaat uit twee of drie open vragen en 15 meerkeuzevragen. Voor de beantwoording van de meerkeuzevragen is

Nadere informatie

Eindronde Natuurkunde Olympiade 2014 theorietoets deel 1

Eindronde Natuurkunde Olympiade 2014 theorietoets deel 1 Eindronde Natuurkunde Olympiade 2014 theorietoets deel 1 Opgave 1 Fata Morgana (3p) We hebben een planparallelle plaat met een brekingsindex n(z), die met de afstand z varieert. Zie ook de figuur. a. Toon

Nadere informatie

Tentamen Verbrandingstechnologie d.d. 9 maart 2009

Tentamen Verbrandingstechnologie d.d. 9 maart 2009 Tentamen Verbrandingstechnologie d.d. 9 maart 2009 Maak elke opgave op een afzonderlijk vel papier Diktaat mag gebruikt worden, aantekeningen niet Succes! Opgave 1: Diversen (a) Geef de algemene reactie

Nadere informatie

Eindronde Natuurkunde Olympiade 2018 theorietoets deel 1

Eindronde Natuurkunde Olympiade 2018 theorietoets deel 1 Eindronde Natuurkunde Olympiade 2018 theorietoets deel 1 1. Spelen met water (3 punten) Water wordt aan de bovenkant met een verwaarloosbare snelheid in een dakgoot met lengte L = 100 cm gegoten en dat

Nadere informatie

Tentamen Warmte-overdracht

Tentamen Warmte-overdracht Tentamen Warmte-overdracht vakcode: 4B680 datum: 19 januari 09 tijd: 14.00-17.00 uur LET OP Er zijn in totaal 4 opgaven waarvan de eerste opgave bestaat uit losse vragen. Alle opgaven tellen even zwaar

Nadere informatie

Examen Statistische Thermodynamica

Examen Statistische Thermodynamica Examen Statistische Thermodynamica Alexander Mertens 8 juni 014 Dit zijn de vragen van het examen statistische thermodynamica op donderdag 6 juni 014. De vragen zijn overgeschreven door Sander Belmans

Nadere informatie

TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2014 TOETS 1. 23 APRIL 2014 10.30 12.30 uur

TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2014 TOETS 1. 23 APRIL 2014 10.30 12.30 uur TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2014 TOETS 1 23 APRIL 2014 10.30 12.30 uur 1 RONDDRAAIENDE MASSA 5pt Een massa zit aan een uiteinde van een touw. De massa ligt op een wrijvingloos oppervlak waar het

Nadere informatie

Cursus Vacuümtechniek. Kenniscentrum Mechatronica Eindhoven

Cursus Vacuümtechniek. Kenniscentrum Mechatronica Eindhoven Cursus Vacuümtechniek Kenniscentrum Mechatronica Eindhoven Naslagwerken Vacuümtechniek L.Wolterbeek Muller: Vacuümtechniek, beginselen en toepassingen, ISBN 90-2012203-7, Uitg.: Kluwer Technische Boeken

Nadere informatie

TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2012 TOETS APRIL uur

TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2012 TOETS APRIL uur TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2012 TOETS 1 26 APRIL 2012 10.30 12.30 uur 1. STOK IN WATER Een homogene stok met een dichtheid van 0,60 kg/dm 3 is draaibaar aan een onderwater gelegen steen bevestigd.

Nadere informatie

NATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE. Tweede ronde - theorie toets. 21 juni beschikbare tijd : 2 x 2 uur

NATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE. Tweede ronde - theorie toets. 21 juni beschikbare tijd : 2 x 2 uur NATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE Tweede ronde - theorie toets 21 juni 2000 beschikbare tijd : 2 x 2 uur 52 --- 12 de tweede ronde DEEL I 1. Eugenia. Onlangs is met een telescoop vanaf de Aarde de ongeveer

Nadere informatie

Druk is de stuwende kracht per oppervlakte eenheid die de lucht nodig heeft om te circuleren. Er zijn 3 soorten druk

Druk is de stuwende kracht per oppervlakte eenheid die de lucht nodig heeft om te circuleren. Er zijn 3 soorten druk Wat is lucht? Lucht is een gas wat hier op aarde essentieel is voor alle leven. Het is een mix van verschillende gassen, meestal in dezelfde samenstelling en verhouding, en waarin N stikstof en O2 zuurstof

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit der Civiele Techniek en Geowetenschappen

TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit der Civiele Techniek en Geowetenschappen TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit der Civiele Techniek en Geowetenschappen TENTAMEN CTB1210 DYNAMICA en MODELVORMING d.d. 28 januari 2015 van 9:00-12:00 uur Let op: Voor de antwoorden op de conceptuele

Nadere informatie

Bereken de luchtdruk in bar op 3000 m hoogte in de Franse Alpen. De soortelijke massa van lucht is 1,2 kg/m³. De druk op zeeniveau bedraagt 1 bar.

Bereken de luchtdruk in bar op 3000 m hoogte in de Franse Alpen. De soortelijke massa van lucht is 1,2 kg/m³. De druk op zeeniveau bedraagt 1 bar. 7. Gaswetten Opgave 1 Opgave 2 Opgave 3 Opgave 4 Opgave 5 Opgave 6 Opgave 7 Bereken de luchtdruk in bar op 3000 m hoogte in de Franse Alpen. De soortelijke massa van lucht is 1,2 kg/m³. De druk op zeeniveau

Nadere informatie

Oefeningen Smering : toepassing van de Navier-Stokes vergelijkingen

Oefeningen Smering : toepassing van de Navier-Stokes vergelijkingen Oefeningen Smering : toepassing van de Navier-Stokes vergelijkingen 1. Beschouw een permanente, laminaire stroming in de x-richting van een fluïdum met een laagdikte h, dichtheid en dnamische viscositeit

Nadere informatie

3. Beschouw een zeer goede thermische geleider ( k ) in de vorm van een cilinder met lengte L en straal a

3. Beschouw een zeer goede thermische geleider ( k ) in de vorm van een cilinder met lengte L en straal a 1. Op een vierkantig substraat bevinden zich 4 IC s (warmtebronnen), zoals op de bijgevoegde figuur. Als een van de warmtebronnen een vermogen van 1W dissipeert als warmte (en de andere geen vermogen dissiperen),

Nadere informatie

Naam:... Studentnr:...

Naam:... Studentnr:... Naam:...... Studentnr:..... FACULTEIT CONSTRUERENDE TECHNISCHE WETENSCHAPPEN WATERBEHEER Tentamen : Stroming Examinator: J.S. Ribberink Vakcode : 401 Datum : vrijdag 15 juli 005 Tijd : 13.30 17.00 uur

Nadere informatie

Engineeren van vacuümsystemen in machines

Engineeren van vacuümsystemen in machines Engineeren van vacuümsystemen in machines Jos Caarls Busch B.V. Busch Worldwide 4 productielocaties, 50 vestigingen, 2100 medewerkers wereldwijd Ontwerp van een systeem Proces p leiding Pomp Welke pomp

Nadere informatie

Exact Periode 7 Radioactiviteit Druk

Exact Periode 7 Radioactiviteit Druk Exact Periode 7 Radioactiviteit Druk Exact periode 7 Radioactiviteit Druk Exact Periode 7 2 Natuurlijke radioactiviteit Met natuurlijke radioactiviteit wordt bedoeld: radioactiviteit die niet kunstmatig

Nadere informatie

Het planetaire tandwielstelsel

Het planetaire tandwielstelsel Het planetaire tandwielstelsel Het doel van deze opdracht is om op een grafische manier de overbrengingsverhouding van een eenvoudig tandwielstelsel te bepalen. ===================================================================

Nadere informatie

Examen VWO. Wiskunde B1 (nieuwe stijl)

Examen VWO. Wiskunde B1 (nieuwe stijl) Wiskunde B1 (nieuwe stijl) Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Vrijdag 4 mei 13.30 16.30 uur 0 0 Voor dit examen zijn maximaal 84 punten te behalen; het examen bestaat uit 18

Nadere informatie

Gassnelheid en volume metingen. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij de meting voor gassnelheid en volume

Gassnelheid en volume metingen. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij de meting voor gassnelheid en volume Code van goede meetpraktijk van de VKL (Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen) Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet-

Nadere informatie

Uitwerkingen van de opgaven in Basisboek Natuurkunde

Uitwerkingen van de opgaven in Basisboek Natuurkunde opgave (blz 4) Uitwerkingen van de opgaven in Basisboek Natuurkunde De zwaarte-energie wordt gegeven door de formule W zwaarte = m g h In de opgave is de massa m = 0(kg) en de energie W zwaarte = 270(Joule)

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde 1 havo 2000-II

Eindexamen natuurkunde 1 havo 2000-II Eindexamen natuurkunde havo 2000-II 4 Antwoordmodel Opgave Slijtage bovenleiding uitkomst: m =,87 0 6 kg Het afgesleten volume is: V = (98,8 78,7) 0-6 5200 0 3 2 = 2,090 0 2 m 3. Hieruit volgt dat m =

Nadere informatie

Uitwerking tentamen Stroming 15 juli 2005

Uitwerking tentamen Stroming 15 juli 2005 Uitwerking tentamen Stroming 5 juli 005 Opgave Hydrostatica : Manometer ρ A = 890 kg/m3 g= 9.8 m/s ρ B = 590 kg/m3 ρ ZUIGER = 700 kg/m3 D ZUIGER = m ha= 30 m hb= 5 m pb= 50000 Pa (overdruk) Vraag : Hoogte

Nadere informatie

Cursus Vacuümtechniek

Cursus Vacuümtechniek Cursus Hogere Vacuümtechniek Week 2-1 Cursus Vacuümtechniek Kenniscentrum Mechatronica Eindhoven Cursus Hogere Vacuümtechniek Week 2-2 Overzicht Vacuümgebied tijd voor een monolaag (s) 10 8 10 6 10 4 10

Nadere informatie

koper hout water Als de bovenkant van het blokje hout zich net aan het wateroppervlak bevindt, is de massa van het blokje koper gelijk aan:

koper hout water Als de bovenkant van het blokje hout zich net aan het wateroppervlak bevindt, is de massa van het blokje koper gelijk aan: Fysica Vraag 1 Een blokje koper ligt bovenop een blokje hout (massa mhout = 0,60 kg ; dichtheid ρhout = 0,60 10³ kg.m -3 ). Het blokje hout drijft in water. koper hout water Als de bovenkant van het blokje

Nadere informatie

Tentamen Natuurkunde 1A 09.00 uur - 12.00 uur vrijdag 14 januari 2011 docent drs.j.b. Vrijdaghs

Tentamen Natuurkunde 1A 09.00 uur - 12.00 uur vrijdag 14 januari 2011 docent drs.j.b. Vrijdaghs Tentamen Natuurkunde 1A 09.00 uur - 12.00 uur vrijdag 14 januari 2011 docent drs.j.b. Vrijdaghs Aanwijzingen: Dit tentamen omvat 6 opgaven met totaal 20 deelvragen Begin elke opgave op een nieuwe kant

Nadere informatie

Welke van de drie onderstaande. figuren stellen een isobare toestandsverandering van een ideaal gas voor?

Welke van de drie onderstaande. figuren stellen een isobare toestandsverandering van een ideaal gas voor? jaar: 1989 nummer: 01 Welke van de drie onderstaande. figuren stellen een isobare toestandsverandering van een ideaal gas voor? o a. 1 o b. 1 en 2 o c. 1 en 3 o d. 1, 2 en 3 jaar: 1989 nummer: 02 De volumeuitzetting

Nadere informatie

Thermodynamica. Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven

Thermodynamica. Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven Thermodynamica Daniël Slenders Faculteit Ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven Academiejaar 2009-2010 Inhoudsopgave Eerste hoofdwet - deel 1 3 Oefening 1.1......................................

Nadere informatie

Technische Universiteit Eindhoven Tentamen Thermische Fysica II 3NB65. 15 augustus 2011, 9.00-12.00 uur

Technische Universiteit Eindhoven Tentamen Thermische Fysica II 3NB65. 15 augustus 2011, 9.00-12.00 uur Technische Universiteit Eindhoven Tentamen Thermische Fysica II 3NB65 15 augustus 2011, 9.00-12.00 uur Het tentamen bestaat uit drie, de hele stof omvattende opgaven, onderverdeeld in 15 deelopgaven die

Nadere informatie

2 Van 1 liter vloeistof wordt door koken 1000 liter damp gemaakt.

2 Van 1 liter vloeistof wordt door koken 1000 liter damp gemaakt. Domein D: Warmteleer Subdomein: Gas en vloeistof 1 niet expliciet genoemd in eindtermen, moet er een groep vragen gemaakt worden waarin die algemene zaken zijn vervat? zie ook mededelingen voor eindexamendocenten.

Nadere informatie

In de figuur hieronder zie je een Elektromagnetische golf: een golf die bestaat uit elektrische en magnetische trillingen.(zie figuur).

In de figuur hieronder zie je een Elektromagnetische golf: een golf die bestaat uit elektrische en magnetische trillingen.(zie figuur). 2.1 Wat is licht? In de figuur hieronder zie je een Elektromagnetische golf: een golf die bestaat uit elektrische en magnetische trillingen.(zie figuur). Licht is een elektromagnetische golf. Andere voorbeelden

Nadere informatie

(g 0 en n een heel getal) Voor het rekenen met machten geldt ook - (p q) a = p a q a

(g 0 en n een heel getal) Voor het rekenen met machten geldt ook - (p q) a = p a q a Samenvatting wiskunde h4 hoofdstuk 3 en 6, h5 hoofdstuk 4 en 6 Hoofdstuk 3 Voorkennis Bij het rekenen met machten gelden de volgende rekenregels: - Bij een vermenigvuldiging van twee machten met hetzelfde

Nadere informatie

Eindronde Natuurkunde Olympiade 2013 theorietoets deel 1

Eindronde Natuurkunde Olympiade 2013 theorietoets deel 1 Eindronde Natuurkunde Olympiade 2013 theorietoets deel 1 Opgave 1 Helikopter (3p) Een helikopter A kan in de lucht stilhangen als het geleverde vermogen door de motor P is. Een tweede helikopter B is een

Nadere informatie

Machten, exponenten en logaritmen

Machten, exponenten en logaritmen Machten, eponenten en logaritmen Machten, eponenten en logaritmen Macht, eponent en grondtal Eponenten en logaritmen hebben alles met machtsverheffen te maken. Een macht als 4 is niets anders dan de herhaalde

Nadere informatie

De olie uit opgave 1 komt terecht in een tank met een inhoud van 10 000 liter. Hoe lang duurt het voordat de tank volledig met olie is gevuld?

De olie uit opgave 1 komt terecht in een tank met een inhoud van 10 000 liter. Hoe lang duurt het voordat de tank volledig met olie is gevuld? 5. Stromingsleer De belangrijkste vergelijking in de stromingsleer is de continuïteitsvergelijking. Deze is de vertaling van de wet van behoud van massa: wat er aan massa een leiding instroomt moet er

Nadere informatie

7 College 01/12: Electrische velden, Wet van Gauss

7 College 01/12: Electrische velden, Wet van Gauss 7 College 01/12: Electrische velden, Wet van Gauss Berekening van electrische flux Alleen de component van het veld loodrecht op het oppervlak draagt bij aan de netto flux. We definieren de electrische

Nadere informatie

Q l = 24ste Vlaamse Fysica Olympiade. R s. ρ water = 1, kg/m 3 ( ϑ = 4 C ) Eerste ronde - 24ste Vlaamse Fysica Olympiade 1

Q l = 24ste Vlaamse Fysica Olympiade. R s. ρ water = 1, kg/m 3 ( ϑ = 4 C ) Eerste ronde - 24ste Vlaamse Fysica Olympiade 1 Eerste ronde - 4ste Vlaamse Fysica Olympiade 4ste Vlaamse Fysica Olympiade Eerste ronde. De eerste ronde van deze Vlaamse Fysica Olympiade bestaat uit 5 vragen met vier mogelijke antwoorden. Er is telkens

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde B1-2 havo 2006-I

Eindexamen wiskunde B1-2 havo 2006-I Verkeersdichtheid We gaan uit van de volgende (denkbeeldige) situatie (zie figuur 1). Op een weg rijden auto s met een snelheid van 80 kilometer per uur. e auto s houden een onderlinge afstand van 45 meter.

Nadere informatie

In een U-vormige buis bevinden zich drie verschillende, niet mengbare vloeistoffen met dichtheden ρ1, ρ2 en ρ3. De hoogte h1 = 10 cm en h3 = 15 cm.

In een U-vormige buis bevinden zich drie verschillende, niet mengbare vloeistoffen met dichtheden ρ1, ρ2 en ρ3. De hoogte h1 = 10 cm en h3 = 15 cm. Fysica Vraag 1 In een U-vormige buis bevinden zich drie verschillende, niet mengbare vloeistoffen met dichtheden ρ1, ρ2 en ρ3. De hoogte h1 = 1 cm en h3 = 15 cm. De dichtheid ρ3 wordt gegeven door:

Nadere informatie

We willen dat de magnetische inductie in het punt K gelijk aan rul zou worden. Daartoe moet men door de draad AB een stroom sturen die gelijk is aan

We willen dat de magnetische inductie in het punt K gelijk aan rul zou worden. Daartoe moet men door de draad AB een stroom sturen die gelijk is aan jaar: 1995 nummer: 28 Twee zeer lange draden zijn evenwijdig opgesteld. De stroom door de linkse draad ( zie figuur) is in grootte gelijk aan 30 A en de zin ervan wordt aangegeven door de pijl. We willen

Nadere informatie

Hoofdstuk 2: HYDROSTATICA

Hoofdstuk 2: HYDROSTATICA ysica hoofdstuk : Hydrostatica e jaar e graad (uur) - 95 - Hoofdstuk : HYDROSTTIC. Inleiding: Bouw van een stof.. ggregatietoestanden De zuivere stoffen die we kennen kunnen in drie verschijningsvormen

Nadere informatie

Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen.

Achter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen. Eamen VW 04 tijdvak dinsdag 0 mei 3.30-6.30 uur wiskunde B (pilot) chter het correctievoorschrift is een aanvulling op het correctievoorschrift opgenomen. Dit eamen bestaat uit 8 vragen. Voor dit eamen

Nadere informatie

NATUURKUNDE 8 29/04/2011 KLAS 5 INHAALPROEFWERK HOOFDSTUK

NATUURKUNDE 8 29/04/2011 KLAS 5 INHAALPROEFWERK HOOFDSTUK NATUURKUNDE KLAS 5 INHAALPROEFWERK HOOFDSTUK 8 29/04/2011 Deze toets bestaat uit 3 opgaven (32 punten). Gebruik eigen grafische rekenmachine en BINAS toegestaan. Veel succes! Opgave 1: Afbuigen van geladen

Nadere informatie

Verbanden en functies

Verbanden en functies Verbanden en functies 0. voorkennis Stelsels vergelijkingen Je kunt een stelsel van twee lineaire vergelijkingen met twee variabelen oplossen. De oplossing van het stelsel is het snijpunt van twee lijnen.

Nadere informatie

Meten is Weten. 1 Inhoud... 1

Meten is Weten. 1 Inhoud... 1 1 Inhoud 1 Inhoud... 1 2 Meten is weten... 2 2.1 Inleiding... 2 2.2 Debieten... 2 2.2.1 Elektromagnetische debietmeters... 4 2.2.2 Coriolis... 4 2.2.3 Vortex... 4 2.2.4 Ultrasoon... 4 2.2.5 Thermische

Nadere informatie

THERMODYNAMICA 2 (WB1224)

THERMODYNAMICA 2 (WB1224) THERMODYNAMICA 2 (WB1224) dinsdag 21 januari 2003 14.00-17.00 u. AANWIJZINGEN Het tentamen bestaat uit twee open vragen en 15 meerkeuzevragen. Voor de beantwoording van de meerkeuzevragen is een formulier

Nadere informatie

J De centrale draait (met de gegevens) gedurende één jaar. Het gemiddelde vermogen van de centrale kan dan berekend worden:

J De centrale draait (met de gegevens) gedurende één jaar. Het gemiddelde vermogen van de centrale kan dan berekend worden: Uitwerking examen Natuurkunde1 HAVO 00 (1 e tijdvak) Opgave 1 Itaipu 1. De verbruikte elektrische energie kan worden omgerekend in oules: 17 = 9,3 kwh( = 9,3 3, ) = 3,3 De centrale draait (met de gegevens)

Nadere informatie

Controle: Bekijk nu of aan het evenwicht wordt voldaan voor het deel BC, daarvoor zijn immers alle scharnierkracten bekend

Controle: Bekijk nu of aan het evenwicht wordt voldaan voor het deel BC, daarvoor zijn immers alle scharnierkracten bekend Hints/procedures voor het examen 4Q130 dd 25-11-99 ( Aan het einde van dit document staan antwoorden) Opgave 1 Beschouwing vooraf: De constructie bestaat uit twee delen; elk deel afzonderlijk vrijgemaakt

Nadere informatie

AAN DE SLAG Arbeid verricht door de wrijvingskracht (thema 1)

AAN DE SLAG Arbeid verricht door de wrijvingskracht (thema 1) Arbeid verricht door de wrijvingskracht (thema 1) Is de arbeid die moet verricht worden op een voorwerp om dat voorwerp over een afstand h omhoog te brengen, afhankelijk van de gevolgde weg? Kies een van

Nadere informatie

TENTAMEN NATUURKUNDE

TENTAMEN NATUURKUNDE CENTRALE COMMISSIE VOORTENTAMEN NATUURKUNDE TENTAMEN NATUURKUNDE tweede voorbeeldtentamen CCVN tijd : 3 uur aantal opgaven : 5 aantal antwoordbladen : 1 (bij opgave 2) Iedere opgave dient op een afzonderlijk

Nadere informatie

Ventilatie richtlijnen

Ventilatie richtlijnen Ventilatie richtlijnen Capaciteit Te verplaatsen luchthoeveelheid in een ruimte gedurende een bepaalde periode wordt uitgedrukt in m 3 /u of m 3 /s. Er worden verschillende methodes gebruikt om de capaciteit

Nadere informatie

Pulsed Laser Deposition Systems

Pulsed Laser Deposition Systems Pulsed Laser Deposition Systems Cas Damen Twente Solid State Technology BV Inhoud Inleiding Ontwerp-uitdagingen Voorbeelden - Substraatverwarming - Vacuümkwaliteit - Elektronica en aansturing Slotopmerkingen/conclusie

Nadere informatie

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb april :00-12:00

TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb april :00-12:00 TENTAMEN THERMODYNAMICA 1 Wb 4100 13 april 2011 9:00-12:00 Linksboven op elk blad vermelden: naam, studienummer en studierichting. Puntentelling: het tentamen bestaat uit 14 meerkeuzevragen en twee open

Nadere informatie

Bal in de sloot. Hierbij zijn x en f ( x ) in centimeters. Zie figuur 2.

Bal in de sloot. Hierbij zijn x en f ( x ) in centimeters. Zie figuur 2. Bal in de sloot Een bal met een straal van cm komt in een figuur sloot terecht en blijft drijven. Het laagste punt van de bal bevindt zich h cm onder het wateroppervlak. In figuur zie je een doorsnede

Nadere informatie

Metingen aan pompeigenschappen. Cursus Vacuümtechniek 1

Metingen aan pompeigenschappen. Cursus Vacuümtechniek 1 Metingen aan omeigenschaen Cursus Vacuümtechniek 1 Nog even iets van de vorige keer Problem: The gas load of the 5% model was measured to be a rate of 5.10-4 torr-l/sec at room temerature. Assume the gas

Nadere informatie

Magnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (2)

Magnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (2) Magnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek () E. Gernaat, ISBN 97-9-97-3- 1 Inductiespanning 1.1 Introductie Eén van de belangrijkste ontdekkingen op het gebied van de elektriciteit was het

Nadere informatie

Phydrostatisch = gh (6)

Phydrostatisch = gh (6) Proefopstellingen: Bernoulli-opstelling De Bernoulli-vergelijking (2) kan goed worden bestudeerd met een opstelling zoals in figuur 4. In de figuur staat de luchtdruk aangegeven met P0. Uiterst links staat

Nadere informatie

Deze Informatie is gratis en mag op geen enkele wijze tegen betaling aangeboden worden. Vraag 1

Deze Informatie is gratis en mag op geen enkele wijze tegen betaling aangeboden worden. Vraag 1 Vraag 1 Twee stenen van op dezelfde hoogte horizontaal weggeworpen in het punt A: steen 1 met een snelheid v 1 en steen 2 met snelheid v 2 Steen 1 komt neer op een afstand x 1 van het punt O en steen 2

Nadere informatie

Vlaamse Fysica Olympiade Eerste ronde

Vlaamse Fysica Olympiade Eerste ronde Vlaamse Olympiades voor Natuurwetenschappen KU Leuven Departement Chemie Celestijnenlaan 200F bus 2404 3001 Heverlee Tel.: 016-32 74 71 E-mail: info@vonw.be www.vonw.be Vlaamse Fysica Olympiade 2017-2018

Nadere informatie

De verliezen van /in het systeem zijn ook het gevolg van energietransformaties!

De verliezen van /in het systeem zijn ook het gevolg van energietransformaties! Centrale Verwarmingssysteem Uitwerking van de deelvragen 1 ) Wat zijn de Energietransformaties in het systeem? De Energietransformaties die optreden in het CV-systeem zijn a. Boven de brander c.q. in de

Nadere informatie

De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald

De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald Hieronder wordt uitgelegd wat massadichtheid betekent. De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald volume. De massadichtheid is dus bijvoorbeeld

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde b 1-2 havo 2002 - II

Eindexamen wiskunde b 1-2 havo 2002 - II Pompen of... Een cilindervormig vat met een hoogte van 32 dm heeft een inhoud van 8000 liter (1 liter = 1 dm 3 ). figuur 1 4p 1 Bereken de diameter van het vat. Geef je antwoord in gehele centimeters nauwkeurig.

Nadere informatie

2010-I. A heeft de coördinaten (4 a, 4a a 2 ). Vraag 1. Toon dit aan. Gelijkstellen: y= 4x x 2 A. y= ax

2010-I. A heeft de coördinaten (4 a, 4a a 2 ). Vraag 1. Toon dit aan. Gelijkstellen: y= 4x x 2 A. y= ax 00-I De parabool met vergelijking y = 4x x en de x-as sluiten een vlakdeel V in. De lijn y = ax (met 0 a < 4) snijdt de parabool in de oorsprong en in punt. Zie de figuur. y= 4x x y= ax heeft de coördinaten

Nadere informatie

Examen HAVO. wiskunde B1,2

Examen HAVO. wiskunde B1,2 wiskunde 1, Examen HVO Hoger lgemeen Voortgezet Onderwijs ijdvak 1 Vrijdag 19 mei 1.0 16.0 uur 0 06 Voor dit examen zijn maximaal 87 punten te behalen; het examen bestaat uit vragen. Voor elk vraagnummer

Nadere informatie

Examen VWO. wiskunde B1,2. tijdvak 2 woensdag 20 juni uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Examen VWO. wiskunde B1,2. tijdvak 2 woensdag 20 juni uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Eamen VW 007 tijdvak woensdag 0 juni 13.30-16.30 uur wiskunde 1, ij dit eamen hoort een uitwerkbijlage. Dit eamen bestaat uit 17 vragen. Voor dit eamen zijn maimaal 81 punten te behalen. Voor elk vraagnummer

Nadere informatie

1.4 De tweeslag motor. Afbeelding 7. Het tweeslag proces, de uitvoering volgens Detroit Diesel.

1.4 De tweeslag motor. Afbeelding 7. Het tweeslag proces, de uitvoering volgens Detroit Diesel. 1.4 De tweeslag motor Bij de tweeslag motor duurt het arbeidsproces tweeslagen, dus een neerwaartse en een opwaartse slag. Duidelijk zal zijn dat deze motor zelf geen lucht aan kan zuigen. Bij deze motor

Nadere informatie