Rotterdam Wereldwijd Internationale en Europese Activiteiten Jaarverslag 2012

Transcriptie

1 Rotterdam Wereldwijd Internationale en Europese Activiteiten Jaarverslag 2012

2

3 Voorwoord Rotterdam is een internationale stad, altijd al geweest. Dat komt natuurlijk door de gunstige ligging aan de rivier, de open verbinding met de Noordzee. Maar meer nog door de mentaliteit van de Rotterdammers en de Rotterdamse ondernemers. De haven is zo groot geworden omdat de mensen die hier wonen en werken openstaan voor andere culturen en over landsgrenzen heen kijken. Met een open blik op de toekomst en respect voor (potentiële) zakenpartners koerst het Rotterdamse bedrijfsleven op duurzame, economische groei. Net zoals landsgrenzen voor Rotterdammers niet van belang zijn, is een economische dip dat ook niet. Natuurlijk merken zij daar de gevolgen van. Maar het weerhoudt hen er niet van om vooruit te kijken. Als gemeentebestuur sluiten we aan bij de dynamiek die er heerst in de samenleving en in het bedrijfsleven, ook met onze internationale activiteiten. We zorgen er voor dat buitenlandse investeerders zich welkom voelen in onze stad en ondersteunen hen waar nodig. Maar we gaan ook actief op zoek naar potentiële zakenpartners. Regelmatig reis ik met een delegatie naar buitenlandse regio s waar kansen liggen. Kansen voor het bedrijfsleven, maar ook voor onderwijsinstituten of culturele instellingen. Dat neemt niet weg dat het goed is dat er kritisch gekeken wordt naar de kosten en baten van internationale en Europese activiteiten. Ook al zijn die lastig te becijferen, we kunnen wel transparant zijn over de doelen, activiteiten en resultaten. De gemeenteraad heeft in 2012 diverse malen vragen gesteld over de dienstreizen van het College. Uiteraard lichten we die graag toe, onder meer in de jaarlijkse rapportage bestuurlijke werkbezoeken. Maar meer nog zien we deze vragen als een aansporing om de internationale en Europese activiteiten in een bredere context en beleidskader te plaatsen. Voor Rotterdam zijn internationale activiteiten net zo belangrijk als de rivier die door deze stad loopt: een bron van bedrijvigheid voor allerlei bedrijven en instellingen in de stad. In dit jaarverslag leggen wij de verbinding tussen de activiteiten in 2012 en de positie en resultaten van Rotterdam als internationale en Europese stad en haven. Wij gaan graag met u in gesprek over de kansen voor Rotterdam. Ahmed Aboutaleb, Burgemeester van Rotterdam Of een buitenlands werkbezoek een goede investering is, is lastig in cijfers uit te drukken. Maar een ding is zeker: een goede deal sluit je niet per telefoon of mail. Zaken doe je met mensen die je vertrouwt en dat vertrouwen ontstaat alleen als je elkaar de hand schudt en recht in de ogen kijkt. Meestal wordt een Rotterdamse zakendelegatie met groot respect ontvangen. En waar wederzijds respect is, gaan deuren open die anders gesloten blijven. 1

4 Inleiding Internationale relaties vereisen een lange adem. Bestuurlijke werkbezoeken staan vaak aan het begin van een traject, om deuren te openen. Of juist aan het eind, om afspraken te bezegelen. Voorafgaand aan bestuurlijke contacten en uiteraard opvolgend daaraan, bouwen vertegenwoordigers van Rotterdamse bedrijven, diensten en instellingen de contacten op en uit. Internationale werkbezoeken blijven meestal beperkt tot specifieke afspraken, ontmoetingen, vergaderingen of conferenties. De meeste werkzaamheden vinden vanzelfsprekend gewoon plaats op de thuisbasis, Rotterdam. Hier ontvangen we ook veel buitenlandse bezoekers en delegaties. Soms grote of belangrijke officiële bezoeken, vaker kleine groepen die naar Rotterdam komen om hier te vergaderen, handelen of onderhandelen. En om onze stad, haven en projecten te zien en ervaringen te horen. Rondom de wederzijdse bezoeken lopen de meeste contacten via telecommunicatie en netwerken, steeds vaker ook door middel van videoconferenties, webinars en online vergaderingen, sociale media en vooral . Resultaten De resultaten van het Internationale en Europese beleid variëren van nieuwe bedrijfsvestigingen en investeringen in Rotterdam, behoud of uitbreiding van bedrijvigheid tot handelscontracten voor Rotterdamse bedrijven. Ook het interesseren van bezoekers en organisatoren van evenementen voor Rotterdam kan leiden tot bestedingen waar de Rotterdamse economie van profiteert. De resultaten van het afgelopen jaar zijn beschreven in dit verslag, en samengevat in de Mijlpalen. In 2012 zijn onder meer afspraken gemaakt met bedrijven uit Rusland en Koeweit over grote investeringen in de Rotterdamse economie. Alleen al deze geplande investeringen van Summa van één miljard dollar en Kuwait Petroleum Europoort van één miljard euro betekenen enorme impulsen voor de economie van haven en stad. De kosten van het beleid vallen hierbij in het niet. Maar ook de zeeschepen en binnenvaartschepen die jaarlijks Rotterdam aandoen, de 28 nieuwe buitenlandse bedrijven die in 2012 Rotterdam kozen om te investeren, en de honderdduizenden buitenlanders die Rotterdam bezochten, betekenen evenzoveel economische injecties in onze haven en stad. Rotterdam partners Publieke inspanningen kunnen zo leiden tot private economische activiteiten en andersom versterken private inspanningen de regionale economie. Het wederzijds belang en profijt heeft afgelopen jaar geleid tot het voornemen in 2013 nauwer te gaan samenwerken bij internationale marketing en acquisitie in Rotterdam Partners. In 2012 is de aanzet gegeven voor nauwere samenwerking tussen gemeente, bedrijfsleven en instellingen. De gemeente wil graag samenwerken met het bedrijfsleven en de instellingen om elkaars internationale en Europese inspanningen te versterken. Beleidskader en verantwoording Het Rotterdamse internationale en Europese beleid kent een lange traditie. Rotterdamse bestuurders van stad en haven zijn van oudsher internationaal ingesteld. Het overzicht van bestuurlijke internationale reizen wordt echter pas tien jaar bijgehouden en jaarlijks aangeboden aan de gemeenteraad. Die overzichten laten zien dat het aantal bestuurlijke werkbezoeken tamelijk constant blijft, gemiddeld zelfs iets is afgenomen. Vijf jaar geleden is het beleidskader, het Programma voor Internationale en Europese Activiteiten vastgesteld, onder de titel Rotterdam Wereldstad: vaste koers, nieuwe ambities. Daarin worden de gemeenschappelijke inspanningen gefocust op economie en prioritaire landen. Sindsdien wordt jaarlijks een jaarverslag uitgebracht waarin uitgebreid wordt ingegaan op zowel de activiteiten als de resultaten van de internationale en Europese activiteiten. Sinds vorig jaar worden in het jaarverslag naast Mijlpalen ook Actiepunten voor de komende periode opgenomen. Dit publieksjaarverslag is inmiddels het vierde. Met dit jaarverslag leggen wij niet alleen verantwoording af, maar willen wij ook meer inzicht geven in de internationale en Europese activiteiten van Rotterdam om zo de effectiviteit en efficiency van onze inspanningen en die van onze partners verder te versterken. 2

5 Mijlpalen en actiepunten De resultaten van het internationale en Europese beleid in 2012 zijn beschreven in dit verslag en samengevat in de Mijlpalen. In het vorige jaarverslag is bij iedere mijlpaal een actiepunt aangegeven voor de lopende en komende periode van 2012 tot De 30 Actiepunten zijn in verschillende stadia van uitvoering. De meeste liggen op schema. Per onderwerp is met een groene balk aangegeven hoe ver het actiepunt was gerealiseerd op 31 december lingen bij internationale marketing en acquisitie in Rotterdam Partners. De gemeente wil graag samenwerken met het bedrijfsleven en de instellingen om elkaars internationale en Europese inspanningen te versterken. Economie en haven Havenontwikkeling De grote groei van havens in Azië en de schaalvergroting in de scheepvaart versterken de positie van Rotterdam als eerste haven van Europa. Het aantal schepen dat de haven van Rotterdam aandoet neemt af, maar het volume neemt toe. Met de opening van de Maasvlakte 2 kan Rotterdam de steeds groter wordende schepen accommoderen en daardoor de eigen positie consolideren en versterken. Ondanks de afname van het aantal schepen nam de overslag in 2012 toe met 1,7 procent naar 442 miljoen ton. De OESO onderzocht in 2012 de relatie tussen haven en stad, de resultaten worden in 2013 gepubliceerd. 1. Rotterdam wordt in 2012 vergeleken met andere Europese havensteden om een beter beeld te krijgen van de relatie tussen haven en stad. In 2013 wordt een internationale conferentie georganiseerd over de relatie haven-stad en de mogelijkheden daarvan voor de economische groei van stad en regio. Stedelijk beleid De gemeente en de Erasmus Universiteit Rotterdam hebben in 2011 het initiatief genomen voor een internationaal vergelijkend onderzoek naar de ontwikkeling van het Europees stedelijk beleid en de ervaringen met stedelijk beleid van Antwerpen, Barcelona, Budapest, Dortmund, Dublin, Helsinki, Manchester en Rotterdam. Euricur, het European Institute for Comparative Urban Research uit Rotterdam, heeft de eerste fase van het onderzoek eind 2012 afgerond. 2. De resultaten van de vergelijking van ontwikkeling en strategie van Europese steden worden voorjaar 2013 gepresenteerd op een bijeenkomst in Rotterdam. Deze Europese stedenvergelijking wordt in 2013 uitgebreid met andere mondiale steden. Voorjaar 2014 worden deze resultaten besproken op een internationale conferentie ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de Erasmus Universiteit Rotterdam en het 25-jarig bestaan van Euricur. Acquisitie Rotterdam blijft in trek bij internationale bedrijven. In 2012 hebben 28 internationale bedrijven voor Rotterdam gekozen na bemiddeling van de Rotterdam Investment Agency. De ondernemingen verwachten binnen drie jaar bijna 1900 arbeidsplaatsen in Rotterdam te creëren en zo n 193 miljoen euro te investeren. Shell en Unilever besloten in 2012 een belangrijk deel van hun activiteiten naar Rotterdam terug te verplaatsen. 3. De ambitie van de Rotterdam Investment Agency om de komende jaren een groeiend aantal investeringen naar Rotterdam te halen blijft ondanks de economische crisis gehandhaafd. Bedrijfsleven In 2012 is de aanzet gegeven voor nauwere samenwerking tussen gemeente, bedrijfsleven en instel- 4. Het voorstel voor publiek-private samenwerking bij de marketing en acquisitie van Rotterdam als Rotterdam Partners NV wordt najaar 2012 uitgewerkt. De rol van het bedrijfsleven bij het voorbereiden van de bestuurlijke reisagenda en het faciliteren van de uitgaande economische activiteiten, zoals export en internationalisering van het Rotterdamse bedrijfsleven, wordt hierdoor versterkt. Metropoolregio In 2012 presenteerde Rotterdam zich op de vastgoedbeurs in München samen met de gemeente Den Haag en Science Port Nederland als Metropoolregio. Het ministerie van Economische Zaken, de provincie Zuid-Holland, de gemeenten Rotterdam, Den Haag, Delft, Leiden, Dordrecht en de Zuid-Hollandse universiteiten en medische centra hebben in 2012 afgesproken om een Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROM) Zuidvleugel op te richten om de gemeenschappelijke opgaven op het gebied van ontwikkeling & innovatie, marketing & acquisitie en financiering & participatie aan te pakken. 5. Eind 2012 wordt een voorstel gedaan voor een Regionale Ontwikkelings Maatschappij (ROM) om het bedrijfsleven te betrekken bij het stimuleren van innovatieve investeringen met behulp van een participatiefonds, projecten, marketing en acquisitie op vastgestelde speerpuntsectoren. Er wordt nader bezien of de samenwerking bij de ontvangst van nieuwe 3

6 bedrijven en nieuwe werknemers nog meer kan worden afgestemd op de toenemende regionalisering en een groter woon-werkgebied. Overheid Internationale missies zijn een effectief instrument om de handel te bevorderen en investeringsstromen op gang te brengen. De belangrijke internationale bestuurlijke reizen van Rotterdam staan sinds 2011 ook op de strategische reisagenda van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Bestuurders van gemeenten en provincies kunnen daardoor mede als boegbeeld optreden en deuren openen voor de BV Nederland in het buitenland. In de Rotterdamse internationale missies wordt zoveel mogelijk aangehaakt op het door het Rijk geformuleerde topsectorenbeleid. 6. De samenwerking met het Rijk, de buitenlandse posten, de Dutch Trade Board, de andere grote gemeenten en de provincies bij de organisatie en afstemming van bestuurlijke internationale reizen wordt gecontinueerd en waar mogelijk wordt samen opgetrokken. Prioritaire landen Duitsland en de BRICT-landen Naast de prioritaire landen Duitsland, Brazilië, China, Rusland, India, Turkije, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, blijft Rotterdam alert op nieuwe kansen. Voor de positie van Rotterdam als energiehaven liggen er, naast Rusland, kansen in de Golfregio, mogelijk ook in de Kaukasische republieken. De uitbreiding van het Panamakanaal kan belangrijke gevolgen hebben voor de wereldwijde logistiek en handel. In het voorjaar van 2012 bezocht wethouder Baljeu de Golfregio, in het najaar burgemeester Aboutaleb, om te spreken met overheden, havens, havengerelateerde bedrijven en olie- en energiebedrijven, onder meer over een mogelijke investering van één miljard euro in de Kuwait Petroleum Europoort raffinaderij. 7. De prioriteit in de internationale economische contacten blijft bij de D-BRICT-landen, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. De ontwikkelingen in andere landen worden nauwlettend gevolgd en nieuwe kansen worden onderzocht. Bij de voorbereiding van de economische bestuurlijke werkbezoeken wordt voortaan vooraf een analyse gemaakt van de mogelijke belangen van het regionale bedrijfsleven en hoe dit nog verder betrokken kan worden bij het internationale beleid en de delegatiereizen. Duitsland De Rotterdamse regio is de vestigingsplaats voor meer dan 180 bedrijven van Duitse origine. Daarnaast zijn Duitse beleggers belangrijke investeerders in vastgoed in Rotterdam, vooral in de kantorenmarkt. Begin 2012 bood de gemeente Rotterdam Duitse ondernemers, die gevestigd zijn in Rotterdam, een netwerklunch aan in de Burgerzaal. In het voorjaar sprak wethouder Baljeu op de rederslunch in Hamburg, in het najaar bracht de Raadscommissie Economie, Haven, Milieu en Vervoer een studiebezoek aan Hamburg. Het accent in de contacten met Duitsland ligt op NordRhein Westfalen en een aantal voor Rotterdam belangrijke steden, zoals Berlijn, Hamburg en München. 8. Eind 2012 wordt de Duitslandstrategie geactualiseerd in nauw overleg met het bedrijfsleven, waarbij een methodiek wordt ontwikkeld om de ervaringen en inbreng van de netwerkpartners en het internationale bedrijfsleven te gebruiken om tot een zo effectief mogelijke aanpak te komen. Brazilië De Braziliaanse regering heeft een groot investeringsprogramma opgezet onder meer voor de aanleg van havens en vliegvelden. De verantwoordelijke minister Hoffmann bezocht in augustus de haven van Rotterdam. Het Havenbedrijf Rotterdam opende in 2012 een kantoor in São Paulo en is nauw betrokken bij de ontwikkeling van de nieuwe haven Porto Central. Het Rotterdam Climate Initiative (RCI) bezocht in mei Brazilië om samenwerking op het gebied van biomassa te onderzoeken. In het voorjaar werd in de Burgerzaal een Brazil Network Day georganiseerd voor het Braziliaans-Nederlandse bedrijfsleven. 9. De contacten met Braziliaanse steden en bedrijven worden in 2012 en 2013 voortgezet, mede met oog op de kansen die het WK voetbal in 2014 bieden. Daarnaast worden de economische kansen van andere Latijns-Amerikaanse landen, zoals Panama, onderzocht. China China is in 2012 het grootste handelsland van de wereld geworden. China heeft grote belangen in de Rotterdamse haven en is een grote investeerder in de Tweede Maasvlakte. Een Rotterdamse delegatie van maritieme- en logistieke bedrijven, kennisinstellingen, politie en veiligheid bracht begin september een bezoek aan Beijing en Shanghai. In Beijing werd onder meer gesproken over het belang van investeringen in ultra-large containerships voor de functie van de haven van Rotterdam. In zusterstad Shanghai is onder meer een business event georganiseerd ter gelegenheid van de opening van de gezamenlijke tentoonstelling van de maritieme musea van Rotterdam en China. 4

7 10. De komende jaren wordt de duurzame samenwerking tussen Rotterdam en Shanghai herbevestigd, waarbij culturele samenwerking tussen de maritieme musea in 2012 en een tournee van het Rotterdams Philharmonisch Orkest in 2013 de handel en economische samenwerking ondersteunen. Het Memorandum of Understanding tussen Shanghai en Rotterdam wordt in 2013 vernieuwd. Rusland Rusland is rijk aan grondstoffen en energie maar exporteert weinig consumentenproducten. Rotterdam is de belangrijkste haven voor de Russische export van grondstoffen. De toetreding van Rusland tot de Wereldhandelsorganisatie (WTO) biedt Rotterdam veel kansen. In het voorjaar bracht burgemeester Aboutaleb een werkbezoek aan Moskou, in het najaar wethouder Baljeu aan Moskou en St. Petersburg. Ze spraken onder meer met huidige en mogelijk nieuwe investeerders in de Rotterdamse haven. Wethouder Kriens nam in St. Petersburg deel aan de Healthy Cities conferentie en sprak in het Politician s panel. 11. Het bilaterale Rusland-Nederland jaar dat in 2013 plaats vindt wordt gebruikt om de economische en culturele banden tussen beide landen aan te halen. Gedurende dit jaar worden activiteiten op cultureel en economisch gebied georganiseerd om de relatie met de voor Rotterdam belangrijke steden St. Petersburg en Moskou te versterken. Daarnaast wordt nagegaan welke kansen er voor de energiesector liggen in de Kaukasische republieken en de Golfregio. India India heeft zich de afgelopen decennia snel ontwikkeld tot de grootste democratie en de negende economie van de wereld. Technologie en wetenschap spelen een belangrijke rol in de economie. De contacten die de afgelopen jaren tijdens werkbezoeken zijn gelegd leiden nog steeds tot vervolgactiviteiten. Bij de samenwerking op het gebied van stedelijke ontwikkeling en wetenschap zijn in Rotterdam onder meer de universiteit en het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) betrokken. In 2012 bezochten verschillende Indiase delegaties van overheid, onderwijs en onderzoek Rotterdam. 12. In de komende jaren zullen de betrekkingen met India verder geïntensiveerd worden, zowel op het gebied van handel, onderwijs, innovatie als stedelijke ontwikkeling, waarbij naast de contacten met Mumbai ook de mogelijkheden van contacten met andere steden worden onderzocht. Turkije 2012 stond in het teken van 400 jaar diplomatieke betrekkingen tussen Turkije en Nederland. In Rotterdam begon het vieringsjaar met de uitreiking van de Turkey Trade Award in het stadhuis. Rotterdam was gaststad voor de grote bedrijvendelegatie die meereisde met President Gül en voor diverse andere inkomende Turkse werkbezoeken. Burgemeesters Aboutaleb en Van der Laan leidden een grote Nederlandse bedrijvendelegatie naar Turkije. De nationale slotbijeenkomst van het Nederland- Turkije jaar vond plaats in de Burgerzaal, waar Burgemeester Topbas van Istanbul, vicepremier Babacan van Turkije en Prinses Máxima spraken. 13. Rotterdam neemt een prominente plaats in in de vieringen van de 400-jarige betrekkingen tussen Nederland en Turkije in De samenwerking met Istanbul zal zowel op economisch als cultureel gebied verstevigd worden. Thema s en stedenbanden Waterdiplomatie De Rotterdamse klimaataanpak en projecten als de Groene Daken, de Drijvende Bollen, het Benthemplein en de ondergrondse waterberging, trekken belangstelling vanuit de hele wereld. Naast bescherming en bereikbaarheid voor stad en regio levert dat economische kansen en internationale profilering op voor Rotterdam. Wereldwijd werken negen grote deltasteden samen in het Rotterdamse initiatief Connecting Delta Cities (CDC) om zich voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering. In 2012 is Rotterdam onder meer gevraagd São Paulo en New York te adviseren, terwijl het eerste product van de samenwerking met Ho Chi Minh City, de Climate Atlas, werd opgeleverd tijdens een werkbezoek van burgemeester Aboutaleb. 14. Het lopende samenwerkingsproject met Ho Chi Minh City wordt in 2013 afgerond en geëvalueerd en mogelijkheden voor vervolgstappen worden verkend. De samenwerkingsovereenkomst met Jakarta wordt in 2013 hernieuwd. De contacten met andere deltasteden en het netwerk CDC worden verder benut om samen met Rijk, bedrijfsleven en kennisinstituten de kennis en ervaring op het gebied van klimaatadaptatie, watermanagement en -veiligheid te ontwikkelen en kansen voor het bedrijfsleven verder te benutten. Internationale culturele promotie 400 jaar Turks-Nederlandse betrekkingen vormden de aanleiding voor veel culturele en maatschappelijke evenementen in 2012, zoals het muziekfestival Turkey Now in De Doelen en een uitwisseling tussen Boijmans van Beuningen en Istanbul Modern. De Internationale 5

8 Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) organiseerde onder de titel Making City tentoonstellingen en projecten in Nederland, Brazilië en Turkije. Nog voordat het Turkijejaar 2012 werd afgesloten, opende het Rotterdams Philharmonisch Orkest het Ruslandjaar 2013 voor Russische en Rotterdamse gasten. Het orkest heeft in 2012 internationale optredens gegeven in Toulouse, Ljubljana en in en nabij Wenen. In Wenen organiseerden bedrijfsleven en sponsoren een netwerkbijeenkomst waaraan wethouder Baljeu deelnam. 15. De internationale optredens van het Rotterdams Philharmonisch Orkest in Japan, China en Rusland in 2013 worden aangegrepen om de contacten met overheid en bedrijfsleven in die landen te versterken. Rotterdams internationale partners worden betrokken bij de 6e Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam in Internationale lobby sportevenementen De Olympische en Paralympische Spelen in Londen waren een goede gelegenheid om de contacten met nationale en internationale sportbonden te versterken en Rotterdam te presenteren als locatie voor grote sportevenementen. Rotterdam Topsport en partners spannen zich in om nieuwe sportevenementen binnen te halen. In 2012 zijn alle evenementen waarvoor Rotterdam zich kandidaat heeft gesteld, ook daadwerkelijk toegewezen: het EK Boksen junioren 2013, de Hockey World League 2013, het EK Volleybal dames 2015, het WK Beachvolleybal 2015 en het WK Roeien junioren en senioren In 2012 werd ook de eerste editie van de World Ports Classic georganiseerd, een wielerkoers van Rotterdam naar Antwerpen en terug. 16. Rotterdam organiseert en host structureel nationale en internationale bijeenkomsten, ontvangt internationale delegaties op het gebied van sport en bewegen. Er wordt onder meer op ingezet om de Jeugd Olympische Spelen in 2018 naar Rotterdam te halen. Antwerpen De ontwikkeling van de Vlaams- Nederlandse Delta (VND) en de samenwerking tussen Antwerpen en Rotterdam is een belangrijk onderwerp in de Havenvisie. Voorafgaand aan de wielerwedstrijd Rotterdam- Antwerpen-Rotterdam organiseerden de Rabobank en het Havenbedrijf de conferentie What makes the world go round; pathways to a circular economy in de Doelen. In het voorjaar bracht het college van burgemeester en wethouders van Rotterdam een werkbezoek aan Antwerpen. Naast Antwerpen zijn er ook regelmatig contacten met Gent, Luik en Brussel. 17. De zusterstadrelatie en gezamenlijke activiteiten zoals de wielerkoers Rotterdam-Antwerpen, worden de komende jaren benut ter versterking van de bestuurlijke contacten met Antwerpen en de samenwerking in de tussenliggende regio. Stedelijke ontwikkeling De beurzen van Cannes en München zijn belangrijke ontmoetingsplaatsen voor projectontwikkelaars en investeerders in stedelijke ontwikkeling. Rotterdam presenteert zich jaarlijks op deze beurzen als stad en regio met een aantrekkelijk vestigings- en investeringsklimaat. In 2012 werd vooral ingezet op het interesseren van beleggers en investeerders in de grote stedelijke ontwikkelingsprojecten Rotterdam Central District, Hart van Zuid en Stadshavens. 18. Rotterdam neemt deel aan vastgoedbeurzen in Cannes en München om investeerders te interesseren in de grote stedelijke ontwikkelingsprojecten. Europese Unie EU-lobbystrategie Slimme, groene en sociale groei is de Europese doelstelling om de economische crisis te bestrijden. Rotterdam sluit daar in haar Europese activiteiten op aan met drie brede thema s: regionale en stedelijke economie, energietransitie, klimaat en innovatie en arbeidsmarkt en onderwijs. Rotterdamse bestuurders namen deel aan diverse evenementen en gesprekken in Brussel ter ondersteuning van de lobby en positionering van Rotterdam voor de toekomstige structuurfondsen, stedelijke mobiliteit, havenbeleid, smart cities, CCS (opvang en opslag van CO 2 ), integratie- en innovatiefondsen, arbeidsmigratie en veiligheid. Andersom bezochten diverse Europees commissarissen en Europarlementariërs Rotterdam. Over de voortgang wordt regelmatig gerapporteerd in het memo Brussel. 19. De strategische agenda voor de EU-lobby wordt geactualiseerd en aangehaakt aan de nieuwe clusters en de samenhang met de Haagse lobby wordt versterkt. Regionale en stedelijke economie Rotterdam werkt samen met de vier grote steden (G4) en de vier Randstadprovincies (P4) in de lobby voor de toekomstige structuurfondsen, als vervolg op het programma Kansen voor West. De structuurfondsmiddelen in de periode moeten voornamelijk worden ingezet voor het stimuleren van innovatie en een koolstofarme economie. De partners in Kansen voor West 6

9 hebben in 2012 gewerkt aan een nieuw Operationeel Programma voor de periode en aan een Slimme Specialisatie Strategie (S3), om een optimale inzet en afstemming van de Europese en nationale middelen (topsectorenbeleid) voor innovatie te bewerkstelligen. 20. Voor de Europees begrotingsperiode zet Rotterdam in op continuering van de aandacht voor stedelijke, Rotterdamse prioriteiten in de Europese structuurfondsenprogramma s en continuering van Kansen voor West na 2014 als goed voorbeeld. Energietransitie & klimaat en innovatie Rotterdam is actief in verschillende Europese projecten en netwerken, waaronder ICLEI, de International Council for Local Environmental Initiatives. Wethouder Van Huffelen werd in 2012 gekozen in het bestuur van ICLEI, waarvoor ze deelnam aan vergaderingen in Brussel, Freiburg en Seoul. Dit biedt extra mogelijkheden en ingangen om de belangen van Rotterdam in Europees beleid en internationale projecten te behartigen. De Europese Commissie koos in 2012, het Europees jaar van het water, Rotterdam tot Europese voorbeeldstad voor klimaatadaptatie. 21. In 2012 heeft de Europese Commissie het thema water tot prioriteit bestempeld en in 2013 luchtkwaliteit. Rotterdam grijpt deze themajaren aan om tijdens evenementen als de open days, green week en de energy week de best practices van de stad ten toon te stellen. Arbeidsmarkt en onderwijs 2012 was ook het Europees Jaar van actief ouder worden en solidariteit tussen de generaties. Rotterdam was onder meer gastheer voor Youth on the Move, een campagne van de Europese Commissie om jongeren kennis te laten maken met de Europese mogelijkheden op het gebied van werk, training en opleidingen. Het Europese migratieen integratiebeleid was het onderwerp van enkele internationale conferenties en uitwisselingen in Rotterdam. De buitenlandse gasten gaven aan dat de combinatie van aansprekende voorbeeldprojecten en de integrale aanpak zoals in het Nationaal Programma Zuid, Rotterdam een goede uitgangspositie geven in de Europese subsidieprogramma s. 22. Rotterdam wil samen met Rotterdamse instellingen en bedrijven en samen met andere steden gebruik maken van Europese subsidieprogramma s om Rotterdams talent te stimuleren verder te ontwikkelen en te internationaliseren, met name voor kansrijke voorbeeldprojecten en voor de integrale aanpak, zoals in het Nationaal Programma Zuid. EU-arbeidsmigranten De toetreding van Bulgarije en Roemenië tot de Europese Unie en het vrij verkeer van personen betekenen een nieuwe instroom van EU-arbeidsmigranten in de grote Europese steden. Om zich te oriënteren op de achtergrond van de groeiende groep arbeidsmigranten in onze regio bracht burgemeester Aboutaleb in oktober een kort studiebezoek aan Sofia in Bulgarije. De kansen, problemen en oplossingen die migratie en integratie meebrengen heeft hij aan de orde gesteld in verschillende bijeenkomsten met vertegenwoordigers van de Europese instellingen, nationale overheden en andere grote steden. 23. Om tot oplossingen te komen voor de huisvestingsproblematiek en participatie van EU-arbeidsmigranten, zal Rotterdam de komende jaren inzetten om in de EU gemeenschappelijk beleid te formuleren en meer oog te krijgen voor de sociale gevolgen van migratie voor ontvangst- en vertreklanden. Veiligheid Rotterdam is in 2012 gevraagd toe te treden tot het dagelijks bestuur van het European Forum for Urban Security (EFUS). Burgemeester Aboutaleb sprak op de jaarvergadering in Parijs over de toekomst van het veiligheidsbeleid in Europa. Rotterdam participeert onder meer in samenwerkingsprojecten op het gebied van extreem drinkgedrag en veiligheidsindices, die EFUS met Europese subsidie organiseert. Gemeente, politie en veiligheidsregio overleggen regelmatig over de internationale contacten en EU-dossiers op het gebied van veiligheid. 24. De gemeente, het politiekorps en de veiligheidsregio monitoren gezamenlijk de Europese activiteiten en het toekomstig beleid van de Europese Unie op het gebied van veiligheid en recht en toetsen die aan de gezamenlijke prioriteiten. Europese netwerken Rotterdam is lid van tientallen Europese netwerken, een nuttige en efficiënte manier om kennis uit te wisselen en de Brusselse ontwikkelingen te volgen en afhankelijk van het belang daar in meerdere of mindere mate aan bij te dragen. In 2012 is Rotterdam (Sport en Recreatie) lid geworden van Cities for Sports. Vanwege het belang van het Europese duurzaamheids- en veiligheidsbeleid zijn de Rotterdamse activiteiten in de netwerken ICLEI en EFUS geïntensiveerd en is Rotterdam toegetreden tot de besturen van deze netwerken. 7

10 25. Rotterdam investeert in Europese samenwerking en coalities om kennis uit te wisselen, subsidie te verwerven en Europees beleid te volgen en beïnvloeden. Subsidies en projecten Rotterdam profiteert van verschillende Europese subsidieregelingen en heeft tientallen lopende subsidieprojecten. Nu de Europese begrotingsperiode afloopt, worden naar verhouding niet zoveel nieuwe aanvragen goedgekeurd. De meeste energie gaat naar het afronden van lopende projecten en het voorbereiden op de nieuwe begrotingsen subsidieperiode Toch zijn er ook in 2012 nog een tiental nieuwe aanvragen voor Europese subsidie gehonoreerd, ter waarde van bij elkaar circa drie miljoen euro. 26. In 2013 organiseert Rotterdam voor de meest interessante sectoren in de stad strategische partnerschappen met kennisinstituten en bedrijven in binnen- en buitenland om optimaal gebruik te kunnen maken van de Europese onderzoeks- en ontwikkelingsgelden (Horizon 2020) voor de periode Communicatie en organisatie Evenementen Het aantal bezoekers aan Rotterdam is in 2012 opnieuw gestegen, met name musea en evenementen trokken meer bezoekers. Het aantal hotelgasten en -overnachtingen steeg eveneens. De meeste buitenlandse gasten kwamen uit de buurlanden: het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en België. Ook het aantal passagiers dat reisde via Rotterdam The Hague Airport is toegenomen. De effecten van evenementen op de lokale economische ontwikkeling in Dublin, Helsinki, Incheon, Shanghai en Rotterdam zijn onderzocht. 27. Ter versterking van het internationaal profiel van Rotterdam ondersteunt het Rotterdams evenementenbeleid festivals en evenementen die binnen hun segment behoren tot de top 3 van Europa. Jaarlijks worden de iconen benoemd die daaraan (in potentie) voldoen. In 2012 worden de effecten van het evenementenbeleid vergeleken met die van andere Europese steden. Communicatie Rotterdam Wereldwijd wordt vanaf begin 2012 digitaal uitgegeven en is in 2012 vijf keer verschenen. De digitale nieuwsbrief verschijnt eens per tien weken en bevat naast circa vier nieuwsberichten ook een kalender met internationale activiteiten van en in Rotterdam. Het Jaarverslag 2011: Internationale en Europese Activiteiten Vaste koers, nieuwe acties, is zowel digitaal als in papieren versie verschenen. 28. De komende jaren zal meer inzet gepleegd worden op het profileren van de Rotterdamse best practices via projectbeschrijvingen in de eigen media en het presenteren in internationale fora. Vanaf 2012 wordt de nieuwsbrief Rotterdam Wereldwijd digitaal uitgebracht. Het jaarverslag komt zowel in digitale als gedrukte vorm beschikbaar. Opleiding De gemeente organiseerde in samenwerking met het Instituut Clingendael in 2012 twee netwerkbijeenkomsten voor internationaal actieve medewerkers van de gemeente Rotterdam en andere betrokken organisaties, met als thema s de EU en de buurlanden en de verandering van de Nederlandse positie in de wereld en het buitenlandse beleid van Nederland. In het voor- en najaar organiseerde het G4-kantoor in Brussel een ééndaagse Europacursus voor ambtenaren uit de G4 steden. Voor een breder publiek werden in 2012 voor de tweede keer de Europa Kijkdagen georganiseerd. 29. Ter ondersteuning van de internationale functie worden in 2013 twee netwerkbijeenkomsten en twee masterclass modules van een dag georganiseerd, alsmede in G4-verband twee keer een Europacursus in Brussel. Inkomende werkbezoeken De gemeente Rotterdam onderhoudt goede contacten met de buitenlandse ambassadeurs en consuls (Union des Consuls) in Rotterdam. In het najaar werd een ambassadeursdag gehouden in de Burgerzaal. Naast inkomende werkbezoeken uit de prioritaire landen ontving Rotterdam in 2012 bestuurders en delegaties uit alle windstreken. Alleen al op het gebied van duurzaamheid en watermanagement bezochten in 2012 twintig delegaties Rotterdam. 30. De inkomende werkbezoeken van delegaties en netwerken worden naar land en thema geïnventariseerd en de programma s afgestemd met de stedelijke partners om de internationale contacten in te zetten voor Rotterdamse prioriteiten en de Rotterdamse aanpak en ervaringen breed te presenteren. 8

11 Internationale trends De economische krachtsverhoudingen in de wereld veranderen. De opkomende economieën groeien door, ook de Verenigde Staten groeien weer. Europa heeft echter moeite om de crisis te boven te komen. Nederland is schakelpunt tussen de mondiale groei en Europese stilstand. De haven van Rotterdam zakte in 2012 op de wereldranglijst naar de elfde plaats, maar versterkte haar Europese positie. Nederland blijft sterk afhankelijk van de traditionele handelspartners in Europa. Investeringen in de Maasvlakte en de Metropoolregio moeten de positie van de regio versterken. Rotterdam moet haar positie als schakelpunt tussen de doorgroeiende wereldhandel en het stagnerende Europa handhaven en versterken door te anticiperen op verdere schaalvergroting en circulaire economie. Internationale en Europese contacten en samenwerking zijn daarvoor een noodzakelijke voorwaarde. Wereldhandel De wereld verandert. De wereldhandel verandert mee. Wereldhandelsstromen zijn een goede graadmeter voor veranderingen in de economische groei en verhoudingen. Als wereldhavenstad ervaart Rotterdam het economische tij als een van de eersten. In 2012 heeft China de Verenigde Staten ingehaald als grootste handelsland van de wereld. Dat illustreert de enorme opkomst van de BRIC-landen Brazilië, Rusland, India en China en de Aziatische tijgers Hong Kong, Singapore, Taiwan en Zuid-Korea. Ondanks de enorme groeicijfers van vooral de Chinese en Aziatische economie en export is de economie van de Verenigde Staten echter nog steeds twee keer zo groot als de Chinese. Economische toppers en buurlanden In de verschillende wereldranglijsten van de Verenigde Naties, het Internationaal Monetair Fonds, de Wereldbank en de CIA is het Bruto Nationaal Product van de Europese Unie hoger dan dat van de Verenigde Staten en China. Als alleen naar landen wordt gekeken staan de Verenigde Staten, China en Japan aan de top, in de top tien gevolgd door de andere BRIC-landen Brazilië, Rusland en India en de belangrijkste grote Europese economieën van Duitsland, Frankrijk, Engeland en Italië. Nederland komt als klein land op een eervolle zeventiende dan wel achttiende plaats. En met België voorin de twintig behoren alle buurlanden van Nederland tot de grootste economieën van Europa en de wereld. Als naar het inkomen per hoofd van de bevolking wordt gekeken, hebben de opkomende economieën nog een slag te maken. De wereldtop wordt dan nog steeds geleid door de westerse landen, enkele oliestaten en Aziatische hot spots Hong Kong, Macau en Singapore. Nederland scoort dan rond de tiende plaats. Worden welzijnselementen als levensverwachting, -standaard, -kwaliteit en onderwijs meegerekend, zoals in de Human Development Index van de Verenigde Naties, dan komt Nederland wereldwijd op de derde plaats. Niet slecht voor zo n klein landje. 1. Centre for Economic Policy Research: Reducing Transatlantic Barriers to Trade and Investment: An Economic Assessment, maart 2013 Bij elkaar opgeteld blijven de West-Europese landen echter nog steeds het grootste economische blok. De Europese Unie is de grootste exporteur én de grootste importeur ter wereld, is verantwoordelijk voor bijna éénvijfde van de wereldhandel. Het Europese samenwerkingsmodel leidt wel tot onderschatting van het belang van de Europese economie. In de meeste statistieken torenen de Verenigde Staten en China boven de grote Europese landen uit. Maar zodra de Europese samenwerking in de statistieken tot uitdrukking wordt gebracht staat de Europese economie steevast bovenaan. De Europese Unie onderhandelt met de Verenigde Staten over een vrijhandelsakkoord, waardoor volgens een impactstudie 1 de Europese export met 28 procent kan toenemen. Dat kan een winst van 187 miljard euro per jaar opleveren, overeenkomend met een stijging van het beschikbare inkomen van een vierkoppig gezin met gemiddeld 545 euro per jaar.

12 Nederland distributieland Nederland is het meest internationaal verbonden land van de wereld, maar blijft tegelijk sterk afhankelijk van de traditionele handelspartners in Europa. Volgens de Global Connectedness Index van DHL 2 is Nederland het meest geglobaliseerde land. Gemeten naar handelsstromen, kapitaal, informatie en mensen, was Nederland in 2011 net als in 2010, het meest internationaal verbonden land ter wereld. Het volume van de Nederlandse export was in 2011 ruim 16 procent groter dan vijf jaar eerder. Voor landen als China en Polen was deze groei echter vele malen groter (ruim 65 respectievelijk bijna 30 procent). De Nederlandse export is ook sterk geconcentreerd: ruim 60 procent gaat naar vijf landen: Duitsland (25,8 procent), België (13,9 procent), Frankrijk (9,2 procent), Verenigd Koninkrijk (7,5 procent) en Italië (4,7 procent). Deze sterke concentratie van de Nederlandse export heeft voor een deel te maken met de belangrijke rol die wederuitvoer in de totale Nederlandse uitvoer speelt. De Nederlandse export is met deze verdeling veel geconcentreerder dan de export van veel andere EU-landen. De Nederlandse import is juist minder geconcentreerd dan de gemiddelde Europese import. Nederland is een typisch doorvoerland, dat voor de omringende landen goederen invoert uit de hele wereld. De haven van Rotterdam speelt hier een cruciale rol in. Verschuivingen Terwijl de opkomende economieën na enige stagnatie weer doorgroeien en ook de economie van de Verenigde Staten weer groeit heeft de Europese economie nog steeds moeite te herstellen van de financiële crisis. De uitbraak van de kredietcrisis in 2008 en de daaropvolgende Europese schuldencrisis tonen dat er grote macro-economische onevenwichtigheden bestaan binnen Europa. Maar ook de grote Europese landen zakken langzaam op de economische wereldranglijsten. Dat het aandeel van de West-Europese landen in de wereldhandel kleiner wordt, komt voor een groot deel door de groei van opkomende economieën als die van China, India, Brazilië en Rusland, maar ook binnen de Europese Unie groeien de Oost-Europese landen harder dan die in West-Europa. Buiten Europa worden de BRIC-landen op de voet gevolgd door de Next Eleven als volgende groep mogelijk snelgroeiende landen: Bangladesh, Egypte, de Filipijnen, Indonesië, Iran, Mexico, Nigeria, Pakistan, Turkije en Vietnam en Zuid-Korea. Rotterdam is als schakelpunt tussen Europa en de wereld bijzonder gevoelig voor deze economische verschuivingen. Door de groei in de BRIC-landen en andere opkomende economieën nemen de goederenstromen toe. De handelsstromen veranderen niet alleen van richting en intensiteit, maar ook de vervoerseenheden veranderen. De schepen worden groter. Het aantal schepen dat de haven van Rotterdam aandoet neemt af, maar het volume neemt toe. Met de opening van de Maasvlakte 2 kan Rotterdam de steeds groter wordende schepen accommoderen en daardoor de eigen positie consolideren en versterken. Grondstoffen en circulaire economie Naast de traditionele productiegoederen nemen grondstoffen in de mondiale handelsstromen, maar ook in de machtsverhoudingen een steeds grotere rol in. Toegang tot en beschikking over grondstoffen worden steeds bepalender factoren in de wereldeconomie en -politiek. Overal ter wereld worden grondstoffen opgekocht. Opkomende markten met een sterke grondstoffenpositie zoals Rusland en China, kopen ook elders in de wereld grondstoffen op. Landen die voor hun behoefte aan grondstoffen en energie sterk afhankelijk zijn van andere landen, zoals de Verenigde Staten, proberen zelfvoorzienend te worden of tenminste hun energie, grondstoffen en producten dichter bij huis te halen. Nieuwe technologieën gecombineerd met digitalisering maken het mogelijk dat globale netwerken leiden tot lokale productie, zoals bij 3D-printen. De gelimiteerde natuurlijke hulpbronnen en de groeiende wereldbevolking maken het steeds noodzakelijker om efficiënter en effectiever om te gaan met grondstoffen. De Vlaams-Nederlandse Delta, bestaande uit de havens van Rotterdam en Antwerpen en het tussenliggende gebied, kan zich als dichtbevolkte, hoogontwikkelde regio verder ontwikkelen tot schakelpunt voor energie en biobased economie. Door innovatie en internationale samenwerking kan de regio zich profileren als circulaire economie en voorbeeld voor duurzame economische ontwikkeling. In de circulaire economie worden alle gebruikte materialen van een product nuttig ingezet om hetzelfde of een ander product te maken zonder kwaliteitsverlies. Wanneer alle restproducten hergebruikt kunnen worden en de producten milieuneutraal zijn, is de kringloop compleet. Dat kan door gezamenlijke inkoop, bufferopslag van grondstoffen en energie op Nederlandse bodem en meer aandacht voor slimme afvalverwerking en hergebruik. 2. DHL Global Connectedness Index 2012; Analyzing global flows and their power to increase prosperity 10

13 Economische diplomatie Overheden spelen een steeds grotere rol in de wereldeconomie. Dit is een gevolg van machtsverschuivingen in de wereld en de opkomst van landen met een sterk gecentraliseerde overheid zoals Brazilië, Rusland, India, China en de Golfregio. Veel van de sectoren die van groot belang zijn voor Nederland, zoals waterbeheer, energie, havenontwikkeling en medische hulpmiddelen, bevinden zich in deze sterk gecentraliseerde landen. De tegenhangers van Nederlandse bedrijven die zaken doen in deze landen zijn vaak sterk verbonden sterk met de overheid. De overheden in deze landen werpen vaak belemmeringen op voor het buitenlandse bedrijfsleven. Het Nederlandse Midden en Kleinbedrijf (MKB) heeft vaak onvoldoende zicht op kansen in het buitenland en niet de middelen om zonder hulp nieuwe markten te betreden. In sommige landen geldt dat ook voor grote bedrijven. In deze landen kunnen Nederlandse overheden bedrijven helpen met informatie en het leggen van contacten bij de (lokale) besluitvormers. Verder kunnen Nederlandse overheden een belangrijke rol spelen bij het aantrekken van buitenlandse investeerders in Nederland. Deze economische diplomatie wordt steeds belangrijker. 3 Vooral in veel opkomende markten kan met economische diplomatie het verschil worden gemaakt, aangezien de rol van de overheid in deze landen relatief groot is. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat internationale missies een effectief instrument zijn om handel te bevorderen en investeringsstromen op gang te brengen. Overheid en bedrijfsleven trekken internationaal dan ook steeds vaker samen op om Nederland te vertegenwoordigen. Ook in Rotterdam is dit het geval. Economische diplomatie in cijfers 4 z Nederland is de 7e grootste importeur en 5e grootste exporteur ter wereld. z Nederland is de 7e grootste investeerder wereldwijd en 8e ontvanger van buitenlandse investeringen. z De Nederlandse economie is zeer afhankelijk van het buitenland. Een toename van de Nederlandse handel met vier procent, zorgt voor een procent meer economische groei. z Buitenlandse investeerders zijn goed voor 16% van de banen in de private sector. z Van het totale inkomen van Nederland is een derde direct aan het buitenland toe te schrijven. z De industrie is voor ongeveer tweederde van zijn afzet afhankelijk van buitenlandse markten. z Export schraagt in 2012 driekwart van de groei van de Nederlandse economie. z Slechts 4% van de Nederlandse export gaat naar landen waar zo n 50% van de toekomstige groei wordt verwacht, de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China), Turkije en de Golfstaten. z Globalisering en toenemende onderlinge mondiale afhankelijkheid vragen in toenemende mate om maatschappelijk verantwoord ondernemen en vergroening van economische groei. Internationale oriëntatie van het Nederlandse MKB 5 Internationalisering van het bedrijfsleven, met name het Midden en Kleinbedrijf (MKB), kan een belangrijke groeifactor zijn voor de Nederlandse economie. De internationaliseringsmonitor 2012 die jaarlijks wordt uitgebracht door het CBS, constateert dat het overgrote deel van de startende Nederlandse bedrijven vaker tot het MKB behoort dan in het buitenland en meestal niet direct met internationale handel begint. Bedrijfsomvang en buitenlandse oriëntatie blijken voor de overlevingskans van een startend bedrijf erg relevant te zijn. Met name grotere start-ups en born globals hebben een hogere overlevingskans dan nationaal georiënteerde, kleine starters. De economische crisis heeft in Nederland vooral grote buitenlands georiënteerde bedrijven zwaar getroffen. Hun omzet en werkgelegenheid daalde relatief het sterkst. Maar deze bedrijven herstelden zich ook sneller, terwijl de op Nederland georiënteerde MKB-ers het nog steeds erg zwaar hebben. Tegelijkertijd heeft vooral het MKB onvoldoende zicht op kansen in het buitenland en niet de middelen om zonder hulp nieuwe markten te betreden. ABN AMRO heeft becijferd dat in heel Nederland het MKB 46 miljard euro aan onbenut exportpotentieel laat liggen. Ook in Rotterdam is het MKB voor de komende jaren een belangrijke potentiële economische groeisector die veel nieuwe arbeidsplaatsen kan leveren. 3. Internationale Spectator, Frank Heemskerk: Toenemend belang van economische diplomatie voor Nederland, februari 2010; Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie: Introductiedossier Nieuwe bewindspersonen, 29 oktober ,5. Introductiedossier nieuwe bewindspersonen, Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, oktober

14 Economie en haven In de internationale betrekkingen van Rotterdam speelt het economische motief de hoofdrol. Haven en handel zijn wereldwijd beeldbepalend voor de concurrentiepositie en het profiel van Rotterdam. Om deze positie te behouden en uit te bouwen zijn internationale vestigingen en investeringen onmisbaar voor de Rotterdamse economie. Haven en handel Rotterdam heeft in 2012 haar positie als eerste haven van Europa versterkt en de vijfde positie op de ranglijst van wereldhavens gehandhaafd. Als containerhaven werd Rotterdam gepasseerd door de Chinese haven Tianjin, waardoor de haven nu de elfde containerhaven van de wereld is. In de top 10 staan nu zeven Chinese havens. De grote groei van havens in Azië en met name in China is echter geen bedreiging maar juist een kans voor Rotterdam. De groei in Azië zorgt voor grotere ladingstromen met Europa. De haven van Rotterdam profiteert daarvan en wist in 2012 haar positie te verstevigen in de concurrentie met andere Noord-Europese havens. Het aantal zeeschepen dat in de Rotterdamse haven arriveerde, nam verder af in Door schaalvergroting, crisis en minder afvaarten bij de veerdiensten verminderde het aantal aankomsten met 2347 naar scheepsbezoeken. In 2008 arriveerden er nog zeeschepen. Ondanks deze afname nam de overslag in 2012 toe met 1,7 procent naar 442 miljoen ton. Met de Maasvlakte 2 biedt de haven van Rotterdam ruimte aan de grootste containerschepen en modernste terminals. Op 11 juli 2012 sloot Koningin Beatrix de zeewering Maasvlakte 2 en kreeg Nederland een nieuwe kustlijn. Door de landaanwinning kwam de kustlijn 3,5 km verder in zee te liggen, werd de Rotterdamse haven 20% en Nederland hectare groter. De schaalvergroting in de scheepvaart bleek onder meer in de eerste en laatste maand van Op 8 januari kwam het grootste ijzerertsschip ter wereld, de Vale Rio de Janeiro bij Ertsoverslagbedrijf Europoort aan. Daar 12

15 heeft het gloednieuwe schip ton ijzererts gelost, bestemd voor de staalindustrie in het Ruhrgebied. Het 362 meter lange en 65 meter brede schip is de grootste bulkcarrier ter wereld. Op 16 december arriveerde het grootste containerschip ter wereld, de CMA CGM Marco Polo, voor de eerste keer in de Rotterdamse haven. Het 396 meter lange en 54 meter brede schip heeft een capaciteit van TEU (containereenheden van 20 voet) en werd geladen en gelost bij ECT Delta Terminal op de Maasvlakte. Het Havenbedrijf Rotterdam werkt samen met havens in groeimarkten om haar klanten de mogelijkheid te bieden nieuwe markten te betreden, buitenlandse bedrijven aan te trekken en ladingstromen van en naar Rotterdam te genereren. Het Havenbedrijf heeft twee internationale deelnemingen in het Sultanaat van Oman. In 2012 waren negen medewerkers van het Havenbedrijf Rotterdam werkzaam bij Sohar Industrial Port Company (SIPC) en Sohar Industrial Development Company (SIDC), onder meer voor het ontwikkelen van een nieuw havengebied, de Free Zone Sohar. Het Havenbedrijf streeft ernaar meer van dergelijke deelnemingen te verwerven. In 2012 sloot het Havenbedrijf in Brazilië een overeenkomst om de haalbaarheid te onderzoeken van de ontwikkeling van de haven van Porto Central in de deelstaat Espirito Santo. In São Paulo, Brazilië, werd een nieuw kantoor geopend. In China werden port management services geleverd aan Nangang Industrial Port Complex in Beijing en werd gesproken over de mogelijkheden van een joint venture om gezamenlijk een deel van de haven te ontwikkelen. In Roemenië wordt gesproken over een port management services agreement met de Port of Constanza. Met een aantal internationale bedrijven werden verkennende gesprekken gevoerd om Global Strategic Partnerships te sluiten. Verder adviseerde het Havenbedrijf de haven van Taranto in Italië, de Port Authority of New York and New Jersey in de Verenigde Staten en het Vietnamese Vinalines over de haven van Van Phong. In Europa trekken de havens van Antwerpen, Hamburg en Rotterdam gezamenlijk op richting Brussel met betrekking tot Europees havenbeleid en de ontwikkeling van de Europese transportnetwerken. Met de haven van Antwerpen wordt onder meer samengewerkt op het gebied van gebundelde pijpleidinginfrastructuur en de ontwikkeling van het Seine Nord Canal in Frankrijk. In 2012 werd een intentieverklaring tot verdere samenwerking getekend met de haven van Luik. Met de Zwitserse Rijnhavens (SHR) werd een Memorandum of Understanding getekend om het achterlandverkeer af te stemmen en het gebruik van LNG te bevorderen. Ook met de haven van Göteburg tekende Rotterdam een pact om de introductie van LNG als maritieme brandstof in de kustvaart te versnellen. Het gebruik van LNG als scheepsbrandstof is veel beter voor het milieu dan stookolie. Haven in cijfers z Havenbedrijf Rotterdam: meer dan werknemers, omzet ca. 600 miljoen. z Havengebied: hectare havengebied (waarvan circa hectare bedrijfsterreinen en hectare water, (spoor-) wegen, leidingstroken en groen). z De haven is door de aanleg van Maasvlakte hectare (20%) groter geworden. z De kustlijn ligt nu 3,5 kilometer verder in zee; de lengte van het havengebied is circa 42 kilometer. z Directe werkgelegenheid: ruim arbeidsplaatsen. z Goederenoverslag: circa 450 miljoen ton goederen per jaar. z Scheepvaart: circa zeeschepen en binnenvaartschepen in Stad in cijfers z Op 1 januari 2013 telde Rotterdam inwoners. z Rotterdam kent een relatief jonge bevolking: 16,6% van de Rotterdammers is jaar. Landelijk is dat 12,2%. z Er wonen in Nederland een kleine mensen die in Rotterdam zijn geboren. Er wonen dus ruim meer geboren Rotterdammers elders, dan er Rotterdammers in de stad woonachtig zijn. z In elke Nederlandse gemeente woont een geboren Rotterdammer. z Jaarlijks vertrekken er rond de inwoners uit de stad en daarvan emigreren er tussen de en Rotterdammers naar het buitenland. z Tussen 1873 en 1972 emigreerden naar schatting 2 miljoen mensen via de Holland-Amerika Lijn vanuit Rotterdam naar de Nieuwe Wereld. z Twee op de drie Rotterdammers is trots op de stad en 28% een beetje trots. Slechts 8% is niet trots. 13