RAADSVOORSTEL EN ONTWERPBESLUIT

Transcriptie

1 RAADSVOORSTEL EN ONTWERPBESLUIT Registratienummer raad: Datum: Behandeld door: 9 september 2014 R. van Wijk Afdeling / Team: MO / Beleid Onderwerp: Uitwerking AWBZ/Wmo Samenvatting: Het beleidsplan AWBZ "Met vereende kracht" is op 6 maart 2014 door de gemeenteraad van Purmerend vastgesteld. In dit plan gaven wij aan dat deze notitie een eerste stap was van visie naar praktijk én dat nog enkele onderwerpen verdere uitwerking nodig hadden en/of op het moment van schrijven nog onbekend waren. Wij hebben ervoor gekozen deze ontwikkelopgaven uit te werken aan de hand van een aantal belangrijke items, welke door de nieuwe Wmo-wet zijn genoemd en dienen te worden opgenomen in het beleidsplan. Enkele onderwerpen vereisen verdere besluitvorming, zoals de compensatie van de meerkosten als gevolg van een chronische ziekte of handicap, de waardering van mantelzorgers, de korting op de hulp bij het huishouden en de verdeling van het macrobudget, ad

2 Registratienummer: Onderwerp: Uitwerking AWBZ/Wmo Purmerend, 9 september 2014 Aan de gemeenteraad van Purmerend, Inleiding en probleemstelling In aanvulling op het beleidsplan AWBZ "Met vereende kracht", dat op 6 maart 2014 door de gemeenteraad van Purmerend is vastgesteld, zijn enkele onderwerpen verder uitgewerkt. We hebben deze onderwerpen in het beleidsplan 'ontwikkelopgaven' genoemd. In de bijgevoegde "" is het resultaat van deze uitwerking opgenomen. Ook zijn de voorstellen besproken met de WMO-cliëntenraad. Enkele onderwerpen vereisen verdere besluitvorming, zoals de compensatie van de meerkosten als gevolg van een chronische ziekte of handicap, de waardering van mantelzorgers, de korting op de hulp bij het huishouden en de verdeling van het macrobudget, ad In dit voorstel worden deze onderwerpen verder toegelicht. Oplossingsrichtingen Compensatie van de meerkosten als gevolg van een chronische ziekte of handicap De landelijke compensatieregelingen Wtcg (Wet tegemoetkoming chronisch zieken) en CER (Compensatieregeling Eigen risico), en de uitvoering daarvan worden gedecentraliseerd naar de gemeenten. De CER wordt met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2014 afgeschaft en de Wtcg vanaf 1 januari Het Rijk heeft tot de decentralisatie besloten, aangezien zij van een ongerichte compensatie via de Wtcg en CER naar een vorm van ondersteuning wil die beter is toegesneden op de persoonlijke situatie van de inwoners De Wtcg regelt een algemene tegemoetkoming voor meerkosten als gevolg van een chronische ziekte of een handicap. De regeling is inkomensafhankelijk van zorggebruik en leeftijd. De tegemoetkoming van de Wtcg loopt uiteen van 148,- tot 494,- per jaar. Daarnaast biedt de Wtcg een korting op de eigen bijdrage voor extramurale zorg. Iedere inwoner die een individuele Wmo-voorziening (maatwerkvoorziening) gebruikt, krijgt automatisch een korting van 33 % op de eigen bijdrage. Omdat zij een hoger zorggebruik hebben, gebruiken veel chronisch zieken en gehandicapten jaarlijks het eigen risico van hun zorgverzekering. De CER compenseert een deel van deze kosten. De regeling is voor iedereen gelijk en dus niet inkomensafhankelijk. In 2013 ontvingen cliënten vanuit de CER een vast bedrag van 99,- op jaarbasis. Naast bovengenoemde landelijke regelingen kent de gemeente Purmerend een eigen regeling, namelijk de Vergoeding Chronisch zieken en gehandicapten. Dit is een extra vergoeding die wij aanbieden aan minima met een chronische ziekte of handicap. Hierbij worden de verborgen kosten vergoed, zoals geld voor benzine of een bloemetje voor de mantelzorger. Chronisch zieken met een inkomen tot 110 % van de bijstandsnorm krijgen jaarlijks een vergoeding van 200,-. Veel andere gemeenten hebben geen extra vergoeding voor deze doelgroep. Met de komst van de nieuwe WWB (Wet Werk en Bijstand) is de verstrekking vanaf 2015 niet meer mogelijk, aangezien bijzondere bijstand dan alleen nog kan worden verstrekt voor de daadwerkelijk gemaakte kosten Zoals al aangegeven vervalt de CER met terugwerkende kracht vanaf Deze tegemoetkoming bedroeg 99. Wel ontvangen onze burgers in 2014 een vergoeding vanuit de Wtcg. Ook kunnen burgers met een laag inkomen in aanmerking komen voor de gemeentelijke vergoeding voor Chronisch zieken en gehandicapten ( 200 per persoon). Mochten burgers hier niet mee uitkomen, dan kunnen ze voor bepaalde kosten een vergoeding aanvragen voor individuele bijzondere bijstand. Gelet deze bestaande compensatieregelingen wordt voorgesteld de CER-uitkering in december 2014 niet te compenseren, maar onze burgers vanaf januari 2015 blz. 2 van 9

3 Registratienummer: Onderwerp: Uitwerking AWBZ/Wmo een nieuwe gemeentelijke regeling aan te bieden. Dit zoals in het vorenstaande is toegelicht. Om deze reden wordt voorgesteld het wegvallen van de CER in 2014 niet te compenseren en de gelden, ad , vrij te laten vallen naar de algemene reserve. Gebruikers e.v. WTCG *** Geen onderscheid WTCG korting EB "* Meer in budget CER * ( **) Totaal Gemeente regeling 1.107* Totaal budget * Kan overlap in zitten. ** Niet gebruiken in 2014, maar laten vrijvallen aan algemene reserve *** Gelden vanuit het Rijk De gemeenten zijn vrij om te bepalen of een nieuwe compensatieregeling wordt ingevoerd, maar zullen dit in dat geval moeten doen met 25 % van het budget dat het Rijk aan de compensatieregelingen uitgaf. Voortzetting van de huidige regelingen is financieel gezien niet haalbaar. Gelet op het groot aantal rechthebbenden en de verlaging van het budget is gekozen voor een opzet die recht doet aan de groep voor wie het wegvallen van de regelingen de grootste financiële consequenties heeft. Daarnaast wordt gestreefd naar een opzet van de uitvoering die zo efficiënt mogelijk in te richten is, waardoor de uitvoeringskosten beperkt blijven. Een en ander betekent dat de nieuwe regeling wordt beperkt tot de groep minima. Omdat zorgkosten kunnen oplopen, zal de inkomensgrens worden vastgesteld op 120 % en kan voor inkomens boven deze grens gebruik worden gemaakt van een draagkrachtberekening. Voor de minima is er de collectieve verzekering van Zilveren Kruis Achmea. Om het afschaffen van de compensatieregelingen op te vangen, zal aan het pakket van de collectieve verzekering een vergoeding van het eigen risico worden toegevoegd. De uitvoeringskosten hiervan zijn beperkt en de cliënten krijgen op die manier een vergoeding van de daadwerkelijk gemaakte kosten. De overige kosten kunnen worden vergoed in de vorm van individuele bijzondere bijstand. Het is moeilijk om een financiële inschatting te maken van de kosten van deze regelingen. Er kan enkel gewerkt worden met aannames. Omgerekend naar 120% van de toepasselijke bijstandsnorm bedraagt het aantal gebruikers van de gemeentelijke regeling chronisch zieken Ervan uitgaande dat chronisch zieken jaarlijks een beroep doen op gemiddeld 400 vanuit de bijzondere bijstand, zullen de kosten bedragen. De uitvoeringskosten worden vooralsnog geraamd op p.m., omdat nog onderzocht wordt hoe deze nieuwe compensatieregeling zo efficiënt mogelijk kan worden uitgevoerd. Omdat gewerkt wordt met aannames kan het zijn dat volgend jaar meer of minder besteed wordt aan uitvoering van deze regelingen, daarom wordt geadviseerd om het totale bedrag van plus de euro die de gemeente op dit moment besteed aan de regeling chronisch zieken en gehandicapten te reserveren voor eventuele meerkosten. Verder wordt voorgesteld het wegvallen van de CER in 2014 niet te compenseren en de gelden, ad , via de algemene reserve toe te voegen aan het budget van In dit voorstel wordt uitgegaan van het aantal chronisch zieken die op dit moment ook al een beroep doen op de gemeentelijke regeling. In totaal zijn er echter mensen met een inkomen van rond de 120% die op dit moment een vergoeding ontvangen van de Wtcg. Met de voorgestelde aanpak is er voor een maximum aantal gebruikers budget beschikbaar. De uitvoering van de compensatieregeling vraagt derhalve om een goede monitoring om eventueel te corrigeren wanneer het totale budget wordt overschreden. Gevraagd besluit: 1. De gelden van de compensatieregelingen, ad en de gelden van de gemeentelijke regeling, ad , totaal , te bestemmen ter compensatie van de meerkosten als gevolg van een chronische ziekte of handicap. En blz. 3 van 9

4 Registratienummer: Onderwerp: Uitwerking AWBZ/Wmo hierbij een inkomensgrens te hanteren van 120 % van de toepasselijke bijstandsnorm en voor inkomens boven deze grens gebruik te maken een draagkrachtberekening. 2. Het wegvallen van de CER in 2014 niet te compenseren en de gelden, ad , aan de algemene reserve toe te voegen. Extra waardering mantelzorg. Het is van belang het mantelzorgbeleid goed te organiseren. Als er geen mantelzorger beschikbaar is of als de mantelzorger overbelast raakt, kan het zijn dat voor de cliënt tweede lijns zorg moet worden ingezet. Hierbij is te denken aan dagbesteding of opvang. Niet alleen leidt dit tot hogere kosten, belangrijker nog is dat daardoor de cliënt minder lang zelfstandig thuis kan wonen en de zelfredzaamheid afneemt. Dit wil de gemeente Purmerend voorkomen door de condities voor het verrichten van mantelzorgwerk zo gunstig mogelijk te maken. Mantelzorgers moeten ondersteuning kunnen krijgen als zij dat nodig hebben en verdienen waardering. Het overhevelen van deze waardering, het 'mantelzorgcompliment', naar de gemeenten maakt onderdeel uit van de decentralisatie. Voor de uitvoering hiervan ontvangen gemeenten echter minder geld, waardoor het beleid van het Rijk niet onveranderd kan worden voortgezet. Gemeenten zijn vrij om in te vullen hoe zij de jaarlijkse blijk van waardering van mantelzorgers organiseren. Dit kan een geldbedrag, WV-bon of een jaarlijkse dag voor de mantelzorg zijn. Voor de extra waardering is in het deelfonds sociaal domein een bedrag, ad , beschikbaar, afhankelijk van de vraag kan het zijn dat de mantelzorgers jaarlijks een aantal cursussen krijgen aangeboden. Het overige budget wordt verdeeld en in de vorm van een WVbon verstrekt aan de mantelzorger. Gelijk aan de huidige situatie ontvangen alle mantelzorgers hetzelfde bedrag, waarbij de waardering is gemaximeerd tot 200 per bon, gelijkelijk verdeeld over alle mantelzorgers. Gevraagd besluit: 3. De middelen uit het Deelfonds Sociaal Domein Wmo te bestemmen voor de extra waardering mantelzorgers, ad Hulp bij het huishouden Het Rijk wil niet alleen met de decentralisatie van de AWBZ naar de Wmo 2015 inzetten op zorg voor die inwoners die het echt nodig hebben, maar ook het hulp bij het huishouden moet dusdanig worden hervormd dat deze voorziening wordt beperkt tot de inwoners die het echt nodig hebben en die er zelf (financieel) niet in kunnen voorzien. Het Rijk voert daarom een korting van 32 % (oplopend tot 40 % in 2016) op de financiële middelen door die gemeenten tot nu toe kregen voor het hulp bij het huishouden vanuit de Wmo. Gemeenten komen door deze korting voor een enorme uitdaging in het organiseren van het hulp bij het huishouden te staan. Voor de gemeente Purmerend betekent dit een korting van in 2015 oplopend tot structureel. Bij een dergelijke korting kan niet worden gesproken van een zachte landing en doet geen recht aan het belang dat de gemeenteraad van Purmerend hecht aan de Hulp bij het Huishouden. Om deze reden is zorgvuldig gewikt en gewogen en zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd voor het nieuwe beleid: Inwoners die zelfredzaam zijn, kunnen de hulp zelf regelen en betalen. Ze zijn niet afhankelijk van de gemeente en kunnen de hulp inkopen tegen hun eigen voorwaarden. Zij kunnen daarnaast altijd terecht bij de gemeente voor informatie en advies. Burgers die de hulp niet kunnen betalen, kunnen financiële ondersteuning aanvragen bij de Bijzondere Bijstand (bij een inkomensgrens tot 120 % van de toepasselijke bijstandsnorm) Eigen initiatief en verantwoordelijkheid worden steeds belangrijker. De gemeente heeft een faciliterende rol op het gebied van de voorziening hulp bij het huishouden. Dat betekent dat hulp bij het huishouden wel verkrijgbaar moet zijn voor inwoners van de gemeente Purmerend. blz. 4 van 9

5 Registratienummer: Onderwerp: Uitwerking AWBZTWmo Type HbH 1 blijft voor de zwaardere vormen, dat wil zeggen meer dan 2,5 uur per week benodigd, in stand via een maatwerkvoorziening. Typen HbH 2 en HbH 3 blijven in eerste instantie volledig via een maatwerkvoorziening in stand. Dit omdat het intensievere vormen van hulp bij het huishouden zijn, waarbij het aannemelijk is dat er ook andere vormen van zorg en/of begeleiding nodig is. Ook is rekening gehouden met: Een zachte landing voor de bestaande langdurige indicaties van oudere inwoners. De nieuwe doelgroep zal zoveel mogelijk worden gewezen op de eigen oplossingsmogelijkheden. Een aantal administratieve tijdelijke verlengingen (tot 1 juli 2015) zorgt voor minder druk bij loket en inwoner. Er is voldoende tijd om een algemene voorziening op te richten wanneer dit niet door de markt wordt opgepakt. Daarnaast heeft de gemeenteraad aangegeven inwoners met een hoge leeftijd te willen ontzien. Door cliënten met een indicatie voor onbepaalde tijd te ontzien, wordt hetzelfde bereikt. HbH 1 voor deze bestaande groep wordt dus niet afgeschaft, maar voorgesteld wordt om deze zorg wel 'gemiddeld te versoberen' voor diegenen die voor 1 januari 2012 zijn geïndiceerd. Dit betreft 809 cliënten en is mogelijk gelet op de ruimere urentoedeling destijds. 1 Met gemiddeld te versoberen willen wij maatwerk uitdrukken i.p.v. een standaard vermindering van uren. Ook nu staat de cliënt centraal en door het WMO-loket wordt bij het heroverwegen goed beoordeeld wat deze cliënt nodig heeft. Schematisch ziet de nieuwe situatie voor Hulp bij het Huishouden er als volgt uit: Doelgroep Bestaande cliënten: Voorstel A. Indicaties onbepaalde tijd Blijft maatwerkvoorziening Afgegeven voor Herindiceren: streven naar gemiddeld 1 vermindering uren. Afgegeven na Blijft maatwerkvoorziening B. Indicaties aflopend op HbH 1 Kleine beschikkingen worden verwezen naar de markt (< 2,5 uur per week HBH) HbH 1, intensief (>2,5 uur) Blijft maatwerkvoorziening HbH2 en 3 Blijft maatwerkvoorziening C. Indicaties vanaf 2015 HbHl Kleine beschikkingen worden verwezen naar de markt (< 2,5 uur per week HBH) HbH 1, intensief (> 2,5uur) Blijft maatwerkvoorziening HbH2 en 3 Blijft maatwerkvoorziening Nieuwe cliënten: HbH 1 Worden verwezen naar de markt (< 2,5 uur per week HBH) HbH 1, intensief (> 2,5 uur) Wordt maatwerkvoorziening HbH2 en 3 Wordt maatwerkvoorziening Algemene voorziening Op dit moment wordt nog een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd naar het oprichten van een algemene voorziening. Het WijkLeerbedrijf zou hier een vorm van kunnen zijn. Het betreft 88% van de indicaties betreft t/m 4 uur. Dit is destijds in bandbreedte geïndiceerd, bedoeling was 3 uur p.p. waardoor zorgaanbieders de ruimte hadden maximaal 4 uur te leveren. Dit wordt nu met nieuw indicatiebeleid veelal 2,5 uur. De overige 12 % zijn grotere indicaties. blz. 5 van 9

6 Registratienummer: Onderwerp: Uitwerking AWBZ/Wmo innovatieve informele hulp aanvullend op de reguliere hulp. Ook heeft het de functie van een soort respijthulp voor mensen die tijdelijk niet kunnen beschikken over hun netwerk. Wij verwachten met de vorenstaande maatregelen de bezuinigingstaakstelling te behalen. Financiële uitgangssituatie Het Rijk voert een korting door van 32% in 2015 en 40% in 2016 en volgende jaren op de Hulp bij het Huishouden. De korting bedraagt respectievelijke in 2015 oplopend tot vanaf In de Berap zijn incidentele overschotten gemeld (niet structureel) vooruitlopend op de korting van rijkswege. Deze zijn : in 2015 oplopend naar in Door de hogere korting van rijkswege in 2016 neemt de totale korting in 2016 wel toe om vanaf 2017 weer af te nemen. Door de inzet van de incidentele overschotten, is de totale korting aanzienlijk gedaald tot voordeel van onze burgers en is de verwachting dat wij de bezuinigingstaakstelling (door de genoemde maatregelen) bij Hbh halen. Dit alles vermindert de korting van naar ca in 2015 en structureel Korting Binnen de begroting op te lossen Totaal korting: De huishoudelijke hulp toelage Het kabinet stelt in zowel 2015 als in miljoen per jaar extra beschikbaar voor de huishoudelijke hulp toelage. Met deze middelen kunnen, op basis van een eerste tentatieve berekening, ongeveer 10 duizend mensen extra in de huishoudelijke hulp in loondienst blijven werken. Voor de gemeente Purmerend is beschikbaar. De gemeente Purmerend treedt in overleg met de regiogemeenten en aanbieders hoe invulling te geven aan de uitwerking en uitvoering van de huishoudelijke hulp toelage. Dit voor 15 oktober. Hierbij zal betrokken worden dat de gemeente Purmerend mogelijk al voldoet aan de voorwaarden gelet de extra inzet incidentele overschotten ( in 2015 oplopend naar in 2019). Hierdoor is de korting aanzienlijk minder dan resp in 2015 tot structureel, waarmee werkgelegenheid wordt behouden. Gevraagd besluit: 4. Hulp bij het huishouden: a. De Hulp bij het Huishouden te versoberen met 1 uur gemiddeld voor mensen met een indicatie voor onbepaalde tijd. Voor indicaties die aflopen en nieuwe indicaties wordt voor de eerste 2,5 uur verwezen naar de markt i.c. algemene voorzieningen. Type HbH 1 blijft voor de zwaardere vormen, meer dan 2,5 uur per week benodigd, in stand via een maatwerkvoorziening. b. Typen HbH 2 en HbH 3 blijven in eerste instantie volledig via een maatwerkvoorziening in stand. Dit omdat het intensievere vormen van hulp bij het huishouden zijn, waarbij het aannemelijk is dat er ook andere vormen van zorg en/of begeleiding nodig is. Financiële consequenties In de meicirculaire 2014 is aangekondigd dat het totale budget dat de gemeente Purmerend voor het uitvoeren van de taken een bedrag van ,- is. Dit budget is voor de uitvoering van alle gedecentraliseerde taken. De procentuele kortingen zijn hierin al verrekend. De korting op het budget voor begeleiding, dagbesteding, kortdurend verblijf en vervoer bedraagt 11 % in De korting op hulp bij het huishouden bedraagt 32 % in 2015 en 40% structureel. De korting op de compensatieregelingen Wtcg en CER bedraagt ca. 75%. blz. 6 van 9

7 Registratienummer: Onderwerp: Uitwerking AWBZ/Wmo De gemeenteraad van Purmerend heeft in het coalitieakkoord benadrukt dat de decentralisaties in het sociale domein binnen de door het Rijk beschikbaar gestelde financiële middelen moeten worden uitgevoerd. Het uitgangspunt dat de ondersteuning moet worden gerealiseerd binnen het door het Rijk beschikbaar gestelde budget, leidt ertoe dat de bezuinigingen mede richtinggevend zijn geweest bij het invullen van het ondersteuningsaanbod. Daarnaast dient de gemeente aan een aantal verplichtingen te blijven voldoen, die invloed hebben op de in te kopen zorg. Hierbij is te denken aan het feit dat we de verplichting hebben in 2015 zorgcontinuïteit te leveren. Pas na herindicatie is het mogelijk een cliënt een ander ondersteuningsaanbod te bieden. Verdeling van het Purmerendse Macrobudget Sociaal deelfonds Wmo Van het budget dat het Rijk aan de gemeente Purmerend beschikbaar stelt, moeten diverse onderdelen van het ondersteuningsaanbod worden gerealiseerd. Hierbij is onder meer te denken aan begeleiding, dagbesteding, kortdurend verblijf en vervoer, een budget voor compensatieregelingen, een budget voor het organiseren voor de lokale toegang tot zorg en uitvoeringskosten van het Wmo-loket. Ook moet de gemeente van het budget onder meer de mantelzorgondersteuning en het mantelzorgcompliment, de inloopfunctie GGZ en cliëntondersteuning organiseren. De gemeente Purmerend ontvangt voor 2015 een totaalbudget van De onderverdeling over de wettelijk verplicht te organiseren onderdelen (kosten) van de ondersteuning ziet er als volgt uit: Begeleiding, dagbesteding, kortdurend verblijf en vervoer aanvullend budget zorgvuldige overgang w.v. uitvoering MO (pm) Macrobudget Geschatte kosten Begroot -w.v.: kosten uitvoering WMO-loket structureel w.v.: kosten uitvoering WMO-loket incidenteel w.v.: uitvoeringsbudget (structurele kosten WMO) % persoonlijke verzorging Inloopfunctie GGZ Bescherm wonen (taak centrumgemeente) Cliëntondersteuning MEE Compensatieregeling (i.v.m. afschaffen CER en Wtcg) wv. Uitvoeringskosten WTCG en CER Extra waardering mantelzorgers w.v. uitvoeringskosten Sociale wijkteams Doventolk Totaal Naast de middelen in het deelfonds is nog in de begroting W&l beschikbaar (gemeentelijke compensatieregeling) en wordt voorgesteld eenmalig de gelden van de CER in 2014, ad , via de algemene reserve toe te voegen aan het budget van Bovenstaand overzicht betreft verdeling conform landelijk macrobudget (eerste kolom). Geschatte kosten op basis van Vektis cijfers, inclusief baten eigen bijdrage en overheveling CER gelden 2014 (tweede kolom) en begroot op basis van nadere invulling beleid of nadere berekening (derde Een klein deel (5%) van de persoonlijke verzorging wordt naar gemeenten gedecentraliseerd in plaats van naar de zorgverzekeraars. Het betreft een klein deel van de persoonlijke verzorging aan huis (alleen indien er geen sprake is van somatische, psychogeriatrische of lichamelijke aandoeningen of primaire medische problematiek). In de begroting is al een bedrag van begroot voor de gemeentelijke regeling compensatie. De VNG onderzoekt op het moment van het schrijven van dit beleidsplan nog of de inkoop van de dienst 'doventolk' niet landelijk moet worden georganiseerd. Dan wordt het budget onttrokken uit het decentralisatie budget. blz. 7 van 9

8 Registratienummer: Onderwerp: Uitwerking AWBZ/Wmo kolom). De geschatte kosten betreft een fictieve berekening van het macrobudget aan de hand van de ons nu bekende cijfers en gegevens. Het overzicht is gebaseerd op de Vektis cijfers van het historisch gebruik van de AWBZ. Hoewel eind juli de cliëntgegevens en de gegevens van het zorggebruik aan gemeenten zijn overgeheveld, bestaat nog geen zekerheid over de juistheid van deze gegevens (zie ook risicoparagraaf)- Verder is de tariefstelling vanuit het inkoopproces nog niet volledig afgerond. Gelet de open einde financiering vormt met name de kosten van de begeleiding, etc. een financieel risico. Gevraagd besluit: 5. In te stemmen met de voorgestelde verdeling van het macrobudget, Voorstel Gelet op het voorstaande wordt voorgesteld in te stemmen met: 1. De gelden van de compensatieregelingen, ad en de gelden van de gemeentelijke regeling, ad , totaal , te bestemmen ter compensatie van de meerkosten als gevolg van een chronische ziekte of handicap. En hierbij een inkomensgrens te hanteren van 120 % van de toepasselijke bijstandsnorm en voor inkomens boven deze grens gebruik te maken een draagkrachtberekening. 2. Het wegvallen van de CER in 2014 niet te compenseren en de gelden, ad , aan de algemene reserve toe te voegen. 3. De middelen uit het Deelfonds Sociaal Domein Wmo te bestemmen voor de extra waardering mantelzorgers, ad Hulp bij het huishouden: a. De Hulp bij het Huishouden te versoberen met 1 uur gemiddeld voor mensen met een indicatie voor onbepaalde tijd. Voor indicaties die aflopen en nieuwe indicaties wordt voor de eerste 2,5 uur verwezen naar de markt i.c. algemene voorzieningen. Type HbH 1 blijft voor de zwaardere vormen, dat wil zeggen meer dan 2,5 uur per week benodigd, in stand via een maatwerkvoorziening. b. Typen HbH 2 en HbH 3 blijven in eerste instantie volledig via een maatwerkvoorziening in stand. Dit omdat het intensievere vormen van hulp bij het huishouden zijn, waarbij het aannemelijk is dat er ook andere vormen van zorg en/of begeleiding nodig is. 5. De voorgestelde verdeling van het macrobudget, ad blz. 8 van 9

9 Registratienummer: Onderwerp: Uitwerking AWBZ/Wmo De raad van de gemeente Purmerend; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 9 september 2014 nr. xxxxxxxx; BESLUIT: 1. De gelden van de compensatieregelingen, ad en de gelden van de gemeentelijke regeling, ad , totaal , te bestemmen ter compensatie van de meerkosten als gevolg van een chronische ziekte of handicap. En hierbij een inkomensgrens te hanteren van 120 % van de toepasselijke bijstandsnorm en voor inkomens boven deze grens gebruik te maken een draagkrachtberekening. 2. Het wegvallen van de CER in 2014 niet te compenseren en de gelden, ad , aan de algemene reserve toe te voegen. 3. De middelen uit het Deelfonds Sociaal Domein Wmo te bestemmen voor de extra waardering mantelzorgers, ad Hulp bij het huishouden: a. De Hulp bij het Huishouden te versoberen met 1 uur gemiddeld voor mensen met een indicatie voor onbepaalde tijd. Voor indicaties die aflopen en nieuwe indicaties wordt voor de eerste 2,5 uur verwezen naar de markt i.c. algemene voorzieningen. Type HbH 1 blijft voor de zwaardere vormen, dat wil zeggen meer dan 2,5 uur per week benodigd, in stand via een maatwerkvoorziening. b. Typen HbH 2 en HbH 3 blijven in eerste instantie volledig via een maatwerkvoorziening in stand. Dit omdat het intensievere vormen van hulp bij het huishouden zijn, waarbij het aannemelijk is dat er ook andere vormen van zorg en/of begeleiding nodig is. 5. De voorgestelde verdeling van het macrobudget, ad aan te houden. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering d.d. de griffier, de voorzitter, blz. 9 van 9

10 Afdeling MO 9 september 2014

11 Pagina 2 van 27 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Frontoffice en toegang 4 3 Compensatieregeling chronisch zieken en gehandicapten De huidige regelingen Decentralisatie van de compensatieregelingen Nieuw beleid voor compensatie vanaf Financiële consequenties 7 4 Mantelzorgbeleid Mantelzorgbeleid: ondersteuning, respijtzorg en het mantelzorgcompliment Mantelzorgbeleid in de gemeente Purmerend Overige regelingen met betrekking tot mantelzorg 10 5 Hulp bij het Huishouden Huidige situatie hulp bij het huishouden in Purmerend Vormgeven nieuwe beleid hulp bij het huishouden De huishoudelijke hulp toelage 13 6 Preventie door wijkverpleging en huisartsen en cliëntondersteuning Preventie Clientondersteuning via MEE Amstel en Zaan 16 7 Verantwoordingen kwaliteit Wettelijk kader kwaliteitseisen Gemeentelijk kwaliteitsbeleid Monitoring 18 8 Financiering, bekostigingen risico's Decentralisatie uitkering AWBZ/ Wmo Afwegingen bij verdeling Purmerendse budget Verdeling van het Purmerendse Macrobudget Sociaal deelfonds Wmo Toelichting op onderverdeling budget Risicoparagraaf Tot slot 24 Bijlage 1 Ontwikkelopgaven 26

12 Pagina 3 van 27 1 Inleiding Het beleidsplan AWBZ "Met vereende kracht" is op 6 maart 2014 door de gemeenteraad van Purmerend vastgesteld. In dit plan gaven wij aan dat deze notitie een eerste stap was van visie naar praktijk én dat nog enkele onderwerpen verdere uitwerking nodig hadden en/of op het moment van schrijven nog onbekend waren. We hebben deze onderwerpen 'ontwikkelopgaven' genoemd. 1 Deze opgaven zijn opgenomen in bijlage 1. Veel van deze opgaven zijn opgepakt en nader uitgewerkt. Weer andere zijn nog in ontwikkeling en maken deel uit van het implementatieplan dat is opgesteld met als doel de transitie van de AWBZ binnen onze gemeente goed te laten landen. Alles is erop gericht het Wmo-loket vanaf 1 januari 2015 een duidelijk herkenbare en goed toegankelijke 'frontoffice' te laten zijn voor ondersteuning, die vragen, verzoeken en signalen binnen krijgt, oppakt en daarmee een ingang vormt waar mensen terecht kunnen. Dit samen met de betrokkenen, vanuit het uitgangspunt dat de burger met een beperking de eigen regie heeft. Wij hebben ervoor gekozen de ontwikkelopgaven uit te werken aan de hand van een aantal belangrijke items m.b.t. maatschappelijke ondersteuning, welke door de nieuwe Wmo-wet zijn genoemd en dienen te worden opgenomen in het beleidsplan. Veel van deze onderwerpen zijn in het beleidsplan "Met vereende kracht" al uiteengezet en ter besluitvorming aan uw voorgelegd. Nu worden zij verder uitgewerkt. Ook zijn de voorstellen besproken met de WMO-cliëntenraad. Enkele onderwerpen vereisen verdere besluitvorming: Besluit: 1. De gelden van de compensatieregelingen, ad en de gelden van de gemeentelijke regeling, ad , totaal , te bestemmen ter compensatie van de meerkosten als gevolg van een chronische ziekte of handicap. En hierbij een inkomensgrens te hanteren van 120 % van de toepasselijke bijstandsnorm en voor inkomens boven deze grens gebruik te maken een draagkrachtberekening. 2. Het wegvallen van de CER in 2014 niet te compenseren en de gelden, ad , aan de algemene reserve toe te voegen. 3. De middelen uit het Deelfonds Sociaal Domein Wmo te bestemmen voor de extra waardering mantelzorgers, ad Hulp bij het huishouden: a. De Hulp bij het Huishouden te versoberen met 1 uur gemiddeld voor mensen met een indicatie voor onbepaalde tijd. Voor indicaties die aflopen en nieuwe indicaties wordt voor de eerste 2,5 uur verwezen naar de markt i.c. algemene voorzieningen. Type HbH 1 blijft voor de zwaardere vormen, dat wil zeggen meer dan 2,5 uur per week benodigd, in stand via een maatwerkvoorziening. b. Typen HbH 2 en HbH 3 blijven in eerste instantie volledig via een maatwerkvoorziening in stand. Dit omdat het intensievere vormen van hulp bij het huishouden zijn, waarbij het aannemelijk is dat er ook andere vormen van zorg en/of begeleiding nodig is. 5. In te stemmen met de voorgestelde verdeling van het macrobudget, ad i Zie ook paragraaf 11.2 van het beleidsplan.

13 Pagina 4 van 27 2 Frontoffice en toegang WMO-loket en wijkteams De maatschappelijke ondersteuning voor burgers met een beperking wordt herkenbaar en laagdrempelig georganiseerd. De gemeente regisseert dit proces met als vergezicht de sociale wijkteams. In het beleidsplan hebben wij aangegeven dat de wijkteams op 1 januari 2015 nog niet zo ver zijn. Om deze reden is er in het beleidsplan AWBZ voor gekozen het Wmo-loket vanaf 1 januari 2015 een belangrijke, leidende rol te geven. Dit ook omdat de wet voorschrijft dat een beschikking voor een maatwerkvoorziening (specialistische zorg) moet worden afgegeven door een gemeentelijke medewerker die daartoe bevoegd is. Om deze reden is er voor gekozen - gelet de transitie op 1 januari de implementatie van de AWBZ vanuit het WMO-loket voortvarend ter hand te nemen. In de ontwikkelopgave is genoemd dat zowel de rol van de gemeente, als die van de wijkteams, de partners en de relatie met het maatschappelijk beleidskader verder wordt uitgewerkt. Dit is ook voortvarend ter hand genomen. Gelet de transitie van de AWBZ is vanuit dit beleidsveld de aandacht met name uitgegaan naar de implementatie van de AWBZ binnen het Wmo-loket. Het Wmo-loket is vertegenwoordigd in de wijkteams, maar de ingang en toegang tot de AWBZ/Wmo zal centraal worden geregeld. Vanaf medio 2015 zal de relatie tussen het Wmo-loket en de wijkteams verder worden uitgewerkt als onderdeel van de transformatie. P/7ot (lumpsum): inkoop en toegang Het Wmo-loket is ook verantwoordelijk voor de toegang naar de 2 de lijnszorg. In het implementatieplan wordt veel aandacht gegeven aan het bevorderen van de deskundigheid van de Wmo-medewerkers, kennis van zowel de doelgroep, als van de maatschappelijke partners. In het beleidsplan is een pilot aangekondigd waarbij onderzocht wordt of de toegang kan worden neergelegd bij instellingen die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Dit door een lumpsumbekostiging in te voeren. Bij lumpsumbekostiging wordt met de zorgaanbieders een vast bedrag afgesproken, welke de zorgaanbieder voor een bepaalde periode ontvangt. De zorgaanbieder dient hiervoor een bepaalde hoeveelheid zorg te verlenen en een vooraf bepaald gewenst resultaat (effecten) te behalen. Bij deze vorm gaat het voornamelijk om de beschikbaarheid van de zorg en minder om het exacte aantal cliënten en de kosten per cliënt. De instelling biedt als het ware zorg aan ongeacht het aantal cliënten dat zich hiervoor aanmeldt. Een ander voordeel is dat de 'open financiering' wordt vervangen door een 'gesloten' financiering. Met de Prinsenstichting en Odion is intensief overleg gevoerd met een positieve intentie. Toch hebben wij gezamenlijk moeten concluderen dat een dergelijke financiering nu nog niet haalbaar is gelet de vele onzekerheden met betrekking tot volume. Ook kon niet worden uitgesloten dat de twee zorginstellingen alle mensen met een verstandelijke beperking worden toegeschoven vanuit andere instellingen. En deze aanzuigende werking is juist wat wij niet willen bereiken. Om deze reden was de conclusie dat een dergelijke bekostiging - gelet alle onzekerheden - nu nog te vroeg is.

14 Pagina 5 van 27 3 Compensatieregeling chronisch zieken en gehandicapten Sinds 2009 bestaan er verschillende regelingen die inwoners compenseren voor meerkosten als gevolg van een chronische ziekte of handicap. De bekendste twee regelingen zijn de Wtcg (Wet tegemoetkoming chronisch zieken) en de CER (Compensatieregeling Eigen Risico). Deze twee regelingen werden uitgevoerd door het Centraal Administratie Kantoor (CAK). Het Rijk heeft echter besloten deze twee regelingen met terugwerkende kracht af te schaffen en te decentraliseren naar de gemeenten. 3.1 De huidige regelingen De Wtcg regelt een algemene tegemoetkoming voor meerkosten als gevolg van een chronische ziekte of een handicap. Hierbij is te denken aan stookkosten, extra uitgaven voor kleding of medicijngebruik. De regeling is inkomensafhankelijk van zorggebruik en leeftijd. De tegemoetkoming van de Wtcg loopt uiteen van 148,- tot 494,- per jaar. Daarnaast biedt de Wtcg een korting op de eigen bijdrage voor extramurale zorg. Iedere inwoner die een individuele Wmo-voorziening (maatwerkvoorziening) gebruikt, krijgt automatisch een korting van 33 % op de eigen bijdrage. Omdat zij een hoger zorggebruik hebben, gebruiken veel chronisch zieken en gehandicapten jaarlijks het eigen risico van hun zorgverzekering. De CER compenseert een deel van deze kosten. De regeling is voor iedereen gelijk en dus niet inkomensafhankelijk. In 2013 ontvingen cliënten vanuit de CER een vast bedrag van 99,- op jaarbasis. Naast bovengenoemde landelijke regelingen kent de gemeente Purmerend een eigen regeling, namelijk de Vergoeding Chronisch zieken en gehandicapten. 2 Dit is een extra vergoeding die wij aanbieden aan minima met een chronische ziekte of handicap. Hierbij worden de verborgen kosten vergoed, zoals geld voor benzine of een bloemetje voor de mantelzorger. Chronisch zieken met een inkomen tot 110 % van de bijstandsnorm krijgen jaarlijks een vergoeding van 200,-. Veel andere gemeenten hebben geen extra vergoeding voor deze doelgroep. In 2013 maakten inwoners van Purmerend gebruik van de algemene tegemoetkoming van de Wtcg ( ,- en een bedrag van ,- voor de korting op de eigen bijdrage) inwoners van Purmerend maakten gebruik van de CER ( ,-) en Purmerenders maakten gebruik van de gemeentelijke Vergoeding Chronisch zieken en gehandicapten ( ,-). In totaal werd er in Purmerend in 2013 een bedrag van ,- besteed aan de compensatieregelingen. In 2015 krijgt de gemeente Purmerend van het Rijk een budget van Daarnaast is van de eigen minimaregeling van Purmerend beschikbaar in de begroting. 3.2 Decentralisatie van de compensatieregelingen In juni 2014 heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel tot de afschaffing van de Wtcg en de CER aangenomen. Dit heeft tot gevolg dat de landelijke compensatieregelingen en de uitvoering daarvan worden gedecentraliseerd naar de gemeenten. De CER wordt met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2014 afgeschaft en de Wtcg vanaf 1 januari Het Rijk heeft tot de decentralisatie besloten, aangezien zij van een ongerichte compensatie via de Wtcg en CER naar een vorm van ondersteuning wil die beter is toegesneden op de persoonlijke situatie van de inwoners. Hierbij is te denken aan een combinatie van de fiscale regeling specifieke zorgkosten en gemeentelijk maatwerk voor de ondersteuning van mensen met een chronische ziekte of beperking. Uit onderzoek is gebleken dat de CER in enkele gevallen bij de inwoners terechtkomt die het niet nodig hebben en dat inwoners voor wie de ondersteuning wel noodzakelijk is er geen recht op hebben. Ook de gemeente Beemster heeft deze regeling.

15 Pagina 6 van 27 Een omvangrijke doelgroep maakt gebruik van beide regelingen en het afschaffen van de regelingen kan in bepaalde gevallen grote financiële effecten voor de cliënten hebben. De gemeenten zijn vrij om te bepalen of een nieuwe compensatieregeling wordt ingevoerd, maar zullen dit in dat geval moeten doen met 25 % van het budget dat het Rijk aan de compensatieregelingen uitgaf. Voortzetting van de huidige regelingen is financieel gezien niet haalbaar. Naast het afschaffen van de Wtcg en de CER hebben de veranderingen in het sociale domein ook gevolgen voor de gemeentelijke Vergoeding Chronisch zieken en gehandicapten. Met de komst van de nieuwe WWB (Wet Werk en Bijstand) is de verstrekking vanaf 2015 niet meer mogelijk, aangezien bijzondere bijstand dan alleen nog kan worden verstrekt voor de daadwerkelijk.gemaakte kosten. 3.3 Nieuw beleid voor compensatie vanaf 2015 Aangezien de gemeenten voor het invoeren van een eventuele nieuwe compensatieregeling slechts 25 % van het huidige budget krijgen, zal het ongewijzigd voortzetten van de huidige regelingen leiden tot een financieel tekort. De gemeente Purmerend kan met het budget niet alle inwoners die rechthebbend waren voor de Wtcg en CER met lokaal maatwerk ondersteuning. Dit is ook nadrukkelijk niet de intentie van het Rijk, aangezien de huidige regelingen ongericht waren. Het Rijk heeft diverse handvatten geboden voor de invulling van een nieuwe tegemoetkoming, zoals bijzondere bijstand, een collectieve (aanvullende) zorgverzekering, een financiële tegemoetkoming vanuit de Wmo, een verlaging van de eigen bijdrage voor Wmo-voorzieningen of een fonds voor ondersteuning van inwoners met een chronische ziekte of beperking. Gelet op het groot aantal rechthebbenden en de verlaging van het budget is gekozen voor een opzet die recht doet aan de groep voor wie het wegvallen van de regelingen de grootste financiële consequenties heeft. Daarnaast wordt gestreefd naar een opzet van de uitvoering die zo efficiënt mogelijk in te richten is, waardoor de uitvoeringskosten beperkt blijven. Omdat de lage inkomens door het afschaffen van de compensatieregelingen procentueel gezien het hardste worden geraakt, zal de nieuwe regeling worden beperkt tot de groep minima. Omdat zorgkosten kunnen oplopen, zal de inkomensgrens worden vastgesteld op 120 % en kan voor inkomens boven deze grens gebruik worden gemaakt van een draagkrachtberekening 3. Voor de minima is er de collectieve verzekering van Zilveren Kruis Achmea. Om het afschaffen van de compensatieregelingen op te vangen, zal aan het pakket van de collectieve verzekering een vergoeding van het eigen risico worden toegevoegd. De uitvoeringskosten hiervan zijn beperkt en de cliënten krijgen op die manier een vergoeding van de daadwerkelijk gemaakte kosten. De overige kosten kunnen worden vergoed in de vorm van individuele bijzondere bijstand Zoals al aangegeven vervalt de CER met terugwerkende kracht vanaf Deze tegemoetkoming bedroeg 99. Wel ontvangen onze burgers in 2014 een vergoeding vanuit de Wtcg. Ook kunnen burgers met een laag inkomen in aanmerking komen voor de gemeentelijke vergoeding voor Chronisch zieken en gehandicapten ( 200 per persoon). Mochten burgers hier niet mee uitkomen, dan kunnen ze voor bepaalde kosten een vergoeding aanvragen voor individuele bijzondere bijstand. Gelet deze bestaande compensatieregelingen wordt voorgesteld de CER-uitkering in december 2014 niet te compenseren, maar onze burgers vanaf januari 2015 een nieuwe gemeentelijke regeling aan te bieden. Dit zoals in het vorenstaande is toegelicht. Om deze reden wordt voorgesteld het wegvallen van Ook burgers boven de 120% kunnen onvoldoende middelen hebben om de kosten zelf te betalen. De bijzondere bijstand hanteert hiervoor de zogenaamde draagkrachtregeling, dat wil zeggen: de draagkracht is dat deel van het inkomen en vermogen waarmee de burger zelf de kosten kan betalen. De overige kosten worden dan vergoed door de bijzondere bijstand. Een vereenvoudigd voorbeeld: een burger heeft een inkomen van 120% + 10 euro per maand. De extra draagkracht is hiermee 120,- per jaar boven de grens van 120%. Zijn kosten zijn 500. De burger kan een beroep doen op de bijzondere bijstand tot een bedrag van 380.

16 Pagina 7 van 27 de CER in 2014 niet te compenseren en de gelden, ad , via de algemene reserve toe te voegen aan het budget van Financiële consequenties. Het is moeilijk om een financiële inschatting te maken van de kosten van deze regelingen. Er kan enkel gewerkt worden met aannames. Omgerekend naar 120% van de toepasselijke bijstandsnorm bedraagt het aantal gebruikers van de gemeentelijke regeling chronisch zieken Ervan uitgaande dat chronisch zieken jaarlijks een beroep doen op gemiddeld 400 vanuit de bijzondere bijstand, zullen de kosten bedragen. De uitvoeringskosten worden vooralsnog geraamd op p.m., omdat nog onderzocht wordt hoe deze nieuwe compensatieregeling zo efficiënt mogelijk kan worden uitgevoerd. Omdat gewerkt wordt met aannames kan het zijn dat volgend jaar meer of minder besteed wordt aan uitvoering van deze regelingen, daarom wordt geadviseerd om het totale bedrag van plus de euro die de gemeente op dit moment besteed aan de regeling chronisch zieken en gehandicapten te reserveren voor eventuele meerkosten. Verder wordt voorgesteld het wegvallen van de CER in 2014 niet te compenseren en de gelden, ad , via de algemene reserve toe te voegen aan het budget van Financieel risico In dit voorstel wordt uitgegaan van het aantal chronisch zieken die op dit moment ook al een beroep doen op de gemeentelijke regeling. In totaal zijn er echter mensen met een inkomen van rond de 120% die op dit moment een vergoeding ontvangen van de Wtcg. Om het financiële risico in te kunnen schatten is een berekening gemaakt waarbij uit wordt gegaan van gebruikers van de voorgestelde regelingen. Uitgaande van de volledige gebruikers zal gemiddeld vergoed worden aan bijzondere bijstandskosten voor chronisch zieken. Om al deze aanvragen af te kunnen handelen is ongeveer 8,7 fte nodig, omgerekend gaat dit om uitvoeringskosten. Verder is de gemeenten ongeveer kwijt aan meerkosten door de toename van verzekerden in het Gemeenten Pakket. Indien iedereen die op dit moment een tegemoetkoming van de WTCG ontvangt een vergoeding aanvraagt van gemiddeld 400 dan kost dit de gemeente De uitvoering van de compensatieregeling vraagt derhalve om een goede monitoring om eventueel te corrigeren wanneer het totale budget wordt overschreden. Besluit: 1. De gelden van de compensatieregelingen, ad en de gelden van de gemeentelijke regeling, ad , totaal , te bestemmen ter compensatie van de meerkosten als gevolg van een chronische ziekte of handicap. En hierbij een inkomensgrens te hanteren van 120 % van de toepasselijke bijstandsnorm en voor inkomens boven deze grens gebruik te maken een draagkrachtberekening zoals deze nu door de afdeling bijzondere bijstand wordt gehanteerd. 2. Het wegvallen van de CER in 2014 niet te compenseren en de gelden, ad , aan de algemene reserve toe te voegen.

17 Pagina 8 van 27 4 Mantelzorgbeleid Doordat meer zal worden ingezet op de eigen kracht van de inwoners en het inzetten van het eigen netwerk, zal het beroep op mantelzorgers in de toekomst toenemen. Het is daarom van belang dat het mantelzorgbeleid zorgvuldig is vormgegeven. Bij de afweging of een beroep kan worden gedaan op mantelzorgondersteuning, dient de gemeente de belangen en de draagkracht van de mantelzorger mee te wegen. Inzet van respijtzorgvoorzieningen kan de draagkracht van de mantelzorger versterken. Ook waardering voor het verrichte mantelzorgwerk zorgt ervoor dat de mantelzorger de ondersteuning langer volhoudt. Gemeenten zijn vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor deze componenten van het mantelzorgbeleid. 4.1 Mantelzorgbeleid: ondersteuning, respijtzorg en het mantelzorgcompliment In de Wmo 2015 hebben gemeenten de verplichting gekregen zorg te dragen voor de jaarlijkse waardering voor de mantelzorgers van cliënten in de gemeente, mantelzorgondersteuning te bieden en respijtzorgvoorzieningen te hebben om de mantelzorger te ontlasten. Dit geldt voor mantelzorg voor zowel volwassenen, jeugdigen als inwoners met een beperking. Gemeenten zijn verplicht op deze onderdelen beleid te hebben. Mantelzorg wordt gedefinieerd als hulp ten behoeve van zelfredzaamheid, participatie, beschermd wonen en opvang, jeugdhulp, het opvoeden en opgroeien van jeugdigen en zorg en overige diensten die rechtstreeks voortvloeit uit een tussen personen bestaande sociale relatie en niet wordt verleend in het kader van een hulpverlenend beroep. Mantelzorgondersteuning De meeste mantelzorgers hebben geen keuze; de relatie die je met elkaar hebt, zorgt ervoor datje elkaar gaat helpen. Mantelzorgers vinden de geboden hulp dan vaak niet bijzonder, maar juist vanzelfsprekend. Wanneer de benodigde zorg voor de cliënt toeneemt, wordt ook een groter beroep op de inzetbaarheid van de mantelzorger gedaan. Ook door de decentralisatie, het inzetten op preventie en de eigen kracht van de inwoners, zal de druk op mantelzorgers naar verwachting toenemen. Hierbij is het van belang dat mantelzorgers tijdig ondersteuning krijgen geboden om te voorkomen dat ze overbelast raken. De gemeente krijgt de opdracht om de mantelzorger te betrekken bij het keukentafelgesprek met de cliënt en om na te gaan of zij behoefte hebben aan ondersteuning vanuit algemene voorzieningen. De woonplaats van de cliënt is leidend, waardoor mantelzorgers dus uit andere gemeenten afkomstig kunnen zijn. Ook in verband met de vergrijzing vervullen mantelzorgers een belangrijke rol. Door de vergrijzing neemt het aantal alleenstaande ouderen toe. Mantelzorgers zorgen ervoor dat deze groep niet vereenzaamt en dragen op die manier bij aan een betrokken samenleving. Het is van belang dat mantelzorgers binnen de gemeente worden geregistreerd. Op die manier is inzichtelijk hoeveel mantelzorgers er in de gemeente actief zijn, maar vooral ook wat hun behoeften en wensen zijn. Ondersteuning kan bestaan uit bijvoorbeeld een cursus over hoe om te gaan met bepaalde (zorg)problematiek, een luisterend oor of iemand en/of een dienst die praktische zaken van de mantelzorger overneemt (zoals een boodschappenservice). Respijtzorg Respijtzorg is bedoeld om de mantelzorgers te ontlasten, waardoor ze het mantelzorgwerk langer volhouden en de cliënt zo lang mogelijk thuis kan blijven wonen. In de AWBZ is het zo geregeld dat inwoners met een beperking die thuis wonen en permanent toezicht nodig hebben, met een indicatie voor kortdurend verblijf maximaal drie etmalen per week kunnen logeren, zodat hun mantelzorgers vrijaf krijgen. Er zijn echter veel meer vormen van respijtzorg.

18 Pagina 9 van 27 Ook deze taak wordt door het Rijk naar de gemeenten gedecentraliseerd met een korting op het budget, waardoor het niet mogelijk is om het beleid één op één over te nemen. Hierdoor zijn gemeenten gedwongen ook andere vormen van respijtzorg (informeel) te organiseren. Naast gemeenten hebben ook zorgverzekeraars een taak om respijtzorg te bieden. De gemeente Purmerend subsidieert enkele zorginstellingen al m.b.t. respijtzorg. Mantelzorgcompliment Het Rijk heeft veel waardering voor het werk van mantelzorgers. Daarom bestaat het mantelzorgcompliment voor mantelzorgers die langdurig en intensief een familielid, partner, vriend of kennis verzorgen. Het gaat om zorg waarvoor anders professionele hulp nodig is. Als de zorgvrager de mantelzorger voordraagt, kan de mantelzorger het compliment aanvragen. Het mantelzorgcompliment bestond uit een geldbedrag en was aan een aantal voorwaarden verbonden. Het overhevelen van het mantelzorgcompliment naar de gemeenten maakt onderdeel uit van de decentralisatie. Voor de uitvoering hiervan ontvangen gemeenten echter minder geld, waardoor het beleid van het Rijk niet onveranderd kan worden voortgezet. Gemeenten zijn vrij om in te vullen hoe zij de jaarlijkse blijk van waardering van mantelzorgers organiseren. Dit kan een geldbedrag, WV-bon of een jaarlijkse dag voor de mantelzorg zijn. 4.2 Mantelzorgbeleid in de gemeente Purmerend Het is van belang het mantelzorgbeleid goed te organiseren. Als er geen mantelzorger beschikbaar is of als de mantelzorger overbelast raakt, kan het zijn dat voor de cliënt tweede lijns zorg moet worden ingezet. Hierbij is te denken aan dagbesteding of opvang. Niet alleen leidt dit tot hogere kosten, belangrijker nog is dat daardoor de cliënt minder lang zelfstandig thuis kan wonen en de zelfredzaamheid afneemt. Dit wil de gemeente Purmerend voorkomen door de condities voor het verrichten van mantelzorgwerk zo gunstig mogelijk te maken. Mantelzorgers moeten ondersteuning kunnen krijgen als zij dat nodig hebben en verdienen waardering. De gemeente zet in op het in kaart brengen van de mantelzorgers. Ook de afgelopen jaren heeft de gemeente hier actief op ingezet door het verlenen van subsidie voor mantelzorgondersteuning. Bij het onderzoek naar een maatwerkvoorziening zal het Wmo-loket ook actief inzetten op de vraag of mantelzorg in het netwerk van de cliënt aanwezig is, of de mantelzorger is geregistreerd en of ondersteuning van de mantelzorger nodig is. Bij het gesprek wordt dus gekeken naar de behoeften, mogelijkheden en belastbaarheid van de mantelzorger. Dit kan door ook de mantelzorgers te laten deelnemen aan het keukentafelgesprek en door de mantelzorger een individueel gesprek aan te bieden. De gemeente Purmerend vindt het van belang dat mantelzorgers zich laten registreren (bijvoorbeeld bij het loket Wmo), zodat de behoeften en de draagkracht van de mantelzorgers in beeld zijn. Hierdoor kan in een vroeg stadium worden onderzocht of een mantelzorger ondersteuning nodig heeft en of respijtzorg moet worden ingezet. We vinden het belangrijk de mantelzorger zo goed als mogelijk te ondersteunen en te waarderen, maar de gemeente Purmerend is er zich van bewust dat het aantal mantelzorgers meer is dan dat zich bij de gemeente bekend maken. De SMD en het loket Wmo voeren samen met een aantal belangrijke ketenpartners het mantelzorgbeleid in de gemeente Purmerend uit en hebben ongeveer 650 mantelzorgers in beeld. Mantelzorgers die daar behoefte aan hebben kunnen in ieder geval gebruik maken van de specifieke ondersteuning voor mantelzorgers, zoals de jaarlijkse dag van de mantelzorger, respijtzorg, cursussen en lotgenotencontacten. Daarnaast wordt ingespeeld op de behoeften en wensen van de individuele mantelzorger en wordt waar nodig maatwerk toegepast.

19 Pagina 10 van 27 Voor mantelzorgers van zorgvragers die een indicatie extramurale zorg hebben die minimaal 53 weken geldig is, verstrekt de Gemeente Purmerend vanaf 2015 jaarlijks een extra waardering. Zorgvragers kunnen voor van het lopende jaar een mantelzorger hiervoor aanmelden die in aanmerking komt voor deze extra waardering. Voor de extra waardering is in het deelfonds sociaal domein een bedrag, ad , beschikbaar, afhankelijk van de vraag kan het zijn dat de mantelzorgers jaarlijks een aantal cursussen krijgen aangeboden. Het overige budget wordt verdeeld en in de vorm van een WV-bon verstrekt aan de mantelzorger. Gelijk aan de huidige situatie ontvangen alle mantelzorgers hetzelfde bedrag, waarbij de waardering is gemaximeerd tot 200 per bon, gelijkelijk verdeeld over alle mantelzorgers. 4.3 Overige regelingen met betrekking tot mantelzorg Naast de mantelzorgondersteuning, het organiseren van respijtzorg en het instellen van het mantelzorgcompliment zijn er een aantal regelingen en trends die invloed hebben op het mantelzorgbeleid van de gemeente Purmerend. Hierbij is te denken aan het verhuisbeleid voor mantelzorgers en de inzet van vrijwilligers. Verhuisbeleid voor mantelzorgers In de nieuwe Huisvestingswet die per 1 januari 2015 in werking treedt, is bepaald dat de gemeente in de huisvestingsverordening kan regelen dat voorrang wordt gegeven aan woningzoekenden waarbij de behoefte aan woonruimte dringend noodzakelijk is. 4 Hiervoor wordt gewerkt met urgentiecategorieën. Nieuw hierbij is dat woningzoekenden die mantelzorg 5 verlenen of ontvangen nu ook voor deze urgentieregeling in aanmerking kunnen komen. De voorwaarden en regelgeving worden opgenomen in de huisvestingsverordening. In deze verordening willen wij deze urgentieregeling voor mantelzorgers opnemen. Vrijwilligers Veel inwoners van Purmerend zetten zich belangeloos en als vanzelfsprekend in voor anderen of zijn actief in een vrijwilligersorganisatie. In het maatschappelijk beleidskader spant de gemeente zich samen met de organisaties in om deze vrijwilliger inzet verder te stimuleren. Wij streven na dat de krachten en mogelijkheden van zoveel mogelijk inwoners worden benut, ook van de inwoners die zelf ondersteuning nodig hebben. Door de vrijwillige inzet in Purmerend nog beter te ondersteunen en te stimuleren, bereiken we dat inwoners elkaar weten te vinden voor hulp en dat vrijwilligersorganisaties ondersteuning krijgen om voldoende vrijwilligers te vinden en op te leiden. Als gemeente willen we inwoners stimuleren om zich in te zetten voor algemene taken die anderen ondersteunen (nulde lijn), maar we willen geen inwoners hiertoe dwingen door in te zetten op een verschuiving van professionele naar informele hulp voor persoonlijke, fysieke verzorging. De verantwoordelijkheid voor de persoonlijke verzorging van inwoners valt onder de zorgverzekeraars. Besluit: 3. De middelen uit het Deelfonds Sociaal Domein Wmo te bestemmen voor de extra waardering mantelzorgers, ad Artikel 12 Als bedoeld in artikel 1, eerste lid, onderdeel b, van de Wet maatschappelijke ondersteuning

20 Pagina 11 van 27 5 Hulp bij het Huishouden Het Rijk wil niet alleen met de decentralisatie van de AWBZ naar de Wmo 2015 inzetten op zorg voor die inwoners die het echt nodig hebben, maar ook het hulp bij het huishouden moet dusdanig worden hervormd dat deze voorziening wordt beperkt tot de inwoners die het echt nodig hebben en die er zelf (financieel) niet in kunnen voorzien. Het Rijk voert daarom een korting van 32 % (oplopend tot 40 % in 2016) op de financiële middelen door die gemeenten tot nu toe kregen voor het hulp bij het huishouden vanuit de Wmo. Gemeenten komen door deze korting voor een enorme uitdaging in het organiseren van het hulp bij het huishouden te staan. 5.1 Huidige situatie hulp bij het huishouden in Purmerend Het huidige beleid van Purmerend kent een indeling in drie categorieën hulp bij het huishouden 6 : HbH 1 is schoonmaakwerk, wassen en strijken waarbij de cliënt zelf nog regie kan voeren op zijn huishouden. HbH 2 is schoonmaakwerk, wassen en strijken én regievoering op het huishouden van de cliënt. Dit betreft bijvoorbeeld licht dementerende of licht verstandelijk beperkte mensen die zelf niet kunnen inzien wat er moet gebeuren in hun huis. Daarnaast is de signaleringsfunctie een belangrijke taak. HbH 3 is bedoeld voor ontregelde huishoudens waar psychosociale problematiek speelt. Op dit moment zijn er bestaande indicaties voor hulp bij het huishouden, waarvan er indicaties voor onbepaalde tijd zijn afgegeven. Dit betreffen veelal inwoners met een hogere leeftijd (vanaf 76 jaar), waarbij de groep jarigen het grootste is. Van 2007 tot 2012 werd met de oude AWBZ-indicatiesystematiek gewerkt. Dit heeft geleid tot een gemiddeld ruimere urentoedeling per cliënt. Vanaf 1 januari 2012 wordt er ook gewerkt met een eigen, verscherpt indicatiebeleid, dat meer gericht is op de persoonlijke situatie van de burger, meer maatwerk. Het verscherpte indicatiebeleid in combinatie met de indicering in uren heeft zowel in 2012 als in 2013 geleid tot een aanzienlijke vermindering in het aantal uren. Daarnaast zijn de volgende gegevens van belang: Ongeveer 450 bestaande indicatie lopen af op 1 januari Ongeveer 560 bestaande indicaties lopen af in 2015 tot en met Vormgeven nieuwe beleid hulp bij het huishouden Bij het vormgeven van het nieuwe beleid voor de hulp bij het huishouden zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: Inwoners die zelfredzaam zijn, kunnen de hulp zelf regelen en betalen. Ze zijn niet afhankelijk van de gemeente en kunnen de hulp inkopen tegen hun eigen voorwaarden. Zij kunnen daarnaast altijd terecht bij de gemeente voor informatie en advies. Burgers die de hulp niet kunnen betalen, kunnen financiële ondersteuning aanvragen bij de Bijzondere Bijstand (bij een inkomensgrens tot 120 % van de toepasselijke bijstandsnorm) Eigen initiatief en verantwoordelijkheid worden steeds belangrijker. De gemeente heeft een faciliterende rol op het gebied van de voorziening hulp bij het huishouden. Dat betekent dat hulp bij het huishouden wel verkrijgbaar moet zijn voor inwoners van de gemeente Purmerend. Type HbH 1 blijft voor de zwaardere vormen, dat wil zeggen meer dan 2,5 uur per week benodigd, in stand via een maatwerkvoorziening. 6 Hulp bij het huishouden: HbH