Samenvatting Economie Module 1

Transcriptie

1 Samenvatting Economie Module 1 Samenvatting door een scholier 1531 woorden 28 oktober ,7 3 keer beoordeeld Vak Economie Hoofdstuk 1 Noem 3 dingen die je kunt krijgen: - criminaliteit - alcoholisme - het ontstaan van vreemdelingenhaat. Aan welke 3 eigenschappen moet je voldoen als een econoom het werk noemt? - productieve inspanning - een beloning in geld - de beloning moet bij de fiscus (belastingsdienst) gemeld worden, zijn. Primair inkomen: Is verdiend inkomen, er iets voor gedaan hebben (tegenprestatie). Secundair inkomen: Inkomen wat verkregen is zonder er iets voor te hebben gedaan. (bijv. uitkering en arbeidsongeschiktheid). Wanneer ben je pas officieel werkloos? Als je tussen de 15 en 57,5 jaar bent, meer dan 12 uur wil werken en je moet ingeschreven staan bij het Arbeidsbureau. Beroepsbevolking: (arbeidsaanbod) Iedereen die een beroep kan uitoefenen, nl. de officieel werklozen en mensen die reeds werk hebben. Pagina 1 van 11

2 Hoe heet het bijhouden van werklozen door de arbeidsbureaus in Nederland? Het bemiddelingsbestand zonder baan (BZB). Arbeidsmarkt: Het geheel van vraag en aanbod naar arbeid waarbij de prijs van arbeid tot stand komt, namelijk het loon. Mensen die jonger zijn dan 1615en ouder zijn dan 65 worden niet meegerekend tot de beroepsbevolking, ook niet als ze een baan hebben. Welke 2 factoren zorgen ervoor dat de beroepsbevolking zowel wat betreft de omvang als samenstelling sterk veranderd? - Demografie: steeds meer jongeren en steeds meer ouderen. - Migratie en immigratie: veel mensen uit Mediterrane landen naar Nederland. Participatiegraad van vrouwen: De mate waarin vrouwen tussen de 15 en 65 jaar deel uitmaken van de beroepsbevolking. Institutionele factoren: Het arbeidsaanbod wordt ook bepaald door allerlei regels en wetten en instellingen die hierop toezien Stelsel van sociale zekerheid: Het stelsel van uitkeringen waar we gebruik van kunnen maken indien we niet kunnen werken. Waarom is het verplicht om tot je 16e te werken? Om ervoor te zorgen dat mensen later op de arbeidsmarkt komen. Waar zorgt de belasting dienst voor om de mensen aan het werk te houden? Een hogere belasting leidt tot een lager besteedbaar loon. Mensen worden daardoor minder gemotiveerd. Minimumloon= Het laagste wettelijk vastgestelde loon waar we recht op hebben als we werken. Ontmoedingseffect: Pagina 2 van 11

3 Mogelijke aanbieders van werk bieden zich niet officieel aan omdat er volgens hen toch geen kans is op een baan. Aanzuigeffect: Mensen die nog geen baan hebben, laten zich inschrijven als werkzoekende, omdat zij verwachten snel aan het werk te kunnen. Uitstralingseffect: Als er bijvoorbeeld meer werk is in de haven, kan dat als een olievlek uitdrijven naar andere sectoren. Arbeidstijdverkorting(ATV) Een situatie waarbij op jaarbasis bekeken minder uren maakt Noem 2 manieren van ATV: 1. meer vakantiedagen of roostervrije dagen 2. de werkweek verkorten hoe heet het als we de werkweek verkorten? Arbeidsduurverkorting (ADV) VUT: Vervroegde uittreding. Mensen mogen dan voor hun pensioen stoppen met werken. Bijv. ambtenaren kunnen tussen 55 en 65 al stoppen met werken. FUP: Flexibel Pensioen en Uittreden. Arbeidsjaar: 1 volledige baan een jaar lang. Bedrijfstijdverlenging= In de week langer doordraaien en eventueel zelfs zaterdags en zondags. Voordeel: machines meer benut. Pagina 3 van 11

4 Continubedrijf= 7 dagen per week 10 arbeiders in dienst. Kapitaalintensieve productie: Voor de in standhouding van 1 arbeidsplaats is relatief veel kapitaal (bijv. machines) nodig. Noem 3 manieren om rijk te worden: - door te werken - door te sparen of te speculeren (zoeken naar de hoogste rente) - grond verpachten. - Geld verdienen met een onderneming (geld erin stoppen en dan winst maken). Productiefactoren: Natuur, arbeid en kapitaal(goederen) maken gecombineerd productie mogelijk. Productiefactor: beloning: Arbeid loon Ondernemerschap winst Natuur pacht Kapitaal rente Bruto inkomen: Inkomen waarop nog inkomstenbelasting en sociale premies over moet worden betaald. Progressief belastingsstelsel: Hebben we in Nederland. We moeten relatief meer belastingen betalen naarmate we meer verdienen. Jaaropgave: Dat is een bericht van haar werkgever waarop staat hoeveel geld ze heeft verdient en hoeveel er al naar de belastingdienst is betaald. Voorbelasting of voorheffing: Het loon dat al voor een gedeelte is uitbetaald. Pagina 4 van 11

5 Aftrekposten: Je mag van het brutoloon enkele bedragen aftrekken. Bijv. reiskosten en kosten van werkkleding. Belastbare inkomen: Het inkomen wat ze overhoudt na het aftrekken van de aftrekposten. Belastbare bedrag of belastbare som: Als je het belastbaar inkomen vermindert met de belastingvrije som hou je het belastbare bedrag over. Categoriale inkomensverdeling: De verdeling van het nationaal inkomen (primair) over 5 groepen van inkomen, namelijk rente, huur, loon, winst en pacht. Arbeidsinkomensquote: Hoeveel % het totale inkomen me4t arbeid wordt gerealiseerd (96% bij Janssens). Winstquote: Wat hij aan winst heeft (1% bij Janssens). Formules: Arbeidsinkomensquote: loon werknemers + loon zelfstandigen / nationaal inkomen x 100% Winstquote: winst / nationaal inkomen x 100% Pachtquote: pacht / nationaal inkomen x 100% Rentequote: rente / nationaal inkomen x 100% Noem verschillen waarom er verschil is tussen lonen: - verschil tussen vraag en aanbod. Er worden voor sommige beroepen meer mensen gevraagd dan voor andere. - Scholing - Leeftijd - Ervaring - Talent Numerix fixus: Pagina 5 van 11

6 Slechts een aantal studenten worden toegelaten tot de opleiding tot bijv. advocaat Arbeisproductiviteit: Dat is de productie van 1 werknemer gedurende een bepaalde tijdsperiode. Personele inkomensverdeling: De verdeling van het inkomen over groepen van personen Hoe buikiger de Lorenzcurve is, hoe erger de ongelijke inkomensverdeling is. Cumulatief: Alle voorgaande getallen er bij optellen Bladzijde 33 goed bekijken!!! Inkomensnivellering: maatregelen van de overheid die leiden tot geringere inkomensverschillen. Inkomensdenivellering: Omstandigheden die leiden tot grotere inkomensverschillen tussen mensen Netto loon: De belastingen en sociale premies die moeten worden betaald zijn al van het loon afgehaald. Arbeidsvoorwaarden: Alle afspraken samen die je gemaakt hebt bijv. in hoe lang je per dag gaat werken, hoeveel vakantiedagen. Noem 2 soorten arbeidsvoorwaarden: - Primaire arbeidsvoorwaarden: wat je verdient in een bepaalde periode (bijv. loon en tijden) - Secundaire arbeidsvoorwaarden: omstandigheden bij het werk (afgezien van de beloning) die van invloed zijn op de veiligheid, het plezier bij het werk. Bijv. kortingen, aantal vakantiedagen. Arbowet: Pagina 6 van 11

7 Zorgt ervoor dat de arbeidsomstandigheden op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn aan de eisen voldoet. Vakbond: Die behartigt de belangen van haar leden. Categorale bonden: Vakbonden die niet zijn aangesloten bij een centrale Sociale partners: Werkgevers- de werknemersorganisaties Centraal akkoord= De afspraken die eens per jaar worden gemaakt over de arbeid. CAO: Collectieve arbeidsovereenkomst Waar gaan die afspraken over? Over het loon, de mogelijkheden tot scholing en bijv. vrije dagen. Hoe zeggen we het als we evenveel geld hebben gekregen, maar we er minder voor kunnen kopen? Onze koopkracht daalt of dat het reële inkomen daalt. Reële inkomen: Het inkomen in goederen. Nominale loon: Het loon uitgedrukt in euro`s Hoe zeggen we het als de producten per uur zijn opgelopen? De arbeidsproductiviteit is toegenomen. Pagina 7 van 11

8 Initiële loonstijging: Deze loonstijging geldt voor iedereen zonder dat er sprake is van verandering van functie of hogere schaal. Incidentele loonstijging: Extra beloning voor gedane zaken. Hoofdstuk 3 Langdurig werklozen: Als je meer dan 1 jaar werkloos bent Hoe helpen de arbeidsbureaus ze aan het werk? Met het geven van cursussen Ruime arbeidsmarkt: Als er weinig aanbod is van sommige werkzaamheden. Krappe arbeidsmarkt: Als ze geen geschikt personeel kunnen vinden, dus te weinig personeel. Noem 5 soorten werkloosheid: - Conjunctuurwerkloosheid: als een werkloosheid een gevolg is van een verandering in de vraag naar goederen. (bijv. in Tailand steeg de rente. Mensen moesten lenen en minder te besteden. Fabrieken gingen dicht. Door ded crisis kregen bedrijven minder orders. Ze moesten mensen ontslaan.) Minder vraag naar goederen en diensten lagere productie ontslagen conjunctuurwerkloosheid minder vraag naar goederen.. - Kwantitatief structuurwerkloosheid: wordt veroorzaakt door de structuur of de aanbodkant van de economie (ook technologische vernieuwingen horen daarbij ). (Bijv. bedrijf Fokker moest zijn vliegtuigen veel duurder verkopen omdat er in Nederland veel hogere lonen zijn dan in bijv. China. De vliegtuigen worden in China verkocht omdat hun ze goedkoper kunnen maken.) - Kwalitatieve structuurwerkloosheid: de scholing of kwaliteit van vraag en aanbod van arbeid sluiten niet op elkaar aan. Kan ook ontstaan omdat de mobiliteit de gering is. (bijv. mens die in Groningen werkloos zijn, zijn niet altijd bereid om werk te accepteren in Brabant). - Frictiewerkloosheid of zoekwerkloosheid: als je van korte duur werkloos bent. (zoals een acteur die even Pagina 8 van 11

9 geen rol heeft in bijv. een film). - Seizoenwerkloosheid: als je maar een paar maanden kan werken door het gevolg van de seizoenen. (bijv. een paviljoenhouder kan alleen tussen mei en oktober werken, want dan zijn er mensen op het strand. - Verborgen werkgelegenheid: werk dat niet tot de officiële werkgelegenheid behoort, omdat er sprake is van zwart werk. - Verborgen werkloosheid: mensen die wel op zoek zijn naar een baan, maar niet als officieel werkzoekende zijn ingeschreven. Zwart werk: Dat is werk waarover geen belasting wordt afgedragen aan de fiscus. Informele banen: Doe het zelf banen en vrijwilligerswerk. Krappe of overspannen arbeidsmarkt: Als het voor werkgevers moeilijk is om geschikt personeel te vinden. Hoofdstuk 4 Hoe wordt de conjunctuurwerkloosheid veroorzaakt? Door te weinig bestedingen van de consumenten en bedrijven. Noem een oplossing: Moet de overheid nieuwe wegen, parken of spoorlijnen zoals de Betuwelijn aan te laten leggen. En een indirecte oplossing? Inkomensbelastingen of BTW te verlagen. Nadeel ervan: Dat kost de overheid veel geld. Door de toegenomen overheidsbestedingen nemen de overheidsuitgaven toen. Hoe wordt kwantitatieve structuurwerkloosheid veroorzaakt? Door problemen aan de structuur of de aanbodkant van de economie. Pagina 9 van 11

10 Noem 2 oplossingen: De arbeidsvraag vergroten Het arbeidsaanbod afremmen Noem 3 dingen om de arbeidsvraag te vergroten: - het stimuleren van investeringen: bedrijven gaan uitbreiden waardoor de werkgelegenheid toeneemt. - Het stimuleren van innovatie waardoor nieuwe producten op de markt gebracht worden - Het beheersen en verlagen van de loonkosten: dit noemen we het loonmatigingsbeleid. Als arbeid goedkoper wordt, zullen de bedrijven minder geneigd zijn om mensen te vervangen voor kapitaal. Noem 4 dingen om het arbeidsaanbod af te remmen: - het extra belasten van tweeverdieners: het wordt onaantrekkelijker om met meer mensen te werken in 1 huishouden. (2e moet meer belasting betalen. Nadeel: vrouwen kiezen meestal om dan niet te werken. - Het verlengen van de leerplicht: studenten langer op school, duurt het langer voordat ze op de arbeidsmarkt komen. - Het verlagen van de pensioensgerechtigde leeftijd - Toepassen van ATV of ADV: meer mensen kunnen werken terwijl de werkgelegenheid in uren gelijk blijft. Hoe wordt kwalitatieve structuurwerkloosheid veroorzaakt? Door de verkeerde school te kiezen waardoor je geen baan krijgen en door gebrek aan mobiliteit. Hoe los je verkeerde school op? De overheid moet mensen stimuleren om meer technische studies te kiezen En hoe los je gebrek aan mobiliteit op? Door verhuispremies en reiskostenvergoedingen. Diversificatie: Een mogelijke oplossing voor seizoenwerkloosheid (werken bij concert in Arena) Overspannen of krappe arbeidsmarkt: Oplossing voor korte termijn: Overwerken Pagina 10 van 11

11 Oplossing op lange termijn: (bij) scholen van mensen Oplossingen inkomensverdelingevenwichtige inkomensverdeling: De inkomensverschillen enigszins in de hand houden. Progressieve belastingsstelsel Pagina 11 van 11