Inzet op inburgering. Inburgering vraagt ook inzet van de cliëntenraad. Marieke Blanken, Bureau Queste. Een uitgave van de CliP-Pers

Transcriptie

1 Inzet op inburgering Inburgering vraagt ook inzet van de cliëntenraad Marieke Blanken, Bureau Queste Een uitgave van de CliP-Pers

2 2 3 Inzet op inburgering Inhoud 4 Colofon 8 Inleiding 9 Korte Historie Voor deze CliPPer is gebruik gemaakt van recente informatie over de Wet inburgering. Deze informatie is te vinden op het internet. website voor inburgeraars. website van de Informatie Beheer (IB) Groep over lenen en vergoedingen. website over het keurmerk inburgeren. website voor gemeenten en instellingen ter ondersteuning bij de uitvoering van de wet. Broekhuis, R. & Kuiper, W. (200). Kleur in armoede, handreiking over armoede onder allochtonen. Utrecht: Forum en Sjakuus. Equality (2006). Factsheet Wet Inburgering en emancipatie: advisering aan gemeenten. Te vinden op Lee, A. van der (2006). Pilots Samenloop, inburgering en re-integratie. Den Haag: Frontoffice Inburgering. Te vinden op Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (2007). Verzamelbrief maart Regeling vrijwillige inburgering. Te vinden op Staatsblad (2006). Wet van 30 november, houdende regels inzake inburgering in de Nederlandse samenleving (Wet inburgering). Staatsblad Te vinden op Waarom dient de cliëntenraad op de hoogte zijn van de Wet inburgering (WI)? - de WI noodzaakt de cliëntenraad om contacten met de achterban aan te halen - de WI kent geen cliëntenparticipatie - de WI heeft een sterke relatie met de Wwb en de Wmo - de WI versterkt de positie van de achterban van de cliëntenraad - de WI kan tot grote financiële problemen leiden en afhankelijkheid van gemeente Wet inburgering op hoofdlijnen 7 vragen over de Wet inburgering Aandachtspunten bij de Wet inburgering - de verordening - de doelgroep - de eigen bijdrage - de inkoop van cursussen - de kinderopvang - de boeteregeling - de informatievoorziening De Wet inburgering en de Wwb en Wmo - de Wet werk en bijstand en WI - de Wet maatschappelijke ondersteuning en WI Aan de slag met de Wet inburgering - de wet inburgering op de agenda van de cliëntenraad - de cliëntenraad in contact met allochtone organisaties - bespreken van de verordening - het regelmatig volgen en evalueren van uitvoering van de wet

3 4 5 Inzet op inburgering Colofon Uitgave van Stichting CliP Utrecht, april 2007 Inzet op inburgering Inburgering vraagt ook inzet van de cliëntenraad ISBN: Samenstelling Deze publicatie is samengesteld door Marieke Blanken (Bureau Queste) met medewerking van Wilma Kuiper (Stichting CliP). Met dank aan Juul Barten, Jan Cornelis, Raf Janssen, Jetske de Jong, Ger Ramaekers en Else Roetering en al degenen die hun ervaringen met CliP delen. Vormgeving en druk Art s Now design bno Nathalie Arts, Maastricht. Drukkerij Pasklaar, Sittard. Illustratie Stef Ringoot, Lelystad. Bestellen De brochure kan worden besteld door 5,00 over te maken op postbanknummer t.n.v. Stichting CliP in Utrecht o.v.v. CliPPer 5 'Inzet op inburgering' en uw adresgegevens* De prijs voor 5 ex. is 22,50 en voor 0 ex. 40,00 (prijzen inclusief porto). *adresgegevens vermelden i.v.m. toesturen! Begrippen uit de Wet inburgering Nieuwkomer Iemand die na januari 2007 een verblijfsvergunning krijgt. Oudkomer Iemand die voor 3 december 2006 een verblijfsvergunning heeft gekregen. Inburgeren De Nederlandse taal leren en leren hoe de Nederlandse samenleving in elkaar zit. Inburgeringsplicht Mensen die moeten inburgeren, zijn inburgeringsplichtig. Zij moeten het inburgeringsexamen halen. Inburgeringsvoorziening Een inburgeringscursus en een inburgeringsexamen die worden betaald door de gemeente. Eigen bijdrage De bijdrage die inburgeraars moeten betalen wanneer ze een inburgeringsvoorziening krijgen aangeboden. Vrijwillige inburgeraar Iemand die niet volgens de Wet inburgering verplicht is om in te burgeren, maar wel een inburgeringsvoorziening krijgt aangeboden vanwege taalachterstand en gebrek aan kennis over de Nederlandse samenleving. Wanneer deze persoon daar gebruik van maakt, is hij een vrijwillige inburgeraar. Handhavingsbeschikking Wanneer de gemeente na de intake vaststelt dat iemand inburgeringsplichtig is en overgaat tot handhaven, moet dit besluit worden vastgelegd in een beschikking. Basisexamen inburgering in het buitenland Nieuwkomers moeten zich voorbereiden op de komst naar Nederland en zijn verplicht om het basisexamen inburgering in het land van herkomst te doen. Dit examen toetst basale kennis van de Nederlandse taal en samenleving. Deze publicatie is hoofdzakelijk in de mannelijke vorm geschreven vanwege termen als nieuwkomer, inburgeraar, inburgeringsplichtige enzovoort. Waar hij staat geschreven, kan ook zij worden gelezen. In verband met de leesbaarheid is de dubbele verwijzing achterwege gelaten.

4 6 7 Inzet op inburgering deel De praktijk... In een kleine gemeente zijn twee wethouders op een zondagochtend op bezoek in de lokale moskee. Een volle zaal. Allemaal Marokkaanse en Turkse mannen. Er wonen om en nabij 000 allochtonen in de gemeente en er is beroering ontstaan over de nieuwe Wet inburgering. Vooral oudere mannen hebben moeite met deze wet die hen en hun vrouwen verplicht om alsnog de Nederlandse taal te leren. Toen zij naar Nederland werden gehaald, vroeg niemand of ze de taal kenden en er werden hun ook geen mogelijkheden geboden om de taal te leren. Ze moesten het vuile werk doen en verder hun mond houden. Velen van hen hebben letterlijk hun rug kapot gewerkt. Nu ze aan de kant staan, dwingt de samen-leving hen alsnog Nederlands te leren. Ze hebben daar moeite mee. De emoties laaien hoog op. De wethouders nemen een duidelijk standpunt in. Ze benadrukken dat het voor de samenleving van belang is dat alle burgers de Nederlandse taal spreken en enige kennis hebben van de samenleving waarin men woont, werkt en leeft. Maar dat is vooral van belang voor de betrokken burgers zelf. Ook voor mensen die al wat ouder zijn, is het belangrijk de Nederlandse taal te kennen. Zijzelf hebben hier hopelijk nog vele jaren voor de boeg. Dan is het goed dat men zonder taalproblemen mee kan blijven doen in de samenleving. De kinderen van hun kinderen kiezen voor een toekomst in Nederland en zij zullen steeds meer onderling gaan communiceren in het Nederlands. Om isolement te voorkomen zullen ouderen daarin mee moeten doen. De wethouders benadrukken dat de gemeente ervoor kiest om de inburgering te stimuleren en faciliteiten beschikbaar te stellen. Er komt een werkgroep met wie besproken wordt hoe de Wet inburgering wordt uitgevoerd in de gemeente. De vertegenwoordigers van de organisaties van allochtone medeburgers worden uitgenodigd mee te doen in deze werkgroep. De wethouders zeggen toe ook bij de cliëntenraad erop aan te dringen zich te verdiepen in deze wet en de vinger aan de pols te houden wat betreft de wijze waarop de gemeente deze wet uitvoert.

5 8 9 Inzet op inburgering hoofdstuk Inleiding Met de komst van de nieuwe Wet inburgering krijgen mensen zonder Nederlands paspoort, die langdurig in Nederland willen komen wonen en werken, de wettelijke plicht tot inburgeren: het leren van de Nederlandse taal en het leren van de gebruiken en gewoonten van de Nederlandse samenleving. Wie met de invoering en de uitvoering van deze wet te maken krijgt, merkt al snel dat het een complex verhaal is. Wie moet wel en wie hoeft niet in te burgeren, aan wie worden welke eisen gesteld, wie krijgt welke voorzieningen aangeboden, wat kost het, wat zijn de stimulansen en wat zijn de financiële risico s voor mensen met een laag inkomen? Het nieuwe inburgeringsbeleid heeft grote gevolgen voor uitkeringsgerechtigden en mensen met een laag inkomen. Deze groep bestaat voor een derde deel uit allochtonen. Een behoorlijk deel van de achterban van de cliëntenraad Wwb en/of Wmo zal direct of indirect met de Wet inburgering te maken krijgen. Daarnaast is ook de Wet inburgering, net zoals de Wwb en de Wmo, een participatiewet: mensen worden gestimuleerd om mee te doen aan de samenleving. De praktijk is echter dat nog weinig cliëntenraden zich bezighouden met de Wet inburgering. Stichting CliP wil met deze publicatie cliëntenraden informeren en overtuigen van het belang om aandacht te besteden aan de Wet inburgering en meer te investeren in contacten met organisaties van allochtonen. Vragen die aan bod komen zijn: Wat houdt de Wet inburgering in? Waarom zou de cliëntenraad Wwb of Wmo zich erin verdiepen? Welke relatie is er met de Wet werk en bijstand en de Wet maatschappelijke ondersteuning? Wat zijn aandachtspunten voor cliëntenraden bij de uitvoering van de wet? We wensen de cliëntenraden en alle anderen die zich inzetten voor inburgering veel succes bij deze volgende stap naar een goed lokaal sociaal beleid. Wilma Kuiper directeur stichting CliP Korte Historie Per januari 2007 is de Wet Inburgering van kracht. In deze wet staat het leren van de Nederlandse taal en kennis van de Nederlandse samenleving centraal. De Wet inburgering biedt een groot aantal mensen de kans om te integreren in de samenleving. Het leren van de Nederlandse taal is de eerste stap. Overheden, organisaties en direct betrokkenen hebben lange tijd de noodzaak tot inburgering en het leren van de Nederlandse taal onvoldoende onderkend. In de jaren zestig en zeventig kwamen de eerste gastarbeiders naar Nederland. Men ging ervan uit dat deze groep weer terug zou keren naar hun land van herkomst. Vandaar dat de regering toen geen aanleiding zag om extra te investeren in bijvoorbeeld taalonderwijs. In de jaren tachtig veranderde de regering van mening, want het werd duidelijk dat veel gastarbeiders niet meer zouden terugkeren naar het land van herkomst. In de jaren tachtig ontstond het minderhedenbeleid. Dit was gericht op: het verminderen van sociale en economische achterstand van etnische minderheidsgroepen; het scheppen van voorwaarden voor emancipatie en deelname aan de samenleving van minderheidsgroepen; het voorkomen en bestrijden van discriminatie en waar nodig het verbeteren van de rechtspositie. Het uitgangspunt van dit beleid was dat de etnische minderheden moesten kunnen integreren met behoud van hun eigen identiteit. In de jaren negentig verschoof het minderhedenbeleid naar het integratiebeleid. Het integratiebeleid richtte zich op het vergroten van de participatie in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Het was minder gericht op groepen, maar meer op individuen binnen groepen die in een achterstandspositie verkeerden. Een voorbeeld hiervan was de introductie van het inburgeringsbeleid in 996. Dit beleid startte met het sluiten van vrijwillige inburgeringscontracten met nieuwkomers.

6 0 Inzet op inburgering hoofdstuk 2 Met de komst van de Wet inburgering nieuwkomers in 998 waren de nieuwkomers verplicht om deel te nemen aan een inburgeringsprogramma. Naast inburgering voor nieuwkomers kwam in 999 de inburgering tot stand van degenen die al langer in Nederland waren, de oudkomers. Rond 2002 ontstond er in de samenleving een debat over integratie. De Tweede Kamer stelde in 2003 de Tijdelijke Commissie Onderzoek Integratiebeleid in. Onder leiding van kamerlid Stef Blok onderzocht deze commissie het integratiebeleid. Deze commissie concludeerde dat de integratie deels tot geheel succesvol is verlopen, maar dat het overheidsbeleid hier niet aan heeft bijgedragen. De commissie stelde verder vast dat de resultaten van de huidige inburgeringsregelingen voor nieuw- en oudkomers ver waren achtergebleven. Volgens de commissie was dat onder andere te wijten aan het vrijblijvende karakter van de inburgering. De regering zag in deze conclusies aanleiding om het inburgeringsstelsel te herzien en per januari 2007 de Wet inburgering van start te laten gaan. Belangrijk verschil met het eerdere beleid is dat de eigen verantwoordelijkheid van de inburgeraar centraal staat en het vrijblijvende karakter is verdwenen. De inburgeraar is nu verplicht om in te burgeren en heeft een resultaatsverplichting. Deelname aan de cursus is niet voldoende. Hij moet het diploma halen. Waarom dient de cliëntenraad op de hoogte te zijn van de WI? Na de introductie van de Wet werk en bijstand (Wwb) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is het de vraag waarom het nodig is om als cliëntenraad bezig te gaan met weer een nieuwe wet. Enkele argumenten die een antwoord kunnen geven op deze vraag. De Wet inburgering noodzaakt cliëntenraden om contacten met de achterban aan te halen Met uitzondering van de grote steden, participeren er in het algemeen weinig allochtonen in cliëntenraden. Toch vormen zij een derde deel van de achterban van de cliëntenraad. Allochtonen hebben vaak te maken met armoede, ook al benoemen zij dat soms anders en komen zij andere hindernissen tegen. Dat is eerder beschreven door Forum en Sjakuus in de brochure Kleur in armoede. De Wet inburgering brengt naast kansen om mee te doen aan de samenleving, ook een aantal (financiële) risico s mee, met name voor mensen met een laag inkomen. Een opdracht aan de cliëntenraad is om de achterban te vertegenwoordigen en op te komen voor hun belangen. Hoe kan de cliëntenraad dat doen als zij op afstand staat van een behoorlijk deel van de achterban? De Wet inburgering is een belangrijke wet om juist allochtonen te laten participeren aan de Nederlandse samenleving. Dezelfde opdracht als veel uitkeringsgerechtigden of zorgvragers hebben: meedoen aan de samenleving. De Wet inburgering maakt dat meedoen mede mogelijk. Daarom noodzaakt deze wet de cliëntenraden om allochtonen beter te vertegenwoordigen. De Wet inburgering kent geen cliëntenparticipatie De gemeente is bij de Wet inburgering niet verplicht om vertegenwoordigers van de doelgroep te raadplegen. Bij de Wwb en de Wmo is deze raadpleging een wettelijke verplichting, maar bij de Wet inburgering niet. Alleen de gemeenteraad hoeft de plannen van de gemeente te controleren. Zo n controle is wenselijk omdat de gemeente veel vrijheid

7 2 3 Inzet op inburgering hoofdstuk 2 heeft bij de uitvoering van de wet. De gemeente bepaalt wie als eersten moeten inburgeren, wie een voorziening krijgen aangeboden, welk aanbod wordt ingekocht en hoe hoog de boetes zijn. Als vertegenwoordiger van een deel van de inburgeringsplichtigen, kan de cliëntenraad in de bres springen en de belangen van mensen in hun meedoen-traject behartigen. Dit kan door de gemeente kritisch te volgen en haar eventueel van ongevraagd advies te voorzien. De Wet inburgering heeft een sterke relatie met de Wwb en de Wmo De gemeente vraagt de cliëntenraad om advies als het gaat om zaken die te maken hebben met de Wwb en de Wmo. Het is aan te raden om als cliëntenraad vanuit deze rol ook in te spelen op de Wet inburgering, omdat deze wet een sterke relatie heeft met de Wwb en de Wmo. Inburgeringsplichtigen met een uitkering behoren tot de groep die met voorrang moet inburgeren. De gemeente zal deze groep meestal als eerste oproepen voor een intake. De gemeente heeft de mogelijkheid om een inburgeringsvoorziening aan te bieden samen met het re-integratietraject. De gemeente heeft met de Wmo de mogelijkheid om inburgeringsplichtigen extra te ondersteunen met de voorbereiding op inburgering. Vooral degenen die de Nederlandse taal slecht spreken en weinig kennis hebben van de Nederlandse samenleving, zullen moeite hebben met het halen van het inburgeringsexamen binnen de gestelde termijn. Zij kunnen veel baat hebben bij een extra voortraject, bijvoorbeeld in de vorm van praatlessen in een buurthuis. Het spreken van de Nederlandse taal maakt het makkelijker om boodschappen te doen, naar de dokter te gaan, mensen te ontmoeten en andere activiteiten te ondernemen die horen bij het dagelijkse leven. Ook vergroot het de kans op vrijwilligerswerk of een baan. Zeker voor uitkeringsgerechtigden is dat van belang. Voor uitkeringsgerechtigden met een taalachterstand draagt een gecombineerd traject van inburgering en re-integratie echt bij aan het vergroten van hun kansen op een baan. De gemeente is echter niet verplicht om een gecombineerd traject aan te bieden. Als de gemeente daar van af ziet, kan de cliëntenraad wijzen op het gevaar dat mensen door taalproblemen geen baan vinden of hun baan kwijtraken en weer afhankelijk worden van een uitkering. De wet kan tot grote financiële problemen leiden en afhankelijkheid van gemeente Nieuwkomers en oudkomers zonder Nederlands paspoort zijn met de komst van de wet verplicht om een inburgeringsexamen te doen en te halen. Wanneer de inburgeringsplichtige het inburgeringsexamen niet haalt binnen de gestelde termijn, krijgt hij geen permanente status en/of een boete die kan oplopen tot 000 per twee jaar. Zeker voor uitkeringsgerechtigden met een inburgeringsplicht kan dit tot grote financiële problemen leiden en tot een nog grotere afhankelijkheid van de gemeente. De gemeente is vrij om te bepalen hoe hoog de boetes zijn en hoe de handhaving wordt geregeld. De cliëntenraad kan pleiten om de boetes zo laag mogelijk te houden en om naast het dreigen met boetes vooral te werken met prikkels en beloningen. De Wet inburgering versterkt de positie van een deel van de achterban van de cliëntenraad De wet is voor een deel van de achterban van de cliëntenraad de kans om de taal beter te leren spreken en de kennis van de Nederlandse samenleving te vergroten. Beheersing van de Nederlandse taal maakt het mogelijk om mee te doen in de samenleving waarvan men deel uitmaakt. Inburgeraars met kinderen kunnen bijvoorbeeld beter contact leggen met de school waar de kinderen naar toe gaan. Ze kunnen de vorderingen van hun kinderen beter volgen en hen meer ondersteunen. Kortom... Door de Wet inburgering verandert er veel voor een deel van de achterban van cliëntenraden. De cliëntenraad is er om de belangen van zijn achterban goed te vertegenwoordigen door bijvoorbeeld de gemeente van advies te voorzien en te wijzen op de effecten van haar beleid. Kennis van de wet en contacten met de doelgroep zijn hiervoor nodig.

8 4 5 Inzet op inburgering hoofdstuk 3 De Wet inburgering op hoofdlijnen Er is inmiddels veel informatie over de Wet inburgering beschikbaar. Bijvoorbeeld op de website is informatie te vinden over inburgeren, wie moet inburgeren en hoe. Niet alle informatie is even relevant voor de cliëntenraad. In dit hoofdstuk wordt de wet beschreven aan de hand van 7 vragen, die in het kader van cliëntenparticipatie Wwb en Wmo van belang zijn.. Wie zijn inburgeringsplichtig? Iedereen is inburgeringsplichtig: die geen Nederlands paspoort heeft nog niet goed Nederlands spreekt nog niet genoeg van Nederland weet en wel in Nederland (wil gaan) wonen en werken Het gaat dus om zowel nieuwkomers als oudkomers. 2. Zijn alle nieuwkomers en oudkomers zonder Nederlands paspoort inburgeringsplichtig? Nee, de oud- en nieuwkomers moeten aan een aantal specifieke voorwaarden voldoen: Inburgeringsplichtige oudkomers hebben geen Nederlands paspoort behoren tot de leeftijdsgroep van 6 tot 65 jaar woonden voor de intreding van de Wet inburgering in Nederland, maar hebben geen acht jaar in Nederland gewoond tijdens de leerplichtige leeftijd hebben geen diploma s waaruit blijkt dat zij over voldoende kennis van de Nederlandse taal en samenleving beschikken Inburgeringsplichtige nieuwkomers behoren tot de leeftijdsgroep van 6 tot 65 jaar worden na de inwerkingtreding van de Wet inburgering ( januari

9 6 7 Inzet op inburgering deel 2007) voor een niet tijdelijk doel tot Nederland toegelaten waren nieuwkomers in de zin van de WIN (Wet inburgering nieuwkomers) op de dag voorafgaand aan de intreding van de WI (3 december 2006) 3. Wat houdt de inburgeringsplicht in? De inburgeringsplicht houdt in dat de inburgeringsplichtige moet slagen voor het inburgeringsexamen. Meedoen aan een cursus is niet voldoende. Het resultaat telt. 4. Wat houdt het inburgeringsexamen in? Het inburgeringsexamen bestaat uit twee delen: Praktijk deel ( examen) In het praktijkexamen laat de inburgeraar zien dat hij de Nederlandse taal kent en zelf dingen kan regelen in Nederland. Centraal deel (3 examens) De inburgeraar moet op de centrale examens vragen over Nederlandse regels en gewoonten beantwoorden en laten zien dat hij het Nederlands goed genoeg beheerst. De schriftelijke kennis van de taal wordt getoetst op niveau A en de mondelinge kennis op niveau A2. Meer over het inburgeringsexamen op de website 5. Wat is de termijn die een inburgeraar krijgt om het examen te halen? Dat varieert van 3,5 jaar tot 5 jaar. Voor oudkomers geldt een termijn van 5 jaar. Deze termijn gaat lopen vanaf de datum van de handhavingsbeschikking. Voor nieuwkomers die geen basisexamen inburgering in het buitenland hebben gehaald (met name asielgerechtigden) geldt een termijn van 5 jaar. Voor personen die op basis van de vreemdelingenwet 2000 het basisexamen inburgering in het land van herkomst hebben behaald, geldt een termijn van 3,5 jaar. Van hen wordt immers verondersteld dat zij al over basiskennis van de Nederlandse taal en de Nederlandse samenleving beschikken. 6. Wat gebeurt er wanneer de inburgeringsplichtige het examen niet haalt? De inburgeringsplichtige krijgt uitstel wanneer het niet zijn schuld is dat hij het examen niet haalt binnen de gestelde termijn. Dit uitstel kan pas worden aangevraagd vanaf 6 maanden voor de datum dat het inburgeringsexamen moet worden gehaald. Dit kan door een brief op te sturen en daarbij de bewijzen dat het niet zijn schuld was. De inburgeringsplichtige krijgt een boete. De inburgeringsplichtige krijgt geen verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd. 7. Wat houdt de boete in? De gemeente bepaalt zelf wat de hoogte is van de boete die zij heft. In de Wet inburgering staat aangegeven wat de maximale boete mag zijn. De hoogte van de boete kan oplopen tot maximaal 000 bij het niet halen van het inburgeringsexamen binnen de gestelde termijn (= 3,5 of 5 jaar). Deze boete kan iedere twee jaar worden opgelegd. Veel gemeenten kiezen ervoor om in hun verordening de wettelijk toegestane maxima voor boetes op te nemen. Dit wil niet zeggen dat deze maxima daadwerkelijk worden opgelegd. Het college zal vaak een individuele afweging maken. 8. Kan iemand een vrijstelling krijgen voor de inburgering? Ja, vrijstelling kan verkregen worden wanneer iemand kan aantonen dat hij de Nederlandse taal voldoende beheerst en voldoende kennis heeft van de Nederlandse samenleving, bijvoorbeeld door het laten zien van diploma s. Zie op de lijst met redenen voor een (gedeeltelijke) vrijstelling.

10 8 9 Inzet op inburgering deel 9. Kan iemand een ontheffing krijgen voor de inburgering? De gemeente kan iemand een ontheffing voor de inburgering geven wanneer de inburgeringsplichtige heeft aangetoond blijvend niet in staat te zijn om het inburgeringsexamen te halen vanwege: psychische of lichamelijke belemmering verstandelijke handicap 0. Ondersteunt de gemeente de inburgeringsplichtige bij het halen van een inburgeringsexamen? De gemeente roept de inburgeringsplichtige op voor een gesprek en gaat onder andere na of de inburgeringsplichtige al voldoende kennis heeft van de Nederlandse taal en samenleving. Het kan voorkomen dat de inburgeringsplichtige geen of nog maar een deel van het examen hoeft te doen. Op basis van het gesprek, bepaalt de gemeente of de inburgeringsplichtige inderdaad verplicht is om in te burgeren en op welke wijze. Het kan voorkomen dat de inburgeringsplichtige zelf moet inburgeren en dus alles zelf moet regelen (meer hierover vindt u op de volgende site: De gemeente kan ook besluiten om de inburgeringsplichtige een inburgeringsvoorziening aan te bieden. - Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) - Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ) - Wet arbeidsongeschiktheid zelfstandigen (WAZ) - Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong) - Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) - Tijdelijke wet beperking inkomensgevolgen arbeidsongeschiktheids criteria (BIA) - Tijdelijke regeling inkomensgevolgen herbeoordeelde arbeidsongeschikten (TRI) Oudkomers die geen betaald werk hebben en geen uitkering krijgen (het gaat hier meestal om opvoeders). Andere groepen van wie de gemeente vindt dat ze ondersteuning nodig hebben bij het proces van inburgering. Dat geldt voor mensen die formeel niet inburgeringsplichtig zijn, maar wel behoefte hebben aan inburgering. Naast inburgeringsplichtigen kan er dus sprake zijn van inburgeringsbehoeftigen. Wanneer de gemeente een inburgeringsvoorziening aanbiedt aan uitkeringsgerechtigden met een arbeidsplicht en een re-integratietraject moet de uitkeringsgerechtigde een gecombineerd aanbod krijgen. De inburgering vindt dan plaats in combinatie met de re-integratie.. Wat is een inburgeringsvoorziening? De gemeente helpt de inburgeringsplichtige bij de inburgering. De gemeente biedt de mogelijkheid om een inburgeringscursus te volgen. De gemeente betaalt die cursus en geeft de gelegenheid om één keer gratis een inburgeringsexamen te doen. 2. Wanneer kan de gemeente een inburgeringsvoorziening aanbieden? De gemeente kan een inburgeringsvoorziening aanbieden aan: Iedereen die een uitkering krijgt volgens één van de volgende wetten: - Wet werk en bijstand (WWB) - Werkloosheidswet (WW) - Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) 3. Wanneer moet de gemeente een inburgeringsvoorziening aanbieden? De gemeente moet een inburgeringsvoorziening aanbieden aan: een asielmigrant; geestelijk bedienaar (iman, priester etcetera). 4. Heeft de inburgeraar nog kosten wanneer hij een inburgeringsvoorziening krijgt aangeboden? Ja, de inburgeraar moet een eigen bijdrage van 270 betalen. Dit is een invulling van eigen verantwoordelijkheid in de wet. De gemeente kan dit bedrag in termijnen inhouden van de uitkering. De gemeente heeft de vrijheid om in individuele gevallen bijzondere bijstand toe te kennen voor de bekostiging van de eigen bijdrage van 270 (zie verzamelbrief SZW maart 2007).

11 20 2 Inzet op inburgering deel 5. Wie betaalt de inburgeringscursus en het examen als de inburgeringsplichtige geen inburgeringsvoorziening krijgt aangeboden? Wanneer iemand geen inburgeringsvoorziening krijgt aangeboden, moet hij zelf zorgen dat hij het examen haalt. Hij bepaalt zelf hoe hij zich voorbereidt op het inburgeringsexamen. Dat kan door een inburgeringscursus te volgen. De markt voor cursusaanbieders is vrijgegeven. Het ministerie schat dat de gemiddelde cursusprijs ongeveer 4500 zal zijn. Het praktijkexamen met een compleet portfolio kost 04. De kosten voor het centraal examen zijn als volgt opgebouwd: - het examen Kennis van de Nederlandse Samenleving kost 37 - de Toets Gesproken Nederlands kost 52 - het Elektronisch Praktijkexamen kost 37 Het is mogelijk voor deze kosten een rentedragende lening af te sluiten bij de IB-groep (voor meer informatie hierover De inburgeringsplichtige moet beginnen met terugbetalen van deze lening (inclusief rente!) zes maanden, nadat hij het examen heeft behaald. Wanneer hij het inburgeringsexamen niet haalt, begint de terugbetaling 3,5 jaar nadat de eerste factuur bij de IB Groep is ingediend. 6. Kunnen inburgeraars een vergoeding krijgen voor de kosten die ze moeten maken voor de cursus en het examen? Wanneer de inburgeringsplichtige geen inburgeringsvoorziening heeft ontvangen en binnen 3 jaar is geslaagd voor het examen, krijgt hij 70 % terug van de kosten die hij heeft gemaakt. Het minimale bedrag dat hij terugkrijgt is 650 en het maximale bedrag is Wat zijn de taken van de gemeente bij de uitvoering van de Wet inburgering? De gemeente geeft informatie. De gemeente vertelt hoe men moet inburgeren. De gemeente mag zelf weten hoe ze dat doet. Sommige gemeenten geven informatie op het internet. Andere gemeenten geven informatie op een plek bij de inburgeringsplichtigen in de buurt. De gemeente controleert of de inburgeringsplichtige doet wat hij moet doen (handhaven). De gemeente is verantwoordelijk voor de handhaving van de inburgering. De gemeente roept inburgeringsplichtigen op voor de inburgering, stelt de termijnen vast waarbinnen de inburgeraar het examen moet halen, kijkt of de inburgeraar goed meewerkt en of hij op tijd slaagt voor het examen. Als de inburgeraar niet goed meewerkt en als hij niet op tijd slaagt voor het examen, kan de gemeente een boete geven. De gemeente bepaalt wie er een ontheffing krijgt voor de inburgering. Wie een ontheffing kan krijgen, wordt door de gemeente in de verordening vastgesteld. De gemeente moet een inburgeringsvoorziening aanbieden aan asielzoekers en geestelijke bedienaren, zoals priesters en imams. De gemeente kan een inburgeringsvoorziening aanbieden aan inburgeringsplichtigen met een uitkering of aan inburgeringsplichtige zonder inkomen uit werk. De gemeente regelt de inburgeringsvoorziening. Zij kan zelf cursussen inkopen en aanbieden, of het bijvoorbeeld door een welzijnsorganisatie laten regelen. Let op: de inburgeraar moet het examen binnen een kortere periode hebben gehaald dan de 3,5 jaar of 5 jaar die ervoor staat om het inburgeringsexamen te mogen halen. De inburgeraar kan alleen kosten vergoed krijgen die zijn gemaakt bij een officiële cursus- en exameninstelling. Dat betekent dat deze instelling in bezit moet zijn van het keurmerk inburgeren (meer informatie hierover vindt u op de site inburgeren.blikopwerk.nl).

12 22 23 Inzet op inburgering hoofdstuk 4 Aandachtspunten bij de Wet inburgering De inhoud van de wet staat vast. Voor de uitvoering van de wet heeft de gemeente relatief veel vrijheid. Daarom een aantal aandachtspunten op een rij: de verordening de doelgroep de eigen bijdrage de inkoop van cursussen kinderopvang boetes de informatievoorziening De verordening De gemeente moet een verordening opstellen waarin staat wat het beleid van de gemeente is en op welke wijze de gemeente de Wet inburgering gaat uitvoeren. De gemeente stelt bij verordening de volgende onderdelen vast: de wijze waarop mensen worden geïnformeerd de groep mensen die voorrang heeft voorwaarden om in aanmerking te komen voor een vrijstelling voorwaarden om in aanmerking te komen voor een ontheffing het aanbod en de toegang tot inburgeringsvoorzieningen de procedure die wordt gevolgd bij het aanbieden van een inburgeringsvoorziening wie een inburgeringsvoorziening krijgt aangeboden criteria die daarbij worden gehanteerd wat een passende inburgeringsvoorziening is en hoe deze tot stand komt en is samengesteld wat de rechten en plichten zijn van de inburgeringsplichtige op welke wijze de inning van de eigen bijdrage plaatsvindt en in hoeveel termijnen deze kan worden betaald de bestuurlijke boete die bij verschillende overtredingen kan worden opgelegd

13 24 25 Inzet op inburgering deel Een aantal gemeenten heeft de verordening al opgesteld of is deze aan het opstellen. De cliëntenraad is daar vaak niet bij betrokken. Dat wil niet zeggen dat er geen rol meer is voor de cliëntenraad. De ervaringen met de uitvoering van de wet kunnen ertoe leiden dat aanpassing van de verordening nodig is. Door de uitvoering kritisch te volgen is het mogelijk om de gemeente te wijzen op eventuele knelpunten. De doelgroep Het is voor veel gemeenten ondoenlijk om alle oudkomers op te roepen en te controleren. De gemeente Dronten bijvoorbeeld verwacht de komende vijf jaar ongeveer 900 mensen te moeten helpen met hun inburgering, terwijl dat tot nu toe 25 tot 30 mensen per jaar waren. Daarom roepen gemeenten bepaalde groepen met voorrang op. Dronten geeft prioriteit aan drie groepen: mannen die 40 jaar of ouder zijn en een uitkering ontvangen alleenstaande vrouwen moeders met minderjarige kinderen die geen werk of geen eigen inkomen hebben De verwachting is dat de meeste gemeenten prioriteit geven aan uitkeringsgerechtigden en opvoeders, met name moeders, zonder werk en eigen inkomen. Daar hoort eigenlijk ook de inburgeringsvoorziening bij, maar dat is geen verplichting voor de gemeenten. Het is goed dat deze groepen de kans krijgen om de Nederlandse taal te leren. Deze groep behoort echter tot de meest kwetsbare van de Nederlandse samenleving. Uit ervaring weten we dat er een grote groep is, met name vrouwen zonder werk en eigen inkomen, die de Nederlandse taal niet beheerst en allerlei problemen heeft. Dit zorgt ervoor dat de groep veel moeite zal hebben om in te burgeren binnen de gestelde termijn van vijf jaar. Wanneer deze groep geen inburgeringsvoorziening krijgt aangeboden en het traject zelf moet betalen, kan zij in grote financiële problemen komen. Ook de eigen bijdrage van 270 bij een inburgeringsvoorziening is voor deze groep een grote uitgave. De eigen bijdrage Iedereen die een inburgeringsvoorziening krijgt aangeboden, is via de Wet inburgering verplicht een eigen bijdrage van 270 betalen. Dit benadrukt de eigen verantwoordelijkheid die mensen hebben bij het inburgeren. Probleem is dat 270 voor veel inburgeraars een hoog bedrag is, zeker voor mensen met een laag inkomen. Dit bedrag komt in principe niet in aanmerking voor vergoeding via de bijzondere bijstand. Veel gemeenten zijn niet blij dat hen deze mogelijkheid wordt onthouden. Inmiddels is er een brief van het nieuwe kabinet dat toch openingen biedt voor de gemeente om bijzondere bijstand te geven aan mensen die de 270 niet kunnen betalen. De gemeente krijgt daarvoor echter geen extra vergoeding van het rijk (zie verzamelbrief SZW maart 2007). Soms is het mogelijk om mensen in het kader van de premieregeling Wwb een beloning te geven, omdat ze met het behalen van het inburgeringsexamen een stap richting betaalde arbeid hebben gezet. Zo n premie kan aanmerkelijk hoger zijn dan de 270 die voor de inburgering moet worden betaald. De eerste indruk is dat gemeenten bereid zijn soepel om te gaan met de eigen bijdrage. In de gemeente Dordrecht is het bijvoorbeeld mogelijk om de eigen bijdrage in 8 maanden te betalen ( 5 per maand). De gemeente Houten heeft besloten om de eigen bijdrage pas te innen ná de inburgering. De eigen bijdrage komt zelfs te vervallen wanneer de inburgeraar voor het inburgeringsexamen slaagt. De inkoop van cursussen De gemeente gaat cursussen inkopen voor degenen die een inburgeringsvoorziening krijgen aangeboden. De gemeente bepaalt zelf de criteria die gelden bij deze inkoop. Voor inburgeraars is een aantal zaken van belang: Er moet voldoende keuze in niveaus zijn. Dit geldt niet alleen voor de taalcursussen, maar ook voor trajecten naar werk. Cursussen worden op verschillende tijden aangeboden (bijvoorbeeld in schooltijden of s avonds).

14 26 27 Inzet op inburgering deel Cursussen worden op verschillende locaties aangeboden en deze locaties zijn toegankelijk. De locaties moeten bijvoorbeeld bereikbaar zijn met het openbaar vervoer en toegankelijk voor mensen met een beperking. Er is aandacht voor de inburgeraar na het inburgeringsexamen. Zorg voor mogelijkheden om de taal te blijven spreken. Een voorbeeld is dat de inburgeraars informatie krijgen over activiteiten in de wijk of over vrijwilligerswerk. De docenten zijn vaardig. Bij de voormalige oudkomersregelingen is het namelijk wel eens voorgekomen dat de oudkomers les kregen in de Nederlandse taal van iemand die het Nederlands niet volledig beheerste. Kinderopvang Informatievoorziening De gemeente is verplicht om de inburgeraars te informeren over de Wet inburgering. De wijze waarop de gemeente de inburgeraars informeert is helemaal vrij. De gemeente kan dat doen via een website of door een loket in de wijk op te richten. De gemeente zal over de wijze van informatievoorziening wel goed moeten nadenken: informatie geven aan mensen die de Nederlandse taal onvoldoende beheersen, mogelijk zelfs analfabeet zijn, de weg naar voorzieningen niet weten te vinden en geen mogelijkheid hebben om hulp in te roepen, vragen om aangepaste vormen van voorlichting. Het gebruik van mondelinge informatie via intermediairs is aan te raden. Degene zonder inburgeringsvoorziening, heeft geen recht op tegemoetkoming in de kosten voor kinderopvang. Dit kan een belemmering vormen voor de inburgering van met name de alleenstaande ouders. Boetes De gemeente legt een boete op aan degene die: het inburgeringsexamen niet binnen de vastgestelde periode haalt die niet verschijnt na een oproep van de gemeente onvoldoende meewerkt aan de inburgeringsvoorziening De gemeente mag alleen een boete opleggen wanneer het iemands eigen schuld is. Het is de vraag hoe de gemeente dat vaststelt. Wat zijn de achtergronden wanneer iemand de afspraken niet nakomt of niet verschijnt? Zo komen Lichamelijke en psychische klachten bijvoorbeeld veel voor. Dit vergt van de ambtenaren inzicht in de omstandigheden van de inburgeraar. De gemeente is vrij om de hoogte van de boete te bepalen tot aan een maximum. De gemeente zal de boeteregelingen zo beperkt mogelijk in moeten zetten. Motiveren, stimuleren en belonen zijn aantrekkelijkere opties voor het lokale beleid. Die hebben een positievere weerslag op de inspanningen van de inburgeraars en de wens tot participeren aan de Nederlandse samenleving.

15 28 29 Inzet op inburgering hoofdstuk 5 De Wet inburgering en de Wwb en Wmo De Wet inburgering staat niet op zichzelf. Er zijn relaties te leggen met onder andere de Wet werk en bijstand en met de Wet maatschappelijke ondersteuning. Door de verschillende wetten met elkaar te verbinden, heeft de gemeente de mogelijkheid om mensen die ondersteuning te bieden die zij nodig hebben bij de weg van inburgering, integratie en participatie. De Wet werk en bijstand en de Wet inburgering De gemeente is niet verplicht om een inburgeringsvoorziening aan te bieden aan uitkeringsgerechtigden. Wanneer de gemeente dat wel doet, zal de inburgering in combinatie met de re-integratie plaatsvinden. Hopelijk besluit de gemeente om wel een inburgeringsvoorziening aan uitkeringsgerechtigden aan te bieden. De gecombineerde trajecten vergroten namelijk de kans op uitstroom richting de arbeidsmarkt en het behalen van inburgering. Voordat de wet van start is gegaan, heeft het ministerie van Justitie zes gemeenten gevraagd een pilot te starten. In de pilots deden de gemeenten ervaring op met het combineren van inburgerings- en re-integratievoorzieningen. Volgens het ministerie en de zes gemeenten is gebleken dat de combinatie in de praktijk goed te maken is. Uit de evaluatie door Regioplan blijkt dat daar een duidelijke bestuurlijke visie en een weloverwogen organisatie voor nodig zijn. Inburgering en re-integratie Er is een aantal punten die om aandacht vragen wanneer de gemeente de inburgering combineert met re-integratie: de doelgroep de gecombineerde intake de inkoop van het aanbod de handhaving samenwerking met het UWV

16 30 3 Inzet op inburgering deel De doelgroep De beoogde doelgroep voor een gecombineerd traject bestaat uit bijstands- en uitkeringsgerechtigden, die onvoldoende zijn ingeburgerd en een arbeidsplicht hebben. De gemeente bepaalt aan de hand van criteria wie er in aanmerking komt voor een gecombineerd traject. Daarbij gelden criteria als leeftijd, uitkeringsduur, afstand tot de arbeidsmarkt en het gewenste taalniveau. Een te strenge selectie kan ervoor zorgen dat er maar weinig inburgeraars een gecombineerd traject krijgen aangeboden. De gemeente moet bij de selectie niet alleen naar uitkeringsgerechtigden met een arbeidsplicht kijken. Ook uitkeringsgerechtigden zonder arbeidsplicht kunnen veel baat hebben bij het leren van de Nederlandse taal. Soms kan taalachterstand juist de belemmering zijn voor werk. Gecombineerde intake Het is voor de gemeente aan te raden om een gecombineerde intake te verzorgen, zodat er meteen aandacht is voor re-integratie in combinatie met inburgering. Bij een gecombineerde intake kijkt de casemanager niet alleen naar de arbeidsmarktkansen en leercompetenties, maar ook naar het taalniveau. Voordeel is dat meteen de randvoorwaarden, zoals kinderopvang, kunnen worden geregeld. Een gecombineerde intake maakt het mogelijk om direct een aanbod op maat aan te bieden. Dat voorkomt onnodige bureaucratie. Inkoop aanbod Het aanbieden van gecombineerde trajecten heeft gevolgen voor de wijze waarop de gemeente inkoopt. Het is van belang dat de gemeente de kwaliteit van de inkoop goed in de gaten houdt en verschillen in niveau kan aanbieden vanwege grote verschillen in cultuur, leeftijd en ervaringen van de cursisten. Bij een gecombineerd traject moeten activiteiten goed op elkaar aansluiten en elkaar niet overlappen. Handhaving De gemeente is vrij om een gecombineerde beschikking op te stellen. Dat betekent dat in een beschikking staat wat de rechten en plichten zijn op het terrein van zowel re-integratie als inburgering. De inburgeraar blijft vrij om een gecombineerde beschikking te ondertekenen. Pas op het moment dat de inburgeraar de beschikking heeft ondertekend, gaat de handhaving in. Dat betekent dat dan pas de termijn van vijf jaar ingaat die de inburgeraar heeft om het examen te halen. Samenwerking met het UWV Niet alleen inburgeringsplichtigen met een bijstandsuitkering kunnen een gecombineerde voorziening krijgen. Ook inburgeringsplichtigen met bijvoorbeeld een uitkering in het kader van de WAO, Wia of WW, kunnen een gecombineerde voorziening krijgen aangeboden. De gemeente kan de middelen voor de inburgeringsvoorziening overhevelen naar het UWV. Hiervoor is samenwerking met het UWV nodig. De Wet maatschappelijke ondersteuning en de WI De gemeente is met de Wmo verantwoordelijk voor maatschappelijke ondersteuning. Maatschappelijke ondersteuning omvat activiteiten die het mensen mogelijk maken om mee te doen in de samenleving. Dat kan bijvoorbeeld met vrijwilligerswerk en mantelzorg, met goede informatie en advies, opvoedingsondersteuning en hulp bij het huishouden. De maatschappelijke ondersteuning is in de Wmo uitgewerkt in negen prestatievelden.. Het bevorderen van de sociale samenhang in en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten. 2. Op preventie gerichte ondersteuning bieden aan jongeren met problemen met opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden. 3. Het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning. 4. Het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers. 5. Het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijke verkeer en van het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem. 6. Het verlenen van voorzieningen aan mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem ten behoeve van het behoud van hun zelfstandig functioneren of hun deelname aan het maatschappelijke verkeer. 7. Het bieden van maatschappelijke opvang, waaronder vrouwenopvang en de opvang van slachtoffers van huiselijk geweld. 8. Het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg. 9. Het bevorderen van verslavingsbeleid.

17 32 33 Inzet op inburgering deel Meedoen Het doel van de Wmo is meedoen van alle burgers. In veel gemeenten ligt het accent bij de Wmo nog sterk op zorg en hulp in het huishouden, omdat dit een nieuwe taak is voor gemeenten. Maar de Wmo is breder, het is eerst en vooral een participatiewet, die ondersteunt dat alle mensen kunnen meedoen in de samenleving. Inburgering vergroot de kans dat iemand meedoet. Aandachtspunt bij zowel Wmo, Wwb als WI is de regie in eigen handen nemen. Veel mensen kunnen dat, maar het wordt ook gevraagd van mensen die dat niet gewend zijn. Kennis overdragen is dan vaak niet genoeg: empowerment of ondersteuning zijn eerder aan de orde. De gemeente kan de Wmo inzetten om inburgeraars te ondersteunen bij het inburgeringsproces. Mogelijkheden zijn: De Wmo inzetten ter bevordering van ontmoeting van inburgeraars met andere leden van de samenleving. De inburgeraars krijgen zo de kans om bijvoorbeeld de Nederlandse taal sneller en beter te beheersen. De Wmo inzetten ter voorbereiding op het inburgeringstraject. Voor een groot aantal inburgeringsplichtigen is extra ondersteuning nodig om ervoor te zorgen dat zij het inburgeringsexamen kunnen gaan halen. Vanwege de grote achterstand en kwetsbare positie is namelijk niet iedereen in staat om binnen een termijn van vijf jaar het examen te halen. De Wmo maakt het mogelijk om voortrajecten, zoals vormen van ontmoeting van vrouwen en taalprojecten, te financieren. De Wmo inzetten om het vervolg op inburgering te organiseren. Na het behalen van het inburgeringsexamen is participatie niet voor iedereen mogelijk. Vrijwilligerswerk kan dan een goed vervolg zijn. De gemeente kan met behulp van de Wmo ervoor zorgen dat het vrijwilligerswerk goed aansluit op de inburgeringstrajecten. Doel Taal aan huis, project van Gilde de Baronie in Breda Een project voor anderstalige vrouwen uit Breda (noordoost) die de Nederlandse taal nog niet goed onder de knie hebben en hier graag verandering in willen brengen. Zij worden gekoppeld aan Nederlandssprekende vrouwen om een keer in de week bij elkaar te komen en in het Nederlands te praten over van alles en nog wat. Zo kunnen de vrouwen van elkaar leren en tevens begrip voor elkaar krijgen. Aanpak Vaak gaan de vrouwen er samen op uit om te wandelen, winkelen, samen koken, sporten etcetera. Ook zijn er regelmatig bijeenkomsten voor beide groepen vrouwen. Zo krijgen de vrijwilligsters voordat ze met de huisbezoeken van start gaan een training waarin ze voorbereid worden op de huisbezoeken. Er wordt gesproken over de wijk, verschillende culturen en hoe een gesprek aan te gaan met iemand die de taal niet goed spreekt. Voor dezelfde vrouwen zijn er ook terugkombijeenkomsten om te vertellen over hun ervaringen en te horen van anderen hoe zij dingen aanpakken. Daarnaast zijn er ook bijeenkomsten voor de koppels gezamenlijk. Het doel hiervan is een gezellige dag te beleven met vrouwen uit de buurt die je niet eerder kende. Op die manier wordt bevorderd dat mensen uit de wijk elkaar leren kennen. Resultaat De Nederlandssprekende vrouw kan veel leren als het gaat om gebruiken, gewoonten en cultuur van de anderstalige vrouw en andersom leert de anderstalige vrouw veel van de Nederlandse cultuur en de Nederlandse taal. Het gaat hierbij vooral om het durven gebruiken van de Nederlandse taal in het dagelijks leven, dus in alledaagse situaties als zelfstandig boodschappen doen, naar de dokter gaan, met de leraar een praatje kunnen maken etcetera.

18 34 35 Inzet op inburgering hoofdstuk 6 Doel Opvoeders in de schijnwerpers, project van het ROC Eindhoven en de Openbare Bibliotheek Het project Opvoeders in de schijnwerpers ondersteunt allochtone vrouwen bij hun opvoedingstaak, door verbetering van de taalvaardigheid, vergroting van de kennis van de Nederlandse samenleving en verwerving van informatievaardigheden die bijdragen aan de zelfredzaamheid. Daarnaast besteedt het project expliciet aandacht aan de ouderparticipatie op de verschillende scholen. Aanpak Opvoeders komen drie dagdelen in de week bijeen. Twee dagdelen worden gevuld met taallessen en opvoedingsthema s. Het derde dagdeel wordt gebruikt voor wisselende activiteiten: een bezoek aan een winkel, een bezoek van de wijkverpleegkundige en bibliotheeklessen. Deelnemers oefenen hun taalvaardigheden door het uitvoeren van opdrachten op de school van hun kinderen: een oudergesprek, een rapportbespreking, het mede organiseren van een activiteit op school. Aan de slag met de Wet inburgering Deze CliPPer beschrijft de gevolgen van de Wet inburgering voor een deel van de achterban van de cliëntenraad. Inburgeringsplichtigen moeten het inburgeringsexamen binnen een bepaalde termijn halen. Dat vraagt van veel mensen een grote inspanning. Niet alle inburgeringsplichtigen zijn in staat om in 3,5 of 5 jaar het inburgeringsexamen te halen. Daarvoor moeten ze dure cursussen volgen, die niet altijd worden vergoed. Wanneer ze het examen niet binnen de gestelde termijn halen, is de kans groot dat ze boetes moeten betalen. Daar komt nog bij dat veel inburgeringsplichtigen de taal nu onvoldoende beheersen, zodat het voor hen lastig is om zich goed te laten informeren. Eigen verantwoordelijkheid is het uitgangspunt van de wet. Het is wel belangrijk dat de inburgeringsplichtigen de juiste voorzieningen aangeboden krijgen, dat zij goed op de hoogte zijn van de rechten en plichten en dat ze waar nodig worden ondersteund bij het halen van het examen. Resultaten Door de bibliotheekbezoeken zijn verschillende doelen bereikt: het aanleren van informatieve vaardigheden (gebruik bibliotheek, pc-kennis) het aanreiken van actuele en betrouwbare informatie (Kijkwijzer, internetsites voor kinderen, brochures over voeding) het vergroten van de taalvaardigheid het leren kennen van materialen voor kinderen en het daaruit kunnen kiezen het bezig zijn met opvoedingsthema s integratie: spontane gesprekken in het Nederlands over diverse onderwerpen die de vrouwen aandragen kennismaking met de Nederlandse cultuur een laagdrempelige ontmoetingsplek het opheffen van een isolement het opvijzelen van het zelfvertrouwen De cliëntenraad kan daarom een aantal zaken oppakken: de Wet inburgering op de agenda van de cliëntenraad zetten in contact treden met allochtone organisaties de verordening Wet inburgering bespreken: - het bepalen van de doelgroep - regeling eigen bijdrageregeling - de boete of stimuleringsregeling - inkoop van cursussen - informatie aan de doelgroep het regelmatig volgen en evalueren van uitvoering van de wet De Wet inburgering op de agenda Bespreek met elkaar de noodzaak en wenselijkheid om de Wet inburgering op de agenda van de vergaderingen van de cliëntenraad te zetten. De wet betreft een behoorlijk deel van de achterban van de cliënten-

19 36 37 Inzet op inburgering deel raad en heeft raakvlakken met zowel de Wwb als de Wmo. Door het onderwerp te agenderen is het mogelijk om de gemeente van advies te voorzien. Dat advies kan betrekking hebben op thema s uit de verordening en het volgen en evalueren van de uitvoering. Om de gemeente goed te kunnen adviseren is contact met de doelgroep van groot belang. De verordening Wet inburgering bespreken De gemeente moet een verordening opstellen waarin staat op welke wijze de gemeente de Wet inburgering gaat uitvoeren. Een aantal gemeenten heeft op dit moment al een verordening opgesteld. De cliëntenraad is daar niet altijd van op de hoogte. Bij de raadsgriffier of bij de beleidsambtenaar inburgering kan worden nagevraagd hoever de gemeente is met de verordening. De cliëntenraad in contact met allochtone organisaties De Wet inburgering biedt de cliëntenraad een kans om in contact te komen met allochtonen en hun organisaties. Tot op heden worden hun belangen vaak nog weinig behartigd, omdat er weinig allochtonen betrokken zijn bij het werk van de cliëntenraad. De wet is een directe aanleiding om in contact te treden. Dat contact kan worden opgebouwd door met verschillende groepen inburgeraars in gesprek te gaan, op plekken waarveel inburgeraars komen. Bij een moskee, bij zelforganisaties, organisaties die activiteiten organiseren voor inburgeraars (bijvoorbeeld een Buitenlands Vrouwen Centrum) of via zogenaamde bezoekvrouwen. Ook docenten die bij de inburgering betrokken zijn vangen veel signalen op. Onder hen zijn zeer bevlogen personen die, als er eenmaal een vertrouwensrelatie is opgebouwd, allerlei complexe vragen krijgen waar zij vaak geen antwoord op weten, maar de cliëntenraad mogelijk wel. Wellicht zijn er mogelijkheden om als cliëntenraad gastlessen te verzorgen. Allochtone gemeenteraadsleden zijn een andere weg. Zij hebben gewoonlijk een zeer breed netwerk en kunnen een goede ingang zijn om contacten te leggen. Het gaat er uiteindelijk om de ervaringen van inburgeraars zelf te horen: Wat vinden zij van de inburgeringsvoorziening? Sluit die goed aan op de re-integratievoorziening? Welke knelpunten ervaren ze bij het volgen van de voorziening? Wat vinden ze van de wijze waarop ze zijn geïnformeerd? Zijn de rechten en plichten duidelijk? Als de gemeente de verordening heeft vastgesteld, kan de cliëntenraad zeker nog een rol van betekenis spelen. De gemeente moet de gemaakte afspraken nog gaan uitvoeren. Het is aan de cliëntenraad om dit proces kritisch te volgen. Wanneer de cliëntenraad knelpunten signaleert, is het zaak om dit aan de gemeente door te geven. Is de verordening nog niet opgesteld, dan kan de cliëntenraad er voor zorgen dat gehoord te worden voordat de verordening definitief is vastgesteld. Anders beoordeelt enkel de gemeenteraad die verordening, omdat er geen cliëntenparticipatie is geregeld. Onderwerpen in de verordening waar de cliëntenraad op moet letten: Bepalen van de doelgroep Ga na of de gemeente gebruik maakt van haar mogelijkheid om een inburgeringsvoorziening aan te bieden aan inburgeringsplichtigen met een uitkering en aan inburgeringsplichtigen zonder werk en eigen inkomen. Wanneer de gemeente dat niet doet, geef dan aan dat het nodig is om juist deze groepen te ondersteunen bij hun inburgering. Een voorziening vergroot de kans dat ze daadwerkelijk inburgeren, vergroot de kans op participatie en uitstroom uit de uitkering en voorkomt financiële problemen. Wanneer de gemeente een inburgeringsvoorziening aanbiedt, let er dan op dat de criteria niet te streng zijn. In principe zouden alle uitkeringsgerechtigden met een taalachterstand een gecombineerde voorziening moeten krijgen. Eigen bijdrage Ga na hoe de gemeente omgaat met de eigen bijdrage. Wijs de gemeente erop dat 270 een hoog bedrag is, zeker voor uitkeringsgerechtigden en mensen met een laag inkomen.

20 38 39 Inzet op inburgering deel Vragen die hierbij een rol spelen zijn: Wanneer int de gemeente de eigen bijdrage en op welke wijze? Is het mogelijk om de eigen bijdrage in termijnen te betalen? Is het mogelijk om de te betalen 270 te compenseren via het toekennen van een premie in het kader van de Wwb of bijzondere bijstand? De boete of stimuleringsregeling Ga na hoe hoog de boetes zijn die de gemeente wil gaan opleggen wanneer afspraken niet worden nagekomen. In de wet is bepaald wat de maximale hoogte van de boetes is. Houdt een pleidooi om boetes zo laag mogelijk te houden. Verder zal de gemeente duidelijk moeten maken wanneer iemand te maken krijgt met een boete. Boetes zijn een middel om mensen te straffen. Algemeen is bekend dat belonen van mensen een effectiever instrument is. De cliëntenraad kan adviseren op welke wijze de gemeente inburgeraars kan belonen. Het aanbieden van een inburgeringsvoorziening (wanneer de gemeente dat nog niet doet) is een mogelijkheid. Een andere mogelijkheid is het laten vervallen van de eigen bijdrage of het inzetten van een stimuleringspremie. Inkoop van het aanbod Bij de inkoop van het aanbod moet de cliëntenraad op twee punten letten:. Of het aanbod voor de inburgering voldoende maatwerk biedt en voldoet aan een aantal criteria, zoals toegankelijkheid, flexibiliteit (worden de cursussen op verschillende tijden aangeboden en op verschillende locaties), tempo en kwaliteit. 2. Of de gemeente ook een aanbod inkoopt ter voorbereiding op de inburgering en als vervolg op de inburgering. Ad. De inburgeringsvoorziening moet goed aansluiten bij de mogelijkheden van de inburgeraars. Bij een gecombineerd aanbod is het belangrijk dat de inburgeringsvoorziening en de reintegratievoorziening goed op elkaar aansluiten. De voorzieningen moeten elkaar versterken. Overlap zal voorkomen moeten worden en een snelle start van de voorziening na de intake houdt de vaart erin. Ad 2. De cliëntenraad kan de gemeente erop wijzen dat voor een groep mensen deelname aan een inburgeringscursus een te grote stap is om mee te beginnen. Het is aan te raden om als gemeente ook aanbod in te kopen dat mensen voorbereidt op de inburgering. Het gaat hier om aanbod dat erop gericht is om mensen uit een sociaal isolement te halen, mensen een eerste kennismaking te bieden met de Nederlandse taal en samenleving. De Wmo biedt de mogelijkheid om deze voortrajecten in te kopen. Daarnaast is het goed om de gemeente erop te wijzen dat inburgering nog maar een eerste stap is. Zeker de mensen die geen betaald werk hebben, moeten de mogelijkheid krijgen om de taal te blijven spreken. Dat kan bijvoorbeeld via vrijwilligerswerk of deelname aan activiteiten in de buurt. Informatie over de wet aan de doelgroep De gemeente is verplicht om de doelgroep te informeren over de Wet inburgering. Daarbij moet de gemeente rekening houden met de doelgroep. Het gaat om een doelgroep die de taal vaak onvoldoende beheerst, vaak niet over internet beschikt en ook niet altijd mobiel is. De informatie moet dus laagdrempelig worden aangeboden. Liefst mondeling, in overleg en samenwerking met bijvoorbeeld organisaties van allochtonen of vluchtelingenwerk. Ga als cliëntenraad na of de informatie voor inburgeraars makkelijk te vinden en te begrijpen is en voldoende gegevens bevat over hun rechten en plichten. Volgen en evalueren van de uitvoering van de wet De uitvoering van de wet laat pas echt zien wat de knelpunten zijn. De cliëntenraad kan de uitvoering van de wet goed volgen en alert zijn op knelpunten. Dit volgen kan door de wet regelmatig op de agenda te zetten van vergaderingen. Vragen die de cliëntenraad kan stellen, zijn onder meer de volgende: Sluit de inburgeringsvoorziening goed aan op de re-integratievoorziening? Voeren casemanagers de gecombineerde intake goed uit?