5 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker. preventie Oost

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "5 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker. preventie Oost"

Transcriptie

1 5 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker preventie Oost BVO Baarmoederhalskanker in breed perspectief Donderdag 27 november 2003 Nationaal Sportcentrum Papendal, Arnhem Mede onder auspiciën Microsymposium Pathologie

2 Inhoudsopgave: Voorwoord... 3 Programma... 4 Abstracts... 6 t/m 11 Stellingen paneldiscussie

3 VOORWOORD J. Bulten De Stichting Baarmoederhalskankerpreventie Oost organiseert eenmaal per jaar een bijeenkomst voor de in de regio werkzame pathologen/analisten, huisartsen, gynaecologen, functionarissen van het kankercentrum en de GGD-en. Dit zijn de vijf beroepsgroepen die betrokken zijn bij de uitvoering van het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Deze symposia beogen nascholing en kwaliteitsverbetering van het bevolkingsonderzoek. De bijeenkomsten zijn afwisselend mono (pathologen/analisten) - en multidisciplinair (alle beroepsgroepen). Dit jaar is het symposium multidisciplinair van opzet en hebben we voor onderwerpen gekozen die in de toekomst van grote invloed kunnen zijn op de uitvoering van het BVO naar baarmoederhalskanker. Voor de pauze bestaat het programma uit onderwerpen die organisatorisch (uitleg over het systeem van uitnodigen), practisch (het maken van een uitstrijk) en meer klinisch technisch (dunne laag cytologie en HPV) van aard zijn. Het tweede deel van het programma handelt over de lage deelnemingsgraad van vrouwen aan het BVO. Tot slot zal een panel van deskundige vrouwen uit de verschillende beroepsgroepen zich aan de hand van stellingen buigen over deze problematiek. Er wordt gerekend op actieve participatie aan deze discussie door de deelnemers uit de zaal. Het voorbereidende groot RCP-team, Dana Block (bureau DHV Groot Gelre), Dick Verbeek (pathologie CWZ), Jan Blokzijl/J. van Beek (pathologie Rijnstate), Leon Massuger (gynaecologie UMC St. Radboud), Diny van Veldhuizen (GGD Hulpverlening Gelderland Midden), Judith Vedder, Rietje Salet, Bert Siebers, Annelies Mulders, Hans Bulten (allen pathologie-umc St Radboud) en Jan Hupkes (regio manager). wenst u een inspirerend en leerzaam symposium toe! 27 November

4 PROGRAMMA Ontvangst met koffie en broodjes Voorzitter: J. Bulten, regionaal coördinerend patholoog Opening J. van Dijck, voorzitter Stuurgroep Uitleg systeem uitnodigen vrouwen voor het BVO baarmoederhalskanker E. Janssen Steenberg, informatie deskundige Problemen bij het maken van een uitstrijk E. Blokzijl, gynaecoloog M. van Woezik, praktijk-assistente Dunne laag cytologie, kwaliteitsverbetering? J. Blokzijl, hoofdanalist Problemen HPV in BVO en variaties binnen menstruele cyclus M. van Ham, gynaecologe in opleiding Pauze Voorzitter: J. Hupkes, regionaal manager BVO: reden van (niet) komen M. Tacken, junior onderzoeker Paneldiscussie Onder leiding van: A. Uyterlinde, patholoog Nabeschouwing paneldiscussie Afsluiting J. Hupkes, regionaal manager 4

5 ABSTRACTS 5

6 Uitleg systeem uitnodigen vrouwen voor het BVO baarmoederhalskanker E. Janssen Steenberg Alle vrouwen tussen de 30 en 60 jaar die staan ingeschreven in de GBA (Gemeentelijke Basis Administratie) hebben recht op deelname aan het Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker. De Stichting Baarmoederhalskankerpreventie Oost zorgt er in samenwerking met de GGD-en en de huisartsen voor, dat al deze vrouwen 1x in de 5 jaar een uitnodiging ontvangen voor het maken van een cervix-uitstrijk. De laboratoriumuitslagen van deze uitstrijkjes worden gekoppeld aan de uitnodigingen, zodat een beeld ontstaat over opkomst en beschermingsgraad. Deze koppeling maakt het tevens mogelijk niet deelnemende vrouwen na verloop van tijd nog een herinnering te sturen. De uitvoering en bewaking van het administratieve proces van het BVO ligt in de regio Oost bij de GGD-en. Zij communiceren hiervoor met de Gemeentelijke Basis Adminstratie, de huisartsen en de laboratoria. Voor de uitvoering van al deze administratieve taken wordt een landelijk ontwikkeld informatiesysteem gebruikt dat deze uitwisseling van gegevens optimaal ondersteund: het Cervix Informatie Systeem, afgekort het CIS. 6

7 Problemen bij het maken van een uitstrijk E. Blokzijl en M. van Woezik In een vraag en antwoordvoordracht wordt ingegaan op moeilijkheden bij het maken van uitstrijkjes door de praktijkondersteuner. Moeilijkheden doen zich voor bij liggingsafwijkingen van de uterus, bij verzakkingen en bij voorafgaande operaties aan de portio. Bij vrouwen, die zich moeilijk kunnen ontspannen bij het speculumonderzoek, loont het soms om de avond voor het onderzoek en anderhalf uur van tevoren een tablet lorazepam oid. te nemen. 7

8 Dunne laag cytologie, kwaliteitsverbetering? J. Blokzijl Van juli 1999 t/m februari 2000 is in het regiolaboratorium voor Pathologie van Ziekenhuis Rijnstate in Arnhem een proefproject opgezet om te bezien of de liquid based cytology methode (LBC) geschikt is voor de cervicale cytologie. Er is een aantal doelstellingen geformuleerd waaraan voldaan moest worden voor tot implementatie kon worden overgegaan. Doelstelling onderzoek De kwaliteit van de diagnostiek moet minimaal gelijk zijn aan die van de conventionele methode. De criteria voor de vergelijking conventionele uitstrijkmethode versus thinlayermethode zijn: * percentage onbeoordeelbare preparaten * sensitiviteit en specificiteit van de gebruikte methode * mate van overeenstemming tussen conventionele uitstrijk en thinlayer methode doorlooptijd en benodigde screentijd Methode De conventionele uitstrijk wordt zoals altijd gemaakt. Daarnaast wordt het borsteltje (CervexBrush ), dat anders wordt weggegooid, in een potje met fixatief (Surepath )gedaan. Het borsteltje wordt hierbij van de steel verwijderd. Daarna wordt dit op dezelfde wijze als ander materiaal naar het laboratorium opgestuurd voor onderzoek. In het laboratorium wordt het celmateriaal dat zich in suspensie nog aan het borsteltje bevindt geschud, waardoor aggregatie van cellen door slijm en eiwit wordt voorkomen. Vervolgens wordt het materiaal over een dichtheidsgradiënt gebracht en gecentrifugeerd, waardoor slijm en andere hinderlijke contaminaties verdwijnen. Daarna gaat het buisje met cellen in het pipetteerstation, waar volledig automatisch het celmateriaal op het glaasje wordt gebracht en gekleurd. Hierbij ontstaat een THINLAYER preparaat van goed van elkaar te onderscheiden cellen, vrijwel zonder overlap. Zowel de conventionele uitstrijk als de thinlayer worden gescreend en beoordeeld en van beide wordt een uitslag gegenereerd. Resultaten pilot Het percentage onbeoordeelbare preparaten wordt met 50% verminderd (van 1,3% naar 0,7%) Sensitiviteit en specificiteit van de gebruikte methode: de voorspellende waarde van de thinlayertechniek is bij hoge afwijkingen (CIN 3) beter (90% thinlayer versus 82% uitstrijk), terwijl bij de lagere afwijkingen er vrijwel geen verschil is Mate van overeenstemming tussen conventionele uitstrijk en thinlayer methode: het aantal gevonden afwijkingen is vrijwel gelijk in beide methodes en het aantal gevonden endometriumcellen neemt in de thinlayertechniek toe met 26% De screentijd wordt gehalveerd (van gemiddeld 6,5 min. bij conventionele uitstrijkpreparaten naar gemiddeld 3,4 min. bij thinlayerpreparaten) Huisartsen en gynaecologen die meededen aan dit onderzoek ervaren afname bij de liquid based cytology methode als prettiger en gemakkelijker Omdat er is voldaan aan de criteria die vooraf zijn gesteld is besloten deze techniek te implementeren. 8

9 Vervolg na implementatie: In 2000 is de LBC methode geleidelijk aan ingevoerd als primaire methode (direct sampling). Dat wil zeggen dat in de jaren 2000 en 2001 er twee soorten cervixonderzoek werden beoordeeld, de conventionele uitstrijkmethode en de LBC methode. Beide methodes zijn met elkaar vergeleken, waarbij uit de follow-up gegevens van de jaren 2000 en 2001 blijkt dat er met de thinlayertechniek een verdere verbetering in de diagnostiek is opgetreden. Er werden in die periode thinlayerpreparaten en conventionele uitstrijken beoordeeld. Van 2887 patiënten werd cytologisch en/of histologisch vervolgonderzoek ontvangen. Resultaten thinlayer versus conventionele uitstrijkmethode 2000 en 2001 Het percentage onbeoordeelbare preparaten in de thinlayertechniek wordt met 86% verminderd in vergelijking met de conventionele uitstrijkmethode. Er worden 3% meer endocervicale cellen gedetecteerd met de thinlayermethode. Er wordt 50% meer endometrium gedetecteerd met de thinlayermethode in vergelijking met de conventionele uitstrijkmethode. Met de thinlayertechniek is er een hogere detectie van premaligne afwijkingen. In de vergelijkinggroep zien we een lichte toename van abnormaal plaveiselepitheel en twee maal zoveel histologisch bewezen dysplasiëen. Er worden drie maal zoveel histologisch bewezen cylinderepitheelafwijkingen gevonden. De accuratesse in de voorspellende waarde van de te verwachten afwijking ligt hoger bij de thinlayermethode. 9

10 Problemen HPV in BVO en variaties binnen menstruele cyclus M. van Ham Gedurende de laatste 20 jaar hebben epidemiologische en moleculaire studies overtuigend aangetoond dat bepaalde typen HPV een oorzakelijke rol spelen bij het ontwikkelen van cervixcarcinoom. HPv zijn circulaire dsdna virussen met een voorkeur voor epitheel waar zij hyperplastische, papillaire en wratachtige laesies kunnen veroorzaken. Er zijn meer dan 100 verschillende HPV typen (chronologisch genummerd) bekend waarbij de typering bepaald wordt door de volgorde van de virale genen. HPV kan onderverdeeld worden in laag en hoog risico HPV waarbij de laatste bekend zijn als de oncogene typen. De prevalentie van HPV onder vrouwen met een cytologisch normale smear loopt uiteen van % met een gewogen gemiddelde van 16%. Bovendien is de prevalentie van HPV gerelateerd aan de leeftijd waarbij de hoogste prevalentie aangetroffen wordt in de leeftijdsgroep van jaar. Bovendien hebben verscheidende studies aangetoond dat HPV na 8-13 maanden weer geklaard kan worden bij vrouwen met een normale cytologie. Over fluctuaties van HPV prevalentie binnen de menstruele cyclus bestaat nog steeds discussie. Daarom hebben wij een studie verricht naar deze schommelingen in HPV prevalentie binnen een menstruele cyclus bij vrouwen met een normale cytologische uitstrijk. In totaal hebben we 20 vrouwen, die vanwege fertiliteitsproblemen onze polikliniek bezochten, bereid gevonden hieraan mee te werken. Na toestemming voor deelname aan het onderzoek werd een vragenlijst ingevuld mbt de medische voorgeschiedenis, het rookgedrag, gebruik van anticonceptie en sexuele anamnese. Tijdens één spontane menstruele cyclus werd wekelijks een uitstrijkje (Cervexbrush) gemaakt ter detectie van HPV. Tevens werd er één keer een cytologische smear gemaakt. De deelneemsters hadden allemaal een regelmatige cyclus en meldden geen behandeling gehad te hebben voor abnormale cervixcytologie gedurende de laatste 10 jaar. HPV detectie werd verricht mbv de Short-fragment Polymerase chain reactie hybridizatie line probe assay (SPF10-LiPA) die in staat is om 25 verschillende HPV typen tegelijkertijd te detecteren en te typeren. Er werden in totaal 80 smears verkregen voor HPV bepalingen. Twee vrouwen hadden een ASCUS en 18 vrouwen een normaal cytologisch uitstrijkje. De prevalentie van alle typen HPV varieerden van 20% tijdens de menstruatie tot 55% in de folliculaire fase. De fluctuaties in prevalentie van oncogeen HPV liep uiteen van 15% (menstruatie) tot 45% in de folliculaire fase. De cumulatieve prevalentie van HPV was 75%, terwijl die voor oncogeen HPV 70% was. HPV 18 (oncogeen) kwam bij 5 vrouwen voor waarbij het opmerkelijk was dat dit nooit gedetecteerd werd in de luteale fase. Gezien bovenstaande bevindingen kan het eenmalig testen van HPV bij cytologisch normale vrouwen met een spontane cyclus een onderschatting geven van de werkelijke HPVstatus en dus leiden tot vals negatieve resultaten. Wat deze bevindingen betekenen voor de toekomstige screening op cervicale afwijkingen moet verder onderzocht worden. 10

11 BVO: reden van (niet) komen M. Tacken Doel Het weergeven van het opkomstpercentage van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker en het bepalen van bijbehorende determinanten op praktijkniveau en vrouwniveau. Inzicht in redenen waarom vrouwen wel of niet deelnemen aan het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker, kan aanknopingspunten geven tot acties die de effectiviteit van het screeningsprogramma zouden kunnen verhogen. Methode Uit 52 geautomatiseerde huisartsenpraktijken werd van alle vrouwen (n=10.355) die in 1999 op grond van hun leeftijd in aanmerking kwamen voor het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker gegevens verzameld. De praktijken maakten deel uit van het Landelijk InformatieNetwerk Huisartsenzorg (LINH). Per praktijk zijn de op te roepen cohorten vastgesteld, het uitnodigingssysteem, type praktijk en urbanisatiegraad. Van de vrouwen zijn gegevens verzameld over hun leeftijd, gemaakte uitstrijk en mogelijke redenen (bij de huisarts bekend) van niet deelname, zoals Uterus Extirpatie. Van deze 52 praktijken zijn 32 praktijken bereid gevonden om vragenlijsten te versturen naar een steekproef van de in 1999 in aanmerking komende vrouwen. In deze vragenlijst zijn psychologische determinanten van de vrouw bepaald. Er zijn twee aparte steekproeven getrokken, één voor vrouwen die een uitstrijk hebben laten maken (n= 1204) en één voor vrouwen die geen uitstrijk hebben laten maken (n=1030). De onderzochte psychologische determinanten kunnen omschreven worden als persoonlijk ingeschat risico, ingeschatte ernst, aversie tegen test procedure, sociale druk en persoonlijk normbesef. Resultaten In totaal kwam 9,7% van de vrouwen in de praktijk op grond van hun leeftijd in aanmerking voor deelname aan het bevolkingsonderzoek. 67,2% van hen heeft ook daadwerkelijk een uitstrijk laten maken. Van de groep die geen uitstrijk heeft laten maken is van 2/3 niet bekend waarom ze niet hebben deelgenomen aan het bevolkingsonderzoek. Gemiddeld per praktijk is het opkomstpercentage 65,6%. De opkomst bleek significant hoger wanneer de huisartspraktijk bij het uitnodigen betrokken was en de opkomst was significant hoger in de matig/weinig en niet stedelijke gemeenten ten opzichte van de zeer/sterk stedelijke gemeenten. Andere organisatorische factoren bleken geen significante invloed op de opkomst te hebben. Oudere vrouwen kwamen minder, maar hadden ook vaker een uterusextirpatie. Jonge vrouwen kwamen minder, maar waren voor een deel zwanger. Vrouwen die een uitstrijk laten maken hebben relatief minder aversie tegen de testprocedure, ervaren een grotere sociale druk en gaan in sterkere mate in op de uitnodiging vanuit een persoonlijk normbesef. Het ingeschatte risico noch de waargenomen ernst zijn gerelateerd aan het wel of niet opkomen. Beschouwing De variatie tussen praktijken en uitnodigingssystemen geeft aan dat verbetering van de opkomst tot de mogelijkheden behoort. Het (verder) betrekken van de huisarts lijkt een aangewezen weg, maar ook het kunnen duiden waarom sommige vrouwen niet opkomen behoeft nadere invulling. De effectiviteit van het screeningsprogramma kan verhoogd worden door aan de determinanten aversie tegen testprocedure en persoonlijk normbesef aandacht te besteden, bijvoorbeeld in de vorm van publieke gezondheidsvoorlichting. Het betrekken van de huisartspraktijk bij het uitnodigingsysteem vergroot de sociale druk, hetgeen aanleiding is om een uitstrijk te laten maken. 11

12 Stellingen bij paneldiscussie bevordering opkomstpercentages, Papendal 27 november 2003 Bij elke stelling reageren de deelnemers in de zaal eerst met het opsteken van een groene (mee eens) of rode kaart (oneens). Hierna gaat het panel o.l.v. A. Uyterlinde met elkaar in discussie. 1) Extra geld besteden aan reclame/voorlichting heeft geen zin omdat non-responders toch niet zullen komen. Het geld kan beter besteed worden aan kwaliteitsverbetering van het BVO. 2) In de landelijke media (radio, tv spotjes zoals Sire en grote dagbladen) wordt geen aandacht besteed aan voorlichting en reclame. Het is effectiever om de budgetten van alle screeningsorganisaties samen te voegen zodat er heldere en uniforme reclame/voorlichting gegeven kan worden. 3) Het budget dat beschikbaar is voor voorlichting/reclame in regio Oost bedraagt ongeveer 1% (2002: op ) van het totale budget. Dit is volstrekt ontoereikend. 4) De zelfoproepende huisarts is medeverantwoordelijk voor het oproepen van de vrouwen. Deze huisarsen en/of hun praktijkassistenten zouden de non-responders actief moeten benaderen. 5) Wanneer vrouwen zeker weten dat de BVO-uitstrijk gemaakt gaat worden door een vrouw zal dit het opkomstpercentage verhogen. 6) Deelneemsters aan het BVO zouden een bonus (in geld of een cadeautje) moeten krijgen. 7) Het aanbieden van een zelf-samplingtest kan de deelname aan het BVO verhogen. Deze stellingen zijn gemaakt door het groot RCP-team dat dit symposium heeft voorbereid. 12

8 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker. preventie Oost

8 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker. preventie Oost 8 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker preventie Oost Diagnostiek en etiologie van endocervicale afwijkingen Donderdag 9 november 2006 Nationaal Sportcentrum Papendal, Arnhem Mede onder auspiciën

Nadere informatie

PROGRAMMA EN ABSTRACTS

PROGRAMMA EN ABSTRACTS PROGRAMMA EN ABSTRACTS 2 e SYMPOSIUM Stichting Baarmoederhalskankerpreventie Oost Donderdag, 12 oktober 2000 Papendal, Arnhem Inhoudsopgave: Voorwoord... 3 Algemene informatie... 4 Programma... 5 2 VOORWOORD

Nadere informatie

BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor 2015

BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor 2015 a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor

Nadere informatie

BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER

BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitoring Het Bevolkingsonderzoek (BVO) Baarmoederhalskanker wordt gecoördineerd door het RIVM. De jaarlijkse Landelijke Monitoring van het Bevolkingsonderzoek

Nadere informatie

CERVIXCARCINOOM. Nascholingsavond voor assistenten en poh ers DINSDAG 13 NOVEMBER ROTTERDAM

CERVIXCARCINOOM. Nascholingsavond voor assistenten en poh ers DINSDAG 13 NOVEMBER ROTTERDAM CERVIXCARCINOOM Nascholingsavond voor assistenten en poh ers DINSDAG 13 NOVEMBER ROTTERDAM Nascholing Diagnostiek en behandeling van het Cervixcarcinoom Programma 1. Ontvangst en Welkom 2. Cytologische

Nadere informatie

BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor 2016

BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor 2016 a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor

Nadere informatie

In 2009 werden vrouwen en in vrouwen uitgenodigd om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek.

In 2009 werden vrouwen en in vrouwen uitgenodigd om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek. 1. SAMENVATTING De Stichting Bevolkingsonderzoek Oost, hierna genoemd SBO, is in de regio Oost verantwoordelijk voor de opzet, uitvoering en procesmatige kwaliteit van het bevolkingsonderzoek voor de opsporing

Nadere informatie

Inhoudsopgave: Voorwoord... 2. Programma... 3. Abstracts... 5 t/m 10

Inhoudsopgave: Voorwoord... 2. Programma... 3. Abstracts... 5 t/m 10 Inhoudsopgave: Voorwoord... 2 Programma... 3 Abstracts... 5 t/m 10 VOORWOORD Dit is het 13 e Papendalsymposium dat zoals gebruikelijk in samenwerking met de 7 laboratoria uit regio Oost en mede onder auspiciën

Nadere informatie

Chapter 9. Nederlandse samenvatting

Chapter 9. Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door een infectie met een virus, het zogenaamde hoog-risico humaan papillomavirus (hrhpv).

Nadere informatie

Baarmoederhalskanker screening

Baarmoederhalskanker screening Baarmoederhalskanker screening Wat gaat er veranderen? Lex Makkus, Patholoog PAL Geschiedenis BVO-BMHK Huidige BVO - hrhpv Triage Sterfte cervix carcinoom absolute aantallen/cohort 45 40 35 30 25 20 15

Nadere informatie

Chapter 9. Nederlandse Samenvatting

Chapter 9. Nederlandse Samenvatting Chapter 9 Nederlandse Samenvatting Summary and Nederlandse samenvatting SAMENVATTING Baarmoederhalskanker is de vierde meest voorkomende kanker bij vrouwen wereldwijd. Deze ziekte wordt gedurende een periode

Nadere informatie

PROGRAMMA EN ABSTRACTS

PROGRAMMA EN ABSTRACTS PROGRAMMA EN ABSTRACTS 1 e multidisciplinaire bijeenkomst Stichting Baarmoederhalskankerpreventie Oost Dinsdag, 12 oktober 1999 Papendal, Arnhem Inhoudsopgave: Algemene informatie... 3 Programma... 4 Abstracts

Nadere informatie

BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER. Monitor 2017 EERSTE RESULTATEN VAN HET VERNIEUWDE

BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER. Monitor 2017 EERSTE RESULTATEN VAN HET VERNIEUWDE a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor

Nadere informatie

Nieuwe Richtlijn Cervixcytologie (2016)

Nieuwe Richtlijn Cervixcytologie (2016) (2016) Inleiding, praktisch gebruik Herhalingsadviezen & HPV-test Stand van zaken na 1 jaar BVO Hans Bulten 13 April 2018, Veenendaal Symposium VAP/NVVP Disclosure Hans Bulten (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting Dit proefschrift gaat over (symptomatische) vulvovaginale candidiasis en over de asymptomatische aanwezigheid van Candida in de vagina. Vulvovaginale candidiasis (VVC) wordt veroorzaakt door

Nadere informatie

Nieuwe bevolkings onderzoek baarmoederhalskanker

Nieuwe bevolkings onderzoek baarmoederhalskanker Nieuwe bevolkings onderzoek baarmoederhalskanker 13-april-2016 Dorry Boll, gynaecoloog Lizette Nollen, patholoog Rob Beumer, huisarts In samenwerking met: Els Bovy, Bevolkingsonderzoek Zuid Programma Baarmoederhalskanker

Nadere informatie

Samenvatting. De ziekte en het bevolkingsonderzoek

Samenvatting. De ziekte en het bevolkingsonderzoek Samenvatting Nederland heeft een goed bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker ( het uitstrijkje ). Er zijn echter kansen om de preventie van baarmoederhalskanker verder te verbeteren. Zo is er een

Nadere informatie

4 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker. preventie Oost. Afscheidsymposium Dr. A. Hanselaar

4 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker. preventie Oost. Afscheidsymposium Dr. A. Hanselaar 4 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker preventie Oost Afscheidsymposium Dr. A. Hanselaar Donderdag 21 november 2002 Nationaal Sportcentrum Papendal, Arnhem Mede onder auspiciën Microsymposium Pathologie

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Balanceren op het slappe koord 4. Stand van zaken m.b.t. ontwikkelingen 5 bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker

Inhoudsopgave. Balanceren op het slappe koord 4. Stand van zaken m.b.t. ontwikkelingen 5 bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Inhoudsopgave Balanceren op het slappe koord 4 Mw. Drs. G.A. Bentvelsen-Prins Raad van Bestuur Bevolkingsonderzoek Oost, Deventer Stand van zaken m.b.t. ontwikkelingen 5 bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker

Nadere informatie

Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015

Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015 Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015 Pagina 2 Algemeen Dit draaiboek biedt huisartsen die zelf vrouwen in de praktijk uitnodigen voor het bevolkingsonderzoek

Nadere informatie

Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2014

Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2014 Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2014 Pagina 2 Algemeen Dit draaiboek biedt huisartsen die zelf vrouwen in de praktijk uitnodigen voor het bevolkingsonderzoek

Nadere informatie

KRITISCHE KENGETALLEN INLEIDING

KRITISCHE KENGETALLEN INLEIDING KRITISCHE KENGETALLEN INLEIDING Baarmoederhalskanker of cervixcarcinoom is wereldwijd nog steeds een van de belangrijkste oorzaken van sterfte aan kanker bij vrouwen. Nederland is één van de Europese landen

Nadere informatie

PROGRAMMA EN ABSTRACTS

PROGRAMMA EN ABSTRACTS PROGRAMMA EN ABSTRACTS 3 e SYMPOSIUM 1 E LUSTRUM STICHTING BAARMOEDERHALSKANKER- PREVENTIE OOST Donderdag, 8 november 2001 Papendal, Arnhem Inhoudsopgave: Voorwoord... 3 Algemene informatie... 4 Programma...

Nadere informatie

Informatiestromen screeningslaboratoria

Informatiestromen screeningslaboratoria Informatiestromen screeningslaboratoria Het RIVM en de FSB hebben de informatiestromen voor het vernieuwde bevolkingsonderzoek binnen de screeningslaboratoria in beeld gebracht. Deze informatiestromen

Nadere informatie

Stichting Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker Twente. Jaarverslag 2009

Stichting Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker Twente. Jaarverslag 2009 Stichting Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker Twente Jaarverslag 2009 1. Inleiding Voor u ligt het laatste jaarverslag van de Stichting Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker Twente (SBBT) Per 1

Nadere informatie

HPV test volgens landelijke richtlijn. Heleen Doornewaard, Patholoog Gelre ziekenhuizen, 11 maart 2009

HPV test volgens landelijke richtlijn. Heleen Doornewaard, Patholoog Gelre ziekenhuizen, 11 maart 2009 HPV test volgens landelijke richtlijn Heleen Doornewaard, Patholoog Gelre ziekenhuizen, 11 maart 2009 HPV-vaccinatie Het kan je leven redden, maar ook voor niks zijn NRCnext, dd 03-03-09 1.Wat heeft baarmoederhalskanker

Nadere informatie

Programma. Inleiding Aanpak in de huisartspraktijk. Algemene conclusies Evaluatie

Programma. Inleiding Aanpak in de huisartspraktijk. Algemene conclusies Evaluatie Programma Inleiding Aanpak in de huisartspraktijk Oplossen casuïstiek in kleine groepen Bespreken casuïstiek in plenum en toetsing aan de richtlijn Algemene conclusies Evaluatie Inleiding Jaarlijks sterfte

Nadere informatie

IMPROVE. Helpt u mee het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker vrouwvriendelijker te maken?

IMPROVE. Helpt u mee het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker vrouwvriendelijker te maken? Kan de zelfafnameset het uitstrijkje vervangen? IMPROVE Helpt u mee het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker vrouwvriendelijker te maken? Uitnodiging voor deelname aan wetenschappelijk onderzoek. www.hpvzelfafname.nl

Nadere informatie

Uitstrijkje. Inleiding. Wat is een uitstrijkje? Het onderzoek. Onderzoek van de cellen

Uitstrijkje. Inleiding. Wat is een uitstrijkje? Het onderzoek. Onderzoek van de cellen Uitstrijkje H06.018-05 Inleiding In deze folder vindt u informatie over het uitstrijkje. Dit is een eenvoudig onderzoek om veranderingen in de cellen van de baarmoedermond en baarmoederhals op te sporen.

Nadere informatie

Indicatoren vernieuwd BVO BMHK

Indicatoren vernieuwd BVO BMHK vernieuwd BVO BMHK Inleiding zijn meetbare aspecten van een proces en worden gebruikt om het bevolkingsonderzoek op individueel, regionaal en landelijk niveau te kunnen monitoren en evalueren. De indicatoren

Nadere informatie

Welkom. Vervolgscholing. Colofon. Programma. Vervolgscholing Cervixscreening - Versie Cervixscreening

Welkom. Vervolgscholing. Colofon. Programma. Vervolgscholing Cervixscreening - Versie Cervixscreening Welkom Vervolgscholing Cervixscreening Colofon Uitgave NHG NVDA NVOG NVVP RIVM Screeningsorganisaties VAP Bilthoven, 2018. De Vervolgscholing Cervixscreening mag worden gebruikt door iedereen die beroepsmatig

Nadere informatie

Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015

Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015 Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015 Pagina 2 Algemeen Dit draaiboek biedt huisartsen die zelf vrouwen in de praktijk uitnodigen voor het bevolkingsonderzoek

Nadere informatie

HPV nu en in de toekomst. Nynke de Boer Magda van Oven Britt van Etten Debruijn Jorien Helder-Woolderink

HPV nu en in de toekomst. Nynke de Boer Magda van Oven Britt van Etten Debruijn Jorien Helder-Woolderink HPV nu en in de toekomst Nynke de Boer Magda van Oven Britt van Etten Debruijn Jorien Helder-Woolderink 15000 HPV HPV2 HPV4 HPV6 HPV11 High risk HPV (hr-hpv) Hr HPV 80 % van alle vrouwen maakt eens

Nadere informatie

Programma. Inleiding Aanpak in de huisartsenpraktijk. Algemene conclusies Evaluatie

Programma. Inleiding Aanpak in de huisartsenpraktijk. Algemene conclusies Evaluatie Programma Inleiding Aanpak in de huisartsenpraktijk Oplossen casuïstiek in kleine groepen Bespreken casuïstiek in plenum en toetsing aan de richtlijn Algemene conclusies Evaluatie Inleiding Jaarlijks sterfte

Nadere informatie

Inhoudsopgave: Voorwoord... 2. Programma... 3. Abstracts... 5 t/m 10

Inhoudsopgave: Voorwoord... 2. Programma... 3. Abstracts... 5 t/m 10 Inhoudsopgave: Voorwoord... 2 Programma... 3 Abstracts... 5 t/m 10 VOORWOORD Dit 11 e Papendalsymposium is wederom met veel plezier vanuit het RCP-buro georganiseerd. Het programma is tot stand gekomen

Nadere informatie

Het afwijkende uitstrijkje. Polikliniek Gynaecologie (TZA)

Het afwijkende uitstrijkje. Polikliniek Gynaecologie (TZA) Het afwijkende uitstrijkje Polikliniek Gynaecologie (TZA) In het kader van het bevolkingsonderzoek of omdat u klachten heeft, is er bij u een uitstrijkje gemaakt. De uitslag van dit uitstrijkje blijkt

Nadere informatie

Overgang van het bestaande naar het vernieuwde bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker

Overgang van het bestaande naar het vernieuwde bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Overgang van het bestaande naar het vernieuwde bevolkingsonderzoek Inleiding In opdracht van minister Schippers van VWS wordt het bevolkingsonderzoek in 2016 vernieuwd. Het Centrum voor Bevolkingsonderzoek

Nadere informatie

Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015

Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015 Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015 Pagina 2 Algemeen Dit draaiboek biedt huisartsen die zelf vrouwen in de praktijk uitnodigen voor het bevolkingsonderzoek

Nadere informatie

Q1 Wat is uw specialistische registratie?

Q1 Wat is uw specialistische registratie? Q Wat is uw specialistische registratie? Beantwoord: Overgeslagen: 0 Patholoog Gynaecoloog Huisarts Analist Moleculair bioloog Medisch microbioloog Doktersassisten t Verpleegkundige Anders, nl.: 0% 0%

Nadere informatie

Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015

Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015 Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015 Pagina 2 Algemeen Dit draaiboek biedt huisartsen die zelf vrouwen in de praktijk uitnodigen voor het bevolkingsonderzoek

Nadere informatie

Prof. dr. Steven Weyers Namens de werkgroep BVO naar baarmoederhalskanker ter voorbereiding van de Gezondheidsconferentie Bestuurslid VVOG

Prof. dr. Steven Weyers Namens de werkgroep BVO naar baarmoederhalskanker ter voorbereiding van de Gezondheidsconferentie Bestuurslid VVOG Prof. dr. Steven Weyers Namens de werkgroep BVO naar baarmoederhalskanker ter voorbereiding van de Gezondheidsconferentie Bestuurslid VVOG Diensthoofd Vrouwenkliniek UZ Gent Baarmoederhalskanker als ziekte

Nadere informatie

In deze speciale uitgave van Screen. het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Highlights:

In deze speciale uitgave van Screen. het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Highlights: SPECIAL BMHK Screenmaart 2012 In deze speciale uitgave van Screen staat het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker (BMHK) centraal. Highlights: praktijkondersteuners BMHK stellen zich aan u voor > 2

Nadere informatie

Het uitstrijkje. Gynaecologie

Het uitstrijkje. Gynaecologie Het uitstrijkje Gynaecologie U bezoekt het spreekuur Gynaecologie voor het maken van een uitstrijkje. Uitstrijkjes worden gemaakt om afwijkingen aan de baarmoederhals op te sporen. Uitstrijkjes dienen

Nadere informatie

Uitstrijkjes worden gemaakt om (voorstadia van) baarmoederhalskanker op te sporen.

Uitstrijkjes worden gemaakt om (voorstadia van) baarmoederhalskanker op te sporen. Uitstrijkje Inleiding Uitstrijkjes worden gemaakt om (voorstadia van) baarmoederhalskanker op te sporen. Uitstrijkjes worden gemaakt om de volgende redenen: Bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker

Nadere informatie

Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Uitnodiging

Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Uitnodiging Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Uitnodiging Waarom dit bevolkingsonderzoek? Elk jaar krijgen ongeveer 700 vrouwen baarmoederhalskanker. Jaarlijks overlijden 200 vrouwen aan deze ziekte. Baarmoeder

Nadere informatie

Inhoudsopgave: Voorwoord... 2. Programma... 3. Abstracts... 5 t/m 14

Inhoudsopgave: Voorwoord... 2. Programma... 3. Abstracts... 5 t/m 14 Inhoudsopgave: Voorwoord... 2 Programma... 3 Abstracts... 5 t/m 14 VOORWOORD Het is voor ons een eer om dit jaar opnieuw te kunnen bijdragen aan het inmiddels traditionele en gezaghebbende Papendalsymposium,

Nadere informatie

7 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker. preventie Oost

7 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker. preventie Oost 7 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker preventie Oost Voor- en natraject van de uitstrijk Donderdag 24 november 2005 Nationaal Sportcentrum Papendal, Arnhem Mede onder auspiciën Microsymposium Pathologie

Nadere informatie

Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Uitnodiging

Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Uitnodiging Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Uitnodiging Waarom dit bevolkingsonderzoek? Elk jaar krijgen ongeveer 700 vrouwen baarmoederhalskanker. Jaarlijks overlijden 200 vrouwen aan deze ziekte. Baarmoeder

Nadere informatie

Vernieuwing bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker

Vernieuwing bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Vernieuwing bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Presentatie voor professionals April 2016 1 Disclaimer Hoewel deze presentatie met de grootst mogelijke zorgvuldigheid is opgesteld en wordt onderhouden,

Nadere informatie

Inzenden en aanvragen van diagnostisch onderzoek klinische pathologie, Zuyderland MC

Inzenden en aanvragen van diagnostisch onderzoek klinische pathologie, Zuyderland MC Betreft: Instructie voor huisartspraktijken en privéklinieken A. Bestellen van afnamematerialen, verzendmateriaal en aanvraagformulieren B. Inzenden van (monster)materiaal 1) Postdienst 2) Bodedienst C.

Nadere informatie

OVERGANGSFASE BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER EN INDICATIE INFORMATIE VOOR HUISARTSENPRAKTIJKEN

OVERGANGSFASE BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER EN INDICATIE INFORMATIE VOOR HUISARTSENPRAKTIJKEN OVERGANGSFASE 2016 2017 BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER EN INDICATIE INFORMATIE VOOR HUISARTSENPRAKTIJKEN 2016 SEPTEMBER 2016 De laatste uitnodigingen voor het huidige bevolkings onderzoek zijn

Nadere informatie

Eerste bijeenkomst. Basisscholing. Colofon. Programma. Presentatie dag 1 BSC - Versie Cervixscreening. Eerste bijeenkomst

Eerste bijeenkomst. Basisscholing. Colofon. Programma. Presentatie dag 1 BSC - Versie Cervixscreening. Eerste bijeenkomst Eerste bijeenkomst Basisscholing Cervixscreening Colofon Uitgave NHG NVDA NVOG NVVP RIVM Screeningsorganisaties VAP Bilthoven, 2018. De Basisscholing Cervixscreening mag worden gebruikt door iedereen die

Nadere informatie

Samenvatting Jaarbericht 2012

Samenvatting Jaarbericht 2012 Hierbij presenteren wij een overzicht van de belangrijkste productiecijfers van 2012. Verder treft u een overzicht aan van een aantal van onze activiteiten. Aanvullende informatie vindt u op onze website

Nadere informatie

BEREIKEN VAN NIET-DEELNEMERS IN HET BVO BAARMOEDERHALSKANKER AAN DE HAND V/E HERINNERINGSBRIEF VAN DE GMD-HOUDEND HUISARTS. Dr.

BEREIKEN VAN NIET-DEELNEMERS IN HET BVO BAARMOEDERHALSKANKER AAN DE HAND V/E HERINNERINGSBRIEF VAN DE GMD-HOUDEND HUISARTS. Dr. BEREIKEN VAN NIET-DEELNEMERS IN HET BVO BAARMOEDERHALSKANKER AAN DE HAND V/E HERINNERINGSBRIEF VAN DE GMD-HOUDEND HUISARTS Dr. Eliane Kellen EPIDEMIOLOGIE BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER OPZET

Nadere informatie

Vervolgscholing Cervixscreening. voor doktersassistenten

Vervolgscholing Cervixscreening. voor doktersassistenten Vervolgscholing Cervixscreening voor doktersassistenten Handleiding voor de cursist Samenwerkende organisaties Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker 2018-2019 1 Colofon Uitgave NHG NVDA NVOG NVVP RIVM

Nadere informatie

1-20: Punt 1 t/m 20 betreffende de veranderingen van 2.1 naar 3.0: zie website. Alle wijzigingen van document 3.1 naar 3.2 (op website per )

1-20: Punt 1 t/m 20 betreffende de veranderingen van 2.1 naar 3.0: zie website. Alle wijzigingen van document 3.1 naar 3.2 (op website per ) 1-20: Punt 1 t/m 20 betreffende de veranderingen van 2.1 naar 3.0: zie website. 21. Alle wijzigingen van document 3.0 naar 3.1 Dit staat in het document Praktijkrichtlijn 3.1_versie_2jan2011_met_wijzigingen.doc

Nadere informatie

Oncologie Kempen 2013 5 oktober 2013 Cultureel Centrum t Schaliken- Herentals Guido Van Hal Centrum voor Kankeropsporing vzw Afdeling Antwerpen

Oncologie Kempen 2013 5 oktober 2013 Cultureel Centrum t Schaliken- Herentals Guido Van Hal Centrum voor Kankeropsporing vzw Afdeling Antwerpen Oncologie Kempen 2013 5 oktober 2013 Cultureel Centrum t Schaliken- Herentals Guido Van Hal Centrum voor Kankeropsporing vzw Afdeling Antwerpen Centrum voor Kankeropsporing Voorheen: hetconsortium van

Nadere informatie

Promedico-VDF. Handleiding. Cervixmodule

Promedico-VDF. Handleiding. Cervixmodule Promedico-VDF Handleiding Cervixmodule Inhoud Cervixmodule... 2 Voorbereiding cervixproject... 3 Controleren benodigde gegevens... 3 1. Ruiter 'UE'... 3 2. Verrichtingcodes... 3 3. Afwijkende debiteur...

Nadere informatie

NHG-PraktijkWijzer. Jaarverslag/jaarplan. Cervixscreening. De organisatie en uitvoering van cervixuitstrijkjes in de huisartspraktijk

NHG-PraktijkWijzer. Jaarverslag/jaarplan. Cervixscreening. De organisatie en uitvoering van cervixuitstrijkjes in de huisartspraktijk NHG-PraktijkWijzer Cervixscreening De organisatie en uitvoering van cervixuitstrijkjes in de huisartspraktijk Jaarverslag/jaarplan Utrecht, oktober 2010 2010 Nederlands Huisartsen Genootschap Auteurs:

Nadere informatie

Jaarverslag De Stichting Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker Stedendriehoek heeft haar laatste jaarverslag uitgebracht.

Jaarverslag De Stichting Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker Stedendriehoek heeft haar laatste jaarverslag uitgebracht. Jaarverslag 2009 De Stichting Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker Stedendriehoek heeft haar laatste jaarverslag uitgebracht. Juli 2010 Marian ten Klei manager BVO Oost BU Beekbergen 1 Voorwoord Het

Nadere informatie

Gynaecologie. Het uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie

Gynaecologie. Het uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Gynaecologie Het uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Algemeen Bij een uitstrijkje neemt de arts met een borstel of spatel cellen van de baarmoedermond af. Aan het uitstrijkje is te zien

Nadere informatie

OVERGANGSFASE BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER EN INDICATIE INFORMATIE VOOR LABORATORIA

OVERGANGSFASE BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER EN INDICATIE INFORMATIE VOOR LABORATORIA OVERGANGSFASE 2016 2017 BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER EN INDICATIE INFORMATIE VOOR LABORATORIA 2016 HUIDIG BEVOLKINGSONDERZOEK: BELANGRIJKE WIJZIGINGEN 1 SEPTEMBER 2016 De laatste uitnodigingen

Nadere informatie

Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015

Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015 Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015 Pagina 2 Algemeen Dit draaiboek biedt huisartsen die zelf vrouwen in de praktijk uitnodigen voor het bevolkingsonderzoek

Nadere informatie

Inhoud. - herhalingsadviezen, uitstellen, uitstrijk op indicatie, HPV-virus - BVO met HPV test

Inhoud. - herhalingsadviezen, uitstellen, uitstrijk op indicatie, HPV-virus - BVO met HPV test Inhoud Hoofdstuk: 1. Draaiboek voor het uitnodigen van vrouwen in het kader van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker waaronder: - stappenplan - uitleg no-matchlijst, betekenis matchresultaatcodes

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING 201 Hoofdstuk 9 NEDERLANDSE SAMENVATTING Verbeterd moleculair inzicht in het ontstaan van baarmoederhalskanker De ontwikkeling van baarmoederhalskanker verloopt via een lang traject van goed behandelbare

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur

Nadere informatie

Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Uitnodiging

Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Uitnodiging Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Uitnodiging Waarom dit bevolkingsonderzoek? Elk jaar krijgen ongeveer 700 vrouwen baarmoederhalskanker. Jaarlijks overlijden 200 vrouwen aan deze ziekte. Baarmoeder

Nadere informatie

Inhoud. 6. - samenvatting NHG-standaard preventie en vroegdiagnostiek cervixcarcinoom - NHG patiëntenbrieven

Inhoud. 6. - samenvatting NHG-standaard preventie en vroegdiagnostiek cervixcarcinoom - NHG patiëntenbrieven Het kantoor van Bevolkingsonderzoek Oost (business unit baarmoederhalskanker) is gevestigd op de 4e etage van het kantoor de Stadspoort (tegenover het Centraal Station te Enschede). Medewerkers: Alice

Nadere informatie

Beschrijving van de belangrijkste wijzigingen plus puntsgewijze opsomming (na pag.) van alle ontvangen opmerkingen bij versie 3.0.

Beschrijving van de belangrijkste wijzigingen plus puntsgewijze opsomming (na pag.) van alle ontvangen opmerkingen bij versie 3.0. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 1 Beschrijving van de belangrijkste wijzigingen plus puntsgewijze opsomming (na pag.) van alle ontvangen opmerkingen bij versie 3.0. 1. Losbladig systeem voor

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting 9 Chapter Nederlandse samenvatting Baarmoederhalskanker kost in Nederland jaarlijks aan 200 vrouwen het leven. Het aantal sterfgevallen als gevolg van baarmoederhalskanker is de afgelopen decennia gelukkig

Nadere informatie

Chapter 5. Samenvatting. Fear and Cervical cancer screening

Chapter 5. Samenvatting. Fear and Cervical cancer screening Chapter 5 Samenvatting Fear and Cervical cancer screening 115 Samenvatting Samenvatting Angst en cervixkankerscreening Angst en screening voor baarmoederhalskanker: Een onderzoek naar risicogedrag, angst

Nadere informatie

Gynaecologische onderzoeken Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie (hotloop) en conisatie

Gynaecologische onderzoeken Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie (hotloop) en conisatie Gynaecologische onderzoeken Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie (hotloop) en conisatie Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen Wat is een uitstrijkje? 1 Waarom wordt een uitstrijkje gemaakt?

Nadere informatie

Kaderdocument lichaamsmateriaal bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker

Kaderdocument lichaamsmateriaal bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Kaderdocument lichaamsmateriaal bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Dit document is na advisering door de programmacommissie baarmoederhalskanker en de screeningsorganisaties vastgesteld door het

Nadere informatie

Chapter. Moleculaire diagnose van orale premaligne laesies. Samenvatting, discussie en perspectieven

Chapter. Moleculaire diagnose van orale premaligne laesies. Samenvatting, discussie en perspectieven Chapter 7 Moleculaire diagnose van orale premaligne laesies Samenvatting, discussie en perspectieven Samenvatting, discussie en perspectieven Samenvatting Ondanks belangrijke vooruitgang in de behandelingsmogelijkheden

Nadere informatie

ADAS3 - Vragenlijst 1: Algemeen Vragenlijst voorbeeld

ADAS3 - Vragenlijst 1: Algemeen Vragenlijst voorbeeld Vragenlijst voorbeeld Nederlandse Vereniging Voor Pathologie ADAS Visitatie B.V. ADAS Visitatie B.V.Vragenlijst voorbeeld Pagina 1 ADAS3 - Vragenlijst 1: Algemeen Vrije vragenlijst Als u op opmerking klikt,

Nadere informatie

Veel onwetendheid over baarmoederhalskanker op Curaçao zaterdag, 24 mei 2014 00:00

Veel onwetendheid over baarmoederhalskanker op Curaçao zaterdag, 24 mei 2014 00:00 Het grootste onderzoek naar baarmoederhalskanker en HPV-genotype in het Caribisch gebied tot nu toe vindt plaats op Curaçao. Bij 57.000 vrouwen op Curaçao zit een oproep in de bus om een PAP-test te doen.

Nadere informatie

Addendum. Nederlandse Samenvatting

Addendum. Nederlandse Samenvatting Addendum A Nederlandse Samenvatting 164 Addendum Cardiovasculaire ziekten na hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap Hypertensieve aandoeningen zijn een veelvoorkomende complicatie tijdens de zwangerschap.

Nadere informatie

De baarmoedermond Uitstrijkje, colposcopie, lis-excisie en conisatie

De baarmoedermond Uitstrijkje, colposcopie, lis-excisie en conisatie De baarmoedermond Uitstrijkje, colposcopie, lis-excisie en conisatie Albert Schweitzer ziekenhuis Januari 2012 pavo 0597 Inhoudsopgave Inleiding 2 Algemeen 2 1. Het uitstrijkje 3 1a. Hoe wordt een uitstrijkje

Nadere informatie

HANDLEIDING CERVIX MODULE OMNIHIS 2013

HANDLEIDING CERVIX MODULE OMNIHIS 2013 HANDLEIDING CERVIX MODULE OMNIHIS 2013 Cervixmodule Omnihis 2013 Inhoudsopgave Pagina: Voorbereiding 2 a. Controle van aanwezige literatuurscherm b. Controleren ruiters c. Aanmaken derden-bestand Het aanmaken

Nadere informatie

Samenvatting. Etiologie. samenvatting

Samenvatting. Etiologie. samenvatting Samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene inleiding op dit proefschrift. Luchtweginfecties zijn veel voorkomende aandoeningen, die door een groot aantal verschillende virussen en bacteriën veroorzaakt kunnen

Nadere informatie

De kosteneffectiviteit van de bevolkingsonderzoeken in Vlaanderen. Baarmoederhalskanker, Borstkanker en Dikkedarmkanker

De kosteneffectiviteit van de bevolkingsonderzoeken in Vlaanderen. Baarmoederhalskanker, Borstkanker en Dikkedarmkanker De kosteneffectiviteit van de bevolkingsonderzoeken in Vlaanderen. Baarmoederhalskanker, Borstkanker en Dikkedarmkanker Maaike Fobelets Lore Pil Koen Putman Lieven Annemans 5 oktober 2015 1 Algemene principes

Nadere informatie

Vernieuwd bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Wat zijn de veranderingen?

Vernieuwd bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Wat zijn de veranderingen? Vernieuwd bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Wat zijn de veranderingen? Wat zijn de veranderingen? Het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker gaat veranderen. Wat verandert er precies? Testen op

Nadere informatie

Uitstrijkje, onderzoek en daarna

Uitstrijkje, onderzoek en daarna 1/7 Gynaecologie Uitstrijkje, onderzoek en daarna Inleiding Bij een uitstrijkje neemt de arts cellen van de baarmoedermond af. Aan het uitstrijkje is te zien of er aanwijzingen zijn voor (een voorstadium

Nadere informatie

Basisscholing. HPV: hoe zit het eigenlijk? Cervixscreening. december 2013

Basisscholing. HPV: hoe zit het eigenlijk? Cervixscreening. december 2013 december 2013 Nederland heeft een goed bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker, schreef de Gezondheidsraad in 2011. Maar er zijn kansen om de preventie van baarmoederhalskanker verder te verbeteren. Zo

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING In het eerste gedeelte van dit proefschrift worden verschillende coagulatie instrumenten tijdens laparoscopische ingrepen geëvalueerd ter voorkoming van bloedingen en gerelateerde

Nadere informatie

EFFECTEN EN KOSTEN VAN HET VERNIEUWDE BEVOLKINGSONDERZOEK NAAR BAARMOEDERHALSKANKER IN NEDERLAND NAAR AANLEIDING VAN RECENTE

EFFECTEN EN KOSTEN VAN HET VERNIEUWDE BEVOLKINGSONDERZOEK NAAR BAARMOEDERHALSKANKER IN NEDERLAND NAAR AANLEIDING VAN RECENTE EFFECTEN EN KOSTEN VAN HET VERNIEUWDE BEVOLKINGSONDERZOEK NAAR BAARMOEDERHALSKANKER IN NEDERLAND NAAR AANLEIDING VAN RECENTE ONTWIKKELINGEN September 2016, Erasmus MC, Universitair Medisch Centrum, Afdeling

Nadere informatie

5. DIAGNOSTIEK. 5.1 Informatie overdracht. 5.1.1 Diagnostische informatie aan kolposcopist

5. DIAGNOSTIEK. 5.1 Informatie overdracht. 5.1.1 Diagnostische informatie aan kolposcopist 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170

Nadere informatie

hoofdstuk 2 hoofdstuk 3

hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 Om de herkenning van patiënten met depressieve stoornis in de eerste lijn te verbeteren wordt wel screening aanbevolen. Voorts worden pakketinterventies aanbevolen om de kwaliteit van zorg en de resultaten

Nadere informatie

Stichting PALGA. Landelijke PALGA Protocol: CRIS4

Stichting PALGA. Landelijke PALGA Protocol: CRIS4 Landelijke PALGA Protocol: CRIS4 Inhoudsopgave Algemeen Overzicht van aanpassingen per uitgebrachte versie Handleiding Scherm 1 Klinische gegevens Scherm 2 Microscopie Scherm Protocollaire verslaglegging

Nadere informatie

Vervolgscholing Cervixscreening. voor doktersassistenten

Vervolgscholing Cervixscreening. voor doktersassistenten Vervolgscholing Cervixscreening voor doktersassistenten Handleiding voor de cursist Samenwerkende organisaties Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker 2017 1 Colofon Uitgave NHG NVDA NVOG NVVP RIVM Screeningsorganisaties

Nadere informatie

Richtlijn. Toepassing van automatische screening, suspensiecytologie en HPV-detectie in het kader van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker

Richtlijn. Toepassing van automatische screening, suspensiecytologie en HPV-detectie in het kader van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Richtlijn Toepassing van automatische screening, suspensiecytologie en HPV-detectie in het kader van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker 1 RICHTLIJN CERVIXCYTOLOGIE Colofon Richtlijn Cervixcytologie

Nadere informatie

Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Gynaecologie

Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Gynaecologie Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Gynaecologie Beter voor elkaar 2 Inhoudsopgave Algemeen 4 Een uitstrijkje 4 Wanneer wordt een uitstrijkje gemaakt? 6 De uitslag 7 Colposcopie 9 Biopsie

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Moleculaire analyse van sputum voor de diagnostiek van longkanker Motivering van dit proefschrift Longkanker kent de hoogste mortaliteit van alle kankers. Dit komt doordat de ziekte

Nadere informatie

Een afwijkend uitstrijkje: wat nu?

Een afwijkend uitstrijkje: wat nu? Een afwijkend uitstrijkje: wat nu? U heeft gehoord dat er in uw uitstrijkje afwijkende cellen gevonden zijn. Dit betekent in de meeste gevallen niet dat u kanker heeft. Vaak gaat het om een goedaardige

Nadere informatie

Uitstrijkje. Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie. Gynaecologie

Uitstrijkje. Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie. Gynaecologie Uitstrijkje Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Gynaecologie Algemeen Bij een uitstrijkje neemt de arts met een borsteltje cellen van de baarmoedermond af. Aan het uitstrijkje is te zien

Nadere informatie

Nieuwe methoden om de kans op baarmoederhalskanker te voorspellen

Nieuwe methoden om de kans op baarmoederhalskanker te voorspellen GYNAECOLOGIE Nieuwe methoden om de kans op baarmoederhalskanker te voorspellen Doet u mee aan ons onderzoek? WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK Doet u mee aan ons onderzoek? Hoe eerder baarmoederhalskanker ontdekt

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Het uitstrijkje. van de baarmoederhals

PATIËNTEN INFORMATIE. Het uitstrijkje. van de baarmoederhals PATIËNTEN INFORMATIE Het uitstrijkje van de baarmoederhals 2 PATIËNTENINFORMATIE Door middel van deze informatiefolder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over het uitstrijkje van de baarmoederhals.

Nadere informatie

Een afwijkend uitstrijkje

Een afwijkend uitstrijkje Een afwijkend uitstrijkje Aan een uitstrijkje is te zien of er aanwijzingen zijn voor (een voorstadium van) baarmoederhalskanker. Als in het uitstrijkje afwijkende cellen worden gezien, wordt een nieuw

Nadere informatie

Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Gynaecologie

Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Gynaecologie Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Gynaecologie Beter voor elkaar 2 Inhoudsopgave Algemeen 4 Een uitstrijkje 4 Wanneer wordt een uitstrijkje gemaakt? 6 De uitslag 7 Colposcopie 9 Biopsie

Nadere informatie

Heropsporing en herevaluatie van chronische hepatitis B en C in regio Arnhem

Heropsporing en herevaluatie van chronische hepatitis B en C in regio Arnhem Heropsporing en herevaluatie van chronische hepatitis B en C in regio Arnhem Kirsten Wevers Ghita Puts Toos Waegemaekers GGD Gelderland-Midden 2 Heropsporing: gerechtvaardigd? Ethisch: proportioneel en

Nadere informatie