Nederlandse norm NEN-EN-ISO (nl) Kwaliteitseisen voor smeltlassen van metalen - Deel 2: Uitgebreide kwaliteitseisen (ISO :2005,IDT)

Transcriptie

1 Nederlandse norm Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. NEN-EN-ISO (nl) Kwaliteitseisen voor smeltlassen van metalen - Deel 2: Uitgebreide kwaliteitseisen (ISO :2005,IDT) Quality requirements for fusion welding of metallic materials - Part 2: Comprehensive quality requirements (ISO :2005,IDT) Vervangt NEN-EN 729-2:1994 ICS januari 2006

2 NEN-EN-ISO Nederlands voorwoord Dit document bevat de vertaling in het Nederlands van de Europese norm. De Europese norm heeft de status van Nederlandse norm. Voor de in deze norm vermelde normatieve verwijzingen bestaan in Nederland de volgende equivalenten: vermelde norm Nederlandse norm titel ISO NEN-EN-ISO Kwaliteitsborgingseisen voor smeltlassen van metalen Deel 1: Criteria voor de selectie van het geschikte niveau van kwaliteitseisen (en) ISO :2005 NEN-EN-ISO :2006 Kwaliteitseisen voor smeltlassen van metalen Deel 5: Documenten waaraan men moet voldoen om aanspraak te kunnen maken op overeenstemming met de kwaliteitseisen van ISO , ISO of ISO (en) Normcommissie "Lassen en verwante processen" Apart from exceptions provided by the law, nothing from this publication may be duplicated and/or published by means of photocopy, microfilm, storage in computer files or otherwise, which also applies to full or partial processing, without the written consent of the Netherlands Standardization Institute. The Netherlands Standardization Institute shall, with the exclusion of any other beneficiary, collect payments owed by third parties for duplication and/or act in and out of law, where this authority is not transferred or falls by right to the Reproduction Rights Foundation. Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Nederlands Normalisatie-instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Nederlands Normalisatie-instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Although the utmost care has been taken with this publication, errors and omissions cannot be entirely excluded. The Netherlands Standardization Institute and/or the members of the committees therefore accept no liability, not even for direct or indirect damage, occurring due to or in relation with the application of publications issued by the Netherlands Standardization Institute. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Nederlands Normalisatie-instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdend met toepassing van door het Nederlands Normalisatie-instituut gepubliceerde uitgaven Nederlands Normalisatie-instituut Postbus 5059, 2600 GB Delft Telefoon (015) , Fax (015)

3 E U R O P E S E N O R M EN-ISO E U R O P Ä I S C H E N O R M E U R O P E A N S T A N D A R D N O R M E E U R O P É E N N E december 2005 ICS Vervangt EN 729-2:1994 Nederlandse versie Kwaliteitseisen voor smeltlassen van metalen Deel 2: Uitgebreide kwaliteitseisen (ISO :2005) Qualitätsanforderungen für das Schmelzschweißen von metallischen Werkstoffen Teil 2: Umfassende Qualitätsanforderungen (ISO :2005) Quality requirements for fusion welding of metallic materials Part 2: Comprehensive quality requirements (ISO :2005) Exigences de qualité en soudage par fusion des matériaux métalliques Partie 2: Exigences de qualité complète (ISO :2005) Deze norm is de Nederlandse versie van de Europese norm. Hij is vertaald door NEN. Hij heeft dezelfde status als de officiële versies. Deze Europese norm is door de CEN aangenomen op 28 oktober De CEN-leden zijn verplicht zich te houden aan het huishoudelijk reglement van de CEN/CENELEC, waarin is vastgelegd onder welke voorwaarden aan deze Europese norm, zonder veranderingen, de status van nationale norm moet worden gegeven. Bijgewerkte lijsten van en bibliografische gegevens betreffende zulke nationale normen kunnen op aanvraag worden verkregen bij het centrale secretariaat en bij elk CEN-lid. Deze Europese norm bestaat in drie officiële versies (Duits, Engels en Frans). Een versie in een andere taal, die onder verantwoordelijkheid van een CEN-lid in zijn landstaal is gemaakt en die is aangemeld bij het centrale secretariaat, heeft dezelfde status als de officiële versies. Leden van de CEN zijn de nationale normalisatie-organisaties van België, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, IJsland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Portugal, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. CEN Europese Commissie voor Normalisatie Europäisches Komitee für Normung European Committee for Standardization Comité Européen de Normalisation Centraal Secretariaat: Rue de Stassart 36, B-1050 Brussel 2005 Auteursrechten voorbehouden aan de CEN-leden. Ref. nr. nl

4 (blanco) 2

5 Inhoud Voorwoord Onderwerp en toepassingsgebied Normatieve verwijzingen Termen en definities Toepassing van dit deel van ISO Beoordeling van eisen en technische beoordeling Uitbesteding Laspersoneel Personeel voor inspectie en beproeving Uitrusting Laswerk en verwante activiteiten Lastoevoegmaterialen Opslag van moedermaterialen Warmtebehandeling na het lassen Inspectie en beproeving Niet-overeenstemming en corrigerende maatregelen Kalibratie en geldigverklaring van meet-, inspectie- en beproevingsapparatuur Identificatie en naspeurbaarheid Kwaliteitsrapporten

6 Voorwoord Dit document () is opgesteld door de Technische Commissie ISO/TC 44 Welding and allied processes in samenwerking met de Technische Commissie CEN/TC 121 "Welding", waarvan het secretariaat door DIN wordt gevoerd. Aan deze Europese norm moet uiterlijk in juni 2006 de status van nationale norm worden gegeven, door publicatie van een identieke tekst of door bekrachtiging, en strijdige nationale normen moeten uiterlijk in juni 2006 worden ingetrokken. Deze norm vervangt EN 729-2:1994. Volgens het huishoudelijk reglement van de CEN/CENELEC zijn de normalisatie-instituten van de volgende landen verplicht deze Europese norm in te voeren: België, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, IJsland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Portugal, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. Verklaring van bekrachtiging De tekst van ISO :2005 is zonder enige wijzigingen door de CEN aangenomen als EN-ISO :2005. ISO 3834 heeft als hoofdtitel Quality requirements for fusion welding of metallic materials en bestaat uit de volgende delen: Part 1: Criteria for the selection of the appropriate level of quality requirements Part 2: Comprehensive quality requirements Part 3: Standard quality requirements Part 4: Elementary quality requirements Part 5: Documents with which it is necessary to conform to claim conformity to the quality requirements of ISO , ISO or ISO OPMERKING Een Technisch Rapport ISO/TR , Quality requirements for fusion welding of metallic materials Part 6: Implementation of ISO 3834 is in voorbereiding. Verzoeken om officiële interpretaties van ieder aspect van dit deel van ISO 3834 behoren te worden gericht aan het secretariaat van ISO/TC 44/SC 10 via uw nationale normalisatie-instelling, waarvan een overzicht kan worden gevonden op 4

7 Kwaliteitseisen voor smeltlassen van metalen Deel 2: Uitgebreide kwaliteitseisen 1 Onderwerp en toepassingsgebied Dit deel van ISO 3834 geeft uitgebreide kwaliteitseisen voor smeltlassen van metalen zowel in werkplaatsen als op bouwplaatsen. 2 Normatieve verwijzingen De volgende documenten waarnaar is verwezen zijn onmisbaar voor de toepassing van dit document. Bij gedateerde verwijzingen is alleen de aangehaalde versie van toepassing. Bij ongedateerde verwijzingen is de laatste versie van het document (met inbegrip van wijzigingsbladen) waarnaar is verwezen van toepassing. ISO Quality requirements for fusion welding of metallic materials Part 1: Criteria for the selection of the appropriate level of quality requirements ISO :2005 Quality requirements for fusion welding of metallic materials Part 5: Documents with which it is necessary to conform to claim conformity to the quality requirements of ISO , ISO or ISO Termen en definities Voor de toepassing van dit document zijn de termen en definities zoals gegeven in ISO van toepassing. 4 Toepassing van dit deel van ISO 3834 Voor algemene informatie over de toepassing van dit deel van ISO 3834 moet ISO worden geraadpleegd. Om aan de in dit deel van ISO 3834 vastgelegde kwaliteitseisen te voldoen, moet overeenstemming met de relevante in ISO genoemde documenten worden aangetoond. In bepaalde gevallen, bijv. waar de fabricage meer past bij ISO of ISO , of bepaalde handelingen, zoals warmtebehandeling, niet worden uitgevoerd, mogen eisen die in dit deel van ISO 3834 zijn opgenomen, selectief worden aangevuld of worden weggelaten. In alle andere gevallen moeten de in dit deel van ISO 3834 vastgelegde eisen in zijn geheel worden overgenomen. 5 Beoordeling van eisen en technische beoordeling 5.1 Algemeen De fabrikant moet de contractuele eisen en alle overige eisen beoordelen samen met de technische gegevens die door de opdrachtgever zijn verstrekt of met de interne gegevens wanneer de constructie door de fabrikant is ontworpen. De fabrikant moet waarborgen dat alle informatie die nodig is voor het uitvoeren van de fabricagehandelingen volledig is en voor het begin van de werkzaamheden beschikbaar is. De fabrikant moet bevestigen dat hij in staat is om aan alle eisen te voldoen en moet een passende planning waarborgen voor alle werkzaamheden die betrekking hebben op de kwaliteit. De beoordeling van de eisen wordt door de fabrikant uitgevoerd om aan te tonen dat hij in staat is om de werkzaamheden uit te voeren, dat voldoende middelen beschikbaar zijn om de leveringstermijnen te halen 5

8 en dat de documentatie overzichtelijk en duidelijk is. De fabrikant moet waarborgen dat alle verschillen tussen het contract en eerdere aanbiedingen worden geïdentificeerd en dat de opdrachtgever op de hoogte wordt gesteld van alle wijzigingen in het programma, de kosten of de techniek die daaruit kunnen voortvloeien. De onder 5.2 genoemde aspecten worden met name voor of tijdens de beoordeling van de eisen in beschouwing genomen. De onder 5.3 genoemde aspecten maken gewoonlijk deel uit van de technische beoordeling en worden bij de eerste planning in beschouwing genomen. Wanneer er geen contract is, bijv. bij producten die op voorraad worden vervaardigd, is de fabrikant verplicht om de onder 5.2 genoemde eisen te betrekken bij het uitvoeren van de technische beoordeling (zie 5.3). 5.2 Beoordeling van eisen De in beschouwing te nemen aspecten moeten het volgende omvatten: a) de te gebruiken productnorm, samen met eventuele aanvullende eisen; b) wettelijke voorschriften; c) eventuele aanvullende, door de fabrikant vastgestelde eisen; d) het in staat zijn van de fabrikant om aan de gestelde eisen te voldoen. 5.3 Technische beoordeling De in beschouwing te nemen technische eisen moeten het volgende omvatten: a) moedermateriaalsspecificatie(s) en eigenschappen van de gelaste verbinding; b) kwaliteits- en afname-eisen voor lasverbindingen; c) ligging, toegankelijkheid en volgorde van lasverbindingen, met inbegrip van de toegankelijkheid voor inspectie en niet-destructief onderzoek; d) het vastleggen van de lasmethoden, methoden voor niet-destructief onderzoek en warmtebehandelingsmethoden; e) de te volgen werkwijze voor het goedkeuren van lasmethoden; f) de kwalificatie van personeel; g) keuze, identificatie en/of naspeurbaarheid (bijv. voor materialen, lasverbindingen); h) afspraken voor de kwaliteitsbewaking, met inbegrip van eventuele betrokkenheid van een onafhankelijke keuringsinstantie; i) inspectie en beproeving; j) uitbesteding; k) warmtebehandeling na het lassen; l) overige lastechnische eisen, bijv. partijkeuring van lastoevoegmaterialen, ferrietgehalte van lasmetaal, veroudering, waterstofgehalte, blijvende smeltbadondersteuning, hameren, oppervlaktebewerking, lasprofiel; 6

9 m) toepassing van bijzondere werkwijzen (bijv. om bij eenzijdig lassen zonder smeltbadondersteuning volledige doorlassing te verkrijgen); n) afmetingen en details van lasnaadvoorbereiding en voltooide lasverbinding; o) lasverbindingen die in de werkplaats of elders moeten worden gemaakt; p) omgevingsomstandigheden die van invloed zijn op de toepassing van het proces (bijv. zeer lage omgevingstemperaturen of de noodzaak om te voorzien in bescherming tegen ongunstige weersomstandigheden); q) behandeling bij niet-overeenstemming. 6 Uitbesteding Wanneer een fabrikant bepaalde diensten of werkzaamheden (bijv. lassen, keuring, niet-destructief onderzoek, warmtebehandeling) wil uitbesteden, moet hij de informatie die nodig is om aan alle van toepassing zijnde eisen te voldoen, aan de onderaannemer ter beschikking stellen. De onderaannemer moet rapporten en documentatie van zijn werkzaamheden ter beschikking stellen, indien deze door de fabrikant worden voorgeschreven. Een onderaannemer moet in opdracht en onder verantwoordelijkheid van de fabrikant werkzaam zijn en moet geheel voldoen aan de van toepassing zijnde eisen in dit deel van ISO De fabrikant moet waarborgen dat de onderaannemer aan de voorgeschreven kwaliteitseisen kan voldoen. De informatie die de fabrikant aan de onderaannemer ter beschikking moet stellen, moet alle relevante gegevens van de beoordeling van de eisen (zie 5.2) en de technische beoordeling (zie 5.3) omvatten. Om te waarborgen dat de onderaannemer aan de technische eisen kan voldoen, mogen aanvullende eisen worden vastgelegd. 7 Laspersoneel 7.1 Algemeen De fabrikant moet beschikken over voldoende en geschoold personeel voor planning, uitvoering en toezicht op de laswerkzaamheden in overeenstemming met de vastgelegde eisen. 7.2 Lassers en bedieners Lassers en bedieners van lasmachines moeten met een geschikte proef zijn gekwalificeerd. ISO :2005, tabel 1, voor booglassen, elektronenbundellassen, laserlassen en autogeen lassen, en in 7.3 Personeel voor lastoezicht De fabrikant moet beschikken over geschikt personeel voor lastoezicht. Dit personeel, dat verantwoordelijk is voor kwaliteitsmaatregelen, moet over voldoende bevoegdheid beschikken om alle noodzakelijke maatregelen te kunnen nemen. De taken en verantwoordelijkheden van dit personeel moeten duidelijk zijn omschreven. ISO :2005, tabel 2, voor booglassen, elektronenbundellassen, laserlassen en autogeen lassen, en in 7

10 8 Personeel voor inspectie en beproeving 8.1 Algemeen De fabrikant moet beschikken over voldoende en geschoold personeel voor planning, uitvoering en toezicht op de inspectie en beproeving ten behoeve van laswerkzaamheden in overeenstemming met de vastgelegde eisen. 8.2 Personeel voor niet-destructief onderzoek Personeel voor niet-destructief onderzoek moet zijn gekwalificeerd. Voor visueel onderzoek hoeft een kwalificatieproef niet vereist te zijn. Wanneer een kwalificatieproef niet vereist is, moet de fabrikant de bekwaamheid aantonen. ISO :2005, tabel 3, voor booglassen, elektronenbundellassen, laserlassen en autogeen lassen, en in 9 Uitrusting 9.1 Uitrusting voor fabricage en beproeving De volgende uitrusting moet, wanneer nodig, beschikbaar zijn: stroombronnen en andere machines; uitrusting voor voorbereiding van de lasnaden en oppervlakken en voor snijden, inclusief thermisch snijden; uitrusting voor voorwarmen en warmtenabehandeling, inclusief temperatuurmeter; mallen en opspanmiddelen; kranen en andere transportmiddelen die bij de fabricage worden gebruikt; persoonlijke beschermingsmiddelen en andere veiligheidsmiddelen die direct in verband staan met het betrokken lasproces; droogovens en kokers e.d. die voor de behandeling van lastoevoegmateriaal worden gebruikt; middelen voor reiniging van oppervlakken; uitrusting voor destructief en niet-destructief onderzoek. 9.2 Beschrijving van uitrusting De fabrikant moet een lijst bijhouden met alle voor de fabricage benodigde uitrusting. Deze lijst moet kenmerken, noodzakelijk voor een beoordeling van de capaciteit en geschiktheid van de werkplaats, van belangrijke uitrusting omschrijven. Dit omvat bijvoorbeeld: maximumcapaciteit van kranen; afmetingen van onderdelen die in de werkplaats kunnen worden bewerkt; mogelijkheden van gemechaniseerde of automatische lasuitrusting; 8

11 afmetingen en maximumtemperaturen van ovens voor warmtebehandeling na het lassen; mogelijkheden van wals-, buig- en snij-uitrusting. Van andere uitrusting hoeft slechts bij benadering het maximumaantal per soort te worden vastgelegd (bijvoorbeeld het totaal aantal stroombronnen voor de verschillende lasprocessen). 9.3 Geschiktheid van uitrusting De uitrusting moet geschikt zijn voor de beoogde toepassing. OPMERKING Kwalificatie van las- en warmtebehandelingsuitrusting is gewoonlijk niet vereist tenzij anders overeengekomen. 9.4 Nieuwe uitrusting Na installatie van nieuwe (of gereviseerde) uitrusting moet deze op passende wijze worden beproefd. De beproevingen moeten het correct functioneren van de uitrusting aantonen. De beproevingen moeten, voorzover relevant, in overeenstemming met de van toepassing zijnde normen worden uitgevoerd en gedocumenteerd. 9.5 Onderhoud van uitrusting De fabrikant moet beschikken over schriftelijk vastgelegde onderhoudsplannen voor de uitrusting. Het plan moet voorzien in controle op het onderhoud van die aspecten van de uitrusting die van invloed zijn op de variabelen zoals in de relevante methodebeschrijvingen zijn genoemd. De plannen mogen worden beperkt tot die aspecten die essentieel zijn voor het waarborgen van de kwaliteit van het product. Voorbeelden van dergelijke aspecten zijn: toestand van de geleidingen bij thermische snij-uitrusting, gemechaniseerde opspanningen enz.; toestand van stroom- en spanningsmeters, debietmeters enz. die bij de gebruikte lasuitrusting horen; toestand van kabels, slangen, aansluitingen enz.; toestand van het bewakingssysteem van gemechaniseerde en/of geautomatiseerde lasuitrusting; toestand van temperatuurmeetinstrumenten; toestand van draadtoevoereenheden en slangenpakketten. Defecte uitrusting mag niet worden gebruikt. 10 Laswerk en verwante activiteiten 10.1 Productieplanning De fabrikant moet een geschikte productieplanning uitvoeren. De volgende aspecten moeten ten minste in beschouwing worden genomen: vastlegging van de fabricagevolgorde van de constructie (bijv. als enkelvoudige onderdelen of subsamenstellingen, en de volgorde van daaropvolgende eindsamenstelling); aanduiding van de afzonderlijke processen die nodig zijn voor de fabricage van de constructie; 9

12 verwijzing naar de van toepassing zijnde lasmethodebeschrijvingen en beschrijvingen van verwante processen; volgorde waarin de lasverbindingen moeten worden aangebracht; volgorde en tijdstippen waarop de afzonderlijke processen moeten worden uitgevoerd; vastlegging van inspectie en beproeving, met inbegrip van de betrokkenheid van een onafhankelijke keuringsinstelling; omgevingsomstandigheden (bijv. bescherming tegen wind en regen); aanduiding van partijen, componenten of onderdelen, indien zinvol; toewijzing van gekwalificeerd personeel; maatregelen voor beproeving tijdens productie Lasmethodebeschrijvingen De fabrikant moet de lasmethodebeschrijving(en) opstellen en moet waarborgen dat deze bij de fabricage correct wordt/worden toegepast. ISO :2005, tabel 4, voor booglassen, elektronenbundellassen, laserlassen en autogeen lassen, en in 10.3 Goedkeuring van lasmethoden Lasmethoden moeten voor aanvang van de productie worden goedgekeurd. De wijze van goedkeuren moet in overeenstemming zijn met de van toepassing zijnde productnormen of met de specificatie. ISO :2005, tabel 5, voor booglassen, elektronenbundellassen, laserlassen en autogeen lassen, en in OPMERKING In de van toepassing zijnde productnormen en/of specificatie(s) kan het goedkeuren van andere methoden worden vereist Werkinstructies De fabrikant mag de lasmethodebeschrijving in de werkplaats rechtstreeks voor instructiedoeleinden gebruiken. Anderzijds mogen ook aangepaste werkinstructies worden gebruikt. Dergelijke aangepaste werkinstructies moeten worden opgesteld op basis van een goedgekeurde lasmethodebeschrijving en hoeven niet apart te worden goedgekeurd Procedures voor opstellen en bewaken van documenten De fabrikant moet procedures opstellen en handhaven voor het opstellen en bewaken van relevante kwaliteitsdocumenten (bijv. lasmethodebeschrijving, het goedkeuringsrapport van de lasmethode, kwalificatiecertificaten van lassers en lasmachinebedieners). 10

13 11 Lastoevoegmaterialen 11.1 Algemeen Verantwoordelijkheden en procedures voor de bewaking van lastoevoegmaterialen moeten worden vastgelegd Partijkeuring Partijkeuring van lastoevoegmaterialen moet alleen worden vereist, indien dat is overeengekomen Opslag en behandeling De fabrikant moet procedures voor opslag, behandeling, aanduiding en gebruik van lastoevoegmaterialen opstellen en doen toepassen om vochtig worden, oxidatie, beschadiging enz. te voorkomen. De procedures moeten in overeenstemming zijn met de aanbevelingen van de leverancier. 12 Opslag van moedermaterialen Moedermaterialen, inclusief die welke door de opdrachtgever zijn aangeleverd, moeten zo worden opgeslagen dat zij niet worden aangetast. Tijdens opslag moet de aanduiding zichtbaar blijven. 13 Warmtebehandeling na het lassen De fabrikant is volledig verantwoordelijk voor de beschrijving en uitvoering van elke warmtebehandeling na het lassen. De procedure moet zijn afgestemd op het moedermateriaal, de lasverbinding, de constructie enz. en in overeenstemming zijn met de productnorm en/of de voorgeschreven eisen. Tijdens het proces moet een verslag worden gemaakt van de warmtebehandeling. Het verslag moet aantonen dat de procedure is gevolgd en het verslag moet traceerbaar zijn naar het betrokken product. ISO :2005, tabel 6, voor booglassen, elektronenbundellassen, laserlassen en autogeen lassen, en in 14 Inspectie en beproeving 14.1 Algemeen Om overeenstemming met de contracteisen te waarborgen, moeten op geschikte momenten in het fabricageproces geëigende inspecties en beproevingen worden uitgevoerd. De plaats en de frequentie van dergelijke inspecties en/of beproevingen zullen afhankelijk zijn van het contract en/of de productnorm, het lasproces en het soort constructie (zie 5.2 en 5.3). OPMERKING niet vereist. De fabrikant mag onbeperkt aanvullend onderzoek doen. Verslaglegging van dergelijk onderzoek is 14.2 Inspectie en beproeving voor het lassen Voor aanvang van het lassen moet het volgende worden gecontroleerd: geschiktheid en geldigheid van kwalificatiecertificaten van lassers en lasmachinebedieners; geschiktheid van de lasmethodebeschrijving; 11

14 vaststelling van moedermaterialen; vaststelling van lastoevoegmaterialen; lasnaadvoorbereiding (bijv. vorm en afmetingen); opstelling, opspanning en hechten; bijzondere eisen in de lasmethodebeschrijving (bijv. het vermijden van vervorming); geschiktheid van de omstandigheden bij het lassen, inclusief die van de omgeving Inspectie en beproeving tijdens het lassen Tijdens het lassen moet het volgende op geregelde tijden of door continue bewaking worden gecontroleerd: essentiële lasparameters (bijv. lasstroom, boogspanning en voortloopsnelheid); voorwarm-/tussenlaagtemperatuur; reinheid en vorm van rupsen en lagen lasmetaal; gutsen; lasvolgorde; juist gebruik en juiste behandeling van lastoevoegmaterialen; beheersing van vervorming; enige tussentijdse beoordeling (bijv. controle van afmetingen). ISO :2005, tabel 7, voor booglassen, elektronenbundellassen, laserlassen en autogeen lassen, en in 14.4 Inspectie en beproeving na het lassen Na het lassen moet overeenstemming met de maatgevende aanvaardingseisen worden gecontroleerd: door visueel onderzoek; door niet-destructief onderzoek; door destructief onderzoek; vorm, uiterlijk en afmetingen van de constructie; resultaten en verslagen van behandelingen na het lassen (bijv. warmtebehandeling, veroudering). ISO :2005, tabel 8, voor booglassen, elektronenbundellassen, laserlassen en autogeen lassen, en in 12

15 14.5 Stand van zaken bij inspectie en beproeving Er moeten geschikte maatregelen worden genomen om, bijv. door aftekening van het onderdeel of een volgkaart, de stand van zaken bij de inspectie en beproeving van de gelaste constructie aan te duiden. 15 Niet-overeenstemming en corrigerende maatregelen Er moeten maatregelen kunnen worden genomen om onderdelen of werkzaamheden die niet in overeenstemming zijn met de voorgeschreven eisen te bewaken, om onbedoelde acceptatie te voorkomen. Wanneer reparatie- en/of herstelwerkzaamheden door de fabrikant worden uitgevoerd, moeten beschrijvingen van geschikte procedures beschikbaar zijn op alle plaatsen waar deze reparatie- of herstelwerkzaamheden plaatsvinden. Wanneer herstelwerk wordt uitgevoerd, moeten de onderdelen opnieuw worden onderzocht, beproefd en beoordeeld aan de hand van de oorspronkelijke eisen. Er moeten ook maatregelen kunnen worden genomen om het opnieuw optreden van niet-overeenstemming te vermijden. 16 Kalibratie en geldigverklaring van meet-, inspectie- en beproevingsapparatuur De fabrikant is verantwoordelijk voor de juiste kalibratie of geldigverklaring van meet-, inspectie- en beproevingsapparatuur. Alle apparatuur die voor de beoordeling van de kwaliteit van de constructie wordt gebruikt, moet op juiste wijze worden bewaakt of binnen voorgeschreven intervallen worden gekalibreerd of geldig verklaard. ISO :2005, tabel 9, voor booglassen, elektronenbundellassen, laserlassen en autogeen lassen, en in 17 Identificatie en naspeurbaarheid Identificatie en naspeurbaarheid moeten, indien vereist, gedurende het fabricageproces worden gehandhaafd. Documentatiesystemen bedoeld voor het waarborgen van identificatie en naspeurbaarheid van de laswerkzaamheden, moeten, indien vereist, het volgende omvatten: identificatie van productieplannen; identificatie van volgkaarten; identificatie van de plaats van lasnaden in de constructie; identificatie van procedures en personeel voor niet-destructief onderzoek; identificatie van lastoevoegmateriaal (bijv. aanduiding, handelsnaam, fabrikant van lastoevoegmaterialen en partij- of modelnummer); identificatie en/of naspeurbaarheid van moedermateriaal (bijv. soort, modelnummer); identificatie van de plaatsen van reparaties; identificatie van de plaatsen van tijdelijke bevestigingen; naspeurbaarheid van lasuitrusting voor gemechaniseerd of automatisch lassen tot specifieke lasverbindingen; naspeurbaarheid van lasser en lasmachinebedieners tot specifieke lasverbindingen; 13

16 naspeurbaarheid van lasmethodebeschrijvingen tot specifieke lasverbindingen. 18 Kwaliteitsrapporten Kwaliteitsrapporten moeten, wanneer van toepassing, het volgende omvatten: overzicht van eisen / technische beoordeling; materiaalonderzoeksdocumenten; lastoevoegmateriaalonderzoeksdocumenten; lasmethodebeschrijvingen; onderhoudsrapporten van uitrusting; goedkeuringsrapporten van lasmethoden (WPQR); kwalificatiecertificaten van lassers of lasmachinebedieners; productieplan; certificaten van personeel voor niet-destructief onderzoek; voorschriften voor en rapporten van warmtebehandelingen; voorschriften voor en rapporten van niet-destructief en destructief onderzoek; rapporten over de afmetingen; rapporten van reparaties en niet-overeenstemmingen; andere documenten, indien vereist. Kwaliteitsrapporten moeten ten minste vijf jaar worden bewaard, tenzij anders is voorgeschreven. 14

17