WAT LEER JIJ VAN LEER?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "WAT LEER JIJ VAN LEER?"

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVRAAG 1. WAT VERANDERDE ER DOOR DE KOMST VAN HET STATION IN RIJEN? Denk daarbij aan de fabrieken en aan de bewoners van Rijen en omgeving. - hoe reisden mensen in de 19e eeuw, voor de komst van de trein? Hoe was het gesteld met de wegen? - door welke uitvinding(en) werd de eerste trein mogelijk? - hoe reageerden de mensen op de eerste treinen? - hoe lang duurde een reis van Rijen naar Utrecht in 1850 ongeveer, hoe lang in 1900 en hoe lang doe je er nu over? - hoe kwam het station in Rijen terecht? - het station heeft ervoor gezorgd dat de fabriekjes die er waren, groter werden en dat er nieuwe fabrieken naar Rijen kwamen. Waarom was dat station zo belangrijk? Verdiepingsvraag: Welke belangrijke fabrieken lagen vlak bij het spoor? Dat waren niet alleen leerfabrieken. Ga zelf op zoek naar bronnen voor het antwoord. Bronnen:

2 ONDERZOEKSVRAAG 2. HOE WAS HET WERK IN DE LEERLOOIERIJEN? A. Hoe was het voor de mensen om in deze fabrieken te werken? Bron: 20 (dialect gesproken) Bron: Interview met oud- leerlooier. Nodig via Heemkring Molenheide iemand uit om te mogen interviewen. Vraag de leerkracht om de contactgegevens. Stappen: - Bel of de persoon die je wilt interviewen voor een afspraak. - Bedenk de vragen. Spreek af hoe jullie de antwoorden opschrijven, of opnemen en wie wat doet. B. Het leerlooien is in de loop van de tijd erg veranderd. Bekijk 3 filmpjes en benoem wat jullie aan veranderingen zien. Beschrijf welke filmpje uit welk jaartal (ongeveer) is. Deze filmpjes zijn ook een goede voorbereiding op het interview. Bron:

3 ONDERZOEKSVRAAG 3. WAT IS DE GESCHIEDENIS VAN DE LEERFABRIEKEN IN RIJEN? Uit het filmpje van Niek en Tom (bron 2) weet je dan het begon met kleine leerfabrieken; veel mensen deden het naast een ander beroep. De fabrieken werden daarna groter. Hoe ging het verder met de leerindustrie, wat is er nog van over? - Hoeveel leerlooierijen waren er, rond 1890, rond 1945 en rond 1986? Wat kun je daar voor conclusie uit trekken? - Hoeveel leerlooierijen zijn er nu nog? Zoek het op bij de bedrijvenindex (zie bron) of via internet (telefoonboek, bedrijven) - Hoe komt het dat er zoveel fabrieken zijn gesloten? Bronnen:

4 ONDERZOEKSVRAAG 4. HOE ZAT HET MET ANDERE VORMEN VAN INDUSTRIE IN BRABANT? - Er veranderde veel in de 19e eeuw. Door de uitvinding van de stoommachines ontstonden overal fabrieken. In Rijen werd vooral leer gemaakt. In andere plaatsten in Brabant maakten de fabrieken weer andere producten. Noem vier andere producten die gemaakt werden en in welke plaatsen dat vooral gebeurde (bekijk de kaar van bron 14 ). Waarom ontstonden die fabrieken juist op die plek? - Wat is er nog van die fabrieken over? Is dat hetzelfde gegaan als de fabrieken in Rijen? Bronnen: 13 en 14

5 ONDERZOEKSVRAAG 5. WAT IS ER NOG TE ZIEN IN HET DORP VAN DE FABRIEKEN VAN VROEGER? - bekijk de monumentenlijst van de gemeente, staan daar ook (delen van) fabrieken op? Welke zijn dat? Geef aan op de kaart van Rijen waar ze staan. (plattegrond is bij het gemeentehuis te krijgen). - vind je het goed dat oude fabrieken helemaal of gedeeltelijk blijven staan als aandenken aan het verleden? Waarom wel/ niet? Wat zou je met deze oude fabrieken kunnen doen? Bekijk ook het filmpje over hoe groot de leerindustrie was in de jaren 1930 t/m 1950 Bronnen: 15 en 22

6 ONDERZOEKSVRAAG 6. HOE WAS HET OM TE LEVEN ROND 1880 ALS KIND? Vanaf deze tijd kwam de industrialisatie echt op gang. Er kwamen steeds meer fabrieken en ook steeds meer arbeiders. Ook in Rijen. - Gingen kinderen in deze tijd ook naar school? Wanneer kwam de leerplicht? - Kinderen werkten ook in die tijd. Wat voor werk deden ze? - Werken kinderen van nu ook? Vanaf welke leeftijd mag je een baantje? Wat zijn de grootste verschillen tussen kind zijn nu en kind zijn in 1880? - In welke tijd zou je het liefst leven? Bronnen:

DE LEGENDE VAN DE LANDLOPER

DE LEGENDE VAN DE LANDLOPER GILZE IN DE 19 DE EEUW, HET DAGELIJKS LEVEN DE LEGENDE VAN DE LANDLOPER inleiding bij de opdrachten Het dorp waar Gerard van Ven naar toe liep in 1860 is amper te vergelijken met het Gilze van nu. Het

Nadere informatie

TASTBARE TIJD, LEIDSCHE RIJN

TASTBARE TIJD, LEIDSCHE RIJN TASTBARE TIJD, LEIDSCHE RIJN WERKBLAD Tijdlaag tot 1000 Thema: verdwenen rivieren en de Limes 1. Ligt landgoed De Haar binnen het projectgebied? o ja o nee 2. Wat is zavel? 3. Zet de woorden zand, zavel

Nadere informatie

STOOM, MACHINES EN ARBEIDERS

STOOM, MACHINES EN ARBEIDERS ERFGOEDEDUCATIE Het zinvol beleven van het erfgoed is een centraal begrip in de didactiek voor erfgoededucatie. Het werken met het erfgoed wordt gestuurd door het stellen van betekenisvolle vragen. De

Nadere informatie

Leerlijn erfgoededucatie Hengelo. Lesbladen groep 7

Leerlijn erfgoededucatie Hengelo. Lesbladen groep 7 Leerlijn erfgoededucatie Hengelo Lesbladen groep 7 De beken in Hengelo Naam: School: Groep: Les 1: Hengelo is ontstaan bij de drie beken De Beken. Wie reisde in vergangen tijd door deze Twentse streken

Nadere informatie

Een gebouw inrichten. Lesbrief over inrichting en afwerking. Project Topstages www.ontdektechniek.nu

Een gebouw inrichten. Lesbrief over inrichting en afwerking. Project Topstages www.ontdektechniek.nu Een gebouw inrichten Lesbrief over inrichting en afwerking Project Topstages www.ontdektechniek.nu Deel A: Voorbereiding Inleiding Het Mondial College krijgt binnenkort een nieuw gebouw. In dit gebouw

Nadere informatie

Leidraad om een onderzoek te maken dat aan alle voorwaarden van de FLL voldoet.

Leidraad om een onderzoek te maken dat aan alle voorwaarden van de FLL voldoet. Leidraad om een onderzoek te maken dat aan alle voorwaarden van de FLL voldoet. Verwonderen.. Werkvorm Welk plaatje voelt warmer of kouder aan? Noteer dit Controleer met infrarood thermometer Wat gaat

Nadere informatie

Staphorst op de kaart

Staphorst op de kaart Opdracht 1 Je krijgt een oude kaart van de. Deze kaart is in 1866 gemaakt. Dat is ongeveer 150 jaar geleden. Nodig: kleurpotloden 1. Onderstreep Rouveen, Staphorst en IJhorst met een rood potlood. 2. Zet

Nadere informatie

{OPDR 01} langs de foto s. amsterdam. anne frank. van. het. Kies een foto van de homepage en plak deze hier op! PLAK

{OPDR 01} langs de foto s. amsterdam. anne frank. van. het. Kies een foto van de homepage en plak deze hier op! PLAK 01} namen langs de foto s (www.annefrank.org/amsterdam) 01.01 Start bij de hompage. Je ziet steeds een andere foto. Bekijk ze alle negen. Wat valt je op aan al deze foto s?......... 01.03 Kies een foto

Nadere informatie

Taakkaart 3 De ontdekking van de stoommachine: de industriële revolutie

Taakkaart 3 De ontdekking van de stoommachine: de industriële revolutie Taakkaart 3 De ontdekking van de stoommachine: de industriële revolutie Rond het jaar 1750 begon het.. de industriële resolutie. Laten we eerst eens deze twee woorden uitleggen: Industrie = spullen die

Nadere informatie

Een nieuw boek van Ter Palen!

Een nieuw boek van Ter Palen! Een nieuw boek van Ter Palen! In bedrijf : Ter Palen beschrijft industrieel verleden Het is al een tijdje geleden, maar we hebben voor u weer een publicatie klaar: In bedrijf. Onze ondervoorzitter dompelde

Nadere informatie

Energieopwekkers van vroeger en nu

Energieopwekkers van vroeger en nu Energieopwekkers van vroeger en nu De leerlingen krijgen bouwbeschrijvingen van verschillende opwekkers aangereikt en bouwen zelf een eenvoudige versie van duurzame opwekkers. Ze onderzoeken de toepassingen

Nadere informatie

Les 1: Halloween en Sint-Maarten beschrijven

Les 1: Halloween en Sint-Maarten beschrijven Les 1: Halloween en Sint-Maarten beschrijven Wat voor tekst ga je schrijven en waarom? Op 31 oktober is het Halloween en op 11 november is het Sint-Maarten. Veel mensen weten niet zo goed wat voor feesten

Nadere informatie

Sectoren. Inhoud. 1. Het sectorwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Sectorwerkstuk

Sectoren. Inhoud. 1. Het sectorwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Sectorwerkstuk Ben je op zoek naar een onderwerp voor je sectorwerkstuk? Dan is het misschien interessant voor je. Sectoren Volg je de sector Techniek, dan zit je goed! Want in dit stappenplan kijken we vooral naar de

Nadere informatie

Dia 1 Introductie max. 2 minuten!

Dia 1 Introductie max. 2 minuten! 1 Dia 1 Introductie max. 2 minuten! Vertel: Deze les gaat vooral over het gebruik van sociale media. Maar: wat weten jullie eigenlijk zelf al over sociale media? Laat de leerlingen in maximaal een minuut

Nadere informatie

Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor

Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Terugkijken: Bij de ene revolutie ontstaat een nieuw en onafhankelijk land. Vrijheid is voor de inwoners

Nadere informatie

geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl)

geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) Examen VWO Vragenboekje Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 23 juni 9.00 12.00 uur 20 04 Voor dit examen

Nadere informatie

Jullie groepje gaat onderzoek doen naar de Catharinakerk bij jullie in het dorp. Deze kerk staat bovenop de westelijke wierde.

Jullie groepje gaat onderzoek doen naar de Catharinakerk bij jullie in het dorp. Deze kerk staat bovenop de westelijke wierde. namen 1 a OPDRACHTKAART ULRUM - ONDERZOEK Catharinakerk Jullie groepje gaat onderzoek doen naar de Catharinakerk bij jullie in het dorp. Deze kerk staat bovenop de westelijke wierde. Op deze kaart staan

Nadere informatie

Tijdzones. geschiedenis. In dit thema verdiepen kinderen zich in een van de tijdvakken. onderstaand filmpje bekijken over het maken van een digitale

Tijdzones. geschiedenis. In dit thema verdiepen kinderen zich in een van de tijdvakken. onderstaand filmpje bekijken over het maken van een digitale geschiedenis Tijdzones Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Tijdlijn In dit thema kiezen de kinderen een tijdvak uit om zich verder in te verdiepen. Voor dit tijdvak staat de volgende hogere

Nadere informatie

Jullie groepje gaat onderzoek doen naar de Grote of Sint Maartenkerk bij jullie in het dorp. Deze kerk staat bovenop de terp.

Jullie groepje gaat onderzoek doen naar de Grote of Sint Maartenkerk bij jullie in het dorp. Deze kerk staat bovenop de terp. namen 1 a OPDRACHTKAART HALLUM - ONDERZOEK Sint Maartenkerk Jullie groepje gaat onderzoek doen naar de Grote of Sint Maartenkerk bij jullie in het dorp. Deze kerk staat bovenop de terp. Op deze kaart staan

Nadere informatie

Examenkatern :Sociale zekerheid en verzorgingsstaat in Nederland

Examenkatern :Sociale zekerheid en verzorgingsstaat in Nederland Seizoen: 2016-2017 Vak: Geschiedenis Klas: 3 Afdeling: Mavo Herkansingen/inhalen: Tijdens de herkansingen kunnen de SE s van een trimester herkanst en/of ingehaald worden. Echter een ingehaald SE kan niet

Nadere informatie

Introduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal:

Introduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal: Natuur & Techniek het broeikaseffect Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Broeikaseffect In deze les staan de volgende hogere- orde denkvragen centraal: 1. Hoe zou je het broeikaseffect kunnen

Nadere informatie

Observatiefiche zaal 1

Observatiefiche zaal 1 Observatiefiche zaal 1 Monument Wat is de titel van de zaal? Je kunt dit op het monument vinden. Kijk naar het monument. Wat zie je? (Welke vorm heeft het? Wat stelt het voor? Benoem het monument met één

Nadere informatie

HET SPOOK VAN DE SPOORZONE

HET SPOOK VAN DE SPOORZONE HET SPOOK VAN DE SPOORZONE INFORMATIESYSTEMEN www.techniektalentinjeklas.nl Techniek ervaren en beleven in het basisonderwijs. WEES DUIDELIJK, ANDERS KAN HET GOED MIS GAAN Je hoort en ziet van alles om

Nadere informatie

Competentie: Leergebied: Zuid Nederland. In bijna elke stad en elk dorp vind je wel een oud gebouw. Soms is dit het station, soms het stadhuis.

Competentie: Leergebied: Zuid Nederland. In bijna elke stad en elk dorp vind je wel een oud gebouw. Soms is dit het station, soms het stadhuis. Techniekkit: Domein: Competentie: Leergebied: Zuid Nederland Constructies Ontwerpen Geschiedenis In bijna elke stad en elk dorp vind je wel een oud gebouw. Soms is dit het station, soms het stadhuis. 1.

Nadere informatie

1. Je krijgt van je juf of meester een plaatje. Bekijk het plaatje goed.

1. Je krijgt van je juf of meester een plaatje. Bekijk het plaatje goed. D S T R K C N T LS 1 Opdracht 1 Nodig: papier en lijm 1. Je krijgt van je juf of meester een plaatje. Bekijk het plaatje goed. 2. Zoek nu een klasgenoot met een ander plaatje. 3. Zoek nu samen nog vier

Nadere informatie

inhoud blz. 1. Een wereld vol letters 2. Letters 3. Plaatjes lezen 4. Het pictogram 5. Van plaatje naar teken 6. Letters en klanken

inhoud blz. 1. Een wereld vol letters 2. Letters 3. Plaatjes lezen 4. Het pictogram 5. Van plaatje naar teken 6. Letters en klanken Letters Letters inhoud blz. 1. Een wereld vol letters 3 2. Letters 4 3. Plaatjes lezen 5 4. Het pictogram 6 5. Van plaatje naar teken 7 6. Letters en klanken 8 7. Overal letters 9 8. Rome 10 9. Vreemde

Nadere informatie

Wat een vreemde bromfiets!

Wat een vreemde bromfiets! Wat een vreemde bromfiets! Waarom rijden er nu geen paarden meer met karren? Reed er vroeger een tram in ons dorp?! Met die bus zou ik ook wel eens willen rijden! 1. Voetgangers baas! Opdracht Lees het

Nadere informatie

Tweede wereldoorlog:

Tweede wereldoorlog: geschiedenis Tweede wereldoorlog: Auto s en wegen Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Tweede Wereldoorlog: auto s en wegen Introduceren thema Tweede Wereldoorlog:

Nadere informatie

DOCENT. Thema: architectuur WONEN: TERUG IN DE TIJD! groep 5 en 6. Tip. Stadshagen

DOCENT. Thema: architectuur WONEN: TERUG IN DE TIJD! groep 5 en 6. Tip. Stadshagen DOCENT In het thema architectuur gaan op onderzoek uit naar de oude huizen die vroeger in en rondom het gebied stonden dat nu is. Ze vergelijken de bouwstijl van verschillende oude huizen met hun eigen

Nadere informatie

Grote klus Thema : Valkenswaard

Grote klus Thema : Valkenswaard Grote klus Thema : Valkenswaard Ga mee op speurtocht door Als je 5 opdrachten goed maakt, mag je meedoen aan de afsluitende speurtocht. Maak 5 opdrachten (in minimaal 3 verschillende werkplekken) héél

Nadere informatie

CONTEXTONDERZOEK. Leraar - Harald Warmelink NIELSVANUNEN GAME DESIGN. Door: Niels van Unen G&I1D

CONTEXTONDERZOEK. Leraar - Harald Warmelink NIELSVANUNEN GAME DESIGN. Door: Niels van Unen G&I1D CONTEXTONDERZOEK Door: Niels van Unen - 3013736 - G&I1D Leraar - Harald Warmelink INLEIDING Na aanleiding van het project van venster naar poort hebben we de kans gekregen om een educatief spel te ontwikkelen

Nadere informatie

Inhoud blz. 1. Op reis 2. De trekschuit 3. De postkoets 4. De stoomtrein 5. De auto 6. Het vliegtuig 7. Filmpjes Pluskaarten Bronnen en foto s

Inhoud blz. 1. Op reis 2. De trekschuit 3. De postkoets 4. De stoomtrein 5. De auto 6. Het vliegtuig 7. Filmpjes Pluskaarten Bronnen en foto s Op reis Inhoud blz. 1. Op reis 3 2. De trekschuit 4 3. De postkoets 6 4. De stoomtrein 8 5. De auto 10 6. Het vliegtuig 12 7. Filmpjes 14 Pluskaarten 15 Bronnen en foto s 17 Colofon en voorwaarden 18 1.Op

Nadere informatie

Er is post! LES 1. gemeente Hengelo

Er is post! LES 1. gemeente Hengelo LS 1 Opdracht 1 Je juf of meester leest je een verhaal voor. Het gaat over reizen met de postkoets. Aan het einde van het verhaal stelt je juf of meester een aantal vragen over het verhaal. Foto uit 1870,

Nadere informatie

Wat weet jij over wonen? Dat ga je met je groepje opschrijven in een woordspin.

Wat weet jij over wonen? Dat ga je met je groepje opschrijven in een woordspin. Opdracht 1 Deze opdracht maak je in een groepje van vier. Nodig: 1 vel A3-papier, zwarte en een rode stift Wat weet jij over wonen? Dat ga je met je groepje opschrijven in een woordspin. Je doet het zo:

Nadere informatie

Hallo wereld! Schrijf een reisverhaal

Hallo wereld! Schrijf een reisverhaal Doel: Deze les is een oefening in creatief schrijven. De kinderen schrijven een reisverhaal. Doelgroep: Basisonderwijs groep 4 en hoger. Als voorbereiding op deze les kunt u het digitale boek Mus op het

Nadere informatie

Pagina 1van 38 Pagina 2 van 38 Pagina 3 van 38 1 2 3 4 5 Pagina 4 van 38 Pagina 5 van 38 Pagina 6 van 38 Pagina 7 van 38 Pagina 8 van 38 Pagina 9 van 38 Pagina 10 van 38 Pagina 11 van 38 Pagina 12 van

Nadere informatie

Dit boekje is van: CultuurShaker is een project van NJR

Dit boekje is van: CultuurShaker is een project van NJR Dit boekje is van:. CultuurShaker is een project van NJR NJR geeft jongeren de kans om te laten zien wie ze zijn en wat ze kunnen; bij hun in de buurt tot aan de Verenigde Naties. Kijk op www.njr.nl 1

Nadere informatie

ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3

ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3 ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3 WAAROM ONDERZOEK? Onderzoek doen is een belangrijke wetenschappelijke vaardigheid. Tijdens de plusweek ga je leren hoe je dat moet doen. Je

Nadere informatie

Hoeveel water verbruik ik?

Hoeveel water verbruik ik? Eventuele vervolgles: Zuinig met water! Doelen Kerndoel 39: De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu Materialen Varieert naar aanleiding van de vragen van de kinderen. In ieder geval: Waterdagboeken

Nadere informatie

eigen woonplaats Oorlog: geschiedenis in de geschiedenis monumenten hebben te maken met oorlogen? Welke oorlogen

eigen woonplaats Oorlog: geschiedenis in de geschiedenis monumenten hebben te maken met oorlogen? Welke oorlogen geschiedenis Oorlog: geschiedenis in de eigen woonplaats Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Oorlog: geschiedenis in de eigen woonplaats Introduceren thema Oorlog:

Nadere informatie

Leerlijn erfgoededucatie Hengelo. Lesbladen groep 8

Leerlijn erfgoededucatie Hengelo. Lesbladen groep 8 Leerlijn erfgoededucatie Hengelo Lesbladen groep 8 Industrieel erfgoed en herbestemming in Hengelo Naam: School: Groep: Les 1: Fabrieken van vroeger 1. Oude foto s en wist jedat? De volgende foto s zijn

Nadere informatie

Werkblad Mijn huis staat in...

Werkblad Mijn huis staat in... Werkblad Mijn huis staat in... Mijn huis staat in: Ga naar kaart.cc. Je ziet twee kaarten. In de menubalk bovenin vul je rechts je woonplaats in. Kies in het linkervak de Bonnebladen 1901-1925. Kies in

Nadere informatie

R o o t s z o e k e r s

R o o t s z o e k e r s R o o t s z o e k e r s M u s e u m b e z o e k Welkom in het Red Star Line Museum Aanbod voor het secundair onderwijs: DIY-pakket voor leerkrachten en leerlingen Beste leerkracht Hartelijk welkom op Rootszoekers.

Nadere informatie

Kaart Naam Handleiding

Kaart Naam Handleiding Lesbrief Dialoog Lesoverzicht In deze les wordt de gespreksvorm Dialoog geïntroduceerd. De les is gebaseerd op een aantal kaarten uit de kinderkennisbank. In het overzicht hieronder kun je zien welke.

Nadere informatie

hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek

hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Je werkt in een groepje van vier leerlingen. Iedereen in je groepje

Nadere informatie

WERKBLAD mijn landschap

WERKBLAD mijn landschap WERKBLAD mijn landschap Hoe zie jij het landschap? Wat vind je mooi of belangrijk? Ga alleen of in groepjes aan de slag en maak - een presentatie op papier of digitaal - een gedicht, een verhaal of een

Nadere informatie

Doe-het-zelfpakket: geschiedenis

Doe-het-zelfpakket: geschiedenis Zelfstandig bezoek groep 3-4 Kunnen de leerlingen de overeenkomsten en verschillen ontdekken met het heden? Wat is er zo bijzonder dat het voor altijd in het museum moet worden bewaard? En wat vinden de

Nadere informatie

Actualiteit? Beeld je in! Malala

Actualiteit? Beeld je in! Malala Actualiteit? Beeld je in! Malala In dit document vind je de verwerkingsopdrachten bij het bord op Pinterest Actualiteit? Beeld je in! Malala. Op dat bord zie je allemaal beelden. Als je op een beeld tikt

Nadere informatie

INHOUD LET OP: STOP? GO!

INHOUD LET OP: STOP? GO! Naam: mul 09 INHOUD Maak samen een mindmap 4 Formuleer hoofdvraag en deelvragen 6 Overleg met je begeleider 7 Buitenschoolse activiteit 8 Maak een planning 10 Controleer 12 Schriftelijk verslag van je

Nadere informatie

THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 3 - WERKBLAD 1

THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 3 - WERKBLAD 1 THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 3 - WERKBLAD 1 Naam: Groep: INDUSTRIALISATIE (1801 TOT 1940) DE INPOLDERING VAN HET HAARLEMMERMEER Bekijk de video Industriële Revolutie nogmaals. 1 Waarom kreeg het Haarlemmermeer

Nadere informatie

Wat ga je schrijven: een verklarende tekst. Voorbereiden op het schrijven: een film bekijken

Wat ga je schrijven: een verklarende tekst. Voorbereiden op het schrijven: een film bekijken Les 1: Verklaren hoe planten groeien Wat ga je schrijven: een verklarende tekst Hoe komt het eigenlijk dat planten groeien? Je schrijft een verklarende tekst voor leerlingen van een andere klas. Welke

Nadere informatie

De Romeinen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/40999

De Romeinen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/40999 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Wassink 16 January 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/40999 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein

Nadere informatie

Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA

Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Kinderen die een spreekbeurt willen geven Wat een goed idee! Je wilt je spreekbeurt houden over afval, afvalscheiding of recycling. Een super interessant onderwerp

Nadere informatie

Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA

Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Kinderen die een spreekbeurt willen geven Waar op de wereld wordt het afval nog verwerkt op de manier van vroeger? Wat een goed idee! Je wilt je spreekbeurt

Nadere informatie

Klas 4 mavo. Werkstuk ontwikkelingsland hoofdstuk 7 Pagina 1

Klas 4 mavo. Werkstuk ontwikkelingsland hoofdstuk 7 Pagina 1 Klas 4 mavo Werkstuk ontwikkelingsland hoofdstuk 7 Pagina 1 Praktische opdracht economie klas 4 Ontwikkelingslanden Dit PO is een vervolg op hoofdstuk 7. We hebben het in hoofdstuk 7 gehad over het geld

Nadere informatie

Mentor Datum Groep Aantal lln

Mentor Datum Groep Aantal lln Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Dilia Couwenberg P14EhvADT t Startblok Eindhoven Mentor

Nadere informatie

1 Uit de map: Probleemoplossen in interactie

1 Uit de map: Probleemoplossen in interactie Titel Genoeg ruimte? 1 Groep/niveau Groep 6/7 Leerstofaspecten Versterken van het begrip oppervlakte De vierkante meter als oppervlakte-eenheid Benodigdheden Per tweetal: een stuk papier of plastic van

Nadere informatie

Gebarentaal. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Gebarentaal. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Kwant 19 may 2012 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/37879 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is

Nadere informatie

Titelpagina ONDERZOEKSVERSLAG. Namen: Klas/groep: Cursusjaar: Begeleider: Beoordelaar:

Titelpagina ONDERZOEKSVERSLAG. Namen: Klas/groep: Cursusjaar: Begeleider: Beoordelaar: Titelpagina ONDERZOEKSVERSLAG Namen: Klas/groep: Cursusjaar: Plaats en datum: Begeleider: Beoordelaar: Amsterdam, mei 15 Inhoud INHOUD... 2 VOORWOORD... 3 1. INLEIDING... 4 PROBLEEMSTELLING... 4 ONDERZOEKSVRAGEN...

Nadere informatie

de koude oorlog geschiedenis Tijdens de Koude Oorlog stonden er twee grote machtsblokken kinderen. Maak dan gebruik van het werkboekje (zie bijlage).

de koude oorlog geschiedenis Tijdens de Koude Oorlog stonden er twee grote machtsblokken kinderen. Maak dan gebruik van het werkboekje (zie bijlage). geschiedenis de koude oorlog Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Koude Oorlog In dit thema staat de volgende hogere orde denkvraag centraal: Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen

Nadere informatie

GESCHIEDENIS VOOR VMBO BOVENBOUW 3 VMBO KGT-EDITIE WERKBOEK

GESCHIEDENIS VOOR VMBO BOVENBOUW 3 VMBO KGT-EDITIE WERKBOEK GESCHIEDENIS VOOR VMBO BOVENBOUW 3 VMBO KGT-EDITIE WERKBOEK Inhoudsopgave 8 Nederland 1900-191 Module 1 Nederland en Indonesië HET CULTUURSTELSEL NEDERLAND BREIDT ZIJN INVLOED UIT HET NATIONALISME 6 50

Nadere informatie

OLC-opdracht: Roald Dahl

OLC-opdracht: Roald Dahl Naam: Datum: Nr.: Klas: 1A Leerkracht: OLC-opdracht: Roald Dahl Vak: Punten Neem jouw oortjes of gebruik een hoofdtelefoon van de school. OPDRACHT 1: Wie was Roald Dahl? (../16) Klik op de volgende link.

Nadere informatie

Toetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 1 Toetsvragen

Toetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 1 Toetsvragen Tijdvak 1 Toetsvragen 1 De meeste kennis over de periode waarin de eerste mensen leefden, komt van archeologen. Wat houdt het werk van archeologen in? A Zij bestuderen de verschillende theorieën over de

Nadere informatie

Hallo wereld! Schrijf een reisverhaal

Hallo wereld! Schrijf een reisverhaal Deze les sluit aan bij het kinderboekenweekthema 2012: Hallo wereld. Doel: Deze les is een oefening in creatief schrijven. De kinderen schrijven een reisverhaal. Doelgroep: Basisonderwijs groep 4 en hoger.

Nadere informatie

Reisbureau de Meent. Werkboekje van:. Landenproject groep 8, maart Plak hier je eigen vakantiefoto

Reisbureau de Meent. Werkboekje van:. Landenproject groep 8, maart Plak hier je eigen vakantiefoto Reisbureau de Meent Landenproject groep 8, maart 2015 Plak hier je eigen vakantiefoto Werkboekje van:. 1. Introductie De tijd van het plannen maken voor de zomervakantie is weer aangebroken. Waar gaan

Nadere informatie

Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 1 Dinsdag 25 mei 9.00 12.00 uur

Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 1 Dinsdag 25 mei 9.00 12.00 uur geschiedenis Examen HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 1 Dinsdag 25 mei 9.00 12.00 uur 20 04 Vragenboekje Voor dit examen zijn maximaal 81 punten te behalen; het examen bestaat uit 27 vragen.

Nadere informatie

Lesbrief Door het stof kruipen Op onderzoek naar je eigen school

Lesbrief Door het stof kruipen Op onderzoek naar je eigen school Lesbrief Door het stof kruipen Op onderzoek naar je eigen school Inhoud: 1. Inleiding 2. Algemene informatie 3. Opbouw van de les 4. Voorbereiding en lestips 1 Door het stof kruipen De gemeente Hoogezand-Sappemeer

Nadere informatie

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus

Tijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus 138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de

Nadere informatie

Durf jij Afrika te ontdekken?

Durf jij Afrika te ontdekken? Durf jij Afrika te ontdekken? Dr. Joost Willink Haags Historisch Museum 10 februari 2013 MuseumJeugdUniversiteit - Dr. Joost Willink Wie gaat er wel eens op vakantie? Waar ga je naar toe op vakantie? MuseumJeugdUniversiteit

Nadere informatie

Tweede wereldoorlog:

Tweede wereldoorlog: geschiedenis Tweede wereldoorlog: Een bekende Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Tweede Wereldoorlog: een bekende Introduceren thema Tweede Wereldoorlog: een bekende

Nadere informatie

Tijd. 10 min. 55 minuten

Tijd. 10 min. 55 minuten Tijd GROEP 5-6 50 55 minuten 1, 23, 32, 44, 45 en 51 De leerling: weet hoe dag en nacht ontstaan weet dat de tijd niet overal op de wereld hetzelfde is weet met welke instrumenten je tijd kunt meten kent

Nadere informatie

OE 2: Lessen voor digitaal schoolbord. Maaike Fris 451454 Haarlem Minor ICT Sacha van de Griendt Wilbert Zwanenburg januari- april

OE 2: Lessen voor digitaal schoolbord. Maaike Fris 451454 Haarlem Minor ICT Sacha van de Griendt Wilbert Zwanenburg januari- april OE 2: Lessen voor digitaal schoolbord Maaike Fris 451454 Haarlem Minor ICT Sacha van de Griendt Wilbert Zwanenburg januari- april Inhoudsopgave Inleiding Pagina. 3 1. Beschrijving van les één Pagina. 4

Nadere informatie

Awards Formulieren voor het opzetten en uitvoeren van een project. Formulier 1: Onderzoeksformulier voor het uitwerken van de verschillende stappen

Awards Formulieren voor het opzetten en uitvoeren van een project. Formulier 1: Onderzoeksformulier voor het uitwerken van de verschillende stappen Awards Formulieren voor het opzetten en uitvoeren van een project Formulier 1: Onderzoeksformulier voor het uitwerken van de verschillende stappen Schrijf je eigen onderzoeksplan Waar gaat het over? Omschrijf

Nadere informatie

Kraanwater, je hebt het elke dag nodig. Om te drinken bijvoorbeeld, maar

Kraanwater, je hebt het elke dag nodig. Om te drinken bijvoorbeeld, maar TIPS EN IDEEËN VOOR JE WERKSTUK OF SPREEKBEURT Kraanwater, je hebt het elke dag nodig. Om te drinken bijvoorbeeld, maar ook om je tanden mee te poetsen of om mee te koken. Kraanwater is gezond, duurzaam

Nadere informatie

ADVIES PEPSICONEDERLAND INZAKE SCHOOLMAALTIJDEN VOOR BENIN

ADVIES PEPSICONEDERLAND INZAKE SCHOOLMAALTIJDEN VOOR BENIN mediation en advies www.kitemediation.nl info@kitemediation.nl Patiostraat 5 3214 AN Zuidland 0610251203 KvK Rotterdam nr. 24481120 ADVIES PEPSICONEDERLAND INZAKE SCHOOLMAALTIJDEN VOOR BENIN Bijlage 3:

Nadere informatie

Nieuwsgierig maken / motiveren voor een tijdvak of historisch onderwerp Vragen / hypothesen kunnen formuleren over historische verschijnselen

Nieuwsgierig maken / motiveren voor een tijdvak of historisch onderwerp Vragen / hypothesen kunnen formuleren over historische verschijnselen Werken met afbeeldingen in het examenprogramma geschiedenis havo/vwo OPDRACHTEN EXAMENPROGRAMMA FUNCTIE AFBEELDING 1. De afbeelding als motivator Tien tijdvakken met kenmerkende aspecten Geschiedenis van

Nadere informatie

Hilversum van vroeger naar nu

Hilversum van vroeger naar nu Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres DigilessenPO 20 March 2014 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/41038 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis praktische opdracht, 2hv Naam: Klas: Geschiedenis CHRONOLOGIE In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat de geschiedenis

Nadere informatie

Lesidee: Oorlog en verzet

Lesidee: Oorlog en verzet Lesidee: Oorlog en verzet Tussen 1940 en 1945 was Nederland bezet door Duitse troepen. Die waren in de nacht van 9 op 10 mei 1940 in opdracht van Adolf Hitler het land binnengevallen. Het Nederlandse leger

Nadere informatie

Te veel, te rijk, te weinig. Waterpark Lankheet

Te veel, te rijk, te weinig. Waterpark Lankheet Waterpark Lankheet Erfgoed/NME project voor groep 8 Handleiding leerkracht Opdrachtgever: Waterpark Lankheet en Commissie Culturele Vorming Haaksbergen Bronmateriaal: Waterpark Lankheet/Historische Kring

Nadere informatie

Bijlage I Lesopzet voor leerlingen groep 7 en 8. welkom

Bijlage I Lesopzet voor leerlingen groep 7 en 8. welkom Bijlage I Lesopzet voor leerlingen groep 7 en 8 welkom t r u u b s k in de voulgblik n oud nieuws en ee ter welkom in de volksbuurt oud nieuws en een terugblik Introductie Eerst bekijken jullie de animatiefilm

Nadere informatie

Lesbrief over jonge mantelzorgers

Lesbrief over jonge mantelzorgers Lesbrief over jonge mantelzorgers www.2becool.nl Inleiding Doel van de les: Term jonge mantelzorger begrijpen, herkennen jonge mantelzorger in eigen omgeving, nadenken over behoeften van en steun voor

Nadere informatie

Internetvrienden. Benodigheden. Lesdoelen. Begrippen. Boeken. online mogelijkheden, social media, internet, mediawijs, online risico s

Internetvrienden. Benodigheden. Lesdoelen. Begrippen. Boeken. online mogelijkheden, social media, internet, mediawijs, online risico s Kriebels in je buik Internetvrienden 1 Internetvrienden Groep 7 120 min Begrippen online mogelijkheden, social media, internet, mediawijs, online risico s Benodigheden Digibord Werkblad Tips en Tricks

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II DE INDUSTRIËLE SAMENLEVING IN NEDERLAND DE VERHOUDING MENS EN MILIEU + 1p 21 Geef één voorbeeld van aantasting van het milieu door menselijk ingrijpen in Nederland uit de periode vóór de Industriële Revolutie.

Nadere informatie

WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het Joods Historisch Museum. Het onderwerp van je presentatie is:

WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het Joods Historisch Museum. Het onderwerp van je presentatie is: b WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het. Het onderwerp van je presentatie is: ONDERWERP: SCHOOL OPDRACHT g n i g l o v r e v Joden Baal stof met jodensterren

Nadere informatie

Les 1: Kinderarbeid. Bedelende jongen

Les 1: Kinderarbeid. Bedelende jongen Les 1: Kinderarbeid Les 1: Kinderarbeid Het fenomeen kinderarbeid Kinderarbeid bestaat al net zolang als de mensheid bestaat. In de prehistorie gingen kinderen vaak mee op jacht of hielpen ze bij het verzamelen

Nadere informatie

LESBRIEF LES 1 DE VOEDSELKETENLES SAMENVATTING LES 1 VOORBEREIDING BENODIGDHEDEN DUUR LESDOELEN LINK ZAAKVAKKENINHOUD. Wat is voedselverspilling?

LESBRIEF LES 1 DE VOEDSELKETENLES SAMENVATTING LES 1 VOORBEREIDING BENODIGDHEDEN DUUR LESDOELEN LINK ZAAKVAKKENINHOUD. Wat is voedselverspilling? SAMENVATTING In deze les wordt het begrip voedselverspilling geïntroduceerd. De leerlingen maken kennis met een voedselketen en ontdekken welke partijen daarbij betrokken zijn (de schakels in de voedselketen:

Nadere informatie

PSO. Bekijk het VeVa-introductiefilmpje. Houd dit werkblad erbij en beantwoord na het kijken de vragen.

PSO. Bekijk het VeVa-introductiefilmpje. Houd dit werkblad erbij en beantwoord na het kijken de vragen. PSO Weet jij al welke richting je op wilt na het VMBO? Nu je een sector gaat kiezen, is het best slim om alvast rond te kijken welke opleidingen er zijn. En natuurlijk welke bij je past! Deze les maak

Nadere informatie

Zeggen ze Persoon A Persoon B Persoon C Persoon D Persoon E Iets over de maat? Iets over de kleur? Iets over de stof? Iets over de prijs?

Zeggen ze Persoon A Persoon B Persoon C Persoon D Persoon E Iets over de maat? Iets over de kleur? Iets over de stof? Iets over de prijs? Kleding kopen op de markt en Je gaat luisteren naar mensen op de markt (kleding). Je gaat informatie vragen en misschien een kledingstuk kopen op de markt. Leer de woordenschat KLEDING. Hoofdstuk 7 Breekijzer.

Nadere informatie

BOER IN DE BUURT DIT IS HET WERKBOEK VAN:...

BOER IN DE BUURT DIT IS HET WERKBOEK VAN:... BOER IN DE BUURT DIT IS HET WERKBOEK VAN:..................... INLEIDING Dit werkboek hoort bij de website Boer in de buurt (www.boerindebuurt.nl). Op deze website vind je filmpjes, illustraties en opdrachten

Nadere informatie

Zoeken, zoeken, zoeken

Zoeken, zoeken, zoeken Zoeken, zoeken, zoeken iding e l d Han hten c a r k leer voor aags H t in he ief s e l de arch e t n voor ee Gem 2 Inhoudsopgave Welkom bij het Haags Gemeentearchief 5 De voorbereiding 6 Lessuggesties

Nadere informatie

Dit stappenplan is ingevuld door:

Dit stappenplan is ingevuld door: STAPPENPLAN Dit stappenplan is ingevuld door: Dit is jullie opdracht: Bekijk de kranten en/of nieuwssites die je toegewezen krijgt. Ga op zoek naar een nieuwsartikel waarin techniek een belangrijke rol

Nadere informatie

Na het bekijken van de video en het bestuderen van bovenstaande illustratie, moet je de onderstaande vragen kunnen maken.

Na het bekijken van de video en het bestuderen van bovenstaande illustratie, moet je de onderstaande vragen kunnen maken. Je hebt naar de Mythbusters video praten tegen planten gekeken. Het Mythbusterteam doet in deze video onderzoek naar de invloed van praten op de kiemsnelheid en groeisnelheid van planten. De Mythbusters

Nadere informatie

PROFIELWERKSTUK Hoe kunnen wij je helpen?

PROFIELWERKSTUK Hoe kunnen wij je helpen? PROFIELWERKSTUK Hoe kunnen wij je helpen? Inleiding Voor je eindexamen moet je een profielwerkstuk, een PWS, schrijven. Misschien zijn jullie op jouw school nu al met de voorbereidingen hiervoor bezig,

Nadere informatie

Archeologen logboek Namen:....

Archeologen logboek Namen:.... Archeologen logboek Namen:... Bladzijde 1 De antwoorden op deze vragen kun je vinden bij de internetsites die bij opdracht 1 op de WebQuest staan. Vul de antwoorden in de piramide in. De letters in de

Nadere informatie

Jong in Brabant docentenhandleiding

Jong in Brabant docentenhandleiding in Brabant Jong in Brabant docentenhandleiding In deze docentenhandleiding vindt u informatie over het project Jong in Brabant en over de lessuggesties die ontwikkeld zijn bij dit project. Het lesmateriaal

Nadere informatie

WikiKids Atlas. Lerarenhandleiding Project WikiKids Atlas

WikiKids Atlas. Lerarenhandleiding Project WikiKids Atlas WikiKids Atlas Lerarenhandleiding Project WikiKids Atlas 1. Inhoudsopgave. 1. Inhoudsopgave. p. 43 2. Inleiding. p. 44 3. Uitleg en kerndoelen WikiKids Atlas. p. 46 3.1. Inleiding. p. 46 3.2. Uitleg WikiKids.

Nadere informatie

Studiekeuzecheck euzech voor het mbo

Studiekeuzecheck euzech voor het mbo Studiekeuzecheck voor het mbo Nieuwe manieren om aankomende studenten te begeleiden bij hun keuze Studiekeuzecheck euzech voor het mbo Nieuwe manieren om studenten te begeleiden bij hun keuze Bijlage 2

Nadere informatie

Wonen - Eerste steden Middeleeuwen. VO-content StudioVO. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Wonen - Eerste steden Middeleeuwen. VO-content StudioVO. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content StudioVO Laatst gewijzigd Licentie Webadres 14 August 2013 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/44952 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Dit stappenplan is ingevuld door:

Dit stappenplan is ingevuld door: STAPPENPLAN Dit stappenplan is ingevuld door: Dit is jullie opdracht: Bekijk de kranten en/of nieuwssites die je toegewezen krijgt. Ga op zoek naar een nieuwsartikel waarin techniek een belangrijke rol

Nadere informatie